StudiehandleidingNLP

Lay-out en opmaak: NTI DTP Studio, Leiden

1e druk februari 20132013081

© 2013, NTI bv, Leiden

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Studiehandleiding 3

Voorwoord

Van harte welkom bij de opleiding NLP.

Met de opleiding NLP leer je de vaardigheden die ten grondslag liggen aan een heldere en prettige communicatie. Vaardigheden die van pas komen in allerlei verschillende werkomgevingen maar ook in vriendschappen, relaties en het contact met kinderen.

Een NLP-opleiding is een praktische opleiding. Het betekent dat je veel moet oefenen in de dage-lijkse praktijk om het aangeboden ook werkelijk onder de knie te krijgen. Iedere techniek en ieder model is gebaseerd op het gedrag van mensen. Deze techniek is overal en in iedere communicatie en interactie terug te vinden. In welke omgeving je ook werkt of leeft, de onderdelen van NLP zal je er tegenkomen.

Deze studiehandleiding heeft tot doel je te informeren over de opleiding NLP. Lees deze studie-handleiding goed door voor je aan je opleiding begint. In deze studiehandleiding vindt je specifieke informatie over het lesmateriaal, het lesrooster en het examen.

Wij wensen je veel succes met je studie.

NTI

4 NLP

Inhoud

Opleidingsbeschrijving ...........................................................................................................................................................................................................................................................5Doelgroep en vooropleiding ..............................................................................................................................................................................................................................................5Studiemateriaal ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................5Overzicht leeractiviteiten ........................................................................................................................................................................................................................................................5Exameninformatie ............................................................................................................................................................................................................................................................................7Inhoud .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................7Examenvoorbereiding ...................................................................................................................................................................................................................................................................7Frequentie en tijd ...................................................................................................................................................................................................................................................................................7Aanmelden ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................7Wanneer geslaagd? ..............................................................................................................................................................................................................................................................................8Exameninstantie ......................................................................................................................................................................................................................................................................................8Certificaat van deelname..........................................................................................................................................................................................................................................................8Vervolgopleidingen ............................................................................................................................................................................................................................................................................8Lesrooster ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................9Huiswerkopgave 1: Index computations ............................................................................................................................................................................................12Huiswerkopgave 2: Predicaten ..............................................................................................................................................................................................................................13Huiswerkopgave 3: Metamodelpatronen ..........................................................................................................................................................................................15Huiswerkopgave 4: Outcome frame op jouw persoonlijke ontwikkeling ...........................................................................16

Studiehandleiding 5

Opleidingsbeschrijving

Met de opleiding NLP leer je alles wat je nodig hebt om meer begrip te krijgen voor de verschillen-de manieren van communiceren. Je leert hier op aan te sluiten, niet alleen verbaal, maar ook non-verbaal. Daarnaast krijg je meer contact met je eigen drijfveren en leer je jezelf nog beter kennen.

De opleiding NLP beslaat de volgende onderwerpen:• bewust bepalen en neerzetten van kaders;• doelgericht contact opbouwen;• nauwkeurig informatie verzamelen;• gestructureerd en doelgericht werken;• hulpbronnen opsporen en activeren.

Doelgroep en vooropleiding

De opleiding NLP is bestemd voor iedereen die met mensen werkt en hierin nog beter wil kunnen communiceren.

Om aan de opleiding NLP deel te nemen is geen vooropleiding vereist.

Studiemateriaal

Uw opleiding bestaat uit het volgende lesmateriaal:• het studieboek NLP Technician;• het katern Oefeningen;• deze studiehandleiding.

In de Algemene studiehandleiding vind je informatie over studeren bij het NTI in het algemeen.

Overzicht leeractiviteiten

De leeractiviteiten bestaan uit:• Literatuurstudie. Dit is het lesmateriaal dat je thuis dient te bestuderen.• Oefenopdrachten. Dit zijn de opdrachten uit het katern Oefeningen. Deze opdrachten doe je

zelfstandig of met mensen in je omgeving.• Huiswerkopgaven. Dit zijn de huiswerkopgaven die je achter in deze studiehandleiding vindt.

Deze opgaven kun je zelfstandig maken en controleer je zelf of stuur je ter correctie naar je docent. De docent is een NLP master van de NAvP.

• Oefenexamen. Op StudentenNet+ vind je een oefenexamen. Dit oefenexamen kun je maken ter voorbereiding op het officiële examen van het NAvP.

6 NLP

LesroosterIn het lesrooster staat het studieoverzicht. Hierin staat aangegeven welke onderdelen je moet be-studeren en welke opgaven je kunt maken en kunt opsturen naar je docent. Het is de bedoeling dat je steeds de betreffende basisstof uit het studieboek bestudeert en vervolgens de opgaven maakt. Uiteraard is het insturen van huiswerk niet verplicht, maar wij adviseren je dit wel te doen. Je krijgt op die manier immers beter inzicht in je kennis en vaardigheden en je kunt dan bepalen welke stof extra aandacht vereist.De oefeningen uit het katern Oefeningen kun je deels zelfstandig uitvoeren. Voor sommige oefenin-gen zijn meerdere personen nodig. Je kunt deze oefeningen uitvoeren met mensen uit je omgeving maar bijvoorbeeld ook met medestudenten. Via het forum op StudentenNet+ kom je met hen in contact.Je bent niet verplicht om met alle oefeningen aan de slag te gaan. Bedenk wel dat hoe meer je oe-fent, hoe beter je de vaardigheden in de vingers krijgt.

StudietempoUw opleiding NLP duurt volgens het aanbevolen studietempo 6 maanden. Hierbij moet je rekening houden met ongeveer 8 uur studietijd per week. De studietijd bestaat met name uit het oefenen met de theorie die je hebt geleerd, de verdeling van het aantal studie-uren is daardoor vrijwel geheel zelf in te vullen. Ook zal het aantal studie-uren per student kunnen verschillen. Om je de stof goed eigen te maken is het raadzaam om regelmatig te oefenen met vrienden, familieleden of medestu-denten.

Studiehandleiding 7

Exameninformatie

Je kunt de opleiding afsluiten met een theorie-examen van het NAvP of door het verkrijgen van een deelnamecertificaat. Deelname aan het examen is niet verplicht, maar het is wel een mooie af-sluiting van de opleiding. Het behalen van het examen van NAvP laat zien dat je de theorie van de opleiding NLP voldoende beheerst. Je ontvangt dan het diploma NLP.

De benodigde gegevens tref je hieronder aan.1

Inhoud

Het examen NLP van het NAvP is een schriftelijk examen. Wanneer je dit examen succesvol aflegt verkrijg je een NTI-diploma. Het diploma dient ter bevestiging dat je de leerstof van je opleiding beheerst.

Examenvoorbereiding

Ter voorbereiding op het examen kun je het oefenexamen maken dat je op StudentenNet+ vindt. Je kijkt dit examen zelf na aan de hand van de uitwerkingen die eveneens op StudentenNet+ staan.

Frequentie en tijd

Het examen wordt meerdere malen per jaar afgenomen. De actuele examendata en -tijd kun je vinden op StudentenNet+. De kosten van het examen bedragen € 99.

Aanmelden

Je dient je tijdig aan te melden voor het examen. Aanmelden doe je via StudentenNet+. Dit kan tot uiterlijk vier weken voor de eerste examendag. Let er goed op dat je bij het online aanmelden je bankrekeningnummer goed vermeldt, zodat het examengeld automatisch geïncasseerd kan wor-den. In de algemene studiehandleiding staat beschreven hoe je je kunt aanmelden.

Voorwaarden deelnameOm deel te mogen nemen aan het examen moet je een geldig paspoort of ander legitimatiebewijs meenemen naar het examen. Ook moet je een kopie van je legitimatiebewijs meenemen.

1 Let op: de informatie in deze studiehandleiding is aan verandering onderhevig. Op StudentenNet+ kun je de meest recente informatie vinden. Het NTI kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor kosten voortvloeiend uit deze wijzigingen.

8 NLP

AnnulerenJe inschrijving voor het examen kun je via StudentenNet+ diezelfde dag tot 24.00 uur annuleren. Hieraan zijn geen kosten verbonden. Na dit tijdstip is annuleren niet meer mogelijk.Indien je niet aanwezig bent op het examen zonder geldige annulering, ben je wel het examengeld verschuldigd. Alleen in bijzondere gevallen vindt restitutie plaats. Bij ziekte vragen wij om een doktersverklaring.

Wanneer geslaagd?

Je bent geslaagd als je je theorie-examen met een voldoende hebt afgerond. Je behaalt een voldoen-de als je 10 van de 15 vragen juist hebt beantwoord.

Exameninstantie

NTI bvSchipholweg 1012316 XC LeidenPostbus 22222301 CE Leiden

T: 071 561 00 77W: www.nti.nl

Certificaat van deelname

Je kunt je opleiding ook afsluiten met een certificaat van deelname. Je hebt recht op dit certificaat indien je alle huiswerkopdrachten hebt ingeleverd. Als je niet aan het examen deelneemt kun je het certificaat voor de opleiding NLP kosteloos aanvragen bij het NTI.

Vervolgopleidingen

Wanneer je met goed gevolg de opleiding NLP hebt behaald, kun je bij de NavP de opleiding NLP Practitioner volgen. Door het volgen van deze opleiding kun je het diploma NLP Practitioner be-halen en beschik je over alle NLP-vaardigheden.

Studiehandleiding 9

Lesrooster

Hieronder tref je het lesrooster aan. Hierin staat beschreven wat je moet bestuderen en welke op-gaven je als huiswerk kunt opsturen naar je docent. Uiteraard is het insturen van huiswerk niet verplicht, maar wij adviseren je dit wel te doen om goed inzicht te krijgen in je kennis en vaardig-heden.

De oefeningen vind je in het katern Oefeningen.

Lesrooster NLPLES BESTUDEREN OEFENEN INSTUREN ALS

HUISWERKNLP Technician

1 Hoofdstuk 1 Oefenopdrachten:• Ontdekken van kaders• Onbewuste kaders• Zelfreflectie SBO/SBS

geen huiswerk

2 Hoofdstuk 2: t/m § 2.3 Oefen in het dagelijks leven met:• pacing van lichaamstaal en

stemgebruik (HALTO);• leading van lichaamstaal en

stemgebruik;• het herkennen van non-ver-

bale match en mismatch.

geen huiswerk

3 Hoofdstuk 2: § 2.4 en § 2.5 Oefenen met:• de backtrack in gesprekken;• het sturen naar andere index

computations en VAKO;• linguistisch matchen en

mismatchen.Luisteren naar interviews en hierin de index computations en predikaten VAKO herkennen.

Huiswerkopgave 1Huiswerkopgave 2

4 Hoofdstuk 3: t/m § 3.5, Chunking

Oefenen met chunken in gesprekken.

geen huiswerk

5 Hoofdstuk 3: § 3.5, Perceptuele posities en De logische niveaus

Opmerken in welke situaties je vooral in eerste positie aanwezig bent en wanneer vooral in meta. Houdt in de gaten vanuit welk logisch niveau mensen praten of denken.

geen huiswerk

6 Hoofdstuk 3: § 3.6 en § 3.7, Deleties

Bewust zijn van wat zichtbaar en hoorbaar is in de fysiologie van je gesprekspartners.Metamodel toepassen in gesprekken. Herkennen en uitdagen van de deleties.

geen huiswerk

10 NLP

7 Hoofdstuk 3: § 3.7, Generalisaties

Metamodel toepassen in gesprekken. Herkennen en uitdagen van deleties en de generalisaties.

geen huiswerk

8 Hoofdstuk 3: § 3.7, Vervormingen en § 3.8

Metamodel toepassen in gesprekken. Herkennen en uitdagen van deleties, generalisaties en vervormingen.

Huiswerkopgave 3

9 Hoofdstuk 3: § 3.9 en § 3.10 Plak post-its op je tv en houdt de EAC van de mensen op tv in de gaten. Let op EAC in contact met mensen. Ontdek welke interne voorkeur mensen hebben middels de B.A.G.E.L. en sluit hierop aan in je verbale en non-verbale communicatie.

geen huiswerk

10 Hoofdstuk 4 Vraag jezelf af hoe je jouw doelen formuleert. Zijn het resultaten of wensen. Is het zintuigelijk specifiek? Daag jezelf uit om je vragen en doelstellingen zoveel mogelijk zintuigelijk specifiek te maken. Stel jezelf de vraag: wat levert mij dit (op de lange termijn) op?

Huiswerkopgave 4

11 Hoofdstuk 5: t/m § 5.4, Submodaliteiten

Kijk eens rond in je eigen huis. Welke visuele, auditieve en kinesthetische submodaliteiten zijn voor jou kennelijk belangrijk als je naar de inrichting en de ligging van je huis kijkt?Neem iets waar je wat angstig voor bent. Wat zijn je innerlijke beelden? Pas de submodaliteiten aan en merk wat er verandert.

geen huiswerk

12 Hoofdstuk 5: § 5.4, Strategiën

Ga voor jezelf na welke strategie je gebruikt om je kleding uit te kiezen. Neem een strategie die je niet zo makkelijk afgaat, bijvoorbeeld kiezen. Welke stap van de TOTE kun je toevoegen waardoor het wellicht makkelijker wordt?

geen huiswerk

13 Hoofdstuk 5: § 5.4, Ankering

Sta stil bij de ankers die je in je leven gebruikt. Anker een prettige internal state bij jezelf. Let erop dat je daarbij de vormvoorwaarden respecteert. Stapel meerdere ervaringen op dit anker. Gebruik het anker vervolgens in een minder plezierige situatie om jezelf te ondersteunen.

geen huiswerk

14 - Oefenexamen geen huiswerk

Studiehandleiding 11

Wijzigingen in leerstofAls er wijzigingen in de leerstof zijn wordt er op StudentenNet+ een aanvulling geplaatst. Om op de hoogte te blijven dien je dus regelmatig in te loggen op StudentenNet+.

ForumOp StudentenNet+ vind je het forum van NLP. Hier kun je in contact komen met medestudenten en eventuele vragen stellen.

12 NLP

Huiswerkopgave 1: Index computations

1. Lees de onderstaande tekst en stel vast welke index computions horen bij de delen A, B en C.

A. Malaika dacht diep na. Ze realiseerde zich dat ze in rondjes rondliep in haar gedachten. Maar de reden ervan leek ze maar niet te kunnen pakken. Ze zei nog tegen zichzelf: ‘Hou op!’ maar ze merkte dat het niets hielp. Haar gedachten knarsten en zorgden voor wrijving aan de binnenkant van haar grijze schedel.

B. Malaika voelde zich draaierig en misselijk worden. Warm en koud tegelijk. En ineens voel-de ze wat ze al die tijd al in haar lichaam aanwezig was. Ze was verliefd! Kleurige vlinders buitelden rond in haar buik. En met het onderkennen van dat gevoel ontstond rust en een innerlijk weten, diep van binnen. Haar hart opende zich en gouden golven van geluk over-spoelden haar.

C. Ze stond op, liep naar de zwarte telefoon en draaide het nummer dat ze van hem gekregen had. Met trillende handen en een hoge, snelle ademhaling wachtte ze op het moment waar-op de telefoon opgenomen zou worden. Ze hoorde een stem ‘hallo’ zeggen en ze haastte zich te zeggen: ‘Ik doe het! Ik ga ervoor, die pup met die zwarte staart, die is voor mij!’

Omcirkel de juiste categorie:A = IP/EB/ISB = IP/EB/ISC = IP/EB/IS

2. Neem drie kleurpotloden; een rode, een groene en een blauwe. Lees de drie tekstdelen nog eens en kleur de visuele predicaten rood, maak de auditieve predicaten groen en de kinesthe-tische predicaten blauw.

Aan de hand van de uitwerkingen op StudentenNet+, kun je deze huiswerkopdracht zelfstandig controleren. Je stuurt deze huiswerkopgave dus niet naar je docent.

Studiehandleiding 13

Huiswerkopgave 2: Predicaten

Beschrijf zintuiglijk wat je ziet, hoort en voelt en doet als je jouw huis binnen gaat. Gebruik daarbij zoveel mogelijk de predicaten van de categorie waarin je jouw huis beschrijft.

VoorbeeldVisuele predikatenIk zie mijn huis van de voorkant, ik heb een helder beeld dat mijn voordeur groen van kleur is. De deurknop is van RVS, en glinstert in het zonlicht. De muren van mijn huis zijn van mat gele bak-stenen gemaakt. Als ik mij focus op de voordeur dan zie ik mijn voordeur helder en de rest van het huis iets waziger. Als ik achter de voordeur in mijn huis kijk, zie ik het halletje. De kapstok is van bruin hout gemaakt, de hangers zijn zwart met een zilverkleurige metalen bovenkant.

Auditieve predikatenIk hoor de wind langs mijn huis huilen. Het geluid van de wind klinkt sterker in mijn rechteroor. Als ik de voordeur opendoe, hoor ik dat deze een beetje piept en kraakt. De deur klapt met een smak achter mij dicht. Ik hoor ondertussen het verschil tussen het geluid dat mijn schoenen maken als ik door de tuin loop en het geluid van mijn schoenen als ik over de deurmat loop. Ik hoor onze kat al aan de kamerdeur krabben en luid miauwen, ik herken haar gemiauw als haar manier van vertellen dat ze honger heeft.

Kinestetische predikatenIk voel hoe ik over de stenen van de oprit loop. Ik voel dat de grond onder mijn schoenen solide is en dat ik mij over deze solide ondergrond gemakkelijk beweeg. Als ik van de oprit op het gras stap, voel ik dat de ondergrond zacht en sponsig is. Het kost mij meer moeite om mij over het gras te bewegen en ik voel dat het zweet mij op de rug begint te lopen. Ik voel hoe de wind langs mijn lijf waait, en hoe de zweetplek op mijn rug hierdoor kouder aanvoelt dan de rest van mijn lijf. Ik loop naar de voordeur en voel hoe koud de deurknop in mijn hand is als ik deze vastpak.

OlfactorischTerwijl ik buitensta, ruik ik de geur van de zee die de wind meevoert. Een ziltige, licht scherpe lucht bereikt mijn neus. De lucht bevat ook een bittertje van de grassen op het duin. Wanneer ik bin-nenkom in huis, ruik de geur van de kattenbak. Een scherpe, zurige lucht komt mij tegemoet. Een vage muffe geur van natte schoenen mengt zich met de warme houtige geur van boenwas. De geur van een warm thuis.

GustatiefHet zout van de zee kan ik proeven op mijn lippen. Eenmaal binnengekomen, proef ik de smaak van thuiskomen. Het smaakt naar meer.

Onspecifieke predikatenIk bemerk dat ik mijn huis kan waarnemen in contouren en vormen. Ik verwerk alle informatie die mij bereikt terwijl ik met mijn aandacht aanwezig ben bij de algemene aanwezigheid van mijn huis. Ik overweeg mijn huis te betreden en te ontdekken hoe het interieur is. Ik realiseer mij dat ik bekend ben met mijn huis en alle aanwezige eenheden hierbinnen.

14 NLP

Beschrijf nu zelf jouw huisVisueel

Aditief

Kinestetisch

Olfactorisch

Gustatief

Onspecifiek

Deze huiswerkopgave stuur je naar je docent.

Studiehandleiding 15

Huiswerkopgave 3: Metamodelpatronen

1. Schrijf 15 tot 20 negatieve uitspraken over jezelf die typerend zijn voor jouw interne dialoog. Een interne dialoog die je bijvoorbeeld hebt als je ruzie maakt of als iets je niet lukt.

Voorbeelden “Jongen, jongen toch, dat doe je altijd verkeerd.” “Ieder kind had dit beter gedaan dan ik.” “Als ik slimmer was, was me dat niet overkomen.” “Lafaard, je had gewoon op hem/haar af moeten stappen en zeggen dat je hem/haar leuk

vindt.”

2. Schrijf bij iedere uitspraak op welke metamodelpatronen de uitspraak bevat. Schrijf ook op op welke manieren je deze metamodelpatronen kunt uitdagen.

Voorbeeld “Jongen, jongen toch, dat doe je altijd verkeerd”

dat = weglating van onderwerp of lijdend voorwerpUitdagen met: “Wat precies doe ik altijd verkeerd?”

je = weglating van onderwerp of lijdend voorwerpUitdagen met: “Wie is je?”

altijd = Universele kwantorUitdagen met: “Altijd? Is er geen voorbeeld/moment van een keer dat ik

het wel goed deed?”verkeerd doen = onspecifiek werkwoord

Uitdagen met: “Op welke manier doe ik dat precies verkeerd? Hoe weet ik dat het verkeerd is wat ik doe?”

Deze huiswerkopgave stuur je naar je docent.

16 NLP

Huiswerkopgave 4: Outcome frame op jouw persoonlijke ontwikkeling

In deze opdracht ga je vaststellen welk resultaat je wilt bereiken als het gaat om je eigen persoon-lijke ontwikkeling. Een resultaat waarvan jij verwacht dat het jouw leven positief kan veranderen.

• Stap 1: Wat is je situatie nu? (Problem State = PS)• Stap 2: Hoe zou je het willen? (Desired State =DS)• Stap 3: Formuleer nu zo zintuiglijk specifiek mogelijk het door jou gekozen resultaat. Schrijf je

outcome alsof je kunt kijken naar jezelf in de toekomst. Schrijf op wat je ziet, alsof het er al is. Voel maar eens het verschil tussen de volgende twee korte voorbeelden:

− ‘In contact met mijn collega, kijk ik de ander aan en spreek ik helder en duidelijk uit wat ik nodig heb’.

− ‘Ik wil graag in contact met mijn collega, dat ik in staat ben om de ander aan te kijken en dan helder en duidelijk uit te kunnen spreken wat ik nodig heb’.

In het eerste voorbeeld zit de zekerheid dat het je gaat lukken. In het tweede voorbeeld is dat nog een wens. Wees zeker.

Gebruik hierbij de vijf vormvoorwaarden voor een welgevormde outcome (resultaat):1. Positief geformuleerd.2. Binnen eigen vermogen.

− Wat weerhoudt je nu om dat te doen? − Wat heb je nodig / wat kun je doen om het resultaat te bereiken?

3. Testbaar in een zintuiglijke ervaring.4. Context specifiek en tijdsgebonden.5. Gezonde ecologie (intern & extern) inclusief meta-outcome.

Deze huiswerkopgave stuur je naar je docent.