Het verspreiden van effectieve kinesitherapeutische interventies

De moderator is belangrijk!Overleg tussen collega’s is een belangrijk

kwaliteitsinstrument

KwaliteitscriteriaVallen ze uit de lucht ?

KWALITEITSBEVORDERING IN DE KINESITHERAPIE JUNI 2013

Enkele woorden voorafPro-Q-Kine werkt sedert 1 januari 2013 als zelfstandige vzw aan de implementatie van het systeem voor kwaliteits-bevordering voor alle kinesitherapeuten. De vereniging sloot daartoe een overeenkomst af met het verzekerings-comité (RIZIV) en legt verantwoording af aan een begelei-dingscomité.

Op deze manier ontpopte het pilootproject ‘kwaliteits-bevordering in de kinesitherapie’ zich na vijf jaar tot een onafhankelijke organisatie. Axxon Physical Therapy in Belgium, de representatieve beroepsvereniging voor ki-nesitherapie, heeft het initiatief van bij zijn start onder-steund en gepromoot. Ook onder haar nieuwe vorm zal Pro-Q-Kine nauw blijven samenwerken met Axxon om haar doelstelling te realiseren, net zoals met de officiële onderwijsinstellingen.

De doelstelling van Pro-Q-Kine komt, kort samengevat, neer op het verbeteren en transparanter maken van de kwaliteit van het kinesitherapeutisch handelen. De orga-nisatie van kwaliteitsbevordering verduidelijkt en ver-hoogt immers de waarde van kinesitherapie in de ogen van patiënten, voorschrijvers, beoefenaars, overheden en bij uitbreiding van de ganse maatschappij.

De aanpak van Pro-Q-Kine kenmerkt zich door volgende uitgangspunten:

•Elke kinesitherapeut moet de kans krijgen een kwali- teitsportfolio op te bouwen die leidt tot zijn opname in het kwaliteitsregister van kinesitherapeuten bij het be- reiken van de vooropgestelde kwaliteitsnorm.

•Pro-Q-Kine toetst de kwaliteitsnorm aan de hand van een breedgedragen set van kwaliteitscriteria die berust op vier pijlers: - kennis- en competentiemanagement - organisatie van de zorg in de praktijk - kwaliteit van de zorg en preventie - informatisering en automatisering

•Het ondersteunend proces verloopt elektronisch via de PE-online module op de website van Pro-Q-Kine.

•Pro-Q-Kine streeft naar een bottom-up benadering via lokale kwaliteitsgroepen en kringen van kinesithe- rapeuten.Hetrichtzichdaarbijtotalleactievekinesi- therapeuten.

•Pro-Q-Kine ziet wetenschappelijke onderbouwing van de kinesitherapie als een middel en werkt hiervoor nauw samen met de opleidingen in de kinesitherapie en de Kwaliteitsraad voor Kinesitherapie.

In 2013 willen wij ons vooral toeleggen op de verdere oprichting en uitbouw van lokale kwaliteitsgroepen en op intercollegiaal overleg. Naast permanente vorming, wil-len wij ook de andere pijlers van kwaliteit aan bod laten komen. Zelfreflectie en zelfevaluatie blijven belangrijke patiëntgerichte zorg op de voorgrond plaatsen.

Voor meer informatie verwijzen wij naar de (nieuwe) website en naar onze digitale nieuwsbrief die sinds kort regelmatig en doelgroepgericht wordt verstuurd.

Heb je een vraag over het kwaliteitsgebeuren dan kunje op persoonlijke toelichting rekenen via info.nl@pqk.be.

Fons De SchutterVoorzitter Pro-Q-Kine vzw

2 PRO-Q-KINE

“De doelstelling van Pro-Q-Kine komt neer op het verbeteren en transparanter maken van de kwaliteit van het kinesitherapeutisch handelen.”

‘De toekomst begint vandaag… Een (R)evolutie in de kinesitherapie?’ •Plenaire zitting en workshops

•Provincie Limburg: zaterdag 14 september 2013

•De datums en locaties van de andere themadagen maken we binnenkort bekend op www.pqk.be

JUNI 2013 3

Pro-Q-Kine themadagen In het kader van de provinciale ontmoetingen, die de afgelopen maanden zowel aan Nederlandstalige als aan Franstalige kant plaatshadden, organiseert Pro-Q-Kine vzw binnenkort in verschillende provincies themadagen. Dat in samenwerking met de universiteiten, hogescholen en partner AXXON.

Deze gratis studiedagen voor kinesitherapeuten zullen telkens plaatsvinden op een zaterdag en dragen de titel: ‘De toekomst begint vandaag… Een (R)evolutie in de kinesitherapie?’ ’s Ochtends is er een plenaire zitting; ’s namiddags staan er workshops op het programma. Elke kinesitherapeut krijgt de kans om twee workshops bij te wonen. Het aantal deelnemers per sessie is beperkt tot 30.

De datum van de themadag in de provincie Limburg in samenwerking met de Universi-teit Hasselt, is alvast bekend: zaterdag 14 september 2013, vanaf 8.30 u. Alle informatie over deze themadag vind je terug in de PE-online agenda op www.pqk.be.

De datums en locaties van de andere thema-dagen maken we binnenkort bekend.

Hoe zullen deze dagen nu precies verlopen?

Na een voorstelling van de vzw Pro-Q-Kine, haar activiteiten en toekomstambities, ko-men er vier grote thema’s aan bod: • De behandeling van chronische pijn en het verband met neuroplasticiteit. • Het elektronisch kinesitherapeutisch dossier en de interactie met het klinisch redeneren. • De communicatie tussen gezondheidsprofessionals onderling en met de patiënt in functie van een kwa- liteitsbehandeling. • Evidence Based Practice en de grondige speurtocht naar wetenschappelijke informatie.

Deze themadagen willen uiteraard ook het contact tussen kinesitherapeuten bevorderen om op die manier reflecties en discussies op gang te brengen tussen collega’s. Die kunnen dan hopelijk worden voortgezet binnen de LOKK’s (lokale kwaliteitsgroepen van kinesi-therapeuten). De workshops willen niet enkel de the-matiek in kwestie behandelen, maar ook illustreren hoe die intercollegiaal kan worden besproken binnen een LOKK.

Kinesitherapeuten die zich na af-loop van de dag willen inschrijven in het systeem voor kwaliteitsbe-vordering in de kinesitherapie en eventueel ook in een LOKK, kunnen daartoe alle nodige informatie krijgen.

Didier MaquetOndervoorzitter - Lid van het dagelijks bestuur

4 PRO-Q-KINE

Het verspreiden van effectieve kinesitherapeutische interventiesEen analyse van de relevantie en bruikbaarheid van een uitgebreide database van evidence-samenvattingen

De achtergrond

Het aanpassen van het kinesitherapeutisch handelen aan wetenschappelijke evidence van hoge kwaliteit is essentieel voor een goede zorg. Er zijn echter veel barrières die de im-plementatie van evidence-based kinesitherapie bemoeilijken. Beperkte toegankelijkheid en toepasbaarheid van evidentie zijn daar voorbeelden van.

In België werd in september 2011 EBMPracticeNet, een nati-onale elektronische databank rond zorgverlening, opgestart om evidence-based handelen te bevorderen. Deze databank is gratis voor Belgische zorgverleners. Ze bevat de Duo-decimocollectie klinische richtlijnen en beknopte evidence-samenvattingen van systematische reviews.

Hoewel de Duodecim-richtlijnen werden opgesteld voor huis-artsen, bevatten zij ook informatie over kinesitherapeutische interventies om artsen te informeren over doorverwijzing naar een kinesitherapeut. Ook kinesitherapeuten die mus-culuskeletale pathologieën behandelen zouden gebruik kun-nen maken van de evidence-samenvattingen in de database bij het beslissen over behandelingen. Een voorwaarde hier-voor is echter dat de evidence-samenvattingen relevante en bruikbare informatie over kinesitherapeutische interventies bij musculoskeletale pathologieën beschrijven.

De onderzoeksvraag

Zijn de evidence-samenvattingen uit de EBMPracticeNet-databank relevant en bruikbaar voor kinesitherapeuten die musculoskeletale pathologieën behandelen? Zo niet, kunnen de evidence-samenvattingen dan worden aangevuld met bruikbare informatie uit bijhorende systematische reviews, zodat ze toch bruikbaar worden?

De methodologie

Alle evidence-samenvattingen in de EBMPracticeNet-data-base, gerelateerd aan musculoskeletale (MSK) pathologie, werden geselecteerd. Hieruit werden vervolgens, aan de hand van vooraf bepaalde criteria, alle evidence-samenvattingen geselecteerd die relevant zijn voor kinesitherapie.

“Ook kinesitherapeuten die musculus-keletale pathologieën behandelen zouden gebruik kunnen maken van de evidence-samenvattingen in de database bij het beslissen over behandelingen.”

JUNI 2013 5

Alle zorgverleners worden geacht op basis van een wetenschappelijk onderbouwde diagnose en in overleg met hun patiënt te kiezen voor een behandeling met bewezen effect. EBMPracticeNet wil, met de financiële steun van het RIZIV en samen met verschillende Belgische EBM-produ-centen, relevante EBM-informatie toegankelijk maken met één muisklik. De website www.ebmpracticenet.be bevat een groeiende verzameling Belgische richtlijnen, internationaal

geaccrediteerde ‘EBM-guidelines’, evidence summaries, foto’s, audio- en videomateriaal… en in de toekomst ook elektronische beslissingsonder-steuning vanuit het EMD. In het kader van een optimale zorg-verlening is het EBM-aanbod multi-disciplinair opgevat, maar voorlopig ligt de nadruk nog op huisartsen. Op langere termijn zullen ook kinesithe-rapeuten, verpleegkundigen, apothe-kers, specialisten en patiënten gratis EBM-info op maat kunnen raadplegen.

Omwille van de doorverwijzende rol van de huisarts bevat de databank

al heel wat informatie over de ef-fectiviteit van kinesitherapeutische behandelingen.

Via beroepsorganisaties worden plannen uitgewerkt om de bruikbaar-heid van EBMPracticeNet.be voor kinesitherapeuten te verhogen en via thesissen worden pilootprojecten uitgevoerd.

Vanaf 2014 - 2015 zullen deze inspanningen ten volle kunnen renderen. Meer info: www.ebmpracticenet.beContact: info@ebmpracticenet.be

Daarnaast werd de relevantie voor de arts van de MSK-ge-relateerde evidence-samenvattingen bepaald. De bruikbaar-heid van de kinesitherapeutisch relevante evidence-samen-vattingen werd bepaald op basis van therapie-modaliteit en vier interventie-parameters: intensiteit, sessieduur, therapie-duur en frequentie. Indien evidence-samenvattingen niet bruikbaar waren, werden bijhorende systematische reviews gescreend voor therapie-modaliteit en dezelfde interventie-parameters. De kwaliteit van de gevonden evidentie werd telkens vermeld volgens de classificatie van GRADE.

De resultaten

Van de 4.128 evidence-samenvattingen waren er 278 MSK-gerelateerd en 106 relevant voor de kinesitherapeut. Deze 106 evidence-samenvattingen hadden een verschillend ni-veau van bewijskracht (GRADE): 11 (10,38%) evidence-samen-vattingen met LOE A, 27 (25,47%) met LOE B, 51 (48,11%) met LOE C, 17 (16,04%) met LOE D.

Van de 278 MSK-gerelateerde evidence-samenvattingen wa-ren er 275 (97,17%) relevant voor de arts. Van de 106 kinesi-therapeutisch relevante evidence-samenvattingen waren er

6 (5,66%) bruikbaar voor de kinesitherapeut. 7 op 10 LOE A evidence samenvattingen en 6 op 10 nagekeken LOE B evi-dence-samenvattingen kunnen bruikbaar worden gemaakt met bijkomende informatie uit de bijhorende systematische reviews.

De conclusie

Hoewel de evidence-samenvattingen in de EBMpracticeNet-databank relevante informatie over musculoskeletale kine-sitherapie bevatten, ontbreekt op dit ogenblik in de meeste van deze samenvattingen bruikbare informatie voor de kine-sitherapeut. In de systematische reviews die bij de evidence-samenvattingen horen is bruikbare informatie (therapie-mo-daliteit en therapie-parameters) echter vaak wel aanwezig.

Het toevoegen van deze informatie aan de evidence-samen-vattingen in de EBMPracticeNet-databank kan er voor zor-gen dat ook kinesitherapeuten binnen de musculoskeletale therapie gebruik kunnen maken van up-to-date, beknopt samengevatte evidence. Zo kan de toegankelijkheid tot evi-dence verbeteren en kan het evidence-based handelen in de musculoskeletale kinesitherapie worden bevorderd.

Abstract eindwerk: Elisabeth Claes - Carl Jans | Promotor: Raf Meesen | Copromotoren: Stijn Van de Velde – Fons De Schutter

De moderator is belangrijk!Overleg tussen collega’s is een belangrijk kwaliteits- instrument. Het is een goede manier om samen na te denken over kinesitherapie, ervaringen uit te wisselen en richtlijnen en andere aspecten van het kinesitherapeutisch handelen te bespreken. Tijdens een intercollegiaal overleg leer je van elkaar en ontdek je nieuwe kanten bij jezelf.

Pro-Q-Kine wil blijven investeren in moderatoropleidingen omdat een efficiënte begeleiding de waarde van het inter-collegiaal overleg in de lokale kwaliteitsgroep voor kinesi-therapeuten (LOKK) in sterke mate bepaalt.

De opleiding tot moderator start met een basisopleiding. Afhankelijk van zijn interesse of van de noodzaak om bepaalde thema’s uit te diepen en te begeleiden kan de moderator in spé bijkomende modules volgen.

De basismodule bestaat uit twee opleidingsmomenten van telkens vier uur. De sessies vinden plaats op een avond in de week of op een zaterdagvoormiddag. Naast de noodza-kelijk kennisuitwisseling, bestaat de opleiding hoofdzakelijk uit praktijk. De opleiding tot moderator wordt aangeboden door Pro-Q-Kine. De organisatie gebeurt in samenwerking met Axxon KIK en WVVK.

Het profiel van een toekomstige (erkende) moderator ziet er als volgt uit: • Een basisopleiding volgen en eventueel meer specifieke sessies en terugkomdagen bijwonen. • Op regelmatige basis en tegen een afgesproken vergoe- ding intercollegiaal overleg van lokale kwaliteitsgroepen van kinesitherapeuten (LOKK’S) modereren. • Indien het gekozen thema niet voorgesteld wordt door een expert zal de moderator zich inhoudelijk inwerken in de thema’s die bottom-up of top-down worden voorop- gesteld.

De basisopleiding is op volgende aspecten gericht: • Toelichting bij de handleiding voor moderatoren. • Wat is kwaliteit? • Het gebruik van PE-online. • Competentie betreffende het systeem van kwaliteits- bevordering en instrumenten die in dat kader ter beschik- king staan. De pijlers van kwaliteitsbevordering zijn: - kennismanagement; - organisatie van zorg en van de praktijk; - kwaliteit van de zorg; - informatisering en automatisering. • Competentie in het begeleiden van groepen. • Bespreken van patiënten casussen.

Na de basisopleiding kunnen volgende bijkomende opleidingen gevolgd worden. • Competentie in de aspecten die te maken hebben met EBM/EBP - Richtlijnen, clinical decision… - Workshop: opzoeken op internet: EBMpracticeNet - CEBAM – WVVK – SPIP… • Bespreking van de zelfevaluatie ‘kinesitherapeutisch han- delen’ en van de ‘patiëntenbevraging in een intercollegi- aal overleg’.

Agenda

dinsdag 25 juni9.00 tot 23.00 uur

West-Vlaanderen

(Roeselaere)Moderatorenopleiding

zaterdag 2 juli9.00 tot 13.00 uur

dinsdag17 september

Gent

Terugkomdag voor moderatorenWe voorzien een oefenmoment voor casusbespreking en een workshop EBM/EBP opzoeken op het internet.

najaarAntwerpen en Vlaams-

Brabant

In het najaar plannen we nieuwe opleidingen.

6 PRO-Q-KINE

We hopen velen van jullie terug te zien. De opleiding tot moderator en het begeleiden van intercollegiaal overleg betekenen in eerste instantie een verrijking voor jezelf. Bovendien is het superbelangrijk voor het systeem van kwaliteitsbevordering.

KwaliteitscriteriaVallen ze uit de lucht ?

Dat kwaliteit naast objectieve ook subjectieve aspecten behelst valt niet te betwijfelen. De manier van beoordelen en de verwachtingen van de betrokkene ‘kleuren’ kwaliteit. Er is dus geen zuiver ‘objectieve’ kwaliteit en kwaliteitsvolle zorg zal zich altijd bevinden op het kruispunt van de verschillende invals-hoeken van waaruit kinesitherapeut en patiënt kijken.

Het systeem van kwaliteitsbevordering zal streven naar een verbetering van de kwaliteit van deze patiëntgerichte zorg met vanuit het patiëntenstandpunt aandacht voor deze vier pijlers: • De organisatie van de zorg en van de praktijk: toegan- kelijkheid, betaalbaarheid… • De kennis- en de competentie van de zorgverstrekkers: efficiënte zorg ( kennis van richtlijnen en zorgpaden…). • De kwaliteit van de zorg: persoonlijke vaardigheden, luisterbereidheid, effectiviteit… • Informatisering en automatisering: de registratie van patiëntgebonden gegevens en de communicatiemoge- lijkheden die hierdoor vergemakkelijkt en verbeterd kunnen worden.

Voor de kinesitherapeut is de invalshoek deze van de zorg-verlener. Ook hier kunnen we van de vier pijlers vertrekken met in het bijzonder: • De wetenschappelijke onderbouwing van de praktijk- voering (EBM/EBP). • Het intercollegiaal overleg in kwaliteitsgroepen (LOKK’s). • De tevredenheid over het eigen kinesitherapeutisch han- delen. • De plaats van de kinesitherapeut in de gezondheidszorg (multidisciplinariteit), de appreciatie van patiënten en andere zorgverstrekkers (de voorschrijvers), het ereloon.

Het voorgaande verduidelijkt de benadering van Pro-Q-Kine om via het kwaliteitsportfolio van de kinesitherapeut kwali-teitscriteria te implementeren. De indicatoren bieden, naast

de persoonlijke en anonieme benadering naar zelfreflectie, mogelijkheden om een beeld te

krijgen van de verschillende criteria voor een grotere groep van kinesitherapeuten. Dit kan een instrument zijn om de kine-sitherapie in de positieve zin te sturen.

De pijler ‘informatisering’ komt momenteel enkel aan bod via PE-online. De kinesitherapeut kan enkel via elektronische toe-passing deelnemen.

In de toekomst zullen andere toepassingen eveneens in het systeem geïntegreerd worden. Het gebruik van een elektro-nisch kinesitherapeutisch dossier, het elektronisch voor-schrift en het gebruik van EBMpracticeNet zijn toepassingen die vanaf 2014 in de gelabelde software zullen geïntegreerd zijn. Ook hier kan kwaliteitsbevordering op inspelen.

Voor de patiëntenbevraging en aansluitende zelfevaluatie zijn wij er ons van bewust dat deze criteria enkel door de in M-nomenclatuur werkende kinesitherapeut kunnen gerea-liseerd worden. De setting is de solo- of groepspraktijk. Wij onderzoeken de mogelijkheden voor andere praktijksettings.

De criteria voor kwaliteitsbevordering vind je op: www.pqk.be/nl/nieuws/verzeker-uw-vermelding-het-kwaliteitsregister

JUNI 2013 7

Met Grol staan we achter we de volgende definitie van kwaliteit :

“Kwaliteitsvolle zorg veronderstelt zorg diebeantwoordt aan de reële behoefte van de patiënt, die inhoudelijk van goed niveau is en die zowel doelmatig als patiëntgericht verleend wordt.”

Grol 1995

Pro-Q-Kine biedt aan...

SPecial Interest PublicationsAlle kinesitherapeuten die op dit ogenblik al participeren en ook zij die een kwaliteitsport-folio opstarten in PE-online voor 31/12/2013, bieden wij toegang tot de CEBAMlibrary met nu als toemaatje de mogelijkheid om acht wetenschappelijke tijdschriften te raadplegen.

Deze SPIPs (SPecial Interest Publications) zullen gedurende een jaar toe-gankelijk zijn via de CEBAM-website. Het ter beschikking stellen van de tijd-schriften werd mogelijk via financiële middelen uit de vorige projectfase (2011 - 2012). De eerste contacten met CEBAM werden reeds in juni 2012 gelegd.

De informatie hieromtrent wordt gecommuniceerd via onze digitale nieuwsbrief en zal terug te vinden zijn op de website www.pqk.be.

Richtlijnendag

Programma

09.00 - 11.15

Plenaire sessie met keynote

speeches

Dr Philip van der WeesFysiotherapeut en bewegingswetenschapper, onderzoeker aan de Harvard Medical School, gewezen Voorzitter van het Guidelines International Network (GIN) 2010 - 2012

Dr. Ilkka KunnamoHuisarts, Hoogleraar Huisartsgeneeskunde aan de Universiteit van Helsinki, Hoofdredacteur EBM Guidelines & EMBeDS bij Duodecim Medical Publications

Dr. Michel LaurenceArts, Hoofd afdeling ‘Goede professionele praktijkvoering’ bij Haute Autorité de Santé (HAS)

11u30 - 12u45en

13.45 - 15.00

Workshopsgegeven door verschillende deelnemende organisaties

WVVK vzw en Axxon staan in voor de volgende workshop:

Factoren die het gebruik van richtlijnen belemmeren of bevorderen met als praktische toepassing: the 1st European Physiotherapy Guidelines for Parkinson’s Disease.

Deze workshop o.l.v. Philip Van der Wees loopt zowel in de voor- als de namiddag. Na toelichting door experten wordt gediscussieerd in kleinere groepjes. De workshop wordt afgesloten met een analyse en oplossingsgerichte plenaire zitting.

Een tweede workshop gaat door in een samenwerking tussen WVVK en Pro-Q-Kine. De door Pro-Q-Kine aangeboden SPIPs worden toegelicht waarna deelnemers via een digitale workshop op zoek kunnen gaan naar specifieke onderwerpen.

Inschrijven kan online via de PE-online kalender op www.pqk.be8 PRO-Q-KINE

Zaterdag 28 september 2013 • Campus Gasthuisberg, LeuvenGeorganiseerd door de Werkgroep Ontwikkeling Richtlijnen Eerste Lijn

www.ebp-guidelines.be

ww

w.c

om

mo

tie.

be

Het betreft volgende titels:•ManualTherapy•PhysicalTherapy•ClinicalRehabilitation•MedicineandScienceinSportsandExercise•Spine•Pain•JournalofCardiopulmonaryrehabilitation & Prevention•PediatricPhysicalTherapy