STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE … · 21 Methodiek . MAATREGELEN CV-INSTALLATIE ... HR...

65
Jeroen Van der Veken Jan Creylman Toon Lenaerts KENNISCENTRUM ENERGIE (KCE) STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE ENERGIEPRESTATIES VAN GERENOVEERDE BESTAANDE RESIDENTIËLE GEBOUWEN Voorstelling resultaten VEA-studie 23-09-14

Transcript of STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE … · 21 Methodiek . MAATREGELEN CV-INSTALLATIE ... HR...

Jeroen Van der Veken

Jan Creylman

Toon Lenaerts

KENNISCENTRUM ENERGIE (KCE)

STUDIE NAAR KOSTENOPTIMALE NIVEAUS VAN DE MINIMUMEISEN INZAKE

ENERGIEPRESTATIES VAN GERENOVEERDE BESTAANDE RESIDENTIËLE GEBOUWEN

Voorstelling resultaten VEA-studie 23-09-14

• Methodiek

• Randvoorwaarden/aannames

• Resultaten

• Conclusies

OVERZICHT

2 Eindvergadering VEA 07/06/2013

• Vrijstaande woning

− Architecturale woning

− Fermette

• Halfopen woning

• Rijwoning

− Arbeiderswoning

− Herenhuis

• Appartementen

− Dak-zijkant

− Onderaan-midden

− Midden-midden

REFERENTIEWONINGEN

3 Methodiek

RIJWONING 1: ARBEIDERSWONING

4 Referentiegebouwen

RIJWONING 1: ARBEIDERSWONING

5 Referentiegebouwen

RIJWONING 2: HERENHUIS

6 Referentiegebouwen

RIJWONING 2: HERENHUIS

7 Referentiegebouwen

HALFOPEN WONING

8 Referentiegebouwen

HALFOPEN WONING

9 Referentiegebouwen

VRIJSTAANDE WONING 1: ARCHITECTURALE WONING

10 Referentiegebouwen

VRIJSTAANDE WONING 1: ARCHITECTURALE WONING

11 Referentiegebouwen

VRIJSTAANDE WONING 2: FERMETTE

12 Referentiegebouwen

VRIJSTAANDE WONING 2: FERMETTE

13 Referentiegebouwen

APPARTEMENT

14 Referentiegebouwen

EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN

Arbeiderswoning Herenhuis Halfopen woning

Bouwjaar 1970 1920 1950

BV 425 631 548

Bruto vloeropp 133 210 187

Compactheid 1,99 2,47 1,63

K-peil 94 141 141

E-peil 208 209 237

Dak Geïsoleerd, 4 cm dakisolatie tussen kepers (0,85 W/m²K)

Ongeïsoleerd (1,9 W/m²K) Ongeïsoleerd (1,9 W/m²K)

Gevel Geventileerde spouwmuur, 3

cm spouwisolatie (0,85 W/m²K) Ongeïsoleerde volle muur

(2,2 W/m²K) Ongeïsoleerde spouwmuur

(1,7W/m²K)

Vloer Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K)

Venster Dubbel glas, meerkamer

raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K) Enkel glas, houten raamprofiel

(Uw = 5 W/m²K) Enkel glas, houten raamprofiel

(Uw = 5 W/m²K)

Verwarming Centrale verwarming, gasketel

(h = 0,72) Plaatselijke gaskachel (h = 0,75) Plaatselijke gaskachel (h = 0,75)

Warm tapwater Combiketel op gas met

opslagvat Individuele doorstroom

gasgeiser Elektrisch met opslag

15 Referentiegebouwen

EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN

Architecturale woning Fermette

Bouwjaar 1970 1985

Beschermd volume

659 581

Bruto vloeroppervlak

206 197

Compactheid 0,97 1,3

K-peil 137 85

E-peil 256 169

Dak Geïsoleerd, 4 cm (0,85 W/m²K) Geïsoleerd, 6 cm tussen kepers (0,60

W/m²K)

Gevel Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7 W/m²K) Geventileerde spouwmuur, 6 cm spouwisolatie (0,60 W/m²K)

Vloer Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K) Isolerende chape (0,75 W/m²K)

Venster Dubbel glas, meerkamer raamprofiel

(Uw = 3,5 W/m²K) Dubbel glas, meerkamer raamprofiel

(Uw = 2,8 W/m²K)

Verwarming Centrale verwarming op stookolie (h =

0,75) Centrale verwarming op stookolie (h =

0,80)

Warm tapwater Elektrisch met opslag Combiketel op stookolie met opslagvat

16 Referentiegebouwen

EIGENSCHAPPEN REFERENTIEWONINGEN

Onderapp (1) Middenapp (3) Bovenapp (5) Topapp (x)

Bouwjaar 1970 1970 1970 1970

Beschermd volume 283 292 292 292

Bruto vloeroppervlak

91 97 97 97

Compactheid 2 5,57 1,95 1,57

K-peil 96 96 96 96

E-peil 215 166 217 195

Dak Geïsoleerd, 4 cm (0,85 W/m²K)

Gevel Ongeïsoleerde spouwmuur (1,7 W/m²K)

Vloer Ongeïsoleerd (0,85 W/m²K)

Venster Dubbel glas, meerkamer raamprofiel (Uw = 3,5 W/m²K)

Verwarming Collectieve centrale verwarming op stookolie (h = 0,70)

Warm tapwater Individueel elektrisch met opslag

17 Referentiegebouwen

• EPB-berekening • Cfr nieuwbouw

• Rekening houden met specifieke problematiek (bv. koudebruggen)

• Financiële berekeningen • Gelijkaardig aan nieuwbouw

• Bijkomende afbraakkosten

• Aangepaste (plaatsings)kosten voor verbouwing => andere aannemers

• Optimalisatie naar Primair energieverbruik, TAK en investeringskost

• Is onderdeel aan vervanging toe of niet ? Verschil tussen methodiek op gebouwschaal en componentschaal

METHODIEK

18 Methodiek

• Cfr nieuwbouw

• Sensitiviteitsanalyse op rebound-gedrag

• Volledige energiebesparing

• 50% energiebesparing

• Installatiekundige maatregelen (ventilatie, verwarming, SWW, HE) worden gedimensioneerd en toegepast op eerder geselecteerde woningen.

• Aanwezig afgiftesysteem kan worden behouden, en levert zelfs lagere regimetemperaturen op bij afnemende warmtevraag

METHODIEK : EPB-BEREKENING

19 Methodiek

MAATREGELEN SCHIL

ref eis nieuw BBT

U plat dak 1.9 0.5 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1

U hellend dak 1.9 0.5 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1

U gevel 2.2 1 0.6 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1

U vloer 0.85 0.6 0.5 0.4 0.35 0.3 0.25 0.2 0.15 0.1

U glas 5 1.6 1.3 1.1 1.0 1.1 -0.8N

0.8 -1.1Z

0.8 0.6

U profielen 5 2.9 2.2 1.8 1.4 0.8

U deuren 4 2.2 2.0 1.75 1.5 1.25 1

• Maatregelen worden ook toegepast op 25/50/75/100% van schildelen

• Lage toepassingspercentages van ingrijpende renovaties komen in concurrentie met overal toegepaste maatregelen met hogere U-waardes

• Gedeeltelijk renov. kan financieel interessanter zijn door lagere

plaatsingskosten

20 Methodiek

MAATREGELEN SCHIL

zonnewinsten

g-waarde glas 0.6 0.6 - 0.4Z

0.4 0.25

zonnewering handbediend geen Z Z-O-W overal

automatisch

kwaliteit

bouwknopen C B+ # niet-aanvaarde B

v50 12 7 3 1 0.5

(enkel bij totaalrenovatie)

21 Methodiek

MAATREGELEN CV-INSTALLATIE

Productie type/dimension. regeling Twater afgifte

gasketel condensatie decentraal variabel HTrad

stookolieketel HR (LT)

decentraal variabel HTrad

condensatie LTrad

houtpelletketel HR decentraal vast HTrad

WP lucht-water SPF 2.5

decentraal variabel LTrad

SPF 3 VV

WP bodem-water SPF 4

decentraal variabel LTrad

SPF 5 VV

WP water-water (flatgebouw)

SPF 5 decentraal variabel

LTrad

SPF 5.5 VV

WP lucht-lucht SPF 2.5

decentraal / lucht SPF 3

compactmodule SPF 3 centraal / lucht

el. weerstand direct decentraal / convector

22 Methodiek

MAATREGELEN SWW-INSTALLATIE

Productie opslag zon

Gas

geiser /

boiler /

collector

Elektrisch boiler /

collector

WP (bodem / lucht / binnenlucht)

boiler /

collector

• Met ook minstens 1 collectief systeem voor verwarming en SWW in de meergezinswoning

23 Methodiek

MAATREGELEN VENTILATIE

Systeem WTW balans Bypass Regeling m-factor

A (ref) / / / / 1.5

C / / /

1 1.5

1.33 0.88

1.17

0.75 1

D

/ onbalans

geen 1 1.5

1.33 0.75 onvolledig 0.88

balans 1.17

0.85 volledig 0.75 1

24 Methodiek

• PV

• 2.5-7.5 kWp, georiënteerd op meest zuidelijk dakdelen

• (µ)WKK

• Meergezinswoning (wetgeving?)

• Gedimensioneerd op 20% van warmtevraag (cfr kantoorgebouwen) of SWW

• Afstandsverwarming

• Grenzen van toepasbaarheid onderzoeken

• douchewarmteterugwinning

MAATREGELEN HERNIEUWBARE ENERGIE

25 Methodiek

• Materiaal + plaatsing + secundaire kosten van energetische maatregelen

• Prijzen worden verzameld bij verschillende aannemers en installateurs m.b.v. Arcadis en Aspen-database • Binnen-, spouw-, buitenisolatie

• Modaal tot passief

• Verschillende technieken

• Secundaire kosten worden bepaald o.b.v. referentiewoningen en bouwwijze • Oplossen koudebruggen (raamneg, vensterbank, ophangpunten,

dakrand…)

• Plinten / stopcontacten / verwarming / regenafvoer / mechanische bevestigingen

• Vrijwaren binnenhoogte / dakoprand / dakgoot

INVESTERINGSKOSTEN

26 Methodiek

PRIJS BUITENISOLATIE IFV R-WAARDE

27 Methodiek

lambda-waarde EPS 0.032

BUITENISOLATIE Rmat m²K/W 0.83 1.50 2.33 2.96 3.53 4.00 4.83 6.08 7.52 9.83

U W/m²K 1 0.6 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1

dikte m 0.03 0.05 0.07 0.09 0.11 0.13 0.15 0.19 0.24 0.31

primaire kosten Pleister totaal €/m² 70 70 70 70 70 70 70 70 70 70

materiaal €/m²

plaatsing €/m²

Isolatie (l=0.032W/m²K) totaal €/m² 12.8 17.2 21.6 26.1 30.3 34.7 39.4 44.1 48.8 53.5

materiaal €/m²

plaatsing €/m²

secundaire kosten Aanpassing kroonlijst 5 €/lm 0 0 0 50 50 50 75 75 75 75

Uitbreken dakgoot 0 €/lm 0 0 0 2.54 2.54 2.54 2.54 2.54 2.54 2.54

nieuwe dakgoot 0 €/lm 125 125 125 130 130 130 140 140 140 150

waterafvoer 6 €/lm 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

zink tss isolatie en dak 0 €/lm 12.8 17.0 22.3 26.3 30.0 32.9 38.3 46.2 55.4 70.1

nieuwe deksteen of overkapping 0 €/lm 10 10 12 12 12 12 12 14 14 16

Verlenging dak zonder isolatie (incl pannen) 0 €/m² 104 108 112 116 120 124 128 132 136 140

Verlenging dak met isolatie 0 €/m² 154 158 162 166 170 174 178 182 186 190

doorboring (bv. luchtrooster) 0 €/stuk 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

Supplement kleine ramen (<2m²) 0 €/lm 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115

Supplement raam (2-4m²) 25 €/lm 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85

Supplement grote ramen (>4m²) 0 €/lm 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50

Vensterbank vervangen (blauwe steen) 0 €/lm 150 150 150 150 150 175 175 175 200 200

Geïsoleerde vensterbank 3 €/lm 100 100 100 100 100 125 125 125 150 150

plint blauwe hardsteen 0 €/lm 110 110 110 110 110 110 110 110 110 110

Ophangblok (PUR) (nodig per bevestiging) 0 €/blok 64 68 72 76 80 84 88 92 96 100

Indien zowel isolatie als ramen vervangen 0 €/lm -35 -35 -35 -35 -35 -35 -35 -35 -35 -35

Totaal €/m² 112.40 119.30 126.21 138.19 144.87 153.34 163.04 170.23 178.93 186.12

Onderhoudskosten %/j 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Afbraakkosten % 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25

levensduur j 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90

PRIJS BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE

28 Methodiek

lambda-waarde PUR 0.023

BINNENISOLATIE Rmat m²K/W 0.83 1.50 2.33 2.96 3.53 4.00 4.83 6.08 7.52 9.83

U W/m²K 1 0.6 0.4 0.32 0.27 0.24 0.2 0.16 0.13 0.1

dikte m 0.02 0.03 0.05 0.07 0.08 0.09 0.11 0.14 0.17 0.23

primaire kosten PUR-platen + gipskarton totaal €/m² 31.5 33.1 35.0 37.3 39.2 44.2 65.8 75.5 84.6 100.0

materiaal €/m²

plaatsing €/m²

afwerking gipskarton totaal €/m² 20.4 20.8 21.2 21.5 21.8 22.0 22.5 23.2 23.9 24.7

materiaal €/m²

plaatsing €/m²

secundaire kosten vervangen stopcontact 5 €/stuk 38.1 38.1 38.1 38.1 38.1 38.1 38.1 38.1 38.1 38.1

vervangen lichtschakelaar 3 €/stuk 35.1 35.1 35.1 35.1 35.1 35.1 35.1 35.1 35.1 35.1

verplaatsen radiator + leidingen 4 €/stuk 185 185 185 185 185 185 185 185 185 185

verplaatsen plinten 10 €/lm 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13

isoleren + afwerken raamneggen 2cm PUR 25 €/lm 43.7 43.7 43.7 43.7 43.7 43.7 43.7 43.7 43.7 43.7

uitbreken houten vloer €/m² 0.27 0.32 0.42 0.57 0.66 0.74 0.90 1.15 1.39 1.69

uitbreken plafond €/m² 0.23 0.25 0.27 0.35 0.42 0.47 0.58 0.73 0.89 1.08

isoleren tussenvloer €/m² 1.00 1.09 1.23 1.32 1.38 1.54 2.13 2.65 2.92 3.46

verwijderen oude gipspleister €/m² 0.71 0.71 0.71 0.71 0.71 0.71 0.71 0.71 0.71 0.71

Totaal €/m² 99.3 101.5 104.0 106.9 109.3 114.9 137.7 149.0 159.6 176.8

Onderhoudskosten %/j 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Afbraakkosten % 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25

levensduur (j) 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90

PRIJS BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE

29 Methodiek

PRIJS BUITEN/BINNENISOLATIE IFV R-WAARDE

30 Methodiek

ECONOMISCHE BEREKENINGSWIJZEN

31 OPTIMALISATIEVARIANTEN

Macro

• Excl. BTW en

energietaksen

• Excl. Subsidies

• injectietarief (±5

cent/kWh) voor niet-

gedekt deel productie

• CO2-kost volgens EC

• Discontovoet 1/3/5

bovenop inflatie

Micro z. subs

• Incl. BTW en

energietaksen

• Excl. Subsidies

• Terugdraaiteller

• Excl. netvergoeding

• Geen CO2-kost

• Discontovoet 1/3/5

bovenop inflatie

Micro m. subs

• Incl. BTW en

energietaksen

• Incl. subsidies

• Terugdraaiteller

• Incl. netvergoeding

• Geen CO2-kost

• Discontovoet 1/3/5

bovenop inflatie

• Vrijstaande woning

− Architecturale woning

− Fermette

• Halfopen woning

• Rijwoning

− Arbeiderswoning

− Herenhuis

• Appartementen

− Dak-zijkant

− Onderaan-midden

− Midden-midden

REFERENTIEWONINGEN

32 Methodiek

jaar U-schil K-peil EPC

1970 1,31 K127 527 mazoutketel

1985 0,86 K75 235 mazoutketel

1950 1,67 K138 371 mazoutkachels

1970 1,34 K100 325 gasketel

1920 2,1 K140 296 gaskachels

1970 1,54 K109 mazoutketel

459 collectief

331

238

• Vrijstaande woning

− Architecturale woning

− Fermette

• Halfopen woning

• Rijwoning

− Arbeiderswoning

− Herenhuis

• Appartementen

− Dak-zijkant

− Onderaan-midden

− Midden-midden

MOGELIJKE MAATREGELEN

33 Methodiek

jaar isolatie Te herbruiken

1970 Spouw + buiten Dakbedekking

1985 Buiten Onderdak

HT-radiatoren

1950 Spouw + binnen Zoldervloer

1970 Buiten Plafond

HT-radiatoren

1920 Binnen /

1970 Spouw + buiten Dakbedekking

Collectieve CV

RESULTATEN MACRO IFV U-WAARDE GEVELS

34 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING

35 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING

36 Resultaten kostenoptimum renovatie

K66 + WW WP5

K66 + gascondensatieketel

TAK restwaarde 12087 8003

TAK afbraakkosten 356 110

TAK onderhoudskosten 9535 8065

Investeringskost 49492 32994

Jaarlijkse energiekosten 2296 3188

TAK energiekosten 49453 70879

TAK vervangingskosten 7990 4393

TAK subsidies 5000 1600

TAK macro 107881 118637

TAK CO2-emissiekosten 3498 10310

RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING

37 Resultaten kostenoptimum renovatie

K66 + WW WP5

K66 + gascondensatieketel

TAK restwaarde 12087 8003

TAK afbraakkosten 356 110

TAK onderhoudskosten 9535 8065

Investeringskost 49492 32994

Jaarlijkse energiekosten 2296 3188

TAK energiekosten 49453 70879

TAK vervangingskosten 7990 4393

TAK subsidies 5000 1600

TAK macro 107881 118637

TAK CO2-emissiekosten 3498 10310

RESULTATEN ARCHITECTURALE WONING

38 Resultaten kostenoptimum renovatie

K66 + WW WP5

K66 + gascondensatieketel

TAK restwaarde 12087 8003

TAK afbraakkosten 356 110

TAK onderhoudskosten 9535 8065

Investeringskost 49492 32994

Jaarlijkse energiekosten 2296 3188

TAK energiekosten 49453 70879

TAK vervangingskosten 7990 4393

TAK subsidies 5000 1600

TAK macro 107881 118637

TAK CO2-emissiekosten 3498 10310

RESULTATEN APPARTEMENT COLLECTIEF

39 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN APPARTEMENT INDIVIDUEEL

41 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN RENOVATIES MACRO

43 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN FERMETTE

44 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN FERMETTE

45 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN HERENHUIS

46 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN RENOVATIES

49 Resultaten kostenoptimum renovatie

Referentie Micro

3%

Micro zs

3%

Macro

3%

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

Halfopen K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

Vrij 1: Architecturaal K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

Appartement individueel K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

Appartement collectief K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

RESULTATEN RENOVATIES

50 Resultaten kostenoptimum renovatie

Referentie Micro

3%

Micro zs

3%

Macro

3%

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

Halfopen K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

Vrij 1: Architecturaal K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

Appartement individueel K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

Appartement collectief K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

RESULTATEN RENOVATIES

51 Resultaten kostenoptimum renovatie

Referentie Micro

3%

Micro zs

3%

Macro

3%

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

Halfopen K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

Vrij 1: Architecturaal K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

Appartement individueel K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

Appartement collectief K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

RESULTATEN RENOVATIES

52 Resultaten kostenoptimum renovatie

Eisen

2012

Eisen

2014

Minimum

optima

Gem.

optima

Maximum

optima

Max. als

geïsoleerd

E-peil - / / 63 87 119

K-peil - / / 36 64 79

Primair

energieverbruik kWh/m²j / / 89 146 194

Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0.24 0.45 0.85 0.36/0.24

Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0.16 0.65 0.85 0.2

Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0.32 0.41 0.85 0.32/0.24°

Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0.2 0.72 0.85 0.25

Uraamprofiel W/m²K / / 1.4/2.3 2.09/2.3 4.19 2.9

Uglas W/m²K 1.3 1.1 1 1.9 2.9 1.1

Uraam W/m²K 2.2 1.8 1.42/ 1.69 2.51 3.47 1.96

RESULTATEN RENOVATIES

53 Resultaten kostenoptimum renovatie

Eisen

2012

Eisen

2014

Minimum

optima

Gem.

optima

Maximum

optima

Max. als

geïsoleerd

E-peil - / / 63 87 119

K-peil - / / 36 64 79

Primair

energieverbruik kWh/m²j / / 89 146 194

Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0.24 0.45 0.85 0.36/0.24

Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0.16 0.65 0.85 0.2

Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0.32 0.41 0.85 0.32/0.24°

Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0.2 0.72 0.85 0.25

Uraamprofiel W/m²K / / 1.4/2.3 2.09/2.3 4.19 2.9

Uglas W/m²K 1.3 1.1 1 1.9 2.9 1.1

Uraam W/m²K 2.2 1.8 1.42/ 1.69 2.51 3.47 1.96

RESULTATEN RENOVATIES

54 Resultaten kostenoptimum renovatie

Eisen

2012

Eisen

2014

Minimum

optima

Gem.

optima

Maximum

optima

Max. als

geïsoleerd

E-peil - / / 63 87 119

K-peil - / / 36 64 79

Primair

energieverbruik kWh/m²j / / 89 146 194

Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0.24 0.45 0.85 0.36/0.24

Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0.16 0.65 0.85 0.2

Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0.32 0.41 0.85 0.32/0.24°

Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0.2 0.72 0.85 0.25

Uraamprofiel W/m²K / / 1.4/2.3 2.09/2.3 4.19 2.9

Uglas W/m²K 1.3 1.1 1 1.9 2.9 1.1

Uraam W/m²K 2.2 1.8 1.42/ 1.69 2.51 3.47 1.96

RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES

55 Resultaten kostenoptimum renovatie

Eisen

2012

Eisen

2014

Minimum

grondig

Gem.

grondig

Maximum

grondig

E-peil - / / 55 66 91

K-peil - / / 36 49 63

Primair

energieverbruik kWh/m²j / / 83 111 146

Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0,2 0,32 0,6/0,36

Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0,13 0,16 0,2

Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0,32 0,32 0,32

Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0,2 0,66 0,85

Uraamprofiel W/m²K / / 1,4/2,3 1,9/2,3 2,36/2,9

Uglas W/m²K 1.3 1.1 0,7 1,9 2,9

Uraam W/m²K 2.2 1.8 1,19/1,46 2,2/2,44 3,47

RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES

56 Resultaten kostenoptimum renovatie

Eisen

2012

Eisen

2014

Minimum

grondig

Gem.

grondig

Maximum

grondig

E-peil - / / 55 66 91

K-peil - / / 36 49 63

Primair

energieverbruik kWh/m²j / / 83 111 146

Ugevels W/m²K 0.32 0.24 0,2 0,32 0,6/0,36

Uhellend dak W/m²K 0.27 0.24 0,13 0,16 0,2

Uplat dak W/m²K 0.27 0.24 0,32 0,32 0,32

Uvloer W/m²K 0.35 0.3 0,2 0,66 0,85

Uraamprofiel W/m²K / / 1,4/2,3 1,9/2,3 2,36/2,9

Uglas W/m²K 1.3 1.1 0,7 1,9 2,9

Uraam W/m²K 2.2 1.8 1,19/1,46 2,2/2,44 3,47

RESULTATEN GRONDIGE RENOVATIES + VENT

57 Resultaten kostenoptimum renovatie

Minimum gemiddeld Maximum

E-peil - 18 59 76

K-peil - 41 49 59

Primair

energieverbruik kWh/m²j 38 96 122

RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK

58 Resultaten kostenoptimum renovatie

Referentie Micro Micro zs Macro ½ Micro ½ Mi zs ½ Macro

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

K84 E121

K84 E121

K84 E121

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

K64 E118

K64 E88

K59 E112

Halfopen K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

K53 E91

K54 E63

K54 E93

Vrij 1: Architecturaal

K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

K79 E128

K79 E99

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

K75 E120

K75 E86

K75 E120

Appartement individueel

K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

K67 E98

K67 E98

K67 E98

Appartement collectief

K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

K67 E84

K67 E84

K67 E64

RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK

59 Resultaten kostenoptimum renovatie

Referentie Micro Micro zs Macro ½ Micro ½ Mi zs ½ Macro

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

K84 E121

K84 E121

K84 E121

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

K64 E118

K64 E88

K59 E112

Halfopen K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

K53 E91

K54 E63

K54 E93

Vrij 1: Architecturaal

K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

K79 E128

K79 E99

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

K75 E120

K75 E86

K75 E120

Appartement individueel

K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

K67 E98

K67 E98

K67 E98

Appartement collectief

K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

K67 E84

K67 E84

K67 E64

RESULTATEN RENOVATIES ½ VERBRUIK

60 Resultaten kostenoptimum renovatie

Referentie Micro Micro zs Macro ½ Micro ½ Mi zs ½ Macro

Rij 1: Arbeiders

K101 E190

K43 E79

K74 E110

K74 E110

K84 E121

K84 E121

K84 E121

Rij 2: Herenhuis

K139 E207

K36 E63

K36 E32

K36 E63

K64 E118

K64 E88

K59 E112

Halfopen K138 E230

K52 E90

K52 E61

K52 E76

K53 E91

K54 E63

K54 E93

Vrij 1: Architecturaal

K127 E251

K63 E57

K63 E28

K79 E66

K79 E128

K79 E99

K79 E66

Vrij 2: Fermette

K75 E144

K71 E114

K71 E81

K75 E119

K75 E120

K75 E86

K75 E120

Appartement individueel

K115 E202

K48 E79

K48 E79

K48 E79

K67 E98

K67 E98

K67 E98

Appartement collectief

K115 E202

K59 E78

K67 E84

K67 E64

K67 E84

K67 E84

K67 E64

RESULTATEN FERMETTE IFV ENERGIESCEN.

61 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN HERENHUIS IFV ENERGIESCEN.

62 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN FERMETTE IFV DISCONTO

63 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN HERENHUIS IFV DISCONTO

64 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN ARBEIDERSWONING IFV PV

65 Resultaten kostenoptimum renovatie

RESULTATEN FERMETTE IFV PV

66 Resultaten kostenoptimum renovatie

• Beginsituatie bepaalt veel − Wat is technisch mogelijk?

− Besparingspotentieel ≈ renovatiebudget

• Als er wordt gerenoveerd en er zijn geen fysische belemmeringen, dan energetisch voldoende ver gaan − Optima voor nieuwbouw gelden ook voor te isoleren schildelen

uitz. - na te isoleren spouwmuren - platte daken met beperkte dakopstand

− Energiezuinige technieken, zelfs warmtepompen kunnen financieel interessant zijn, als ze zonder dure aanpassingen in de bestaande woning kunnen geïntegreerd worden.

− Als er een ventilatiesysteem geplaatst wordt, dan best C++ of Dwtw

− PV staat los van andere beslissingen, meestal net niet optimaal

CONCLUSIES

68 Conclusies

• Algemeen E-peil doel?

− Algemeen

− Helft verbruik

− Grondige renovatie

− Grondige renovatie + ventilatie

spreiding blijft groot

• Uitgegaan van energetisch kwalitatieve verbouwing:

− Koudebruggen wegwerken waar mogelijk

− Luchtdichtheid verhogen bij elke maatregel aan schil

− Goede (her)dimensionering van CV

− Gedetailleerde ingave EPB

CONCLUSIES

69 Conclusies

Gemiddeld spreiding

K64 E87 E63-E119

K70 E96 E64-E121

K49 E61 E55-E91

K49 E59 E18-E76

• Nieuwe VEA-studie op komst gericht op renovaties

− Verdere verlagingen naar E40 en E30 verwacht voor nieuwbouw

• VIS-project RENOFASE van WTCB

• Verdere ontwikkeling (R)E-calculator i.s.m. KMO’s en VCB

• PWO-project i.s.m. sociaal werk

VERDERE EVOLUTIES

70 Conclusies