Stille Week en Pasen

Witte Donderdag Goede Vrijdag Stille Zaterdag Paasmorgen

2

Stille Week Eigenlijk is het een bijzondere naam. Want wanneer en waar is het nog werkelijk stil? Wanneer krijg je al die ‘stemmen’ die in je zijn en om jouw aandacht roepen tot zwijgen? Deze week voor Pasen heeft meerdere namen: Stille Week, Goede Week, de Lijdensweek, de Passieweek. Het zijn allemaal verwijzingen naar de laatste dagen van het leven van Jezus van Nazareth, die ooit op ‘Goede Vrijdag’ door de Romeinen op basis van valse beschuldigingen, en na een hopeloos proces, als een misdadiger werd gekruisigd door het bevoegd gezag. Zijn volgelingen waren er van overtuigd dat zijn dood niet zinloos was, integendeel, het was van grote betekenis. Tot op de dag van vandaag heeft het nog steeds betekenis. Zijn dood, als ‘drager van alle lijden en dood’, als de meest intense goddelijke solidariteit met onze sores en sterfelijkheid. Om stil van te worden… Uit onderzoeken blijkt dat steeds minder mensen weten waar het deze week voor Pasen over gaat. En dat terwijl in het maatschappelijk debat te pas en te onpas wordt teruggegrepen op ‘onze identiteit’, de ‘Joods-Christelijke cultuur’, onze ‘Christelijke tradities. De traditie van deze week is die van het opnieuw beleven van die weg die Jezus ging. In onze kerk en in tal van kerken wereldwijd worden deze laatste dagen voor Pasen verbeeld: ‘Het laatste Avondmaal op Witte Donderdag. ‘De kruisiging’ op Goede Vrijdag. Het waken bij de leegte die de dood in ons leven trekt, doorgaand in een nacht van wachten op die nieuwe morgen van licht met die ultieme roep: ‘Sta op en leef: De Heer is waarlijk opgestaan, Halleluja!’

3

Witte Donderdag

Jezus viert avondmaal met zijn leerlingen. Hij weet dat dit de laatste maaltijd is die zij samen zullen delen. ‘Doe dit tot mijn gedachtenis…’. Hier spreekt Jezus woorden vol verlangen. Oog in oog met zijn naderende lijden en sterven viert Hij het nieuwe leven. Al verlangend dat God zélf zal bevrijden. Wit is de liturgische kleur van deze dag. Op Witte donderdag word

je na de 40-dagentijd van inkeer gereinigd, schoon gemaakt en mag je het witte kleed van het nieuwe leven aantrekken. Het is een dag om vol vertrouwen en verlangen naar toe te leven. We mogen de uitnodiging van Jezus aannemen om met Hem de maaltijd te delen. Op Witte donderdag reiken we elkaar, in Jezus’

naam, het brood en de beker aan. Midden in een gebroken wereld vieren wij vol verlangen de mogelijkheid tot nieuw leven en liefde die niet ophoudt. Diezelfde avond wordt hij door één van zijn beste vrienden, Judas Iskariot, uitgeleverd aan de Romeinen.

4

Orde van dienst voor Witte Donderdag 9 april 2020 - 19.30 uur uitgezonden vanuit de Grote of St Gudulakerk in Lochem Voorganger: ds. Jan van Pijkeren Orgel: Els Dijkerman Lector: Janneke Koornstra Diaken: Harm Wesselink Ouderling: Pieter Bas ter Maat Beeld en geluid: Klaas Klein Geltink _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Voorbereiding

De klok luidt

Muziek/orgelspel

Welkom en mededelingen

Bij de liturgische schikking voor Witte Donderdag: Wit staat voor licht, reinheid, onschuld en wijst op de dood. Op Witte donderdag werden in de oude kerk over veel versieringen doeken gehangen, als teken van rouw. Viooltjes zijn eenvoudige bloemen, ze zijn het teken van trouw en nederigheid. De kleur wit geeft juist ook iets weer van het licht, dat ons omgeeft, waardoor wij kunnen leven. Ze worden ook wel gezien als symbool voor Maria, de moeder van Jezus. De opgerolde doek verwijst natuurlijk naar de doek waarmee Jezus de voeten van zijn leerlingen afdroogde.

Psalm 67: 1 God zij ons gunstig en genadig

5

Bemoediging

Ouderling: Onze hulp is in de naam van de Eeuwige Allen: die hemel en aarde gemaakt heeft.

Groet Voorganger: De Heer zal bij u zijn. Allen: De Heer zal u bewaren. Gebed van de dag Goede God, wij houden onze adem in, wij houden afstand van elkaar, hier, op straat en thuis, maar toch voelen wij ons op een bijzondere manier met elkaar verbonden. Zegen ons nu wij op deze avond gedenken, wat uw Zoon ons heeft voorgedaan. Open ons hart voor uw bevrijdend Woord. Doe ons het goede en de zegen erkennen, die U in onze handen legt: Jezus Messias, brood gebroken voor het geluk van alle mensen. Zegen ons door de adem van uw Geest door Jezus Christus, onze Heer. Amen.

6

Een lied van hoop in deze tijd van “houd afstand” en beademing: lied 657: 1 en 4

4. Ons lied wordt steeds gedragen door vleugels van de hoop. Het stijgt de angst te boven om leven dat verloopt. Het zingt van vergezichten het ademt van uw Geest. In ons gezang mag lichten het komend bruiloftsfeest.

7

Aan Tafel Lezing: Exodus 12: 1-8, 15-17 1De HEER zei tegen Mozes en Aäron, nog in Egypte: 2‘Voortaan moet deze maand bij jullie de eerste maand van het jaar zijn. 3Zeg tegen de hele gemeenschap van Israël: “Op de tiende van deze maand moet elke familie een lam of een bokje uitkiezen, elk gezin één. 4Gezinnen die te klein zijn om een heel dier te eten, nemen er samen met hun naaste buren een, rekening houdend met het aantal personen en met wat ieder nodig heeft. 5Het mag het jong van een schaap zijn of het jong van een geit, als het maar een mannelijk dier van één jaar oud is zonder enig gebrek. 6Houd dat apart tot de veertiende van deze maand; die dag moet de voltallige gemeenschap van Israël de dieren in de avondschemer slachten. 7Het bloed moeten jullie bij elk huis waarin een dier gegeten wordt, aan de beide deurposten en aan de bovendorpel strijken. 8Rooster het vlees en eet het nog diezelfde nacht, met ongedesemd brood en bittere kruiden. 15Eet dan zeven dagen lang ongedesemd brood, en verwijder meteen op de eerste dag alle zuurdesem uit jullie huizen; wie op een van die zeven dagen iets eet dat zuurdesem bevat, moet uit de gemeenschap van Israël gestoten worden. 16De eerste en zevende dag zijn heilige dagen die jullie samen moeten vieren. Die beide dagen mag er geen enkele bezigheid verricht worden, jullie mogen alleen het voedsel bereiden dat ieder nodig heeft. 17Dit voorschrift blijft voor altijd van kracht. Generatie na generatie moeten jullie het feest van het Ongedesemde brood vieren, omdat ik jullie die dag, in groepen geordend, uit Egypte heb geleid.

8

Zingen: Zingend geloven I, lied 35

2. We moeten ons brood haastig eten; het is ongezuurd weliswaar, maar dat hindert, nu wij weten dat de Heer ons niet heeft vergeten, - met mantels en al staan wij klaar. (bis) 3. Vannacht komen wij weer tot leven en gaan in een lange stoet naar ’t land dat de Heer ons zal geven, waar geen zweep meer wordt opgeheven, waar wij leven in overvloed. (bis) tekst Hanna Lam melodie Wim ter Burg

9

De bevrijding uit Egypte en de bevrijding van Lochem. En vandaag 75 jaar geleden werd pastor Dietrich Bonhoeffer, -theoloog, christen en tijdgenoot- terechtgesteld “wegens hoogverraad”. Dietrich Bonhoeffer geboren: 4 februari 1906, Wrocław, Polen overleden: 9 april 1945, Flossenbürg, Duitsland

Twee mensen tussen galg en kruis Evangelielezing: Matteüs 26: 17 -19 17Op de eerste dag van het feest van het Ongedesemde brood kwamen de leerlingen naar Jezus toe en vroegen: ‘Waar wilt u dat wij voorbereidingen treffen zodat u het pesachmaal kunt eten?’ 18Hij zei: ‘Ga naar de stad en zeg tegen de persoon die jullie bekend is: “De meester zegt: ‘Mijn tijd is nabij, bij jou wil ik met mijn leerlingen het pesachmaal gebruiken.’”’ 19De leerlingen deden wat Jezus hun had opgedragen en bereidden het pesachmaal. Zingen: Lied 511: 1, 2, 3 en 4 Door goede machten trouw en stil omgeven

10

2. Wil nog de oude pijn ons hart vernielen, drukt nog de last van ’t leed dat ons beklemt, o Heer, geef onze opgejaagde zielen het heil waarvoor Gij zelf ons hebt bestemd.

3. En wilt Gij ons de bittere beker geven met leed gevuld tot aan de hoogste rand, dan nemen wij hem dankbaar zonder beven aan uit uw goede, uw geliefde hand.

4. Maar wilt Gij ons nog eenmaal vreugde schenken om deze wereld en haar zonneschijn, leer ons wat is geleden dan herdenken, geheel van U zal dan ons leven zijn. Evangelielezing: Matteüs 26: 20 – 25 20Toen de avond was gevallen, lag hij samen met de twaalf aan voor de maaltijd. 21Onder het eten zei hij tegen hen: ‘Ik verzeker jullie: een van jullie zal mij uitleveren.’ 22Dit bedroefde hen zeer, en de een na de ander vroegen ze hem: ‘Ik toch niet, Heer?’ 23Hij antwoordde: ‘Hij die samen met mij zijn brood in de kom doopte, die zal mij uitleveren. 24De Mensenzoon zal heengaan zoals over hem geschreven staat, maar wee de mens door wie de Mensenzoon uitgeleverd wordt: het zou beter voor hem zijn als hij nooit geboren was.’ 25Toen zei Judas, die hem zou uitleveren: ‘Ik ben het toch niet, rabbi?’ Jezus antwoordde: ‘Jij zegt het.’

Leonardo da Vinci: het laatste Avondmaal

11

Zingen lied 388: 1, 4 en 5 Voor ieder van ons een plaats aan de tafel

4. Voor ieder van ons een plaats aan de tafel, beschadigd of gaaf, rechtvaardig of slecht, en ondanks de pijn: een plaats van vergeving, genadig begin van goddelijk recht. Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen: zij scheppen geluk! Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen: zij scheppen recht en geluk!

12

5. Voor ieder van ons een plaats aan de tafel, van eerbied vervuld, van angsten bevrijd,

een plaats om te zijn, een plaats om te worden getuige van Hem, een levend bewijs. Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen: zij scheppen geluk! Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen: zij scheppen recht en geluk!

Staan in een traditie en gedenken: het laatste Avondmaal wordt het eerste Evangelielezing: Matteüs 26: 26 - 29 26Toen ze verder aten nam Jezus een brood, sprak het zegengebed uit, brak het brood en gaf de leerlingen ervan met de woorden: ‘Neem, eet, dit is mijn lichaam.’ 27En hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden: ‘Drink allen hieruit, 28dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden. 29Ik zeg jullie: vanaf vandaag zal ik niet meer van de vrucht van de wijnstok drinken tot de dag komt dat ik er met jullie opnieuw van zal drinken in het koninkrijk van mijn Vader.’ Ten westen van Jordaan en Berkel en … totdat Hij komt lied 568a Ubi caritas

13

Voorbeden

Groter dan ons hart (Dienstboek I, Liturgische gezangen nr. 66)

Gij die geroepen hebt “licht” en het licht werd geboren, en het was goed, het werd avond en morgen, tot op vandaag. Gij die geroepen hebt “o mens” en wij werden geboren, Gij die mijn leven zo geleid hebt tot hiertoe dat ik nog leef. Omdat Gij het zijt groter dan ons hart, die mij hebt gezien eer ik werd geboren. Gij die liefde zijt, diep als de zee, flitsend als weerlicht, sterker dan de dood, laat niet verloren gaan één mensenkind. Gij die geen naam vergeet, geen mens veracht, laat niet de dood die alles scheidt en leeg maakt, laat niet de tweede dood over ons komen. Omdat Gij het zijt groter dan ons hart, die mij hebt gezien eer ik werd geboren. Voor allen die gekruisigd worden wees niet niemand, wees hun toekomst ongezien. Voor mensen die van U verlaten zijn, voor allen die hun lot niet kunnen dragen, voor hen die weerloos zijn in de handen van de mensen. Voor uw naamgenoten in ons midden: vluchtelingen, vreemden, wees niet niemand. Voor hen die kracht uitstralen, liefde geven, recht doen, dat zij staande blijven in ons midden. Omdat Gij het zijt groter dan ons hart, die mij hebt gezien eer ik werd geboren. Gij die, tegen alle schijnbaar noodlot in, ons vasthoudt, Gij die vreugde schept in mensen, Gij die het woord tot ons gesproken hebt dat onze ziel vervult, laat ons niet leeg en verloren en zonder uitzicht, doe ons open gaan voor het visioen van vrede, dat sinds mensenheugenis ons roept. Omdat Gij het zijt groter dan ons hart, die mij hebt gezien eer ik werd geboren. Verhaast de dag van uw gerechtigheid, zie het niet langer aan dat her en der in deze wereld mensen gemarteld worden, kinderen gedood;

14

dat wij de aarde schenden en elkaar het licht ontroven. Zoals een hert reikhalst naar levend water, doe ons zo verlangen naar de dag dat wij, nu nog verdeelde mensen, in uw stad verzameld zijn, in U verenigd en voltooid, in U vereeuwigd. Gedenk uw mensen, dat zij niet vergeefs geboren zijn. Omdat Gij het zijt groter dan ons hart, die mij hebt gezien eer ik werd geboren.

Stil gebed

Onze Vader die in de hemel zijt, uw Naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel. Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden, zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid. Amen.

Uit het evangelie: Matteüs 26: 30 30Nadat ze de lofzang hadden gezongen, vertrokken ze naar de Olijfberg.

15

Psalm 116: 1 en 4 God heb ik lief

4. O God, mijn God, die van de dood mij redt, mijn tranen afwist! Voor het oog des Heren mag ik weer vrij in ’s levens land verkeren, geen steen die stoot waar ik mijn voeten zet.

Wij bidden het avondgebed uit de lutherse traditie Heer, blijf bij ons,

want het is avond en de nacht zal komen. Blijf bij ons en bij uw ganse kerk aan de avond van de dag, aan de avond van het leven, aan de avond van de wereld. Blijf bij ons met uw genade en goedheid, met uw troost en zegen, met uw Woord en sacrament. Blijf bij ons wanneer over ons komt de nacht van beproeving en van angst, de nacht van twijfel en aanvechting, de nacht van de strenge bittere dood. Blijf bij ons in leven en in sterven, in tijd en eeuwigheid. Amen. Kom, laten we van hier gaan

16

Goede Vrijdag Op Goede Vrijdag staan ook wij bij Zijn kruis en maken Zijn sterven mee. Handen die alles hebben gegeven, die hebben omarmd en gezegend, zijn nu machteloos geboeid. Handen van Romeinse soldaten vlechten een kroon van dorens die ze spottend op zijn hoofd zetten. Ook trekken ze hem een purperen koningsmantel aan. Handen die alles hebben gegeven worden aan de dwarsbalk gespijkerd. Boven zijn hoofd plaatsen de Romeinen een bord: ‘Koning der Joden’. Naast Jezus hangen nog 2 mannen aan een kruis. Eén van hen bespot Jezus. De ander ziet wie Hij echt is en vraagt om vergeving. Jezus zegt hem: ‘heden zul jij met mij zijn in het paradijs!’ Een soldaat reikt Jezus op een tak een spons aan, gedrenkt in water met azijn om zijn dorst te lessen. Eenzaamheid, verlatenheid, duisternis… Er wordt een lans in zijn zij gestoken om vast te stellen of Jezus is overleden. Het wordt donker, het voorhangsel voor de tempel scheurt…. Jezus wordt begraven in de tuin van een rijke man: Jozef van Arimathea. Zijn graf is een in de rotsen uitgehouwen spelonk, met een steen ervoor. Voor de zekerheid zet Pontius Pilatus een bewaker bij het graf zodat niemand zijn lichaam mee kan nemen.

17

Orde van dienst voor Goede Vrijdag 10 april 2020 - 19.30 uur uitgezonden vanuit de Grote of St Gudulakerk in Lochem Voorganger: ds. Corien Veenhuizen Orgel: Els Dijkerman Vertaling: Mark Nauta Lector: Angela Hijzelendoorn

Anneke van der Veen Dick van Maanen

Ouderling: Dian Pruijsers Beeld en geluid: Klaas Klein Geltink

18

Stilte tot aanvang Openingsgebed Inleiding Samenzang: Lied 575 Jezus leven van ons leven.

19

2. Gij die alles hebt gedragen al de haat en al de hoon, die beschimpt wordt en geslagen, Gij rechtvaardig, Gij Gods Zoon, als de minste mens gebonden, aangeklaagd om onze zonde. Duizend, duizendmaal, o Heer, zij U daarvoor dank en eer.

3. Die gewillig waart ten dode, in het duister van de pijn U ten offer hebt geboden, hoe verlaten moest Gij zijn, troosteloos aan ’t kruis gehangen opdat wij uw troost ontvangen. Duizend, duizendmaal, o Heer, zij U daarvoor dank en eer.

4. Alle leed hebt Gij geleden,

Gij gedragen met geduld. Als een worm zijt Gij vertreden zonder schuld, om onze schuld, opdat wij door U verheven als verlosten zouden leven. Duizend, duizendmaal, o Heer, zij U daarvoor dank en eer.

5. Koning tot een spot getekend met een riet en doornenkroon, bij de moordenaars gerekend overstelpt met smaad en hoon, opdat naar uw welbehagen wij de kroon der ere dragen. Duizend, duizendmaal, o Heer, zij U daarvoor dank en eer.

6. Dank zij U, o Heer des levens,

die de dood zijt doorgegaan, die Uzelf ons hebt gegeven ons in alles bijgestaan, dank voor wat Gij hebt geleden, in uw kruis is onze vrede. Voor uw angst en diepe pijn wil ik eeuwig dankbaar zijn.

Het lijdensverhaal volgens Johannes

Lezen: Johannes 18, 1-9 1Nadat Jezus dit alles gezegd had, ging hij met zijn leerlingen naar de overkant van de Kidronbeek. Daar liep hij een olijfgaard in, met zijn leerlingen. 2Judas, zijn verrader, kende deze plek ook, want Jezus was er vaak met zijn leerlingen samengekomen. 3Judas ging ernaartoe, samen met een cohort soldaten en dienaren van de hogepriesters en de farizeeën. Ze waren gewapend en droegen fakkels en lantaarns. 4Jezus wist precies wat er met hem zou gebeuren. Hij liep naar hen toe en vroeg: ‘Wie zoeken jullie?’ 5Ze antwoordden: ‘Jezus uit Nazaret.’ ‘Ik ben het,’ zei Jezus, terwijl Judas, zijn verrader, erbij stond. 6Toen hij zei: ‘Ik ben het,’ deinsden ze

20

achteruit en vielen op de grond. 7Weer vroeg Jezus: ‘Wie zoeken jullie?’ en weer zeiden ze: ‘Jezus uit Nazaret.’ 8‘Ik heb jullie al gezegd: “Ik ben het,”’ zei Jezus. ‘Als jullie mij zoeken, laat deze mensen dan gaan.’ 9Zo gingen de woorden in vervulling die hij gesproken had: ‘Geen van hen die u mij gegeven hebt, heb ik verloren laten gaan.’

Koraal O große Lieb

O große Lieb, o Lieb ohn alle Maße, Die dich gebracht auf diese Marterstraße! Ich lebte mit der Welt in Lust und Freuden, Und du mußt leiden!

O grote liefde, o liefde zonder maat die u op deze lijdensweg gebracht heeft! Ik leefde in een wereld vol lust en vreugde, terwijl Gij moest lijden!

Lezen: Johannes 18, 10-11 10Daarop trok Simon Petrus het zwaard dat hij bij zich had, haalde uit naar de slaaf van de hogepriester en sloeg hem zijn rechteroor af; Malchus heette die slaaf. 11Maar Jezus zei tegen Petrus: ‘Steek je zwaard in de schede. Zou ik de beker die de Vader mij gegeven heeft niet drinken?’

Koraal Dein Will’gescheh’

Dein Will gescheh’, Herr Gott, zugleich Auf Erden wie im Himmelreich. Gib uns Geduld in Leidenszeit, Gehorsam sein in Lieb und Leid; Wehr und steur allem Fleisch und Blut, Das wider deinen Willen tut!

Uw wil geschiede, Heer God, zowel op aarde als in het hemelrijk. Geef ons geduld in de tijd van het lijden, gehoorzaamheid in lief en leed; Weerstreef en bestrijd alle vlees en bloed, dat tegen uw wil in handelt.

Lezen Johannes 18, 12- 23

12De soldaten met hun tribuun en de Joodse gerechtsdienaars grepen Jezus en boeiden hem. 13Ze brachten hem eerst naar Annas, de schoonvader van Kajafas. Kajafas was dat jaar hogepriester 14en hij was het die de Joden had voorgehouden: ‘Het is goed dat één man sterft voor het hele volk.’ 15Simon Petrus liep met een andere leerling achter Jezus

21

aan. Deze andere leerling kende de hogepriester en ging met Jezus het paleis van de hogepriester in, 16maar Petrus bleef buiten bij de poort staan. Daarop kwam de andere leerling, de kennis van de hogepriester, weer naar buiten; hij sprak met de portierster en nam Petrus mee naar binnen. 17Het meisje sprak Petrus aan: ‘Ben jij soms ook een leerling van die man?’ ‘Nee, ik niet,’ zei hij. 18De slaven en de gerechtsdienaars stonden zich te warmen bij een vuur dat ze hadden aangelegd omdat het koud was; ook Petrus ging zich erbij staan warmen.

19De hogepriester ondervroeg Jezus over zijn leerlingen en over zijn leer. 20Jezus zei: ‘Ik heb in het openbaar tot de wereld gesproken. Ik heb steeds onderricht gegeven op plaatsen waar de Joden bij elkaar komen, in synagogen en in de tempel, en nooit heb ik iets in het geheim gezegd. 21Waarom ondervraagt u mij? Vraag het toch aan de mensen die mij gehoord hebben, zij weten wat ik gezegd heb.’ 22Toen Jezus dat zei gaf een van de dienaren die erbij stonden, hem een klap in het gezicht: ‘Is dat een manier om de hogepriester te antwoorden?’ 23Jezus zei: ‘Als ik iets verkeerds gezegd heb, zeg dan wat er verkeerd was, maar als het juist is wat ik heb gezegd, waarom slaat u me dan?’

Koraal: Wer hat dich so geschlagen

Wer hat dich so geschlagen, Mein Heil, und dich mit Plagen So übel zugericht’? Du bist ja nicht ein Sünder, Wie wir und unsre Kinder, Von Missetaten weißt du nicht.

Ich, ich und meine Sünden, Die sich wie Körnlein finden Des Sandes an dem Meer, Die haben dir erreget Das Elend, das dich schläget,

Und das betrübte Marterheer

Wie heeft U zo geslagen, mijn Heiland, en U met plagen zoveel kwaad gedaan? Gij zijt toch immers geen zondaar, zoals wij en onze kinderen; van euveldaden weet Gij niet.

Ik, ik en mijn zonden die zich als de korrels van het zand aan zee laten vinden, díe hebben U toch de ellende berokkend, die U treft, en de droevige schare van martelaren.

22

Lezen: Johannes 18, 24-27 24Daarna stuurde Annas hem geboeid naar Kajafas, de hogepriester. 25Simon Petrus stond zich intussen nog steeds te warmen. ‘Ben jij soms

ook een leerling van hem?’ vroegen ze. ‘Nee,’ ontkende Petrus, ‘ik niet.’ 26Maar een van de slaven van de hogepriester, een familielid van de man van wie Petrus het oor had afgeslagen, zei: ‘Maar ik heb toch gezien dat je bij hem was in de olijfgaard?’ 27Weer ontkende Petrus, en meteen kraaide er een haan.

Aria: Erbarme dich

Erbarme dich, Mein Gott, Um meiner Zähren willen Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir Bitterlich.

Heb medelijden, Mijn God, Omwille van mijn tranen. Zie toch, Hart en ogen wenen Bitter om U

Lezen: Johannes 18: 28 – 36

28Jezus werd van Kajafas naar het pretorium gebracht. Het was nog vroeg in de morgen. Zelf gingen ze niet naar binnen, om zich niet te verontreinigen voor het pesachmaal. 29Daarom kwam Pilatus naar buiten en vroeg: ‘Waarvan beschuldigt u deze man?’ 30Ze antwoordden: ‘Als hij geen misdadiger was, zouden we hem niet aan u uitgeleverd hebben.’ 31Pilatus zei: ‘Neem hem dan mee, en veroordeel hem volgens uw eigen wet.’ Maar de Joden wierpen tegen: ‘Wij hebben het recht niet om iemand ter dood te brengen.’ 32Zo ging de uitspraak van Jezus in vervulling waarin hij aanduidde welke dood hij sterven zou.

33Nu ging Pilatus het pretorium weer in. Hij liet Jezus bij zich komen en vroeg hem: ‘Bent u de koning van de Joden?’ 34Jezus antwoordde: ‘Vraagt u dit uit uzelf of hebben anderen dit over mij gezegd?’ 35‘Ik ben toch geen Jood,’ antwoordde Pilatus. ‘Uw volk en uw hogepriesters hebben u aan mij uitgeleverd – wat hebt u gedaan?’ 36Jezus antwoordde: ‘Mijn koningschap hoort niet bij deze wereld. Als mijn koningschap bij deze wereld hoorde, zouden mijn dienaren wel gevochten hebben om te voorkomen dat ik aan de Joden werd uitgeleverd. Maar mijn koninkrijk is niet van hier.’

23

Zingen koraal: Ach grosser König

Ach großer König, groß zu allen Zeiten, Wie kann ich gnugsam diese Treu ausbreiten? Keins Menschen Herze mag indes ausdenken, Was dir zu schenken.Ich kanns mit meinen Sinnen nicht erreichen, Womit doch dein Erbarmen zu vergleichen. Wie kann ich dir denn deine Liebestaten Im Werk erstatten?

O grote Koning, groot te allen tijde, hoe kan ik deze trouw voldoende verspreiden? Geen mensenhart kan toch bedenken, wat U te schenken.Ik kan er met mijn verstand niet bij waarmee Uw ontferming toch te vergelijken is. Hoe kan ik U dan uw liefdesdaden in mijn werken terugbetalen?

Lezen: Johannes 18, 37-, Joh 19,- 12 37Pilatus zei: ‘U bent dus koning?’ ‘U zegt dat ik koning ben,’ zei Jezus. ‘Ik ben geboren en naar de wereld gekomen om van de waarheid te getuigen, en ieder die de waarheid is toegedaan, luistert naar wat ik zeg.’ 38Hierop zei Pilatus: ‘Maar wat is waarheid?’

Na deze woorden ging hij weer naar de Joden buiten. ‘Ik heb geen schuld in hem gevonden,’ zei hij. 39‘Maar het is bij u gebruikelijk dat ik met Pesach iemand vrijlaat – wilt u dat ik de koning van de Joden vrijlaat?’ 40Toen begon iedereen te schreeuwen: ‘Hem niet, maar Barabbas!’ Barabbas was een misdadiger. 191Toen liet Pilatus Jezus geselen. 2De soldaten vlochten een kroon van doorntakken, zetten die op zijn hoofd en deden hem een purperen mantel aan. 3Ze liepen naar hem toe en zeiden: ‘Leve de koning van de Joden!’, en ze sloegen hem in het gezicht. 4Pilatus liep weer naar buiten en zei: ‘Ik zal hem hier buiten aan u tonen om u duidelijk te maken dat ik geen enkel bewijs van zijn schuld heb gevonden.’ 5Daarop kwam Jezus naar buiten, met de doornenkroon op en de purperen mantel aan. ‘Hier is hij, de mens,’ zei Pilatus. 6Maar toen de hogepriesters en de gerechtsdienaars hem zagen begonnen ze te schreeuwen: ‘Kruisig hem, kruisig hem!’ Toen zei Pilatus: ‘Neem hem dan maar mee en kruisig hem zelf, want ik zie niet waaraan hij schuldig is.’ 7De Joden zeiden: ‘Wij hebben een wet die zegt dat hij moet sterven, omdat hij zich de Zoon van God heeft genoemd.’ 8Toen Pilatus dat hoorde werd hij erg bang. 9Hij ging het pretorium weer in en vroeg aan Jezus: ‘Waar komt u vandaan?’ Maar Jezus gaf geen antwoord. 10‘Waarom

24

zegt u niets tegen mij?’ vroeg Pilatus. ‘Weet u dan niet dat ik de macht heb om u vrij te laten of u te kruisigen?’ 11Jezus antwoordde: ‘De enige macht die u over mij hebt, is u van boven gegeven. Daarom draagt degene die mij aan u uitgeleverd heeft de meeste schuld.’ 12Vanaf dat moment wilde Pilatus hem vrijlaten. Maar de Joden riepen: ‘Als u die man vrijlaat bent u geen vriend van de keizer, want iedereen die zichzelf tot koning uitroept pleegt verzet tegen de keizer.’

Zingen: Durch dein Gefangnis

Durch dein Gefängnis, Gottes Sohn, muß uns die Freiheit kommen; Dein Kerker ist der Gnadenthron, die Freistatt aller Frommen; Denn gingst du nicht die Knechtschaft ein, müßt unsre Knechtschaft ewig sein.

Door uw gevangenneming, moet voor ons de vrijheid komen Uw kerker is de genadetroon, de vrijplaats van alle gelovigen Want als jij de onderdrukking niet had ondergaan zou onze onderdrukking voor altijd zijn.

Lezen Johannes 19, 13 - 24 13Pilatus hoorde dat, liet Jezus naar buiten brengen en nam plaats op de rechterstoel op het zogeheten Mozaïekterras, in het Hebreeuws Gabbata. 14Het was rond het middaguur op de voorbereidingsdag van Pesach. Pilatus zei tegen de Joden: ‘Hier is hij, uw koning.’ 15Meteen schreeuwden ze: ‘Weg met hem, weg met hem, aan het kruis met hem!’ Pilatus vroeg: ‘Moet ik uw koning kruisigen?’ Maar de hogepriesters antwoordden: ‘Wij hebben geen andere koning dan de keizer!’ 16Toen droeg Pilatus hem aan hen over om hem te laten kruisigen. Zij voerden Jezus weg; 17hij droeg zelf het kruis naar de zogeheten Schedelplaats, in het Hebreeuws Golgota. 18Daar kruisigden ze hem, met twee anderen, aan weerskanten één, en Jezus in het midden. 19Pilatus had een inscriptie laten maken die op het kruis bevestigd werd. Er stond op ‘Jezus uit Nazaret, koning van de Joden’. 20Het stond er in het Hebreeuws, het Latijn en het Grieks, en omdat de plek waar Jezus gekruisigd werd dicht bij de stad lag, werd deze inscriptie door veel Joden gelezen. 21De hogepriesters van de Joden zeiden tegen Pilatus: ‘U moet niet “koning van de Joden” schrijven, maar “Deze man heeft beweerd: Ik ben de koning van de Joden”.’ 22‘Wat ik geschreven heb, dat heb ik geschreven,’ was het antwoord van Pilatus.

25

23Nadat ze Jezus gekruisigd hadden, verdeelden de soldaten zijn kleren in vieren, voor iedere soldaat een deel. Maar zijn onderkleed was in één stuk geweven, van boven tot beneden. 24Ze zeiden tegen elkaar: ‘Laten we het niet scheuren, maar laten we loten wie het hebben mag.’ Zo ging in vervulling wat de Schrift zegt: ‘Ze verdeelden mijn kleren onder elkaar en wierpen het lot om mijn gewaad.’ Dat is wat de soldaten deden.

Koraal O Haupt voll Blut und Wunden

O Haupt voll Blut und Wunden, Voll Schmerz und voller Hohn, O Haupt, zum Spott gebunden Mit einer Dornenkron', O Haupt, sonst schön gezieret Mit höchster Ehr' und Zier, Jetzt aber höchst schimpfieret: Gegrüßet sei'st du mir! Du edles Angesichte, Davor sonst schrickt und scheut Das große Weltgewichte, Wie bist du so bespeit! Wie bist du so erbleichet! Wer hat dein Augenlicht, Dem sonst kein Licht nicht gleichet, So schändlich zugericht't?

O Hoofd vol bloed en wonden Vol leed, overspeold met hoon O hoofd, ten spot omwonden met een doornenkroon O hoofd, ooit versierd met de hoogste eer en pracht, Nu echter gesmaad, Ik groet U. U edel aangezicht, aanbeden en geschuwd door al dat leeft op aarde Hoe wordt u nu bespuwd Hoe bent u thans verbleekt, wie heeft het licht van uw ogen dat met geen enkel licht is te vergelijken Zo vreselijk geschonden?

Lezen: Johannes19, 25- 30

25Bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder met haar zuster, Maria, de vrouw van Klopas, en Maria uit Magdala. 26Toen Jezus zijn moeder zag staan, en bij haar de leerling van wie hij veel hield, zei hij tegen zijn moeder: ‘Dat is uw zoon,’ 27en daarna tegen de leerling: ‘Dat is je moeder.’ Vanaf dat moment nam die leerling haar bij zich in huis.

28Toen wist Jezus dat alles was volbracht, en om de Schrift geheel in vervulling te laten gaan zei hij: ‘Ik heb dorst.’ 29Er stond daar een vat zure wijn; ze staken er een majoraantak met een spons in en brachten die naar zijn mond. 30Nadat Jezus ervan gedronken had zei hij: ‘Het is volbracht.’ Hij boog zijn hoofd en gaf de geest.

26

Zingen: Wenn ich einmal soll scheiden

Wenn ich einmal soll scheiden, so scheide nicht von mir! Wenn ich den Tod soll leiden, so tritt du dann herfür! Wenn mir am allerbängsten wird um das Herze sein, so reiß mich aus den Ängsten kraft deiner Angst und Pein.

Als ik eenmaal moet sterven, blijf dan bij mij. Als ik de dood moet lijden, wees dan mij nabij. Als mij het allerbangste om het hart zal zijn, Verlos mij uit mijn angsten door uw angst en pijn.

Korte stilte

Lezen: Matteüs 27, 51-52, 54 51Op dat moment scheurde in de tempel het voorhangsel van boven tot onder in tweeën, en de aarde beefde en de rotsen spleten. 52De graven werden geopend en de lichamen van veel gestorven heiligen werden tot leven gewekt; 54Toen de centurio en degenen die met hem Jezus bewaakten de aardbeving voelden en merkten wat er gebeurde, werden ze door een hevige angst overvallen en zeiden: ‘Hij was werkelijk Gods Zoon.’

Aria: Mache dich mein Herze rein

Mache dich, mein Herze, rein, Ich will Jesum selbst begraben. Denn er soll nunmehr in mir Für und für Seine süße Ruhe haben. Welt, geh aus, laß Jesum ein!

Maak u, mijn hart, rein, ik wil Jezus zelf begraven. Want hij zal voortaan in mij meer en meer zijn zoete rust hebben Wereld, ga uit, laat Jezus binnen.

27

Lezen: Johannes 19, 38-42 38Na deze gebeurtenissen vroeg Josef uit Arimatea – die uit vrees voor de Joden in het geheim een leerling van Jezus was – aan Pilatus of hij het lichaam van Jezus mocht meenemen. Pilatus gaf toestemming en Josef nam het lichaam mee. 39Nikodemus, die destijds ’s nachts naar Jezus toe gegaan was, kwam ook; hij had een mengsel van mirre en aloë bij zich, wel honderd litra. 40Ze wikkelden Jezus’ lichaam met de balsem in linnen, zoals gebruikelijk is bij een Joodse begrafenis. 41Dicht bij de plaats waar Jezus gekruisigd was lag een olijfgaard, en daar was een nieuw graf, waarin nog nooit iemand begraven was. 42Omdat het voor de Joden voorbereidingsdag was en dat graf dichtbij was, legden ze Jezus daarin.

Zingen: Ruht wohl

Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine, Die ich nun weiter nicht beweine, Ruht wohl und bringt auch mich zur Ruh! Das Grab, so euch bestimmet ist Und ferner keine Not umschließt, Macht mir den Himmel auf und schließt die Hölle zu.

Rust zacht, gij heilig gebeente dat ik nu verder niet beween. Rust zacht en breng ook mij tot rust! Het graf, zoals het voor U is bestemd en dat verder geen rampspoed bevat, maakt voor mij de hemel open en sluit de toegang tot de hel.

Slo Slotgebed

We We zijn stil bij het kruis.

28

Stille Zaterdag Op Stille zaterdag zijn we stil, verdrietig om het gemis en tegelijkertijd wachtend op wat komen gaat. Stil om bij ons diepste zelf, ons diepste voelen te komen.

Er is op deze avond geen kerkdienst. We willen u vragen om vanavond een kaars voor het raam te branden, om zo het Licht te verspreiden opdat we mogen delen wat komen gaat, Nieuw Licht in de morgen.

29

Orde van dienst voor Paaszondag 12 april 2020 - 10.00 uur uitgezonden vanuit de Grote of St Gudulakerk in Lochem Voorganger: ds. Corien Veenhuizen Orgel: Els Dijkerman Trompet: Harry ten Brinke Lector: Anneke van der Veen Diaken: Hanneke Brinkhuis Ouderling: Pieter Bas ter Maat Beeld en geluid: Klaas Klein Geltink _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Thema: Door het duister naar het Licht

Voorbereiding

Welkom Zingen : Lied 598 Als alles duister is

Binnenbrengen twee paaskaarsen (Gudulakerk en Witte Kerk)

Lector: God zei: “Er moet licht komen”, en er was licht.

God trok voor zijn volk uit als een vuurkolom tegen de hemel. Zo gaat het licht van Christus ons voor door de nacht naar de morgen..

30

Zingen: Lied 601: 1 Licht dat ons aanstoot in de morgen

Tekst bij de liturgische schikking We zijn getuige van het lege graf, Jezus is opgestaan. De dood heeft niet het laatste woord. De leerlingen staan rondom de lege tombe, zij zijn de twaalf witte bloemen. Wit als teken van een nieuw begin. De bloesemtakken drukken de- nog een beetje ingehouden- vreugde van dat nieuwe begin uit. Hier groeit ruimte voor een nieuw begin, nieuw leven. Nadat de leerlingen totaal geschokt waren over de afloop van het Paasmaal, de droefheid over de dood van hun geliefde leraar Jezus, is er nu de grote verrassing van de nieuwe ruimte die de Opstanding voor ons kan zijn. Ze staan met zijn allen om die ruimte heen.

31

Zingen: Lied 630: 1 Sta op, een morgen ongedacht

Bemoediging Ouderling: Onze hulp is in de naam van de Eeuwige die hemel en aarde gemaakt heeft Wij geloven dat Hij het is

die leven geeft en levend maakt Het licht van Gods ogen gaat over ons op,

Zijn aanwezigheid is als een nieuwe dag. Amen

Zingen: Lied 630:2 Hij heeft gezegd: Gij mens, kom uit 2. Hij heeft gezegd: Gij mens, kom uit,

open uw dode oren; kom uit het graf dat u omsluit, kom uit en word geboren! Toen heeft zich in het vroegste licht de nieuwe Adam opgericht, ons allen lang tevoren.

32

Kyriegebed GloriaLied: Lied 303 Zonne en maan, water en wind

2. Jezus, Gods Zoon, leefde en stierf

voor allen, voor ons. Hij leeft vandaag hier onder ons, hier onder ons. Jezus, wij willen U danken. Jezus, wij danken U. Jezus, wij prijzen U. Jezus, wij zingen uw heilige naam.

3. Geest die ons troost, levend nabij,

genezing en vuur. Adem van God, kracht onderweg, dag in dag uit. Trooster, wij willen U danken. Trooster, wij danken U. Trooster, wij prijzen U. Trooster, wij zingen uw heilige naam.

33

Het Woord Gebed Moment voor de kinderen Zingen Projectlied vers 1 (Melodie : daar juicht een toon…)

1 De Paaskaars brandt – zo weten wij : God maakt het licht voor jou en mij. Hij maakt een eind aan je verdriet, want Hij vergeet de mensen niet Aansluitend zingen we: Daar juicht een toon 1 Daar juicht een toon, daar klinkt een stem, die galmt door gans' Jeruzalem; een heerlijk morgenlicht breekt aan: de Zoon van God is opgestaan!

4 Want nu de Heer is opgestaan, nu vangt het nieuwe leven aan, een leven door zijn dood bereid, een leven in zijn heerlijkheid. 1e lezing: Exodus 14:9-14 De Egyptenaren achtervolgden hen, en haalden hen in bij Pi-Hachirot, waar het volk van Israël zijn kamp had opgeslagen, dicht bij de zee, tegenover Baäl-Sefon. Toen de Israëlieten de farao zagen naderen, met al zijn paarden, wagens en ruiters en al zijn voetvolk, werden ze doodsbang en riepen ze de HEER luidkeels om hulp. 11Ze zeiden tegen Mozes: ‘Waren er soms in Egypte geen graven, dat u ons hebt meegenomen om in de woestijn te sterven? Hoe kon u ons dit aandoen! Waarom hebt u ons uit Egypte weggehaald? 12Hebben we niet al in Egypte gezegd: “Laat ons toch met rust, laat ons maar als slaven voor de Egyptenaren werken, want dat is altijd nog beter dan om te komen in de woestijn”?’ 13Maar Mozes antwoordde het volk: ‘Wees niet bang, wacht rustig af. Dan zult u zien hoe de HEER vandaag voor u de overwinning behaalt. De Egyptenaren die u daar nu ziet, zult u hierna nooit meer terugzien. 14De HEER zal voor u strijden, u hoeft zelf niets te doen.’

34

Muziek: uit Prince of Egypt: There can be miracles.. (https://youtu.be/smSY6P7QBLk)

2e lezing: Johannes 20: 1-18 1Vroeg op de eerste dag van de week, toen het nog donker was, kwam Maria uit Magdala bij het graf. Ze zag dat de steen van de opening van het graf was weggehaald. 2Ze liep snel terug naar Simon Petrus en de andere leerling, van wie Jezus veel hield, en zei: ‘Ze hebben de Heer uit het graf weggehaald en we weten niet waar ze hem nu neergelegd hebben.’ 3Petrus en de andere leerling gingen op weg naar het graf. 4Ze liepen beiden snel, maar de andere leerling rende vooruit, sneller dan Petrus, en kwam als eerste bij het graf. 5Hij boog zich voorover en zag de linnen doeken liggen, maar hij ging niet naar binnen. 6Even later kwam Simon Petrus en hij ging het graf wel in. Ook hij zag de linnen doeken, 7en hij zag dat de doek die Jezus’ gezicht bedekt had niet bij de andere doeken lag, maar apart opgerold op een andere plek. 8Toen ging ook de andere leerling, die het eerst bij het graf gekomen was, het graf in. Hij zag het en geloofde. 9Want ze hadden uit de Schrift nog niet begrepen dat hij uit de dood moest opstaan. 10De leerlingen gingen terug naar huis.

11Maria stond nog bij het graf en huilde. Huilend boog ze zich naar het graf, 12en daar zag ze twee engelen in witte kleren zitten, een bij het hoofdeind en een bij het voeteneind van de plek waar het lichaam van Jezus had gelegen. 13‘Waarom huil je?’ vroegen ze haar. Ze zei: ‘Ze hebben mijn Heer weggehaald en ik weet niet waar ze hem hebben neergelegd.’ 14Na deze woorden keek ze om en zag ze Jezus staan, maar ze wist niet dat het Jezus was. 15‘Waarom huil je?’ vroeg Jezus. ‘Wie zoek je?’ Maria dacht dat het de tuinman was en zei: ‘Als u hem hebt weggehaald, vertel me dan waar u hem hebt neergelegd, dan kan ik hem meenemen.’ 16Jezus zei tegen haar: ‘Maria!’ Ze draaide zich om en zei: ‘Rabboeni!’ (Dat betekent ‘meester’.) 17‘Houd me niet vast,’ zei Jezus. ‘Ik ben nog niet opgestegen naar de Vader. Ga naar mijn broeders en zusters en zeg tegen hen dat ik opstijg naar mijn Vader, die ook jullie Vader is, naar mijn God, die ook jullie God is.’ 18Maria uit Magdala ging naar de leerlingen en zei tegen hen: ‘Ik heb de Heer gezien!’ En ze vertelde alles wat hij tegen haar gezegd had.

35

Zingen: Lied 624:1, 2, 3 Christus,onze Heer verrees

2. Prijs nu Christus in ons lied, halleluja, die in heerlijkheid gebiedt, halleluja, die aanvaardde kruis en graf, halleluja, dat Hij zondaars ’t leven gaf, halleluja!

2. Maar zijn lijden en zijn strijd, halleluja, heeft verzoening ons bereid, halleluja! Nu is Hij der heem'len Heer, halleluja! Eng'len jub'len Hem ter eer, halleluja!

Overweging Muziek

36

Gaven en gebeden

Dankgebed, voorbeden, stil gebed, onze Vader.

Collecte: 1 Kerk in actie (kinderen in de knel ) . 2. Kerk

Zending en zegen

Slottekst

Slotlied: Lied 634:1,2 U zij de glorie

2. Licht moge stralen in de duisternis, nieuwe vrede dalen waar geen hoop meer is. Geef ons dan te leven in het nieuwe licht, wil het woord ons geven dat hier vrede sticht: U zij de glorie, opgestane Heer, U zij de victorie, U zij alle eer!

Zegen Allen: Amen

37

Een goede voortzetting van het feest gewenst voor u/jullie allen! Er werd gebruik gemaakt van teksten van Steven van Campen© Prince of Egypt - There can be miracles Many nights we prayed, with no proof anyone could hear In our hearts a hopeful song, we barely understood Now we are not afraid, although we know there's much to fear We were moving mountains long before we knew we could There can be miracles, when you believe Though hope is frail, it's hard to kill Who knows what miracles, you can achieve, When you believe, somehow you will You will when you believe In this time of fear, when prayer so often proves in vain Hope seems like the summer birds, too swiftly flown away Yet now I'm standing here, my heart so full I can't explain Seeking faith and speaking words, I'd never thought I'd say There can be miracles, when you believe (When you believe) Though hope is frail, it's hard to kill Who knows what miracles, you can achieve (You can achieve) When you believe, somehow you will You will when you believe A-shi-ra la-do-nai ki ga-oh ga-ah(I will sing to the Lord, for he has triumphed gloriously) A-shi-ra la-do-nai ki ga-oh ga-ah (I will sing to the Lord, for he has triumphed gloriously) Mi-cha-mo-cha ba-elim adonai (Who is like You, oh Lord, among the celestial) Mi-ka-mo-cha ne-dar- ba-ko-desh (Who is like You, majestic in holiness) Na-chi-tah chas cha am zu ga-al-ta (In Your love, You lead the people You redeemed) Na-chi-tah chas cha am zu ga-al-ta (In Your love, You lead the people You redeemed) A-shi-ra, a-shi-ra, a-shi-ra... (I will sing, I will sing, I will sing)

38

There can be miracles When you believe Though hope is frail It's hard to kill (It's hard to kill) Who knows what miracles You can achieve (You can achieve) When you believe Somehow you will You will when you believe When you believe You will when you believe

Bron: LyricFind

39

Alle diensten t/m Pinksteren zullen alleen online te volgen zijn via: https://kerkdienstgemist.nl/stations/1159-P-G-Lochem/events

Voorgangers zijn: Zondag 19 april

10.00 uur Pastor Jacqueline van Dop

Zondag 26 april

10.00 uur Ds. Leonard van Wijk

Zondag 3 mei

10.00 uur Ds. Jan van Pijkeren

Zondag 10 mei

10.00 uur Ds. Leonard van Wijk

Zondag 17 mei

10.00 uur Ds. Corien Veenhuizen

Donderdag 21 Mei Hemelvaartsdag

10.00 uur Ds. Corien Veenhuizen

Zondag 24 mei

10.00 uur Ds. Jan van Pijkeren

Zondag 31 mei Pinksteren

10.00 uur Ds. Corien Veenhuizen

40

Protestantse Gemeente Lochem