STIC

HTIN

G H

EIM

DA

LL JAA

R

1

2

3

Heimdall is een organisatie die aan volwassen mensen met een verstandelijke beperking, een kleinschalige woon- , leef- en werkgemeenschap aanbiedt met de daarbij behorende zorg.

Er wordt op verschillende manieren zorg geboden; voorop staat de menselijke betrokkenheid tussen zorgvrager en begeleiders. Dit wordt gerealiseerd in kleinschalige zettingen, waarin de inwonende begeleiders er een eigen invulling aan geven. Idealisme kan op deze manier vorm krijgen en dat levert voor iedereen voordelen op: een integratie van leven, wonen en werken.

4

5

STICHTING HEIMDALL

6

INHOUD

Inleiding pag.09

DegeschiedenisvanHeimdall pag.10

DeMaartensplaets pag.41

Zelfstandigwonenmetbegeleiding pag.52

Nieuwheim pag.54

DePothof pag.60

Antroposofischezorg pag.66

Totslot pag.68

Colofon pag.69

9

Vaststaatdathetdemoeitewaardisombijstiltestaan,maarnogmeeromeroverteschrijven,omgeschiedenisteschrijven,diekanwordenbeschouwdalseenhommageaanHeimdall.VanuitdeRaadvanToezichtzijnwijbijzonderingenomenmetdezemijlpaal.Hoeishetindehedendaagse,gecompliceerdemaatschappijmogelijkeenorganisatiealsHeimdallzolangalszelfstandige,kleinschaligeeenheidinstandtehouden?Welnu,hetantwoordisnietmoeilijktegevenalsjedewarmebetrokkenheidvandemedewerkersenvrijwilligersinbeeldbrengt.Eensfeervansaamhorigheidstraaltuit,waarbijdebelangenvandezorgvragershooginhetvaandelstaan.Ziedaarhetreceptvoor“Heimdall25jaar”,debasisvoordevolgende25jaren,diedebeloftevannieuwehorizontenenfrisseideeënmetzichbrengt.

MaarooknuisHeimdallspringlevendenbruisenerplannenvoornieuweactiviteiten.Wijprijzenonsgelukkigdatdegrondleggers,maarookdejongegeneratie,ooghebbenvoordecontinuïteit.Wantjekuntnogzoveelwillenenbedenken,maarhetmoetallemaalwelgerealiseerdworden.Endaarvoorhebjemensennodigdieietskunnen,dievakbekwaamengemotiveerdzijn.

BernardShawwistditgoedonderwoordentebrengen.Hijzeieens:“Whenyouareabletodosomething,doit!Whenyoucan’t,learnit!Whenyoucannotlearnit,manageit!”

Vertaling:Alsjeinstaatbentietstedoen,doehetdan!Alsjehetnietkunt,leerhetdan!Alsjehetnietkuntleren,regelhetdan!

Zijngoedemedewerkersnietdezuurstofvooreenorganisatie?!AlleredenomhetechtpaarDivendalt,deinitiatiefnemers,vanhartetefeliciterenentedanken.OnderaanvankelijkmoeilijkeomstandighedenwistenzijHeimdallalszorgaanbiederindemarktvanzorgvragersteplaatsen.Maarookallemedewerkersdienenindezedankbetrokkenteworden.Metaangenameherinneringenaanhetverledeneneengrenzeloosvertrouwenindetoekomstzienwijdevolgende25jarenvolmethooptegemoet,wantdetoekomstheefttebiedenwatde(directieen)medewerkerservankunnenenwillenmaken.Stukkenleggenfeitenenontwikkelingenvast.Redentemeeromnudiegeschiedenisteschrijvenenomdebelevingenvanverledenenhedenvastteleggen.Daaromhechtikeraandezejubileumuitgaveinuwaandachtaantebevelen.

NamensdeRaadvanToezichtvandeStichtingHeimdall,

J.Meijerink.voorzitter

Stichting Heimdall 25 jaar oud of jong ?

DE GESCHIEDENIS vAN STICHTING HEIMDALL

11

OpinitiatiefvanHennyWernerenJosDivendalisop24mei1985deStichtingHeimdallopgericht.Op24mei2010viertHeimdallhaarzilverenjubileum.Voordestichtingaanleidingomdoormiddelvandeuitgavevanditboekwerkje,terugteblikkenopdeafgelopenvijfentwintigjaar.Elkeorganisatieheefttijdenshaarbestaantemakenmetveranderingen.BijHeimdallisdatnietanders.IndezejubileumuitgavewordtingegaanopdegeschiedenisvanHeimdall,maarookkomthethedenvandestichtingaanbod.Heimdalliseenorganisatie,dieaanvolwassenmensenmeteenverstandelijkebeperking,eenkleinschaligewoon-,leef-enwerkgemeenschapaanbiedtmetdedaarbijbehorendezorg.VoorHennyWernerenJosDivendalendeinmiddelsvijfandereinwonendebegeleidersishetwerkvoorHeimdalleenlevensdoelgeworden.Onderdestichtingvalteenviertalprojecten,tewetenHeimdall(aandeGravenstraatinBrummen),deMaartensplaets(aandeArnhemsestraatinLeuvenheim),NieuwHeim(aandeKoppelenburgerweginBrummen),eneenprojectindeBrummensewijkDePothof.

HetwerkbinnendeStichtingHeimdallkentvelefacettenenisdaardooreenlevendigenboeiendgeheel.Erwordtopverschillendemanierenzorggeboden;vooropstaatdemenselijkebetrokkenheidtussenzorgvragerenbegeleiders.Ditwordtgerealiseerdinkleinschaligezettingen,waarindeinwonendebegeleidersereeneigeninvullingaangeven.Idealismekanopdezemaniervormkrijgenendatlevertvooriedereenvoordelenop:eenintegratievanleven,wonenenwerken.DebasisvoordelatereStichtingHeimdallwordtgelegdinseptember1978.HennyenJoswerktebeginjarenzeventiginverschillendezorginstellingen.Alsnelontstaatbijhenhetgevoeldathunlevenenwerkenbetertecombinerenzoumoetenzijn.Danwordthetideegeborenomeenvormtezoekenomzorgopkleineschaalvoormensenmeteenverstandelijkebeperkingterealiseren.

Foto: Henny en Jos, Interview Raakpunt 1978

DE GESCHIEDENIS vAN STICHTING HEIMDALL

Zilveren jubileum voordelen voor iedereen

13

Henny en Jos maken bewuste keuze

HennyWernerweetalopjongeleeftijdwatzemethaarlevenwildoen,namelijkwerkenmetgehandicaptekinderen.In1967–op18-jarigeleeftijd–komtzeterechtineenkleinezorginstellinginDeSteeg(Gelderland).Samenmetenkelecollega’skrijgtzedezorgtoevertrouwdovereengroepvantwaalfjongemannenmeteenverstandelijkebeperking.Hennyverblijftinternindezorginstelling.Omhaarkennisopditvakgebiedteverbreden,volgtzeeenparttimeopleidingzwakzinnigenzorg(zowerddezescholingdestijdsgenoemd).Indeperiodedaarnawerktzeopdiversedagverblijvenvoorkinderenenvolwassenenmeteenverstandelijkebeperking.Hennywasenisnogsteedsmethartenzielactiefbetrokkenbijditwerk.Alspoedignadatzedekeuzevoorditberoepheeftgemaakt,wordthaarduidelijkdatsommigemensenmeteenbeperkingerhelemaalalleenvoorstaaninhunleven.Zijhebbengeenfamilie,ofdezebekommertzichnietomhen.Debuitenwereldisdanverwegenlijktdezemensenvergetentezijn.JosDivendalheeftaanvankelijkeenandereberoepskeuzegemaakt.Hijiswerkzaamindehoreca,maarmaaktalsneldeoverstapnaarhetmaatschappelijkwerk.Hijgaatwerkenineenkindertehuisenvolgtdaarnaasteenberoepsopleidinginzijnnieuwevak.Josiswerkzaamineeninstellingwaarbaby’swordenopgenomen,diedirectnahungeboortewordenafgestaan.Opkortetermijngaandezepasgeborenennaareenadoptiegezin.Echteralserookmaarietsaandekinderenmankeert,verblijvenzevaaknogvelejareninhetkindertehuis.EendoorninhetoogvanJosDivendal. Foto: Henny, Jos en Mara 1976

15

Dubbelwoning in ElderveldGezin wordt uitgebreid met Ruud en Bertus

HennyWernerenJosDivendaltrouweninaugustus1972.Hettoekomstbeelddatbeidenvoorogenhebben,begintenigevormtekrijgen.EenjaarlaterkomtdochterAlineterwereld.HetpaarheeftzichdaarnaastlateninschrijvenbijdeWilliamSchrikkerVoogdijStichtingalsaspirantadoptiefgezinvooreenkindmeteenhandicap.In1974komtde4-jarigeAnnekebijhenwoneneneindvandatjaarwordtdochterSiskageboren.Alsindecember1975hetachtmaandenoudepleegdochtertjeZoriadabijdeDivendal’skomtwonen,ishetgezincompleet.HennyenJosDivendalhebbenvanafhuntrouwendedeuropengezetvoortweeverstandelijkegehandicaptejongemannenvan23en24jaar.RuudenBertuskomenelkemaandeenweekendlogeren,waarbijdeDivendal’soptredenalsgastgezin.Demannen(indietijdzietiedereendebeidennogals‘jongens’)brengendemeestefeestdagendoorinhetgezinvanHennyenJos.Zijgroeienmethetgezinmee.DeaanwezigheidvanRuudenBertusisalsvanzelfsprekendinhetgezinDivendal.BeidenverblijvenineengrotereinstellingendaarvanzienHennyenJosdenegatievegevolgen.Hoewelnietsopdezorgindeinstellingvaltaantemerken,misthettweetaleensoortvastlevenspatroon.Hetiseenregelmatigwisselenvandewacht,waarbijzijsteedsweermetnieuwemedewerkerstemakenkrijgen.RuudenBertushebbenduidelijkmoeitemetdezegangvanzaken,waarbijzichelkekeerweereennieuwezorgverleneraandient.Demannenverliezendaardooreenstukjevanhuneigenidentiteit.Zijkerenmeerinzichzelfenzijnmoeilijkerbenaderbaar.HennyenJosDivendalvolgenditprocesenvragenzichopnieuwaf;moetditnuzo?

<-- Foto: Elderveld Arnhem 1979

HetDennendal-conflictzorgtindietijdvooreenanderekijkopdezorgvoor“zwakzinnigen”.HennyenJosvolgendeontwikkelingendaaroveropdevoet.Zijkunnenechterweinigsympathieopbrengenvoordewijzewaaropvoorditonderwerpaandachtvandebuitenwereldwordtgevraagd.Welzijnzeenthousiastoverhetideeomsamentewonenentewerkenmetgehandicaptemensen.Middenjarenzeventigisditeenrevolutionairegedachte.HennyenJosbesluitenermeeaandeslagtegaan.In1977krijgendeplannenvanhetpaarenigevorm.DefamilieheefteenonderkomenineeneengezinswoningindeArnhemsenieuwbouwwijkElderveld.HetisdewensvanhettweetalomRuudenBertuseenvasteplektebiedeninhunhuis,maardaarvoorisderuimtetochwattekrap.HennyenJostredeninoverlegmetdeburenenWoningstichtingArnhem.Erkomteenoplossingindevormvanhetbeschikbaarstellenvaneentweedewoning.Deburenzijnbereidomtevertrekkennaareenanderhuisindezelfdestraat.Hetinitiatiefvanhettweetalwordtvanhartetoegejuichtenopeenbreedvlakondersteund.Middelseenkleineverbouwingwordendehuizenmetelkaarverbondenenop1september1978komenRuudenBertusinhetgezinDivendalwonen.Hetkostbeidejongemannenenigetijdomtewennenaanhunnieuwewoonomgeving,wanthetlangduriglevenineenzorginstellingheeftzijnsporennagelaten.Alsdiebeginperiodeachterderugis,komenvelepersoonlijkekantenvanRuudenBertusnaarvorenenblijktdeopnameinhetgezinDivendaleengrotepositieveinvloedtehebben.Erwordteenopendaggehoudenvoordebuurt,familieenvrienden.DetoenmaligeArnhemseCourantbesteedtaandachtaanhetproject.Ineenpaginagrootartikelmetfoto’swordtdelezerduidelijkgemaakt,hoehetgevenvanzorgopkleineschaalaanmensenmeteenverstandelijkebeperkinginelkaarsteekt.Deeerstestapwasgezet.

16

Antroposofische benadering

Inafwachtingvaneendefinitievewoon/werkplek,zoekendeoudersvaneen18-jarigmeisjemeteenverstandelijkebeperking(Ingeborg),voorkortetijdeengastgezin.JosenHennyDivendalstellenhunhuisopenvoordejongedame.Inhunzoektochtnaareengeschikteplaats,komendeoudersvanIngeborgterechtbijhetinstituutChristophorusinBoschenDuinbijZeist.JosenHennyhorengoedeberichtenoverhetinstituut.Nieuwsgieriggewordennaardewerkwijzevandeinstelling,bezoekthetechtpaarDivendaleenopendagvanCristophorus.Zezienveelovereenkomstenindemaniervanwerkenenookhetlevenenwonenvanmedewerkersbinnendegemeenschapgeefteenbeeldvanherkenning.BoschenDuinwerktvolgenseenduidelijkelevensfilosofie,namelijkdeantroposofievanRudolfSteiner.

Dezefilosofiewordtooktoegepastinhetonderwijsvandevrijeschool,debiologisch-dynamischelandbouwendeantroposofischegeneeskunde.EénvandepleegkinderenuithetgezinDivendalistoenenkelejarenbegeleidinBoschenDuinendatheefttotnaderekennismakingmetdeantroposofischebenaderinggeleid.BeginjarentachtigmakenJosenHennyDivendaldebalansop.Hoeisdesituatie.Eriseengezinmettweekinderenmeteenbeperking,tweegezondekindereneninmiddelsdrievolwassenmannenmeteenverstandelijkebeperking.DebelangstellingvanJosenHennyvoordeantroposofischeheilpedagogiekisgroeiende.HetwonenindenieuwbouwwijkinArnhemisinmateriëlezinprima,maarhetiseenwatsaaieslaapstadmeteengrootverloop(verhuizing)vandebuurtgenoten.Zoriada(roepnaamMara),dejongstgeadopteerdedochter,bezoektinArnhemeengewonekleuterschool.Eengoedeervaring,zowelvoorMaraalsdekinderenindekleuterklas.Doorgaannaardebasisschoolblijktvoorhaargeenoptie.InhetGelderseBrummenbevindtzichdeMichaelshoeve,eenantroposofischeinstellingvoorkinderen.OphetterreinvandeinstellingistevenseenZMLK-school.VoorhetgezinDivendalbiedthetdemogelijkheidomcontacttezoeken.Naenigegesprekkenmetdezeschool,zienHennyenJosgoedeontwikkelingskansenvoorenkelegezinsleden.HetbezoekenvandezeschoolbetekentechterweleenverhuizingnaarBrummen,terwijlhetonderkomeninArnhemnogmaareenpaarjaarbewoondwordt.Eenlastigebeslissing.TochoriënterendeDivendal’szichopdeBrummensehuizenmarktenerontstaatveelenthousiasme.Ditvriendelijkedorp,gelegentussenVeluweenAchterhoek,iseenprimaoord.

19

Henny Divendal weet al op jonge leeftijd wat ze wil!

Gastadres voor Ruud en Bertus

HennyDivendal-Wernerheeftalopheeljongeleeftijdhetgevoeldatzeietswilbetekenenvoorkinderen/volwassenenmeteenbeperking.ZegroeitopinVelpenmaaktdaarkennismetdeJohannastichting,eenArnhemsinstituutvoorkinderenmeteenlichamelijkehandicap.“Daarwiliklaterwerken”,laatzevastberadenweten.Kenmerkenvandithulpvaardigekarakterkomennogenkelemalenaandeoppervlakte.ZovervoertzeregelmatigophaarstepeenmeisjemetpolionaarhuisenspringtzeindebresvooriemandmethetsyndroomvanDown.Alsditmeisjegepestwordt,kanzedatnietaanzienenbegeleidthaarnaardebushalte.ZoisalvroegduidelijkwelkerichtingdetoekomstvanHennyDivendalopzalgaan.IngezelschapvanMara,haarnu35-jarigegeadopteerdedochter,verteltzeoverhaarwerkbinnendeStichtingHeimdall.

HennyDivendalisnahaaropleidinggaanwerkenineeninstellinginDeSteeg.Zijverblijftdaarintern:“Hetiseentehuisvoorjongvolwassenenmeteenverstandelijkebeperking.Alsnelwordtmijduidelijkdatdiversemensendiedaarverblijven,geencontacthebbenmethunouders.RuudenBertusverblijvenookophetinstituutinDeSteeg.Beidenwordenaanmijnzorgtoevertrouwdendaardoorkanikeenbandmethenopbouwen.Nu–tweeënveertigjaarlater–isRuudnogsteedsinwonendbijonsopHeimdall.Bertusishelaasin2007overleden.”

HennyisvierjaarwerkzaamgeweestinDeSteegengaatdanaandeslaginKampenineendagverblijfvoorkinderenmeteenverstandelijkebeperking.DaarnavolgtVeenendaal,waarzeactiefisineendagverblijfvoorouderenmeteenverstandelijkehandicap.“InmiddelshebikJoslerenkennenendegymleraarvanhetinstituutinVeenendaalzegtweleensgekscherend‘julliekunnengaantrouwen,wanterishierweleenhuisbeschikbaar’.Datiserookvangekomen.WezijngetrouwdenhebbeneenflatinVeenendaalbetrokken.WefungerendanalspoedigalsgastadresvoorRuudenBertus,dievanuitDeSteegtijdensweekendenenvakantieskomenlogeren.Zeervarendepersoonlijkebenaderingalszeerprettig.Erlogerenregelmatigmeerderemensenmeteenbeperkingindeperiodedatweindeflatwonen.”Indietijdstaatereenadvertentieindekrant,waarineenpleeggezinwordtgevraagdvooreenkindjemeteenbeperking.JosenHennyDivendalreagerenhierop,maarkunnenvanwegeHenny’szwangerschapnietdirectvoldoenaandezevraag.“WeverhuizennaarArnhemenbetrekkeneenruimewoningmetvijfslaapkamerseneentuin.Gezienhetfeitdatweveellogéshebbenenzichookdekomstvanvierkinderenaandient,isditgrotehuisideaal.Alsdebabyzevenmaandenoudis,komtereenmeisjevanvierjaarmeteenbeperkingbijonswonen.Eenjaarnadegeboortevanonzetweededochterwordtonsgezinuitgebreidmeteenmeisjemethetdownsyndroom.Zijisachtmaandenoud.Zohebbenweindriejaartijdvierdochtersgekregen.Henny Divendal-Werner

interview .... ... interview ...

Bertus (2007 Ɨ ) aan het werk in de Heimdall werkplaats,1987 -->

21

22

Zinvolle dagbestedingMara heeft spelenderwijs veel geleerd

InkortetijdbestaathetgezinDivendaluitzespersonen,tewetenJos,Henny,deeigendochtersAlineenSiskaentweegeadopteerdedochters.“MaraheetofficieelZoriadaXiomaraenisvanArubaanseafkomst.Zewasergkleinendatisaltijdzogebleven.Iklegdehaarhoofdjeopmijnhandenhaarvoetjesreiktentotmijnelleboog.Zeheefteenheleontwikkelingdoorgemaakt.Iswelvooraltijdgebondenaaneenrolstoel,wantnaasthaarverstandelijkebeperking,iszeooknoglichamelijkgehandicapt.ZewoontsindsenigetijdmetAnitabijhaarzusAlineenzwagerLuuk,opNieuwHeim.VoorhaardagelijksewerkzaamhedeniszebijonsopHeimdall.”MaraisopgegroeidmetAlineenSiska.“Mijndochterswarenheelliefvoorhaar.Zewerdoveralbijbetrokken.Spelenderwijsheeftzeveelgeleerd.Wehebbenhaarmetheelveelgedulddingenkunnenbijbrengenendanblijktdathaarmogelijkhedenonderschatworden,omdatzemoeilijkkansprekenenheelkleinis.Opditmomentbenikbezigomhaarviaeencursusgebarenteleren.Ookgaatzedaardoorwoordenbeteruitsprekenenzelfsschrijven.Zeheeftveelplezierindecursusendatmaaktzeookduidelijk.Ikzoeknaarwatmogelijkisennietnaardeonmogelijkheden.“AldezeactiviteitenvindenplaatsinhuizeHeimdallaandeBrummenseGravenstraat,waarHennyenJosDivendalwoonachtigzijnenRuudenPatrickalsbewonersonderhunhoedehebben.

Maramaaktduidelijkdatzemuziekleskrijgt.Metgebarenlaatzeziendathetomblokfluitlesgaat.Hetwoord‘concert’kanzeuitspreken.ZeheeftonlangseenconcertinZutphenbezocht.Zegeeftaandatzegenotenheeft.HennylegtuitdatMaraergkangenietenvanklassiekemuziek.ZeiseenbezigebijinHeimdall.Ookbijhetetenkokenentafeldekkenstaatzehaar‘vrouwtje’.OverdagisMarametAnita,PatrickenRuudindewerkplaatstevinden.Zedoendaarwerkvoordekruiderij(onderanderehetafwegenvandroogwaren)envoordegroentezaakvanbuurmanBasJansen.Erwordenpaprika’sgesnedenenradijsjesenwortelsschoongemaakt.Ookdoendebewonersnogvrijwilligerswerkvoordekerk.TijdensdeinloopochtendvanOpenDeurwordt–nadateerderboodschappenzijngedaan–1keerpermaandkoffiegeschonken.OokwordendekeukenenkoffieruimtevandekerkschoongemaaktendekantinevandejeudeboulesverenigingLePionnieropordegehouden.Hennylegtuit:“Hetiszinvolwerkenzemoetenhetleukvinden.Inhetverledenstondookbreien,wevenenlichtehoutbewerkingophetprogramma.Maarnazoveeljarengavendebewonersaanietsanderstewillen.MaraenAnitazittenookeenmiddagperweekachterdenaaimachineenhelpenzelfkledingmakenenvermaken.Maraisactiefmetdelaptop.Zewerktmetaangepasteprogramma’s.”OpwoensdagavondkomthetHeimdall-koorinactie.Marabeleeftveelplezieraandezang,waarbijHennydezangersenzangeressenbegeleidtopdelier(harpachtigsnaarinstrument).“Erkanhunveelgeleerdworden,maardaarbijmoetwelveelgeduldwordenbetracht.Alsdanvorderingenwaarneembaarzijn,geeftdateenvoldaangevoel”,verteltHenny.

... interview ... ... interview .

23

a b c d

e f g h

i j k l

m n o p

q r s t

u v w x

y z

<--HennyenMaramakenkleding.<--Mara.

25

van Arnhem naar Brummen

HethurenvanhuizeninBrummenblijktnietmogelijk,dusblijftalleenkopenover.Maarhoedoejedatmetveelgoedebedoelingen,maarweiniggeld.HennyenJosDivendalhebbenhunooglatenvallenopeengroothuisinhetcentrumvanBrummen.Dewoningisgeschiktvoorhetdoelwaarvoorhetpaarhetwilaankopen.Eriswelwatachterstalligonderhoud.Daarnaastverkeertdefinanciëlemarktineenongunstigesituatie.Hypothekenmeteenrentevan12à13%zijngeenuitzondering.Deprijzenvandehuizenzijndaardoorwellaag.Erbreekteenperiodeaanvanzoekennaarmogelijkheden,geldtellenenpratenmetbanken.Opbasisvanverschillendeinkomstenbronnen(deuitkeringenvandedrievolwassenbewonersenhetgezinsinkomen)isereenkansopeenhypotheek.DeplaatselijkeRabobankwileengeldleningverstrekkentot50%vanhetbenodigdebedrag.DeanderehelftmoetdankomenvandetoenpasopgerichteTriodosbankuitZeist.Dezebankvindthaarinspiratieindeantroposofie.Maar…deeigenaarvandewoningvindthetbodvanf140.000,00telaag.Eindeverhaal,erwarengeenanderegeschikteenbetaalbarepandenopdemarkt.Hetwordtmaandenwachtenopeennieuwekans.HethuisaandeGravenstraat,waarinHennyenJoswarengeïnteresseerd,staatdannogsteedstekoop.EndaninformeertdeeigenaarviademakelaarofhetgezinDivendalnogbelangstellingheeft.UiteindelijkwordtdewoningaandeGravenstraat6aangekocht.HetisnooitdebedoelinggeweestvanHennyenJosomonroerendgoedineigendomteverkrijgenendaaromwordthethuiseigendomvandeStichtingOnderdakuitZeist.DezestichtingwilhuisvestingrealiserenvoorideëledoelenenisopgezetvanuitdeTriodosbank.Nadatveleadministratieveenanderezakenzijnafgehandeld,kanop8februari1982deverhuizingnaarBrummenplaatsvinden.Hethuisisweliswaargoedbewoonbaar,maarmoetnogwelhelemaalwordenopgeknapt.Ervolgtalgauweenplezierigekennismakingmetdebuurt.Hetwonen

inBrummenwordtdooralleledenvanhetgezinvanHennyenJosDivendalalsheelleukervaren.Middeninhetdorp,metdewinkelsvlakbijendenatuuroploopafstand.AlvrijsnelnadeverhuizingwordtgezochtnaareennaamvoorhethuisaandeGravenstraat.HetwordtdenaamHeimdall.DezenaamkomtuitdeverhalenvandeNoorsemythologie.Heimdallisdenaamvanéénvandegodenuitdezeovergeleverdelegendes.Hijstaatbijderegenboogbrugdiehemelenaardemetelkaarverbinden.Hijheefthetbestevoormetdemensheidenbezoektregelmatigdeaarde.AlswakerenbehoedervanmenseniszijnnaameenmooibeeldvoorwatinhetBrummensehuisgebeurt.Indenaamzithetwoord“heim”(huis)enookvertonenHeimdallenDivendalovereenkomsten.LaterheeftdestichtingbijnavanzelfsprekenddenaamHeimdallgekregen.

26

Integreren in Brummen

NaenigetijdwordtduidelijkdatHennyenJosmetdeverhuizingvanhunprojectnaarBrummeneengoedekeuzehebbengemaakt.HetiserprettigwonenenalspoedigontstaanleukecontactenmetdeMichaelshoeve.Eerstmetdeschool,maarlaterookmetdeanderedelenvandeorganisatie.Erzijnmogelijkhedenomdeeltenemenaanhetculturelelevenbinnenhetinstituut.Hetdeelnemenaandejaarfeestenisdaareenonderdeelvan.VanuitdewatgrootschaligeorganisatiediedeMichaelshoeveis,toontmenbelangstellingvoordemanierwaaropinhetHeimdall-gezinwordtgewoondengewerkt.Erkomencontactenmetbuurtbewonersenplaatselijkewinkelierstotstanden‘Heimdall’wordtopgenomeninhetdorp.DeroldieHennyenJoshierinspeleniseenheelbelangrijke.Integrerengaatnietvanzelf,daarmoetinitiatiefvoorwordengenomen.EnigetijdnahetbetrekkenvandewoninginBrummen,staatdeeersterenovatierondealvoordedeur.DeontwikkelingeninhethuisaandeGravenstraatvolgenelkaarop.MaarwatisHeimdallnu?Isheteenpleeggezin,eengezinshuisofeenkleinschaligewoonvorm?Hoekanhetprojecthetbesteinfinanciëlezinondersteundworden?Hoekwetsbaarishetgeheelenkanhetzicheenplekveroverenbinnenhettotaalvandegehandicaptenzorg?Joswerktnogaltijdvoor60%buitenshuisomeeninkomenvoorhetgezintehebben.Subsidiëringenzorgfinancieringvankleinewoonvormenbestaannogniet.Erzijnvelevragenwaaropeenantwoordgevondenmoetworden.HennyenJoswillen–insamenwerkingmetanderemensen–daarmeeaandeslaggaan.Inhetnajaarvan1984wordteenbijeenkomstbelegdmetallendiehetprojecteenwarmharttoedragen.Daarwordtbeslotenomeenstichtingopterichten,diehetprojectfinancieelmoetgaandragen

enhethuisineigendomovergaatnemenvandeStichtingOnderdak.Erwordenstatutenopgesteldenbestuursledengezocht.Op24mei1985zietdeStichtingPleegzorgvoorVolwassenenhetlevenslicht.HeteerstebestuurbestaatuitGoenJansen(voorzitter),JosDivendal(secretaris),HennyKoers(penningmeester),JokeBakker(bestuurslidnamensoudersenfamilievanbewoners)enAgnietvandeWeerden(bestuurslidvanuitdeBrummensesamenleving).LatertradenJeroenvanEwijkenEmilieOpdamWahlentoetothetbestuur.GerardBestenwerdvanuitdetoenmaligeBellisgroepdeeersteprofessionelebestuurdervandeStichtingHeimdall.Vanaf2007isdeStichtingHeimdallgeorganiseerdvolgenshetRaadvanToezichtmodel.JanMeijerink(M),TonyKiesouw(L)enCliffBrinkman(R)vormenderaadvantoezicht(ziefoto)enJosDivendalisbestuurder.Maarwegaanweerterugindetijd….:

27

Een nieuwe financieringveranderingen in Heimdall

HetbestuurzetzichnadeoprichtingvandeStichtingin1985vollediginomdegesteldedoelentebereiken.Eénvandeeersteinspanningenisomgeldentewerven,waardoordefinancieringslastophethuiskanwordenverminderd.Ditwordteensucces,wantbinneneenjaarzijndezeschuldenvolledigafgelost.HetvolgendedoelbetreftdeinzetbaarheidvanHennyenJos(foto)voorhetproject.Hetzoueenidealesituatiezijn,wanneerbeidenzichhelemaalbezigkunnengaanhoudenmethuisengezin.In1986wordtditgerealiseerd,weliswaaropbescheidenschaal.DegarageachterhetHeimdall-huiswordtomgebouwdtotwerkplaats.Ookzijnerdanalplannenommeerderehuizenoptezettenopdezelfdebasis.Voorwatbetreftdebenodigdefinanciënisdatnogeenbrugtever.Desondankseenprimastartvandenieuwestichtingendemanierwaaropdebestuurdershetwerkondersteunenishartverwarmend.DecontactenmetDeMichaelshoevewordenstevigeraangehaald.Inderegulierezorgzijnontwikkelingengaandeinderichtingvanhetstimulerenvanzorgopkleineschaal.Erkomensubsidiesvoorhetexperimenterenmetkleinschaligezorg.LarsvanHal,destijdsdirecteurvanDeMichaelshoeve,staatopeendagopdestoepbijHeimdall.Hijkomtvertellendatereenaanbodligtvanf10.000perjaarterondersteuningvanhetprojectHeimdall.Eenbehoorlijkbedragindietijd.Eenjaarlaterkaner,middelseenandereregeling,zelfseenmedewerkervoorvieruurperweekwordenaangetrokken.Totdantoewaseralleenwathuishoudelijkehulp.Dezeontwikkelingenluideneennieuwefasein.

DeantroposofischebenaderingiseenbronvaninspiratievoorHennyenJosDivendal.Ditisdebasisvanwaaruitgewerktwordt.HetHPV(HeilpedagogischVerbond)iseenlandelijkeorganisatie,dieoverkoepelendwerktophetgebiedvandeantroposofischegehandicaptenzorg.StichtingHeimdallwordttoegelatenalslidvanhetHPV,waarnainderegioaandiversesamenwerkingsvormenwordtdeelgenomen.HetprojectinBrummenwordtopgenomenindezorg.Delandelijkeontwikkelingenindezorggaansteedsmeerinderichtingvankleinschaligheidvoorwatbetreftwonenenwerken.Ookdewijzevanfinancieringisaanhetveranderen.Tegenheteindevandejarennegentigvandevorigeeeuwwordthetpersoonsgebondenbudgetingevoerd.Mensenmeteenverstandelijkebeperkingkrijgenzelfeengeldbedragomhuneigenzorgteregelen.VoordeStichtingHeimdalleenuitgelezenmogelijkheid.DebewonersvanHeimdallbehorentotdeeerstenvoorwieeenPGB(PersoonsGebonden

Budget)beschikbaarkomt.Daarmeewordteenstevigestaprichtingprofessionaliseringgezet.Hierdoorkannuookderechtspositieenbetalingvandeinwonendbegeleidersopverantwoordewijzewordengeregeld.VoorHennyenJoskomterextraondersteuningomhetwerkbinnenHeimdallzogoedmogelijktelatenverlopen.Aaneenperiodevanidealismeenbeperktemogelijkhedenkomteeneinde,maardaarwordtwelmetenigeweemoedopteruggekeken.

29

Uitgangspunten werkwijze Heimdall

StichtingHeimdallheeftalsbelangrijksteprincipeomeenthuistebiedenaanmensenmetenzondereenbeperking.‘Dekrachtvanhetgewoneleven’wordtdituitgangspuntookweleensgenoemd.Deeersteslogandiedestichtinghanteerdewasdanook‘Samenleven,wonenenwerkenineengewoonhuisineengewonestraat’.Tegenwoordigkomtdezevormvanlevengelukkigveelvuldigvoor,maarindezeventigerjarenvandevorigeeeuwwaseendergelijkewoonvormvoormensenmeteenverstandelijkebeperkingnoguitzonderlijk.Zijwoondentoenininstellingenengezinsvervangendetehuizen.

HetgezinvanHennyenJosDivendalishetstartpuntgeweestvanhetstichtingswerk.Zijwareneerstoudersmeteenpleeggezin,werdentoengezinshuishoudersentegenwoordigvervullenzijdefunctievaninwonendbegeleidersbinneneenkleinschaligewoonvorm.DoordegroeivandeStichtingisditeentaakdienuwordtverrichtdoorzeveninwonendbegeleidersin4verschillendeprojecten.Deinwonendbegeleiderszorgenvooreenpersoonlijkelevenssfeer,eenveiligebasis,waarbijiedereenzichthuiskanvoelen.Descheidingtussenwerkenprivéligttotaalandersdaninanderezorginstellingen.Hetiseensituatiediezichhetbestlaatvergelijkenmetwateen“kleinezelfstandige”wordtgenoemd.Ookhierisbetrokkenehelemaalverbondenmetzijnwerk,zetzichvoormeerdan100%inenheeftvaakveelplezierinhetgeenhijdoet.Methetbiedenvanzorgligthetnatuurlijkwelwatanders,maardeinzetisdezelfde.Vergelijkingmeteengezin-offamilieverbandgaatniethelemaalop.Inwonendebegeleidersenzorgvragerszijngeenfamilievanelkaar.Erwordtbinnenelkprojectgewerktvolgenseenopvattingdieineengewoongezinmindergebruikelijkis.Hetlevensamenmet

mensenmeteenbeperkingvraagtomeengoedestructurering.Ermoetduidelijkheidzijnoverhoededagindelingeruitziet,overwatkanennietkan,wanneerrustmomentenzijningebouwdenwanneergezamenlijkmaaltijdenwordengenuttigd.Desocialeprocessenwordengestimuleerd,éénenandermetbegripvoordeindividuelevragenvandemensenmeteenverstandelijkebeperking.Zijzijngewonemensen,methunleukeenmindersterkekantenenmethunsympathieënenantipathieën.

Opwelkewijzemensenooksamenleven,hetverlooptnooithelemaalzonderproblemen.DitgeldtnatuurlijkookvoordeHeimdallhuizen.Vreugdeenverdrietliggendichtbijelkaar;erzijntijdendatallesvlekkeloosverloopt,maarerkomenookdagenvoor,dathetmoeizaamgaat.Hetgewonelevendus.Debegeleidersdrageneengroteverantwoordingtenopzichtevandeaanhunzorgtoevertrouwdemensenmeteenbeperking.Zezijnerzichterdegevanbewustdatdezemensenvoorwatbetrefthulp,volledigafhankelijkzijnvananderen.Deenezorgvragerkanmeerzelfmeerdandeandere,maarallemaalhebbenzezorgenbegeleidingnodig,hunhelelevenlang.Daarligtookhetgroteverschilmeteengezin,waarkinderenopgroeienenuiteindelijkhuneigenweggaan.

<-- Foto: Tineke en Ruud in de werkplaats van Heimdall.

30

Eigen koers bepalen

Inwonendbegeleidershebbenbinnenhunprojectalleruimteomtoteengoedezorgverleningtekomen.Zijbepalendekoersenzijnverantwoordelijkvoordehelegangvanzaken.Decontactenmetzorgvragersenhunfamiliezijnheeldirect,omdatbegeleidersaltijdaanspreekbaarzijn.DeStichtingHeimdallheeftbijditalleseenondersteunendemaarzekeressentiëletaak.DeprojectenzijngevestigdinhuizendieeigendomvandeStichtingHeimdallzijn.Onderhoud,verbouwingenendeinrichtingvandezepandengaatsteedsinoverlegmetdeinwonendebegeleidersenalsdatkanmetdezorgvragers.DeinwonendbegeleidersendeanderepersoneelsledenwerkeninloondienstenhebbenduseenarbeidsovereenkomstmetdeStichtingHeimdall.Destichtingiswerkgeverenzorgtvooreengoedeinvullingvanalleverplichtingendiedaaruitvoortkomen.Voordefinancieringvandezorgbestaanerovereenkomstenmetdevertegenwoordigersvandezorgvragers.HetbeherenenverzorgenvandefinanciëniseenbelangrijketaakvoordeStichtingHeimdall.Hetwerkvandestichtingwordtopkleinschaligewijzeuitgevoerd.DitkanalleendoordebijzondereopzetvanHeimdallenvooraldeinzetvandeinwonendbegeleiders.NormaalzijndebeschikbarezorggeldennietvoldoendeomtewerkenzoalsergewerktwordtbijdeStichtingHeimdall.Deorganisatieheefthierineenheeleigencultuurontwikkeld,diesamenhangtmethetverledenwaarinermetheelbeperktefinanciëlemiddelenalveelmogelijkwas.Erbestondtoengeenzorgfinancieringvoorkleinschaligevoorzieningen.Tochishetooktoengeluktomgoedezorgteleveren.Conclusie?Zorgisnieteenkwestievangeldalleen.

Foto: Patrick in de werkplaats van Heimdall. -->

33

Begeleiding naar logeeradresBea versteeg werkt met veel plezier bij Heimdall

BeaVersteegwasinnovember200912½jaarindienstvandeStichtingHeimdall.Heimdallbestaatinmei2010vijfentwintigjaarenBeaheeftdusdehelftvandezeperiodedeeluitgemaaktvanhetHeimdall-team.DeBrummenseisin1997begonnenmethaarwerkzaamhedenenis20uurperweekactiefmetdeinHeimdallenNieuwHeimwonendevolwassenenmeteenverstandelijkebeperking.Zebegonin1989bijorthopedagogischbehandelcentrumDeMichaelshoevealsinvalkracht.Werktedaarafwisselendindekeukenenalsbegeleidstervankinderenmeteenverstandelijkebeperking.ZekwamdaarincontactmetAnita,dieinhuizeHeimdallwoondeenassisteerdebijwerkzaamhedenopdeMichaelshoeve.UiteindelijkisdieontmoetingdeaanleidinggeweestvandeoverstapvanBeaVersteegnaarHeimdall.BeavoeltzichhelemaalthuisbijHeimdallendoethaardagelijksewerkmetheelveelplezier.

BeaVersteegkwamviaAnitaincontactmetHeimdall.“Anitanodigdemijelkjaaruitvoorhaarverjaardagsfeestje.ZoleerdeikdemensenvanHeimdallkennen.Ergensin1994werdikdoorHennyvanHeimdallgebeld.Zevroegofikerwatvoorvoeldeomdebewonersafentoemetdetreinnaarhungastadrestebrengen.Dathebikgedaanenvanhetéénkwamhetander.IkbenbijHeimdallbegonnenvoorachtuurindeweek.BleefdaarnaastnogwerkenbijdeMichaelshoeve.ToenikbijHeimdalleencontractkreegvoor20uurindeweek,benikmetdeanderewerkzaamhedengestopt.”Bestaaterveelverschilinwerkzaamhedentussenbeideinstellingen?“BijdeMichaelshoevewerkjemetkinderenenbijHeimdallisdatmetvolwassenen.Hierkrijgjedemogelijkheidomzelfstandigtewerkenendatisbijzonderprettig.Natuurlijkiseroverleg,maardaarnaastisereenruimematevanvrijheid.”

<-- Foto L: Bea en Mara.<-- Foto R: Ruud.

interview .... ...interview ....

34

Zinvolle dagbesteding

AchterhuizeHeimdallindeGravenstraat,bevindtzicheenruimopgezettewerkplaats,waarvierbewoners(Anita,Mara,RuudenPatrick)vandestichtinghundagbestedingvinden.“ErwordenafweegwerkzaamhedenvooreenmarktwinkelverrichtenwezijnactiefvoordegroentezaakvanBasJansen.Paprika’s,boontjes,spruiten,perenenradijsjeswordenpanklaargemaakt.Ookknedenwedeegenbakkenkoekjes,doenboodschappenenbrengeneenbezoekjeaandebibliotheek.Hetiseenzinvollemaniervanbezigzijn.Ikbegeleidhetwerkdatdoordebewonerswordtgedaan.EenmaalpermaandzijnweindeOudeKerktevinden,waarweopdinsdagochtend–tijdenshetinloopuur–koffieschenken.NaastditwerkzijnAnitaenMaradrukindeweermetdenaaimachineenverrichtMaranogstrijkwerkzaamheden.Patrickzorgtervoordat

hettuinafvalwordtopgeruimd.Samenmeteenbewonerverrichtiktevensnogschoonmaakwerkzaamhedenindekantinevandejeudeboulevereniging.”BijHeimdallzijndrieparttimemedewerkersactief.“Dewerkzaamhedenwordenverrichtvolgenseenvastrooster.Tijdenzijnopelkaarafgestemd.Ikwerkvierdagenvanvijfuur.Somsvalikinalseencollegaziekis.Meestalbeniktevindenindewerkplaats,maareenenkelekeerzijnerinhuisookwerkzaamhedentedoen.”Beageeftaan,datvolwassenenmeteenverstandelijkebeperkingsomsopheelvreemdewijzedoorbuitenstaanderswordenbenaderd.“Zepratenvaaktegendezemensen,alsofzehettegeneenbabyhebben.Opeenechtbetuttelendemanier.Datisabsoluutnietnoodzakelijk.Zebegrijpenvaakprimawaterwordtbedoeld.”

...interview ....

35

Uitstapjes met Ruud

BeabeleeftveelplezieraandezomerseuitstapjesmetRuud.“AlsJosenHennyindezomerperiodeopvakantiezijn,maakikregelmatigeenuitstapjemetRuud.Opdetandemmakenwedantochtjesindeomgeving.Ruudgenietdanzichtbaar,vooralalsweergenseentussenstopmakenvoorhetdrinkenvaneenkopkoffie.WezijnookmethetpontveerdeIJsselovergestokeneninBronckhorstgeweest.VoorRuudishetechteenfeestenalshijhetnaarzijnzinheeft,dangenietikook.”Beaheeftveelplezierinhaardagelijksebezigheden.“Hetisbijzonderdankbaarwerkenalshetkan,wiliknoggraageentijdjedoor.”

... interview.

37<--PatrickenRuud.

38

39

Niemand heeft het gevoel iets tekort te komen

DoordejarenheeniserbinnendeStichtingHeimdalleen‘zuinige’cultuurontstaan:allemiddelenzogoedmogelijkinzettenengeenoverbodigeluxeenvooralgeenoverbodigebureaucratie.Defunctievaninwonendbegeleideriseenheelbijzonderegeworden.Desamenvoegingvanleven,wonenenwerkeniseennietalledaagseconstructiebinnendegehandicaptenzorg.Middenjarennegentigkwamdefinancieringvanhetprojectopgangentoenmoesterooknagedachtwordenoverdesalariëringvandeinwonendbegeleiders.VoormedewerkersvandeStichtingHeimdallgeldtdeCAOgehandicaptenzorg.MaareenCAObiedtgeenoplossingvoordeinditkadernietbestaandefunctievaninwonendbegeleider.Erisvervolgenseenconstructieontworpendietotophedengoedblijkttewerken.InwonendebegeleiderszienafvaneendeelvanhunCAO-rechtenenhebbenelkeenovereenkomstvoor60%vaneenfulltimefunctie.Hunsalarisisingeschaaldophetniveauvaneenervarengroepsleider,maarzonderdateraanspraakgemaaktwordtoponregelmatigheidstoeslagen.Ookdevakantierechtenzijnandersopgebouwd.Desocialeverzekeringenenpensioenenzijnnatuurlijkgoedgeregeld.DezesituatieheeftvoorStichtingHeimdallalsvoordeeldaterdaardoorgeentehogeloonkostenontstaan.Datisvanwezenlijkbelang,omdathetwerkenopkleineschaal–zoalsbijHeimdallhetgevalis–andersfinancieelniethaalbaaris.DeHeimdall-constructiemaaktdatopdezewijzemogelijk.Hetgevolgdaarvanis,datdaardoormeerdereprojectenkunnenontstaan.Hetisookdewensvandeinwonendbegeleiders,datgeldbeschikbaarisomhetwerkuittebouwen.Erzoukunnenwordengesteld,datdeinwonendbegeleiderseendeelvanhunrechteninlevereninruilvoorvrijheidvanwerken.Datiseenprimasituatie,waarbijniemandhetgevoelheeftookmaarietstekorttekomen.

Foto: Gerda Ester, huishoudelijke hulp op Heimdall.

40

Contacten blijven onderhouden

Veleboekenzijngeschrevenoverintegratievanmensenmeteenbeperking.Vijftienjaargeledeniszelfsoverheidsbeleidingevoerd,waarbijintegratievanmensenmetbeperkingenindorps-enstadswijkenmoestwordenbevorderddoormiddelvankleinschaligwonen.Eigenlijkwerdditdoordeoverheidafgedwongen.Langzaamistochduidelijkgeworden,datvanuitverkeerdeuitgangspuntenwerdgewerkt.Jekuntmensenmeteenverstandelijkebeperkingwelmiddenineenwijklatenwonen,maardaardoorontstaatnoggeenintegratie.Daarisveelmeervoornodig.VanuitdeprojectenvandeStichtingHeimdallheeftmenveelervaringopgedaanmethetlevenenwonenindesamenlevingdoormensenmeteenbeperking.DeervaringvanHeimdallheeftdaarbijgeleerd,datintegratienietvanzelfontstaat.Daarmoetaangewerktwordenmetveelinzet,vooraldoormedewerkersdiedezorgvragersbegeleiden.DebijzonderewerkwijzevandeStichtingmaaktditmogelijk.Deinwonendbegeleiderswonennamelijkooklangdurigindezelfdestraatmetdeaanhunzorg

toevertrouwdemensen.Viahenlukthetomcontactengoedtelatenverlopentussenbuurtgenotenenmensenmeteenbeperking.Ditgaatnietvanzelf,wantmensenmeteenbeperkingzijnenblijveningrotemateafhankelijkvanwatanderenvoorhendoen.Datisnietietswateenbuurvrouwofbuurmanzomaarevenkanofzaldoen.Dezelfderegelisvantoepassingophetwerkenvanmensenmeteenbeperkinginhetvrijebedrijf.Ookhiermoetvoortdurendwordengecoacht,andersluktdit,zekeroplangetermijn,maarzelden.Ditisnogsteedshetgrotedilemmaindezorgverlening.Zorgvragerskrijgenvaakmetveelvuldigwisselendemedewerkerstemaken.Dezemensendoenhunwerkprima,maarverdwijnentevlugweervanhettoneel.Begeleidingvanéénoftweejaarvaniemandmeteenverstandelijkebeperkingisinveelgevallenveeltekort.Hetgrotegemisindezorg–eenlangdurigepersoonlijkerelatietussenmensenmeteenbeperkingenhunbegeleider–kanopdezewijzenietwordenopgelost.

41

DE MAARTENSPLAETS

42 Oude Maartensplaets. -->

43

44

De Maartensplaets

Somskomenideeënuitonverwachtehoek.In1997moetinhetHeimdall-huiseenverrotraamkozijnwordenvervangen.VoordezekluswordteenBrummensetimmermanaangetrokken,dieeenprimawerkstukwerkaflevert.Demanisnietalleengoedmethamerenspijkers,hijtoontookgroteinteresseindezorgdiealsinds1982inHeimdallwordtgeboden.ZijnbelangstellingheeftallestemakenmetdetoekomstvanzijnbroerMaarten,dieeenverstandelijkebeperkingheeft.MaartenwoontmetzijnvaderopeenoudeboerderijaanDenBroekweginBrummen.DeherstelwerkzaamhedenaanhetpandvanHeimdallhebbenuiteindelijkgeleidtoteenaantalgesprekkenmetdezefamilie.Erontstaatdanhetideeomeenzorgboerderijtebeginnen.OokinHeimdallwoonteenjongemanmeteenbeperking,

dievaneenzorgboerderijafkomstigis.ZijnoudersenookhijzelfziengraagdathetwonenopHeimdallgecombineerdkanwordenmethetuitvoerenvaneenoverzichtelijketaakopeenkleinschaligezorgboerderij.IndebuurtvanhetHeimdall-huisiseenflinkegroentetuin,waarin–onderleidingvanJos–aldoorenkelebewonerswordtgewerkt.DeMichaelshoeveisalenigetijdopzoeknaarstageplaatsenvoorenkelejongelui.Zijzijntoeaanhunstagejaarenwillendewereldbuitendeinstellinggraagverkennen.Almetalredengenoegomdemogelijkhedenteonderzoekenvoorhetwerkenopeenzorgboerderij.Opkleineschaalbeginnenendanmaarkijkenhoehetzichontwikkelt,datwashetuitgangspunt.Bijdeboerderijwaardefamilievande‘bewuste’timmermanwoont,iseengrotegroentetuinbeschikbaar.Bijdetuiniseenkleed-,schuil-enkoffieruimtegecreëerdineenoudecaravan.Alsnelvolgthetbesluitomopdeplaatsvandeoudeschuureenmeerdefinitievewerkruimtetebouwen.Aanheteindevandeeerstezomerperiodekomthetwoongedeeltevandeboerderijvooreenaantaljarenbeschikbaar.AandeStichtingHeimdallwordtgevraagdofmenerietsmeekandoen.VanwegeMaartenendezeeroudeboerderij,diedenaam‘plaets’waardigis,ontstaatdande‘Maartensplaets’.Eenprimamogelijkheidvoorhetontwikkelenvanditmooieproject.Hetheeftechteralleenkansvanslagen,alsmensenwordengevondendiedespilwillenvormenenhetinitiatiefwillendragen.

VervolgenskomenRiadeJongenTomdeGreeuwinbeeld(foto).ZijzijnalvelejarengastgezinvoortweebewonersvanHeimdallenhebbenallangetijdhetideaalomeeneigenprojectoptestarteninkleinschaligevorm.BeginnegentigerjarenhebbenRia,TomenJosdemogelijkhedenbinnenBrummenaleensbekeken,maarerisdannoggeenfinancieeldraagvlak.In1998zijndiemogelijkhedenerwelen

45

kanmendenkenaanhetstartenvaneennieuwproject.EnthousiastzeggenRiaenTom‘ja’opdevraagofzijinwonendbegeleiderswillenwordenopdeMaartensplaets.DaarbijisdesituatievanhunpleegzoonUmiteenheelbelangrijkefactor.Umitismeervoudiggehandicaptenaangewezenopintensievezorgenbegeleiding.DeMaartensplaetskanhemditbiedenopkleinschaligewijze.Deoudeboerderijwordtinzogoedmogelijkeconditiegebrachtenerwordteenwerkplaatsmettoilet,badkamerenkeukenhoekgebouwd.Eenprachtigeruimte.Op1maart1999komenRiaenTomsamenmetUmitwonenenwerkenaanDenBroekwegenvanafdatmomentishetprojectMaartensplaetsechtgeboren.Hetisdebedoelingdatoptermijneengrotezorgwoningophetterreinwordtgebouwd.

BurgemeesterLindeBlokverrichtop27mei2000deofficiëleopeningvandezorgboerderijaanDenBroekweg.Indeloopvandatjaarwordtduidelijkdatplannenomopdezelocatienieuwbouwterealiseren,hetnietzullenhalen.Omdatdeboerderijmaarvoorenkelejarenbeschikbaaris,moetwordenuitgekekennaareennieuweplekvoordeMaartensplaets.Datiseentegenvaller,omdatdeplaatsergmooienzeergeschiktwas.Evenslikkenendaarnawordtovergegaantothetzoekennaareengeschiktelocatie,dieookfinancieelhaalbaarmoetzijn.Daarnaastishetnoodzakelijkdatvoorafduidelijkisdatophetnieuweperceeleenzorgboerderijmagwordengerealiseerd.Innovember2001dientzicheenmogelijkheidaaninLeuvenheim.Danvolgtdefasevanaankoop,financiering,verbouwingsplannenenveleanderezaken.Deboerderijwordtflinkverbouwdenervindtnieuwbouwplaatsvaneenwerkplaats.Inmei2002kandenieuweMaartensplaetsvanstart.Op5oktober2002vindteentweedeopeningplaats,waartrotsebewonershunnieuwezorgboerderijaanbelangstellendenlatenzien.

IndezelfdetijdheeftdeMaartensplaetssteedsmeervormgekregen.PatrickwoontopHeimdallenkomtwerkenopdeboerderijsamenmetAnnaenDennis.ZijkomenalsstagiairesvandeLans,eenschoolvoorvoorgezetspeciaalonderwijsdieverbondenisaandeMichaelshoeve.VoorDennisenAnnawerdheteenzeergeslaagdekennismakingmetalsvervolgdatzijin2002ookopdeMaartensplaetsinLeuvenheimzijngaanwonensamenmetAnoukénbewonervanheteersteuur,Umit.

HetwerkgebeurenopdeboerderijheeftzichinLeuvenheimverderontwikkeldtoteenlevendiggebeurenwaarverschillendezorgvragersgraaggebruikvanmaken.ErzijnnogsteedsregelmatigstagiairesvandeLansenookuithetmiddelbaaronderwijskomenleerlingenvooreenkortemaatschappelijkestageopdeMaartensplaets.Omdathetwerkopeenboerderijnooithelemaalklaariszijnereenaantalenthousiastevrijwilligerswaareenberoepopgedaankanworden.Ziehierwathetgevolgkanzijnvaneenverrotraamkozijn……

47

In de zomermaanden actief op het land

De Maartensplaets: zorgboerderij met veel mogelijkheden

HetisopdezekoudemaandagmiddaginjanuariknusengezelligindewarmewoonkamervanzorgboerderijDeMaartensplaetsinLeuvenheim.GroepsleidsterClaudiaBeumerendeaanhaarzorgentoevertrouwdeJoriekeenCorien,diehierhundagprogrammavolgen,scharenzichomdetafel.Zijvertellenoverhun‘Maartensplaets’waarzealjarenmetveelplezierhundagelijksewerkzaamhedenverrichten.Corienisbinnenkortjarigenzeisbenieuwdwathaartewachtenstaat.ClaudiaenJoriekelachenwatgeheimzinnigalsditonderwerptersprakekomt.HetmoeteenverrassingblijvenvoordeuitAzewijnafkomstigeCorien.DeMaartensplaetsbestondin2009tienjaarendatisuitbundiggevierd.RiadeJongenTomdeGreeuwzijndeinwonendbegeleidersopdezorgboerderij.ClaudiauitDierenisopfulltimebasisalsgroepsleidsterwerkzaamenAnneWoutersdoetditwerkalsparttimer.RiaenTomzijnmetDeMaartensplaetsvanstartgegaaninBroek.Naongeveerdriejaarmoest–dooromstandigheden–wordenomgeziennaareenanderelocatie.DekeuzevielopeenpandinLeuvenheimendeze‘nieuwe’Maartensplaetsboodvelemogelijkheden.

Claudiaisruimachtjaarwerkzaamopdezorgboerderij.“IkbentijdensmijnopleidingSPW(SociaalPedagogischWerk)alsstagiaireaandeslaggegaanopeenZMLK-schoolinDierenenineensociowoninginBrummen.Daarwerkteikmetdezedoelgroep,waarmeeiklaterookaandeslagwildegaan.IkkwamincontactmethetprojectDeMaartensplaets.StichtingHeimdallzocht–teraanvullingvanhetwerkvanRiaenTom–eenjeugdigebegeleidster.IkwasvoorhendejuistekandidateenalduswerdzorgboerderijDeMaartensplaetsinBroekmijnnieuwewerkplek.”Degroepsleidsterverrichthaarwerkzaamhedenvolgenseenrooster,datwordtopgesteldinoverlegmetRia,TomenAnne.Ookdeinvullingvoordedagopvangwordtgezamenlijkgemaakt.Zelegtuit:“Samenstellenweeenprogrammaopmetpassendwerkvoordiedag/week.OpDeMaartensplaetsvindenanderewerkzaamhedenplaatsalsbijvoorbeeldinHeimdall.Deverzorgingvanhetveeisnatuurlijkergbelangrijk.Indezomermaandenzijnweactiefophetland.Daarwordengewassenverbouwdvooreigengebruik.”

Corien, Claudia, Jorieke. -->

interview .... ... interview ...

48

'Strijken doe ik het allerliefst’

CorienisthuiswonendenkomtalvijfjaarvoordedagbestedingopDeMaartensplaets.Zeisopmaandag,dinsdagenwoensdaginLeuvenheimenopdeoverigedagenhelptzehaarmoederinhuis.“IkwaseerstopschoolbijdeMichaelshoeveendaarnakwamikhierterecht.IkwooninAzewijnenwordelkedaggebrachtengehaaldmetdetaxi.”Overdevraag,welkebezigheidzehetleukstvindt,hoeftzenietlangnatedenken.“Strijkendoeikhetallerliefst,hieropDeMaartensplaets,maarookthuis.VerdervindikhetleukomUmit(UmitiseenmeervoudiggehandicaptebewonervanDeMaartensplaets)teverzorgen.’sZomerswerkenwebuiteninde(moes)tuin.Onkruidwieden,wortelsenboontjesvanhetlandhalen,maarookaardbeienplukken.Vandeaardbeienmakenwesapendatvindikookleukwerk.”CorienheefthetergnaarhaarzinopDeMaartensplaets.ZelaatooknogwetendatzevrolijkwordtvandemuziekvanJanSmit,Nick&SimonenFransBauer.

... interview ...

Foto boven: Dennis.-->Foto beneden: Anouk.-->

49

voldoening in het werkDansen op muziek van de Pretband

JoriekeuitBrummenvindtookhaardagbestedingopDeMaartensplaets.ZefietstelkedagvanuitBrummennaardezorgboerderij.Joriekeisdrieheleentweehalvedagenaanwezig.VeelwerkzaamhedendiedoorhaarwordenverrichtzijnhetzelfdealsvanCorien.Joriekekrijgt,netalsveleanderenopDeMaartensplaets,elkeweeklesvan”zuster”Marion.DeuitOosterbeekafkomstigeMarioniseenantroposofischeverpleegkundige,diedebewonersvanDeMaartensplaetsenigebasistechniekenvanverzorgingbijbrengt.Joriekeverteltenthousiast:“WelerenhoeweUmitmoetenverzorgen.Hetinwrijvenvanzijnvoetenenhetgevenvaneenvoetenbad.Ooklerenweeenthermometerenbloeddrukmeteraftelezenenhoewebrandwondenmoetenbehandelen.”HetwoensdagochtendklasjevanzusterMarionteltzesleerlingen.“Naastonzeeigenbewoners,waaronderDennis,doenookmensenvaneenzorgboerderijuitLoenenmee”,vultClaudiaaan.JoriekeisdolopdedierenvanDeMaartensplaets.“Diehelpikookverzorgen.Wehebbengeiten,schapen,varkens,parelhoenders,kippen,poezeneneenkonijn.”ZevindteigenlijkalhetwerkopDeMaartensplaetswelleuk.“Koekjes,taartenenbroodbakkenensoepmaken,doeikookgraag.”Joriekegeeftechteraan,datalshetweerhettoelaat,zehetliefstbuitenwerkt.ZeheeftdezelfdefavorietezangersalsCorien.“MaaralsdePretbanduitBrummenspeelt,maakikookweleenseendansje”,zegtzemeteenglimlach.

OpDeMaartensplaetswordtaltijdbegonnenmeteendagopening.GroepsleidsterClaudiaBeumer:“Wekomen’smorgensbijelkaarindewerkplaats.Tombegintdanmeteenspreuk,waarnawegezamenlijkeenliedzingen.Hiernavolgtdewerkbespreking,waarbijeeniederinspraakheeftbijwathijofzijdiedagzalgaandoen.Uiteraardallesbinnendemogelijkheden.”VanuitDeMaartensplaetswordengeregelduitstapjesgemaakt.“Wekunnengebruikmakenvaneigenvervoer(busjeenauto)engaansomsweleensnaarZutphenofDoesburg.Ookwordenboodschappengedaan,uitetengegaanofeenfilmpjegepaktindebioscoop.Onzemensengenietenervan.Voorhenisrust,vertrouwenenstructuurheelbelangrijkenhetbiedthouvast.”DebegeleidsterisnogsteedsmetveelplezieractiefopDeMaartensplaets.“Hetisafwisselendwerkenhetgeeftveelvoldoening.Datwordtalleennogmaarsterker,alsjedanlangetijdbezigbentgeweestoméénvandebewonersietstelerenenvervolgenszietdathetisgelukt.Datgebeurdeonderanderebijhetlerenhanterenvaneenmobieletelefoon.”OpdeMaartensplaetsisaltijdbedrijvigheid.Debegeleiderszijnactiefmetdeopdezezorgboerderijgeplaatstemensenmeteenverstandelijkebeperking.“Ikvindhetprachtigdatikditwerkkandoen”,besluitClaudia.

... interview ... ... interview .

50

51

ZELfSTA

NDIG w

ONEN

MET

BEGELEID

ING

53

Zelfstandig wonen met begeleiding

Begin2002komtereenvraagvanElmeomzelfstandigtekunnenwonenmetbegeleidinginBrummen.Doordestichtingwordtbemiddeldbijhetbeschikbaarkomenvaneenkleinewoning.Innovember2002kanhetnieuwelevenvanElmebeginnenenstartbegeleidsterAnsindienstvandestichtingHeimdallhaarwerk.Zijkomt4keerperweekaanheteindvandemiddagenblijftdantot20.00uur.SamenmetElmegeeftzedanvormaanhetgewonelevenvanalledag.Samenboodschappendoen,koken,wassen,onderhoudvanhethuis.Maarookdevragendiedaarbijkomenkijkenzijnbelangrijk:Hoeorganiseerjedat,hoeveelgeldgeefjeuitenwaarvoor,watbetekenendieingewikkeldebrievendiejesomskrijgt,hoegaje

metdemenseninjeomgevingom,watdoejemetjevrijetijd?Elmewerkt3dagenperweekopeenmanegeinLaagSoeren.Deandere2dagenwerkthijopeenBoerderijindeSteeg.Hetboerenwerkiszijnlustenzijnleven.HetNieuwHeimhuisstaatindebuurtenElmeisdaarregelmatigtevinden.SomsgaathetomeenklusdiehijsamenmetinwonendbegeleiderLuukaanpakt.Ookeenavondjeopdekoffiekomenofeenkeermeeetenisgezellig.LuukenElmestappenregelmatigophunmountainbikevooreenflinkeritindemooieomgevingvanBrummen.NaastditalleskanElmerekenenopeenprimaondersteuningdoorzijnfamilie.

ZELfSTA

NDIG w

ONEN

MET

BEGELEID

ING

NIEUwHEIM

55

Nieuwheim

DeontwikkelingenbinnendeStichtingHeimdallgaanergsnel.NieuwHeimishetvolgendeproject.DeMaartensplaetsiseenechtezorgboerderijgewordenendankomteenbuurpandvanHeimdallaandeGravenstraattekooptestaan.OngeveergelijktijdighebbenHennyenJoseengesprekmetdochterAlineenschoonzoonLuukoverdetoekomst,huntoekomst.Hettweetal(foto)woontenwerktinAssenenhunhuisfungeertregelmatigalsvakantieadresvoordrieHeimdall-bewoners.EénvandedrieisMara,degeadopteerdedochtervanHennyenJosenzusvanAlineenschoonzusvanLuuk.AlineenLuukwillenindetoekomstdezorgvoorMaraopzichnemen.Doorditgegevenenhetbeschikbaarkomenvanhetbuurhuis,ontstaathetideevoorhetopstartenvaneennieuwproject.AlineenLuukzullendaarvandeinwonendbegeleidersworden.Hetgaathieromwonen

enlogerenvankinderenenvolwassenenmeteenbeperking.Hettekoopstaandehuiswordtaaneennauwkeurigeinspectieonderworpenenuiteindelijkwordtbeslotenomvanaankoopaftezienvanwegedeslechtestaatwaarindewoningverkeerd.Dankomtereenalternatief.DemakelaarbiedteenpandaanvlakbijHeimdall.HethuisisgelegenaandeKoppelenburgerweg.HetiseenruimewoningenhetluktdeStichtingHeimdallomditaantekopen.Hethuis–erwordtgekozenvoordenaamNieuwHeim–biedtveelruimteenisvoor75%gerenoveerd.Derenovatiemoetwordenafgerondenhethuiswordtgeschiktgemaaktvoorrolstoelgebruik.Erkomteenrolstoelaangepastekamermetdouche/toiletenhetinrichtenkanop1april2004eenaanvangnemen.Indebeginperiodezijndeactiviteiteninhuisgerichtoplogeren.Tijdensweekendenen

56

Toekomst Luuk Ebeltjes en Aline Divendal ligt in NieuwHeim

vakantiesverblijvenerregelmatigkinderenmeteenbeperkingensomswoontookiemandvoorlangeretijdinNieuwHeim.DecontactenmetHeimdallontwikkelenzichnaarwensenregelmatigkomenermensenvandithuisopNieuwHeim.Zijlogerenerenerwordtdoorhenwekelijkseenpaardagdelengewerkt.Hetblijktzeerpraktischdatbeidehuizenvlakbijelkaarzijngelegen,waardoormenoverenweeraanvullendehulpkanbieden.Yara,ThijnenNiek,dekinderenvanAlineenLuuk,wordengeborenin2005,2007en2009.Vooreeniederishetbijzonderomdezegebeurtenissenvannabijmeetemaken.Erdoetzichooknogeenandereontwikkelingvoor.Hetlogerenopkleineschaalblijktindepraktijklastigterealiseren.Erzijngenoegaanvragen,maariedereenwilophetzelfdemomentinNieuwHeimverblijven.ErzijnveelwisselingenendatisnounietechtwatdeinitiatiefnemersvanNieuwHeimvoorogenstond,toenzeeraanbegonnen.Ergaatenigetijdoverheenvoordatditprojecteeneigengezichtkrijgt.Indeloopvanhetjaar2008wordtsteedsduidelijkerwelkerichtinghetopgaat.NieuwHeimgaateendeelvandetakenvanhetHeimdall-huisovernemen.DesamenwerkingtussenHeimdallenNieuwHeimverlooptuitstekendenomdatdeinwonendbegeleidersvanhethuisaandeGravenstraathetietsrustigeraangaandoen,wordentakenovergenomen.Daarbijgaathetomwonen,enonderdelenvanhetdagprogrammavandeHeimdallers.NieuwHeimishethuisvandetoekomst.

NieuwHeimiseennieuwelootaandeHeimdall-boom.NaeengrondigerenovatiewordthethuisdoorwethouderEefvanOoijenofficieelgeopendop27november2004.DewethouderpriktsamenmetenkelelogeesvanhetNieuwHeimprojecteenaantalkleurigeballonnendoor,waarnaaandevoorgevelvanhethuiseenprachtigbordmetdaaropdenaam‘NieuwHeim’zichtbaarwordt.DenaamNieuwHeimbetekentvrijvertaald‘nieuwhuis’.Hetlaatstedeelvandenaam–Heim–isafgeleidvanHeimdall,denaamvanheteerstehuisvandestichting.AlineDivendalenLuukEbeltjes–dochterenschoonzoonvanHennyenJosDivendal–wordendeinwonendbegeleidersvanhetnieuwehuis.

interview ...

57

58

LuukenAlinewoondenenwerkteninhetDrentseSmilde.DaarnavolgdedeperiodeAssen,waar–naastwonenenwerken–ooknogwerdgestudeerd.Luuklegtuit,hoezebetrokkenrakenbijdeBrummenseprojecten.“IndeperiodedatweinAssenwonen,hebbenweregelmatigMara(degeadopteerdedochtervanHennyenJos)enAnitatelogeren.OokRuudenBertuszijneenaantalkerentegastbijAlineenLuuk.ZijzijnbewonersvanHeimdallinBrummen.AlineenLuukgevenaanzichfulltimebezigtewillenhoudenmetmensenmeteenverstandelijkebeperking.NadatweeengesprekmetHennyenJoshebbengehad,ishetduidelijkwaaronzetoekomstligt.”StichtingHeimdallkooptaandeKoppelenburgerweginBrummeneengrootwoonhuisaan,datinongeveereenhalfjaareenstevigemetamorfoseondergaat.Alleswordtgeschiktgemaaktvoorbewoningenerwordenliefstzesslaapkamerseneennieuwebadkamergecreëerdopdebovenverdieping.IshetvoorAlinealzekerdatzeindiensttreedtbijdestichting,naenkelegesprekkenwordtduidelijkdatookLuukper1april2004zalgaanwerkenbijdeStichtingHeimdall.VoorLuukEbeltjesenAlineDivendalbetekentheteentotaalnieuwestart.“Ikgamebezighoudenmetbegeleidingenverzorgingvandebewonersendaarnaastrichtikmeophetonderhoudvandehuizen.AlineisnaastbegeleiderdegenedievoordeStichtingHeimdalldeloonadministratiedoetendewebsiteenverzorgt.Deverbouwingvanhetpandisgrotendeelsmeteigenmensengerealiseerd.Wehebbeneenaantalmaandenflinkdehandenuitdemouwengestokenomhethuisbewoonbaartemaken.Ermoestwelhetéénenandergebeuren.Veelwerkisverzetopdebovenetage,waarmurengeslooptmoestenwordenennieuwewandengeplaatst.Detuinisaangelegdeneriseennieuweactiviteitenruimtegebouwd.Hierwordtsomshandenarbeidverricht,maarhetisookgeschiktomtesporten.Erstaatonderandereeenhometrainerenfitnessbank.Ookkangebruikwordengemaaktvanhalters.Erkomenookmensen

Foto: Patrick klust op Nieuwheim

meteenverstandelijkebeperkingvanbuitenaf.Zijhebbenhiereengedeeltelijkedaginvulling”

Zes slaapkamers en een nieuwe badkamer interview ...

59

Het gaat erg leuk samen met de kinderen

verhuizing van Heimdall naar NieuwHeim

Anitaissindsseptember2009bewoonstervanNieuwHeim.ZeheeftvelejarenopHeimdallgewoond.Anitavertelt:“Ikheb21jaarinHeimdallgewoond.SindskortverblijfikbijLuukenAlineinNieuwHeim.Hierdoeikschoonmaakwerkzaamheden.OverdagbeniknogbijHennyenJosinHeimdall.Dandoeikboodschappeninhetdorp,strijkdewasenvouwhetop.OokgaikmetdetreinnaarZutphenominkopentedoen.VerderwerkiknogbijSuperdeBoerinBrummen.Ikvulvakkenbijenmaakdekoelcelschoon.DatdoeiksamenmetPatrick,dieinHeimdallwoont.Luukiserdanookbijomtekijkenofallesgoedgaat.Ikvindditleukwerk.”Anitaisinhetbezitvaneeneigenlaptop.Zekaneralaardigmeeoverweg.“Afentoezoekikietsopinternetop.Maarikstuurhoofdzakelijke-mails.IkzendberichtjesnaarmijnzusenHennyenAline.Ikkrijgdaardanookantwoordop.”Ophetweekendkanzezichverheugen:“Wegaandanvaakleukedingendoen,zoalskoekjesbakkenenuitstapjesmaken.Somsindeomgeving,maarookwelverderweg.Uitslapenvindikookwelfijn.”AnitaisooklidvandeBrummensesjoelclubNAR(NietAltijdRaak).“ElkedinsdagavondgaikinzaalConcordiaeenpartijtjesjoelen.”

LuukschetsteenbeeldvanruimvijfjaarNieuwHeim:“Deeersteactiviteitenwarengerichtophetlogerenvankinderenmeteenbeperking.Daarnaasthaddenweeenbewoonster.OokwaseenkamerbeschikbaaralsRuudofPatrickkwamlogeren.Wehebbenaandiversebewonersonderdakgebodenenzelfsafentoealsnoodopvanggefungeerd.Natuurlijkvindtvoorafoverlegplaats,maarhetiswelzo,datuiteindelijkdeinwonendbegeleidersbepalenwiewelenwienietinhuiswordtgenomen.UiteraardhoudenwerekeningmetonzeeigendriekinderenYara,ThijnenNiek,variërendinleeftijdvanachtmaandentot4jaar.Indepraktijkgaathetergleuksamen.IngevalvanhetinwonenvanAnita,isheteengrootvoordeeldatzijdekinderenallangetijdkent.”AlineenLuukzijnooktoekomstgerichtbezig.“OptermijnishetdebedoelingdatwedewerkplaatsvanHeimdallovernemen.JosenHenny

kunnenhetdanwatkalmeraangaandoen,maarzijnzekernognietvanplantestoppen.Buitenstaandersdenkenvaakdatzorgverlenersdiewerkzaamzijnmetverstandelijkbeperktemensen,zichzelfhelemaalwegcijferen.“Hetismaarnethoejeertegenaankijkteninvullingaangeeft”,zegtLuuk.“IkdoenaasthetdagelijkswerkinNieuwHeimooknogwelandereleukedingen.IkbenlidvandeBrummensekegelclubEntreNousengooiwekelijksmijnballetjeopdebanenvanConcordia.”

... interview ... ... interview ...

De Pothof

61

De Pothof

Tweeheelverschillendesituatieshebbenerin2005toegeleiddatereenkleinprojecttotstandisgekomenaandePothofinBrummen.BramvanderHoekisdanmetenigeregelmaatopdeMaartensplaetstevinden.HijwoontinArnhemenkandaartijdelijkbeschikkenovereenhuis.Dennis,bewonervanDeMaartensplaets,isdaarregelmatigtegastalslogé.BramisgenoodzaakttevertrekkenuitArnhemenwilgraagoverwoonruimtebeschikkeninBrummen.IemandmeteenheelbijzonderezorgvraagwoonttijdelijkopdeMaartensplaets,maarheefteigenlijkéénopéénbegeleidingnodig.BramendebewonervandeMaartensplaetskennenelkaarenzieneensamenwonenineendaarvoorgeschikthuisalseenmogelijkheid.Bramalsinwonendbegeleidermetdemogelijkheidomindewoningeeneigenatelier–Bramisookbeeldendkunstenaar–interichten.DeStichtingHeimdallkaneengeschiktewoningaankopeninderustigenieuwbouwwijkdePothofinBrummen.Begin2005wordtditbijzondereprojectgerealiseerd.Daarnavolgteenwisselingvanzorgvrager,waardoorDePothofbetekeniskrijgtalsaanloophuisenlogeerplaatsvoorenkelejongerenmeteenverstandelijkebeperking.VanuitdePothofvindtiederemiddagdeopvangvanWimplaats.HijwordtbegeleiddoormedewerksterMichelle.Hetatelierwordtgebruiktvoorverschillendeactiviteitendoorzorgvragersenanderemensen.

63

Inwonend begeleider en beeldend kunstenaar

Bram van der Hoek voelt zich op zijn plaats bij Heimdall

BramvanderHoekissinds2005werkzaamvoordeStichtingHeimdall.HijisinwonendbegeleiderophetprojectDePothofinBrummen.Bramisdeelsindienstvandezestichtingenindeoverigetijdgeefthij–alsbeeldendkunstenaar–lesaanonderanderemensenmeteenverstandelijkebeperking.Hierbijgaathetomkunstzinnigevakkenalsschilderen,tekenen,boetseren,viltenenhoutsnijden.BramvanderHoekismetdeStichtingHeimdallincontactgekomenviaRiadeJongenTomdeGreeuw,diebeidenwerkzaamzijnalsinwonendbegeleiderophetprojectMaartensplaetsinLeuvenheim.Bramheefteenbredeachtergrondenruimeervaringalshetgaatomdearbeiddiehijdagelijksverricht.Hijwaswerkzaamindezorg,inhetonderwijsenlaterindekunst.HeeftgestudeerdaandekunstacademieinDenHaag.AldezeervaringenkomenhemvanpasinzijnwerkzaamhedenvoordeStichtingHeimdall.

BramvanderHoekvertelt:“IkkenRiaenTomuithunstudietijdinZeist,waarikineenzorginstellingwerkte.Ikwoondevan2002tot2005inArnhemenwasregelmatigaanwezigopdeMaartensplaets.MijnwoonadresinArnhemwastijdelijk,dusikmoestomziennaareenanderhuis.DestijdshadikDennisvaaktegastalslogé.HijwoondeopdeMaartensplaets.IkwildegraagnaarBrummenverhuizenendatkwamervanin2005.ErwerddoordestichtingeenwoonhuisaangekochtaandeDePothofinBrummen.Ikwerddaarinwonendbegeleidervooreenvolwassenbewoner.Inhetwoonhuiswerdookeenatelieringericht,waarik–naastmijnwerkopdeMaartensplaets–alskunstenaaraandeslagkonmetlesgeven.Deeerstetweebewonersverblevennietaltelang.Alspoedigwerdduidelijkdatdehulpdieindezegevallendoordestichtingkonwordengeboden,nietaanslootbijdeproblematiekvandezeinwoners.MogelijkdaterindetoekomstnieuwebewonersaandePothofkomen,diepassenindezewoonvormvoorbegeleidzelfstandigwonen.“Momenteeldoetdelocatiedienstalslogeerplaatsenverschillendevormenvandagbestedingmetofzonderkunstzinnigeinvulling.Ikgeefeenavondcursusvooreenmedewerkerenmensenvanbuitendestichting.VierochtendenperweekbenikactiefalsmedewerkeropdeMaartensplaetsenéénmorgenopeenanderelocatie.”ZowelbijhetlesgevenalsbijzijneigenkunstzinnigewerkvolgtBramvanderHoekeenambachtelijkewerkwijze.“Ikdoedit,omdathethouvastmaarookkunstzinnigevrijheidbiedt.”<-- Foto: Wim, Bram, Amorak, Michelle.

interview .... ... interview ....

64

Zoeken naar geschikte vorm kunstzinnigheid

InvoorkomendesituatiesmaaktBramvanderHoekeersteeninschattingvandemogelijkhedenvaneeneventueeltoekomstigeleerling.“Nietiederisinstaatomdelessentevolgen.Voordebewonersishetuiteraardgeenverplichtingommeetedoen.Deervaringleertechter,datmennaenigetijdzeerenthousiastis.Eerstprobeerikerachtertekomenwatdemeestgeschiktevormvankunstzinnigheidisvooreenbepaaldeleerling.Watmeestbijiemandpast.Ikervaarhetalseenuitdagingommensenhunmogelijkhedentelatenontwikkelen.Alsdatnaenigetijdzichtbaaris,geeftmijdatvoldoening.Dezeactiviteitenmoetennietgezienwordenalseensoortbezigheidstherapie.Eriswelterdegesprakevanhetzoekennaarwerkopmaat.Vandaaruitwordtgetrachtverbeteringterealiseren.”BramisenthousiastoverzijnwerkzaamhedenbijdeStichtingHeimdall:“IkkanmijnwerkopdeMaartensplaetscombinerenmetmijnactiviteitenalskunstenaar.Ikbendankbaarvoorhetfeitdatikmijnmogelijkhedenkanontplooienbinnendestichtingendaarmeebewonersenmedewerkersvandienstkanzijn.Hetisdekleinschaligheid,demenselijkemaatenhetidealismedatmijaanspreekt.”

... interview .

AntroPosofische zorg

oP kleine schAAl

67

Antroposofische zorg op kleine schaal

BovenaanhetbriefpapiervandeStichtingHeimdallstaatvermeld:‘Antroposofischezorgopkleineschaal’.Voordeverwijzingnaarkleinschaligheidisgeenuitlegnodig.Devermelding‘antroposofischezorg’vraagtwelomeentoelichting.DemedewerkersvanHeimdallgaanuitvanhetideedatelkmenseenindividueleensocialeontwikkelingsweggaat.Daarbijspelenbeperkingenenproblemendieiemandheefteengroterol.Dezezijneeningrijpendonderdeelvaneenlevensloop(biografie),dieverderreiktdanhethuidigeleven.Elkmensheefteenmogelijkheidomtotontwikkelingtekomen.Ookvoormensenmeteenverstandelijkebeperkingzijndaarvoorkansen.Dezemogelijkhedenmoetengestimuleerdwordendoorhetscheppenvaneengoedleefklimaat.Hetgaaterdaarbijomdatbegeleiderseenbijdepersoonlijkesituatiepassendeleefcultuurcreëren,waarindeomgangmetelkaarwordtverdieptenwaarinookdekwaliteitvandeomgevinggoedenuitdagendmoetzijn.BinnendeAntroposofischezorgverleningisheteenuitgangspuntomzowelzorgvragersalszorgverlenerseenzinvollevensperspectieftebieden.Eengoedverzorgdeomgevingisdaarbijvanwezenlijkbelang.Hetritmevandedag,vandeweekenvanhetjaarvormtdaarbijeenbasisvoorhetsamenleven.DaarinspeelthetintensiefvoorbereidenenvierenvandeChristelijkefeestdageneengroterol.Ditonderdeeliseenvastgegevenbinnendecultuur.Daarnaastzijnerindividuelemogelijkhedenvoorkunstzinnigeuitingenenhetvolgenvantherapieën.Deintentietotzelfontwikkelingbijdemedewerkersheeftgroteinvloedopdemogelijkhedenenontwikkelingvandemensendiezijbegeleiden.StichtingHeimdallprobeertvanuitdezeinspiratierichtingtegevenaanhaarwerkindeprojecten,waarinheelverschillendemensensamenleven,wonenenwerken.

68

Tot slot

Iederlevenisonderhevigaanvoortdurendeveranderingenendatisvoorelkepersoonweeranders.Datisbijorganisatieseninstellingennietanders.Ookzijzijntelkensweerinbewegingenmoetenditookblijven.Zorgvragenveranderendoordejarenheenenookdeopvattingenoverdezorgnemensteedseenanderewending.Eerstwaserdeinstellingszorgmetgroteinstituten,hetliefstinhetbos,verbuitendesamenleving.Toenwerdhetideevankleinschaligezorggelanceerd.Allesmoesteenmeermenselijkemaatkrijgenindesamenleving:integratiedus.Deoverheidlegdeditmodelopaandezorgverlenersenerwerdopgroteschaalmeegewerkt.Inmiddelsisduidelijkdatintegratie–kleinschaligwonenindewijk–nietalleenmaareengoedeontwikkelingisgeweest.Hetintegrereniseenmoeizaamproces,wantnietvooriedereenmeteenverstandelijkebeperkingiskleinschaligwonendeoplossing.Ideeënoverzorgveranderen,maarookdefinancieringvandezorgisaanwijzigingonderhevig.MensenmeteenbeperkingkunnentegenwoordigzelfoverzorggeldbeschikkenmiddelshetPGB(PersoonsGebondenBudget).Ookdezorginnatura,waarbijhetzorggeldrechtstreeksnaareenzorginstellinggaat,kansteedsbeterzelfingevuldworden.Dezeontwikkelingenstimulerenmensenomeeneigenantwoordtevindenophunzorgvragen.

Geldenzorgzijnnauwmetelkaarverbonden.Maargeldalleenbrengtnooitdeidealezorgtotstand.Daarismeervoornodig.StichtingHeimdallstaatenblijftstaanvoormensenwerkenidealismeindezorg.Ditleverteenaltijdbetaalbaarconceptop.

69

Colofon

StichtingHeimdall25jaar©2010

Oplage600 stuks

Interviewsentekstbewerking Dick Weggelaar

Samenstellingentekstbijdragen Jos Divendal

Fotografie Bram van der Hoek

Vormgeving Tom Voorma

Drukwerk Albani, Den Haag

PapiersoortDigigroen, gestreken MC satimat, 135 gr

StichtingHeimdallGravenstraat66971AHBrummen

Telefoon:0575-564079mail:Heimdall@heimdall.nl

www.heimdall.nl

Dit boek is gedrukt op natuurvriendelijk, geheel of gedeeltelijk gerecyled papier. De grondstoffen komen uit verantwoord beheert bos. Bij de productie van het papier is verantwoord omgesprongen met energie en water. Het papier draagt het FSC keurmerk.

70

71

72