STIC
HTIN
G H
EIM
DA
LL JAA
R
1
2
3
Heimdall is een organisatie die aan volwassen mensen met een verstandelijke beperking, een kleinschalige woon- , leef- en werkgemeenschap aanbiedt met de daarbij behorende zorg.
Er wordt op verschillende manieren zorg geboden; voorop staat de menselijke betrokkenheid tussen zorgvrager en begeleiders. Dit wordt gerealiseerd in kleinschalige zettingen, waarin de inwonende begeleiders er een eigen invulling aan geven. Idealisme kan op deze manier vorm krijgen en dat levert voor iedereen voordelen op: een integratie van leven, wonen en werken.
4
5
STICHTING HEIMDALL
6
INHOUD
Inleiding pag.09
DegeschiedenisvanHeimdall pag.10
DeMaartensplaets pag.41
Zelfstandigwonenmetbegeleiding pag.52
Nieuwheim pag.54
DePothof pag.60
Antroposofischezorg pag.66
Totslot pag.68
Colofon pag.69
9
Vaststaatdathetdemoeitewaardisombijstiltestaan,maarnogmeeromeroverteschrijven,omgeschiedenisteschrijven,diekanwordenbeschouwdalseenhommageaanHeimdall.VanuitdeRaadvanToezichtzijnwijbijzonderingenomenmetdezemijlpaal.Hoeishetindehedendaagse,gecompliceerdemaatschappijmogelijkeenorganisatiealsHeimdallzolangalszelfstandige,kleinschaligeeenheidinstandtehouden?Welnu,hetantwoordisnietmoeilijktegevenalsjedewarmebetrokkenheidvandemedewerkersenvrijwilligersinbeeldbrengt.Eensfeervansaamhorigheidstraaltuit,waarbijdebelangenvandezorgvragershooginhetvaandelstaan.Ziedaarhetreceptvoor“Heimdall25jaar”,debasisvoordevolgende25jaren,diedebeloftevannieuwehorizontenenfrisseideeënmetzichbrengt.
MaarooknuisHeimdallspringlevendenbruisenerplannenvoornieuweactiviteiten.Wijprijzenonsgelukkigdatdegrondleggers,maarookdejongegeneratie,ooghebbenvoordecontinuïteit.Wantjekuntnogzoveelwillenenbedenken,maarhetmoetallemaalwelgerealiseerdworden.Endaarvoorhebjemensennodigdieietskunnen,dievakbekwaamengemotiveerdzijn.
BernardShawwistditgoedonderwoordentebrengen.Hijzeieens:“Whenyouareabletodosomething,doit!Whenyoucan’t,learnit!Whenyoucannotlearnit,manageit!”
Vertaling:Alsjeinstaatbentietstedoen,doehetdan!Alsjehetnietkunt,leerhetdan!Alsjehetnietkuntleren,regelhetdan!
Zijngoedemedewerkersnietdezuurstofvooreenorganisatie?!AlleredenomhetechtpaarDivendalt,deinitiatiefnemers,vanhartetefeliciterenentedanken.OnderaanvankelijkmoeilijkeomstandighedenwistenzijHeimdallalszorgaanbiederindemarktvanzorgvragersteplaatsen.Maarookallemedewerkersdienenindezedankbetrokkenteworden.Metaangenameherinneringenaanhetverledeneneengrenzeloosvertrouwenindetoekomstzienwijdevolgende25jarenvolmethooptegemoet,wantdetoekomstheefttebiedenwatde(directieen)medewerkerservankunnenenwillenmaken.Stukkenleggenfeitenenontwikkelingenvast.Redentemeeromnudiegeschiedenisteschrijvenenomdebelevingenvanverledenenhedenvastteleggen.Daaromhechtikeraandezejubileumuitgaveinuwaandachtaantebevelen.
NamensdeRaadvanToezichtvandeStichtingHeimdall,
J.Meijerink.voorzitter
Stichting Heimdall 25 jaar oud of jong ?
DE GESCHIEDENIS vAN STICHTING HEIMDALL
11
OpinitiatiefvanHennyWernerenJosDivendalisop24mei1985deStichtingHeimdallopgericht.Op24mei2010viertHeimdallhaarzilverenjubileum.Voordestichtingaanleidingomdoormiddelvandeuitgavevanditboekwerkje,terugteblikkenopdeafgelopenvijfentwintigjaar.Elkeorganisatieheefttijdenshaarbestaantemakenmetveranderingen.BijHeimdallisdatnietanders.IndezejubileumuitgavewordtingegaanopdegeschiedenisvanHeimdall,maarookkomthethedenvandestichtingaanbod.Heimdalliseenorganisatie,dieaanvolwassenmensenmeteenverstandelijkebeperking,eenkleinschaligewoon-,leef-enwerkgemeenschapaanbiedtmetdedaarbijbehorendezorg.VoorHennyWernerenJosDivendalendeinmiddelsvijfandereinwonendebegeleidersishetwerkvoorHeimdalleenlevensdoelgeworden.Onderdestichtingvalteenviertalprojecten,tewetenHeimdall(aandeGravenstraatinBrummen),deMaartensplaets(aandeArnhemsestraatinLeuvenheim),NieuwHeim(aandeKoppelenburgerweginBrummen),eneenprojectindeBrummensewijkDePothof.
HetwerkbinnendeStichtingHeimdallkentvelefacettenenisdaardooreenlevendigenboeiendgeheel.Erwordtopverschillendemanierenzorggeboden;vooropstaatdemenselijkebetrokkenheidtussenzorgvragerenbegeleiders.Ditwordtgerealiseerdinkleinschaligezettingen,waarindeinwonendebegeleidersereeneigeninvullingaangeven.Idealismekanopdezemaniervormkrijgenendatlevertvooriedereenvoordelenop:eenintegratievanleven,wonenenwerken.DebasisvoordelatereStichtingHeimdallwordtgelegdinseptember1978.HennyenJoswerktebeginjarenzeventiginverschillendezorginstellingen.Alsnelontstaatbijhenhetgevoeldathunlevenenwerkenbetertecombinerenzoumoetenzijn.Danwordthetideegeborenomeenvormtezoekenomzorgopkleineschaalvoormensenmeteenverstandelijkebeperkingterealiseren.
Foto: Henny en Jos, Interview Raakpunt 1978
DE GESCHIEDENIS vAN STICHTING HEIMDALL
Zilveren jubileum voordelen voor iedereen
13
Henny en Jos maken bewuste keuze
HennyWernerweetalopjongeleeftijdwatzemethaarlevenwildoen,namelijkwerkenmetgehandicaptekinderen.In1967–op18-jarigeleeftijd–komtzeterechtineenkleinezorginstellinginDeSteeg(Gelderland).Samenmetenkelecollega’skrijgtzedezorgtoevertrouwdovereengroepvantwaalfjongemannenmeteenverstandelijkebeperking.Hennyverblijftinternindezorginstelling.Omhaarkennisopditvakgebiedteverbreden,volgtzeeenparttimeopleidingzwakzinnigenzorg(zowerddezescholingdestijdsgenoemd).Indeperiodedaarnawerktzeopdiversedagverblijvenvoorkinderenenvolwassenenmeteenverstandelijkebeperking.Hennywasenisnogsteedsmethartenzielactiefbetrokkenbijditwerk.Alspoedignadatzedekeuzevoorditberoepheeftgemaakt,wordthaarduidelijkdatsommigemensenmeteenbeperkingerhelemaalalleenvoorstaaninhunleven.Zijhebbengeenfamilie,ofdezebekommertzichnietomhen.Debuitenwereldisdanverwegenlijktdezemensenvergetentezijn.JosDivendalheeftaanvankelijkeenandereberoepskeuzegemaakt.Hijiswerkzaamindehoreca,maarmaaktalsneldeoverstapnaarhetmaatschappelijkwerk.Hijgaatwerkenineenkindertehuisenvolgtdaarnaasteenberoepsopleidinginzijnnieuwevak.Josiswerkzaamineeninstellingwaarbaby’swordenopgenomen,diedirectnahungeboortewordenafgestaan.Opkortetermijngaandezepasgeborenennaareenadoptiegezin.Echteralserookmaarietsaandekinderenmankeert,verblijvenzevaaknogvelejareninhetkindertehuis.EendoorninhetoogvanJosDivendal. Foto: Henny, Jos en Mara 1976
15
Dubbelwoning in ElderveldGezin wordt uitgebreid met Ruud en Bertus
HennyWernerenJosDivendaltrouweninaugustus1972.Hettoekomstbeelddatbeidenvoorogenhebben,begintenigevormtekrijgen.EenjaarlaterkomtdochterAlineterwereld.HetpaarheeftzichdaarnaastlateninschrijvenbijdeWilliamSchrikkerVoogdijStichtingalsaspirantadoptiefgezinvooreenkindmeteenhandicap.In1974komtde4-jarigeAnnekebijhenwoneneneindvandatjaarwordtdochterSiskageboren.Alsindecember1975hetachtmaandenoudepleegdochtertjeZoriadabijdeDivendal’skomtwonen,ishetgezincompleet.HennyenJosDivendalhebbenvanafhuntrouwendedeuropengezetvoortweeverstandelijkegehandicaptejongemannenvan23en24jaar.RuudenBertuskomenelkemaandeenweekendlogeren,waarbijdeDivendal’soptredenalsgastgezin.Demannen(indietijdzietiedereendebeidennogals‘jongens’)brengendemeestefeestdagendoorinhetgezinvanHennyenJos.Zijgroeienmethetgezinmee.DeaanwezigheidvanRuudenBertusisalsvanzelfsprekendinhetgezinDivendal.BeidenverblijvenineengrotereinstellingendaarvanzienHennyenJosdenegatievegevolgen.Hoewelnietsopdezorgindeinstellingvaltaantemerken,misthettweetaleensoortvastlevenspatroon.Hetiseenregelmatigwisselenvandewacht,waarbijzijsteedsweermetnieuwemedewerkerstemakenkrijgen.RuudenBertushebbenduidelijkmoeitemetdezegangvanzaken,waarbijzichelkekeerweereennieuwezorgverleneraandient.Demannenverliezendaardooreenstukjevanhuneigenidentiteit.Zijkerenmeerinzichzelfenzijnmoeilijkerbenaderbaar.HennyenJosDivendalvolgenditprocesenvragenzichopnieuwaf;moetditnuzo?
<-- Foto: Elderveld Arnhem 1979
HetDennendal-conflictzorgtindietijdvooreenanderekijkopdezorgvoor“zwakzinnigen”.HennyenJosvolgendeontwikkelingendaaroveropdevoet.Zijkunnenechterweinigsympathieopbrengenvoordewijzewaaropvoorditonderwerpaandachtvandebuitenwereldwordtgevraagd.Welzijnzeenthousiastoverhetideeomsamentewonenentewerkenmetgehandicaptemensen.Middenjarenzeventigisditeenrevolutionairegedachte.HennyenJosbesluitenermeeaandeslagtegaan.In1977krijgendeplannenvanhetpaarenigevorm.DefamilieheefteenonderkomenineeneengezinswoningindeArnhemsenieuwbouwwijkElderveld.HetisdewensvanhettweetalomRuudenBertuseenvasteplektebiedeninhunhuis,maardaarvoorisderuimtetochwattekrap.HennyenJostredeninoverlegmetdeburenenWoningstichtingArnhem.Erkomteenoplossingindevormvanhetbeschikbaarstellenvaneentweedewoning.Deburenzijnbereidomtevertrekkennaareenanderhuisindezelfdestraat.Hetinitiatiefvanhettweetalwordtvanhartetoegejuichtenopeenbreedvlakondersteund.Middelseenkleineverbouwingwordendehuizenmetelkaarverbondenenop1september1978komenRuudenBertusinhetgezinDivendalwonen.Hetkostbeidejongemannenenigetijdomtewennenaanhunnieuwewoonomgeving,wanthetlangduriglevenineenzorginstellingheeftzijnsporennagelaten.Alsdiebeginperiodeachterderugis,komenvelepersoonlijkekantenvanRuudenBertusnaarvorenenblijktdeopnameinhetgezinDivendaleengrotepositieveinvloedtehebben.Erwordteenopendaggehoudenvoordebuurt,familieenvrienden.DetoenmaligeArnhemseCourantbesteedtaandachtaanhetproject.Ineenpaginagrootartikelmetfoto’swordtdelezerduidelijkgemaakt,hoehetgevenvanzorgopkleineschaalaanmensenmeteenverstandelijkebeperkinginelkaarsteekt.Deeerstestapwasgezet.
16
Antroposofische benadering
Inafwachtingvaneendefinitievewoon/werkplek,zoekendeoudersvaneen18-jarigmeisjemeteenverstandelijkebeperking(Ingeborg),voorkortetijdeengastgezin.JosenHennyDivendalstellenhunhuisopenvoordejongedame.Inhunzoektochtnaareengeschikteplaats,komendeoudersvanIngeborgterechtbijhetinstituutChristophorusinBoschenDuinbijZeist.JosenHennyhorengoedeberichtenoverhetinstituut.Nieuwsgieriggewordennaardewerkwijzevandeinstelling,bezoekthetechtpaarDivendaleenopendagvanCristophorus.Zezienveelovereenkomstenindemaniervanwerkenenookhetlevenenwonenvanmedewerkersbinnendegemeenschapgeefteenbeeldvanherkenning.BoschenDuinwerktvolgenseenduidelijkelevensfilosofie,namelijkdeantroposofievanRudolfSteiner.
Dezefilosofiewordtooktoegepastinhetonderwijsvandevrijeschool,debiologisch-dynamischelandbouwendeantroposofischegeneeskunde.EénvandepleegkinderenuithetgezinDivendalistoenenkelejarenbegeleidinBoschenDuinendatheefttotnaderekennismakingmetdeantroposofischebenaderinggeleid.BeginjarentachtigmakenJosenHennyDivendaldebalansop.Hoeisdesituatie.Eriseengezinmettweekinderenmeteenbeperking,tweegezondekindereneninmiddelsdrievolwassenmannenmeteenverstandelijkebeperking.DebelangstellingvanJosenHennyvoordeantroposofischeheilpedagogiekisgroeiende.HetwonenindenieuwbouwwijkinArnhemisinmateriëlezinprima,maarhetiseenwatsaaieslaapstadmeteengrootverloop(verhuizing)vandebuurtgenoten.Zoriada(roepnaamMara),dejongstgeadopteerdedochter,bezoektinArnhemeengewonekleuterschool.Eengoedeervaring,zowelvoorMaraalsdekinderenindekleuterklas.Doorgaannaardebasisschoolblijktvoorhaargeenoptie.InhetGelderseBrummenbevindtzichdeMichaelshoeve,eenantroposofischeinstellingvoorkinderen.OphetterreinvandeinstellingistevenseenZMLK-school.VoorhetgezinDivendalbiedthetdemogelijkheidomcontacttezoeken.Naenigegesprekkenmetdezeschool,zienHennyenJosgoedeontwikkelingskansenvoorenkelegezinsleden.HetbezoekenvandezeschoolbetekentechterweleenverhuizingnaarBrummen,terwijlhetonderkomeninArnhemnogmaareenpaarjaarbewoondwordt.Eenlastigebeslissing.TochoriënterendeDivendal’szichopdeBrummensehuizenmarktenerontstaatveelenthousiasme.Ditvriendelijkedorp,gelegentussenVeluweenAchterhoek,iseenprimaoord.
19
Henny Divendal weet al op jonge leeftijd wat ze wil!
Gastadres voor Ruud en Bertus
HennyDivendal-Wernerheeftalopheeljongeleeftijdhetgevoeldatzeietswilbetekenenvoorkinderen/volwassenenmeteenbeperking.ZegroeitopinVelpenmaaktdaarkennismetdeJohannastichting,eenArnhemsinstituutvoorkinderenmeteenlichamelijkehandicap.“Daarwiliklaterwerken”,laatzevastberadenweten.Kenmerkenvandithulpvaardigekarakterkomennogenkelemalenaandeoppervlakte.ZovervoertzeregelmatigophaarstepeenmeisjemetpolionaarhuisenspringtzeindebresvooriemandmethetsyndroomvanDown.Alsditmeisjegepestwordt,kanzedatnietaanzienenbegeleidthaarnaardebushalte.ZoisalvroegduidelijkwelkerichtingdetoekomstvanHennyDivendalopzalgaan.IngezelschapvanMara,haarnu35-jarigegeadopteerdedochter,verteltzeoverhaarwerkbinnendeStichtingHeimdall.
HennyDivendalisnahaaropleidinggaanwerkenineeninstellinginDeSteeg.Zijverblijftdaarintern:“Hetiseentehuisvoorjongvolwassenenmeteenverstandelijkebeperking.Alsnelwordtmijduidelijkdatdiversemensendiedaarverblijven,geencontacthebbenmethunouders.RuudenBertusverblijvenookophetinstituutinDeSteeg.Beidenwordenaanmijnzorgtoevertrouwdendaardoorkanikeenbandmethenopbouwen.Nu–tweeënveertigjaarlater–isRuudnogsteedsinwonendbijonsopHeimdall.Bertusishelaasin2007overleden.”
HennyisvierjaarwerkzaamgeweestinDeSteegengaatdanaandeslaginKampenineendagverblijfvoorkinderenmeteenverstandelijkebeperking.DaarnavolgtVeenendaal,waarzeactiefisineendagverblijfvoorouderenmeteenverstandelijkehandicap.“InmiddelshebikJoslerenkennenendegymleraarvanhetinstituutinVeenendaalzegtweleensgekscherend‘julliekunnengaantrouwen,wanterishierweleenhuisbeschikbaar’.Datiserookvangekomen.WezijngetrouwdenhebbeneenflatinVeenendaalbetrokken.WefungerendanalspoedigalsgastadresvoorRuudenBertus,dievanuitDeSteegtijdensweekendenenvakantieskomenlogeren.Zeervarendepersoonlijkebenaderingalszeerprettig.Erlogerenregelmatigmeerderemensenmeteenbeperkingindeperiodedatweindeflatwonen.”Indietijdstaatereenadvertentieindekrant,waarineenpleeggezinwordtgevraagdvooreenkindjemeteenbeperking.JosenHennyDivendalreagerenhierop,maarkunnenvanwegeHenny’szwangerschapnietdirectvoldoenaandezevraag.“WeverhuizennaarArnhemenbetrekkeneenruimewoningmetvijfslaapkamerseneentuin.Gezienhetfeitdatweveellogéshebbenenzichookdekomstvanvierkinderenaandient,isditgrotehuisideaal.Alsdebabyzevenmaandenoudis,komtereenmeisjevanvierjaarmeteenbeperkingbijonswonen.Eenjaarnadegeboortevanonzetweededochterwordtonsgezinuitgebreidmeteenmeisjemethetdownsyndroom.Zijisachtmaandenoud.Zohebbenweindriejaartijdvierdochtersgekregen.Henny Divendal-Werner
interview .... ... interview ...
Bertus (2007 Ɨ ) aan het werk in de Heimdall werkplaats,1987 -->
21
22
Zinvolle dagbestedingMara heeft spelenderwijs veel geleerd
InkortetijdbestaathetgezinDivendaluitzespersonen,tewetenJos,Henny,deeigendochtersAlineenSiskaentweegeadopteerdedochters.“MaraheetofficieelZoriadaXiomaraenisvanArubaanseafkomst.Zewasergkleinendatisaltijdzogebleven.Iklegdehaarhoofdjeopmijnhandenhaarvoetjesreiktentotmijnelleboog.Zeheefteenheleontwikkelingdoorgemaakt.Iswelvooraltijdgebondenaaneenrolstoel,wantnaasthaarverstandelijkebeperking,iszeooknoglichamelijkgehandicapt.ZewoontsindsenigetijdmetAnitabijhaarzusAlineenzwagerLuuk,opNieuwHeim.VoorhaardagelijksewerkzaamhedeniszebijonsopHeimdall.”MaraisopgegroeidmetAlineenSiska.“Mijndochterswarenheelliefvoorhaar.Zewerdoveralbijbetrokken.Spelenderwijsheeftzeveelgeleerd.Wehebbenhaarmetheelveelgedulddingenkunnenbijbrengenendanblijktdathaarmogelijkhedenonderschatworden,omdatzemoeilijkkansprekenenheelkleinis.Opditmomentbenikbezigomhaarviaeencursusgebarenteleren.Ookgaatzedaardoorwoordenbeteruitsprekenenzelfsschrijven.Zeheeftveelplezierindecursusendatmaaktzeookduidelijk.Ikzoeknaarwatmogelijkisennietnaardeonmogelijkheden.“AldezeactiviteitenvindenplaatsinhuizeHeimdallaandeBrummenseGravenstraat,waarHennyenJosDivendalwoonachtigzijnenRuudenPatrickalsbewonersonderhunhoedehebben.
Maramaaktduidelijkdatzemuziekleskrijgt.Metgebarenlaatzeziendathetomblokfluitlesgaat.Hetwoord‘concert’kanzeuitspreken.ZeheeftonlangseenconcertinZutphenbezocht.Zegeeftaandatzegenotenheeft.HennylegtuitdatMaraergkangenietenvanklassiekemuziek.ZeiseenbezigebijinHeimdall.Ookbijhetetenkokenentafeldekkenstaatzehaar‘vrouwtje’.OverdagisMarametAnita,PatrickenRuudindewerkplaatstevinden.Zedoendaarwerkvoordekruiderij(onderanderehetafwegenvandroogwaren)envoordegroentezaakvanbuurmanBasJansen.Erwordenpaprika’sgesnedenenradijsjesenwortelsschoongemaakt.Ookdoendebewonersnogvrijwilligerswerkvoordekerk.TijdensdeinloopochtendvanOpenDeurwordt–nadateerderboodschappenzijngedaan–1keerpermaandkoffiegeschonken.OokwordendekeukenenkoffieruimtevandekerkschoongemaaktendekantinevandejeudeboulesverenigingLePionnieropordegehouden.Hennylegtuit:“Hetiszinvolwerkenzemoetenhetleukvinden.Inhetverledenstondookbreien,wevenenlichtehoutbewerkingophetprogramma.Maarnazoveeljarengavendebewonersaanietsanderstewillen.MaraenAnitazittenookeenmiddagperweekachterdenaaimachineenhelpenzelfkledingmakenenvermaken.Maraisactiefmetdelaptop.Zewerktmetaangepasteprogramma’s.”OpwoensdagavondkomthetHeimdall-koorinactie.Marabeleeftveelplezieraandezang,waarbijHennydezangersenzangeressenbegeleidtopdelier(harpachtigsnaarinstrument).“Erkanhunveelgeleerdworden,maardaarbijmoetwelveelgeduldwordenbetracht.Alsdanvorderingenwaarneembaarzijn,geeftdateenvoldaangevoel”,verteltHenny.
... interview ... ... interview .
23
a b c d
e f g h
i j k l
m n o p
q r s t
u v w x
y z
<--HennyenMaramakenkleding.<--Mara.
25
van Arnhem naar Brummen
HethurenvanhuizeninBrummenblijktnietmogelijk,dusblijftalleenkopenover.Maarhoedoejedatmetveelgoedebedoelingen,maarweiniggeld.HennyenJosDivendalhebbenhunooglatenvallenopeengroothuisinhetcentrumvanBrummen.Dewoningisgeschiktvoorhetdoelwaarvoorhetpaarhetwilaankopen.Eriswelwatachterstalligonderhoud.Daarnaastverkeertdefinanciëlemarktineenongunstigesituatie.Hypothekenmeteenrentevan12à13%zijngeenuitzondering.Deprijzenvandehuizenzijndaardoorwellaag.Erbreekteenperiodeaanvanzoekennaarmogelijkheden,geldtellenenpratenmetbanken.Opbasisvanverschillendeinkomstenbronnen(deuitkeringenvandedrievolwassenbewonersenhetgezinsinkomen)isereenkansopeenhypotheek.DeplaatselijkeRabobankwileengeldleningverstrekkentot50%vanhetbenodigdebedrag.DeanderehelftmoetdankomenvandetoenpasopgerichteTriodosbankuitZeist.Dezebankvindthaarinspiratieindeantroposofie.Maar…deeigenaarvandewoningvindthetbodvanf140.000,00telaag.Eindeverhaal,erwarengeenanderegeschikteenbetaalbarepandenopdemarkt.Hetwordtmaandenwachtenopeennieuwekans.HethuisaandeGravenstraat,waarinHennyenJoswarengeïnteresseerd,staatdannogsteedstekoop.EndaninformeertdeeigenaarviademakelaarofhetgezinDivendalnogbelangstellingheeft.UiteindelijkwordtdewoningaandeGravenstraat6aangekocht.HetisnooitdebedoelinggeweestvanHennyenJosomonroerendgoedineigendomteverkrijgenendaaromwordthethuiseigendomvandeStichtingOnderdakuitZeist.DezestichtingwilhuisvestingrealiserenvoorideëledoelenenisopgezetvanuitdeTriodosbank.Nadatveleadministratieveenanderezakenzijnafgehandeld,kanop8februari1982deverhuizingnaarBrummenplaatsvinden.Hethuisisweliswaargoedbewoonbaar,maarmoetnogwelhelemaalwordenopgeknapt.Ervolgtalgauweenplezierigekennismakingmetdebuurt.Hetwonen
inBrummenwordtdooralleledenvanhetgezinvanHennyenJosDivendalalsheelleukervaren.Middeninhetdorp,metdewinkelsvlakbijendenatuuroploopafstand.AlvrijsnelnadeverhuizingwordtgezochtnaareennaamvoorhethuisaandeGravenstraat.HetwordtdenaamHeimdall.DezenaamkomtuitdeverhalenvandeNoorsemythologie.Heimdallisdenaamvanéénvandegodenuitdezeovergeleverdelegendes.Hijstaatbijderegenboogbrugdiehemelenaardemetelkaarverbinden.Hijheefthetbestevoormetdemensheidenbezoektregelmatigdeaarde.AlswakerenbehoedervanmenseniszijnnaameenmooibeeldvoorwatinhetBrummensehuisgebeurt.Indenaamzithetwoord“heim”(huis)enookvertonenHeimdallenDivendalovereenkomsten.LaterheeftdestichtingbijnavanzelfsprekenddenaamHeimdallgekregen.
26
Integreren in Brummen
NaenigetijdwordtduidelijkdatHennyenJosmetdeverhuizingvanhunprojectnaarBrummeneengoedekeuzehebbengemaakt.HetiserprettigwonenenalspoedigontstaanleukecontactenmetdeMichaelshoeve.Eerstmetdeschool,maarlaterookmetdeanderedelenvandeorganisatie.Erzijnmogelijkhedenomdeeltenemenaanhetculturelelevenbinnenhetinstituut.Hetdeelnemenaandejaarfeestenisdaareenonderdeelvan.VanuitdewatgrootschaligeorganisatiediedeMichaelshoeveis,toontmenbelangstellingvoordemanierwaaropinhetHeimdall-gezinwordtgewoondengewerkt.Erkomencontactenmetbuurtbewonersenplaatselijkewinkelierstotstanden‘Heimdall’wordtopgenomeninhetdorp.DeroldieHennyenJoshierinspeleniseenheelbelangrijke.Integrerengaatnietvanzelf,daarmoetinitiatiefvoorwordengenomen.EnigetijdnahetbetrekkenvandewoninginBrummen,staatdeeersterenovatierondealvoordedeur.DeontwikkelingeninhethuisaandeGravenstraatvolgenelkaarop.MaarwatisHeimdallnu?Isheteenpleeggezin,eengezinshuisofeenkleinschaligewoonvorm?Hoekanhetprojecthetbesteinfinanciëlezinondersteundworden?Hoekwetsbaarishetgeheelenkanhetzicheenplekveroverenbinnenhettotaalvandegehandicaptenzorg?Joswerktnogaltijdvoor60%buitenshuisomeeninkomenvoorhetgezintehebben.Subsidiëringenzorgfinancieringvankleinewoonvormenbestaannogniet.Erzijnvelevragenwaaropeenantwoordgevondenmoetworden.HennyenJoswillen–insamenwerkingmetanderemensen–daarmeeaandeslaggaan.Inhetnajaarvan1984wordteenbijeenkomstbelegdmetallendiehetprojecteenwarmharttoedragen.Daarwordtbeslotenomeenstichtingopterichten,diehetprojectfinancieelmoetgaandragen
enhethuisineigendomovergaatnemenvandeStichtingOnderdak.Erwordenstatutenopgesteldenbestuursledengezocht.Op24mei1985zietdeStichtingPleegzorgvoorVolwassenenhetlevenslicht.HeteerstebestuurbestaatuitGoenJansen(voorzitter),JosDivendal(secretaris),HennyKoers(penningmeester),JokeBakker(bestuurslidnamensoudersenfamilievanbewoners)enAgnietvandeWeerden(bestuurslidvanuitdeBrummensesamenleving).LatertradenJeroenvanEwijkenEmilieOpdamWahlentoetothetbestuur.GerardBestenwerdvanuitdetoenmaligeBellisgroepdeeersteprofessionelebestuurdervandeStichtingHeimdall.Vanaf2007isdeStichtingHeimdallgeorganiseerdvolgenshetRaadvanToezichtmodel.JanMeijerink(M),TonyKiesouw(L)enCliffBrinkman(R)vormenderaadvantoezicht(ziefoto)enJosDivendalisbestuurder.Maarwegaanweerterugindetijd….:
27
Een nieuwe financieringveranderingen in Heimdall
HetbestuurzetzichnadeoprichtingvandeStichtingin1985vollediginomdegesteldedoelentebereiken.Eénvandeeersteinspanningenisomgeldentewerven,waardoordefinancieringslastophethuiskanwordenverminderd.Ditwordteensucces,wantbinneneenjaarzijndezeschuldenvolledigafgelost.HetvolgendedoelbetreftdeinzetbaarheidvanHennyenJos(foto)voorhetproject.Hetzoueenidealesituatiezijn,wanneerbeidenzichhelemaalbezigkunnengaanhoudenmethuisengezin.In1986wordtditgerealiseerd,weliswaaropbescheidenschaal.DegarageachterhetHeimdall-huiswordtomgebouwdtotwerkplaats.Ookzijnerdanalplannenommeerderehuizenoptezettenopdezelfdebasis.Voorwatbetreftdebenodigdefinanciënisdatnogeenbrugtever.Desondankseenprimastartvandenieuwestichtingendemanierwaaropdebestuurdershetwerkondersteunenishartverwarmend.DecontactenmetDeMichaelshoevewordenstevigeraangehaald.Inderegulierezorgzijnontwikkelingengaandeinderichtingvanhetstimulerenvanzorgopkleineschaal.Erkomensubsidiesvoorhetexperimenterenmetkleinschaligezorg.LarsvanHal,destijdsdirecteurvanDeMichaelshoeve,staatopeendagopdestoepbijHeimdall.Hijkomtvertellendatereenaanbodligtvanf10.000perjaarterondersteuningvanhetprojectHeimdall.Eenbehoorlijkbedragindietijd.Eenjaarlaterkaner,middelseenandereregeling,zelfseenmedewerkervoorvieruurperweekwordenaangetrokken.Totdantoewaseralleenwathuishoudelijkehulp.Dezeontwikkelingenluideneennieuwefasein.
DeantroposofischebenaderingiseenbronvaninspiratievoorHennyenJosDivendal.Ditisdebasisvanwaaruitgewerktwordt.HetHPV(HeilpedagogischVerbond)iseenlandelijkeorganisatie,dieoverkoepelendwerktophetgebiedvandeantroposofischegehandicaptenzorg.StichtingHeimdallwordttoegelatenalslidvanhetHPV,waarnainderegioaandiversesamenwerkingsvormenwordtdeelgenomen.HetprojectinBrummenwordtopgenomenindezorg.Delandelijkeontwikkelingenindezorggaansteedsmeerinderichtingvankleinschaligheidvoorwatbetreftwonenenwerken.Ookdewijzevanfinancieringisaanhetveranderen.Tegenheteindevandejarennegentigvandevorigeeeuwwordthetpersoonsgebondenbudgetingevoerd.Mensenmeteenverstandelijkebeperkingkrijgenzelfeengeldbedragomhuneigenzorgteregelen.VoordeStichtingHeimdalleenuitgelezenmogelijkheid.DebewonersvanHeimdallbehorentotdeeerstenvoorwieeenPGB(PersoonsGebonden
Budget)beschikbaarkomt.Daarmeewordteenstevigestaprichtingprofessionaliseringgezet.Hierdoorkannuookderechtspositieenbetalingvandeinwonendbegeleidersopverantwoordewijzewordengeregeld.VoorHennyenJoskomterextraondersteuningomhetwerkbinnenHeimdallzogoedmogelijktelatenverlopen.Aaneenperiodevanidealismeenbeperktemogelijkhedenkomteeneinde,maardaarwordtwelmetenigeweemoedopteruggekeken.
29
Uitgangspunten werkwijze Heimdall
StichtingHeimdallheeftalsbelangrijksteprincipeomeenthuistebiedenaanmensenmetenzondereenbeperking.‘Dekrachtvanhetgewoneleven’wordtdituitgangspuntookweleensgenoemd.Deeersteslogandiedestichtinghanteerdewasdanook‘Samenleven,wonenenwerkenineengewoonhuisineengewonestraat’.Tegenwoordigkomtdezevormvanlevengelukkigveelvuldigvoor,maarindezeventigerjarenvandevorigeeeuwwaseendergelijkewoonvormvoormensenmeteenverstandelijkebeperkingnoguitzonderlijk.Zijwoondentoenininstellingenengezinsvervangendetehuizen.
HetgezinvanHennyenJosDivendalishetstartpuntgeweestvanhetstichtingswerk.Zijwareneerstoudersmeteenpleeggezin,werdentoengezinshuishoudersentegenwoordigvervullenzijdefunctievaninwonendbegeleidersbinneneenkleinschaligewoonvorm.DoordegroeivandeStichtingisditeentaakdienuwordtverrichtdoorzeveninwonendbegeleidersin4verschillendeprojecten.Deinwonendbegeleiderszorgenvooreenpersoonlijkelevenssfeer,eenveiligebasis,waarbijiedereenzichthuiskanvoelen.Descheidingtussenwerkenprivéligttotaalandersdaninanderezorginstellingen.Hetiseensituatiediezichhetbestlaatvergelijkenmetwateen“kleinezelfstandige”wordtgenoemd.Ookhierisbetrokkenehelemaalverbondenmetzijnwerk,zetzichvoormeerdan100%inenheeftvaakveelplezierinhetgeenhijdoet.Methetbiedenvanzorgligthetnatuurlijkwelwatanders,maardeinzetisdezelfde.Vergelijkingmeteengezin-offamilieverbandgaatniethelemaalop.Inwonendebegeleidersenzorgvragerszijngeenfamilievanelkaar.Erwordtbinnenelkprojectgewerktvolgenseenopvattingdieineengewoongezinmindergebruikelijkis.Hetlevensamenmet
mensenmeteenbeperkingvraagtomeengoedestructurering.Ermoetduidelijkheidzijnoverhoededagindelingeruitziet,overwatkanennietkan,wanneerrustmomentenzijningebouwdenwanneergezamenlijkmaaltijdenwordengenuttigd.Desocialeprocessenwordengestimuleerd,éénenandermetbegripvoordeindividuelevragenvandemensenmeteenverstandelijkebeperking.Zijzijngewonemensen,methunleukeenmindersterkekantenenmethunsympathieënenantipathieën.
Opwelkewijzemensenooksamenleven,hetverlooptnooithelemaalzonderproblemen.DitgeldtnatuurlijkookvoordeHeimdallhuizen.Vreugdeenverdrietliggendichtbijelkaar;erzijntijdendatallesvlekkeloosverloopt,maarerkomenookdagenvoor,dathetmoeizaamgaat.Hetgewonelevendus.Debegeleidersdrageneengroteverantwoordingtenopzichtevandeaanhunzorgtoevertrouwdemensenmeteenbeperking.Zezijnerzichterdegevanbewustdatdezemensenvoorwatbetrefthulp,volledigafhankelijkzijnvananderen.Deenezorgvragerkanmeerzelfmeerdandeandere,maarallemaalhebbenzezorgenbegeleidingnodig,hunhelelevenlang.Daarligtookhetgroteverschilmeteengezin,waarkinderenopgroeienenuiteindelijkhuneigenweggaan.
<-- Foto: Tineke en Ruud in de werkplaats van Heimdall.
30
Eigen koers bepalen
Inwonendbegeleidershebbenbinnenhunprojectalleruimteomtoteengoedezorgverleningtekomen.Zijbepalendekoersenzijnverantwoordelijkvoordehelegangvanzaken.Decontactenmetzorgvragersenhunfamiliezijnheeldirect,omdatbegeleidersaltijdaanspreekbaarzijn.DeStichtingHeimdallheeftbijditalleseenondersteunendemaarzekeressentiëletaak.DeprojectenzijngevestigdinhuizendieeigendomvandeStichtingHeimdallzijn.Onderhoud,verbouwingenendeinrichtingvandezepandengaatsteedsinoverlegmetdeinwonendebegeleidersenalsdatkanmetdezorgvragers.DeinwonendbegeleidersendeanderepersoneelsledenwerkeninloondienstenhebbenduseenarbeidsovereenkomstmetdeStichtingHeimdall.Destichtingiswerkgeverenzorgtvooreengoedeinvullingvanalleverplichtingendiedaaruitvoortkomen.Voordefinancieringvandezorgbestaanerovereenkomstenmetdevertegenwoordigersvandezorgvragers.HetbeherenenverzorgenvandefinanciëniseenbelangrijketaakvoordeStichtingHeimdall.Hetwerkvandestichtingwordtopkleinschaligewijzeuitgevoerd.DitkanalleendoordebijzondereopzetvanHeimdallenvooraldeinzetvandeinwonendbegeleiders.NormaalzijndebeschikbarezorggeldennietvoldoendeomtewerkenzoalsergewerktwordtbijdeStichtingHeimdall.Deorganisatieheefthierineenheeleigencultuurontwikkeld,diesamenhangtmethetverledenwaarinermetheelbeperktefinanciëlemiddelenalveelmogelijkwas.Erbestondtoengeenzorgfinancieringvoorkleinschaligevoorzieningen.Tochishetooktoengeluktomgoedezorgteleveren.Conclusie?Zorgisnieteenkwestievangeldalleen.
Foto: Patrick in de werkplaats van Heimdall. -->
33
Begeleiding naar logeeradresBea versteeg werkt met veel plezier bij Heimdall
BeaVersteegwasinnovember200912½jaarindienstvandeStichtingHeimdall.Heimdallbestaatinmei2010vijfentwintigjaarenBeaheeftdusdehelftvandezeperiodedeeluitgemaaktvanhetHeimdall-team.DeBrummenseisin1997begonnenmethaarwerkzaamhedenenis20uurperweekactiefmetdeinHeimdallenNieuwHeimwonendevolwassenenmeteenverstandelijkebeperking.Zebegonin1989bijorthopedagogischbehandelcentrumDeMichaelshoevealsinvalkracht.Werktedaarafwisselendindekeukenenalsbegeleidstervankinderenmeteenverstandelijkebeperking.ZekwamdaarincontactmetAnita,dieinhuizeHeimdallwoondeenassisteerdebijwerkzaamhedenopdeMichaelshoeve.UiteindelijkisdieontmoetingdeaanleidinggeweestvandeoverstapvanBeaVersteegnaarHeimdall.BeavoeltzichhelemaalthuisbijHeimdallendoethaardagelijksewerkmetheelveelplezier.
BeaVersteegkwamviaAnitaincontactmetHeimdall.“Anitanodigdemijelkjaaruitvoorhaarverjaardagsfeestje.ZoleerdeikdemensenvanHeimdallkennen.Ergensin1994werdikdoorHennyvanHeimdallgebeld.Zevroegofikerwatvoorvoeldeomdebewonersafentoemetdetreinnaarhungastadrestebrengen.Dathebikgedaanenvanhetéénkwamhetander.IkbenbijHeimdallbegonnenvoorachtuurindeweek.BleefdaarnaastnogwerkenbijdeMichaelshoeve.ToenikbijHeimdalleencontractkreegvoor20uurindeweek,benikmetdeanderewerkzaamhedengestopt.”Bestaaterveelverschilinwerkzaamhedentussenbeideinstellingen?“BijdeMichaelshoevewerkjemetkinderenenbijHeimdallisdatmetvolwassenen.Hierkrijgjedemogelijkheidomzelfstandigtewerkenendatisbijzonderprettig.Natuurlijkiseroverleg,maardaarnaastisereenruimematevanvrijheid.”
<-- Foto L: Bea en Mara.<-- Foto R: Ruud.
interview .... ...interview ....
34
Zinvolle dagbesteding
AchterhuizeHeimdallindeGravenstraat,bevindtzicheenruimopgezettewerkplaats,waarvierbewoners(Anita,Mara,RuudenPatrick)vandestichtinghundagbestedingvinden.“ErwordenafweegwerkzaamhedenvooreenmarktwinkelverrichtenwezijnactiefvoordegroentezaakvanBasJansen.Paprika’s,boontjes,spruiten,perenenradijsjeswordenpanklaargemaakt.Ookknedenwedeegenbakkenkoekjes,doenboodschappenenbrengeneenbezoekjeaandebibliotheek.Hetiseenzinvollemaniervanbezigzijn.Ikbegeleidhetwerkdatdoordebewonerswordtgedaan.EenmaalpermaandzijnweindeOudeKerktevinden,waarweopdinsdagochtend–tijdenshetinloopuur–koffieschenken.NaastditwerkzijnAnitaenMaradrukindeweermetdenaaimachineenverrichtMaranogstrijkwerkzaamheden.Patrickzorgtervoordat
hettuinafvalwordtopgeruimd.Samenmeteenbewonerverrichtiktevensnogschoonmaakwerkzaamhedenindekantinevandejeudeboulevereniging.”BijHeimdallzijndrieparttimemedewerkersactief.“Dewerkzaamhedenwordenverrichtvolgenseenvastrooster.Tijdenzijnopelkaarafgestemd.Ikwerkvierdagenvanvijfuur.Somsvalikinalseencollegaziekis.Meestalbeniktevindenindewerkplaats,maareenenkelekeerzijnerinhuisookwerkzaamhedentedoen.”Beageeftaan,datvolwassenenmeteenverstandelijkebeperkingsomsopheelvreemdewijzedoorbuitenstaanderswordenbenaderd.“Zepratenvaaktegendezemensen,alsofzehettegeneenbabyhebben.Opeenechtbetuttelendemanier.Datisabsoluutnietnoodzakelijk.Zebegrijpenvaakprimawaterwordtbedoeld.”
...interview ....
35
Uitstapjes met Ruud
BeabeleeftveelplezieraandezomerseuitstapjesmetRuud.“AlsJosenHennyindezomerperiodeopvakantiezijn,maakikregelmatigeenuitstapjemetRuud.Opdetandemmakenwedantochtjesindeomgeving.Ruudgenietdanzichtbaar,vooralalsweergenseentussenstopmakenvoorhetdrinkenvaneenkopkoffie.WezijnookmethetpontveerdeIJsselovergestokeneninBronckhorstgeweest.VoorRuudishetechteenfeestenalshijhetnaarzijnzinheeft,dangenietikook.”Beaheeftveelplezierinhaardagelijksebezigheden.“Hetisbijzonderdankbaarwerkenalshetkan,wiliknoggraageentijdjedoor.”
... interview.
37<--PatrickenRuud.
38
39
Niemand heeft het gevoel iets tekort te komen
DoordejarenheeniserbinnendeStichtingHeimdalleen‘zuinige’cultuurontstaan:allemiddelenzogoedmogelijkinzettenengeenoverbodigeluxeenvooralgeenoverbodigebureaucratie.Defunctievaninwonendbegeleideriseenheelbijzonderegeworden.Desamenvoegingvanleven,wonenenwerkeniseennietalledaagseconstructiebinnendegehandicaptenzorg.Middenjarennegentigkwamdefinancieringvanhetprojectopgangentoenmoesterooknagedachtwordenoverdesalariëringvandeinwonendbegeleiders.VoormedewerkersvandeStichtingHeimdallgeldtdeCAOgehandicaptenzorg.MaareenCAObiedtgeenoplossingvoordeinditkadernietbestaandefunctievaninwonendbegeleider.Erisvervolgenseenconstructieontworpendietotophedengoedblijkttewerken.InwonendebegeleiderszienafvaneendeelvanhunCAO-rechtenenhebbenelkeenovereenkomstvoor60%vaneenfulltimefunctie.Hunsalarisisingeschaaldophetniveauvaneenervarengroepsleider,maarzonderdateraanspraakgemaaktwordtoponregelmatigheidstoeslagen.Ookdevakantierechtenzijnandersopgebouwd.Desocialeverzekeringenenpensioenenzijnnatuurlijkgoedgeregeld.DezesituatieheeftvoorStichtingHeimdallalsvoordeeldaterdaardoorgeentehogeloonkostenontstaan.Datisvanwezenlijkbelang,omdathetwerkenopkleineschaal–zoalsbijHeimdallhetgevalis–andersfinancieelniethaalbaaris.DeHeimdall-constructiemaaktdatopdezewijzemogelijk.Hetgevolgdaarvanis,datdaardoormeerdereprojectenkunnenontstaan.Hetisookdewensvandeinwonendbegeleiders,datgeldbeschikbaarisomhetwerkuittebouwen.Erzoukunnenwordengesteld,datdeinwonendbegeleiderseendeelvanhunrechteninlevereninruilvoorvrijheidvanwerken.Datiseenprimasituatie,waarbijniemandhetgevoelheeftookmaarietstekorttekomen.
Foto: Gerda Ester, huishoudelijke hulp op Heimdall.
40
Contacten blijven onderhouden
Veleboekenzijngeschrevenoverintegratievanmensenmeteenbeperking.Vijftienjaargeledeniszelfsoverheidsbeleidingevoerd,waarbijintegratievanmensenmetbeperkingenindorps-enstadswijkenmoestwordenbevorderddoormiddelvankleinschaligwonen.Eigenlijkwerdditdoordeoverheidafgedwongen.Langzaamistochduidelijkgeworden,datvanuitverkeerdeuitgangspuntenwerdgewerkt.Jekuntmensenmeteenverstandelijkebeperkingwelmiddenineenwijklatenwonen,maardaardoorontstaatnoggeenintegratie.Daarisveelmeervoornodig.VanuitdeprojectenvandeStichtingHeimdallheeftmenveelervaringopgedaanmethetlevenenwonenindesamenlevingdoormensenmeteenbeperking.DeervaringvanHeimdallheeftdaarbijgeleerd,datintegratienietvanzelfontstaat.Daarmoetaangewerktwordenmetveelinzet,vooraldoormedewerkersdiedezorgvragersbegeleiden.DebijzonderewerkwijzevandeStichtingmaaktditmogelijk.Deinwonendbegeleiderswonennamelijkooklangdurigindezelfdestraatmetdeaanhunzorg
toevertrouwdemensen.Viahenlukthetomcontactengoedtelatenverlopentussenbuurtgenotenenmensenmeteenbeperking.Ditgaatnietvanzelf,wantmensenmeteenbeperkingzijnenblijveningrotemateafhankelijkvanwatanderenvoorhendoen.Datisnietietswateenbuurvrouwofbuurmanzomaarevenkanofzaldoen.Dezelfderegelisvantoepassingophetwerkenvanmensenmeteenbeperkinginhetvrijebedrijf.Ookhiermoetvoortdurendwordengecoacht,andersluktdit,zekeroplangetermijn,maarzelden.Ditisnogsteedshetgrotedilemmaindezorgverlening.Zorgvragerskrijgenvaakmetveelvuldigwisselendemedewerkerstemaken.Dezemensendoenhunwerkprima,maarverdwijnentevlugweervanhettoneel.Begeleidingvanéénoftweejaarvaniemandmeteenverstandelijkebeperkingisinveelgevallenveeltekort.Hetgrotegemisindezorg–eenlangdurigepersoonlijkerelatietussenmensenmeteenbeperkingenhunbegeleider–kanopdezewijzenietwordenopgelost.
41
DE MAARTENSPLAETS
42 Oude Maartensplaets. -->
43
44
De Maartensplaets
Somskomenideeënuitonverwachtehoek.In1997moetinhetHeimdall-huiseenverrotraamkozijnwordenvervangen.VoordezekluswordteenBrummensetimmermanaangetrokken,dieeenprimawerkstukwerkaflevert.Demanisnietalleengoedmethamerenspijkers,hijtoontookgroteinteresseindezorgdiealsinds1982inHeimdallwordtgeboden.ZijnbelangstellingheeftallestemakenmetdetoekomstvanzijnbroerMaarten,dieeenverstandelijkebeperkingheeft.MaartenwoontmetzijnvaderopeenoudeboerderijaanDenBroekweginBrummen.DeherstelwerkzaamhedenaanhetpandvanHeimdallhebbenuiteindelijkgeleidtoteenaantalgesprekkenmetdezefamilie.Erontstaatdanhetideeomeenzorgboerderijtebeginnen.OokinHeimdallwoonteenjongemanmeteenbeperking,
dievaneenzorgboerderijafkomstigis.ZijnoudersenookhijzelfziengraagdathetwonenopHeimdallgecombineerdkanwordenmethetuitvoerenvaneenoverzichtelijketaakopeenkleinschaligezorgboerderij.IndebuurtvanhetHeimdall-huisiseenflinkegroentetuin,waarin–onderleidingvanJos–aldoorenkelebewonerswordtgewerkt.DeMichaelshoeveisalenigetijdopzoeknaarstageplaatsenvoorenkelejongelui.Zijzijntoeaanhunstagejaarenwillendewereldbuitendeinstellinggraagverkennen.Almetalredengenoegomdemogelijkhedenteonderzoekenvoorhetwerkenopeenzorgboerderij.Opkleineschaalbeginnenendanmaarkijkenhoehetzichontwikkelt,datwashetuitgangspunt.Bijdeboerderijwaardefamilievande‘bewuste’timmermanwoont,iseengrotegroentetuinbeschikbaar.Bijdetuiniseenkleed-,schuil-enkoffieruimtegecreëerdineenoudecaravan.Alsnelvolgthetbesluitomopdeplaatsvandeoudeschuureenmeerdefinitievewerkruimtetebouwen.Aanheteindevandeeerstezomerperiodekomthetwoongedeeltevandeboerderijvooreenaantaljarenbeschikbaar.AandeStichtingHeimdallwordtgevraagdofmenerietsmeekandoen.VanwegeMaartenendezeeroudeboerderij,diedenaam‘plaets’waardigis,ontstaatdande‘Maartensplaets’.Eenprimamogelijkheidvoorhetontwikkelenvanditmooieproject.Hetheeftechteralleenkansvanslagen,alsmensenwordengevondendiedespilwillenvormenenhetinitiatiefwillendragen.
VervolgenskomenRiadeJongenTomdeGreeuwinbeeld(foto).ZijzijnalvelejarengastgezinvoortweebewonersvanHeimdallenhebbenallangetijdhetideaalomeeneigenprojectoptestarteninkleinschaligevorm.BeginnegentigerjarenhebbenRia,TomenJosdemogelijkhedenbinnenBrummenaleensbekeken,maarerisdannoggeenfinancieeldraagvlak.In1998zijndiemogelijkhedenerwelen
45
kanmendenkenaanhetstartenvaneennieuwproject.EnthousiastzeggenRiaenTom‘ja’opdevraagofzijinwonendbegeleiderswillenwordenopdeMaartensplaets.DaarbijisdesituatievanhunpleegzoonUmiteenheelbelangrijkefactor.Umitismeervoudiggehandicaptenaangewezenopintensievezorgenbegeleiding.DeMaartensplaetskanhemditbiedenopkleinschaligewijze.Deoudeboerderijwordtinzogoedmogelijkeconditiegebrachtenerwordteenwerkplaatsmettoilet,badkamerenkeukenhoekgebouwd.Eenprachtigeruimte.Op1maart1999komenRiaenTomsamenmetUmitwonenenwerkenaanDenBroekwegenvanafdatmomentishetprojectMaartensplaetsechtgeboren.Hetisdebedoelingdatoptermijneengrotezorgwoningophetterreinwordtgebouwd.
BurgemeesterLindeBlokverrichtop27mei2000deofficiëleopeningvandezorgboerderijaanDenBroekweg.Indeloopvandatjaarwordtduidelijkdatplannenomopdezelocatienieuwbouwterealiseren,hetnietzullenhalen.Omdatdeboerderijmaarvoorenkelejarenbeschikbaaris,moetwordenuitgekekennaareennieuweplekvoordeMaartensplaets.Datiseentegenvaller,omdatdeplaatsergmooienzeergeschiktwas.Evenslikkenendaarnawordtovergegaantothetzoekennaareengeschiktelocatie,dieookfinancieelhaalbaarmoetzijn.Daarnaastishetnoodzakelijkdatvoorafduidelijkisdatophetnieuweperceeleenzorgboerderijmagwordengerealiseerd.Innovember2001dientzicheenmogelijkheidaaninLeuvenheim.Danvolgtdefasevanaankoop,financiering,verbouwingsplannenenveleanderezaken.Deboerderijwordtflinkverbouwdenervindtnieuwbouwplaatsvaneenwerkplaats.Inmei2002kandenieuweMaartensplaetsvanstart.Op5oktober2002vindteentweedeopeningplaats,waartrotsebewonershunnieuwezorgboerderijaanbelangstellendenlatenzien.
IndezelfdetijdheeftdeMaartensplaetssteedsmeervormgekregen.PatrickwoontopHeimdallenkomtwerkenopdeboerderijsamenmetAnnaenDennis.ZijkomenalsstagiairesvandeLans,eenschoolvoorvoorgezetspeciaalonderwijsdieverbondenisaandeMichaelshoeve.VoorDennisenAnnawerdheteenzeergeslaagdekennismakingmetalsvervolgdatzijin2002ookopdeMaartensplaetsinLeuvenheimzijngaanwonensamenmetAnoukénbewonervanheteersteuur,Umit.
HetwerkgebeurenopdeboerderijheeftzichinLeuvenheimverderontwikkeldtoteenlevendiggebeurenwaarverschillendezorgvragersgraaggebruikvanmaken.ErzijnnogsteedsregelmatigstagiairesvandeLansenookuithetmiddelbaaronderwijskomenleerlingenvooreenkortemaatschappelijkestageopdeMaartensplaets.Omdathetwerkopeenboerderijnooithelemaalklaariszijnereenaantalenthousiastevrijwilligerswaareenberoepopgedaankanworden.Ziehierwathetgevolgkanzijnvaneenverrotraamkozijn……
47
In de zomermaanden actief op het land
De Maartensplaets: zorgboerderij met veel mogelijkheden
HetisopdezekoudemaandagmiddaginjanuariknusengezelligindewarmewoonkamervanzorgboerderijDeMaartensplaetsinLeuvenheim.GroepsleidsterClaudiaBeumerendeaanhaarzorgentoevertrouwdeJoriekeenCorien,diehierhundagprogrammavolgen,scharenzichomdetafel.Zijvertellenoverhun‘Maartensplaets’waarzealjarenmetveelplezierhundagelijksewerkzaamhedenverrichten.Corienisbinnenkortjarigenzeisbenieuwdwathaartewachtenstaat.ClaudiaenJoriekelachenwatgeheimzinnigalsditonderwerptersprakekomt.HetmoeteenverrassingblijvenvoordeuitAzewijnafkomstigeCorien.DeMaartensplaetsbestondin2009tienjaarendatisuitbundiggevierd.RiadeJongenTomdeGreeuwzijndeinwonendbegeleidersopdezorgboerderij.ClaudiauitDierenisopfulltimebasisalsgroepsleidsterwerkzaamenAnneWoutersdoetditwerkalsparttimer.RiaenTomzijnmetDeMaartensplaetsvanstartgegaaninBroek.Naongeveerdriejaarmoest–dooromstandigheden–wordenomgeziennaareenanderelocatie.DekeuzevielopeenpandinLeuvenheimendeze‘nieuwe’Maartensplaetsboodvelemogelijkheden.
Claudiaisruimachtjaarwerkzaamopdezorgboerderij.“IkbentijdensmijnopleidingSPW(SociaalPedagogischWerk)alsstagiaireaandeslaggegaanopeenZMLK-schoolinDierenenineensociowoninginBrummen.Daarwerkteikmetdezedoelgroep,waarmeeiklaterookaandeslagwildegaan.IkkwamincontactmethetprojectDeMaartensplaets.StichtingHeimdallzocht–teraanvullingvanhetwerkvanRiaenTom–eenjeugdigebegeleidster.IkwasvoorhendejuistekandidateenalduswerdzorgboerderijDeMaartensplaetsinBroekmijnnieuwewerkplek.”Degroepsleidsterverrichthaarwerkzaamhedenvolgenseenrooster,datwordtopgesteldinoverlegmetRia,TomenAnne.Ookdeinvullingvoordedagopvangwordtgezamenlijkgemaakt.Zelegtuit:“Samenstellenweeenprogrammaopmetpassendwerkvoordiedag/week.OpDeMaartensplaetsvindenanderewerkzaamhedenplaatsalsbijvoorbeeldinHeimdall.Deverzorgingvanhetveeisnatuurlijkergbelangrijk.Indezomermaandenzijnweactiefophetland.Daarwordengewassenverbouwdvooreigengebruik.”
Corien, Claudia, Jorieke. -->
interview .... ... interview ...
48
'Strijken doe ik het allerliefst’
CorienisthuiswonendenkomtalvijfjaarvoordedagbestedingopDeMaartensplaets.Zeisopmaandag,dinsdagenwoensdaginLeuvenheimenopdeoverigedagenhelptzehaarmoederinhuis.“IkwaseerstopschoolbijdeMichaelshoeveendaarnakwamikhierterecht.IkwooninAzewijnenwordelkedaggebrachtengehaaldmetdetaxi.”Overdevraag,welkebezigheidzehetleukstvindt,hoeftzenietlangnatedenken.“Strijkendoeikhetallerliefst,hieropDeMaartensplaets,maarookthuis.VerdervindikhetleukomUmit(UmitiseenmeervoudiggehandicaptebewonervanDeMaartensplaets)teverzorgen.’sZomerswerkenwebuiteninde(moes)tuin.Onkruidwieden,wortelsenboontjesvanhetlandhalen,maarookaardbeienplukken.Vandeaardbeienmakenwesapendatvindikookleukwerk.”CorienheefthetergnaarhaarzinopDeMaartensplaets.ZelaatooknogwetendatzevrolijkwordtvandemuziekvanJanSmit,Nick&SimonenFransBauer.
... interview ...
Foto boven: Dennis.-->Foto beneden: Anouk.-->
49
voldoening in het werkDansen op muziek van de Pretband
JoriekeuitBrummenvindtookhaardagbestedingopDeMaartensplaets.ZefietstelkedagvanuitBrummennaardezorgboerderij.Joriekeisdrieheleentweehalvedagenaanwezig.VeelwerkzaamhedendiedoorhaarwordenverrichtzijnhetzelfdealsvanCorien.Joriekekrijgt,netalsveleanderenopDeMaartensplaets,elkeweeklesvan”zuster”Marion.DeuitOosterbeekafkomstigeMarioniseenantroposofischeverpleegkundige,diedebewonersvanDeMaartensplaetsenigebasistechniekenvanverzorgingbijbrengt.Joriekeverteltenthousiast:“WelerenhoeweUmitmoetenverzorgen.Hetinwrijvenvanzijnvoetenenhetgevenvaneenvoetenbad.Ooklerenweeenthermometerenbloeddrukmeteraftelezenenhoewebrandwondenmoetenbehandelen.”HetwoensdagochtendklasjevanzusterMarionteltzesleerlingen.“Naastonzeeigenbewoners,waaronderDennis,doenookmensenvaneenzorgboerderijuitLoenenmee”,vultClaudiaaan.JoriekeisdolopdedierenvanDeMaartensplaets.“Diehelpikookverzorgen.Wehebbengeiten,schapen,varkens,parelhoenders,kippen,poezeneneenkonijn.”ZevindteigenlijkalhetwerkopDeMaartensplaetswelleuk.“Koekjes,taartenenbroodbakkenensoepmaken,doeikookgraag.”Joriekegeeftechteraan,datalshetweerhettoelaat,zehetliefstbuitenwerkt.ZeheeftdezelfdefavorietezangersalsCorien.“MaaralsdePretbanduitBrummenspeelt,maakikookweleenseendansje”,zegtzemeteenglimlach.
OpDeMaartensplaetswordtaltijdbegonnenmeteendagopening.GroepsleidsterClaudiaBeumer:“Wekomen’smorgensbijelkaarindewerkplaats.Tombegintdanmeteenspreuk,waarnawegezamenlijkeenliedzingen.Hiernavolgtdewerkbespreking,waarbijeeniederinspraakheeftbijwathijofzijdiedagzalgaandoen.Uiteraardallesbinnendemogelijkheden.”VanuitDeMaartensplaetswordengeregelduitstapjesgemaakt.“Wekunnengebruikmakenvaneigenvervoer(busjeenauto)engaansomsweleensnaarZutphenofDoesburg.Ookwordenboodschappengedaan,uitetengegaanofeenfilmpjegepaktindebioscoop.Onzemensengenietenervan.Voorhenisrust,vertrouwenenstructuurheelbelangrijkenhetbiedthouvast.”DebegeleidsterisnogsteedsmetveelplezieractiefopDeMaartensplaets.“Hetisafwisselendwerkenhetgeeftveelvoldoening.Datwordtalleennogmaarsterker,alsjedanlangetijdbezigbentgeweestoméénvandebewonersietstelerenenvervolgenszietdathetisgelukt.Datgebeurdeonderanderebijhetlerenhanterenvaneenmobieletelefoon.”OpdeMaartensplaetsisaltijdbedrijvigheid.Debegeleiderszijnactiefmetdeopdezezorgboerderijgeplaatstemensenmeteenverstandelijkebeperking.“Ikvindhetprachtigdatikditwerkkandoen”,besluitClaudia.
... interview ... ... interview .
50
51
ZELfSTA
NDIG w
ONEN
MET
BEGELEID
ING
53
Zelfstandig wonen met begeleiding
Begin2002komtereenvraagvanElmeomzelfstandigtekunnenwonenmetbegeleidinginBrummen.Doordestichtingwordtbemiddeldbijhetbeschikbaarkomenvaneenkleinewoning.Innovember2002kanhetnieuwelevenvanElmebeginnenenstartbegeleidsterAnsindienstvandestichtingHeimdallhaarwerk.Zijkomt4keerperweekaanheteindvandemiddagenblijftdantot20.00uur.SamenmetElmegeeftzedanvormaanhetgewonelevenvanalledag.Samenboodschappendoen,koken,wassen,onderhoudvanhethuis.Maarookdevragendiedaarbijkomenkijkenzijnbelangrijk:Hoeorganiseerjedat,hoeveelgeldgeefjeuitenwaarvoor,watbetekenendieingewikkeldebrievendiejesomskrijgt,hoegaje
metdemenseninjeomgevingom,watdoejemetjevrijetijd?Elmewerkt3dagenperweekopeenmanegeinLaagSoeren.Deandere2dagenwerkthijopeenBoerderijindeSteeg.Hetboerenwerkiszijnlustenzijnleven.HetNieuwHeimhuisstaatindebuurtenElmeisdaarregelmatigtevinden.SomsgaathetomeenklusdiehijsamenmetinwonendbegeleiderLuukaanpakt.Ookeenavondjeopdekoffiekomenofeenkeermeeetenisgezellig.LuukenElmestappenregelmatigophunmountainbikevooreenflinkeritindemooieomgevingvanBrummen.NaastditalleskanElmerekenenopeenprimaondersteuningdoorzijnfamilie.
ZELfSTA
NDIG w
ONEN
MET
BEGELEID
ING
NIEUwHEIM
55
Nieuwheim
DeontwikkelingenbinnendeStichtingHeimdallgaanergsnel.NieuwHeimishetvolgendeproject.DeMaartensplaetsiseenechtezorgboerderijgewordenendankomteenbuurpandvanHeimdallaandeGravenstraattekooptestaan.OngeveergelijktijdighebbenHennyenJoseengesprekmetdochterAlineenschoonzoonLuukoverdetoekomst,huntoekomst.Hettweetal(foto)woontenwerktinAssenenhunhuisfungeertregelmatigalsvakantieadresvoordrieHeimdall-bewoners.EénvandedrieisMara,degeadopteerdedochtervanHennyenJosenzusvanAlineenschoonzusvanLuuk.AlineenLuukwillenindetoekomstdezorgvoorMaraopzichnemen.Doorditgegevenenhetbeschikbaarkomenvanhetbuurhuis,ontstaathetideevoorhetopstartenvaneennieuwproject.AlineenLuukzullendaarvandeinwonendbegeleidersworden.Hetgaathieromwonen
enlogerenvankinderenenvolwassenenmeteenbeperking.Hettekoopstaandehuiswordtaaneennauwkeurigeinspectieonderworpenenuiteindelijkwordtbeslotenomvanaankoopaftezienvanwegedeslechtestaatwaarindewoningverkeerd.Dankomtereenalternatief.DemakelaarbiedteenpandaanvlakbijHeimdall.HethuisisgelegenaandeKoppelenburgerweg.HetiseenruimewoningenhetluktdeStichtingHeimdallomditaantekopen.Hethuis–erwordtgekozenvoordenaamNieuwHeim–biedtveelruimteenisvoor75%gerenoveerd.Derenovatiemoetwordenafgerondenhethuiswordtgeschiktgemaaktvoorrolstoelgebruik.Erkomteenrolstoelaangepastekamermetdouche/toiletenhetinrichtenkanop1april2004eenaanvangnemen.Indebeginperiodezijndeactiviteiteninhuisgerichtoplogeren.Tijdensweekendenen
56
Toekomst Luuk Ebeltjes en Aline Divendal ligt in NieuwHeim
vakantiesverblijvenerregelmatigkinderenmeteenbeperkingensomswoontookiemandvoorlangeretijdinNieuwHeim.DecontactenmetHeimdallontwikkelenzichnaarwensenregelmatigkomenermensenvandithuisopNieuwHeim.Zijlogerenerenerwordtdoorhenwekelijkseenpaardagdelengewerkt.Hetblijktzeerpraktischdatbeidehuizenvlakbijelkaarzijngelegen,waardoormenoverenweeraanvullendehulpkanbieden.Yara,ThijnenNiek,dekinderenvanAlineenLuuk,wordengeborenin2005,2007en2009.Vooreeniederishetbijzonderomdezegebeurtenissenvannabijmeetemaken.Erdoetzichooknogeenandereontwikkelingvoor.Hetlogerenopkleineschaalblijktindepraktijklastigterealiseren.Erzijngenoegaanvragen,maariedereenwilophetzelfdemomentinNieuwHeimverblijven.ErzijnveelwisselingenendatisnounietechtwatdeinitiatiefnemersvanNieuwHeimvoorogenstond,toenzeeraanbegonnen.Ergaatenigetijdoverheenvoordatditprojecteeneigengezichtkrijgt.Indeloopvanhetjaar2008wordtsteedsduidelijkerwelkerichtinghetopgaat.NieuwHeimgaateendeelvandetakenvanhetHeimdall-huisovernemen.DesamenwerkingtussenHeimdallenNieuwHeimverlooptuitstekendenomdatdeinwonendbegeleidersvanhethuisaandeGravenstraathetietsrustigeraangaandoen,wordentakenovergenomen.Daarbijgaathetomwonen,enonderdelenvanhetdagprogrammavandeHeimdallers.NieuwHeimishethuisvandetoekomst.
NieuwHeimiseennieuwelootaandeHeimdall-boom.NaeengrondigerenovatiewordthethuisdoorwethouderEefvanOoijenofficieelgeopendop27november2004.DewethouderpriktsamenmetenkelelogeesvanhetNieuwHeimprojecteenaantalkleurigeballonnendoor,waarnaaandevoorgevelvanhethuiseenprachtigbordmetdaaropdenaam‘NieuwHeim’zichtbaarwordt.DenaamNieuwHeimbetekentvrijvertaald‘nieuwhuis’.Hetlaatstedeelvandenaam–Heim–isafgeleidvanHeimdall,denaamvanheteerstehuisvandestichting.AlineDivendalenLuukEbeltjes–dochterenschoonzoonvanHennyenJosDivendal–wordendeinwonendbegeleidersvanhetnieuwehuis.
interview ...
57
58
LuukenAlinewoondenenwerkteninhetDrentseSmilde.DaarnavolgdedeperiodeAssen,waar–naastwonenenwerken–ooknogwerdgestudeerd.Luuklegtuit,hoezebetrokkenrakenbijdeBrummenseprojecten.“IndeperiodedatweinAssenwonen,hebbenweregelmatigMara(degeadopteerdedochtervanHennyenJos)enAnitatelogeren.OokRuudenBertuszijneenaantalkerentegastbijAlineenLuuk.ZijzijnbewonersvanHeimdallinBrummen.AlineenLuukgevenaanzichfulltimebezigtewillenhoudenmetmensenmeteenverstandelijkebeperking.NadatweeengesprekmetHennyenJoshebbengehad,ishetduidelijkwaaronzetoekomstligt.”StichtingHeimdallkooptaandeKoppelenburgerweginBrummeneengrootwoonhuisaan,datinongeveereenhalfjaareenstevigemetamorfoseondergaat.Alleswordtgeschiktgemaaktvoorbewoningenerwordenliefstzesslaapkamerseneennieuwebadkamergecreëerdopdebovenverdieping.IshetvoorAlinealzekerdatzeindiensttreedtbijdestichting,naenkelegesprekkenwordtduidelijkdatookLuukper1april2004zalgaanwerkenbijdeStichtingHeimdall.VoorLuukEbeltjesenAlineDivendalbetekentheteentotaalnieuwestart.“Ikgamebezighoudenmetbegeleidingenverzorgingvandebewonersendaarnaastrichtikmeophetonderhoudvandehuizen.AlineisnaastbegeleiderdegenedievoordeStichtingHeimdalldeloonadministratiedoetendewebsiteenverzorgt.Deverbouwingvanhetpandisgrotendeelsmeteigenmensengerealiseerd.Wehebbeneenaantalmaandenflinkdehandenuitdemouwengestokenomhethuisbewoonbaartemaken.Ermoestwelhetéénenandergebeuren.Veelwerkisverzetopdebovenetage,waarmurengeslooptmoestenwordenennieuwewandengeplaatst.Detuinisaangelegdeneriseennieuweactiviteitenruimtegebouwd.Hierwordtsomshandenarbeidverricht,maarhetisookgeschiktomtesporten.Erstaatonderandereeenhometrainerenfitnessbank.Ookkangebruikwordengemaaktvanhalters.Erkomenookmensen
Foto: Patrick klust op Nieuwheim
meteenverstandelijkebeperkingvanbuitenaf.Zijhebbenhiereengedeeltelijkedaginvulling”
Zes slaapkamers en een nieuwe badkamer interview ...
59
Het gaat erg leuk samen met de kinderen
verhuizing van Heimdall naar NieuwHeim
Anitaissindsseptember2009bewoonstervanNieuwHeim.ZeheeftvelejarenopHeimdallgewoond.Anitavertelt:“Ikheb21jaarinHeimdallgewoond.SindskortverblijfikbijLuukenAlineinNieuwHeim.Hierdoeikschoonmaakwerkzaamheden.OverdagbeniknogbijHennyenJosinHeimdall.Dandoeikboodschappeninhetdorp,strijkdewasenvouwhetop.OokgaikmetdetreinnaarZutphenominkopentedoen.VerderwerkiknogbijSuperdeBoerinBrummen.Ikvulvakkenbijenmaakdekoelcelschoon.DatdoeiksamenmetPatrick,dieinHeimdallwoont.Luukiserdanookbijomtekijkenofallesgoedgaat.Ikvindditleukwerk.”Anitaisinhetbezitvaneeneigenlaptop.Zekaneralaardigmeeoverweg.“Afentoezoekikietsopinternetop.Maarikstuurhoofdzakelijke-mails.IkzendberichtjesnaarmijnzusenHennyenAline.Ikkrijgdaardanookantwoordop.”Ophetweekendkanzezichverheugen:“Wegaandanvaakleukedingendoen,zoalskoekjesbakkenenuitstapjesmaken.Somsindeomgeving,maarookwelverderweg.Uitslapenvindikookwelfijn.”AnitaisooklidvandeBrummensesjoelclubNAR(NietAltijdRaak).“ElkedinsdagavondgaikinzaalConcordiaeenpartijtjesjoelen.”
LuukschetsteenbeeldvanruimvijfjaarNieuwHeim:“Deeersteactiviteitenwarengerichtophetlogerenvankinderenmeteenbeperking.Daarnaasthaddenweeenbewoonster.OokwaseenkamerbeschikbaaralsRuudofPatrickkwamlogeren.Wehebbenaandiversebewonersonderdakgebodenenzelfsafentoealsnoodopvanggefungeerd.Natuurlijkvindtvoorafoverlegplaats,maarhetiswelzo,datuiteindelijkdeinwonendbegeleidersbepalenwiewelenwienietinhuiswordtgenomen.UiteraardhoudenwerekeningmetonzeeigendriekinderenYara,ThijnenNiek,variërendinleeftijdvanachtmaandentot4jaar.Indepraktijkgaathetergleuksamen.IngevalvanhetinwonenvanAnita,isheteengrootvoordeeldatzijdekinderenallangetijdkent.”AlineenLuukzijnooktoekomstgerichtbezig.“OptermijnishetdebedoelingdatwedewerkplaatsvanHeimdallovernemen.JosenHenny
kunnenhetdanwatkalmeraangaandoen,maarzijnzekernognietvanplantestoppen.Buitenstaandersdenkenvaakdatzorgverlenersdiewerkzaamzijnmetverstandelijkbeperktemensen,zichzelfhelemaalwegcijferen.“Hetismaarnethoejeertegenaankijkteninvullingaangeeft”,zegtLuuk.“IkdoenaasthetdagelijkswerkinNieuwHeimooknogwelandereleukedingen.IkbenlidvandeBrummensekegelclubEntreNousengooiwekelijksmijnballetjeopdebanenvanConcordia.”
... interview ... ... interview ...
De Pothof
61
De Pothof
Tweeheelverschillendesituatieshebbenerin2005toegeleiddatereenkleinprojecttotstandisgekomenaandePothofinBrummen.BramvanderHoekisdanmetenigeregelmaatopdeMaartensplaetstevinden.HijwoontinArnhemenkandaartijdelijkbeschikkenovereenhuis.Dennis,bewonervanDeMaartensplaets,isdaarregelmatigtegastalslogé.BramisgenoodzaakttevertrekkenuitArnhemenwilgraagoverwoonruimtebeschikkeninBrummen.IemandmeteenheelbijzonderezorgvraagwoonttijdelijkopdeMaartensplaets,maarheefteigenlijkéénopéénbegeleidingnodig.BramendebewonervandeMaartensplaetskennenelkaarenzieneensamenwonenineendaarvoorgeschikthuisalseenmogelijkheid.Bramalsinwonendbegeleidermetdemogelijkheidomindewoningeeneigenatelier–Bramisookbeeldendkunstenaar–interichten.DeStichtingHeimdallkaneengeschiktewoningaankopeninderustigenieuwbouwwijkdePothofinBrummen.Begin2005wordtditbijzondereprojectgerealiseerd.Daarnavolgteenwisselingvanzorgvrager,waardoorDePothofbetekeniskrijgtalsaanloophuisenlogeerplaatsvoorenkelejongerenmeteenverstandelijkebeperking.VanuitdePothofvindtiederemiddagdeopvangvanWimplaats.HijwordtbegeleiddoormedewerksterMichelle.Hetatelierwordtgebruiktvoorverschillendeactiviteitendoorzorgvragersenanderemensen.
63
Inwonend begeleider en beeldend kunstenaar
Bram van der Hoek voelt zich op zijn plaats bij Heimdall
BramvanderHoekissinds2005werkzaamvoordeStichtingHeimdall.HijisinwonendbegeleiderophetprojectDePothofinBrummen.Bramisdeelsindienstvandezestichtingenindeoverigetijdgeefthij–alsbeeldendkunstenaar–lesaanonderanderemensenmeteenverstandelijkebeperking.Hierbijgaathetomkunstzinnigevakkenalsschilderen,tekenen,boetseren,viltenenhoutsnijden.BramvanderHoekismetdeStichtingHeimdallincontactgekomenviaRiadeJongenTomdeGreeuw,diebeidenwerkzaamzijnalsinwonendbegeleiderophetprojectMaartensplaetsinLeuvenheim.Bramheefteenbredeachtergrondenruimeervaringalshetgaatomdearbeiddiehijdagelijksverricht.Hijwaswerkzaamindezorg,inhetonderwijsenlaterindekunst.HeeftgestudeerdaandekunstacademieinDenHaag.AldezeervaringenkomenhemvanpasinzijnwerkzaamhedenvoordeStichtingHeimdall.
BramvanderHoekvertelt:“IkkenRiaenTomuithunstudietijdinZeist,waarikineenzorginstellingwerkte.Ikwoondevan2002tot2005inArnhemenwasregelmatigaanwezigopdeMaartensplaets.MijnwoonadresinArnhemwastijdelijk,dusikmoestomziennaareenanderhuis.DestijdshadikDennisvaaktegastalslogé.HijwoondeopdeMaartensplaets.IkwildegraagnaarBrummenverhuizenendatkwamervanin2005.ErwerddoordestichtingeenwoonhuisaangekochtaandeDePothofinBrummen.Ikwerddaarinwonendbegeleidervooreenvolwassenbewoner.Inhetwoonhuiswerdookeenatelieringericht,waarik–naastmijnwerkopdeMaartensplaets–alskunstenaaraandeslagkonmetlesgeven.Deeerstetweebewonersverblevennietaltelang.Alspoedigwerdduidelijkdatdehulpdieindezegevallendoordestichtingkonwordengeboden,nietaanslootbijdeproblematiekvandezeinwoners.MogelijkdaterindetoekomstnieuwebewonersaandePothofkomen,diepassenindezewoonvormvoorbegeleidzelfstandigwonen.“Momenteeldoetdelocatiedienstalslogeerplaatsenverschillendevormenvandagbestedingmetofzonderkunstzinnigeinvulling.Ikgeefeenavondcursusvooreenmedewerkerenmensenvanbuitendestichting.VierochtendenperweekbenikactiefalsmedewerkeropdeMaartensplaetsenéénmorgenopeenanderelocatie.”ZowelbijhetlesgevenalsbijzijneigenkunstzinnigewerkvolgtBramvanderHoekeenambachtelijkewerkwijze.“Ikdoedit,omdathethouvastmaarookkunstzinnigevrijheidbiedt.”<-- Foto: Wim, Bram, Amorak, Michelle.
interview .... ... interview ....
64
Zoeken naar geschikte vorm kunstzinnigheid
InvoorkomendesituatiesmaaktBramvanderHoekeersteeninschattingvandemogelijkhedenvaneeneventueeltoekomstigeleerling.“Nietiederisinstaatomdelessentevolgen.Voordebewonersishetuiteraardgeenverplichtingommeetedoen.Deervaringleertechter,datmennaenigetijdzeerenthousiastis.Eerstprobeerikerachtertekomenwatdemeestgeschiktevormvankunstzinnigheidisvooreenbepaaldeleerling.Watmeestbijiemandpast.Ikervaarhetalseenuitdagingommensenhunmogelijkhedentelatenontwikkelen.Alsdatnaenigetijdzichtbaaris,geeftmijdatvoldoening.Dezeactiviteitenmoetennietgezienwordenalseensoortbezigheidstherapie.Eriswelterdegesprakevanhetzoekennaarwerkopmaat.Vandaaruitwordtgetrachtverbeteringterealiseren.”BramisenthousiastoverzijnwerkzaamhedenbijdeStichtingHeimdall:“IkkanmijnwerkopdeMaartensplaetscombinerenmetmijnactiviteitenalskunstenaar.Ikbendankbaarvoorhetfeitdatikmijnmogelijkhedenkanontplooienbinnendestichtingendaarmeebewonersenmedewerkersvandienstkanzijn.Hetisdekleinschaligheid,demenselijkemaatenhetidealismedatmijaanspreekt.”
... interview .
AntroPosofische zorg
oP kleine schAAl
67
Antroposofische zorg op kleine schaal
BovenaanhetbriefpapiervandeStichtingHeimdallstaatvermeld:‘Antroposofischezorgopkleineschaal’.Voordeverwijzingnaarkleinschaligheidisgeenuitlegnodig.Devermelding‘antroposofischezorg’vraagtwelomeentoelichting.DemedewerkersvanHeimdallgaanuitvanhetideedatelkmenseenindividueleensocialeontwikkelingsweggaat.Daarbijspelenbeperkingenenproblemendieiemandheefteengroterol.Dezezijneeningrijpendonderdeelvaneenlevensloop(biografie),dieverderreiktdanhethuidigeleven.Elkmensheefteenmogelijkheidomtotontwikkelingtekomen.Ookvoormensenmeteenverstandelijkebeperkingzijndaarvoorkansen.Dezemogelijkhedenmoetengestimuleerdwordendoorhetscheppenvaneengoedleefklimaat.Hetgaaterdaarbijomdatbegeleiderseenbijdepersoonlijkesituatiepassendeleefcultuurcreëren,waarindeomgangmetelkaarwordtverdieptenwaarinookdekwaliteitvandeomgevinggoedenuitdagendmoetzijn.BinnendeAntroposofischezorgverleningisheteenuitgangspuntomzowelzorgvragersalszorgverlenerseenzinvollevensperspectieftebieden.Eengoedverzorgdeomgevingisdaarbijvanwezenlijkbelang.Hetritmevandedag,vandeweekenvanhetjaarvormtdaarbijeenbasisvoorhetsamenleven.DaarinspeelthetintensiefvoorbereidenenvierenvandeChristelijkefeestdageneengroterol.Ditonderdeeliseenvastgegevenbinnendecultuur.Daarnaastzijnerindividuelemogelijkhedenvoorkunstzinnigeuitingenenhetvolgenvantherapieën.Deintentietotzelfontwikkelingbijdemedewerkersheeftgroteinvloedopdemogelijkhedenenontwikkelingvandemensendiezijbegeleiden.StichtingHeimdallprobeertvanuitdezeinspiratierichtingtegevenaanhaarwerkindeprojecten,waarinheelverschillendemensensamenleven,wonenenwerken.
68
Tot slot
Iederlevenisonderhevigaanvoortdurendeveranderingenendatisvoorelkepersoonweeranders.Datisbijorganisatieseninstellingennietanders.Ookzijzijntelkensweerinbewegingenmoetenditookblijven.Zorgvragenveranderendoordejarenheenenookdeopvattingenoverdezorgnemensteedseenanderewending.Eerstwaserdeinstellingszorgmetgroteinstituten,hetliefstinhetbos,verbuitendesamenleving.Toenwerdhetideevankleinschaligezorggelanceerd.Allesmoesteenmeermenselijkemaatkrijgenindesamenleving:integratiedus.Deoverheidlegdeditmodelopaandezorgverlenersenerwerdopgroteschaalmeegewerkt.Inmiddelsisduidelijkdatintegratie–kleinschaligwonenindewijk–nietalleenmaareengoedeontwikkelingisgeweest.Hetintegrereniseenmoeizaamproces,wantnietvooriedereenmeteenverstandelijkebeperkingiskleinschaligwonendeoplossing.Ideeënoverzorgveranderen,maarookdefinancieringvandezorgisaanwijzigingonderhevig.MensenmeteenbeperkingkunnentegenwoordigzelfoverzorggeldbeschikkenmiddelshetPGB(PersoonsGebondenBudget).Ookdezorginnatura,waarbijhetzorggeldrechtstreeksnaareenzorginstellinggaat,kansteedsbeterzelfingevuldworden.Dezeontwikkelingenstimulerenmensenomeeneigenantwoordtevindenophunzorgvragen.
Geldenzorgzijnnauwmetelkaarverbonden.Maargeldalleenbrengtnooitdeidealezorgtotstand.Daarismeervoornodig.StichtingHeimdallstaatenblijftstaanvoormensenwerkenidealismeindezorg.Ditleverteenaltijdbetaalbaarconceptop.
69
Colofon
StichtingHeimdall25jaar©2010
Oplage600 stuks
Interviewsentekstbewerking Dick Weggelaar
Samenstellingentekstbijdragen Jos Divendal
Fotografie Bram van der Hoek
Vormgeving Tom Voorma
Drukwerk Albani, Den Haag
PapiersoortDigigroen, gestreken MC satimat, 135 gr
StichtingHeimdallGravenstraat66971AHBrummen
Telefoon:0575-564079mail:[email protected]
www.heimdall.nl
Dit boek is gedrukt op natuurvriendelijk, geheel of gedeeltelijk gerecyled papier. De grondstoffen komen uit verantwoord beheert bos. Bij de productie van het papier is verantwoord omgesprongen met energie en water. Het papier draagt het FSC keurmerk.
70
71
72
Top Related