De vertroebelende werking van het begrip levensverwachting in

de AOW discussie

V van Rij

Maart 2017

De toenemende kans om dood te gaan gedurende het leven

De CBS maatwerktabel sterftekansen 1997-2005 zoals gepubliceerd in 2009

AANLEIDING VOOR DEZE EXERCITIE

• De verhoging van de AOW leeftijd concentreert zich op het volstrekt virtuele begrip levensverwachting dat door OECD en later CPB en CBS wordt gehanteerd, deze zou met vele jaren toenemen

• Dit begrip is redelijk ondoorgrondelijk en afgeleid uit sterfte statistieken . Het begrip verdoezelt de werkelijkheid van het ouder worden en de toenemende sterfte kans in het menselijk leven

• Om dit te illustreren heb ik de zogenaamde maatwerktabel sterfte kans 1997-2005 die CBS in 2009 uitgaf in overzichtelijke grafieken uitgezet, helaas heeft CBS tot op heden geen actuelere tabel geproduceerd en legt het zich toe op levensverwachtingsprognoses

• Om een goed beeld te krijgen wat de zogenaamde langere levensverwachting voor onze sterfte kans (voor bepaalde leeftijden) betekent, zou het CBS zo snel mogelijk geactualiseerde grafieken moeten maken

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

0 1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75

SCU

MU

LATI

EVE

TER

FT K

AN

S

LEEFTIJD

Cumulatieve Sterfte kans mannen naar leeftijd CBS 1997-2005

Lager Lager voortgezet hoger voortgezet Hoger

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0 1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75

CU

MU

LATI

EVE

STER

FTE

KA

NS

LEEFTIJD

Cumulatieve Sterfte kans vrouwen naar leeftijd CBS 1997-2005

Lager Lager voortgezet hoger voortgezet Hoger

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

0 1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75

CU

MU

LATI

EVE

SER

FTE

KA

NS

LEEFTIJD

Verschil Sterfte kans “Laagste opleidingsniveau man” vs “hoogste opleidings niveau vrouw” CBS 1997-2005

Lager man Hoger vrouw

CONCLUSIE: Sterfte kans blijft in de tientallen procenten boven een bepaalde leeftijd• De Sterfte kans in iemands leven neemt vooral na het 45 levensjaar steeds meer

toe. Ruwweg van onder de 10% op 50 jaar naar 60% op 75 jarige leeftijd. Deze verhoogde sterfkans is een van de belangrijkste redenen voor mensen om met pensioen te gaan, er is namelijk een gerede kans dat je er niet meer van kan genieten. In feite begint de kans van 65 plussers om te overlijden zo groot te worden als die van een gemiddelde kankerpatiënt. Overlijdensrisico verzekeringen maken heftig gebruik van sterfte kans berekeningen waardoor je boven je 60e in feite geen overlijdensrisico verzekering kan afsluiten en je op je 40e al een veel forsere premie moet betalen dan op je 20e..

• De door CBS geconstateerde stijging van de levensverwachting is afgeleid uit de waarneming dat de laatste Jaren de stijging van sterfte kans gedurende het leven een heel klein beetje lijkt af te neme. Dit wordt dan uitgedrukt in jaren levensverwachting, maar betekent in werkelijkheid dat van de tientallen procenten sterfte kans er slechts enkele procenten afgaan. Dit laat dus onverlet dat de sterfte kans significant toeneemt na het 60e levensjaar.

Conclusie: ontwikkeling sterftekans is sterk gerelateerd aan opleiding en seks• De verschillen tussen opleidingsniveau en seksen in sterfte kans ontwikkeling zijn veel

significanter dan verschillen die het CBS aanleiding geven om van een aanzienlijk hoger levensverwachting te spreken

• De kans dat een man uit de categorie van laagste opgeleide mannen voor de pensioen gerechtigde leeftijd van 65 was overleden, was groter dan de kans dat een vrouw uit de hoogste opleidingscategorie voor haar 75e zou zijn overleden. Deze kans bedroeg iets meer dan 30%.

• De kans dat een man uit de categorie van laagste opgeleide mannen ouder dan 75 werd was amper 10% terwijl die van de hoogst opgeleide vrouwen 70 % bedroeg. Het gaat dus om vele tientallen procenten verschil. Een eventuele stijging van levensverwachting zal dus voornamelijk in de toename van het aantal hoger opgeleiden moeten worden gezocht.

• Om goed inzicht te krijgen zou het CBS gevraagd moeten worden vergelijkbare grafieken op te stellen met de actuele gegevens (bijv. 2005-2017) en te stoppen met de verdoezelende levensverwachting, want we worden echt niet allemaal ouder.