1

Stenen zwijgen, maar stenen hebben een verhaal . Daar waar mensen en stenen hun bestaan delen ontstaan legenden en verhalen. Dat geeft weer aanleiding tot respect of verering, en leidt soms tot wonderen. Hier een paar van zulke verhalen, sommige oeroud, andere uit onze eigen tijd. Nijmegen, 2013

2

INHOUD - DE ONDERSTE STEEN 1. De Devil's Arrows 2. De vloek van de steenmensen 3. Het raadsel van de Moai 4. De Loggan wiebelsteen 5. Dromen op gewijde plaatsen 6. De Guidestones van R.C.Christian 7. De Blarney Stone 8. Stenen met een verhaal 9. De dondersteen van Ensisheim 10. Giant's Causeway 11. De drijvende stenen van Hanumans brug 12. De vloek van Carlisle 13. Een parabel 14. Heilige afdruk 15. Legende in steen 16. Medicijnwiel 17. Shaligrammoniet 18. Pokaini forest 19. De Ica stenen van Peru 20. De stem van stenen 21. De steen van Shivapur 22. Stenen zijn net mensen 23. Zachte stenen 24. Tsunami stenen 25. Knikkers van Costa Rica

3

1. DE DEVIL'S ARROWS

In Boroughbridge, North Yorkshire, staan drie megalieten die o.a. de naam The Devil's Arrows hebben gekregen (naast The Three Sisters en The Devil's Bolts') In de 19de eeuw ontwikkelde zich een uitgebreide legende rond deze stenen, die vanwege hun vorm vragen om een mystieke uitleg. Het komt niet veel voor dat megalieten in het landschap zulke groeven hebben en zo strak van vorm zijn. De legende vond ik in een prachtig boek 'Megaliths' met foto's van David Corio.

Een aantal apostelen - hoeveel en welke vertelt het verhaal niet - kwamen uit Palestina via Glastonbury naar de Keltische stad Iseur om aldaar het Evangelie te verkondigen. Daar werden ze ontvangen door een plaatselijke vorst en ze kregen toestemming om in debat te gaan met de Druïden, de Keltische priesters, om hun respectievelijke religie aan elkaar uit te leggen. Maar onder de Druïden zat de duivel in vermomming, en hij hield een gloeiende speech tegen het Christendom, waarmee hij veel bijval en applaus kreeg van de aanwezige Druïden. Maar de duivel is niet ongevoelig voor trots, en hij raakte opgewonden van zijn eigen welsprekendheid, waardoor zijn hoef begon te gloeien. De rots waarop hij stond smolt, en bleef, net als heet asfalt, aan zijn hoef plakken. Dat ontging de apostelen niet, en een van hen riep "Satan, ik daag je uit!" Toen zijn jas en zijn valse baard afvielen werd de duivel onthuld in al zijn akelige lelijkheid. Woedend vloog hij weg,

waarbij de stank van zwavel nog lang bleef hangen. De gesmolten rots ging mee de lucht in, want die kon hij zo snel niet van zijn hoef schrapen. Natuurlijk werden de Kelten bekeerd. De duivel zwoer wraak en wilde de stad Iseur vernietigen. Van de rots aan z'n hoef maakte hij 4 massieve obilisken en die nam hij mee naar How-Hill om ze naar de stad te slingeren, waarbij hij brulde in machteloze woede...en miste. Blijkbaar was hij geen handige stenenwerper. Drie van de vier stenen vielen in de grond tussen de stad en de rivier de Ure. Verhalen kunnen niet mooi genoeg zijn; in een versiering van de legende

heeft de duivel zich in opperste frustratie opgehangen aan de langste steen (7m) , en bij die actie probeerde hij ook zijn grootmoeder op te hangen. Eind 1800 opperde de krant 'The Gazette' dat iemand eens zou proberen 's nachts drie maal om een steen te lopen, omdat volgens de overlevering dan de duivel verschijnt. Dat leek de krant een afdoende manier om de relatie met de duivel vast te stellen. Of het ooit geprobeerd is weet niemand. Waarschijnlijk toch een beetje eng of zo. Hoewel de groeven doen veronderstellen dat het mensenwerk is, zijn ze een product van erosie. De Plumpton Rocks, negen mijl verderop en afkomstig uit dezelfde groeve, hebben ook zo'n verweringspatroon. Over de werkelijke achtergrond van de drie enigmatische stenen is niets bekend, hoewel er natuurlijk veel theorieën op zijn lostgelaten. Het debat tussen archeologen gaat er vooral over of de stenen ooit deel hebben uitgemaakt van een cirkel, of dat ze een weg hebben gemarkeerd. Hoe dan ook, de streek heeft er een mooie legende aan overgehouden.

4

2. DE VLOEK VAN DE STEENMENSEN Er staan stenen bij de Kampong Penan Muslim Batu in Sarawak, een provincie van het Borneo gedeelte van Maleisië. Die stenen lijken, volgens de plaatselijk bevolking, op mensen, en ze zijn taboe. Men is er daar van overtuigd dat de stenen, en de grond waarop ze staan, vervloekt is. Niemand weet wanneer de legende is ontstaan, maar het verhaal wordt al generaties lang doorverteld. De dorpelingen geloven dat ze de afstammelingen zijn van voorouders die de goden hebben uitgedaagd...en daarvoor zijn gestraft. Hoewel de meeste dorpelingen allang zijn overgegaan tot de Islam, heeft dat het geloof in de oude goden en geesten niet uitgewist. Maar wat is er nou voor verschrikkelijks gebeurd? De voorouders hadden zich te goed gedaan aan verboden vlees, waaronder het vlees van eekhoorns. Ze hadden zich oneerbiedig uitgelaten over de dieren en de kwaliteiten van de verschillende vleessoorten luidruchtig met elkaar vergeleken.

Toen werd de heldere hemel opeens zwart. Een harde wind stak op en een onweer barste los met hevige regen. En toen het over was, waren de dorpelingen in steen veranderd. Die stenen worden nu collectief 'Batu Rasak' genoemd. Ze staan even buiten het dorp, en worden door de inwoners gemeden, omdat ze geloven dat de oude goden daar nog steeds verblijven en over de stenen waken. Een misstap en straf kan niet uitblijven. Over de vloek wordt alleen fluisterend gepraat. Er was een teenager die door de spirits van de stenen was bezeten. Maar gelukkig was hij weer normaal geworden nadat er een ceremonie was gehouden waarbij een gekookte kip in een van de holtes van de stenen was achtergelaten, als offer aan de goden. De stenen zijn verweerd en bedekt met mossen en plantengroei. Omdat niemand zich in de buurt van de stenen waagt is er geen pad, en moet men zich een weg banen door de dichte begroeiing om er te komen.

Maar voor wie durft: het is de moeite waard, want de stenen lijken inderdaad op mensen. De Chief van het dorp, Raini Piee ◄, komt uit een geslacht van Chiefs en kent de legende beter dan wie ook. "Sommige stenen zien eruit als een mens die staat, andere als een zittende figuur.. Er is er zelfs een die sprekend lijkt op een vrouw met een kind op haar arm. Raini denkt dat de overlevering dient om mensen eraan te herinneren dat ze geen verboden vlees mogen eten. De voorouders geloofden dat wilde dieren aan het oerwoud toebehoren en dat op sommigen van hen een taboe rust. Die moeten met rust gelaten worden en kunnen niet

worden gejaagd of gegeten. Hijzelf gelooft in de vloek. Maar, zegt hij, de mensen die nu in het dorp leven zijn afstammelingen van de overlevenden, de mensen die op jacht waren buiten de kampong toen het dorp werd getroffen door de vloek. Hun voorouders zijn niet onder de stenen te vinden. Maar blijkbaar nemen de dorpelingen toch liever het zekere voor het onzekere....

5

3. HET RAADSEL VAN DE MOAI Kort geleden kwam ik een artikel tegen van Robert Schoch ►, een geoloog die bekend is geworden in het alternatieve circuit door zijn herdatering van de Egyptische Sfinx. ergens in de 80er jaren. Schoch ontdekte dat het verwerings- patroon van de sfinx duidde op erosie door water, in plaats van door zand, zoals je zou mogen verwachten in de woestijn. Dat zou betekenen dat de Sfinx duizenden jaren ouder is dan gedacht, en stamt uit een tijd toen de Sahara nog een vruchtbaar en regenrijk gebied was. Andere geologen waren het op grond van detailfoto's met hem eens, tot ze ontdekten dat Schoch het over de Sfinx had, waarna hun mening ineens 180º draaide.... Op Schoch is sindsdien natuurlijk vaker een beroep gedaan als het gaat om controversiële vondsten, en met bewonderenswaardige diplomatie heeft hij zich door de jaren als wetenschapper weten te handhaven, en tussen

vriend en vijand weten door te laveren zonder z'n mond te willen houden. Deze keer gaat het over een onderzoek dat hij zelf deed op Paaseiland, of liever 'Rapa Nui', zoals de echte naam luidt. U kent ze wel, de 'Moai' , die merkwaardige beelden waar het kleine eiland in de Pacific zo rijk aan is. Wie hakten de honderden beelden, wat hadden ze voor doel en betekenis, en vooral: hoe kreeg men ze op hun plaats? Want de maat van de Moai varieert tussen de 4 en 10 meter hoog en de massieve beelden wegen vele tonnen; niet iets wat je op een verloren zondagmiddag even vele kilometers over de rotsige grond sleept. Schoch, die zijn huwelijksreis op Rapa Nui doorbracht, greep de gelegenheid aan om zijn geologisch geschoolde blik over de beelden

en hun raadsels te laten gaan, en hij deed daarbij merkwaardige ontdekkingen. De heersende theorie is dat de Moai voornamelijk dateren uit het eerste millenium AD, en dat er met het hakken van beelden is doorgegaan tot de Europeanen het eiland in 1722 ontdekten en de beschaving snel en efficient om zeep hielpen. Verschillende Moai liggen nog half uitgehakt in de groeves, en daar is er een bij van 25 meter hoog, die 250 ton zou wegen. Volgens de theorie heeft zich een ecologische ramp voltrokken; voor het verplaatsen van de Moai met boomstamrollers werd het eiland ontbost en kon erosie z'n gang gaan. Daarvoor, zegt Schoch, zijn geen bewijzen. Het is een theorie die de blanken wel goed uitkwam, maar de werkelijke ramp voor het eiland waren zij zelf. De meeste Moai zijn van vulkanisch gesteente, want vulkanisme is er volop op het eiland. Maar Schoch ontdekte dat de oudste Maoi van graniet zijn, en er zijn geen groeves op het eiland waar granieten Moai's gehakt kunnen zijn. Zijn theorie is dat die onder de zeespiegel liggen. Wat zou betekenen dat delen van het eiland onder water kwamen te staan. Wanneer? Aan het eind van de laatste ijstijd, 10.000 jaar geleden, toen de zeespiegels mondiaal stegen. Schoch is van plan zelf te gaan duiken naar onderwatergroeves. Als hij gelijk heeft dateert de Moai cultuur dus van vóór het einde van de laatste ijstijd. Dat is behoorlijk wat ouder dan tot nu toe werd aangenomen. Bij gebrek aan aanwijzingen over hoe de beelden zijn verplaatst, speculeert Schoch dat een eilandbeschaving die 2.000 tot 3.000 km verwijderd is van andere eilanden, noodzakelijkerwijs een heel eigen ontwikkeling doormaakt. Zijn voorlopige conclusie is dat parapsychologische fenomenen in die ontwikkeling misschien een rol hebben gespeeld. De mythologie van Rapa Nui maakt gewag van 'mana' als middel om de beelden op hun plaats te krijgen. Mana is het Polynesische woord voor levenskracht, datgene wat in de Starwars-mythologie 'The Force' wordt genoemd, en wat door alle oorspronkelijke culturen erkend wordt als de bezieling van levende zowel als niet-levende dingen. Mana is de kernkracht waarop magie berust. Paaseiland mythologie spreekt van Moai die door mana door de lucht verplaatst werden. Levitatie - het opheffen van de zwaartekracht - is een bewezen fenomeen, en heel vaak is er al over gespeculeerd dat zo de piramiden zijn gebouwd, steencirkels zijn aangelegd en misschien de Moai uit de groeven naar hun plek gebracht zijn. Tibet heeft op dat gebied ook een reputatie. Schoch acht het niet uitgesloten dat de Moai inderdaad via telekinesis geleviteerd zijn, vooral ook omdat een kleine populatie op een zo afgelegen eiland bepaalde vermogens heeft kunnen cultiveren en doorgeven.

6

4. DE LOGGAN WIEBELSTEEN

Er zijn in de natuur diverse stenen wonderen die bewegen, of net niet, maar waarvan men zich af kan vragen hoe het mogelijk is dat ze niet naar beneden vallen, en hoe hun precaire evenwicht is ontstaan. Over zo'n steen-met-geschiedenis gaat het hier. Bovenop een rotspartij aan de ruige kust van Cornwall bevindt zich de 'Loggan (ook wel Logan) Stone of Treen. Die steen rust op een punt waardoor hij met geringe inspanning van iemand die er met de schouders tegenaan duwt, heen en weer kan wiegen, enkele centimeters, maar duidelijk voelbaar. Hoewel, minder duidelijk dan ooit het geval is geweest. In april 1824 was er een luitenant Hugh Goldsmith, een branieschopper zonder verstand, die de Loggan Rocking Stone, met een gewicht tussen de 80 en 90 ton, met mechanische middelen wilde verplaatsen. Daartoe was hij aangespoord door een oude Cornwall profetie, dat geen mens er ooit in zou slagen de Loggan steen uit zijn positie te krijgen. Nou, als er één uitdaging was voor de hersenloze matroos, dan was dat er wel een. Aan het werk dus. Goldsmith verzamelde een aantal vrienden, en waarschijnlijk een aantal kratjes bier, en ging aan de arbeid. Na het plaatsen van koevoeten en synchrone inspanning kreeg de luitenant de diepe voldoening dat een natuurwonder dat ongetelde eeuwen mensen plezier had verschaft in één klap naar de bliksem was. Dan heb je wat gedaan met je leven. Het mag een godswonder heten dat de steen niet met donderend geweld in zee terechtkwam. Een goedgeplaatste richel hield hem tegen. Wat voor de natuur maar ook voor de luitenant een geluk bleek te wezen. Want enkele arbeiders die in de omgeving werkzaam waren hadden de groep luidruchtigen gevolgd, en gezien wat er gebeurde. Zij renden naar de burgemeester om hem op de hoogte te brengen. Heel Cornwall en daarbuiten was in rep en roer. Velen geloofden dat de steen was uitgebalanceerd door de Druïden, maar wat ook de geschiedenis, generaties hadden de rots aan het wiebelen gekregen, en hij was een dierbaar deel van het leven van duizenden. De locale middenstand floreerde vanwege alle toeristen die op de

steen afkwamen, en de herbergiers floreerden omdat er na het wiebelen getoast moest worden. Kortom: men was niet blij met de luitenant. Ook de Admiraal was boos, en liet de matroos vallen. Hij zou uit de marine verwijderd worden als hij niet als de wiedeweerga zorgde dat de steen weer op z'n plaats kwam. Hoe? Dat moest ie zelf maar uitzoeken...en zelf betalen. En zo geschiedde. Het groot materieel kreeg hij gratis uit de haven, maar de werklieden waren voor zijn eigen rekening. Na een week hard werken lag de steen weer op z'n plaats - maar de wiebel was er grotendeels uit. Nooit heeft hij sindsdien meer zo fantastisch bewogen. De balans was er uit. En matroos Goldsmith kon pas aan het eind van z'n leven de

schulden afbetalen. Zijn grap zal als een steen op z'n maag hebben gelegen.

7

5. DROMEN OP GEWIJDE PLAATSEN Bron: Paul Devereux in Fortean Times 178

Paul Devereux is een Engelse schrijver die zich intensief bezighoudt met mystiek en mythologie van het landschap, en dan met name in Engeland. Het begrip 'Ley Lines' werd geïntroduceerd door Alfred Watkins en verder uitgewerkt door John Michell en Paul Devereux, die er veel onderzoek naar heeft gedaan. Hij heeft een aantal interessante boeken geschreven waarvan er verschillende ook in het Nederlands vertaald zijn. Het hier gebruikte artikel gaat over het 'Dragon Project' een wetenschappelijk uitgevoerd droomexperiment op gewijde plekken met een oude en mysterieuze geschiedenis. Sinds de oudheid is steen verbonden met healing, dromen en visioenen, en dan vooral steen waaruit een heiligdom is opgetrokken..

In het oude Egypte werd op sommige plaatsen 'Tempelslaap' bedreven die te maken had met healing, voorspelling of inwijding in de mysteriën. In China maakte tot de 16de eeuw de keizer gebruik van zulke tempels wanneer hij belangrijke beslissingen moest nemen. In Japan had de Keizer in zijn eigen paleis een stenen bed, de kamudoko, waarop hij droomde wanneer staatszaken hem boven het hoofd groeiden. In het antieke Griekenland was de tempelslaap vooral gericht op healing, en er waren 300 tempels speciaal gewijd aan de god van de geneeskunde Aesclepios, waarvan de belangrijkste in Eopidaurus stond. De Romeinen namen het idee over en bouwden ook droomtempels. Het verschijnsel Tempelslaap is nog niet uitgestorven. In de buurt van Calcutta is een Shiva-schrijn waar zieken te slapen worden gelegd in de hoop dat hun dromen antwoord geven op vragen rond hun kwalen. Reden genoeg dus om te onderzoeken of ook in onze tijd de resonantie van een heilige plaats dromen kan beïnvloeden. In de 70er jaren kwam het Draken Project tot stand om te onderzoeken wat er waar was van de overlevering en de moderne ervaring dat bij oude tempels en megalithische monumenten zich ongewone energetische verschijnselen voordoen. Pas in de jaren '90 kwam dat onderzoek, met modernere middelen, goed op gang. De vrijwilligers die zich aanmeldden om nachten dromend door te brengen in minder riante omstandigheden liepen oorspronkelijk te hoop, maar velen trokken zich toch weer terug. Zo bleef er uiteindelijk een groep van ongeveer 70 mensen over, van vele leeftijden en achtergrond. De vraag was om vóór ze naar Engeland afreisden een droomdagboek bij te houden, en ook na thuiskomst dat nog enige tijd te doen. Dat was nodig om te kunnen vergelijken tussen droombeelden thuis in bed en die in de monumenten. Vier locaties werden gekozen: drie in Cornwall en een in Wales. Het oudste was Carn Ingli, 5.000 v.C, en het meest recente Carn Euny, gedateerd op 500 v.C. ► Helpers zouden de dromers begeleiden, en voorzien van electroden en meetapparatuur. Regelmatig moesten ze de dromers checken als die in hun slaapzakken op de stenen lagen. Als de slapers eenmaal droomden en de verschietende pupillen aangaven dat ze in de REM-fase waren (Rapid Eye Movements, de diepe droomfase), werden ze wakker gemaakt en hun droom werd onmiddellijk op tape vastgelegd. Zo werd voorkomen dat men bij het wakkerworden de droom vergeten zou zijn, of niet meer accuraat kon weergeven. Een van de opmerkelijke resultaten van het onderzoek was dat meer slapers lucide dromen rapporteerden dan normaal het geval is. In Carn Euny had iemand een droom die overeenkwam met archeologische vondsten van een dorp om het steenmonument heen, en hij zag zelfs de beschilderingen van de huizen alsof hij er werkelijk rondliep. Redelijk veel mensen droomden beelden die andere deelnemers ook zagen. Maar zoals dat gaat met dromen, de beelden zijn moeilijk te 'pakken' en te vergelijken. Droomonderzoek is geen exacte wetenschap. Een groot probleem was het geringe aantal deelnemers dat uiteindelijk aan alle voorwaarden had voldaan. Van de 70 mensen bleef maar de helft over, omdat de anderen de vereiste droomdagboeken niet hadden bijgehouden. Maar het grootste probleem was geldgebrek. Voor een goede evaluatie en een ruimere opzet was geld nodig, en dat was er niet. In 1993 kwam het uiteindelijke rapport van het experiment, dat wel genoeg aanknopingspunten heeft gegeven om verder onderzoek te rechtvaardigen.

8

6. DE GUIDESTONES VAN R.C. CHRISTIAN Misschien roept het plaatje een associatie op met Stonehenge. Maar het monument staat in Georgia, op een heuvel ten noorden van de plaats Elberton, bekend om zijn granietgroeves.. En het is een van de meest raadselachtige monumenten die er zijn. In tegenstelling tot Stonehenge en andere oude steencirkels roepen de 'guidestones' van Elberton heel gemengde gevoelens op bij heel veel mensen, en het monument wordt dan ook regelmatig beklad. Het is ook niet oud. De geschiedenis gaat zo: In mei 1979 verscheen er een man in Elberton die zich

R.C.Christian noemde. Hij bestelde stenen voor een 'Amerikaanse Stonehenge' , Toen het ruim 6 m. hoge monument eenmaal was opgericht woog het 119 ton, en bestond het uit 5 vertikaal opgerichte stenen, een centrale pilaar en een 'capstone'. Dat was in 1980. Gegraveerd in de stenen zijn New Age variaties op de Tien geboden, in Engels, Spaans, Swahili, Hindi, Hebreeuws, Arabisch, Chinees en Russisch, en op de Capstone staan inscripties in Egyptische hiëroglyfen, Babylonisch cuneïform, Sanskrit en klassiek Grieks. Voor Latijn was blijkbaar geen steen meer over. Dit is geen gewoon monument. Er gebeurden tijdens de bouw vreemde dingen. Een locale zandstraler, Charlie Clamp was honderden uren zoet met het etsen van de 4.000 verschillende karakters. Tijdens die werkzaamheden hoorde hij stemmen en vreemde muziek. De mannen die de fundering legden hoorden ook muziek en voelden zich vaak duizelig. Bij de inwijding verklaarde een lokale dominee (Georgia is een extreem Christelijke staat) dat de stenen waren voor zon aanbidders, cultisten en voor de verering van de duivel. De teksten zouden volgens hem een wereldregering promoten waar de Antichrist de scepter zou zwaaien. Toen de dominee het veld ruimde begon een 'heks' het monument te zegenen. Dit is de tekst van de stenen:

Houdt de mensheid onder de 500 miljoen, in voortdurende harmonie met de natuur. Begeleid de voortplanting wijs, en bevorder gezondheid en diversiteit.

Verenig de mensheid met een nieuwe levende taal. Bedrijf passie, geloof, traditie en alle dingen met matigheid.

Bescherm mensen en naties met eerlijke wetten en rechtvaardige rechtspraak. Laat alle naties zichzelf regeren, en externe conflicten oplossen voor een wereldrechtbank.

Vermijd onnodige wetten en overbodige ambtenaren. Breng persoonlijke rechten in evenwicht met sociale plichten.

Prijs waarheid, schoonheid, liefde ---zoek harmonie met het oneindige. Wees geen kanker op aarde....laat ruimte voor de natuur.

Hoewel we waarschijnlijk veel kunnen onderschrijven van deze 'tien geboden' , is er ook het een en ander dat ons zou moeten verontrusten. Want een wereldbevolking van 500 miljoen betekent dat 95% van de wereldbevolking 'te veel' is. Overbevolking is een groot probleem, dat weten we allemaal, maar geen weldenkend mens zou miljarden mensen willen elimineren. We zijn God niet. Een ander controversieel punt is de voortplanting. Gebod 2 riekt naar eugenetica, en waar dat toe leidt hebben de Nazi's ons laten zien. Wat, in 's hemelsnaam, is de bedoeling van dit geheimzinnige bouwsel? Joe Fendley, de president van Elberton Granite Inc. vroeg aan R.C. Christian, nadat hij van zijn verbazing over de enorme order was bekomen,

9

wat de man in vredesnaam met die stenen van plan was. Christian legde uit dat hij een monument in gedachten had dat zou functioneren als een kompas, kalender en klok, naast de inscripties die erop moesten komen. En het zou de meest catastrofale gebeurtenissen moeten kunnen weerstaan, zodat de resten van een verspreide mensheid na een wereldramp richtlijnen zou hebben voor een betere maatschappij. Fendley dacht met een gek te doen te hebben en wilde van hem af. Kon Christian wel betalen voor deze onderneming? Dat kon hij. Fendley belde zijn bank en gaf door dat een mafkees een monument wilde, en dat hij Christian door zou sturen. Op de bank werd Christian ontvangen door Wyatt Martin, president van de Granite City Bank. Christian legde uit dat de naam Christian een pseudoniem was, en dat een kleine groep mensen die absoluut anoniem wilden blijven 20 jaar geleden waren begonnen het idee van het monument in het geheim te ontwikkelen. Na het gesprek met Martin die hem enkele monumenten in de buurt liet zien, huurde Christian een vliegtuigje om een geschikte locatie in de buurt vanuit de lucht te selecteren. De volgende maandag verscheen hij weer bij de bank. Deze keer zei Martin dat hij echt zou moeten weten wat Christian's echte naam was, omdat hij met zo'n groot bedrag geen risico's kon nemen. Uiteindelijk stemde Christian toe, op voorwaarde dat Martin de enige contactpersoon zou zijn, en dat hij aan niemand zou onthullen wat hem verteld zou worden. Martin tekende de overeenkomst, die ook inhield dat hij, na het realiseren van het project, alle papieren met betrekking tot het monument zou vernietigen. Het geld zou vanaf verschillende banken in het land naar Elberton gestuurd worden zodat de herkomst niet kon worden getraceerd. Enige dagen later bracht Christian Fendley een schoenendoos met een houten model van het te bouwen monument, plus 10 pagina's gedetailleerde instructies. Fendley bleef sceptisch, tot hij een deposit van $10.000.- op zijn rekening kreeg, als aanbetaling. Daarna ging hij meteen aan het werk, want hij hield van uitdagingen. Het terrein wat tenslotte gekozen werd was de top van een lage platte heuvel, met uitzicht naar alle kanten. In de zomer van 1979 werd met de constructie begonnen. Fendley's bedrijf documenteerde het hele proces, van het hakken van de enorme stenen tot het plaatsen op de heuvel. Christian wachtte dat allemaal niet af. Toen de zaak was beklonken zei hij Fendley goedendag en zei dat ze elkaar nooit meer zouden zien. Toen vertrok hij, zonder hem zelfs een hand te geven. Vanaf dat moment liep de communicatie alleen via Martin, die brieven van Christian steeds vanuit een andere plaats kreeg. De Guidestones zijn zo geplaatst dat ze ook astronomisch informatie doorgeven, net als Stonehenge dat doet. Zomer en winter solstice en de equinox van lente en herfst worden gezien door een spleet in de centrale kolom, waarin ook een gat is aangebracht waardoor men de poolster kan zien. In de capstone zit een opening waardoorheen de zon schijnt om 12 uur 's middags, en de zon schijnt veel in Georgia. De winter van 1979 werden de werkzaamheden onder zwart plastic uitgevoerd en het voltooide monument wachtte op de equinox van maart 1980 om te worden onthuld. Maar al voor die tijd was er een stevige controverse, waarbij Fendley en Martin werden beschuldigd van samenzwering en men elkaar in de haren vloog. Georgia staat niet bepaald bekend om z'n ruimdenkendheid. Met lede ogen zag men hoe een coven van heksen er paganistische rituelen uitvoerde. Ook bij Druïden en Native Americans waren de Guidestones in trek voor hun ceremonies. Op den duur verloren de media aandacht voor de identiteit van R.C.Christian en zijn Guidestones. Christian en Martin bleven in contact, en schreven en zagen elkaar regelmatig. Maar nooit kwam de groep waartoe Christian behoorde ter sprake. Rond 2002 hielden de brieven op. Martin denk dat Christian toen is overleden, hij was al 85. De vele documenten rond de Guidestones heeft Martin nog steeds niet vernietigd. Vanzelfsprekend hebben velen theorieën bedacht over de herkomst van de stenen en hun tekst die op zoveel manieren wordt geïnterpreteerd. Maar de stenen blijven een enigma. De theorie die misschien het meest hout snijdt is dat Christian en zijn groep Rozenkruisers zijn - een esoterische organisatie die zich baseert op de middeleeuwse Christian Rosenkreutz. Martin is de enige die het weet, en hij zou graag zijn kennis overdragen en de vele kwaadaardige theorieën tegenspreken, maar hij heeft een belofte gedaan. Op de vraag of hij al die kennis mee in het graf zal nemen antwoordt hij: Dat zou Christian gewild hebben. Zo werken mysteries. In 1982 werd een UFO laag boven de Guidestones gezien. De mare gaat dat als je twee uitgestrekte armen naar de stenen richt, een met de palm op en de ander neer, je een psychische boodschap krijgt......

10

7. DE BLARNEY STONE

Ierland heeft net als Engeland en Schotland veel aparte tradities rond stenen. Een van de velen is het kussen van de Blarney Stone. De veelgezoende steen is een brok graniet in de fundamenten van Blarney Castle, 8 km van Cork, Ierland. Wie denkt dat die intieme handeling zo gepiept is heeft het mis. Iemand die er toe over wil gaan moet op de grond gaan liggen, zich vastklemmen aan een ijzeren railing en zijn ruggegraat riskeren om bij de steen te komen. Maar dan heb je ook wat, want het kussen van de steen verzekert de waaghals van sociale vaardigheden. Het woord 'Blarney' betekent zoveel als bedreven vleierij. Er zijn verschillende legenden die de oorsprong van de steen verklaren. Ooit was hij deel van het Schotse eiland Iona, en is St. Columba, die daar een gemeenschap stichtte in 563 op de steen gestorven. Later werd de steen naar het Schotse vasteland gebracht, en

toen de koning van Munster, Ierse troepen stuurde om met de Schotten in de 'Battle of Bannockburn' in 1314 tegen de Engelsen te vechten, kregen de Ieren een deel van de steen, uit dank.

Daar ging nog wat aan vooraf, volgens de legende: Cormac MacCarthy, heer en meester van Blarney Castle en het land eromheen, was geen prater. Misschien stotterde hij, of wist hij geen raad met vrouwen. In ieder geval, toen koningin Elizabeth I, van macht bezeten, haar oog liet vallen op de

bezittingen van Cormac MacCarthy, kwam de arme man niet goed uit zijn woorden toen hij de koningin op andere gedachten wilde brengen. Toen hij desperaat huiswaarts keerde kwam hem een oude vrouw tegemoet, die hem een geheim toevertrouwde: in de fundamenten van zijn kasteel bevond zich een onbereikbare steen. Als hij er in slaagde die te kussen, dan hoefde hij nooit meer met de mond vol tanden te staan. Cormac slaagde, en Blarney Castle bleef in zijn bezit. Zoals op de foto hierboven blijkt wordt de Blarney legende ook elders gemolken: een steen uit het kasteel staat opgesteld in Fitzgeralds Casino in Las Vegas.Een andere 'unieke' Blarney stone bevindt zich, een stuk makkelijker in verband met het kus-aspect, in Cobh, Ierland. ►

11

8. STENEN MET EEN VERHAAL Er zijn massa's steencirkels in de U.K, en

allemaal hebben ze een verhaal en een geschiedenis. Van dat

laatste weten we vaak maar weinig, maar van de verhalen die eeuwenlang doorverteld zijn weten we een heleboel.

Neem nu de provincie Oxfordshire, waar drie

monumenten in elkaars buurt staan: een steencirkel 'The King's Men' , ◄ een staande megaliet: de 'King Stone' ► en een groep stenen die vroeger een grafkelder vormden maar eeuwen geleden tegen elkaar aan zijn gevallen: de 'Whispering Knights' - de Fluisterende Ridders.▼

Natuurlijk zitten er aan zulke ongewone namen legendes vast. Dat maakt zulke plekken zo interessant. Dit is het verhaal: Een plaatselijke vorst en zijn leger, met plannen om Engeland aan zijn voeten te krijgen ontmoette onderweg een heks - sommigen zeggen dat het 'Mother Shipton' was, een fameuze heks die de koning instrueerde zeven lange stappen te nemen, en als hij dan het dorp Long Compton kon zien liggen, zou hij Koning van Engeland worden. De carrièremaker deed wat de heks zei, roepend "Stick, Stock, Stone,as King of England I shall be known! " Maar helaas, bij de zevende stap rees de grond omhoog

en ontstond de 'Archdruids Barrow' ,een grafheuvel die in de loop der eeuwen is verdwenen. De heks lachte kakelend en zei: "As long as Long Compton ► thou canst not see, King of England thou shalt not be." (zolang je Long Compton niet kunt zien zul je geen Koning van Engeland worden). Pesterig. En zoetgevooisd voegde ze er aan toe dat ze nu de koning en zijn gevolg in stenen ging veranderen, en zichzelf in een vlierstruik. En zo geschiedde; de ambitieuze vorst werd de 'King Stone', de soldaten werden de 'King's Men', en de 'Whispering Knights' zijn de ridders in het gevolg, bezig met een samenzwering. De traditie wil dat ooit de betovering verbroken zal worden. Dan zal de koning en zijn gevolg, verlost van hun verstening, doorgaan met hun inmiddels achterhaalde missie: het veroveren van Engeland.

In werkelijkheid zijn de drie monumenten niet tegelijkertijd opgericht. De steencirkel is waarschijnlijk 1000 jaar ouder dan de King Stone, die misschien als markering bedoeld was voor een begraafplaats. Net als bij Stonehenge zijn er aanwijzingen dat de grote steen ook een astronomische functie had. Maar de legende gaat verder. Mother Shipton's betovering wordt iedere nacht verbroken. De 'King's Men komen om middernacht weer tot leven en lopen de heuvel af om te drinken uit de bron van Little Rollright Spinney. De koning gaat alleen als hij de klok van Long Compton heeft horen luiden. Nieuwsgierigen wordt ontraden deze wonderen met eigen ogen te

gaan bekijken; of je gaat dood, of je wordt gek. Geen van beide een aantrekkelijk vooruitzicht. Ook het beschadigen van een steen leidt geheid tot narigheid. Een boer uit het dorp Little Rollright die een steen meenam om hem over de stroom te leggen en te gebruiken als brug. Met een vierspan krachtige paarden trok hij de steen naar beneden, een bijna ondoenlijke klus waar hij lang over deed, en toen de steen eenmaal lag vond de boer hem iedere ochtend weer op de kant. Dat schoot niet op, en dus besloot hij de steen de heuvel weer op te slepen. Met het grootste gemak en met maar één paard vloog de kar met steen terug naar waar hij hoorde: boven op de heuvel. Zo zie je maar, met legendes valt niet te spotten.

12

Een andere eigenaardigheid van de ´King´s Men´ steencirkel is dat de stenen niet te tellen zijn. Een bakker zwoer dat hij het juiste aantal zou achterhalen, en bakte een flink aantal broden die hij op de stenen legde. Maar telkens als hij zijn broden telde bleken er enkele verdwenen, foetsie, met hulp van de duvel of de elfen. Het verhaal doet de ronde dat niemand ooit in staat zal zijn bij drie keer tellen steeds hetzelfde aantal te krijgen. Misschien wilt u het een keer proberen, als u toch in de buurt bent. Maar vreemd genoeg is het écht moeilijk om het juiste aantal met zekerheid vast te stellen, en moderne bronnen vermelden vaak andere aantallen. Ook weet men niet welk van de stenen origineel is en welke er later bij zijn geplaatst. Onder de King Stone en de King´s Men bevinden

zich - zegt men - grotten waar de fairies wonen. Om middernacht komen ze tevoorschijn uit een gat aan de oever en dansen in de kring. Krijg het niet in je hoofd dat gat af te sluiten. Volgens volksverhalen verdwijnen er regelmatig mensen in dat gat; meegenomen door de fairies. Gelukkig komen ze meestal weer terug... Onlangs was er een meisje van vier dat met haar ouders de Rollright Stones bezocht. Het kind was angstig vanwege de sfeer bij de stenen. Sindsdien werd ze geplaagd door een terugkerende droom over een vrouw die de grot onder de stenen binnengaat en in een slang verandert. Het is geen wonder dat met de stenen nog altijd een heksen-traditie is verbonden. Al eeuwenlang is de steencirkel een ontmoetingsplaats voor heksen, die worden aangetrokken door de legendarische geschiedenis en de heidense oorsprong van de monumenten. In het dorp Long Compton, 1½ km van de steencirkel, woont van oudsher een onevenredig aantal heksen. De King Stone schijnt vruchtbaarheid te bevorderen. Jonge vrouwen gaan er heen om hem 's nachts aan te raken. De 'Whispering Knights' werden vroeger - en misschien ook nu nog wel - bezocht door jonge meisjes die er hun oor tegenaan legden. Op die manier hoopten ze de naam van hun toekomstige echtgenoot te horen fluisteren....

13

9. DE DONDERSTEEN VAN ENSISHEIM

Op 7 november 1492 keek een jongen uit Ensisheim in de Elzas ademloos toe hoe een briljante vuurbal brullend door de lucht vloog en zich een meter diep in een graanveld boorde. De lokale gezagdrager zorgde ervoor dat de grote meteoriet niet aan stukjes werd geslagen door souvenirjagers. Maar de magistraat was blijkbaar niet snel genoeg met zijn maatregelen, want tegen de tijd dat hij optrad had de bevolking al ruim 70 kilo van de oorspronkelijke 127 meegenomen, waardoor de overgebleven steen nog maar 55 kilo woog. Evengoed een heel gewicht. De pas gekroonde keizer Maximiliaan I maakte haast om de 'dondersteen' van Ensisheim met eigen ogen te bezien, waarna hij verklaarde dat de steen een goed omen was voor de oorlog met Frankrijk en Turkije die hij in gedachten had. Hij zorgde dat de meteoriet aan ijzeren kettingen werd gelegd in de

kerk, zodat hij er niet tussenuit kon knijpen of stiekem naar de hemel terug kon keren. In die tijd had met geen idee van meteoren en wat het waren. Op den duur werd de ronde steen in een glazen vitrine geplaatst en later in het paleis van Ensisheim, gebouwd in 1535 door Maximiliaans kleinzoon, gezet. De oorlog van Maximiliaan I had hem veel aan macht en buit opgeleverd, maar de steen zal daar allicht niet van geweten hebben. De Dondersteen van Ensisheim is het oudst bekende geregistreerde geval van een meteoriet in Europa. Er wordt in de eeuwen daarna vaak aan gerefereerd, maar de werkelijke aard van meteorieten wordt pas in de 18de eeuw onderkend. Tenslotte, alle geleerden waren het erover eens dat stenen niet in de lucht verblijven en er dus ook niet uit kunnen vallen, ook al gebeurde het voor hun neus. Twee verklaringen werden gevonden: gestolde damp, of door vulkanen uitgeblazen stenen. Pech dat er bij Ensisheim geen vulkanen in de buurt liggen die uitbarstten in 1492. De steen is te bewonderen in het Rathaus van Ensisheim. Een steen met geschiedenis.

14

10. GIANT'S CAUSEWAY De UNESCO World Heritage Site die 'Giant's Causeway' genoemd wordt bevindt zich in Noord Ierland, in County Antrim, waar 50 of 60 miljoen jaar geleden, in het Tertiair, heftige vulkanische activiteit aan de gang was. Dat kun je je nu niet meer voorstellen. Het gesmolten basalt verspreidde zich door de kalklagen en vormde een lava plateau. Omdat de lava snel afkoelde, kromp de basalt, en, naar haar aard gebeurde dat krimpen in de typische vorm van zuilen. Zulke geologische structuren komen vaker voor, en altijd zijn ze indrukwekkend en ongewoon. Basaltzuilen zijn niet, zoals vaak gedacht wordt, kristallisaties volgens een 6-kantig kristalrooster. Basalt gedraagt zich net als sommige andere lavaproducten als obsidiaan door

een amorfe structuur aan te nemen. Maakt men een basaltzuil kapot, dan vind je diverse mineralen: plagioclaas, pyroxeen, olivijn en wat magnetiet and ilmeniet. De kolommen zelf kunnen verschillend van vorm zijn: meestal 4, 5, 6 of 8- kantig, wat ook al wijst op een ander ontstaansproces dan door kristallisatie. Dergelijke vormen vind je ook bij extreme droogte, als de modderige bodem krimpt tot kantige onregelmatige stukken.

Giant's Causeway - weg van reuzen - daar moet een legende aan vast zitten. Die gaat als volgt: De Ierse reus Finn MacCool , in sommige bronnen Fingal genoemd, had problemen met de Schotse reus Benandonner die op Staffa woonde. Finn bouwde een oversteek van Ierland naar Schotland, maar toen hij zag hoe groot de naderende Benandonner was rende hij terug naar huis . Zijn vrouw Oonagh kwam

met een idee: MacCool werd gestoken in babykleding en in een wieg gepropt. Toen Fingal kwam kreeg hij te horen dat Finn MacCool op dat moment ergens op het veld was, maar dat hij zo thuis zou komen. Benandonner zag de baby in de wieg, en het angstzweet brak hem uit; als Finn's kind al zo groot was, hoe groot moest Finn MacCool dan wel niet zijn! Dus blies Benandonner de aftocht naar Staffa, waarbij hij uit pure frustratie en uit voorzorg de al gebouwde Causeway opbrak. Het heeft lang geduurd voor men erachter was wat de aard van basalt is en hoe het ontstaat. Was het in het water of door vulkanisme ontstaan? Daarover vochten de wetenschappers uit de 18de eeuw. Het was de dichter Goethe die uiteindelijk het pleit beslechtte, en op eigen kosten boringen liet verrichten. Toen bleek dat basalt een vulkanisch gesteente is.

Er is nog iets over aan de Schotse kant: Fingal's Cave, op het onbewoonde eilandje Staffa. Een bijzondere plek voor toeristen die er met een bootje doorheen kunnen varen. Maar ook als je langs Staffa vaart zijn de wanden van duizenden kaarsrechte kolommen een indrukwekkend gezicht. Een ander beroemd voorbeeld van Basalt is de 'Devil's Tower' in Wyoming, die zo'n belangrijke rol speelde in de film van Steven Spielberg 'Close Encounters of the Third Kind', en waarvan een Indiaanse legende zegt dat de krassen door een reusachtige beer zijn gemaakt. Daarom is de Indiaanse naam 'Mato Tipila' , wat 'nest van de beer' betekent. De berg heeft voor velen een duister aura en Indianen hebben hem lang gemeden. Namen spreken boekdelen.

15

11. DE DRIJVENDE STENEN VAN HANUMAN'S BRUG

Als legende en hedendaagse ontdekkingen elkaar raken, dan gebeurt er iets bijzonders. In 2006 stuurde de NASA shuttle een foto naar de aarde van een oeroude verbinding tussen India en Sri Lanka. De brug is 30 km lang, en inmiddels heeft men ontdekt dat hij door mensen is gemaakt. Waarop natuurlijk anderen opstaan om te zeggen dat de brug niet alleen een natuurlijke formatie maar ook een recente formatie is. Doesn't look natural to me! ▲ Carbondating levert heel verschillende uitkomsten op, waar duizenden jaren tussen kunnen zitten. Wat de verbinding uitzonderlijk maakt is dat het oude epos de Ramayana verhaalt van een brug die werd neergelegd tussen India en Lanka. Het verhaal in het kort: Seeta, de geliefde van Rama, was ontvoerd door Ravana, de vorst van de demonen en gevangengezet op Lanka. Hanuman, de populaire aapgod en trouwe vriend van Rama, sprong naar Lanka op zoek naar Seeta. Hij vond haar, lichtte Rama in, en vervolgens moest hij een plan bedenken om een leger over de zee te helpen, want er moest natuurlijk om Seeta worden gestreden. En daarom riep Hanuman met de zegen van de godkoning Rama zijn apenleger bij elkaar, dat in overleg met de

16

bouwmeester Nala een weg bouwde van zwevende stenen, waarover het leger van Rama veilig de overkant kon bereiken. Dat is één versie. Hoezeer deze hele geschiedenis nog leeft blijkt uit een commentaar van een Indiër op een stuk over de ontdekking en het onderzoek van de brug. Deze man schrijft dat de Rama Setu werd geconstrueerd in de Treta Yuga, 2 miljoen jaar geleden. Hij dateert de Ramayana op 5000 jaar oud, en hij brengt het verhaal over de brug terug tot een strijd tussen de godheid Rama en de atheïst Ravana, en schiep daartoe de 'koninklijke weg' over de Indische Oceaan met stenen die op het water dreven. Hij zegt dat gewichtloosheid alleen maar van God kan komen, want die 'laat de planeten zweven in de lucht'..... Hm. Andere bronnen vertellen over het ongelofelijk zware werk dat de apen (en de olifanten) moesten verrichten om de constructie tot stand te brengen. Zij reppen niet van gewichtloze stenen. Zoeken op internet is verwarrend, soms, want als er al over de ouderdom van de 'weg' geen overeenstemming is, over de oudheid van de Ramayana is die er evenmin. Indiase sites dateren hem van 5000 tot rond 7000 BC. Een boek over Indiase mythologie dateert hem van 500 BC tot misschien 200 CE. Da's nogal een verschil.

Men is het er over eens dat de Ramayana (= 'geschiedenis van Rama') ouder is dan de Mahabharata, maar ook die is niet precies te dateren. In India zijn zulke legenden reden om elkaar voor het gerecht te bestrijden. Dat is mooi. Zo kwam het hooggerechtshof van India tot de conclusie dat er geen bewijs was dat de brug in opdracht van Rama was gebouwd, terwijl het hooggerechtshof van Madras bepaalde dat de 'Ram Setu', de brug van Rama, in elk geval door mensen was gemaakt. India zou India niet zijn als er niet iemand was die het astrologisch had bekeken. Op grond van aanwijzingen in de Mahabharata en Ramayana concludeert die dat Sri Rama op 4 december 7323 BC geboren werd. Zo precies weten we onze overgrootmoeder niet eens te dateren,

zonder aan genealogie te doen. Op 31 oktober 7292 stak het leger van Rama over naar Lanka, en de tocht duurde 20 dagen. Op 15 november 7292 BC werd de goddeloze Ravana gedood en de oorlog in het voordeel van Rama beslist. Ik kan me voorstellen dat dat de lezer allemaal worst zal wezen, maar het punt is dat in India deze mythische figuren als historische personen worden gezien, wat ze waarschijnlijk ook waren. Denk ter vergelijking aan ons Oude Testament, waar precies hetzelfde aan de hand is, alleen minder lang geleden. Maar nu de zwevende stenen.... In Tamil Nadu, een provincie van India, staat een tempel die gewijd is aan de aapgod Hanuman. De belangrijkste attractie daar zijn de zwevende stenen. Volgens de legende

werden die gebruikt voor de Ram Setu. Ze zinken niet, want de zegen van Sri Ram rust erop. En dus wil iedere pelgrim de stenen zelf proberen. Informatie op internet geeft geen uitsluitsel over de geologische aard van de stenen. Is het koraal? Daar ziet het naar uit. Maar een bediende van de tempel staat klaar om te bewijzen dat de bezoeker ongelijk heeft, en plompt een stuk koraal in een bak met water, waar het snel naar de bodem zinkt. De Westerling die er geweest is en een steen optilde zegt dat hij zeker 10 tot 15 kilo woog. Da's niet iets wat blijft drijven. Toch nog een wonder?

17

12. DE VLOEK VAN CARLISLE Terwijl de Katholieke kerk er alles aan doet om waardige dingen zoals gelovigen, processies, stervenden en auto's, en onwaardige als jagers en hun wapens te zegenen, en daarmee blijk geeft van een onwaarschijnlijk opportunisme (what else is new), zijn er ook mensen, Katholieken en anderen, die blijkbaar liever vervloekt dan gezegend worden. Zulke mensen wonen er in het Engelse stadje Carlisle, in Cumbria. Maar eerst de geschiedenis: van de 13de tot de 17de eeuw werd de Schots/Engelse grens geplaagd door de 'reivers' , boeven die in groepen smokkelden, overvallen pleegden, vee stalen, afpersten, reizigers om zeep hielpen en oppermachtig waren in het hele grensgebied. Ze waren snel, ongrijpbaar, en horen tot de bloedigste karakters van de toch al niet van bloed verstoken Schotse en Engelse geschiedenis. De taal heeft enkele woorden aan hen te danken, zoals 'bereave' , beroven, maar in de zin van 'verlies van leven'. Ook het woord 'kidnappen' en 'blackmail' komt bij hen vandaan. In 1525 waren de reivers zo'n pest geworden dat de toenmalige aartsbisschop van Glasgow, Gavin Dunbar (1490-1547), een vloek uitsprak over alle reivers van het grensgebied. Dat was niet zomaar een vloekje, maar een uitgebreide en gespecificeerde VLOEK, en hij luidde aldus: "Ik vervloek hun hoofd en alle haren op hun hoofd; ik vervloek hun gezicht, hun verstand, hun gedachten, hun mond, neus, tong, tanden, voorhoofd etc etc en ieder deel van hun lichaam, van de top van hun hoofd tot hun voetzolen, voor en achter, binnen en buiten." De Aartsbisschop liet duidelijk niets aan het toeval over en ging grondig te werk. Vervolgens vervloekte hij hen "lopend en rijdend, staand en zittend, etend en drinkend, slapend en wakend, binnen en buitenshuis, hun vrouwen en kinderen, vee en paarden, oogst en schuren en alles wat ze nodig hebben voor hun bestaan." Alsof dat nog niet genoeg was riep hij ook nog alle vloeken en kwaadaardige wensen over hen af 'sinds het begin van de wereld' en de goddelijke vervloeking van Lucifer die hen in de hel zou werpen. De bisschop moet ongelofelijk ziedend geweest zijn om zoveel vervloekingen uit zijn mond te kunnen krijgen. Hij haalde er Kaïn en Abel bij, de Zondvloed, Sodom en Gomorra en de plagen van Egypte. En hij wenste dat de aarde zich onder hun voeten zou openen. En nog veel meer, maar de tendens is nu wel duidelijk. Tenslotte natuurlijk het allerergste: excommunicatie.

Toen was hij waarschijnlijk uitgeput. Kapot. Dat alles heeft blijkbaar de reivers niet belet om nog ruim een eeuw lekker door te gaan. What the hell, zullen ze gedacht hebben.

18

En toen bedacht iemand in deze tijd dat die vloek eigenlijk wel een mooie tekst was om op een steen te graveren, en daarmee het komende Millenium te vieren. Een onzalige gedachte. Waar iedereen zijn beste wensen aan de komende 1000 jaar meegaf, werd in Carlisle een 16de eeuwse vloek (en wat voor een!) uit de kast gehaald om hem mooi te graveren in de 'Cursing Stone' , zoals hij nu bekend staat. Kunstenaar Gordon Young ontwierp de steen. Hij schijnt van een reiversfamilie af te stammen. Vandaar. Toen de steen in 2001 werd geplaatst in het Tullie House Museum, en ook daarvoor al, was er de nodige trammelant, vooral van Christelijken zijde. Dat werd er niet beter op toen Carlisle sinds 2000 een onwaarschijnlijk aantal rampen te verwerken kreeg. Overstromingen, een heftige uitbraak van Mond en Klauwzeer, veel werkeloosheid, grote branden en geen doelpunten van het plaatselijke rugby-team. En iedereen in Engeland weet wat een ramp dát is. Sindsdien is er hevig gediscussieerd. Het percentage van de bevolking dat, verlicht als men is, de steen wilde houden waar hij was, was net iets groter dan dat van mensen die er de beuk in wilden. De Anglicaanse bisschop van Carlisle , Reverend Graham Dow, sprak zich tegen het behoud van de steen uit. Hij zei: "De originele vervloeking was niet een daad van God. Daarom hou ik vol dat de steen daar beter niet kan zijn. Woorden hebben macht en ze beïnvloeden degenen die ze lezen." De steen kapot slaan? Of hem zegenen? De controverse duurt voort. Het gaat niet goed met Carlisle.

13. EEN PARABEL Lang, lang geleden reisde zenmeester Joji door de Kobe-vallei. Op een dag zag hij een man aan het werk in een steengroeve. Nieuwsgierig liep hij op de arbeider toe en vroeg hem wat hij aan het doen was. De man keek niet op en gromde: " Dat zie je toch, ik hak stenen." De reiziger vervolgde zijn weg. Na enkele uren kwam hij opnieuw langs een steengroeve en zag ook daar een man aan het werk, omgeven door een grote berg stenen. Joji vroeg hem naar de aard van zijn arbeid. De man keek op, glimlachte en zei: " Ik hak stenen in deze steengroeve en daarmee voed ik mijzelf en mijn gezin. " De reiziger bedankte hem en ging heen.

Toen de zon op haar hoogste punt was aangekomen, zocht Joji de schaduw op van een derde steengroeve. Ook daar was een man aan het werk, omgeven door nog hogere stapels stenen en ook aan deze vroeg meester Joji wat hij aan het doen was. De man stond op, bood zijn gast een koele drank aan en zei: " Ik neem het gesteente uit deze groeve en vorm het om tot bouwstenen. Met het geld dat ik daarmee verdien, voed ik mezelf, mijn gezin en mijn schoonfamilie die bij mij is ingetrokken. Maar als u echt wilt weten wat ik doe, moet u nog twee dagen verder reizen. Daar bouwen ze met mijn stenen een prachtige, heilige tempel. " Een verhaal van dezelfde strekking bestaat ook in onze Middeleeuwse Westerse traditie: " Een man ziet een steenhouwer aan de kant van de weg in de brandende zon een figuur uit steen hakken. " Doe je dat de hele dag? Vraagt hij bezorgd. Hoe lang ben je bezig voor je af hebt waar je mee bezig bent? " " Misschien nog wel een jaar", zegt de steenhouwer. " Ik hak geen steen; ik bouw een kathedraal."

19

14. HEILIGE AFDRUK Wie heeft er niet eens zijn initialen gekrast in de bast van een dikke boom, of dat bekende hartje: 'J houdt van K'. Voor alle eeuwigheid gekerft, tot de boom het begeeft. De liefde houdt het vaak minder lang uit. Grafitti spuiten hun naam op plekken waar die gezien wordt, meestal bij gebrek aan een eigen persoonlijkheid. Zo niet met heiligen. Die hebben vaak een eeuwig en waardig identiteitsbewijs achtergelaten, of zo gaat het verhaal. De rest doet er niet toe, iets hoeft niet waar te zijn om waarde te hebben. Zo prachtig, die behoefte van mensen om een tastbaar bewijs te hebben van heilige origine.

Voetstappen hebben een symbolische betekenis. Een uitdrukking als 'ergens veel voetstappen hebben liggen' is er niet voor niets. Voetstappen symboliseren 'aanwezigheid'. Waar verder niets onze identiteit verraad, kan een voetstap ons toch informatie geven, al is het maar over het profiel van iemands zolen. Natuurliefhebbers zoeken naar sporen van dieren, en wij zien in onze besneeuwde tuin welke vogels er zijn geweest. Zij en wij laten onze sporen achter. Voor heiligen geldt dat vooral in figuurlijke zin. En wanneer ze in het 'echt' niet voorradig zijn, worden ze gewoon gemaakt. In de meeste boeddhistische tempels zijn de 'voetstappen van Boeddha' , meestal heel groot, neergelegd. Daarmee is hij zelf aanwezig, en de gelovige heeft een plaats om 'in zijn voetstappen te treden'. ► in Myanmar en ▲ in India. Je zou het allicht niet verwachten, maar Maria heeft vele sporen achtergelaten, en op plekken waar ze zeker tijdens haar leven nooit van had gehoord. Zo zijn er nogal wat voetstappen van Maria in Frankrijk. Ik citeer uit het boek 'Footprints in Stone' van Janet Bord: "In Fonte-Sainte zijn antieke heilige bronnen waar Maria verscheen aan de herderin Marie Galvin, in de 17de eeuw. De Maagd liet haar voetafdruk achter op de drempelsteen van Fonte-Sainte (Cantal arr.), en waar ze de rots

met drie vingers aanraakte begon op 3 plaatsen water te vloeien. Ze liet een indruk van haar heup achter op een rots toen ze viel van vermoeidheid terwijl ze de wraak van herodes ontvluchtte bij Moncontour (Cçtes-d'Armor arr.), en in Deux Sèvres werd ze gevolgd door de duivel, en toen ze opvloog naar de hemel liet ze haar print achter op de rots, die zacht werd toen de duivel erop ging staan. Zijn klauwen zijn in dezelfde rots te bewonderen. De voetafdruk van Maria bij Saint Laurent Chapel was een pelgrimsplek." Wales heeft wat Maria betreft ook interessante tradities. Er zijn diverse voetstappen van haar bewaard gebleven langs de kust van Gwynned. Volgens de overlevering landde ze in Llanfair, waar een voetstap daarvan het bewijs levert. ◄ Ook een knieafdruk en een

borstafdruk zijn daar te bewonderen. De legendes eromheen zijn natuurlijk vooral fantastisch. Ook Jezus liet hier en daar zijn voetstappen na, en een daarvan was in Egypte in Kafr El Sheik, ► bij de Virgin Mary Church. Daaromheen speelt

zich een ingewikkelde legende af over de heilige familie die jaren omzwierf van Palestina naar Egypte. De bijbel rept daar in enkele zinnen over, maar daaraan hebben legendes niet genoeg. Zo zijn er in de Koptische kerk veel verhalen ontstaan over alle plekken waar het gezin verbleef, en op al die plekken zijn kerken en kloosters gebouwd. In het Hindoeïsme zijn natuurlijk ook heiligen wiens voetstappen zijn bewaard. Deze ▲ zijn van de heilige Bhagwan Swaminarayan, een belangrijke heilige die het Hindoeïsme in zijn puurste vorm zocht te bewaren. De voetstappen bevinden zich in Gujarat, India

20

15. LEGENDE IN STEEN

Wie de belevenissen van Harry Potter kent, weet wat de 'Sorting Hat' is. Voor anderen: aankomende tovenaars -leerlingen krijgen een puntige hoed op hun hoofd die spreekt. Die hoed weet wat er omgaat in de leerling, en geeft een bindend advies voor zijn 'Huis' , waar hij de rest van zijn schooltijd deel van uit zal maken.

J.K. Rowling maakte dankbaar, vaardig en kundig gebruik van wat er in omloop is aan overleveringen. Zo ook deze: 'The Stone of Scone', ook wel de 'Stone of Destiny' , of 'Coronation Stone' genoemd. Tot voor kort rustte die steen onder de Kroningsstoel in Westminster Abbey in Londen. De steen had een stem, en was in staat de juiste rechthebbende troonopvolger aan te wijzen

door een luide kreet te slaken. Wat hij deed als er een onrechtmatig persoon op de troon ging zitten weet ik niet. De laatste kroning die de steen meemaakte was die van Queen Elisabeth II, in 1953. Sinds de 13de eeuw lag die steen daar. Hij was in 1297 naar Londen gebracht op bevel van Koning Edward I van Schotland. Maar de steen had een veel oudere geschiedenis, voor wie het wil geloven. Eens had hij namelijk gediend als hoofdkussen voor Jacob, toen hij droomde van de engelen in Beth El - het Huis van God ((Gen. 28: 10-18). Na die tijd was hij deel van de Tempel van Jeruzalem, waar de koningen van Judah gekroond waren boven de steen. Samen met de laatste koning van Juda, wat volgens de tijdlijn Zedekiah zou hebben moeten zijn die regeerde van 597 tot 587, voor hij door Nebukadnezzar werd afgevoerd en Jeruzalem en de Tempel van Salomo werden verwoest.

Maar legendes trekken zich niets aan van historie, en dus kwam Zedekia, of iemand anders in Ierland terecht, met de steen, en trouwde daar iemand van de Ierse koninklijke familie. Daar deed de steen dienst bij kroningen op de Hill of Tara, tot hij naar Schotland werd overgebracht. Daar kreeg hij een plaats in Scone Palace in Perthshire, waar hij getuige was van de kroning van 34 Schotse koningen. Edward I ◄ nam hem mee naar Londen. Voorwaar, een zwerfkei die heel wat verhalen zou kunnen vertellen.

Prozaïscher informatie is dat de steen van Old Red Sandstone is, een fossielrijke steensoort die veel voorkomt in de omgeving van Scone. Maar de soort fossielen die de steen bevat maakt een plaatselijke herkomst weer twijfelachtig. Kortom: alles is mogelijk. De steen weegt 152 kilo, is 66 cm lang en 27 cm breed. Naast de legendarische omzwervingen heeft de steen ook in de meer recente geschiedenis een en ander beleefd. In 1914 hingen de Suffragettes een handtasje met een bom aan King Edward's Kroningsstoel. De stoel werd beschadigd, maar de steen overleefde de merkwaardige daad van vandalisme. Op Kerstmis 1950 ontvreemdde een groep Schotse studenten de steen uit Westminster Abbey om hem weer mee te nemen naar Schotland. Tijdens die actie ontdekten ze dat de steen gebroken was, waarschijnlijk al honderden jaren. Beide delen werden afzonderlijk naar Schotland vervoerd. De uitgebreide zoekactie die volgde, tevergeefs. Uiteindelijk werd de steen teruggevonden op 11 april 1951, op het altaar van Arbroath Abbey. De steen werd naar Westminster teruggebracht, nadat hij kundig was gerepareerd. Sommigen zeggen dat er een replica is gemaakt, en dat zou met het oog op toekomstige avonturen voor de hand hebben gelegen. In 1996 werd de steen, als een symbolisch gebaar naar de Schotten, opnieuw naar Schotland gebracht met een ceremonieel aan de grens. Vandaar werd hij naar Edinburgh Castle gebracht, waar hij voorlopig blijft. ▲ Alleen als er ooit nog een andere koning op de troon komt, je weet maar nooit, dan gaat de steen weer terug naar Westminster Abbey, naar zijn oude plek onder de troon van Edward I. Want zonder steen geen zegen.

21

16. MEDICIJNWIEL - DE HEILIGE HOEPEL Iedereen heeft wel eens van een medicijnwiel gehoord, een typisch Native American begrip. Nu het Sjamanisme zo in opkomst is, is het misschien goed om er wat over te vertellen. De leringen van het medicijnwiel zijn onder de oudste van de oorspronkelijke naties van Amerika. Cirkels - kringen - Mandala's - Kompassen - Wielen - labyrinten - zoveel namen en vormen voor essentieel hetzelfde gegeven: een model van de werkelijkheid in een vorm die zowel de eeuwige kringloop, als het universum, als een queeste naar het eigen middelpunt, als de aspecten van deze en andere werelden in zich heeft. Met een cirkel kun je, letterlijk, alle kanten op. Dit medicijnwiel van stenen, ► of 'Sacred Hoop', ligt in Big Horn Range, Wyoming. Het is bijna 25 m in doorsnee en 28 spaken lopen van het hart van

de cirkel naar de buitenste rand. Het werd ontdekt in 1855. Wie het daar heeft neergelegd weet niemand zeker, maar aangenomen wordt dat het wiel minstens 2000 jaar oud is, en dat de 28 spaken de dagen van de maanmaand zijn. Voor de Indianen van Wyoming is het een heilige ceremoniële plek. Oorspronkelijk, voor de invasie van de blanken in Amerika, waren er duizenden van zulke heilige hoepels verspreid over het land. Daarvan zijn er nu nog maar zo'n 70 over, en het worden er steeds minder, door vandalisme en cultivering van het land. De ouderdom van de wielen wordt geschat tussen 2000 en 4000 BC. Medicijnwielen zijn niet allemaal gelijk, en verschillende Indianen naties hebben hun eigen tradities. Met healing heeft het niet per se te maken, de term is alleen een aanduiding van de religieuze betekenis die de stenen wielen hebben voor de Native Americans. Zelf noemen ze de wielen meestal liever Sacred Hoops. Ceremonies omvatten waarschijnlijk zowel healing als rituele dansen, vruchtbaarheidsriten en jacht magie, en zijn door de eeuwen heen vermoedelijk veranderd. Veel is er onbekend en dat zal wel zo blijven. De stenen van de originele, oude en latere Sacred Hoops zijn neergelegd in verschillende patronen, met enkel of meerdere spaken, of alleen een middelpunt met een cirkel eromheen. Sommigen zijn net als de steencirkels in Engeland gelegd met een astronomische bedoeling, waardoor ze mogelijk als kalender dienst deden. Het tegenwoordige Hopi medicijnwiel heeft vier richtingen die samen staan voor de hele mensheid, elk met een eigen kleur en element. Bij Canadese Indianen symboliseert het medicijnwiel de cycli in de natuur en in het leven, en de onderlinge afhankelijkheid en eenheid. Bij de Ojibwa Indianen zijn het de stenen zelf die ieder hun eigen symbolische betekenis hebben. Tegenwoordig herleeft het medicijnwiel niet alleen bij Native Americans maar ook bij vele anderen die zich met sjamanisme bezighouden. Een medicijnwiel kun je bij wijze van spreken in de achtertuin neerleggen, en er je eigen symboliek en je eigen ceremonies bij bedenken. Nicolas Black Elk, de beroemde Lakota Chief (1863-1950) schreef deze regels: "Toen stond ik op de hoogste berg van alle bergen en rondom mij was de hele hoepel van de wereld...Ik zag de vorm van alle dingen in de spirit en de verschijningen van alle dingen zoals ze samen moeten leven als één wezen. En ik zag de heilige hoepel van mijn volk die een van de vele hoepels was die samen een cirkel maakten, wijds als daglicht en als sterrenlicht en in het centrum groeide een reusachtige machtige bloeiende boom om alle kinderen van één Moeder en één Vader beschutting te geven, en ik zag dat het heilig was."

22

17. SHALIGRAMMONIET

Er was een tijd toen fossielen nog niet als fossielen werden herkend, of er verwarring was over hun herkomst. Beenderen van Dino's werden aangezien voor die van reuzen, want die kwamen in de bijbel voor, en van een T. Rex had niemand ooit gehoord. Maar waar beenderen als beenderen te herkennen zijn, zijn sommige fossielen van zeedieren zo één geworden met de steen waarin ze zijn gevonden, dat ze niet van elkaar te (onder)scheiden zijn. Ammonieten zijn zeedieren die maar niet uitgestorven wilden raken. zo'n 300 miljoen jaar, van Devoon tot Krijt, hebben de dieren zich kunnen ontwikkelen, en pas bij het grote uitsterven van 65 Miljoen jaar geleden hebben de ontelbare soorten

ammonieten definitief het loodje gelegd, samen met de dino's. De moderne Nautilus heeft dezelfde vorm maar is geen directe afstammeling van de Ammoniet. Ammonieten danken hun naam aan Plinius de oude (23-79 AD), wie anders. Hij noemde de 'stenen' 'Hammonis Cornu', de 'heiligste stenen van Ethiopië', vanwege hun vorm die aan een ramshoorn doet denken. Hij hechtte waarde aan de mythe dat de fossielen dromen waar kon maken en de geest heilige dingen waar kon nemen door toedoen van de 'Hammonis' . Ammon was een Egyptische god die in de populaire cultus rond 2000 BC werd afgebeeld met ramshoorns. De stap naar een verering op grond van vormovereenkomst is in elke religie snel gemaakt. Een Christelijke legende verbond de Ammoniet met St. Hilda, de eerste abdis van Whitby Abbey in noord Engeland, 7de eeuw AD. Toen Hilda naar de nieuw gebouwde abdij kwam werd ze aangesproken door de plaatselijke bevolking. Er was een slangenplaag, of ze daar iets aan kon dien. We voelen het al: Hilda bad, en de slangen stortten zich van de rotsen, waar ze meteen in stenen veranderden. Je kunt je afvragen waarom de heer slangen heeft geschapen, misschien om heiligheid een kans te geven? Handige zakenlieden maakten natuurlijk dankbaar gebruik van dit verhaal, kerfden 'slangenstenen' van echte of namaak ammonieten, en verkochten ze als wondermiddel tegen kwalen. ► Maar dan de Shaligram, ook wel Salagrama genoemd. Deze stenen - of liever versteende ammonieten, worden alleen in de Nepalese rivier de Gandaki gevonden, en ze zijn zo heilig als iemands geloof in Lord Vishnu voorschrijft. Shaligrams zijn de heilige manifestatie van de goddheid, en de hoge ouderdom en het feit dat het geen gewone stenen zijn draagt alleen maar bij aan hun

verering. Natuurlijk zit ook aan de Shaligram een legende vast. Shaligrams zijn er in diverse kleuren, van zwart tot veelkleurig. En natuurlijk zijn er geen twee gelijk. ◄ Een beschadigde steen kan niet meer vereerd worden. Rituelen rond een shaligram zijn even goed als het zeggen van mantra's of het hebben van een goeroe. Het wordt ook in het moderne India nog altijd als een gunst van de godheid gezien om een Shaligram te vinden of te bezitten, omdat men dan kan rekenen op een hoop geluk: gezondheid, geen armoede, kinderen en victorie over vijanden. En wie wil dat nou niet.

23

18. POKAINI - EEN RAADSELACHTIGE PLAATS Bron: Pravda

Niet ver van Riga, de hoofdstad van Letland, ligt het Pokaini bos. In 1996 vertelde Ivar Viks, een wetenschapper uit Riga in een vraaggesprek journalisten over de metereologische afwijkingen in de omgeving, en over de mysterieuze eigenschappen van sommige lokale rotsen. Viks uitspraken brachten discussies op gang van voor - en tegenstanders, en daarbij bleek dat er nog meer vreemde dingen gebeurden in en rond Poikani die niet anders te verklaren waren dan door paranormale activiteit. Kort na het interview stierf de wetenschapper aan een onbekende kwaal. De reseach werd voortgezet door Yevgeny Sidorov, een andere Letse wetenschapper. Hij ontdekte dat het

Pokainibos al van oudsher een plaats van pelgrimage was, vanwege een helende reputatie die nu ontdekt is door toeristen. Inderdaad is het bos mysterieus. Het terrein is heuvelachtig, vele heuvels maken het bos onoverzichtelijk. De eiken hebben maar aan een kant blad, wat kan wijzen op negatieve energie die maakt dat ze de andere kant op groeien. Maar het grootste raadsel zijn de stenen. Legenden zeggen dat ze er door pelgrims neergelegd zijn, als boetedoening voor hun zonden, maar het is duidelijk dat de grotere stenen deel uitmaken van de geologische make-up van het gebied. Waar de kleinere steenhopen vandaan komen en sinds wanneer die er liggen is een onopgeloste vraag. In vroegere eeuwen werd het Pokaini bos beschouwd als een heilige plek, en er zijn veel legenden die daarmee te maken hebben. Een legende rept over een vreemd object dat is verborgen onder een van de rotsen. De meningen lopen uiteen: van een radioactieve meteoriet tot een antiek graf. Archeologen die opgravingen hebben verricht hebben geen bewijs gevonden van graven onder de stenen. Maar er is genoeg bewijs dat de keien ongewoon zijn; sommige blijken bij aanraking warm te zijn, en ze genezen verschillende ziekten, zoals reumatische of gynaecologische kwalen. Er zijn ook negatief geladen stenen waar mensen een akelig gevoel bij krijgen. Zulke stenen kunnen degene die ze verplaatst of meeneemt ziek maken of een ongeluk bezorgen. Een andere anomalie is op een open plek, onder een pijnboom. De

temperatuur is daar altijd hoger dan in de omgeving, en lijkt van onder de grond te komen. Zelfs in de winter is die warmte waarneembaar. In de 'Valley of the Spirits' worden orbs waargenomen, die intelligent lijken te zijn. Ze kunnen opgeroepen worden door meditatie. En net als bij graancirkels lopen batterijen leeg en horloges en kompassen worden onbruikbaar. In de 90er jaren is het bos opgeschoond en beter begaanbaar

gemaakt. Er zijn paden aangelegd en bij die werkzaamheden kwamen ook veel van de stenen weer in zicht. Daardoor trekt het nu veel bezoekers, waaronder mensen met een esoterische belangstelling, healers en mensen die genezing zoeken. Ook is het bos een bijzondere plek voor wichelroedelopers. Iedereen is het er over eens dat de stenen iets 'hebben' , en velen voelen de energie die ervan uit gaat. Blijkbaar voelen de bomen dat ook, want sommige lijken de stenen met hun wortels te omhelzen....

24

19. DE ICA STENEN VAN PERU Zo nu en dan komt er een artifact boven water dat archeologen en paleontologen nachtmerries bezorgt. De meest gebruikelijke reactie is dan meestal om zo'n vondst te negeren, of hem af te doen als bedrog, zodat er verder geen aandacht aan gegeven hoeft te worden. De Ica stenen, gevonden in de buurt van de Nazca lines van Peru, waren zo'n vondst. Dr. Javier Cabrera ontving in 1966 een gegraveerde steen voor zijn verjaardag. Hij identificeerde de afbeelding op de steen als die van een miljoenen jaren geleden uitgestorven vis. Carlos en Pablo Soldi, beide verzamelaars van opgegraven artifacts, hadden een hele verzameling van deze stenen waarvoor ze de interesse van de archeologische gemeenschap tot nu toe niet hadden weten te wekken. Zij verkochten 241 soortgelijke stenen aan Dr. Cabrera. Zo ontstond een enorme verzameling, want in de 35 jaren na zijn eerste steen verzamelde Dr. Cabrera er ongeveer 15.000, voornamelijk van inwoners van het gebied.

De meeste stenen werden in de grond gevonden, en een theorie is dat ze aan de doden werden meegegeven. De stenen hebben heel verschillende afmetingen, van tennisbal tot voetbal. Alle stenen zijn van Andesite, een grijs tot zwarte, soms bruinige variatie harde vulkanische steen. In lichtere tinten zijn ze gegraveerd met een grote variatie aan patronen. Wat die patronen zo ongelofelijk maakt is dat dinosauriërs en mensen er samen op staan afgebeeld. Als de stenen echt zijn, dan betekent dat dat de hele menselijke geschiedenis herschreven moet worden. Traditionele koolstofdatering, de betrouwbare manier om organische vondsten te dateren, werkt niet met steen, maar het oppervlak van de stenen is 'gevernist' door de inwerking van bacterieën, een natuurlijk proces bij steen. Door het graveren ontstonden de lichtere patronen: de echte kleur van de stenen. Omdat ook daar vaak weer een laag 'vernis' overheen is gegroeid, lijkt het waarschijnlijk dat de stenen inderdaad heel oud zijn. Behalve prehistorische en uitgestorven dieren zijn er kaarten op de stenen gegraveerd met vreemde continenten, menselijke scenes, sexuele interactie, technologische voorstellingen en zelfs operaties. Is er werkelijk sprake van afbeeldingen uit een beschaving die zo lang geleden bestond dat we er er niets van weten? Of is er een kunstzinnige grappenmaker aan het werk geweest? Zo iemand moet er een levenswerk van gemaakt hebben, want de 15.000 tot nu toe gevonden stenen zijn rondom bedekt met voorstellingen van grote artisticiteit en complexiteit. Wie zou tientallen jaren van zijn leven willen geven om de wetenschap te misleiden?

Dr. Cabrera stichtte een museum om zijn stenen onder te brengen, maar een serieuze belangstelling van wetenschappelijke zijde heeft hij nooit gekregen. Intussen - overtuigd als hij was van de echtheid van de vondsten - deed hij er alles aan om een tijdlijn vast te stellen op grond van de voorstellingen op de stenen. Zijn idee was dat de stenen afkomstig waren van een buitenaards ras. Omdat ze in de buut van de Nazca woestijn zijn gevonden, theoretiseerde hij dat de Nazca vlakte een landingsplaats was voor buitenaards verkeer, en een vertrekpunt, toen hun werk hier op aarde er op zat. Geologen hebben bevestigd dat de kaarten op de stenen de wereld weergeven zoals die er 13.000.000 jaar geleden uitzag. Dat er continenten zijn geweest met ontwikkelde beschavingen is geen nieuw idee.

Er zijn op de wereld heel veel door mensen gemaakte voorwerpen gevonden in lagen van miljoenen jaren oud, uit een tijd toen er nog geen sprake was van iets wat op mensen leek - denken wij. In o.a.de Indiase mythologie is er wel sprake van zulke lang verloren werelden, veel ouder dan Atlantis of Mu. Intussen worden de Ica stenen officieel doodgezwegen, en omdat de wetenschap ze voor vervalsingen houdt en er geen onderzoek naar wil doen, vermoedelijk uit angst dat ze misschien echt blijken, zal de controverse zo nu en dan wel weer oplaaien. Komt u ooit in Peru, dan kunt u ze gaan bekijken.

25

20. DE STEM VAN STENEN Dat is de titel van een veelbelovend artikel uit 'The World of Wonders' , een tijdschrift uit rond 1870. Ik vertaal: "De oude magiers schijnen heel succesvol geweest te zijn in het manipuleren van de eigenschappen van geluid voor hun eigen doeleinden. In het Labyrint van Egypte, dat 12 paleizen en 1.500 onderaardse kamers bevatte, spraken de goden met donderende stem. Plinius de Oude, die in die tijd leefde, informeert ons dat sommige van die paleizen zo waren geconstrueerd dat hun deuren niet konden worden geopend zonder dat donderslagen werden gehoord binnenin het hele paleis." Voor 't geval je nooit van het Egyptische Labyrint hebt gehoord, ( ik bijvoorbeeld) , voel je dan niet onderontwikkeld, want het Labyrint werd pas in 2008 geofysisch onderzocht door

wetenschappers en UNESCO representanten. Opper - archeoloog Zahi Hawass zal er ook wel bij geweest zijn. Het Labyrint is gelegen bij de plaats Hawara, en is bekend uit de geschriften van de klassieke historici Herodotus en Strabo, die melden dat het een tempelcomplex was met 3000 kamers vol hieroglyphen en fresco's, dat in de afgelopen 2000 jaar onder het zand is bedolven geweest. Herodotus beschrijft het labyrint als een onafzienbaar complex "waarvan het nauwelijks voorstelbaar is dat het om mensenwerk gaat. Tomben van Farao's en van heilige krokodillen zijn erin ondergebracht", en "verbijsterende en ingewikkelde passages van kamer naar kamer en van hof naar hof en vandaar naar galerijen zijn een eindeloos wonder voor mij. Iedere binnenplaats is van wit marmer en versierd met prachtig beeldhouwwerk, omringd door zuilengalerijen..." Meer dan een echo-bepaling van de omtrekken van het complex kan er niet gedaan worden, omdat het zoute grondwater onrustbarend stijgt en de Egyptenaren onder de omstreden Hawass (weer opnieuw in functie) niet happig zijn op buitenlandse inmenging. Hier een mogelijk grondplan...► Terug naar de World of Wonders.... "The Antieken wisten de akoestische eigenschappen van bepaalde soorten steen opmerkelijk goed te benutten. Pausanias vertelt van een prachtige steen die was geplaatst als een soort schildwacht bij de ingang van een schatkamer, en dat rovers werden afgeschrikt door de trompettonen die eruit kwamen. Diverse stenen hebben die eigenschap van resonantie, en het is mogelijk dat een steen zo was opgehangen dat hij , als men hem probeerde te openen, werd aangeslagen door een uitstekend stuk metaal."

De Kolossen van Memnon, op de westelijke oever van de Nijl, stonden bekend om hun 'roep' wanneer de zon opging. Volgens de World of Wonders was dit het gevolg van een ingewikkeld mechanisch systeem van lenzen en hamers, waardoor bij de eerste zonnestralen er iets in beweging werd gebracht en een klankrijke steen werd aangeslagen, waardoor de roep over de Nijlvlakte klonk. Dat moet indrukwekkend geweest zijn, maar historisch is het onzin.. Anderen geloven dat het niets anders was dan een priester die op gezette tijden, gebruik makend van de akoestiek, de goden een stem gaf. Dit fenomeen ontstond in ieder geval pas toen in 27 BC een

aardbeving een van de Kolossen zwaar beschadigde. Vanaf dat moment werden de geluiden gehoord. Strabo beschrijft het als een resonerende dreun, terwijl Pausanius het geluid vergelijkt met het breken van de snaar van een lier. Anderen hoorden meer een geluid van slaan op koper, of ook van gefluit. Strabo zegt dat hij het in 20 BC zelf heeft gehoord. Al in de Oudheid bestond het idee dat het horen van de stem van Memnon geluk bracht. De reputatie van het fenomeen reisde de wereld over en een constante stroom van antieke toeristen, waaronder Romeinse keizers, reisde af naar Egypte om gelukkig te worden. Een van hen, Septimus Severus, kreeg het geluid niet te horen en was daardoor blijkbaar zo geschokt dat hij rond 199 AD het gebroken beeld herstelde, waarna hij het voorgoed het zwijgen oplegde. Daarom is het waarschijnlijk dat het hier om een natuurlijk fenomeen ging, en dat er geen priester in het voetstuk zat. Een verklaring zou kunnen zijn dat de poreuze stenen uitzetten bij de rijzende temperaturen, of misschien had ook de wind ermee te maken. Hoe dan ook, Memnon zwijgt. Terwijl hij toch heel wat heeft meegemaakt. Jammer.

26

21. DE STEEN VAN SHIVAPUR

Internet is behalve een fantastische bron van informatie, ook een plek waar menigeen een onzinnig ei op legt. Zo ook over de leviterende staan van Shivapur, een dorp ten zuiden van Pune. Maar gelukkig heeft een Margaret Deefholts daar een betrouwbaar verslag over geschreven, http://www.margaretdeefholts.com/levitatingstone-shivapur.html gekoppeld aan een filmpje op YouTube. http://www.youtube.com/v/T_whh8O_EMo Het verhaal is er een van Moslim verdraagzaamheid, en dus moeten de extremistisch geneigden daar eens een kijkje nemen. Maar dat terzijde. Pir Qamar Ali Darvesh was de zoon van een Moslim familie, die al jong het vreedzame pad van het Soefisme prefereerde boven de spierballen van zijn oudere broers. Een precieze datum kan ik niet vinden, maar het moet ergens in de 14de of 15de eeuw geweest zijn. Op z'n 6de ging Qamar Ali al in de leer bij een Soefi leraar waar hij zijn dagen in meditatie doorbracht. Blijkbaar ontwikkelde hij ook de gave van healing, want al snel kwamen mensen van heinde en ver naar hem toe vanwege zijn gaven en zijn heiligheid. Maar spirituele wonderkinderen sterven vaak jong: hij was 18. Op zijn sterfbed had hij een wens: bij zijn tombe moest een steen geplaatst worden van 100 kilo. Als 11 mannen hun wijsvinger onder de steen zouden leggen (andere versies zeggen 7 mannen) en samen zijn naam aanroepen, dan zou de steen boven hun hoofd uitrijzen. "Laat dat een symbool zijn", zei hij, "dat spirituele kracht groter is dan brute kracht. Zoals Allah de mededogende jullie liefheeft, zo moeten jullie alle mensen van iedere kaste en geloof liefhebben, want wij zijn allen broeders op dezelfde weg. Denk daaraan als je mijn naam aanroept en de steen opheft."

En zo gebeurt het nog steeds. De steen vliegt de lucht in boven de hoofden van de participanten, gedragen door de naam van de heilige. Echte levitatie is wat anders, de wijsvingers zijn nodig om de steen in beweging te brengen. Het doet denken aan de bekende 'partytrick' waarin vier mensen met hun

wijsvinger een stoel met iemand erop optillen. Dat schijnt te lukken, mits je 't op de goeie manier aanpakt, en daar komt geen heilige aan te pas. Margaret Deefholts vertelt dat het geen effect sorteert als men met meer dan 11 mensen de steen wil laten 'vliegen' , en ook niet als de naam van de heilige niet wordt uitgesproken. Dat kan psychologisch zijn, maar in een land als India, zo vol oude overleveringen en wonderen, zijn zulke nuchtere overwegingen nooit te toetsen. Het geloof doet er niet toe, zoals het er ook voor Qamar Ali niet toe deed. De tombe van Qamar Ali is met goud brokaat overdekt en zijn mausoleum is van marmer. ►Vrouwen worden er niet binnengelaten, uit eerbied voor de ongetrouwde status van de 18 jarige heilige. Maar wonder of niet, besluit Deefholts, de steen brengt steeds 11 mensen van vaak verschillende denominaties bij elkaar voor een gezamenlijke inspanning in naam van Qamar Ali, en dat is wonder genoeg.

27

22. STENEN ZIJN NET MENSEN Soms kunnen ze hun mond niet houden. Volgens Wirt Sikes, die verzamelaar van Welsh folklore waar hij in 1880 een omvangrijk boek over schreef, was er een Talking Stone in Llechlafar, die als een brug dienstdeed over de rivier de Alyn, bij het kerkhof van St. David in Pembrokeshire, aan de noordkant. Als u er ooit een keer wilt gaan kijken. De steen is een marmeren plaat, glad geworden door de vele voeten die er overheen zijn gelopen. Hij is 2 meter breed en 30 cm dik. Wie begraven wilde worden op het kerkhof van St. David moest noodzakelijkerwijs over die steen, of hij zou in de rivier terechtkomen. Dat ging een keer mis. Misschien was de kist te zwaar, of de overledene stond de steen niet aan, maar bij die gelegenheid begon de steen een gesprek, maar krakte door de inspanning in

het midden. Dat kan men nog zien, die barst. En daarom liep men later liever een eindje om dan nog een keer met een lijk over die stenen brug te gaan. Een andere stenen bemoeial is gelegen in dezelfde parochie van St. David: een trap die leidt naar de zee. Enkele van de treden maken een bijzonder geluid, als het luiden van een bel. Het verhaal gaat dat er in het grijze verleden een troep bandieten is geland die de kapel wilden beroven. Die namen de kerkklok mee, maar omdat die zo zwaar was moesten ze hem telkens even neerzetten om op adem te komen. Sinds die dag herinneren de stenen waarop de klok rustte aan die akelige gebeurtenis, door te klinken als een klok als men er op slaat. Nog een steen in die stenenrijke regio: de Expanding Stone. In de rots van St. Gowan's Chapel is een uitholling die de magische eigenschap heeft zich aan te passen aan de omvang van wie erin gaat zitten. Voor zowel een grote als een kleine man is net genoeg ruimte. Ook kan men er een wens doen, en als je je dan niet bedenkt terwijl je je in de steen omdraait, dan komt je wens uit. De originele fabel vertelt dat de steen ooit massief was, tot een heilige onderdak zocht bij de rots omdat hij werd achtervolgd door heidenen. Toen opende de steen zich en ontving hem tot het gevaar was geweken en de steen hem weer liet gaan. Sommige stenen houden het niet uit op één plek. In het midden van de parochie van Carmarthenshire is een veld dat Parc y Fonwent heet, of kerkhofveld, waar volgens de lokale traditie ooit een nieuwe kerk gebouwd had moeten worden. Maar de stenen die daar overdag heengebracht werden, vonden hun weg 's nachts terug naar de plek van de huidige kerk. Getuigen die 's nachts op wacht stonden hoorden de dwergen die met dat werk bezig waren tegen elkaar zeggen 'Nee, hier is de plek'. Er zijn meer plaatsen in Wales waar de dwergen zich met het verplaatsen van stenen bemoeien, maar er zijn ook stenen die uit zichzelf aan de wandel gaan. Nennius, een 9de eeuwse monnik, spreekt over een steen, een van de wonderen van het eiland Anglesey, die 's nachts uitstapt in de vallei van Eitheinn. Volgens de overlevering werd die steen in zee gegooid maar 's morgens teruggevonden in de vallei. Sindsdien verplaatst hij zich. Een steen wil ook wel eens wat van de wereld zien. De Anglesey steen wordt ook genoemd door Giraldus Cambrensis, een 12de eeuwse monnik en historicus uit Wales,► door wie de steen beroemd werd als de Maen Morddwyd, of de 'dijsteen' vanwege zijn vorm. In zijn tijd was het zo dat waar die steen ook mee naar toegenomen werd, hij altijd op eigen initiatief terugwandelde. 's Nachts natuurlijk. Hugh, de Graaf van Chester (1047-1101) hoorde van de miraculeuze krachten van deze steen toen hij het eiland en het omringende gebied veroverde. Omdat hij van nature sceptisch was, liet hij de steen met ijzeren kettingen stevig vastbinden aan een hele grote steen. Daarna wierp men ze samen in de zee. Maar zie, precies zoals men hem al voorspeld had, was de steen de volgende morgen, in z'n eentje, weer op zijn oude plaats terug. Vanaf toen was het verboden de steen nog te beproeven. Maar blijkbaar ging die z'n eigen gang. Op den duur heeft die steen z'n kracht verloren, schrijft Sikes, want in de 18de eeuw werd hij gestolen en daarna is hij nooit teruggekomen. Jammer jammer. In Pembrookeshire tenslotte staan de Dancing Stones of Stackpool; drie staande stenen ongeveer een mijl van elkaar. Volgens het plaatselijk geloof komen ze een keer per jaar bij elkaar in Sais Ford om te dansen. Als ze moe zijn keren ze naar hun respectievelijke plaats terug, en doen of hun neus bloedt. Maar als het jaar om is.....

28

23. ZACHTE STENEN

Hoe de piramides van Egypte gemaakt zijn weten we niet. Tientallen theorieën zijn er intussen op losgelaten hoe die gigantische blokken steen met primitieve middelen en een grote hoeveelheid mankracht op de juiste plaats zijn terechtgekomen. Dat we maar weinig weten over de technologieën van oude beschavingen wordt keer op keer door vondsten bevestigd, ook al geven de leerboeken kant en klare theorieën alsof er geen enkele twijfel mogelijk is. Ik denk dat wij in onze verklaringsdrift altijd uitgaan van wat wij aan oude en nieuwe technieken kennen. Maar allicht zijn er in de oudheid technieken geweest die wij vergeten zijn en waar

we dus niet opkomen. Van alternatieve zijde is veel gespeculeerd over geluid als bron van levitatie. Niet alleen van de stenen in Egypte, maar ook van andere 'bovenmenselijke' bouwwerken. Best mogelijk. Verhalen uit het oude Tibet bevestigen zo'n techniek, en in modernere tijden hebben bijvoorbeeld John Worrell Keely (1827-1898) en John Hutchison (1945 - ) met succes geëxperimenteerd met geluid en magnetische velden om de zwaartekracht op te heffen. Het kan dus. Of de Egyptenaren dat wisten zullen we vermoedelijk nooit te weten komen.

In een recent artikel van geoloog Robert Schoch ► speculeert hij heel voorzichtig over levitatie als mogelijke plaatsingstechniek voor de Moai van Rapa Nui (Paaseiland). Daarbij gaat hij uit van de legenden die veel ouder zijn dan de infiltratie van de blanken op het eiland. Niet lang geleden is er gespeculeerd over het gieten van stenen. De piramides zouden gedeeltelijk gebouwd zijn met stenen die als een soort cement gegoten werden, op de plaats zelf. Dat voorkwam een hoop gesjouw, en het zou ook verklaren waarom de stenen vaak zo ongelofelijk goed op elkaar aansluiten. Dat fenomeen zien we ook in Zuid Amerika, bij de Inca bouwwerken van Peru. Even googelen onthult dat er onderzoek is gedaan met een elektronen microscoop, waardoor de cement theorie bevestigd lijkt, althans bij sommige stenen, want je kunt ze moeilijk één voor een onderzoeken. Niet dat de klassieke Egyptologie z'n dogma's door nieuwe vindingen zal laten wankelen. Maar nu we het toch over stenen hebben: 'Lost Trails, Lost Cities' is een boek van de zoon van kolonel Percy.H.Fawcett, ◄ de man die op zoek was naar legendarische steden in het regenwoud van Zuid Amerika, en daarbij met zijn twee metgezellen spoorloos verdween. Zijn zoon Brian schreef het boek aan de hand van de brieven en notities van zijn vader.

En dan vinden we dit (ingekorte)verhaal, opgetekend uit de mond van een van de Indiaanse gidsen: "Een paar jaar geleden werkte ik in een mijnbouw kamp in de Andes van Centraal Peru. Zo nu en dan maakten we oude pre-Inca graven open om te zien of er waardevolle dingen te vinden waren. Op een oude begraafplaats aten we wat en dronken pisco (een sterke borrel). Een van de mannen werd stom dronken. Hij vond in een graf een flesje met een vloeistof. Denkend dat het pisco was, wilde hij het een andere Indiaan door de keel gieten. Die stribbelde heftig tegen. Hij wist dat er geen pisco in de fles zat maar iets heel anders, en dat maakte hem wild van angst." In de strijd viel de fles om en de vloeistof kwam op een steen terecht. Toen de indiaan die het verhaal vertelt de steen inspecteerde, was die zo zacht als was geworden, alsof de steen was gesmolten. In een interview uit 1983 zei Jorge A. Lira, een priester die alles wist van de folklore van de Andes, dat hij een oude methode om steen zacht te maken had ontdekt: twee planten die dat vermogen hadden had hij kunnen identificeren. Hij was erin geslaagd de planten te vinden en er proeven mee te doen. Het zacht maken was gelukt, maar niet het opnieuw harden. Een Argentijnse antropoloog van Indiaanse afkomst, Aukanaw wist van een traditie over een zeldzame plant, lokaal bekend als 'pitio' . Een soort specht maakt gebruik van die plant als hij de rots niet inkomt, of de ingang is geblokkeerd. Hetzelfde wordt verteld over een kleine vogel in de Peruviaanse en Boliviaanse bergen die z'n nest in de rots maakt met gebruik van bladeren - mooie ronde gaten in de harde steen.... Zou het kunnen zijn dat oude culturen het bestaan kenden van een extract dat steen kan doen 'smelten'? Intrigerende overleveringen. Stel dat het waar is. Wat weten we eigenlijk wél zeker?

29

24.TSUNAMI STENEN Ze waren gewaarschuwd. Het was niet de eerste keer dat een Tsunami Japan trof. In een land waar vulkanen en aardbevingen net zo gewoon zijn als bij ons een natte zomer, kan men altijd rekenen op waarschuwingen van de voorouders. De vissen hadden het ook al voorspeld: de aarde was onrustig. We weten tot welke destructie dat heeft geleid. De kustlijn van Japan is beschermd door honderden stenen. Niet om de vloed tegen te houden, maar om de mensen te waarschuwen: bouw niet voorbij deze steen! Sommige van die stenen zijn 6 eeuwen oud; tsunami's zijn geen

modern verschijnsel. Helaas vertrouwen veel moderne Japanners meer op de techniek en op hun dijken dan op de door ervaring wijsgeworden voorouders. De waarschuwingen op de stenen hadden niet meer de afschrikwekkende werking waarvoor ze waren opgericht. Misschien is het ook zo dat iedere generatie weer zijn eigen blunders onder ogen moet zien. We hebben allemaal de neiging te denken dat iets ons niet zal overkomen. Maar de zee trekt zich daar weinig van aan. De platte stenen, sommige meer dan 3 meter hoog, staan vooral langs de noordoostkust, waar de tsunami het land heeft overstroomd. 29.000 mensen verdronken of raakten vermist. De voorouders zullen hun hoofd geschud

hebben, daarboven. Van veel stenen zijn de karakters intussen onleesbaar geworden en bijna verdwenen. Veel stenen werden opgericht nadat eind 19de eeuw twee tsunami's het land troffen. In 1896 verdronken 22.000 mensen. De steen van Abeyoshi

(boven ▲ ►) is de enige waarop expliciet wordt vermeld waar huizen gebouwd mogen worden. Veel namen in de omgeving geven aan dat daar de Tsunami's uit het verleden geen slachtoffers hebben gemaakt, zoals Nokoriya - Dal van de overlevenden, of Namiwake - Rand van de golven, een plek 3 mijl van de oceaan, tot waar de Tsunami van 1611 is gekomen. Veel mensen zijn in de loop der jaren juist dichter bij het water gaan wonen, vooral vissers. De kuststadjes groeiden, en bewoners van de hoge gronden verhuisden vaak naar lager gelegen gebieden. Men vergat.. De stenen werden niet meer opgemerkt. In Aneyoshi is men de dans ontsprongen. In de kleine gemeenschap van 31 families werd de boodschap van de steen wel serieus genomen. In 1933 had een tsunami het dorp verwoest. Er waren vier overlevenden. Daarna werd de les niet meer vergeten. De tsunami van 1960 maakte geen slachtoffers meer en ook deze keer, in 2011, heeft de steen het dorp gered....Noch wel.

30

25. KNIKKERS VAN COSTA RICA

Er zijn op de wereld een hoop enigmas die nog steeds op een verklaring wachten. Soms zijn ze ook nog een toeristische attractie. Dat is het geval bij de honderden stenen ballen van Costa Rica. Niemand weet waarom ze daar liggen, wie ze gemaakt heeft, hoe oud ze precies zijn, en waarvoor ze gediend hebben. Hun afmetingen variëren van een paar centimeter tot ruim 2 meter in doorsnee, met een gewicht van 16 ton. De meerderheid is gemaakt van granodioriet, een harde steensoort, verwant aan graniet, maar er zijn er ook een aantal van coquina, een

kalksteensoort die bestaat uit schelpen en schelpfragmenten. De bollen werden ontdekt toen in de 30er jaren het oerwoud werd gekapt om plaats te maken voor fruitteelt. Arbeiders herinnerden zich plotseling een oude legende, dat er een kern van goud in de bollen zou zitten, en met dynamiet werden er velen vernietigd - zonder dat er een spoor van goud werd gevonden. Desondanks zijn er nog een paar honderd over, die intussen over het hele eiland zijn verplaatst. Nog maar zes ervan liggen nog op hun de originele locaties. Vanaf 1943 zijn de bollen bestudeerd, en talloze theorieën hebben het licht gezien. Ze zouden oude graven hebben gemarkeerd, of gediend hebben als kalender, of een representatie waren van planeten van ons of een ander zonnestelsel, of te maken hebben gehad met een bepaalde cultus. Sommige geologen hebben zelfs geopperd dat de stenen niet door mensen zijn gemaakt maar een natuurlijk fenomeen zijn: bubbels van magma die na een vulkaanuitbarsting deze vorm aannemen. We kunnen ons dan met recht afvragen waarom alleen Costa Rica vol ligt met zulke bollen, terwijl er toch heel wat vulkanen op de wereld zijn. Ook heeft men wanhopig bedacht dat de bollen misschien zo mooi rond werden van water dat er langs stroomde als ze op de bodem van een natuurlijk bron werden gelegd. Wetenschappers hebben een hoop fantasie, maar geen van al die 'verklaringen' bevredigt het gezond verstand, en dus blijft het fenomeen onverklaard. Nog ingewikkelder dan hun ontstaan is hun ouderdom. Ook daarover zijn de meningen verdeeld, van Atlantis tot beschavingsperiodes tussen 100 en 1500 AD. Take your pick. Speculeren kan iedereen, maar met wetenschap heeft dat niks te maken. De ballen zijn lang niet altijd perfect rond, al lijkt dat wel zo. Soms is de afwijking wel 5 cm. Blijkbaar hadden de makers niet de technische hulpmiddelen tot hun beschikking waarmee graniet perfect rond gehakt kan worden. Evengoed een hele prestatie, we doen het ze niet na.

Onlangs zijn er in Bosnië ook zulke bollen ontdekt, op verschillende plekken, maar de meesten liggen bij de stad Zavidovici en Grab. Daar vind men ook een 'verklaring' die zegt dat in 1936 er zoveel regen viel dat rivieren en beken buiten hun oevers traden. Volgens het verhaal zijn toen alle steenballen van hoger gelegen plaatsen naar beneden gespoeld. Wie weet. Ballen rollen van bergen af, zeker als zo'n berg een glijbaan wordt. Maar dat verklaard nog niets. Ook moeten we geen verklaring zoeken in het veel leukere verhaal: dat bruilofsgasten op de plaats waar nu veel ballen liggen ruzie kregen en toen zelf in stenen ballen veranderden. Je zal de stenen de kost geven die vroeger mensen zijn geweest.....