OPEN PARK

Liberale visies over Brusselse parkenSTADSPARK MAAKT VRIJ

DOSSIERStadspark maakt vrij

OKTOBER 2013

OPEN PARK

Liberale visies over Brusselse parkenSTADSPARK MAAKT VRIJ

OPEN PARK

7 .Josa

phatpark: va

n liberale droom to

t realite

it

2 . In te rv iew: S tadspark m

aakt v r i j1. Herfst in the city

4. W

elda

den

van

stads

park

en

3. Historiek Stadsparken

6. Welkom parkwachter

5 . B

r ya

n t P

ark

, on

s vo

o rb

eeld

8 . Onze B ru s se l se d

room: h

e t open p

a rk van Laken .

9. E-park10. Ook dit is Brussel...

OPEN PARK

7 .Josa

phatpark: va

n liberale droom to

t realite

it

Een stadspark is zoveel meer dan wat groene ruim-te in de stad. Het is een ontmoetingsplaats, een grote tuin, een plaats waar we consumeren en een plaats voor sport en ontspanning. Heel wat Brus-selse parken zijn zelfs een stukje stedelijk erfgoed. Stadsparken zijn een ervaring! Daarom genieten Brusselaars bij het minste zonnestraaltje massaal van hun parken en pleinen. Sommige voorstellen kunnen er voor zorgen dat het bezoek van stads-parken minder seizoensgebonden is. Stadsparken zijn immers altijd leuk om te bezoeken, ongeacht het seizoen!

Goed nieuws: Brussel heeft een enorme voorsprong op andere grootsteden wat het aantal parken be-treft. Nergens anders tref je zo veel parken aan. Brussel is dus goed bezig, maar al het potentieel is nog niet benut.

We willen het groen in Brussel een blauw duwtje geven met een liberale visie op het parkbeleid. In een park is meer mogelijk dan alleen maar een ommetje maken. Het is fijn als er ook iets te doen is .“Stadspark maakt vrij” is een aanzet tot debat, een basis om mee te werken. Het is ons liberaal idee over stadsparken.

Om het concreet te zeggen: Wij willen de stakeholders bij hun park betrekken (met name de overheid, de bewoners, de verenigingen, de middenstand en de bedrijven). De reden waarom we ook de privésector willen betrekken bij de parken is omdat de overheid niet alles kan financieren. Zo kan onder andere drank-verkoop gemakkelijk georganiseerd worden door de privésector. Wij willen ook respect voor de ge-deelde openbare ruimte. Onze parken en hun ge-bruikers verdienen het. Publieke en private belangen ontmoeten elkaar in onze stadsparken. Door de twee te laten samen-werken kan de gemeente er bvb. voor zorgen dat een bestaande ijszaak een klein kraampje in concessie krijgt om er ijs te verkopen in het park in kwestie. Op die manier creëert men extra jobs en investeert men in het park.

Samen kunnen we onze stadsparken omvormen tot een groen, gezellig, actief en sociaal utopia. Een Open Park! Enjoy it! Geniet ervan! Veel leesplezier! Els Ampe - Khadija Zamouri

Rust KalmteGroenOntspanning

Sport SpelWandelen

Bank

Gezondheid

Speeltuin

VijverTerrasjesStilte Sport

Parken

SportGroene Long

Ontspanning Gratis WiFiSpeelgazonKinderboerderij

BarbecuePic-Nic

Open ParkOntspanning Gratis WiFi

Barbecue

PetanqueSkaten

Ping Pong Vijver Privé-initiatiefPark

Skaten

Bank

Vijver

Parken

Ontspanning

SpeelgazonKinderboerderij

Barbecue

Pic-NicOpen Park Ontspanning Gratis WiFiPetanque

Skaten

Ping Pong

Vijver

Privé-initiatiefPark

Skaten

Herfst in the city8 . O

nze B ru s se l se dro

om: he t o

pen pa rk van Laken .

9. E-park10. Ook dit is Brussel...

In 2004 lanceerde Sven Gatz het politiek ini-tiatief ‘Stadslucht Maakt Vrij’, een liberale vi-sie op het stedenbeleid. Hij wou de troeven en mogelijkheden van de steden en het ste-delijk leven in de verf zetten. Is ‘Stadspark maakt vrij’, een toepassing van ‘Stadslucht maakt vrij’?

Els AMPE: “Dat kan je wel zeggen. In 2008 lanceerden Sven en ik samen het idee om het koninklijk park van Laken open te stellen.

Deze uitgave sluit hier naadloos op aan. Het is de start van een reeks initiatieven die de Open Vld-visie op stadsparken zal uiteenzet-ten. Ik hoop op de start van een aangename en groene toekomst voor de Brusselse stads-parken.”

Wat mogen we dan verwachten?

Khadija ZAMOURI: “Begin september organi-seerden wij reeds een debatavond om de

STADSLUCHT MAAKT VRIJ

“Met de laptop op een bank, surfen op gratis WiFi, kijken

naar spelende kinderen en een ijsje eten in het park”.

Els Ampe en Khadija Zamouri over “Stadspark maakt vrij”.

Interview

OPEN PARKOPEN PARK

OPEN PARK

uitdagingen rond de Brusselse stadsparken te bespreken. Bestaande parken en groene ruimten moeten herdacht worden in functie van de behoeften van de bewoners, met res-pect voor historisch waardevolle parken.”

Met de groeiende bevolking zullen die his-torische parken niet volstaan …

Els AMPE: “Dat is zo: er zijn twee uitdagin-gen. Met de bevolkingsgroei zullen er meer, kleinere, parken moeten bijkomen op wijkni-veau. Pocket parcs zijn hier een goed voor-beeld van. Ten tweede zullen de historische parken zichzelf moeten heruitvinden. Een park is vandaag veel meer dan een wandel-ruimte.”

Khadija ZAMOURI: “We moeten durven in-noveren. Een mooi grasperk en wat banken volstaan niet. We moeten bewoners, hande-laars en andere partners bij het park betrek-ken. ‘Publieke barbecues’ bijvoorbeeld, om al een idee te geven en waarom geen WiFi en laadpalen voor laptops of tablets? Of de mogelijkheid om comfortabele stoelen of ligzetels te huren? IJsjes en krantenverkoop in samenwerking met lokale winkels?”

Els AMPE: “Deze samenwerking tussen de overheid en de privésector mag geen taboe zijn. Het ontlast de overheid en creëert meer jobs. Parken zullen voor veel Brusselaars nog belangrijker worden en het is ons om de le-venskwaliteit van de Brusselaars te doen. Tenslotte… een stadspark maakt vrij!”

… en de overheid betaalt?Khadija ZAMOURI: “Betaalt mee … We heb-ben een liberale visie: niet alles wordt door de overheid geregeld. Er is plaats voor privé-initiatief. Handelaars, bedrijven, maar ook het middenveld, de verenigingen en de in-dividuele burgers, de bewoners, buren, ge-bruikers …”

Els AMPE: “Het zou fantastisch zijn indien men een cinemazaal betrekt bij het nabijgelegen stadspark door hen filmvoorstellingen in het groen te laten organiseren. Tegen een eer-lijke inkomprijs zouden de Brusselaars op een warme zomeravond kunnen genieten van een goede film in hun park. In het algemeen moet een park uiteraard gratis toegankelijk blijven.”

Als zoiets lukt, kan dit een park natuurlijk veel levendiger maken…

Khadija ZAMOURI: “Het Amerikaanse voor-beeld, het New Yorkse Bryant Park, toont dat de samenwerking van publieke en private partners kan leiden tot de transformatie van een park.”

En je weet wat iedereen zegt: een investe-ring in een park kan leiden tot de transfor-matie van een hele buurt…

Els AMPE: “Dat klopt. Eigenlijk is dit geba-seerd op de theorie van ‘fixing broken win-dows’. Dit betekent eigenlijk dat je verloede-ring geen kans mag geven om verspreiding ervan te voorkomen. Het verfraaien van een deeltje van een buurt kan ervoor zorgen dat de hele buurt vooruitgaat.”

Ook uw inbreng is nuttig! Op de laatste pagina vindt u een losscheurstrookje waarmee u ons kunt inspireren met uw ideeën over parken in uw buurt.

OPEN PARK

Bryant Parc vroeger en nu

OPEN PARK

In de 15de eeuw ontstond de Italiaanse renaissancetuin. Deze grote tuinen werden symmetrisch aangelegd en stonden vol met fonteinen, beelden, grotten en vijvers. Ze waren vooral bedoeld om invloedrijke bezoekers ontzag in te boeze-men. Deze stijl heeft een belangrijke invloed gehad en is uiteindelijk verspreid over heel Europa.

I EGYPTE I

I ASSYRISCHE RIJK I

I ITALIANEN I

I JACHTGEBIED I

I 3300 vc I

I 2000 -612 vc I

I 15de eeuw I

I 17de eeuw I I BOURGEOISIE IIn de 17de en 18 de eeuw waren stadsparken voorbehouden aan de bourgeoisie, met name de adel en de gegoede klasse. De welgestelde mannen gebruikten de parken om in te jagen, terwijl de vrouwen er de laatste mode gingen vertonen. Iedereen van rang en stand kwam er om te zien en om gezien te worden.

Het Assyrische Rijk introduceerde jagen in parken. De Grieken voer-den als eersten publieke parken in, waar stadsbewoners konden samenkomen en eventueel handel drijven. Het stadspark was geboren.

Het verhaal van sommige Brusselse parken gaat eeuwen terug. Het Warandepark was van de 11e tot

de 15e eeuw een jachtgebied. Later werd een ge-deelte van het park omgebouwd tot een sier-

tuin met een wijngaard, een wintertuin en vijvers. Het park had vooral een sociale

functie.

I 11 - 15de eeuw I

I 16de eeuw I Het verhaal van de Kleine Zavel begint in de 16de eeuw, toen een deel van de adel er zich rond vestigde. In de 19de eeuw kregen de

graven van Egmont en Hoorn er een plaats, omringd door 10 standbeelden van politieke en wetenschappelijke figuren uit de 15de eeuw: Mercator, Marnix van Sint-Aldegonde, Willem de Zwijger … Zij zijn allen figuren die, net als Egmont en Hoorn, symbool

staan voor het vrije denken. De 48 beelden die ambachten uitbeelden en die het hele parkje omringen, staan symbool voor de welvaart van de handelsstad.

Het stadspark zoals we het vandaag kennen heeft een erg lange en diverse geschiedenis. De Egyptenaren waren de eersten om een stukje na-

tuur te linken aan een bepaalde functie, door de aanleg van private tuinen en parken rond tempels.

Parkentijdreismachine

OPEN PARK

Deze korte schets van de geschiedenis van de stadsparken toont aan dat hun verleden even rijk en veelzijdig is als hun toekomst. Het stedelijk Brus-sels liberalisme heeft op de drempel van de 20ste eeuw het Brussels parklandschap bepaald en heeft de democratisering van het park ingezet. De toekomst van onze stadsparken is van essentieel belang voor de levenskwaliteit van de Brusselaars en daar willen wij ons als liberalen volop voor in-zetten.

Historiek

I GEORGES-HENRIPARK I

Bepaalde parken, zoals de Zavel of het Warandepark, hebben een belangrijke politieke en geschiedkundige oorsprong. Het Jubelpark werd in de 19de eeuw

aangelegd in opdracht van koning Leopold II om de vijftigste verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid te vieren. De triomfboog werd er in

de 20ste eeuw aan toegevoegd.

I JUBELPARK I

I TUIN VAN DE MASSA I

I 17de eeuw I

I 19de eeuw I

In de 17de en 18 de eeuw waren stadsparken voorbehouden aan de bourgeoisie, met name de adel en de gegoede klasse. De welgestelde mannen gebruikten de parken om in te jagen, terwijl de vrouwen er de laatste mode gingen vertonen. Iedereen van rang en stand kwam er om te zien en om gezien te worden.

In de 19de en de 20ste eeuw worden de parken gedemo-cratiseerd. Ze worden niet langer voorbehouden voor

‘the lucky few’. Parken winnen aan populariteit bij de stedelijke bevolking voor sport, spel en ontspan-

ning. Stadsparken werden ook gebruikt als boost voor de economie en het aanzien

van een stad. Vandaag wordt de aantrekkingskracht van een stad

zelfs verhoogd door de kwali-teit van haar parken. Denk

maar aan Central Park in New York.

Naast de parken met een erg lange ge-schiedenis zijn er enkelen die een jonge maar opmerkelijke geschiedenis hebben. Zo was het Georges-Henripark in de 19de eeuw nog een begraafplaats die daarna werd omgevormd tot het park dat wij vandaag de dag kennen.

Eind 19de eeuw en begin 20ste eeuw zien we nieuwe parken ontstaan. Voor de liberale gemeentelijke bestuurders zijn een eigen stadspark, net als een indrukwekkend gemeentehuis, een manier om hun gemeentelijke identi-teit en welvaart te tonen. Het gemeentelijk park was echter niet enkel prestige. Het was ook de tuin van de massa met ontspanning voor de ganse bevolking.

I 20ste eeuw I

I KLEINE ZAVEL IHet verhaal van de Kleine Zavel begint in de 16de eeuw, toen een deel van de adel er zich rond vestigde. In de 19de eeuw kregen de

graven van Egmont en Hoorn er een plaats, omringd door 10 standbeelden van politieke en wetenschappelijke figuren uit de 15de eeuw: Mercator, Marnix van Sint-Aldegonde, Willem de Zwijger … Zij zijn allen figuren die, net als Egmont en Hoorn, symbool

staan voor het vrije denken. De 48 beelden die ambachten uitbeelden en die het hele parkje omringen, staan symbool voor de welvaart van de handelsstad.

I DEMOCRATISERING I

OPEN PARK

Stop de stadsvluchtWe zien te vaak jonge gezinnen de stad ver-laten ten voordele van de randgemeenten. Naast de problematiek van betaalbaar wo-nen, een eigen tuin, voldoende kinderop-vang en voldoende scholen mogen we ook het maatschappelijk belang van een park in onze stad niet onderschatten.Het stadspark is belangrijk in de strijd tegen de stadsvlucht van de middeninkomens. Goed voor de gezondheid Houden we niet allemaal van de geur van pas gemaaid gras, van het vallen van de bladeren in de herfst en het terug tot leven komen van de natuur in de lente? Parken en groen hebben een grotere positieve invloed op onze gezondheid en ons gemoed dan we durven denken. Mensen die in de buurt van deze groene ruimten wonen, voelen zich niet enkel gezonder, maar zijn dit ook daadwer-kelijk. Mensen die in een groenere omgeving wonen, moeten minder vaak naar de huisarts gaan met klachten als depressies, diabetes, hoge bloeddruk, hartklachten, rug- en nek-klachten, ademhalingsproblemen, darm-stoornissen en migraine. Wordt dus helemaal zen in onze parken!

Goed voor de economieBrussel is zowat de groenste hoofdstad van Europa. Toch ontbreekt het ons aan een park dat als een ware toeristische attractie geldt, zoals Central park in New York of Hyde Park

in Londen. Onze parken zouden een uithang-bord kunnen zijn. Entertainment is een be-langrijke economische activiteit en de exploi-tatie van parken kan een bron van job- en welvaartcreatie zijn: concerten, theater, ho-reca, sportclubs of fitnessactiviteiten.De exploitatie van parken kan jobs creëren zonder de publieke aard van parken aan te tasten!

Een park brengt mensen samenEen park kan een enorm gunstige invloed hebben op de sociale cohesie binnen een bepaalde wijk door het samen onderhou-den, behouden, beleven en respecteren van parken. Parken worden op deze manier een vorm van Sociaal Kapitaal. Trouwens, op een warme zomerdag is een stadspark toch so-wieso ‘the place to be’ om met anderen af te spreken. Door de buurtbewoners via verenigingen als “de vrienden van het park” nog meer bij het sociaal, cultureel en econo-misch project van het park te betrekken kun-nen we dit versterken.Een park brengt de bewoners samen. Een stukje natuur in de grootstadDit ligt voor de hand. Bomen en plantsoenen zuiveren de lucht en zijn belangrijk voor het behoud van de biodiversiteit in de stad. Bo-vendien onttrekken parken heel wat grond-water uit de bodem na een hevige regenval. Dit maakt ze belangrijk tegen wateroverlast en tegen grondverzakkingen, waardoor ze werken als kostendemper.

WELDADEN VAN STADSPARKEN

De positive invloed van groene ruimten en parken reikt veel verder dan we in eerste instantie zouden aannemen. Hoe kunnen parken onze levenssituatie verbeteren.

OPEN PARKOPEN PARK

OPEN PARK

BRYANT PARK

ALS

VOORBEELD

OPEN PARK

“We moeten het verloren potentieel van onze parken terug aanwenden.”

OPEN PARK

BRYANT PARK Als we de invulling van onze groene ruimten gaan vergelijken met Bryant Park of Central Park in New York, zien

we pas echt welk potentieel we dagelijks la-ten verloren gaan in onze stad.

Begin jaren ‘70 werd Bryant Park in New York overspoeld door druggebruikers, criminelen en vandalen. Het park stond bekend als één grote no-go-zone. In de jaren ‘70 zou dan ook niemand voorspeld hebben dat de New Yor-kers vandaag jogalessen zouden volgen op het groene grasperk en hun lunch zouden nuttigen op één van de 2000 gratis klapstoel-tjes en parkbanken. De Bryant Park Restora-tion Company ligt aan de bron van de grote ommekeer.

Gestoeld op de principes uit de theorie ‘fixing broken windows’ (verloedering geen kans geven om de verspreiding ervan te voorko-men) werd er meteen werk gemaakt van het verwijderen van alle graffiti, het saneren van het park en het herstellen van alle schade. Tegelijk werd er ook een securitydienst in het leven geroepen die zou waken over de net-heid en veiligheid van het park.

Een van de meest innovatieve en succesvolle ingrepen was de beslissing om verplaatsbare banken, stoelen en tafels doorheen het park te plaatsen zodat mensen zelf kunnen be-slissen welk plekje ze willen opzoeken. Door het inkorten van de hoge hagen rondom het park, die illegale praktijken in de hand werk-ten, werd het park ook veel opener.

Vandaag is Bryant Park één van de drukst bezochte parken met een minimum aan cri-minaliteit. Door privéondernemerschap toe te laten in het park is er een wijde keuze aan eet- en drinkstands gekomen, die het park alsmaar populairder maken. Sinds 2012 wordt er zelfs gratis WiFi voorzien. Daarnaast vindt men er ook een uitleendienst voor boeken en kranten, een paardenmolen, een petanque-baan, schaakborden en enkele pingpongta-fels. Het park is eveneens goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers en er zijn openbare

toiletten. Tot slot is het park eveneens van cultureel belang doordat het verschillende standbeelden, monumenten en memorials huisvest.

Bryant park is het levendige bewijs dat men op een relatief kleine oppervlakte wonderen kan verrichten voor een buurt en haar be-woners. Als men in New York een voormalig ‘drugspark’ (tot in de jaren ’80 spraken de bewoners over Needle Park!) kan omtoveren tot een plezier voor jong en oud, dan kunnen wij dat hier in Brussel ook!

Ons liberaal idee loslaten op Brussel!

We moeten het verloren potentieel van onze parken aanwenden. Dit betekent dat we onze parken niet als af-zonderlijke entiteiten mogen beschouwen maar als een deel van onze open stedelijke cultuur. Wij willen loopparcours installeren voor de joggers, BMX en skatepistes voor de coole kids, speeltuinen voor de kleintjes, gras-velden waarop we mogen spelen, ravotten, luieren en lezen. Wij willen een ijsje kunnen ko-pen. Wij willen met de tablet onder een boom kunnen surfen. Wij willen kleine concerten, muziek, dans en kunst in onze parken. Open-luchtcinema, schaken in een schaakhoek en voetgangersbruggen die onze kinderen veilig naar het park loodsen.

Bryant Park is nu wel een verregaand voor-beeld. In sommige opzichten is het door de vele partners en activiteiten eerder een at-tractie dan een stadspark. In die zin is een letterlijke overname hier in Brussel misschien een stap te ver maar dat betekent niet dat het geen inspiratiebron kan zijn. Bryant Park is een voorbeeld omdat we er ideeën kun-nen uithalen om toe te passen op maat van de buurt en het park. Het is belangrijk om het juiste evenwicht tussen het publieke karakter van een stadspark en de inbreng van pri-vépartners niet uit het oog te verliezen. Het stadspark blijft eerst en vooral een stadspark.

“Leup, leup leupt,

de Gardeville es do!”“Investeringen

verdienen respect en

beveiliging!”

OPEN PARKOPEN PARK

We moeten hiervoor een band tussen de buurt en hun park creëren. We kunnen deze banden opbouwen

door de handelaars uit de buurt de mogelijk-heid te geven om een kiosk uit te baten in hun park. Door een peter/meterschap van parkbanken kunnen mensen voor een be-paald bedrag een bank doneren, waardoor hun naam op een koperplaatje zal worden vermeld. Bewoners kunnen zelfs een boom adopteren in hun naam. Op die manier ver-werft men fondsen om te investeren in het park en creëert men een band tussen de buurtbewoners en de publieke ruimte. ‘Leup, leup leupt, de Gardeville es do’Investeringen verdienen respect en beveili-ging!

Stadswachter en parkwachter als echt be-roep met aanzien:Brussel heeft nood aan echte parkwachters. We merken namelijk dat agressie in parken nog niet is afgenomen. Vandaag is er in Brussel, in het kader van allerlei tewerkstel-lingsprojecten, een diversiteit aan gemeen-schapswachten, parkwachten en preventie-personeel op het openbaar vervoer.

Open Vld wil voor het beroep van park-wachter een gewestelijke opleiding geven, bovenop het wettelijke minimum gekoppeld aan een permanente bijscholing. Zo kan het uitgroeien tot een echt stadsberoep, met te-werkstellingsperspectieven op lange termijn. Daarnaast is de parkwachter ook een aan-spreekpunt om informatie te verkrijgen over de Brusselse stadsparken.

De ParkwachterDe permanent opgeleide parkwachter heeft als taak aanwezig te zijn in het park. Zij of hij zorgt ervoor dat de basisregels gerespecteerd worden: geen vuil achterlaten, hondenpoep opruimen, geen duiven voederen, respect voor de andere mensen die in het

park zitten of wandelen, respect voor het meubilair en erop toezien dat de eventuele klapstoeltjes niet worden gestolen. De her-kenbaarheid van het uniform maakt de park-wachter een aanspreekpunt voor de mensen in het park. Andere kerntaken zijn het park ’s morgens installeren, na sluiting opruimen (bij-voorbeeld tafeltjes en stoelen) en schade in het park rapporteren. De parkwachter is dus de beschermer van de financiële en men-selijke investeringen van de buurtbewoners, handelaars en overheid.

De parkwachter is geen agent! Wel kunnen parkwachten na een aantal jaar ervaring en opleiding en na het slagen van interne bevor-deringstesten, beperkte controlebevoegd-heden krijgen en eventueel bevoegd worden om GAS-boetes uit te schrijven.

Nood aan veiligheid en veiligheidsgevoelHet Brussels Instituut voor Leefmilieu vroeg voor de zomer van 2013 al bijkomend park-personeel om het hoofd te bieden aan ge-vallen van agressie in parken. Agressie, maar ook verloedering van de publieke ruimte brengen een negatieve spiraal op gang. De aanwezigheid van de parkwachter moet die mogelijke negatieve spiraal zo vroeg moge-lijk detecteren.

WELKOM, PARKWACHTER

OPEN PARK

OPEN PARKOPEN PARK

Met ‘Stadspark maakt vrij’ vinden we het warm water niet uit

want er bestaan al tal van ini-tiatieven waar bewoners en verenigingen nauwer bij hun park betrokken worden. Er is echter wel te veel schroom om sponsors, bedrijven, han-delaars en bewoners (via peter- en meterschap bij-voorbeeld) ook financieel en bestuursmatig intensiever bij het park te betrekken. Een mooi voorbeeld van een park dat een nieuw elan kreeg is het Josaphatpark in Schaarbeek. Quentin van den Hove, Open Vld ge-meenteraadslid in Schaar-beek ziet de toekomst van het park rooskleurig in. Quentin VAN DEN HOVE: “Be-gin 20ste eeuw liet de liberale bourgeoisie het Josaphat-park aanleggen als stedelijk ontspanningsoord voor de bewoners, met een roman-tische wandeling langs rots-partijen, terrasjes en sportge-legenheid. Het park was net als de brede lanen, prestigi-euze publieke gebouwen en scholen een pronkstuk op het liberale palmares van een nieuwe generatie bestuur-ders voor wie het gemeente-lijk politiek niveau het belang-rijkste politiek niveau was”.

Door de jaren heen verloor het park aan aanzien. Het lag

er wat verwaarloosd bij.Quentin VAN DEN HOVE: “De renovatie was broodnodig. Het werd een samenwerking van verschillende beleidsni-veaus. Iedereen, meerder-heid en oppositie, kan een stukje van de verdienste opeisen. Wat vooral zo sterk is aan het nieuwe Josaphat-park is dat het een concept is. Heel wat van de elemen-ten van het nieuw succes bestonden al maar kwamen voor de renovatie niet tot ui-

ting. Een aantal nieuwe ele-menten zijn het concept ko-men versterken: de dieren en kinderboerderij, de ezeltjes die de kinderen rondrijden in het park, de muziekkiosk met concertjes, het snoep-, ijs- en wafelkraampje, de minigolf, het theehuisje, het loop en fit-nessparcours, de petanque- banen, de picknicktafels …

Al deze initiatieven hebben het park echt doen opleven,

een merkbare verbetering ten opzichte van vroeger.

Quentin VAN DEN HOVE: “Dat is zo! Trouwens, de herstelling en uitbating van “La laiterie du Parc” is nog in project-fase, maar zou tegen 2014 ook een heuse eetgelegen-heid in het park brengen. De gemeente besliste al in 1904 om voor “Laiterie” een part-nerschap aan te gaan met een privéuitbater om inkom-sten te genereren voor de aanleg en het onderhoud van het park. Er werden ook concerten en bals gehou-den om een centje in de kas te brengen. Ook de ‘Schaer-beek-plage’ zou terug haar plaats moeten krijgen en er zou opnieuw water moeten komen in de voorziene plas-sen achter het Crossingsta-dion. En zand … ”.

Voilà ‘Stadspark maakt vrij’ in de praktijk.

Quentin VAN DEN HOVE: “Het succes van het park is voel-baar. Toch is het nog niet vol-ledig wat we met ‘Stadspark maakt vrij’ voor ogen heb-ben. Het hele concept, hoe sterk ook, is nog te eenzijdig een overheidsgestuurd con-cept.

OPEN PARK

“Het succes van het park is voel-baar. Toch is het nog niet volle-dig wat we met ‘Stadspark maakt vrij’ voor ogen hebben.

JOSAPHATPARK: HET VOORBEELD

OPEN PARK

Het wordt met de dag duide-lijker dat de overheid niet al-les kan blijven betalen. Privé-initiatief is hier een goed en waardig alternatief voor.

Quentin VAN DEN HOVE: “Privépartners worden op en top benut als actieve part-ners van het park en als con-cessiehouders. Het Josaphat-park is enorm verbeterd maar nog niet alle mogelijkheden zijn benut: stoelen en ligze-telverhuur, publieke BBQ’s

en verhuur van BBQ-gereed-schap, grotere betalende of gesponsorde concerten, WiFi en laadpalen voor PC en ta-blets, een mobiele bib … voor al deze zaken zijn er publieke en private partners te vin-den. Ook de betrokkenheid van de bewoners ontbreekt nog. Een vereniging zoals de ‘Vrienden van het Josaphat-park’ die fondsen werft voor het park en inspraak heeft, zou dit verhelpen. Kortom de overheid moet een be-

langrijke partner zijn, maar mag niet de enige drijvende kracht zijn”.

JOSAPHATPARK: VAN LIBERALE DROOM TOT REALITEIT “Voilà,

hetstadspark maakt vrij”

OPEN PARK

ON

ZE B

RUSS

ELSE

DR

OO

M:

HET O

PEN

PA

RK

VAN

LA

KEN

OPEN PARK

In 2006 lanceerde Els Ampe samen met Sven Gatz het idee om het Koninklijk Park te Laken open te stellen voor het publiek:

2 km² park dat ontoegankelijk is en omringd wordt door een hoge muur leek men te gek. Els AMPE: “Het Koninklijk Domein van Laken is even groot als een Brusselse gemeente. En-kel de serres zijn enkele dagen per jaar open. De rest van het park is afgesloten. Gezien de dichtbevolkte wijken in Laken en Heembeek leek ons dat wat raar en uit de tijd”.

Kreeg het idee veel steun?Els AMPE: “We hebben zeer veel positieve sig-nalen ontvangen. Soms uit heel onverwachte hoek. Ik begrijp dat sommigen dit idee ervaren als iets tegen de monarchie, maar dat is het niet. Het is een Brussels idee. Het is een kans op een echt Central Park voor de Brusselaars. Ook zeer koningsgezinde vrienden zagen in het idee vooral een hint naar het paleis toe. Het Koninklijk Domein openstellen zou een ge-schenk van de nieuwe koning aan de Brusse-laars zijn. Een echte koninklijke schenking.”

Wat is de huidige status van het park?Els AMPE: “Zowel de serres, de bijgebouwen als het kasteel van Laken zijn een onderdeel van de Koninklijke Schenking. Deze Belgisch autonome openbare instelling kijkt toe op het beheer van een aantal gronden, kastelen en andere gebouwen die in 1900 door Koning Leopold II aan de Belgische staat zijn ge-schonken ter gelegenheid van zijn 65ste ver-jaardag. Leopold II stelde als voorwaarde dat de schenking in de handen moest blijven van de koninklijke familie. Daarom werd het park van Laken na de dood van Leopold II afge-sloten met een metershoge muur.”

Dit doet me vermoeden dat de openstelling van het park niet evident is en enkel mogelijk is met een héél goede reden…Els AMPE: “Het potentieel van dit afgesloten stukje Brussel is eindeloos. Een park van 2 km² afgesloten achter een grote muur lijkt een anachronisme dat vloekt met een Open Stad. Heel wat gezinnen die in appartementen wo-nen zijn op zoek naar groene open ruimten.”

De Openstelling van het park zou op die ma-

nier een grote positieve impact hebben op de omgeving…Els AMPE: “De mogelijkheden met dit park zijn eindeloos. De wandeling langs het kanaal kan een echte groene wandeling worden. De rechtstreekse toegang aan de jachtha-ven kan opnieuw geopend worden en zo kunnen we de jachthaven en haar restaurant een nieuwe dynamiek geven. Er is ruimte voor sport en ontspanning. Er is ruimte voor presti-gieuze concerten met een adembenemend zicht op de stad. Het park is zo groot dat er dan nog voldoende ruimte over is om delen van het park intiem te houden en af te scher-men.”

Is het open park wel goed bereikbaar?Els AMPE: “Een voetgangers- en fietserspas-serel vanuit laag-Schaarbeek aan de Na-vezstraat, langs Mabru, kan Schaarbeek met het park verbinden. Het park is via de tram-lijnen 7 en 3, maar ook 94, zeer goed be-reikbaar via het openbaar vervoer. Het park bevat zelfs een treinstation, dat we kunnen heropenen waardoor we een verbinding met het GEN-net garanderen.”

In dat geval vermoed ik zelfs dat het open park een echte toeristische trekpleister zou zijn…Els AMPE: “Ik geloof echt dat dit park een toe-ristische meerwaarde heeft. De opening van de serres veroorzaakt nu al een ware storm-loop, dus ik ben ervan overtuigd dat ook het park erg veel bezoekers zal aantrekken. Trou-wens, het park heeft ook een absolute meer-waarde voor de stedelijke levenskwaliteit. Het zou op korte termijn een belangrijk trefpunt in de stad kunnen worden. Mits goede afspraken over een zorgzaam en respectvol gebruik van dit domein zou dit mogelijk moeten zijn! Het park en de bijho-rende serres zouden hierdoor één van dé be-langrijkste bezienswaardigheden van Brussel worden. Dus merci Sire, dank u wel.”

Hoe wil u dit realiseren?Els AMPE: “Wel, ik droom ervan om de muur neer te halen en het domein open te stellen voor de inwoners en toeristen van Brussel.”

OPEN PARK

OPEN PARK

Het Elisabethpark is gelegen op het plateau van Koekelberg en verdient volgens u een grondige opknapbeurt. Wat is het verhaal achter dit park?ZAMOURI: “Het Elisabethpark is verspreid over de gemeenten Koekelberg en Ganshoren. Stedenbouwkundige Victor Besme kreeg, met de steun van Leopold II, de opdracht toegewezen om de hoofdstad een fraaier uitzicht te geven. De werkzaamheden duur-den van 1870 tot 1891 en resulteerden onder meer in de aanleg van het Elisabethpark en alle lanen die het momenteel omringen. De hoofdwegen langs beide kanten van het Eli-sabethpark vormen de L van het koninklijke monogram van Leopold II. Het historische Eli-sabethpark werd geklasseerd in 1972.”

“Het ontbreekt aan

creatieve ideeën en aan

inbreng van omwonenden

en bedrijven”

Oké, het park heeft duidelijk een indrukwek-kende geschiedenis. Maar waarom verdient het volgens u een opknapbeurt?ZAMOURI: “Het park is meer dan 100 jaar oud en het is tijd voor een tweede leven. Groene en open ruimten zijn belangrijk om het samen-leven in de stad aangenaam te maken. Brus-selaars stellen nieuwe eisen. Het is belangrijk dat we de bestaande parken updaten zon-der te raken aan hun historisch karakter. Van-daag lijkt ons park, op enkele occasionele activiteiten na, vooral een doorgangspark. Het ontbreekt aan creatieve ideeën en aan inbreng van omwonenden en bedrijven.”

Moet E-park een hip park worden?ZAMOURI: “Waarom niet, maar vooral aan-gepast aan de nieuwe verwachtingen. Ik heb daarom de inwoners zelf bevraagd over wat ze verwachten van het park. De reac-ties waren leuk. Uiteraard willen ze dat het paviljoen, de kiosk en de paden in het park worden gerenoveerd. Het park moet terug de uitstraling krijgen die het had. Maar de meeste inwoners hebben ook heel concrete verwachtingen: ze willen gezellige wandel-paden, een loop- parcours, een fietsparcours en een skatepiste. Ook is er veel vraag naar een ‘hondenren’ waar inwoners hun hond in kunnen laten loslopen. Maar ze willen ook een leuk terrasje, een eethuisje, een plaats waar ze op zonnige dagen met de laptop of een boek kunnen ‘chillen’. Fitnesslessen, ae-robiclessen, danslessen en muzieklessen. Een fit-o-meter, een spurtbaan, permanente pick-nicktafels, ping- pongtafels, schaaktafels met uiteraard een kiosk waar je pingpongpallet of een schaakset kan huren. Of waarom geen minigolf, BBQ’s en de verhuur van BBQ-mate-riaal? Allemaal ideeën om het park te doen herleven.”

OPEN PARK

E-PARK

OPEN PARK

Khadija ZamouriVlaams Volksvertegenwoordiger

Koekelberg

OPEN PARK

OPEN PARKOPEN PARK OPEN PARK

De lijst van parken in Brussel lijkt wel oneindig. Grote en zeer bekende parken, maar ook zeer veel kleine, minder bekende, maar toch zo waardevolle parkjes, maken de rijkdom van het Brussels parkpatrimonium. Elk met een eigen geschiedenis, een eigen publiek en vooral een eigen potentieel, waarvoor we niet enkel op de overheid mogen rekenen om het waar te maken. Elk park moet vanuit haar specificiteit op zoek naar de juiste partners, de juiste stakeholders.

OOK DIT IS

BRUSSEL

OPEN PARKOPEN PARK

Na een grondige opknapbeurt in 2001 is het Warandepark met zijn 13 hectare een multifunctioneel stadspark geworden. Dit rechthoekige park in het centrum van Brus-sel heeft keurig aangelegde wandelpa-den, mooi onderhouden fonteinen en een erg rijke fauna en flora. Troeven? Het park is een oase van rust, po-pulair bij joggers en verwent de kunstlief-hebber met beeldhouwwerken. Het biedt veel zitgelegenheid, een speeltuin voor de kleintjes, een kiosk met versnaperingen, openbare toiletten en het is goed toegan-kelijk voor mindervaliden. Partners en ideeën: Door de ligging van het park in het midden van de museumwijk den-ken wij aan partnerschappen met Bozar, het Filmmuseum en de musea voor Schone Kunsten. Deze kunnen er concerten, film-voorstellingen en openluchttentoonstellin-gen organiseren. Daarnaast streven wij ook naar partnerschappen met o.a. ambassa-des en bedrijven. Deze kunnen investeren in de parkinfrastructuur, waar ook hun werk-nemers gebruik van kunnen maken.

Dit historisch park van 34,22 hectare groot is erg divers. Het is een wandelpark met sportgelegenheid, een speeltuin, verschil-lende musea, de Grote Moskee van Brus-sel en het paviljoen van Horta en Lambeau. De centrale triomfboog is daarenboven in-ternationaal bekend. Het Jubelpark is goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Partners en ideeën: In samenwerking met een private sportclub of fitnesszaal kan er een grote massafitness of massa-aerobics georganiseerd worden. Op die manier en tegen een eerlijke inkomprijs kan iedereen zich sportief uitleven in een prachtig kader. Er is reeds een eenmalig gratis sportevent maar doordat het event gratis is, kan men het niet op regelmatige basis organiseren.

Na een paar uur sport krijgt een mens dorst en honger. Het Jubelpark is omgeven door ontelbare lekkere cafés, brasseries en restaurants. Zij kunnen het Jubelpark en de museumbezoekers voorzien van een lek-kere snack en een fris drankje!

WARANDEPARKBRUSSEL

JUBELPARKBRUSSEL-ETTERBEEK

OPEN PARK

Dit park is 1,68 hectare groot, ingericht als wandelpark en wordt beschouwd als een verlengstuk van het Zoniënwoud. Het Ber-gojepark heeft een rijke fauna en flora, een uitgesproken reliëf en een natuurlijke vijver. Qua faciliteiten bevat het een observatie-ponton op het moeras, trappen, zitbanken, vuilnisbakken, verlichting in het lager gele-gen deel en tot slot een hondentoilet. Het park is slechts gedeeltelijk toegankelijk voor kinderwagens en rolstoelgebruikers. Partners en ideeën: Dit is de aangewezen plaats om in samenwerking met een natuur-centrum een soort natuurpunt te plaatsen waar mensen kunnen deelnemen aan in-formatiedagen over natuur, observatieda-gen over vogels en insecten, een expositie over de plantensoorten of een interactieve expositie voor kinderen. Een tweede idee voor dit park is een regel-matige picknick, verzorgd door een plaat-selijke taverne. Iedereen kan ter plekke een heerlijke mand met een zacht dekentje huren en een fris drankje met lekker eten kopen.

Het Dudenpark is 22,76 hectare groot en heeft een erg natuurlijk karakter door de hoge bomen en de grote reliëfverschillen. Het Dudenpark bevat eveneens veel zitge-legenheid, een parkkasteel, paardenstal-len, een portierswoning en verschillende beeldhouwwerken. Door de heuvelachtige aard van het park biedt het prachtige na-tuurtaferelen maar is het spijtig genoeg niet altijd probleemloos toegankelijk voor min-dervaliden. Partners en ideeën: Ons idee voor dit park is om de oude Romeinse traditie op te volgen en hier een klein amfitheater te plaatsen te-gen de heuvelwand van het park. Er is niets mooier dan op een zwoele zomeravond te midden van de natuur naar een grappig toneelstuk te kijken of de indrukwekkende klanken van een opera op te nemen. Ook de kleintjes moeten in dit park terecht kunnen. Fietslessen kunnen ervoor zorgen dat kinderen beginnen fietsen met een loopfiets en zo evolueren naar een driewie-ler en een gewone fiets.

BERGOJEPARKOUDERGEM

DUDENPARKBRUSSEL-ETTERBEEK

OPEN PARK

Ondanks het feit dat dit 1,45 hectare gro-te park gelegen is in het midden van het prachtig historisch centrum, is het er bijna onnatuurlijk rustig en makkelijk toegankelijk voor andersvaliden en kinderwagens. Ken-merkend zijn de uitgestrekte grasvelden met hier en daar een decoratief standbeeld of kiosk. Het park is omgeven door grote bo-men. Ook opmerkelijk zijn het Egmontpa-leis en de oranjerie, die wordt uitgebaat door een keten die restaurants uitbaat in verschillende parken. Zij zijn een eventuele hulpbron voor ons liberaal idee. Partners en ideeën: Dicht bij het Egmont-park vinden we het Koninklijk Conservatori-um van Brussel, dat trouwens dringend aan renovatie toe is. Deze creatieve studenten leren elke dag bij en moeten nog aan be-kendheid winnen. Daarom zou het conser-vatorium openluchtvoorstellingen kunnen organiseren in het Egmontpark. Op die ma-nier kunnen alle parkbezoekers tegen een eerlijke inkomprijs genieten van de kunstzin-nige stukken van opkomende studenten.

De Kruidtuin is 5,15 hectare groot. Er zijn vele zitbanken, een speeltuin en een mul-tisportterrein. De Kruidtuin bevat eveneens een oranjerie, naar het ontwerp van Pierre-François Gineste, en maar liefst 30 bronzen beeldhouwwerken. De oranjerie is toegan-kelijk voor rolstoelgebruikers. Ook de lager gelegen gedeelten van de Kruidtuin zijn makkelijk toegankelijk. Partners en ideeën: Voor wie al lunchend van het park wil genieten zorgt Cafe Bota ervoor dat iedereen 7 dagen op 7 kan ge-nieten van de Italiaanse keuken, midden in de kruidtuin. Een nieuwe broodjeszaak zou hier een goede toevoeging aan zijn. Omdat de Kruidtuin omgeven is door een drukke buurt met veel kantoorgebouwen en de shoppingbuurt van de Nieuwstraat en City2, kan een voetgangersbrug of tun-nel ervoor zorgen dat er een directe ver-binding is tussen de drukte van de stad en deze oase van rust.

EGMONTPARKBRUSSEL

KRUIDTUINPARKBRUSSEL-SINT-JOOST-TEN-NODE

OPEN PARK

Met haar 6,34 hectare biedt het Leopold-park voor ieder wat wils. Oorspronkelijk was het Leopoldpark, dat nu midden in de Eu-ropese wijk ligt, een middeleeuws domein. Vandaar dat men er tot op de dag van vandaag de 15e eeuwse toren van Eg-gevoorde vindt. In de 19e eeuw werd er een zoölogisch park in opgericht, dat be-stemd was voor een mondain publiek. Er is eveneens een speeltuin voor de kleintjes, een sportveld, zitbanken, vuilnisbakken en straatlantaarns. Bovendien zijn alle paden in het park perfect toegankelijk voor rol-stoelgebruikers en kinderwagens. Partners en ideeën: Dit park huist in de drukke Europese wijk. Daarom lijkt het ons aangewezen om hier een broodjeszaak in onder te brengen. Op die manier kunnen alle werknemers van de omringende kan-toorgebouwen tijdens hun middagpauze genieten van een lekker middagmaal in een oase van rust.

De Tuin van de Kunstberg is 1,04 hectare groot en trekt dagelijks grote hoeveelhe-den mensen aan. Bij mooi weer zit het park boordevol bezoekers die genieten van de keurig gesnoeide hagen en kleurrijke bloe-men. Daarnaast staat ze eveneens boor-devol monumenten, zoals onder andere een ruiterstandbeeld van Koning Albert 1 en een hulde aan Jacques Brel. De tuin heeft eveneens verschillende verfrissende fonteinen. Het park is erg centraal gelegen en heeft een doorgangsfunctie tussen de hoger en lager gelegen delen van Brussel. Partners en ideeën: Dit stadspark is ideaal om een klein verkooppunt in te voorzien als verlenging van een nabijgelegen ijszaak. Zo kan men hier tijdens de zomermaanden in het midden van het park een ijsje kopen en dat vervolgens rustig opeten in dit prachtige park.

LEOPOLDPARKEUROPESE WIJK BRUSSEL

TUIN VAN KUNSTBERGBRUSSEL

OPEN PARK

Het park is 4,44 hectare groot en is een grote siertuin met keurig aangelegde wan-delpaden. Haar fauna en flora zijn zodanig gevarieerd dat het park het hele jaar door interessant blijft voor de tuinspecialisten onder ons. De Tuinen van de Bloemist zijn een ware ontdekking voor al wie houdt van vele variëteiten van bloemen en planten. Ook de mooie fonteinen en de strategisch geplaatste zitbanken bezorgen het park een extra aantrekkingskracht. Partners en ideeën: Deze tuin staat volledig in het teken van bijzondere fauna en flora. Daarom lijkt het ons aangewezen om hier een prieeltje te voorzien waar een plaatse-lijke bloemenzaak lessen in bloemschikken kan organiseren. De omgeving is hier per-fect voor. Het is dé plek om natuur, creativi-teit en kennis te doen samenkomen.

Het Josaphatpark is 20 hectare groot en is een erg eigentijds en multifunctioneel park. Zo herbergt het een stadion, een minigolf, de gemeentelijke serres van Schaarbeek, een boogschietersveld, een Engelse land-schapstuin, verschillende beelden en en-kele vijvers. Door haar veelzijdigheid biedt het park een enorme toegevoegde waar-de aan haar omgeving. Men kan er zowel sport beoefenen als er tot rust komen. Het park is toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Partners en ideeën: Dit park is ideaal om een vaste barbecueset te voorzien. De inwoners van de dichtbevolkte buurten kunnen hier dan toelating voor aanvragen, waarna ze het nodige materiaal in ontvangst nemen. Wie wil er nu niet barbecueën te midden van zo’n grote tuin?

TUINEN v.d. BLOEMISTLaken

JOSAPHATPARKSCHAARBEEK

OPEN PARK

Het 3,90 hectare grote park, dat vroeger dienst deed als kerkhof, is een erg gevari-eerd park met vele uiteenlopende troeven. Naast een erg rijke fauna en flora vindt men er een waar kinderparadijs. De speeltuin is geschikt voor kinderen van 3 tot en met 12 jaar en bevat onder andere glijbanen, een grote zandbak, klimrekken, een doolhof en een touwenbrug. Daarnaast komt het ook tegemoet aan de wensen van de sportie-velingen onder ons vermits het een piste heeft voor rolschaatsers en skateborders en verschillende sportterreinen waaronder een voetbalveld, een volleybalveld en een basketbalveld. Het park biedt eveneens uit-gebreide wandelmogelijkheden, openbare toiletten, een kiosk, drinkfonteintjes, zitban-ken, parkverlichting en vuilnisbakken. Het is bovendien belangrijk om op te merken dat het park volledig en makkelijk toegankelijk is voor rolstoelgebruikers en kinderwagens.Partners en ideeën: Het Georges-Henripark is de uitgesproken plaats om petanqueba-nen, pingpongtafels en een minigolf te or-ganiseren. Minigolf neemt weinig plaats in beslag, maar is wel een zalige vrijetijdsbe-steding voor jong en oud!

Dit park is met haar 1,19 hectare groot mis-schien het minst gekende, maar ook wel het mooiste park van Etterbeek. De land-schappelijke vormgeving is prachtig en het is een ware oase van rust. Sinds kort is er ook een didactische, ecologische ruimte waar iedereen kan leren tuinieren. Het park is ook opmerkelijk door de oranjerie en de ruïnes van het oude kasteel. De kiosk is de ideale plaats om te schuilen en een boek te lezen. Het park is perfect aangepast aan minder-validen.

Partners en ideeën: Doordat de omgeving van dit park bijna idyllisch is, lijkt het ons een perfecte plaats om yogalessen te organise-ren. Yoga is dé manier om lenig te blijven en uw lichaam tot rust te doen komen. De serene omgeving van het park kan hier en-kel toe bijdragen. Deze yogalessen kunnen georganiseerd worden door de dichtstbij-zijnde yogaclub of fitnesszaal.

GEORGES-HENRIPARK SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE

JEAN-FÉLIX HAPPARK ETTERBEEK

OPEN PARK

Absoluut toegelaten:spelen op het gras, gebruik maken van gratis WIFI, BBQ’en in de bbq-ZONE, STOELTJES VERPLAATSEN, IJSjes eten, schaken in de schaakhoek, yogales volgen, joggen, sporten, kaarten, zingen, praten, spelen, genieten, de vuilnisbak gebruiken, fiskaten, pingpongen, smullen, drinken, verpozen, picknicken, lachen

STRESS

Absoluut NIET toegelaten:

Welkom in uw park

OPEN PARK

MY-park:Opmerkingen of mogelijke vernieuwingen voor onze Brusselse parken:.............................................................................................................................................................………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Terug te sturen naar: Els Ampe, Open Vld Lombardstraat 57, 1000 BrusselU kan uw opmerkingen ook doorsturen naar info@elsampe.be

KhadijaZAMOURIkoekelberg

ElsAMPEBrussel

Jean-LucVANRAESUkkel

RenéCOPPENS Ganshoren

CarlaDEJONGHESt-P-Woluwe

AnnemieNEYTSBrussel

AnnBRUSSEELAnderlecht

GuyVAN HENGELEvere

DE BLAUWE PLOEG ACHTER STADSPARK MAAKT VRIJ