Jouw gezondheid is onze zorg

Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies

Sportblessures, kneuzing en verstuiking, spierpijn

2

InhoudSportblessures 3

Oorzaken 3Wanneer arts raadplegen 3Voorkomen van sportblessures 3Wat kun je zelf doen 4Hulpmiddelen 5

Kneuzing en verstuikingen 9Klachten en oorzaken 9Wanneer arts raadplegen 9Wat kun je zelf doen 9Geneesmiddelen 10

Spierpijn 11Klachten en symptomen 11Oorzaken 11Wanneer arts raadplegen 11Wat kun je zelf doen 12 Geneesmiddelen 12

3

Sportblessures

Bij sportblessures wordt onderscheid gemaakt tussen acute blessures en chronische blessures.

Oorzaken Sportblessures kunnen ontstaan door onjuiste trainings- methoden, slechte voorbereiding of warming up, onvol-doende conditie, slecht materiaal of verkeerd schoeisel.

Acute blessures worden veroorzaakt door bijvoor-beeld een val, klap, botsing of verkeerde beweging. Vaak ontstaat dan een zwelling, kneuzing, scheuring, verstuiking of botbreuk. Een chronische blessure, ook wel overbelastingsblessure genoemd, ontstaat door het voortdurend herhalen van een (vaak verkeerd uitge-voerde) beweging waardoor bepaalde spieren en pezen overbelast raken. Een voorbeeld hiervan is de tennis-arm. Sportblessures kunnen ook ontstaan door interne factoren, zoals leeftijd, lichaamsbouw, een afwijkend bewegingspatroon, een slechte houding of de invloed van bepaalde ziekten (infecties). De meeste sportbles-sures, 63%, komen voor aan enkels, knieën, polsen of handen.

Wanneer moet je een arts raadplegen?Als je denkt dat je een botbreuk of een gescheurde pees of spier hebt, doe je er goed aan zo snel mogelijk naar een arts of EHBO post te gaan.

Hoe zijn sportblessures te voorkomen?Een groot deel van de blessures kan worden voorkomen door het gebruik van juist schoeisel, goede kleding en veilig materiaal. Ook preventieve hulpmiddelen, zoals zwachtels en bandages, kunnen hieraan een belangrijke bijdrage leveren.

4

Veel blessures ontstaan wanneer iemand te snel te grote prestaties wil leveren, omdat dan de spieren en gewrichten te zwaar of verkeerd worden belast. Bouw de training daarom zorgvuldig op. Een warming up van tien minuten zorgt voor een goede doorbloeding van de spieren en bereidt de spieren en gewrichten voor op de te leveren inspanning. Neem pijnsignalen serieus en geef oude blessures de tijd om te herstellen. Versterk zwakke plekken met sporttape.

Zorg voor gezonde voeding en neem voldoende rust. Na de inspanning moet men echter niet meteen gaan rusten. In de spieren hebben zich allerlei afvalstoffen opgehoopt, die pijn en een vermoeid gevoel veroorza-ken. Tijdens de zogenaamde ‘cooling down’ worden deze afvalstoffen afgevoerd, waardoor spierpijn wordt voorkomen.

Wat kun je er zelf aan doen?Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kan er door bij-voorbeeld ruw spel, een verkeerde beweging of vallen toch iets misgaan. Voor iedere blessure geldt een aparte behandeling. Spierpijn en kramp reageren heel goed op warmte, maar de meeste blessures zijn juist gebaat bij kou. Bij een acute blessure moet je het gekwetste lichaamsdeel zoveel mogelijk rust gunnen. Om een zwelling te voorkomen kan de zere plek gekoeld worden met ijskompressen of koud water. Je kunt dit doen door verspreid over de dag steeds 10 - 15 minuten te koelen en dit na 60 minuten te herhalen.

5

HulpmiddelenEr zijn veel verschillende hulp- en verbandmiddelen die kunnen helpen bij de behandeling van sportblessures. Bij sportclubs zijn deze middelen vaak aanwezig. Wan-neer dat niet het geval is of wanneer je niet in club-verband sport, is het verstandig zelf het een en ander in huis te halen. Vraag daarbij jouw Alphega apotheek om advies. MassagemiddelenDe warming up en cooling down kunnen worden on-dersteund door middel van massage. Het gebruik van massagemiddelen hierbij voelt prettig aan maar is niet noodzakelijk. Het is een modeverschijnsel om spierver-zorgende middelen te gebruiken. Ze kunnen en mogen echter niet in de plaats komen van goede oefeningen en een zorgvuldige warming up.

ColdpackVoor het koelen van een blessure bestaan verschillende hulpmiddelen. Een ‘coldpack’ koelt het gewricht bij verstuiking of verzwikking en vermindert de zwelling en de pijn. Een ‘coldpack’ kan slechts een keer gebruikt worden. Het bestaat uit kristallen en een oplosmiddel,

6

die door een vlies van elkaar zijn gescheiden. Door dit vlies kapot te knijpen lossen de kristallen op en blijft het zakje 30 minuten ijskoud. Het is erg handig en klein, een aanrader voor elke EHBO trommel.

Coldhot packEen ‘cold hot pack’ is een kompres dat zowel voor koude als warmtetherapie gebruikt kan worden. Voor een kou-debehandeling wordt het in het vriesvak bevroren, bij warmtebehandeling wordt het pack vijf minuten in heet of warm water gelegd. Het ‘cold hot pack’ kan meerdere keren worden gebruikt, maar is minder praktisch in ge-bruik dan de ‘coldpacks’ omdat het eerst in het vriesvak bevroren moet worden.

VerbandmiddelenBandages, zwachtels en tapes worden veel gebruikt ter voorkoming en behandeling van sportblessures. In de praktijk is dit vaak niet nodig. Laat je daarom eerst ad-viseren door een deskundige voordat je tot het gebruik ervan overgaat.

ChlooraethylsprayVoor lichte, pijnlijke kneuzingen wordt in de sportwereld chlooraethylspray gebruikt. Dit koelt de huid snel af en heeft daardoor een verdovende werking.

Let op: Bij onjuist gebruik kan verbranding van de huid ontstaan. Bij een echte blessure heeft alleen langer koelen met een coldpack zin.

Eventuele kleine gewrichten zoals vingers kunnen wel snel gekoeld worden met spray. Steeds korte tijd (paar seconden) op enige afstand sprayen en dan herhalen.

7

Meer informatieWil je meer weten over sportblessures? Kijk op www.sportzorg.nl. Je vindt hier alle nodige informatie over sport en gezondheid, informatie en adressen van sportmedische en fysiotherapeutische instellingen en praktijken en informatie over sportkeuringen, bles-sures, testen, bewegen, sporten, voeding en materiaal. Daarnaast kun je op deze site een digitale sportkeuring ondergaan en algemene informatie downloaden, zoals: instructieposters voor tapen, bandageren, en rekoefeningen. Sportzorg.nl is een samenwerkings verband tussen de Vereniging voor Sportgeneeskunde, de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Sportgezondheidszorg en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid Milieu.

8

Kneuzing en verstuiking

De termen kneuzing en verstuiking worden ten onrechte nogal eens door elkaar gebruikt. Een kneuzing is een beschadiging van het onderhuids weefsel door een val, slag of stoot (bijvoorbeeld van een hamer op de duim). Een verstuiking, ook wel ‘verrekking’ of ‘verzwikking’ genoemd, is een ver-schuiving van de uiteinde van de gewrichten ten op-zichte van elkaar, waardoor de er omheen liggende kapsels worden opgerekt of soms zelfs gescheurd.

Klachten en oorzakenBij een kneuzing ontstaat meestal een zwelling, pijn en een bloeduitstorting. Een bloeduitstorting is zichtbaar als een ‘blauwe plek’ en ontstaat door een beschadiging van de onderhuidse fijne bloedvaatjes. En verstuiking ontstaat meestal als gevolg van een verkeerde beweging. Vaak bij knieën en enkels. Een verstuiking gaat meestal gepaard met zwelling, (blauwe) verkleuring, pijn en belemmering bij het strekken en/of buigen van het gewricht.

Wanneer moet je een arts raadplegen?Als de kneuzing of verstuiking ernstig lijkt, fors gezwol-len en/of zeer blauw is, wanneer het gewricht warm aanvoelt en wanneer je het gekwetste lichaamsdeel absoluut niet kan belasten, doe je er goed aan een arts te raadplegen. Ook kinderen die regelmatig verzwik-kingen krijgen, kunnen beter een arts raadplegen.

Wat kun je er zelf aan doen?Bij een kneus- of zwikverwonding bestaat de eerste hulp uit een drukverband met ijs en rust. De eerste 24 uur kun je ter voorkoming van een bloeding een drukverband (elastisch) aanleggen en kort koelen: 10 tot 15 minuten, dan één uur niet en dit vervolgens vijfmaal herhalen. De volgende twee dagen

9

twee tot viermaal daags 10 tot 20 minuten ijs met steun-verband (niet elastisch).

Pas bij koelen op voor plaatselijke bevriezing van de huid. Leg bij gebruik van een kompres of ijszak een washandje of doekje ertussen.

Door het gekwetste lichaamsdeel omhoog te houden, verminderen zwelling en pijn. Het lichaamsdeel moet rust hebben en zoveel mogelijk in de bewegingen wor-den beperkt. Ook voor blauwe plekken is rust de beste remedie. Ze verdwijnen na enkele dagen vanzelf.

Steun van een gewricht door een bandage kun je het beste verkrijgen door een niet-elastisch windsel of tape. Een enkel is op deze manier goed te steunen. Kijk hierbij wel uit voor afknelling. Elastisch band is nuttig om een zwelling tegen te gaan; het geeft echter geen steun.

10

GeneesmiddelenEr zijn geen specifieke geneesmiddelen tegen kneuzin-gen en verstuikingen. Als de pijn en de zwelling worden behandeld en het lichaamsdeel rust krijgt, is verdere behandeling overbodig. Als de pijn erg hinderlijk is kun je een pijnstiller, bv. paracetamol gebruiken. Algemene smeermiddelen tegen spierpijn kunnen een prettig gevoel geven, maar zijn niet noodzakelijk. Bij spierpijn is rustig bewegen aan te raden zodat de spier beter doorbloed wordt, dit bevordert de genezing.

Omdat spierpijnmiddelen de doorbloeding zouden stimuleren, worden deze ook bij kneuzingen en verstuikingen gebruikt. Dit kan geen kwaad, maar het heeft geen enkel effect bij deze aandoeningen.

11

Spierpijn

Door overbelasting van het bewegingsstelsel (spie-ren, gewrichten, pezen e.d.) kunnen de spieren en gewrichten stijf en pijnlijk worden.

Klachten en symptomenBij spierpijn heb je, vooral bij het maken van bewe-gingen, pijn, kramp of een stijf gevoel in de spieren.

OorzakenSpierpijn ontstaat wanneer mensen hun spieren op een voor hen ongewone wijze belasten. Soms zijn ook de gewrichten pijnlijk. Spierpijn ontstaat vooral bij gebruik van spieren die normaal niet of nauwelijks worden gebruikt. Ook bij mensen die regelmatig sporten kan spierpijn door overbelasting van de spieren voorkomen. Spierpijn en stijfheid kunnen ook het gevolg zijn van een verkeerde lichaamshouding of blootstelling aan plotselinge temperatuursveranderingen. Bij sommige aandoeningen (bijvoorbeeld griep) of het gebruik van bepaalde medicijnen kun je spierpijn krijgen. Tenslotte kunnen spanningen leiden tot spierpijn in de schouder en nekstreek. Wanneer je de spieren voldoende rust gunt, verdwijnt pijn binnen enkele dagen vanzelf.

Bij het langdurig of overmatig belasten van spieren hopen zich afvalstoffen, vooral melkzuur, in het spier-weefsel op. Hierdoor kan de spier verstijven, met spierpijn als gevolg. Opgroeiende kinderen kunnen spierpijn krijgen zonder dat spieren overbelast zijn. Dit is een normaal, zij het pijnlijk, groeiverschijnsel.

Wanneer moet je een arts raadplegen?Als er ondanks rust binnen een week geen verbetering optreedt, is het raadzaam een arts te raadplegen. Er kan sprake zijn van een ontsteking. Dit geldt ook als je last hebt van zeer regelmatig terugkerende krampen.

12

Hoe is spierpijn te voorkomen?Zorg bij sporten vooraf voor een goede opwarming van de spieren en bouw achteraf de bewegingen rustig af, zodat de spieren weer tot rust kunnen komen. Dit is veel effectiever dan massage of het voorafgaand gebruik van spierpijnmiddelen. Alleen bij topsporters wordt spierpijn voorkomen met massage. Verder is het raadzaam om kou en tocht te vermijden en op te passen met een lang-durige ongebruikelijke houding. Til zware voorwerpen op de juiste manier (door de knieën zakken).

Wat kun je er zelf aan doen?Spierpijn is een waarschuwend signaal van het lichaam. Als je spierpijn voelt, is het van belang na te gaan welke activiteit hiervan de oorzaak is. Ken je de oorzaak, dan weet je ook het middel om herhaling te voorkomen. Rust is belangrijk om je spieren de noodzakelijke tijd te geven om zich te herstellen. Zoek je toevlucht liever niet bij pijnstillers, wegnemen van de pijn door middel van medicatie werkt forceren in de hand.

Met voldoende rust gaat spierpijn binnen enkele dagen meestal vanzelf over. Probeer wel regelmatig te bewe-gen zonder dat uw spieren overbelast raken. Om de pijn te verlichten, kun je de spieren warm houden door gere-geld warme douches of baden te nemen, warme kleding te dragen of een infrarood lamp te gebruiken. Massage heeft alleen een gunstige invloed op spierpijn, wanneer dit op deskundige wijze gebeurt.

Geneesmiddelen

Spierpijnsmeersels en -pleistersVeel van deze spierpijnmiddelen zijn zogeheten warmte-middelen. Andere spierpijnmiddelen bevatten plaatselijk verdovende en verkoelende stoffen, waardoor de aan-dacht van de spierpijn wordt afgeleid. Vaak wordt gedacht dat massage en warming up overbodig zijn als er ook warmtemiddelen worden gebruikt, dit is absoluut onjuist.

13

Spierpijnmiddelen helpen niet bij zenuwpijn (ischias) en mogen beslist niet worden gebruikt bij kinderen onder de 12 jaar.

Warmtemiddelen versterken de doorbloeding van de huid, waardoor deze warm wordt. De spieren zelf wor-den slecht bereikt, waardoor er geen direct effect op de spieren is. Deze warmtemiddelen mogen niet gebruikt worden, als er (mogelijk) sprake is van een ontsteking. Wanneer na het insmeren met een warmtecrème onder koude omstandigheden wordt gesport, kan dit leiden tot zeer sterke afkoeling van de spieren. Dit vergroot de kans op blessures.

14

Als je spierpijnmiddelen gebruikt, is gebruik van een hoogtezon, solarium of infrarood lamp af te raden. Dat kan huidirritaties tot gevolg hebben. Ook gelijktijdig gebruik met andere warmtebehandelingen dien je te vermijden.

Spierpijnmiddelen zijn in verschillende vormen ver-krijgbaar. De keuze voor een liniment (dunne vloeistof), crème, balsem of spray is afhankelijk van de plaats van de pijn en van jouw persoonlijke voorkeur. Veel spier-pijnmiddelen bevatten peperextract, dat vaak overge-voeligheidsreacties geeft. Indien je ze gebruikt, pas ze dan alleen toe op een gave en droge huid. Wanneer ze op een natte huid worden toegepast, kunnen gemakke-lijk blaren ontstaan.

Was je handen zorgvuldig na het gebruik; onbedoeld contact met de ogen kan veel irritatie geven. Indien eczeem of huiduitslag optreedt, dien je direct met het gebruik te stoppen. Warmtepleisters kunnen zonder bezwaar op maat geknipt worden.

15

PijnstillersParacetamol is goed werkzaam tegen spierpijn. Ook ontstekingsremmende pijnstillers, de zogenaamde NSAID’s (bijvoorbeeld ibuprofen) helpen bij spierpijn. Bij deze middelen dien je rekening te houden met een eventuele wisselwerking met andere geneesmiddelen. In sommige gevallen (bijvoorbeeld bij maagklachten en leveraandoeningen) mag deze groep van pijnstillers niet gebruikt worden.Er zijn enkele ontstekingsremmende pijnstillers ver-krijgbaar in een preparaat voor gebruik op de huid..

Voor de juiste keuze in jouw situatie kun je voor advies terecht bij jouw Alphega apotheek.

2015a

Meer weten?Deze folder is onderdeel van een serie informatie-folders, die wordt uitgegeven door Alphega apotheek. Deze folders zijn ook online beschikbaar op www.alphega-apotheek.nl.

Wil je meer weten over dit onderwerp, jouw gezondheid of de geneesmiddelen die je gebruikt? Kom dan gerust eens langs bij Alphega apotheek. Wij zijn je graag van dienst.

Ook voor geneesmiddelen die je zonder recept koopt, raden we aan te laten controleren of ze samengaan met eventuele andere geneesmiddelen die je al gebruikt. Geef het gebruik van deze zogeheten zelfzorgmiddelen dan ook altijd door aan jouw apotheek.

Jouw gezondheid is onze zorg