Spitsbergenin de winter

Het eerste wat opvalt bij het uitstappen uit het vliegtuig in Longyearbyen, Spitsbergen, is de kou. Gelukkig is de donsjas meegenomen als handbagage en kan deze snel worden aangetrokken. Het is ondertussen al 22.30 uur en nog steeds licht. Buiten een lichte schemering blijft het verder de hele dag licht, zo ver noordelijk. De zon blijft echter wel de gehele dag laag staan en dit geeft een schit-terend licht om bij te fotograferen.

stapindewereldvan...natuurfotograaf andré gilden

batterijen en geheugen mee te hebben. Verder uiteraard twee camerabodies, en alle lenzen vanaf extreme groothoek tot lange tele zijn bruikbaar. Het is wel zaak om dit allemaal in een goede stevige en eventueel waterdichte tas op te bergen, aangezien de spullen op de slede worden bevestigd die achter de scooter hangt. Het belangrijkste voor de kleding is, dat die voldoet tot temperaturen van min 40 graden Celsius. Als handschoenen zijn hier eigenlijk alleen wanten geschikt voor, met daaronder thermo handschoenen. Verder twee lagen thermo ondergoed, ski broek en fleece met hier overheen winddichte donsjassen. Alles zoveel mogelijk opgebouwd in lagen. Voor schoenen komen alleen de allerbeste in aanmerking, deze huren we ter plaatse.

In Longyearbyen, is het mogelijk om sneeuwscoo-ters en helmen te huren. De helmen zijn verplicht om letsel bij ongelukken te voorkomen. Eventueel zijn er ook donspakken te huur, voor diegenen die niet zelf deze, toch wel kostbare, overjassen wil aanschaffen. Ook kunnen hier geweren met patronen en een lichtkogelpistool worden gehuurd. Want een van de geldende regels is, dat als je Longyearbyen verlaat je een goed geweer bij je hebt. Overal op Spitsbergen kun je ijsberen tegenkomen, zelfs in Longyearbyen. De regel is, dat als de ijsbeer binnen 25 meter van je is, je enige kans op overle-ving is om te schieten. Je mag een ijsbeer overigens fotograferen als hij op jou afkomt, maar je mag hem of zijn sporen nooit volgen. Mocht je vanuit die situatie hebben moeten schieten, dan heb je een groot probleem bij de politie.

MogelijkhedenWij hebben gekozen om zelf rond te trekken met de benodigde tenten en voorraden, dit geeft de meeste vrijheid die er is, het is wel van belang om te zorgen voor zéér goede spullen en om een ervaren gids mee te hebben. Een andere optie is, om een hotel in Longyearbyen te bespreken en een gids met scooters te huren. Dit kan voor zowel dagtochten als voor een trektocht van enkele dagen. De gids heeft een lichtkogelpistool en een geweer ter bescherming bij zich. Gidsen en hotels kunnen via het plaatselijke toeristenbureau worden besproken, vanaf november tot eind mei. De beste tijd hiervoor is eind april, begin mei, het blijft 24 uur licht en er is nog sneeuw en pakijs wat het land toegankelijk maakt met de sneeuwscooter. Als de sneeuw en het pakijs weg zijn, wordt de bodem zo nat en vol met muggen dat het

Want dat is de reden dat wij hier zijn, het foto-graferen van de weidse landschappen en met wat geluk een ijsbeer of een rendier. Om hier te kunnen komen hebben we samen een groepje gevormd van zeven man. Één van hen komt al tientallen jaren op Spitsbergen, hij is dan ook onze gids en leidt ons over de bevroren fjorden en besneeuwde bergpassen de komende dagen.

VoorbereidingIn de maanden hiervoor zijn de benodigde kleding-stukken, foto apparatuur en de rest van de bagage doorgesproken. Veel reserve accu’s, extra geheugen-kaarten als opslag, een laptop is overbodig, we zullen met sneeuwscooters en sledes zeven dagen rond-trekken buiten de bewoonde wereld, dus opladen is er niet bij. Het is dus belangrijk om zoveel mogelijk

camera magazine 1274 0 mei-juni 2010 41

TEKST & foTografiE André gilden

een panorama vanaf umstonfjellet

de voet van de von postbreen, de grootte valt pas op als je er voor staat rendieren in de adventdalen als mens ben je hier nog heel klein onderweg op de sneeuwscooter kamp in het gipsdalen kamp tijdens storm in het gipsdalen

nagenoeg ontoegankelijk is en je alleen per boot tochten kunt maken. Houd er wel rekening mee dat Longyearbyen niet erg groot is, dus ook het hotel-aanbod is niet groot en vol is vol. In Longyearbyen zijn een aantal restaurants en ze sluiten hier meestal vroeg, dus het is zaak niet te laat te gaan eten. Er is niet veel groente en fruit, dit moet allemaal aange-voerd worden en is dus ook behoorlijk duur. Op de kaart staan ook plaatselijke gerechten als rendier en, helaas, walvis. De fototassen met alle apparatuur blijven gewoon op de slee liggen, het is beter om het in de kou te laten, bij binnenkomst zou het alleen maar conden-seren met vocht. Er is hier geen criminaliteit. Er wordt niet gestolen. Auto’s, huizen enz. alles staat gewoon open. Het is wel even wennen om al je dure spullen zo onbewaakt en uit het zicht buiten te laten liggen.

onderwegHet beste is om de eerste dag met de sneeuw-scooter een tocht rond Longyearbyen te maken. Dit vooral om te wennen aan de sneeuwscooter en een goede test om te zien of je meegenomen kleding warm genoeg is en voldoet, indien er iets niet warm genoeg is kan het in Longyearbyen nog gekocht of gehuurd worden. Ik kwam er die dag bijvoorbeeld achter, hoe de fototas moet worden bevestigd op de slede. Bij Rheindalen kwamen we onze eerste rendieren tegen. Ik kreeg echter mijn fototas niet open, ik had te veel riemen over de tas gedaan. De pakriemen zitten vol met opgespat ijs van de scooter dat stijf bevroren is (het is ondertussen ongeveer -18c). Hierdoor kon ik diverse lenzen niet gebruiken en moest ik het doen met mijn camera met standaardlens.

kAMperenOmdat we gebruik maakten van een Nederlander als gids, betekent dit dat je hier niet in hutten kunt overnachten en er werd dan ook gekampeerd met zelf meegebrachte tenten en kookgerei. Het opzetten van ons kamp deden we niet op het pakijs maar in de sneeuw op het land. Het pakijs is het favoriete gebied van de ijsbeer en daar wil je dus niet je tent hebben staan. De temperatuur zakt ‘s avonds richting de min 25 graden Celsius. Er wordt zo veel mogelijk expeditie-eten gemaakt, dus gedroogd voedsel met heet water aangemaakt. Dit is te koop in de supermarkt van Longyearbyen. Op een avond merk ik dat mijn oogleden geregeld vastvriezen en deze steeds met mijn vingers moet ontdooien. Ook stopt mijn camera ermee, de batterijen gaan dood. Ik heb gelukkig verse in mijn binnenzak, maar ook deze stoppen er al snel mee. Ik kijk op de tempera-

tuurmeter die we op een slee hebben liggen, het is ondertussen bijna minus 35 graden Celsius! In de slaapzak warmt het gelukkig snel op, het dons werkt zo goed dat het zelfs heet in de slaapzak wordt. Het enige wat nog goed beschermd en ingepakt moet worden met een sjaal is mijn neus die uit de slaapzak steekt! Er is wel een schema voor de wacht nodig, er loopt altijd iemand in het kamp om te waken voor ijsberen. Hiervoor is een ratel voor lawaai meegenomen en zijn het lichtpistool en de geweren gehuurd. Gelukkig is het niet voorgekomen dat we last van ijsberen bij het kamp hadden. Een ochtend echter kruisten we een spoor van een ijsbeer. De ijsbeer had die nacht op het pakijs, vlak voor ons kamp gelopen. We hadden hem tijdens het wacht-lopen niet ontdekt en hij heeft gelukkig het kamp niet willen onderzoeken.

Het weer op Spitsbergen kan zeer wisselend zijn, mooie dagen met zon wisselen af met dagen met zware stormen en kou. Reken er dus op dat elke dag het programma kan wijzigen en de dagindeling bepaalt wordt door het weer, tenslotte bevind je jezelf hier in het Arctische poolgebied en veilig-heid gaat voor alles. Er zijn wel hulpdiensten, deze kunnen gewaarschuwd worden met de meege-brachte satelliettelefoon, maar er is ons goed duide-lijk gemaakt dat de Noren alleen komen bij acuut levensgevaar.

FotogrAFischRondom Longyearbyen zijn de rendieren niet bang voor de scooters als je ze langzaam benadert en op de door hun gewenste afstand blijft en er is goed aan hun reactie te zien wat deze afstand is. Dan afstappen aan de andere zijde en de spullen

langzaam uit de tas halen. Achterop de scooter heb ik een dagrugzak bevestigd en deze gebruik ik als bonenzak. Na enige tijd zijn ze dan zo aan me gewend dat er enkele gaan liggen, een bewijs dat ze mij niet als bedreiging zien. Uiteindelijk beginnen ze zelfs te eten, hiervoor schrapen ze met hun grote hoeven de sneeuw weg zodat ze mos van de grond kunnen eten. Er valt op Spitsbergen normaal onge-veer 20 tot 30cm sneeuw in een jaar. Door deze kleine hoeveelheid kunnen de rendieren het hele jaar voedsel vinden. De grote hoeven zorgen ervoor dat ze niet wegzakken in de dunne sneeuw. Het landschap maakt echt alle ontberingen goed, de weidsheid is enorm en de gletsjers nodigen uit tot fotograferen. We stoppen dan ook meestal eerst op afstand van een gletsjer, voor het maken van een panorama serie. Ik maak een aantal foto’s met een 70-200 lens op een korte tele in portret formaat,

camera magazine 1274 2 mei-juni 2010 4 3

rendieren in de mist een Zonnehalo

uitZicht op de templet in de tempelfjorden de nordenskjöldbreen naamschild op het middenplein van pyramiden het van mijenfjorden

zorg ervoor dat mijn foto’s ongeveer 1/3 overlappen en de belichting handmatig is ingesteld. Later thuis kan ik ze met bijvoorbeeld Photoshop aan elkaar maken. Hierna rijden we door tot aan de voet van de gletsjer. De laatste 25 meter leggen we te voet af vanwege de vele scheuren en omhoog stekende ijsbrokken in het pakijs. Het ijs gaat loodrecht omhoog met alle kleuren blauw, wit en grijs. De ongeveer 50 tot 75 meter hoge wand maakt een enorme indruk. Rondom hoor je het knappen en drukken van het ijs met allerlei knallen. De motieven om te fotograferen zijn overweldigend. Diep blauwe stukken ijs, bevroren smeltwater aan de voet van het ijs en uitstekende punten en brokken tegen de blauwe lucht. Ook enkele historische plaatsen, zijn een bezoek waard. Zoals bijvoorbeeld Pyramiden, hier staat midden in de leegte een Russische nederzetting, compleet met flats, sporthal en alle bij de Socialis-tische staat horende voorzieningen. Het is een oude mijnnederzetting. In het plaatsje ademt alles nog de oude 'Sovjetsfeer'. Er staan hier nog beelden van Lenin die in de voormalige Sovjetlanden landen al overal verdwenen zijn. Het is leuk om als afwisse-ling wat van deze gebouwen in de lege omgeving te fotograferen. Houd wel rekening met de belichting in de sneeuw, er zal afhankelijk van de situatie minimaal 1 stop moeten worden overbelicht en soms zelfs 2 stops of meer. Het is daarom belangrijk om zoveel mogelijk het histogram achterop de camera te controleren

om vooral het wit in de sneeuw te houden. De licht-meter van de camera zal het wit van de sneeuw als neutraal grijs meten, afhankelijk van je eigen smaak zal je bij een sneeuwstorm het beeld richting wit of toch nog enigszins met grijs erin willen hebben. De beelden zijn allemaal in NEF gemaakt, waardoor de witbalans later eenvoudig is te controleren en aan te passen met een witpunt of indien aanwezig even-

tueel een zwart punt. De gebruikte foto apparatuur bestond uit een Nikon D2Xs en een D700 met houder. Hierbij de lenzen, Nikkor 18-35mm, 24-70mm, 70-200mm en een 500mm telelens incl. een 1.7 teleconverter. Een enkele keer een polarisatie filter om het contrast wat te verhogen of een warm filter tegen het overheer-sende blauw in de sneeuw. Er is geen enkel probleem met de apparatuur geweest. Alle camera’s en lenzen zijn zeven dagen in deze kou buiten op de slee geweest en hebben gewoon normaal gefunctioneerd. Alleen op het moment dat de temperatuur onder de minus 35 graden Celsius kwam, moest ik de batte-rijen in mijn zak gaan stoppen om ze op te warmen. Verder zaten de camera’s en lenzen, na zeven dagen buiten te zijn geweest, helemaal onder de rijp en het ijs zonder een krimp te geven.

bereikbAArheidIn de winter met alle ijs en sneeuw, is Spitsbergen als een droomlandschap, dat weinig mensen meemaken en nog iets aparts om te fotograferen. Het heeft wel een goede voorbereiding en conditie nodig. Er gaan diverse vluchten van o.a. KLM en SAS naar Longy-earbyen, vanaf Schiphol met een overstap in Oslo en Tromsø. Reken op ongeveer €3.000,- voor een week incl. huur van scooters en de vlucht, het bedrag is echter sterk afhankelijk van wat je wilt doen. Prijzen voor hotels en gidsen kun je vinden op de site van het Toeristen bureau van Spitsbergen, www.Svalbard.net.

camera magazine 1274 4

stukken ijs aan de voet van een gletsjer ijsvormen uit het pakijs omhoogstekend

een buste van lenin in de nederZetting pyramiden