SPIJKERLABfestival

22-23-24 juniRietgrachtstraat 1

2

Op welke manieren kun je meedoen?

Je kunt meedoen met de workshops

Je kunt meedoen met de prijsvraag

Je kunt meedoen door naar de lezing te komen of een film te bekijken en…

Je kunt ook gewoon komen kijken op vrijdag 22, zaterdag 23 of zondag 24 juni. Er is een foodtruck op locatie voor een hapje of een drankje!

Zie ook www.spijkerlab.nl

Wat is een Stadslab?

Wat is Spijkerlab?

Welke thema’s spelen er?

Waarom organiseren we een stadslab?

Geschiedenis van Spijkerlab

Poster, hang hem voor je raam!

Het spijkerkwartier fietsennietje

Partners uit het Spijkerkwartier

Manieren om zelf mee te doen

Festivalprogramma

Doe mee met de prijsvraag!

Inspirerende voorbeelden

4

5

6

8

9

10

12

13

14

15

16

18

SPIJKERLAB

Maak een ontwerp voor het Spijkerkwartier!4

Prijsvraag!Ontwerp een meubel, apparaat, een “barba-pappa”, spijker-ding, object, follie of element dat een bijdrage levert aan een van de thema’s (of liever nog: aan alle thema’s tegelijk!).

Dit kan dus van alles zijn: een waterreservoir om regenwater op te slaan, een geveltuin- element, een idee om straatverlichting op te hangen, een parkeerplaats of verkeersdrempel die water absorbeert, aankleding voor blinde etalageruiten en ga zo maar door.

De voorstellen moeten uiteraard een toege-voegde waarde hebben voor de openbare ruimte of de private ruimte of juist op het grensvlak van die twee. Het idee mag zowel futuristisch zijn of direct uitvoerbaar.

Tip: Je idee hoeft zich niet per sé te beperken tot een object. Het kan ook een groter omvattend idee zijn. Daarom zijn er meerder manieren waarop je je ontwerp of idee kan aandragen.

Tijdens het Spijkerlab festivalweek-end worden de alle ontwerpen op locatie tentoongesteld. De inzen-dingen worden verzameld op insta-gram en zijn te zien op de Spijker-lab website (www.spijkerlab.nl).

Op zaterdag wordt een zeep-kist-avond georganiseerd waarop inzenders zelf hun ontwerp toelichten. Een vakjury maakt aan het eind van het weekend een winnaar bekend. De maker van het winnende ontwerp wordt door Spijkerlab begeleidt naar een te realiseren uitvoering.

Deel je ontwerpen en ideeën op Instagram met een omschrijving en #spijkerlab!

Plaats je eigen mock-up (prototype) op de festival locatie. Zorg er voor dat je ontwerp binnen de fes-tivallocatie valt. Fotografeer je ontwerp op locatie en deel deze op instagram met een omschrijving en #spijkerlab.

Je kunt je mock-up natuurlijk laten staan. In dat geval zijn uiteraard algemene veiligheid en verkeersveiligheid een belangrijk gegeven. De aanwezige coördinator zal te allen tijden meekij-ken. De festival leiding kan besluiten om mock-up te verwijderen als zij dat te gevaarlijk vindt en er echt geen praktische oplossing voorhanden is om die wel te garanderen.

Je ontwerp hoeft niet specifiek voor deze locatie bedacht te zijn. Het gaat erom dat je laat zien hoe jouw idee overal in de openbare ruimte en/of privéruimte van het Spijkerkwartier toepasbaar is.

Met behulp van kartonnen verhuisdozen en planken van Pla-toWood kun je tijdens het festival je eigen opstelling bouwen en fotograferen. Op de website zie je hoe gemakkelijk dat gaat. Als je klaar bent met je opstelling fotografeer je deze en deel je deze op Instagram met een beschrijving van het object en #spijkerlab.

De dozen zijn tijdens de festivaldagen op de locatie beschikbaar. Je kunt vanaf donderdagavond tot zondagochtend terecht. Alleen tijdens de geplande activiteiten wordt de bouw stilgelegd. Houd de agenda op de website daarom in de gaten!

Als je idee te groot en omvangrijk is om 1:1 uit te voeren, of als het over het hele gebied gaat. Maak de bijgevoegde bouwplaat van de kruising Singelstraat, Dijkstraat en Rietgrachtstraat. Leef je uit met alle mogelijkheden die je kan bedenken. Je kunt de bijgevoegde bomen en ondergronden gebruiken, maar je kan er ook op tekenen, verven, plakken enz.

Maak hiervan foto’s en deel die op Instagram met een korte omschrijving en #spijkerlab.

Tijdens het festival willen we graag alle bouwpla-ten als kijkdozen tentoonstellen in de etalage van het winkelpand op de festivallocatie (Rietgracht-straat 1).

Je kunt je bouwplaat op de volgende dagen en tijdstippen inleveren bij de Rietgrachtstraat 1.

Donderdagavond van 18:00 tot 20:30Vrijdagochtend van 9:00 tot 12:00Vrijdagavond van 18:00 tot 20:30Zaterdag van 9:00 tot 18:00

Optie 1: Zelf 1 op 1 bouwen

Optie 2: Minecraft: bouwen met blokken

Optie 3: Maak een bouwplaat

6

Voor een gedetaileerd programma, hou de website www.spijkerlab.nl in de gaten.

FestivalprogrammaMiddag (vanaf 13.00)

Middag (vanaf 13.00)

Middag (vanaf 13.00)

Ochtend (vanaf 11.00)

Buiten op het plein

Buiten op het plein

Buiten op het plein

Buiten op het plein

Binnen Rietgrachtstraat 1

Binnen Rietgrachtstraat 1

Binnen Rietgrachtstraat 1

Binnen Rietgrachtstraat 1

Do.

21 j

uni

Vr. 2

2 ju

niZa

. 23

juni

Zo. 2

4 ju

ni

Avond (vanaf 18.00)

Avond (vanaf 18.00)

Avond (vanaf 18.00)

Middag (vanaf 13.00)

Bouw je eigen festivalmeubilair / Plaats je eigen prijsvraagontwerp

Bouw je eigen festivalmeubilair / Plaats je eigen prijsvraagontwerp

Foodtruck met hapjes en drankjes

Foodtruck met hapjes en drankjes

Bouwplaten expositie

Bouwplaten expositie

Bouwplaten expositie

Bouwplaten inleveren

Gratis! superlekkere Odin/Eco Plaza bio-soep met Tom van Otterloo brood

en HOPsakee bier!

Spijkerlabdiner. Vooraf: Odin/Eco Plaza bio-soep. Hoofd: Bring your own food!

En HOPsakee bier!Feestelijke onthulling Spijkernietje

Zeepkistensessie: Ga op een kratje staan en presenteer je prijsvraagontwerp of idee

Ontwerpsessie met professionals

Presentatie: Goede voorbeelden uit de wijk

Live muziekWorkshop opzomeren door BuurtGroenBedrijf

Prijsuitreiking ontwerpprijsvraag

Lezing en debat met De Urbanisten en Arnhemse sleutelfigurenBouwplaten inleveren

Filmavond van EntertuinmentInspiratielezing Arnhem klimaatbestendig

Speciale fietsnietjes in het Spijkerkwartier!

Tijdens Spijkerlab 2017 is in een prijsvraag opgeroepen om een fietsnietje voor het Spijkerkwartier te ontwerpen dat het unieke karakter van de wijk uitdraagt. Het winnende ontwerp is een verhalenverteller. De vorm van de beugels geven de contouren van het oorspronkelijk spijker* weer. In de beugel zit een vervangbare plaat waarin ‘Spijkerschrift’ opgenomen kan worden. Iedere bewoner of ondernemer in de wijk kan een fietsnietje spon-soren en mag daarvoor zelf een spijkerschrift bedenken dat in haar of zijn beugel geplaatst zal worden (door het BuurtGroenBedrijf). Het spijkerschrift is een iconisch verhaal waarin iemand op subtiele wijze zijn eigen verhaal kan vertellen over zijn/haar plek Hieronder zie je enkele voorbeelden van het spijkerschriften. De een betekent: “Spijkerkwartier is thuis”. De ander verwijst naar “cafe de drie koningen” dat ooit in deze straat stond.

Vanaf 21 juni is er op mijnspijkerkwartier een fietsnietjes pagina beschik-baar. Hierop is een kaartje in PDF vorm te vinden waarop alle fietsnietjes aangegeven staan. Als je daarop doorklikt krijg je uitleg over de beteke-nis van het spijkerschrift van het aangeklikte nietje. Als het desbetreffende nietje nog niet geadopteerd is krijg je een aanvraagformulier waarmee jij jouw eigen fietsnietje kan adopteren. Jouw bestelling wordt dan door het BuurtGroenBedrijf verzorgd.

*Spieker (ook wel spijker) is de benaming voor een plek waar graan wordt opge-slagen. Spieker is afgeleid van het woord spicarium; spicae is Latijn voor korena-ren. Het Spijkerkwartier dankt haar naam aan drie spiekers die daar tot in de negentiende eeuw stonden (Bron: Wikipedia).

8

Inspirerende

voorbeelden

Climate Proofing en Placemaking bij de Hofbogen in Rotterdam door POST--OFFICE en De Urbanisten.

Parkmobiles in San Francisco door CMG zijn verplaatsbare containers met een tuin en bank.

Een getransformeerde parkeerplaats op Norieaga Street in San Francisco door Matarozzi Pelsinger Design + Build.

Functionele oplossingen voor aanpas-sing aan het veranderende klimaat kunnen ook mooi en grappig zijn.

We zijn op zoek naar inspirende vormen van regenwaterafkoppeling.

Instant bank door Spijkerlab. Bouw mee tijdens het festival!

10

SPIJK

ERLA

Bfe

stiv

al

22-2

3-24

juni

Riet

grac

htst

raat

1

SPIJK

ERLA

Bfe

stiv

al

22-2

3-24

juni

Riet

grac

htst

raat

1

12

Een stadslab is een proeftuin voor vernieuwing op lokaal gebied. Bewo-ners en bedrijven experimenteren samen met andere invullingen van de publieke en private ruimte. Het is een vrije leeromgeving waarin volop geëxperimenteerd kan worden met innovatieve oplossingen voor actuele thema’s zoals klimaatverandering en stadsecologie. Dingen die iedereen raken. De gevonden oplossingen worden breed gedragen omdat ze door bewoners en bedrijven zelf ontwikkeld worden en daardoor iedereen de noodzaak ervan inziet. Ontwerp vervult hierbij een belangrijke rol.

Spijkerlab is een laboratorium op straat. In een festivalweekend wordt door bewoners, bedrijven, betrokkenen en beleidsmakers geëxperimenteerd met ideeën over de openbare ruimte. Allerhande ideeën voor een andere inrichting van de openbare en private ruimte kunnen in het Spijkerlab festivalweekend gestalte krijgen. Het experiment staat voorop. Van wild tot geniaal, kleinschalig, grootschalig.

Spijkerlab is er niet zomaar gekomen. In de voorgaande jaren is er een Visiedocument Openbare Ruimte gemaakt door en voor wijkbewoners. Dit visiedocument is bedoeld om discussie los te maken en als inspiratie te dienen om te komen tot een nog mooiere wijk. Het Visiedocument is op www.mijnspijkerkwartier.nl te vinden.

Wat is een “Stadslab”?

Noriega Street Parklet in San Francisco

Parkmobile door CMG in San Francisco

Parkmobile door CMG in San Francisco

Stadslabs zijn lokaal verankerde initiatieven, gericht op het oplossen van actuele ruimtelijke opgaven. In Stadslabs wordt geëxperimenteerd met nieuwe manieren van ’stad-maken’, waarbij nieuwe en meer traditionele stad-makers verschillende rollen en verantwoordelijkheden op zich kunnen nemen. Bewoners, burgers en ondernemers voelen steeds vaker eigenaarschap voor hun woon- en werkomgeving en zien ook kansen in het kader van beheer en kwaliteitsverbetering, maar vaak lukt het hen niet om de juiste ingang bij lokale overheden te vinden. Tegelijkertijd geven lokale overheden aan dat ze graag maatwerk willen leveren en bottom-up ontwikkelingen willen faciliteren, maar voor hen is het niet altijd duidelijk wie welke belan-gen vertegenwoordigt en met welk draagvlak. Daardoor kan het lastig zijn om te bepalen wie de aangewezen gesprekspartner is om vorm te geven aan de verdere ontwikkeling van een initiatief. Stadslabs beschikken over de potentie om als intermediair platform te opereren, top-down en bottom-up partijen met elkaar te verbinden, zo nodig draagvlak te organiseren en de te investeren energie in goede banen te leiden.

(Uit de Open Oproep Stadslabs 2015 van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie)

Placemaking en Climate Asaptation door POST--OFFICE en De Urbanisten

Parkmobile door CMG in San Francisco

Spijkerlab is een Stadslab in het Spijkerkwartier. Naar aanleiding van een open oproep van het Stimulerings-fonds voor de Creatieve Industrie heeft de werkgroep openbare ruimte van het Spijkerkwartier onze wijk voorgedragen om hier aan mee te doen. Onze aan-melding is gebaseerd op vijf actuele thema’s zoals waterbeheersing en stadsecologie. Op het pleintje op de kruising van de Singelstraat, Dijkstraat en Riet-grachtstraat wordt 4 dagen lang een stukje openbare weg afgezet: het laboratorium. Het experiment staat centraal, evenals de ideëen van de bewoners van het Spijkerkwartier. Dus ook als je in de Hertogstraat of in de Spoorhoek of in het Statenkwartier woont ben je ook welkom om je ideeën aan te dragen. In dit magazine lees je op welke manieren je dat kan doen.

Wat is Spijkerlab?

Noriega Street Parklet in San Francisco

Placemaking en Climate Asaptation door POST--OFFICE en De Urbanisten

Placemaking en Climate Asaptation door POST--OFFICE en De Urbanisten

Een stadslab is een broedplaats voor creatieve experi-menten met het oogmerk tot vernieuwing van de stad te komen. Door middel van Open Oproepen heeft het Stimuleringsfonds tot nu toe 37 initiatieven in Neder-land ondersteund door kennis, kunde en een financieel impuls. Het zwaartepunt van de procesmatige onder-steuning ligt op het organiseren van kennisuitwisseling tussen de stadslabs, het verbeteren van samenwerkin-gen met professionele stakeholders en een goede aan-sluiting op lokale overheden. Dat is juist nu belangrijk omdat na de economische crisis vernieuwende concep-ten noodzakelijk zijn.

(website Stimuleringsfonds Creatieve Industrie 2017)

14

De wens is om de rafelrandjes die de identiteit van de wijk hebben bepaald bij vernieuwde

functionele inrichting te laten bestaan. Als voor-beeld: het Spijkerkwartier is een wijk met veel fietsers. Dat wordt graag behouden door de

fietser tegemoet te komen met goede stallings-mogelijkheden. Het in het Spijkerlab ontworpen

fietsnietje is dan ook een uniek ontwerp dat het karakter van de wijk weergeeft. Het straat-

beeld waarin fietsen overheersen blijft, maar de geblokkeerde trottoirs verdwijnen.

In het Spijkerkwartier liggen een aantal prachtige binnentuinen op locaties waar aanvankelijk door de gemeente parkeerplaatsen bedacht waren. De wijk

verzette zich tegen deze parkeerplaatsen. Dertig jaar later zijn deze plekken groene oases. De wijk is er

trots op. Het zou mooi zijn als deze groene oases nu voor flora en fauna verbonden kunnen worden. Wat

daarvoor nodig is zijn kleine locaties in de straat maar ook in de (voor)tuinen waar direct omwonenden zich

betrokken voelen om niet alleen de water- en kli-maatbeheersing, maar ook de kwaliteit van de gehele

buitenruimte, voor flora en fauna vorm te geven. Zo bereiken we uiteindelijk een grenzeloze stadsecologie.

Een aantal wijkbewoners maakte gebruik van ‘the right to challenge’. Zij vinden dat een deel van het onder-

houd in de wijk ook door wijkbewoners zelf gedaan kan worden in plaats van door de gemeente Arnhem. In

het Spijkerkwartier wonen werkzoekenden waaronder velen die baat kunnen hebben bij een werkervarings-project waarbij kleinschalig onderhoud voor en door wijkbewoners verricht kan worden. Daarvoor is het

BuurtGroenBedrijf opgericht.

Het Spijkerkwartier kent een aantal hotspots, plekken waar de tempe-ratuur snel oploopt en langzaam afneemt. Met name in de dichtst bebouwde straten met de minste

vegetatie en schaduw. Ook hier zullen bewoners en vastgoedeigenaren uit de wijk hun ‘steentje’ moeten bijdra-gen aan het verkoelen van de stad.

Het Spijkerkwartier krijgt door haar lage ligging en de enorme hoogteverschillen in de stad meer en meer te maken met de gevolgen van piekbuien. De stad werkt daar aan maar omdat slechts 5% van de ruimte open-baar is zullen in het Spijkerkwartier ook aanvullende

maatregelen op particulier terrein ontworpen moeten worden om regenwater te geleiden, op te vangen en te bufferen. Het is dus belangrijk dat vastgoedeigenaren en bewoners/gebruikers weten dat hier een taak ligt

die opgepakt moet worden.

De

them

a’s

Bewonersparticipatie bij onderhoud

Grenzeloze stadsecologie

Klimaatbeheersing

Waterbeheersing

Samenhang tussen functie en identiteit

16

Waarom een stadslab organiseren?

“Op zoek naar het nieuwe Stadmaken.”

Omdat we op zoek zijn naar nieuwe manieren van Stadmaken en samen willen leren hoe we kunnen samenwerken of ‘co-creëren’ aan de stad. Er is een veran-derende rol en positie van de burger ten opzichte van de bestaande bestuurssys-temen.

Bewoners en ondernemers in de wijk kunnen steeds meer een bijdrage leveren aan de inrichting van hun eigen wijk. Daar komt bij dat een aantal grotere thema’s zoals klimaatverandering, stadsecologie en bewonersparticipatie (zie bladzijde 14 en 15 voor alle thema’s) de grens tussen openbare en private ruimte overstijgen en waarmee de betrokkenheid van gebruikers ook belangrijker wordt. Die betrokkenheid kan op een leuke manier aangejaagd worden.

Het benoemen van problemen moet er namelijk niet toe leiden dat de oplossing problematisch ervaren wordt, zoals dat vaak gebeurd met door de overheid opgelegde aanpassingen. Spijkerlab wil de fun-factor onderzoeken. Zo leidt water soms tot overlast maar kan het ook zeer veel plezier of bewustwording opleveren.

Het doel van het Spijkerlab is het uitvinden van een gezamenlijke manier om de wijk vorm te geven. De kwaliteit van een openbare ruimte wordt altijd het best gedefinieerd door de mensen die het gebruiken. De vormgeving van deze ruimten zou daarom gestuurd moeten worden vanuit de wijk. ‘Placemaking’ (wat hier gebeurd door een verkeersstraat om te toveren tot een verblijfsplek) is een overkoepelend idee en een praktische benadering om een buurt of een stad te verbeteren. Het inspireert mensen om de gezamenlijke publieke ruimte opnieuw te overdenken en opnieuw uit te vinden als het hart van de gemeenschap en het helpt om de verbinding tussen de mensen en de plekken die zij gemeen hebben te versterken en meer waarde te geven.

“Samen dingen maken, eten, ontwerpen en (een biertje) drinken.”

Geschiedenis van Spijkerlab

De werkgroep openbare ruimte van het Spijkerkwartier heeft onze wijk aangemeld voor een open oproep van het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie. Daarin worden stadswijken in heel Nederland opgeroepen om experimenten aan te dragen waarmee nieuwe vormen van ontwerpen uitgeprobeerd kunnen worden en waarmee vooral een bottum-up richting ondersteund wordt. Bottum-up wil zeggen dat de gebruikers (bewoners dus, en ondernemers) ideeën kunnen aandragen voor verbetering van hun eigen wijk of straat. Zowel in 2017 als in 2018 is onze aanmelding gehonoreerd.

In 2017 hebben we in workshop-verband met bewoners gezocht naar inspiratie en nagedacht over methoden om eigen karakter toe te voegen aan de openbare ruimte in het Spijkerkwartier. Ook is in 2017 de fiet-snietjes* prijsvraag georganiseerd. Met als resultaat dat er dit jaar fietsnietjes in de wijk verschijnen die ons unieke karakter weergeven en waarin bewoners zelf een rol kunnen gaan spelen. Zie meer informatie hierover pagina 7. Het voorstel voor 2018 dat we ingediend hebben is gebaseerd op een aantal voorbeelden in andere steden en waarin dus letterlijk een fysieke laboratorium-situatie voor een paar dagen gecre-eerd wordt.

*Een fietsnietje (ook fietsaanleunbeugel genoemd) is een parkeervoorziening voor fietsen. Zie pagina 7 voor het winnende Spijkernietje-ontwerp.

18

Het BuurtGroenBedrijf is een sociaal wijkbedrijf van, voor en door bewoners die zelf eigenaarschap willen nemen over de kwaliteit van hun eigen leefomgeving. Dit doen we door met elkaar de buitenruimte van de wijk (openbaar en particulier) te onderhouden en te beheren. Ons doel is om het Spijkerkwartier verder te vergroenen en kli-maatbestendig te maken. In de uitvoering van het werk reali-seren wij bovendien sociale en economische waarde in de wijk, bijvoorbeeld door mensen uit de wijk activerend werk te bieden en meer samenhang in de wijk te brengen maar ook door circu-lair te werken. Het BuurtGroenBedrijf werkt op kleine schaal en heeft geen winstdoelstelling.

DeBlauweWijkEconomieIdeeën ontwikkelen tot sociale ondernemingen in het Spij-kerkwartier door gebruik te maken van wat er al is, samen met de overheid, kennisinstellingen en bedrijven. Samen creëren wij vanuit onze passie een duurzame woon-, werk- en leefomgeving met meer welzijn, verbondenheid en oog voor de natuur.

Dazo 125Dazo 125 is de afkorting van “Dit Adres Zoekt Onder-nemers” aan de Spijkerstraat 125. Een combinatie van ondernemende (buurt)bewoners, startende bedrijfjes, een werkplaats, de Inloop (net)werkplek en een inspirerende vergaderlocatie Terzake maakt deze locatie uniek. Hier werken wij aan een circulaire inclusieve wijkeconomie.

Platowood sponsort hout aan Spijkerlab Voor het realiseren van elementen voor het festivalterrein van Spij-kerlab, wordt door Platowood gesponsord hout gebruikt. Het Spij-kerlab maakt hiervan onder andere tafelbladen en zitoppervlakten voor krukjes. Het verweerde hout, dat niet meer bruikbaar is voor gevelbekleding, is nog altijd goed verwerkbaar en geeft de meubels een karakteristieke uitstraling. Waar het Spijkerlab zich inzet voor het mooier maken van de buurt, zet Platowood zich in voor het mooier maken van de wereld. Daarom steunt Platowood dit project in het Arnhemse Spijkerkwartier graag.

Over Platowood Platowood is gevestigd op het Industriepark Kleefse Waard in Arnhem. Op deze locatie wordt 100% duurzaam, vormvast en goed verwerkbaar hout gemaakt. Door het unieke hydro-thermische modificatieproces (platoniseren) worden de in het hout aanwezige eigenschappen versterkt, zónder chemische toevoegingen. Daarmee is het hout van Platowood de meest duurzame keuze.

Spijkerlab is mogelijk gemaakt door:

Le FarWest

Wie zijn het SpijkerlabWerkgroep openbare ruimte van het Spijkerkwartier. Voor de daadwer-kelijke uitvoering is een bureau voor landschapsarchitectuur gevraagd Le Far West (Le Far West kent u misschien ook van Arnhem klimaatbestendig). Daarnaast is dit jaar Sssssst gevraagd voor de vormgeving en campagne van het festival en is het BuurtGroenBedrijf gevraagd voor een aantal bijdragen van inrichting van het pleintje.

ColofonNamens de werkgroep openbare ruimte SpijkerkwartierWilbert de Haan, bewoner (Spijkerstraat) en architect (NEXIT architecten) in het Spijkerkwartier.Han van Zwieten, bewoner en architect

UitvoeringLe Far West (www.lefarwest.com)

Vormgeving & CampagneSssssst (www.sssss.st)

Bijdragen inrichting pleintjeBuurtGroenBedrijf Spijkerkwartier

20

Doe mee, bouw mee, werk mee en denk mee met SPIJKERLAB!