België - BelgiquePB

1000 Brussel 11/1366

Najaar 2012 30e jaargang nr. 2 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

Speculeren kun je afleren Wie is de braafste bank van België?

Zet mee je schouders onder de BZW

edito

2

Voor m’n eerste editoriaal ging ik wat spitten in eerdere magazines, om al te bruuske stijlbreuken te vermijden. De intro’s verwijzen steevast naar een nieuwe bom die ontplofte in de financiële crisis die intussen haar eerste lustrum vierde. Ook vandaag is het niet ver zoeken: een nieuwe partij armworstelen rond de herkapitalisatie van Dexia tussen België en Frankrijk wordt als een gelijkspel afgedaan, maar in de feiten zijn jij en ik de verliezers. Kortom, een goednieuwsshow hoef je ook vandaag niet te verwachten, al zal ik eindigen met een positieve noot.

Terug naar Dexia, of liever naar de

voorloper ervan. Ooit was er het

Gemeentekrediet, een relatief kleine

Belgische bank, die zich specialiseer-

de in kredietverstrekking aan lokale

besturen. Hiervoor deed ze beroep

op de inleg van de kleinere spaarder.

Bezwaarlijk een spannend bankmodel

te noemen, maar wel kerngezond.

In de jaren negentig werd dit model

evenwel verlaten. De fusie met

Crédit Local de France leidt een

periode van ongekende internationale

expansie in, waarbij het voorzichtige

bankmodel dat het Gemeentekrediet

typeerde, radicaal omkeert. De rest is

geschiedenis.

Nu het eerste stof van de bankencrisis

stilaan is gaan liggen, groeit de

consensus dat de bankensector zich

de afgelopen jaren voornamelijk zelf

heeft bediend en zich steeds minder

met de reële economie inliet. In

de gouden jaren voor 2007 leidde

dit tot spectaculaire groei en dito

winstresultaten. Wanneer bleek dat

de financiële hausse op los zand

was gebaseerd, eerder dan op reële

economische resultaten, moesten

de verschillende overheden op een

ongeziene schaal tussenkomen om

een systeemcrisis, met onvoorspelbaar

zware consequenties voor de reële

economie, te vermijden.

Hoog tijd dus dat banken weer wat

braver worden en de traditionele

bankiersrol centraal plaatsen: het

aantrekken van spaargelden en deze

omzetten in kredieten aan bedrijven

en particulieren, ten dienste van de

reële economie. Een bank achteruit.

Helaas moeten we vaststellen dat,

ondanks de grootste financiële dip

sinds het interbellum, de meeste

grootbanken hun risicovolle business

model weigeren te verlaten. FairFin

kon het niet langer aanzien en

heeft een rapport uitgebracht met

enkele eenvoudige maar zeer rele-

vante kerncijfers die bovenstaande

illustreren. Ondergetekende dompelde

zich hiertoe onder in de wereld van

lijvige jaarrekeningen en complexe

balansen van menig grootbank.

Kijk op bladzijde 10 om te weten in

hoeverre jouw bank betrokken is in

de reële economie.

De leuke afsluiter komt van Netwerk

Rentevrij. Met SoCrowd, een sociaal

crowdfundingplatform, staat een

project in de steigers dat een positief

financieel verhaal wil brengen (blz.

14). Men zegge het voort.

Greg werkt sinds mei 2012 bij FairFin

als adviseur duurzaam sparen en

beleggen en bij Netwerk Rentevrij als

kredietanalist.

edito

Bank achteruit

4 Interview Bernhard Ardaen

7 Zet mee je schouders onder de BZW

8 Tem het bankwezen

10 Wie is de braafste bank van België?

INHOUD

Greg Van Elsen

DEFINITIE

Met de reële economie doelen we op het geheel van economische activiteiten dat zich richt op het effectief produceren van goederen en diensten om aan concrete behoeftes te voldoen, in tegenstelling tot de ‘financiële economie’ die zich louter afspeelt op de financiële markten.

kort

3

12 Complementaire munten in actie

14 Netwerk Rentevrij lanceert SoCrowd

16 Achter de schermen Bart Staes

Stop voedselspeculatieHet Europees parlement buigt zich de laatste maanden over MiFID, the Markets in Financial Instruments Directive. Dit is een nieuw stuk regulering voor de financiële sector, waarmee onder meer voedselspeculatie aan banden zou kunnen worden gelegd. Een grote groep internationale NGO’s slaat de handen ineen om zoveel mogelijk parlementsleden te overtuigen van het belang van strengere regels op speculatie. Anne van Schaik van Friends of the Earth Europe: “De leden van het Europees Parlement hebben een unieke kans om voedselspeculatie tegen te gaan. De onderhandelingen gaan in de juiste richting, maar het is cruciaal dat de parlementsleden ervoor zorgen dat de regulering werkt en dat ze de honger van de mensen voorop stellen op de honger van de financiële sector.”

Meer spaargeld in de economie, alstublieftOp de onderhandelingstafel van de regering liggen vier voorstellen om spaargeld in de eco-nomie te pompen: het zogenaamde spaarboekje B, de volkslening, belastingvermindering voor obligatieleningen en belastingvermindering voor risicobeleggingen. FairFin is het meest enthou-siast over de eerste twee voorstellen, aangezien die geen aanspraak maken op de staatskas. Bij het spaarboekje B zouden banken verplicht wor-den het spaargeld te herinvesteren in de reële economie (denk aan vastgoed en ICT, maar ook financiering van kleine bedrijven en projecten met sociale inslag). De rente voor de spaarder zou minimum 2% tot 3,5% zijn. De volkslening zou worden uitgegeven door de overheid en dienen om spaargeld in te zetten voor moeilijk financierbare projecten als energiezuinige bouwprojecten en ziekenhuizen. We zouden de overheid willen vragen deze voorstellen dringend uit te werken. De blijvende druk op banken om voor de meest winstgevende deals te gaan, gaat ten koste van goedkope leningen aan KMO’s en social profit organisaties.

kort

Maak van Belfius een openbare bankDexia werd vorig jaar voor de tweede keer gered. Daarmee had de overheid de kans om een modelbank te creëren. Een jaar later is de regering opvolger Belfius liever kwijt dan rijk. De politici tonen geen enkele interesse in de bank. De Dexia commissie adviseerde al: “Het is niet aan politici om te bankieren. Verkopen, die handel!” Men wijst er terecht op dat de vele politici die in de raad van bestuur van Dexia zetelden het Dexia-debacle niet hebben voorkomen. Dat wil niet zeggen dat de overheid niet zelf een belangrijke speler kan zijn in de financiële sector. Niet door politici allerlei lucratieve postjes te laten bezetten, maar door van Belfius een openbare bank te maken die haar maatschappelijke rol opneemt. Een rol die via een beheersovereenkomst vastgesteld wordt en democratisch gecontroleerd kan worden.

Proficiat, Réseau Financement Alternatif!Onze Franstalige zusterorganisatie Réseau Financement Alternatif (RFA) viert dit jaar haar 25ste verjaardag. Het netwerk RFA ontstond in 1987 met de oprichting van Épargne Cigale, het Franstalige Krekelsparen. Ondertussen heeft het zich ontwikkeld tot promotor van een ethisch en solidair financieel systeem, met expertise in vorming en lobbywerk.

FairFin wint prijs voor Sociaal-Cultureel VolwassenenwerkMinister van Cultuur Joke Schauvliege heeft op de Socius Trefdag 22 novem-ber de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Sociaal-Cultureel Volwas-senenwerk 2011-2012 overhandigd aan de organisatie FairFin. Volgens de jury “vervult FairFin uitstekend de rol van een sociaal-culturele beweging: sensibiliseren, onderzoeken, adviseren, publiceren, vormen, lobbyen en campagne voeren. De sterkte van die campagnes zit in de samenwerkings-verbanden die daarvoor worden gesmeed, ook over de grenzen heen.” Minister Schauvliege:“FairFin wijst ons telkens op de positieve kant van geld om te investeren in projecten die mens en milieu vooruithelpen. Voor hernieuwbare energie, Noord-Zuid samenwerking, cultuur, onderwijs of natuurbeheer. Een onversneden oproep tot duurzaamheid en een rechtvaardige wereld.”

Voor meer informatie zie www.fairfin.be

fotograaf: Ilse Heip

interview

4

interview

FairFin stelt zich de vraag hoe greep te krijgen op het bankwezen. In dit magazine gaan we te rade bij Bernhard Ardaen, zogenaamde klokkenluider van Dexia. Hij werkte 20 jaar voor de bank en pende zijn visie op het Dexia schandaal neer in het boek Tijdbom Dexia (2012).

Het is 18 oktober als we Bernhard Ar-

daen ontmoeten, exact een jaar nadat

de Belgische overheid een garantie

van 54 miljard euro heeft gegeven

aan de Dexia Holding, het vehikel

waarin alle rommelhypotheken

van Dexia zitten. In totaal bedraagt

deze waarborg 90 miljard euro, het

resterende bedrag van de waarborg

is voor rekening van Frankrijk en

Luxemburg. In zijn boek stelt Ardaen

onder andere dat de Dexia Holding

vanaf 2014 elk jaar 2 miljard euro

nodig heeft. Begin november heeft de

geschiedenis hem al ingehaald: België

hoestte 2,9 miljard euro op om de

Dexia Holding van het faillissement

te behoeden.

Hoe denkt u dat men het probleem

van Dexia had moeten aanpakken?

Dexia was al enkele jaren voor de

crisis blootgesteld aan grote risico’s.

De bank had een zeer grote obliga-

tieportefeuille. Als de marktwaarde

van deze obligaties daalde, zou dit

een slecht signaal sturen naar de

investeerders in de bank en zorgen

voor instabiliteit. Mijn doel was

om dit probleem aan te pakken op

een manier waarop Dexia zélf haar

problemen kon oplossen. Daarom

pleitte ik er in 2006 al voor om een

bad bank op te richten in Dexia. Een

bad bank die de obligatieportefeuille

overnam of een waarborg bood op

mogelijke verliezen op die obligaties.

Ik vond echter geen steun binnen de

bank. Men vond het niet nodig de

onevenwichten die in de bank geslo-

pen waren, aan te pakken. Tijdens de

redding van 2008, toen de overheid

een kapitaalsverhoging van 6 miljard

doorvoerde, is het idee van dit soort

bad bank ook ter sprake gekomen,

maar vond het opnieuw geen gehoor.

Dit keer waarschijnlijk om politieke

redenen.

In 2010 is de ACV met een plan op

de proppen gekomen om de goede

stukken van Dexia te verkopen. Dat

waren Dexia Bank België, Dexia

Luxemburg, Denizbank (Turkije), RBC

Dexia (Canada), Dexia Asset Manage-

ment, etc. Het geld dat uit de verkoop

van deze stukken kwam moest de bad

bank, voornamelijk DCL (het Franse

deel) verstevigen. Zo hoopte het ACV

het probleem te kunnen afzonderen

van de gezonde stukken. Dit schema

is uiteindelijk gevolgd bij de ontman-

teling van Dexia.

De timing en de manier waarop die

ontmanteling gebeurt stond niet in

het plan van de ACV – ze hadden geen

nationalisering van Belfius voor ogen

– maar als je naar het eindresultaat

kijkt, zie je dat het plan van de ACV

uit 2010 dicht bij de gekozen aanpak

ligt. Timing is echter een belangrijk

element. De cruciale periode om de

private aandeelhouders het risico te

laten dragen was 2007. Daarna begon

de crisis in de financiële sector en

was het eigenlijk te laat voor een

oplossing zonder staatssteun.

In de gekozen aanpak worden de

gezonde stukken wel afgezonderd

van de toxische beleggingen, maar

uiteindelijk is het de belastingbe-

taler die via een waarborg van de

overheid het risico van die beleg-

gingen draagt. Dit scenario lijkt me

nogal ver verwijderd van het idee

om Dexia zelf haar problemen te

laten oplossen.

Uiteindelijk is de gekozen aanpak

zowat het omgekeerde van wat ik

voorstelde in 2006. De gezonde stuk-

ken van Dexia worden verkocht en

de Dexia Holding is een zombiebank

waarvan de financiering enkel op

basis van een overheidsgarantie mo-

gelijk is. De verkoop van activiteiten

kan eenmalige inkomsten opleveren,

maar daar houdt het op. Alle bancaire

activiteiten zijn weg. Bijgevolg heeft

de Dexia Holding enkel inkomsten

uit de bestaande portefeuilles. Het

enige wat men met die Dexia Holding

kan doen is de financieringskost zo

laag mogelijk houden. In mijn boek

voorspel ik op basis van de gegevens

die ik toen ter beschikking had, dat

de Dexia Holding ons mogelijk 20

miljard euro kost.

Goldman Sachs begreep wel dat het

wenselijk was om zich in te dekken

tegen verlies op de obligatieporte-

feuille en gebruikte andere banken

als bad bank. Goldman Sachs sloot

“We moeten ons afvragen of het bankwezen door de vrije markt georganiseerd moet worden”

Frank Vanaerschot

5

een soort verzekeringsproducten af

die hen geld opbrachten als hun obli-

gatieportefeuille in waarde zou dalen

of niet volledig zou terugbetalen.

Wat was er gebeurd als de overheid

geen waarborg aan de Dexia Holding

had gegeven?

De Holding was failliet gegaan.

Dit zou een groot verlies hebben

ingehouden voor honderden banken

en investeerders. Van de 250 à 300

miljard euro die Dexia op haar balans

heeft staan zou er zeker onmiddellijk

verlies komen. De orde van grootte

van het probleem is te vergelijken

met de Griekse crisis.

De overheid heeft Belfius genationa-

liseerd, maar is van plan om de bank

weer te verkopen. Vindt u dat een

goed idee?

Ten eerste hoort Belfius niet thuis

op de beurs. Er moeten gematigde

winstverwachtingen zijn. Als de

bank verkocht wordt, is het geen

goed idee de bank in het buitenland

te verkopen zoals met Fortis gebeurde

toen het in 2008 aan het Franse BNP

Paribas werd verkocht. Ik zeg dat niet

uit nationalisme. De traditionele rol

van een bank is om spaargeld op te

halen en kredieten te verstrekken.

Het is niet wenselijk dat een derde

speler – een buitenlandse bank – in

de relatie tussen Belgische spaarders

en Belgische bedrijven winst maakt

en er belastingvrij mee aan de haal

gaat. We moeten ons afvragen of

zaken zoals water- en energievoorzie-

ning of het bankwezen door de vrije

markt georganiseerd moeten worden.

Ik ben daar niet van overtuigd. De

beste aandeelhouders van Belfius

zouden de klanten of de overheid zijn.

Zou de overheid een bank kunnen

beheren?

De overheid is niet per se een

slechte oplossing. Het beheer van

een overheidsbank biedt wel enkele

uitdagingen. Als politici in raden van

bestuur zitten, zijn zij niet beter of

slechter dan anderen. De link tussen

de bank en de politieke organen

bestaat best uit een beheersover-

eenkomst die door democratische

instellingen opgevolgd kan worden.

Politici moeten niet tussenkomen in

specifieke dossiers. De eerste missie

van een overheidsbank moet zijn om

lokaal spaargeld zo efficiënt mogelijk

naar de lokale economie te krijgen.

Dit is een gezond financieel systeem,

maar zonder spectaculaire winsten.

U zei daarnet dat Belfius niet op de

beurs thuis hoort. Wat met de rest

van de bankensector?

De bankensector zou niet beursge-

noteerd moeten zijn. Het is moeilijk

om als bank de winstverwachtingen

van de beurzen in te lossen zonder

aan meer speculatieve activiteiten te

doen. Zelfs de miserie met investe-

ringsbanken is pas begonnen toen ze

op de beurs gingen – in dit deel van

banken gebeuren de meest risicovolle

activiteiten en tot voor kort waren

die gesplitst van banken die spaar-

geld van klanten gebruiken.

Bent u een voorstander van

een splitsing van het spaar- en

investeringsbankieren?

Iedereen heeft in de goede tijden

meegeprofiteerd van de winsten

uit risicovolle activiteiten. Als we

terugkeren naar het traditionele ban-

kieren, kunnen we de manier waarop

•

“Zonder waarborg voor Dexia Holding hadden we een probleem zo groot als de Griekse crisis”

fotograaf: Hernan Silenus

6

banken momenteel functioneren,

niet meer financieren. Wie voor een

splitsing is, moet dat inzien. De over-

heid zou kunnen proberen speculatie

op een andere manier onder controle

te krijgen, maar dat gaat zeer moeilijk

zijn. Als dat niet kan, is het beter om

te splitsen.

Kunnen speculatieve activiteiten

nog?

In elk geval enkel met het geld van

de investeerders zelf. Niet met spaar–

of belastingsgeld.

Wat dan met bijvoorbeeld voedsel-

speculatie? Het zal iemand die geen

voedsel meer kan betalen omdat de

prijs van graan door speculatie geste-

gen is, worst wezen of die speculatie

gebeurde met mijn spaarcenten of

het kapitaal van een investeerder.

In de voedselmarkt zou je bij-

voorbeeld ervoor kunnen zorgen dat

puur financiële spelers gewoon geen

toegang meer hebben tot voedsel-

markten. Die investeerders hebben

geen enkele toegevoegde waarde,

tenzij voor zichzelf en hun kinderen

natuurlijk.

Een bijkomend element dat het

reguleren van de financiële sector

bemoeilijkt, is de politieke invloed

van de financiële sector.

Ja, kijk maar naar de EU bijvoor-

beeld. Vlak na de crisis vraagt de EU

aan een expertengroep advies om de

crisis te bestrijden. Die groep kwam

onder leiding van Jacques Larrosière

te staan (een adviseur van de CEO van

BNP Paribas, red.). Meer dan de helft

van de leden van die groep bestond

uit adviseurs van Amerikaanse ban-

ken. Of neem Griekenland. De EU doet

niets in dat land zonder Deutsche

Bank en BNP Paribas. Uiteindelijk

zijn het vooral Amerikaanse inves-

teringsbanken die de regels van het

spel bepalen. Die investeringsbanken

zitten letterlijk en figuurlijk overal.

Goldman Sachs is daar een mooi

voorbeeld van. Politici zijn te naïef

en gaan mee in de logica van deze

bankiers wat betreft het herorganise-

ren van de financiële sector.

Arco, de coöperatieve investe-

ringspoot van het ACW en een van

de grootste aandeelhouders van

Dexia, krijgt veel kritiek en ook het

coöperatief bankieren wordt bekriti-

seerd. Ziet u nog heil in coöperatief

bankieren?

De verantwoordelijkheid van Arco

in het Dexia-schandaal moeten we

niet zien als het falen van coöperatief

bankieren. Arco is in die situatie

terechtgekomen omdat ze door de

algemene roep naar schaalvergroting

en internationalisering de greep op

de gebeurtenissen voor een groot stuk

verloren is. Men zou kunnen stellen

dat ze hierdoor de indruk wekten dat

het coöperatieve gedachtegoed verla-

ten werd. Rim Ayadi, een onderzoek-

ster van het CEPS, doet interessant

onderzoek naar de financiële sector.

Ze kwam tot de conclusie dat coöpe-

ratieve banken voor meer stabiliteit

zorgen.

Om het nut van coöperatief ban-

kieren te illustreren, moeten we

terugkeren naar de fundamenten

van bankieren. Er is eigenlijk een

zero sum game tussen spaargeld en

kredietverlening. In een traditionele

bank komt de winst voort uit het

verschil tussen de rente die men geeft

aan spaarders en de rente die men

aanrekent aan mensen of organisaties

die een lening aangaan bij de bank.

Als je veel rente geeft op spaargeld,

moet je dat doorrekenen in de rente

die mensen en bedrijven die leningen

aangaan en omgekeerd. Een bank kan

klanten, spaarders én kredietverle-

ners uitpersen om zoveel mogelijk

winst te maken.

Door al deze verschillende stake-

holders mee te laten beslissen over

het beleid van een bank, kan men

dit voorkomen. Coöperatieve banken

kunnen dus beter zijn, maar een

gevaar is dat ze laks worden. Rabo-

bank pakt dit probleem goed aan door

interne kwaliteitsnormen te hanteren

die iedereen wakker houdt. Hiervoor

gebruikt men de doelstelling om een

AAA rating te behouden. Wie op Arco

schimpt moet eens naar Rabobank

kijken.

Ziet u een oplossing in het busi-

nessmodel van ethische banken als

Triodos?

Voor mij begint ethisch bankieren

met niet op de beurs te zitten en

als missie te hebben om de reële

economie te financieren met klanten

of de overheid als aandeelhouders. In

deze situatie kunnen er verschillende

ethische keuzes gemaakt worden

over waar we wel en waar we niet

in investeren. De uitdaging is om

deze ethische criteria toe te passen

in banken die groter zijn dan de

ethische banken die we kennen. In

de financiële sector zit je ook met het

probleem dat wanneer een bank in

een onethische praktijk investeert, de

rest van de sector zich gerold voelt

omdat die bank met een winstgeven-

de deal is gaan lopen. De banken die

de ethische keuze gemaakt hebben

zouden net fier moeten zijn.

• “We moeten ons afvragen of het bankwezen door de vrije markt georganiseerd moet worden”

“Politici gaan mee in de logica van bankiers”

campagne

7

campagne

Zet mee je schouders onder de BZWDe manier waarop de financiële wereld vandaag werkt, werkt niet meer. Genoeg gesleuteld aan de marges van het bestaande systeem. Hoog tijd om het over een andere boeg te gooien. We hebben BZW’s nodig.

BZW’s?Banken zonder winstoogmerk.

Huh..?Ons geld en onze samenleving zijn

niet veilig bij de banken zoals ze er

nu uit zien. De meeste banken ge-

bruiken ons geld niet om er zinvolle

dingen mee te doen, maar om er zelf

rijker van te worden. Ze speculeren

ermee, investeren het in activiteiten

die het milieu vervuilen, in bedrijven

die hun werknemers uitbuiten, in

wapens, enz. De crisis heeft hier niets

aan veranderd. We hebben nood aan

een radicaal ander bankmodel. Wij

dachten aan een BZW: zoiets als een

vzw (vereniging zonder winstoog-

merk), maar dan voor banken.

Maar een bank moet toch winst maken? Dat ze geld verdient door rente te

vragen op leningen, vinden wij geen

probleem. Maar winst mag niet de

belangrijkste drijfveer zijn voor een

bank. Een bank moet in eerste plaats

maatschappelijk zinvolle projecten

mee mogelijk maken, ze moet streven

naar sociale winst.

En wie gaat dan bepa-len wat ‘zinvol’ is?Investeringen moeten mens- en

milieuvriendelijk zijn. Iedereen die

bij de BZW betrokken is, kan deze

investeringen mee sturen.

Is dat niet een beetje al te naïef?Wij vinden het naïef dat je als bank

denkt dat je casino kunt spelen met

andermans geld zonder voor het

verlies op te draaien, simpelweg

omdat je zogenaamd onmisbaar bent.

Er bestaan bovendien genoeg voor-

beelden van succesvolle BZW’s.

Gaan we nu zelf een BZW oprichten?Nee, wij willen met deze campagne

draagvlak creëren voor het idee van

een BZW. En met dat draagvlak:

ruimte. Nieuwe BZW’s stuiten in

de praktijk op allerlei hobbels van

politieke en fiscale aard. Zo zijn ze

gedoemd in de marge te blijven. Wij

willen die hobbels uit de weg ruimen.

Ons concrete doel: zorgen dat zoveel

mogelijk politieke partijen in hun

programma voor de verkiezingen in

2014 een punt maken van een vrucht-

baar klimaat voor BZW’s. Belfius zou

ook een BZW moeten worden.

Hoe zet ik mee mijn schou-ders onder de BZW?We willen graag jullie naam onder

het idee van de BZW. Dit idee werkt

alleen als het aanhang heeft. Elke

naam telt. Onderschrijvers van de

BZW worden op de hoogte gehouden

van de vorderingen en uitgenodigd

voor de feestelijke ‘oprichting’ van

de BZW. Vul je gegevens in op www.

fairfin.be/bzw of op onderstaand

strookje en stuur hem op naar FairFin,

Vooruitgangstraat 333/9, B-1030

Brussel.

Namens de BZW: BijZonder Welbedankt!!!

Ja, ik zet mee mijn schouders onder de BZW

Naam

Adres

Mailadres

campagne

8

Tem het bankwezen

FairFin startte dit jaar de campagne Tem het bankwezen. Hierin willen we mensen mobiliseren voor een financieel systeem op mensenmaat. Banken hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid en het wordt hoog tijd dat ze die opnemen.

Stap 1: de stickersOm mensen de kans te geven hun

verontwaardiging over de gang van

zaken na de financiële crisis te uiten,

stelde FairFin stickers ter beschikking.

Acht verschillende slogans verwijzen

naar twee grote problemen binnen

het financieel systeem: schadelijke

speculatie en het gebrek aan demo-

cratie als het om politieke besluitvor-

ming rond banken gaat.

Schadelijke speculatieBanken zijn zich door de jaren heen

steeds meer gaan toeleggen op het

ontwikkelen en verhandelen van

financiële producten. Geld wordt

louter ingezet om er meer geld van

te maken. Zo verloren banken een

groot deel van hun meerwaarde

als financier voor de samenleving.

Bovendien hebben dergelijke geld-

spelletjes wel degelijk hun weerslag

op de reële economie. Als speculanten

investeren in graan omdat hun dat

een winstgevend product lijkt, kun-

nen ze de prijzen dusdanig opdrijven

dat de mensen die het graan echt

nodig hebben, omkomen van de

honger. Zo brengt speculatie welvaart

en stabiliteit van de maatschappij in

gevaar.

Gebrek aan democratieDe overheid heeft de banken gered,

maar leeft sindsdien ironisch genoeg

meer dan ooit in de greep van de

financiële sector. Dit komt onder

andere doordat de overheid na de

reddingsacties met een staatstekort

achterbleef. Hierop moest ze weer

lenen – en wel bij diezelfde banken.

De verkozenen werden slaaf van de

schuldeisers. Onterecht, want zonder

de overheid waren de banken failliet

gegaan. Het gebrek aan hervormingen

is langs de ene kant het resultaat

van lobbywerk van de financiële

sector, maar langs de andere kant het

bewijs dat de overheid zijn burgers

niet beschermt. De manier waarop de

politiek nu omgaat met de financiële

crisis, heeft als gevolg dat de winsten

voor de banken zijn en de verliezen

voor de samenleving.

Mensen konden bij FairFin stickers

opvragen om die zelf te plakken of

ze konden meedoen aan een heuse

plaktour. Zo was FairFin bijvoorbeeld

van de partij om samen met de deel-

nemers van het KlimaatActieKamp

stickers doorheen Leuven te plakken.

Het bankwezen ter plekke heeft het

geweten.

Stap 2: de BZW

Met de oproep voor ondertekening

van de BZW (zie pag. 7) wil FairFin

aandacht vragen voor ethische

alternatieven in de bankwereld. We

hebben nieuwe kredietverleners

nodig, maar deze komen met de

huidige financiële regelgeving

allerlei onmogelijke obstakels tegen.

Hier moet de politiek iets aan doen.

FairFin wil nu zoveel mogelijk

schouders onder de BZW verzamelen,

om in 2013 alle politieke partijen te

overtuigen van het belang van een

vruchtbaar klimaat voor BZW’s. Ook

op de planning in 2013: de feeste-

lijke symbolische oprichting van de

BZW. Alle ondertekenaars worden

uitgenodigd.

Blijven plakkenOndertussen nodigen we jullie uit om

mee stickers te blijven plakken! Voor

een pakketje kun je contact opnemen

met FairFin, via sticker@fairfin.be of

02 201 0770. Vermeld in je aanvraag

of je er 10, 20, 50, 100 of 200 wilt.

campagne

Fotograaf: Leen Schmücker

© IJsbreker

9

kort

Foto

: And

ré G

odts

onderzoek

10

onderzoek

Wie is de braafste bank van België?

Opzet

We namen de volgende banken onder

de loep:

a De zes grootste banken op basis van

de totale spaarinlage in België: BNP

Paribas, Belfius, KBC, ING, Deutsche

bank en Argenta. Deze banken

vertegenwoordigen het gros van het

totale spaargeld in België.

a Triodos: wordt specifiek meegeno-

men omdat het zich als duurzame

bank profileert. Interessant om deze

resultaten te vergelijken met die

van traditionele banken.

Elke bank werd onderzocht op een

aantal kwantitatieve parameters die

blijken uit de door hun neergelegde

geconsolideerde jaarrekening van

2011. Vooral de geconsolideerde

balans is een interessante bron van

informatie. Ze geeft enerzijds weer

welke bezittingen een bank heeft

(de activa) en anderzijds hoe ze deze

bezittingen financiert (de passiva).

De meest relevante posten op de

balans zijn de volgende:

a Leningen: dit betreft leningen aan

klanten, namelijk particulieren en

bedrijven. Leningen aan andere

financiële instellingen worden

niet meegenomen omdat deze niet

wezenlijk bijdragen aan de reële

economie.

a daarnaast kijken we naar de

effectenportefeuille van de ver-

schillende banken. Men hanteert

een aantal classificaties waaronder

financiële instrumenten kunnen

vallen. Effecten held to maturity

betreffen activa die een bank denkt

aan te houden tot de vervaldag

en dus niet speculatief van aard

zijn. Wij richten onze aandacht

meer specifiek op effecten held for

trading: dit zijn risicovolle activa

die de banken typisch aanhouden

in de markten voor korte termijn-

handel, met een sterk vermoeden

van speculatief karakter.

a Totale activa: totale waarde van

alle activa.

a Deposits: betreft de spaartegoeden

van klanten (bedrijven en parti-

culieren), kortom wat bedrijven en

particulieren op hun rekeningen

bij die banken hebben uitstaan.

Tegoeden van andere financi-

ele instellingen worden hier niet

meegenomen.

a Totaal vermogen: totale waarde

van alle passiva.

Dit laat ons toe de volgende ratio’s te

berekenen:

Ratio 1: Leningen / totale activaDeze ratio geeft weer in welke mate

banken hun middelen gebruiken om

particulieren en bedrijven te finan-

cieren via klassieke leningen.

Ratio 2: Trading/ totale activaDeze ratio geeft weer in welke mate

banken risicovolle beleggingen

aanhouden, met een aanwijsbaar

speculatief karakter.

Ratio 3: Deposits/totaal vermogenDeze ratio geeft weer in hoeverre

een bank zich financiert met spaar-

tegoeden van klanten om haar

bezittingen te kunnen verwerven. Dit

soort financiering biedt de bank een

stabiele basis.

Op basis van de drie onderzochte

ratio’s, die indicatief zijn voor de

mate waarin een bank betrokken

is in de reële economie, kunnen we

Greg Van Elsen

In hoeverre zijn de banken actief op de Belgische markt betrokken in de reële economie? Hoeveel van hun bezittingen zijn uitstaande leningen, of hoeveel zijn eerder risicovolle beleggingen? In welke mate financieren ze zich met spaargeld of eerder met kortlopende schulden? FairFin gaat op zoek naar de braafste bank in België.

11

kort

het volgende stellen wat betreft de

banken actief in België:

1. Argenta scoort van alle traditionele

banken het best op de verschil-

lende ratio’s: de bank zet meer

dan de helft van haar middelen

in voor het effectief financieren

van de reële economie en teert

voornamelijk op spaarinlages van

haar klanten. Voorts houdt de bank

amper producten aan die expliciet

korte termijnwinst najagen.

2. KBC en ING, op enige afstand

gevolgd door Belfius vormen de

middenmoot in dit verhaal. Van de

eerstgenoemden bestaat bijna de

helft van hun totale portefeuille uit

uitstaande leningen aan particulie-

ren en bedrijven. Belfius volgt hier

met 40% aan uitgekeerde leningen.

Voorts kan KBC rekenen op een

ruime spaarinlage die bijna de helft

van bezittingen financiert. ING en

Belfius scoren met respectievelijk

36% en 30% merkelijk lager. Deze

middengroep is tenslotte ook al wat

actiever in trading.

3. Het plaatje bij BNP Paribas en

Deutsche Bank ziet er volledig

anders uit. Een duidelijke minder-

heid van hun activa zit in klassieke

leningen die de reële economie ten

goede komen. Bij Deutsche Bank

zelfs minder dan één vijfde. Dit laat

uiteraard veel ruimte voor risico-

volle beleggingen en ook hier spant

de Duitse gigant de kroon. Meer

dan de helft van haar activiteiten

catalogeert ze als trading. BNP doet

amper onder met 40% aan dit soort

beleggingen. Tenslotte financieren

beide grootbanken zich met slechts

27% aan spaarinlages van hun

klanten.

4. Naast de traditionele banken

namen we Triodos, de bank die

zich expliciet richt op duurzaam en

ethisch bankieren, onder de loep.

Triodos scoort het best op de ver-

schillende ratio’s. Tweederde van

haar bezittingen bestaat uit klas-

sieke leningen en hiertoe financiert

ze zich met 86% aan spaarinlages

van haar klanten. Hiermee is de

bank veruit de kampioen in het

financieren van de reële economie.

Uit ons onderzoek blijkt dat banken

die voornamelijk inzetten op het ver-

strekken van kredieten aan bedrijven

en particulieren, veel minder geneigd

zijn om te spelen met complexe

producten voor eigen rekening. Deze

banken financieren zich bovendien

relatief meer met spaargeld, eerder

dan te rekenen op vaak korte termijn-

financiering van andere financiële

instellingen. Aan de andere kant

van het spectrum vinden we banken

die risicovol beleggen voor eigen

rekening interessanter vinden dan

investeren in de reële economie.

Deze banken zijn steevast meer

afhankelijk van andere financiële

instellingen voor hun financiering,

vaak op korte termijn. De gevaren

van dit bankmodel werden afdoende

bewezen tijdens de recente financiële

crisis.

We zijn er dan ook van overtuigd

dat de meeste banken weer wat

braver mogen worden en zich vooral

ten dienst moeten stellen van de

reële economie. FairFin wil hiertoe

spaarders stimuleren hun deposito’s

te plaatsen bij banken die zich in de

eerste plaats inzetten voor de reële

economie.

Kijk voor het volledige onderzoek op

www.fairfin.be/een-bank-achteruit

Financiert reële economie

Actief in speculatie

Stabiele financiële basis

KBC

Belfius

BNP Paribas

Argenta

ING

Deutsche Bank

Triodos

Leningen/ Totale activa

Trading/ Totale activa

Deposits/ Totaal vermogen

KBC 49% 9% 49%

Belfius 40% 15% 30%

BNP Paribas 34% 39% 28%

Argenta 53% 1% 64%

ING 47% 10% 37%

Deutsche Bank 19% 51% 28%

Triodos 66% 0% 87%

zeer slecht

slecht

gemiddeld

goed

zeer goed

muntuit

12

muntuit

Complementaire Munten in Actie

Onder de titel ‘Gemeenschapsmunt als zinvolle aanvulling op de euro’ was er op 13 november in Hasselt een eerste studiedag in het kader van het Europees project Community Currencies in Action (CCIA), waaraan FairFin deelneemt. Aan het woord kwamen partners uit Engeland, Nederland, Frankrijk en België, maar ook Bernard Lietaer, econoom en begeesterd pleitbezorger van de complementaire munt. Gastheer was Limburg.net, de afvalintercommunale van de provincie Limburg en een pionier in complementaire munten. Hier volgt een verslag van een bijeenkomst over afval en geld, twee zaken die – zo komen we gedurende de namiddag te weten – eigenlijk niet zouden hoeven te bestaan.

E-portemonnee

Directeur van Limburg.net Kris Somers vertelde

hoe hij na het lezen van Lietaers boek Het geld

van de toekomst (1999) het idee kreeg om een

spaar- en beloningssysteem in te zetten als

oplossing voor het afvalprobleem in Limburg.

Inwoners zouden punten kunnen verdienen door

duurzaam gedrag (anti-reclamesticker op brieven-

bus, thuis-composteren, zwerfvuilacties…). En ze

zouden diezelfde punten kunnen uitgeven aan

duurzame producten (spaarlampen, NMBS reische-

ques, aankopen Kringwinkel…). Samen met Bond

Beter Leefmilieu startte Limburg.net het project

op in 2001 en inmiddels doen er tien Limburgse

gemeenten mee. FairFin helpt Limburg.net om

dit aantal in het kader van het CCIA project te

verviervoudigen.

Waarom complementaire munten?

“Als een vliegtuigsysteem tien keer per jaar zou

crashen, zou men het herzien. Bij het banksys-

teem doet men dat niet.” Bernard Lietaer laat zien

hoe er tussen 1970 en 2012 ruim vierhonderd

financiële crisissen zijn geweest. Hoe dat komt?

Doordat het financieel systeem te eenzijdig op

‘efficiëntie’ focust, met als gevolg een monopolie

van (supra)nationale munten. Het is uitsluitend

gericht op volume en niet op diversiteit. Aan

de andere kant van het spectrum vinden we

‘veerkracht’. Teveel veerkracht is ook niet goed,

dat zou ontstaan als bijvoorbeeld iedereen

zijn eigen munt zou hebben. Er zou niets meer

gebeuren. Een ideale situatie vinden we ergens in

het midden: een algemene munt, aangevuld met

een verscheidenheid van lokale munten, zorgt

voor het meest duurzame systeem. Lietaer: “Ik

zie complementaire munten als een trainingsin-

strument voor de spieren die we vergeten zijn te

gebruiken. Of het nu sociale cohesie, recyclage of

lokaal consumeren is. Complementaire munten

dienen om ons bewust te maken van wat we

doen. Als we een volledig bewustzijn hebben,

hebben we helemaal geen geld meer nodig!”

Applaus.

Wat is een goed doel?

“Complementaire munten zijn munten, anders dan

de euro, die er parallel mee lopen en bepaalde

zelfgekozen noden, beter vervullen,” aldus

Lietaers definitie. Maar welke noden zijn het

dringendst? Wat is duurzaam, wat is sociaal?

Hugo Wanner & Marjon Meijer

13

kort

In Japan, waar men de zorgmunt Fureai Kippu

lanceerde, was het overduidelijk. Oude mensen

leefden geïsoleerd en kregen te weinig zorg. Het

kan ook minder tragisch. In Gent was het de

droom van de bewoners om een hofje te heb-

ben dat het startpunt bood voor de stad om de

Torekes in te voeren. Iedere gemeente of orga-

nisatie die een munt wil lanceren, bepaalt zelf

wat voor hen belangrijk is. Zo is de Nederlandse

organisatie Qoin bezig met een munt voor KMO’s.

Een aanpak die bij het publiek volgende kritiek

uitlokt: het bedrijfsleven faciliteren, wat is daar

nou sociaal aan? Rob van Hilten legt uit: “Onze

cultuur wordt bepaald door het bedrijfsleven.

Door het wegnemen van handelsbarrières is er

een oneerlijke speelvloer ontstaan voor multina-

tionals en kleinere ondernemingen. Resultaat:

clone cities (steden die door de winkelketens zo

op elkaar lijken dat ze inwisselbaar zijn, red.).

Wij willen KMO’s betere posities geven, zodat

werkgelegenheid en cultuur wordt behouden. Dat

lijkt mij zéér sociaal.”

Voorstelling partners

WCVADe Wales Council for Voluntary Action overkoepelt honderden

NGO’s in Wales en fungeert als leadpartner voor dit Europees

samenwerkingsverband. www.wvca.org.uk

QoinIs een expertisecentrum dat initiatiefnemers helpt bij het

ontwerpen en implementeren van complementaire munten.

www.qoin.org

SpiceIs een NGO in Wales en Engeland met een ruime ervaring in het

opzetten van ‘Timebanks’, een muntsysteem waar de deelnemers

mekaars inzet waarderen in tijd. www.justaddspice.org

Lambeth Lambeth is een dichtbevolkte wijk in Londen waar op kleine

schaal een complementaire munt gebruikt wordt: Brixton £. De

lokale overheid wil met een gemeenschapsmunt het bedrijfs leven

en de economie steunen. www.lambeth.gov.uk/home.htm

Amsterdam OostIs de lokale overheid voor het oostelijke stadsdeel van Amster-

dam, dat nu experimenteert met het opzetten van een lokale

munt, de ‘Makkie’, om daarmee het sociaal weefsel in een kleine

wijk te versterken. www.makkie.cc

NEFDe New Economics Foundation is een gerenommeerd onderzoeks-

instelling die alternatieven voor ons financieel bestel formuleert

en promoot. www.neweconomics.org

Limburg.netIs de afvalintercommunale voor heel de hele provincie en stad

Diest, en tevens een pionier met een complementaire munt – de

e-portemonnee – om de burgers te stimuleren tot milieugunstig

gedrag. www.limburg.net

FairFinIs subpartner voor Limburg.net en levert expertise voor de

verdere ontwikkeling van de e-portemonnee. www.fairfin.be

NantesDeze Franse stad ontwikkelde zelf een gemeenschapsmunt en zal

zich aansluiten bij het CCIA project. www.unemonnaiepournan-

tes.fr

CCIAHet CCIA project is een eerste bundeling van ervaringen in het

land van de complementaire munten. Lietaer: “We hebben vaak

al moeite om op ons eigen eilandje te overleven. Nu kunnen we

laten zien dat we goede bouwstenen kunnen bieden én dat die

goed aan elkaar passen.” www.communitycurrenciesinaction.eu

fotograaf: Katrien De Volder

rentevrij

14

rentevrij

Netwerk Rentevrij lanceert pilootproject

In het vorige nummer las je hoe Netwerk Rentevrij pioniert in het betrekken van sympathisanten bij de financiering van projecten. En hoe initiatieven rond dat zogenaamde crowdfunding stilaan hun weg vinden naar een ruimer publiek. Hoog tijd dus voor een sociale variant meenden we. SoCrowd werd geboren.

Uitpakken met een innovatief

financieringsinstrument doe je best

voorzichtig, zeker in tijden waarin

de tol van de afgelopen financiële

crisis elke dag groter lijkt te worden.

Meer dan ooit wordt met de vinger

gewezen naar de financiële whizz-

kids die ingewikkelde en creatieve

instrumenten bedachten die achteraf

enkel kortetermijnwinsten en risi-

coverschuiving bleken na te streven.

‘Bankieren moet weer saai worden’ is

een terechte slogan voor zaken als

de scheiding van spaar- en inves-

teringsbanken, meer transparantie

en beheersbare risico’s. De woorden

‘creatief’ en ‘innovatief’ wekken, in

combinatie met financiën, al vlug

argwaan op.

Toch zijn wij er bij Netwerk Rentevrij

van overtuigd dat er ruimte is voor

een innovatief en creatief financieel

product. We hebben het dan niet over

exotische afgeleide producten, maar

over een eenvoudig en transparant

instrument dat een positief financie-

ringsverhaal kan brengen.

Met SoCrowd willen we een volwaar-

dig sociaal crowdfundingsplatform

uitbouwen waar organisaties met

een maatschappelijke meerwaarde op

een innovatieve manier financiering

kunnen zoeken voor hun projecten. Op

dit online platform zullen organisaties

hun project aantrekkelijk voorstellen

om financiële steun te verwerven van

leden, sympathisanten of bevriende

organisaties maar ook van een ruimer

publiek van geïnteresseerden. Om de

nodige buzz rond het project te creëren

voorzien we een optimale integratie

met diverse sociale media. Een mo-

derne vorm van fondsenwerving hoor

ik je zeggen? Niet helemaal.

SoCrowd werkt namelijk niet met

giften, maar met kapitaal dat men

weer kan opvragen. Concreet kan

men een project steunen van zijn of

haar favoriete organisatie door één

of meerdere aandelen van Netwerk

Rentevrij te kopen. Netwerk Rentevrij

verdubbelt dit bedrag en keert het

uit als een renteloze lening aan de

betrokken organisatie zodat zij hun

project kunnen realiseren. Samen met

de achterban financieren we op die

manier organisaties die maatschappe-

lijke meerwaarde creëren. Zowel voor

de organisatie als voor de sympathi-

sant is dit rentevrij, waardoor het

beschikbare kapitaal optimaal kan

worden aangewend voor het project.

Het Filmhuis in Mechelen bood

ons een mooie kans om dit nieuwe

concept te proefdraaien. Filmhuis

Mechelen is al decennia actief in

de promotie van de betere film

en schuwt het maatschappelijk

engagement in hun programmatie

geenszins. Met de introductie van

de digitale projectors stonden ze

voor een torenhoge investering maar

helaas bleef de subsidiekraan dicht.

Om de resterende 20.000 euro te

verzamelen, deed Filmhuis Mechelen

een beroep op SoCrowd. Operatie

Red Het Filmhuis werd eind oktober

gelanceerd met een oproep om 100 x

100 euro te verzamelen. De aftrap van

deze campagne kon rekenen op flink

wat persaandacht en drie weken later

is al ruimschoots driekwart van het

beoogde kapitaal verzameld! Deze

bliksemstart is in de eerste plaats een

goede zaak voor Filmhuis Mechelen,

dat zich gesteund ziet in haar goede

werking. Maar uiteraard sterkt dit

ook ons in de overtuiging dat we

met Socrowd een positief financieel

verhaal kunnen schrijven.

We willen met SoCrowd de wereld

niet veranderen, maar wel een

boodschap geven dat het anders kan.

Dat er mensen zijn die op zoek gaan

naar maatschappelijk rendement. Die

willen weten waarvoor hun geld

gebruikt wordt. Mensen die bewust

kiezen om te investeren zonder

rendement om zo de organisatie van

hun keuze financiële ademruimte te

geven. Samen met die mensen werken

we op een positieve en creatieve

manier aan financiële innovatie.

Het verhaal van SoCrowd wordt nog

volop geschreven. De echte lancering

van een online platform wordt ver-

wacht in het voorjaar 2013. Intussen

kan je wel al terecht op:

www.rentevrij.be/filmhuis en

https://www.facebook.com/Socrowd

Tom Alleman en Greg Van Elsen

word lid

15

word lid

FairFin verkoopt structurele financiële oplossingen aan 20 euro/stukNa de financiële crisis is iedereen het erover eens dat het anders moet in de banksector. Maar hoe?

FairFin heeft wel een idee.Het financieel systeem moet geld niet

zien als doel op zich, maar als instru-

ment voor de ontwikkeling naar een

duurzame en sociaal rechtvaardige

samenleving.

En… wat gaat FairFin daaraan doen? a Tegenwicht bieden aan het huidige

financieel systeem

a Meer burgers betrekken bij financi-

eel-economische thema’s

a Pleiten voor kredietinstellingen met

sociaal oogmerk

Wanneer? NU!We zitten op een goede golf. De

financiële crisis heeft de vanzelfspre-

kendheid van ons financieel systeem

op de helling gezet. Nu is het zaak te

zorgen dat niet alles weer business

as usual wordt. FairFin gaat voor een

structurele oplossing.

Inspanningen van FairFin hebben al tot mooie dingen geleid a In België mag niet meer in cluster-

munitie en wapens met verarmd

uranium worden geïnvesteerd

a Via alternatieve kredietinstelling

Rentevrij kun je je geld veilig

investeren in een positief project

naar keuze

a De Gentse wijk Rabot heeft haar

eigen munt en vormt een inspiratie

voor initiatieven doorheen Europa

a Op onze site vind je een overzicht

van de meest duurzame banken

en bankproducten op de Belgische

markt

Deze verhalen kunnen we alleen

blijven maken als we inkomsten

hebben.

Het is zo belangrijk dat je lid wordt. a Hoe groter onze achterban, hoe

luider onze stem. Banken en politici

moeten begrijpen dat de vraag om

een ander financieel systeem een

gedeelde vraag is, met veel draag-

vlak in de samenleving.

a Alleen met onafhankelijk geld

kunnen we dit onafhankelijk werk

blijven doen.

Lid zijn van FairFin biedt de volgende

voordelen:

a je ontvangt een exclusief FairFin

T-shirt

a je ontvangt het FairFin Magazine

(tweemaal per jaar)

a je krijgt 10% korting op FairFin

activiteiten en FairFin producten

Je kunt je als lid aanmelden via

onze website: www.fairfin.be/lid Na

ontvangst van je betaling ontvang

je zo spoedig mogelijk je T-shirt. Het

FairFin lidmaatschap geldt voor één

persoon.

Geen internet? Maak dan de 20 euro

over op rekening (BE 21)5230 8038

64 03 (IBAN) / TRIOBEBB (BIC) met de

mededeling ‘lidgeld’ en je model en

maat T-shirt naar keuze. Voor het

model kies je ‘man’ of ‘vrouw’, voor

de maat S, M, L of XL. Bijvoorbeeld:

‘lidgeld vrouw L’.

Niet in de mogelijkheid om een financiële bijdrage te doen?

Geen probleem! Je kunt ook kosteloos

met FairFin meedoen.

a Je kunt vrijwilliger worden en

ons helpen met acties, met schrijf-,

knutsel-, denkwerk of wat je maar

aanstaat. Via www.fairfin.be/

vrijwilliger of 02 201 0770.

a Je kunt ons volgen via ons

maandelijks e-zine, door je naam

en mailadres door te sturen naar

adres@fairfin.be.

FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart.

Heb je vragen, opmerkingen of suggesties?

Mail de redactie: redactie@fairfin.be

FairFin zkt. vette bonusJe kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’.

Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.

REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9 - 1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02info@fairfin.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEETom Alleman, Bernhard Ardaen, Bart Staes, Frank Vanaerschot, Greg Van Elsen, Hugo WannerFOTO COVER Leen SchmückerHOOFDREDACTIE Marjon MeijerEINDREDACTIE Christophe ScheireDRUKKER De Wrikker ONTWERP & OPMAAK Yichalal

ABONNEMENTENEen jaarabonnement kost 10 euro. Interesse? Maak het bedrag over op (BE 21)5230 8038 64 03 / BIC:TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘magazine’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een abonnement loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar abonnee, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.

achter de schermen

16

COLOFON

Weg met de staat, redt de bankiers! Ik zie waarschijnlijk spoken. Maar ik zie een parallel tussen het mislukken

van de recente eurotop over de meerjarenbegroting, het stijgende euroscepti-

cisme en de ‘volksopstand’ tegen de regering Obama, zoals aangevuurd door de

Tea Party. Het protest tegen ‘de machtige superstaat’ Brussel dan wel Washing-

ton, wordt aangevuurd door lobbyisten van de financiële sector, die geen zin

heeft in al te strenge regelgeving. Dat zit zo.

De Britse regering Cameron staat

onder zware druk van de ‘Thatcher-

vleugel’. Eén van hen, parlementslid

en ex-bankier Mark Reckless – roeke-

loos, what’s in a name? – zorgde er

eigenhandig voor dat er een motie

werd goedgekeurd, die de regering

Cameron opdroeg om niet voor een

bevriezing van het Europees budget

2014-2020 te gaan, maar voor een forse

verlaging. Toen een jaar geleden een

andere EU-top mislukte omdat Cameron

een verdragswijziging weigerde, zei

Reckless tevreden: “Hij wilde niet

instemmen tenzij hij in staat werd

gesteld om de belangen van The City te

vrijwaren.”

Reckless zijn medestanders zijn

voorstander van uittreding van hun

land uit EU en willen voor de UK een

soort ‘’vrije positie als Zwitserland’’

(wel lusten, geen lasten). Ze willen

ook de terugkeer van de laissez-faire

politiek van Thatcher. Tiens, was die

politiek van ondermeer deregulering

en privatisering niet één van de

kiemen van de financieel-economische

puinhoop waar we ons in bevinden?

Reckless stelt vast dat een kleine

meerderheid van de topmanagers

in The City ook voor uittreding is:

“Het besef groeit dat de Italianen, de

Duitsers en andere Europeanen niet

begrijpen hoe The City werkt. Bij het

afsluiten van handelsovereenkomsten

heeft de EU niet ons belang in het

achterhoofd, maar het Europese belang.

Bedrijven verhuizen naar Zwitserland

of Singapore uit vrees voor Brusselse

belastingen.” De financiële sector

verdedigt zich ten koste van alles

tegen nieuwe Europese regels en het

teruggrijpen van macht en kapitaal.

De Tea Party werd financieel en

ideologisch deels gevoed vanuit Wall

Street met als klacht dat Washington

zich teveel met vrije bedrijfsleven ging

bemoeien. Precies de elites die het

land zo zwaar in de problemen hebben

gebracht, worden door de Tea Party

beschermd. Zo ging de Tea Party flink

tekeer tegen de mogelijke invoering

van de Consumer Financial Protection

Act (CFPA ).Ook senator Christopher

Dodd, voorzitter van bankencommissie

van de Senaat en naamgever van de

belangrijkste wetgeving op dit vlak

(Frank-Dodd Act), ergerde zich aan “de

weigering van grote (bank)bedrijven

om constructief met het Congres mee te

werken.”

De ironie is dat dit soort politieke

krachten spreekt over verlies van

soevereiniteit aan centralistische

superstaten, maar wel al vele jaren

voor lief neemt dat er veel macht en

invloed vanuit de politiek naar de

financiële wereld vloeit.

achter de schermen

Bart Staes