Sociaal-juridisch statuut van de stagiair in de hotelschool

SOCIAAL-JURIDISCH STATUUT VAN DE STAGIAIR IN DE HOTELSCHOOL 51. Wat verstaan we onder leerlingenstage? 6

2. Hoezo: een dubbel statuut? 7

2.1. Wat houdt de onderwijsregeling in? 7

2.2. Wat houdt de arbeidswetgeving in? 7

3. Wie zijn de betrokken partijen : ‘who is who’? 8

4. Leerlingenstageovereenkomst 9

5. Wat zit er in het stagedossier? 10

6. Wat is een stagereglement? 10

7. En wat dan met het arbeidsreglement? 10

8. Welke leerlingen mogen op stage? 11

9. Alternerende stage of blokstage? 13

10. Wanneer mag de stagiair werken? 13

10.1. Dag- en weekgrenzen 13

10.2. Overwerk… mag dat wel? 14

10.3. Wanneer krijgt een stagiair rust? 15

10.4. Hoe zit het met zondagswerk en werken op een feestdag? 15

10.5. En mag de stagiair ’s nachts werken? 16

10.6. Stage tijdens de vakantie: mag dat? 16

10.7. Oei… de stagiair is afwezig 17

11. Krijgt een stagiair een vergoeding? 17

12. Welzijn op het werk 17

12.1. Hoe zit het met de risicoanalyse? 18

12.2. En wat dan met de werkpostfiche? 18

12.3. Wat met het gezondheidstoezicht? 19

12.3.1. Wie moet op gezondheidstoezicht? 19

12.3.2. Wie regelt en betaalt het gezondheidstoezicht? 19

12.4. Hoe zit het met de kledij en de persoonlijke beschermingsmiddelen? 21

13. Is de stagiair goed verzekerd? 21

13.1. Wie is aansprakelijk? 21

13.1.1. Aansprakelijkheid van de stagegever en de stagiair 21

13.1.2. Aansprakelijkheid van de stagementor 21

13.1.3. Aansprakelijkheid van de school 22

13.2. Wat bij een arbeidsongeval? 22

13.3. Wie sluit welke verzekering af? 23

14. Mag de stagiair opdrachten weigeren? 23

15. Verbreken van de leerlingenstageovereenkomst 24

15.1. Op vraag van de school 24

15.2. Op vraag van de stagegever 24

15.3. Op vraag van de leerling-stagiair 24

16. Controle 25

17. De stagiair gaat naar het buitenland 25

18. Wist je dit al? 25

Bronnen 26

SOCIAAL-JURIDISCH STATUUT VAN DE STAGIAIR IN DE HOTELSCHOOL

5

2. Hoezo: een dubbel statuut?Een leerling-stagiair heeft een dubbel statuut: hij is namelijk én leerling én gelijkgestelde werknemer.

• Enerzijds is de leerling ingeschreven in het voltijds secundair onderwijs, en behoudt hij het statuut van student tot het einde van zijn studies. Hij is hierdoor onderworpen aan de onderwijsregelgeving. De stagiair staat onder het gezag van de directeur van de school (of zijn afgevaardigde).

• Anderzijds staat de leerling ook in het werkveld om de praktijk aan te leren. Het leerproces staat centraal. De leerling heeft weliswaar geen arbeidsrelatie met de werkgever. We spreken daarom niet over een arbeidsovereenkomst maar een (leerlingen)stageovereenkomst. Dit betekent dat de leerling geen loon ontvangt voor zijn geleverde prestaties.

Toch wordt de leerling beschouwd als een ‘gelijkgestelde werknemer’. Hij verricht namelijk arbeid onder het gezag van de werkgever. Hierdoor zijn er een aantal bepalingen van de federale arbeids- en welzijnswetgeving op de stagiair van toepassing. Zo wordt de student ook beschermd op de werkplek. De verantwoordelijkheid, bekeken vanuit de arbeidswetgeving tegenover de leerling-stagiair ligt bij de stagegever (de werkgever).

In deze uiteenzetting gaan we dieper in op de sociaal-juridische zaken waar een stagiair zich moet aan houden. We bekijken zowel de onderwijsregeling als de arbeidswetgeving.

2.1. Wat houdt de onderwijsregeling in? De onderwijswetgeving gaat o.a. over het stagereglement (stagevolume, spreiding, inplanning), de leerlingenstageovereenkomst, leerplangerichte stageactiviteiten, stagebegeleiding, administratieve documenten, evaluatie, etc.

2.2. Wat houdt de arbeidswetgeving in? De arbeidswet beschermt iedere (gelijkgestelde) werknemer, dus ook de stagiair. Voor jeugdige werknemers, jonger dan 18 jaar, gelden specifieke beschermende maatregelen.

De arbeidswetgeving behandelt onder andere hoe lang een stagiair mag werken (arbeidsduur), of de stagiair op zon- en feestdagen mag helpen (zondagsarbeid), of hij in de nacht mag klussen (nachtarbeid), etc.

1. Wat verstaan we onder leerlingenstage?Een leerlingenstage is een vorm van opleiding, buiten een vestigingsplaats van de school, in een reële arbeidsomgeving bij een werkgever, onder gezag van een werkgever, onder gelijkaardige omstandigheden als reguliere werknemers van die werkgever, waarbij effectieve arbeid verricht wordt, met de bedoeling beroepservaring op te doen.

Om te spreken van een klassieke leerlingenstage moeten 5 criteria vervuld zijn. De leerling moet:

1. in het kader van een leerprogramma georganiseerd door een school2. met het oog op het opdoen van beroepservaring3. daadwerkelijk arbeid verrichten 4. bij een werkgever 5. in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers in dienst van die

werkgever1. Het leerproces gebeurt in een echte arbeidssituatie onder begeleiding en toezicht van een stagementor die vertrouwd is met het werk. Het belangrijkste doel is uiteraard het opdoen van beroepservaring.

Er wordt een leerlingenstageovereenkomst afgesloten en de leerling wordt niet betaald voor de geleverde prestaties.

Als een leerling louter observeert in een onderneming en dus niet meewerkt, wordt dit niet beschouwd als een leerlingenstage.

De specifieke regelgeving rond leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs is terug te vinden in de omzendbrief SO/2015/01 van Onderwijs Vlaanderen.

Leerlingenstages in horeca komen uitsluitend voor in het voltijds gewoon secundair onderwijs en BuSO OV4. De leerling-stagiair is een leerling ingeschreven in een leerjaar van het technisch- of beroepssecundair onderwijs (TSO of BSO). In het deeltijds beroepssecundair onderwijs wordt de component werkplekleren op een andere manier ingevuld. Meer info over de horecagerelateerde studierichtingen kan je terugvinden op de website Fan van Horeca van Horeca Vorming Vlaanderen (doorklikken op opleiding – secundair onderwijs).

1 KB 21/09/200476

3. Wie zijn de betrokken partijen : ‘who is who’?De leerlingenstage wordt afgesloten tussen de 3 partijen:

1. de onderwijsinstelling2. de stagegever3. de leerling-stagiair

We verduidelijkingen hierbij een aantal begrippen:

• Leerling-stagiair = De leerling die in het kader van een leerprogramma georganiseerd door school gaat werken bij een werkgever, met het oog op het opdoen van beroepservaring, in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers die in dienst zijn van die werkgever.

• Stagegever = De zaakvoerder van de onderneming waar de leerling in het kader van zijn leerprogramma stage loopt, met een stageovereenkomst. De stagegever is verantwoordelijk om de arbeidswet- en regelgeving tegenover de leerling-stagiair op de werkvloer in de gaten te houden.

• Stagementor = De zaakvoerder (stagegever) of één van zijn medewerkers die aangewezen is om de leerling-stagiair op de stageplaats te onthalen en te coachen.

• Stagebegeleider = Een medewerker van de school die zich bezig houdt met de planning, de voorbereiding, pedagogische begeleiding en de evaluatie van de stages van de leerlingen. Bij de begeleiding/evaluatie verplaatst de stagebegeleider zich naar de stageplaats.

• Stagecoördinator = De medewerker van de school die verantwoordelijk is om de werkzaamheden van één of meer stagebegeleiders te coördineren. Vermits stages een onderdeel zijn van het leerprogramma, is het de school die stageplaatsen zoekt, selecteert en toewijst aan de leerlingen.

4. LeerlingenstageovereenkomstDe leerlingenstageovereenkomst wordt gesloten tussen 3 partijen: de leerling-stagiair, de school en de horecazaak die de leerling een stageplaats geeft. Het gaat hier dus niet over een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst voor studenten.

In de leerlingenstageovereenkomst vind je de regeling van het stageverloop terug.

De overeenkomst wordt door elke partij of vertegenwoordiger met volmacht getekend. In het geval van een minderjarige leerling-stagiair moet dit een wettige vertegenwoordiger (ouders of voogd) zijn.

De leerlingenstageovereenkomst wordt in 3 exemplaren (één voor de leerling-stagiair, één voor de school en één voor de zaak die de leerlingenstage geeft) opgesteld voor de aanvang van de stage.

Wat moet zeker op de leerlingenstageovereenkomst terug te vinden zijn:

• Het ondernemingsnummer van de horecazaak waar de stagiair aan de slag zal gaan, tenzij het gaat over een buitenlandse stageplek.

• Het nummer van het paritair comité van de betrokken stageplek. Voor de horeca is dit PC 302. Gaat het over een buitenlandse stageplek binnen de EU, dan moet de NACE-code genoteerd worden.

• De stageperiode(s), stageduur en uurregeling. De stageperiode wordt niet uitgedrukt in een totaal aantal dagen of uren. Wel worden de dag(en) en maand(en) en het dagelijkse begin- en einduur gespecifieerd.

• De naam van de stagebegeleider en de stagementor.

• De vermelding dat de stagegever het gezondheidstoezicht toevertrouwt aan de preventiedienst van de school of er zelf voor instaat en bekostigt indien het geval.

• De vermelding dat de stagegever een werkpostfiche ter beschikking stelt van de leerling-stagiair en de school. De stagegever moet een risicoana-lyse maken van de werkposten en het resultaat hiervan aan de school bezorgen.

• Een bijlage waarin de stageactiviteiten genoteerd staan. Deze lijst is opge-steld door de stagebegeleider en de stagementor.

• Een verwijzing naar het stagereglement in bijlage.

• Een verwijzing naar de risicoanalyse in bijlage.

8 9

5. Wat zit er in het stagedossier?Voor elke leerling-stagiair maakt de school een individueel stagedossier. In dit dossier moeten volgende documenten terug te vinden zijn:

• de ondertekende leerlingenstageovereenkomst• de evaluatiedocumenten• de werkpostfiche• (eventueel) het formulier voor de gezondheidsbeoordeling• Een stageactiviteitenlijst

De leerling-stagiair houdt ook zelf een schriftelijk verslag bij van zijn stageactiviteiten, de ervaringen, een zelfevaluatie, etc. Het wordt regelmatig besproken met de stagementor en de stagebegeleider.

6. Wat is een stagereglement?Er bestaat een algemeen stagereglement, van toepassing op alle leerlingen van het voltijds secundair onderwijs. Het stagereglement kan je terugvinden als bijlage 1 bij de omzendbrief SO/2015/01.

Hierin staat vermeld dat de leerling-stagiair onderworpen blijft aan het gezag van de directeur van de school (of zijn afgevaardigde). Toch voert de leerling-stagiair stipt de in de stageactiviteitenlijst vermelde opdrachten uit onder leiding en toezicht van de stagementor. Indien iets in strijd is met het stagereglement mag de taak niet uitgevoerd worden. Bij discussie is het oordeel van de stagebegeleider doorslaggevend.

In het stagereglement staat ook vermeld dat de stageprestaties van de leerling-stagiair niet betaald worden.

7. En wat dan met het arbeidsreglement?Iedere onderneming is verplicht te beschikken over een arbeidsreglement. Aangezien de stagiair door zijn dubbel statuut ook, naast de onderwijswetgeving, voor een deel valt onder de arbeidswetgeving moet de stagiair de voorschriften in het arbeidsreglement volgen. Uiteraard enkel die voorschriften die voor hem relevant zijn. Afspraken rond loon, opzegtermijnen, etc zijn niet van belang voor de stagiair.

8. Welke leerlingen mogen op stage?Leerlingenstages in de eerste graad van het voltijds secundair onderwijs zijn verboden.

Leerlingen in TSO of BSO kunnen vanaf de tweede graad op stage gaan, op voorwaarde dat de leerling de leeftijd van 15 jaar heeft bereikt en niet meer voltijds (maar wel nog deeltijds) leerplichtig is. De voltijdse leerplicht stopt op 16 jaar of als de eerste 2 jaren van het secundair onderwijs achter de rug zijn (= op 15 jaar).

Vanaf de derde graad kan een leerlingenstage een verplicht onderdeel van de opleiding zijn, zeker in TSO en BSO-richtingen. Voor het studiegebied voeding zijn dit volgende studierichtingen (bijlage 2, SO/2015/01).

• Derde graad TSO : eerste en tweede jaar

o Brood en banket o Hospitality o Hotel o Slagerij en vleeswaren o Voedingstechnieken

• Derde graad TSO: Se-n-Se

o Assistent voedingsindustrie o Bakkerijtechnieken o Butler-intendant o Hotelbeheer o Vleeswarentechnieken

• Derde graad BSO : eerste en tweede jaar

o Brood- en banketbakkerij en confiserie o Grootkeuken o Restaurant en keuken o Slagerij en verkoopsklare gerechten

• Derde graad BSO : specialisatiejaar

o Banketaannemer-traiteur o Banketbakkerij-chocoladebewerking o Dieetbakkerij o Gemeenschapsrestauratie o Hotelonthaal o Restaurantbedrijf en drankenkennis o Slagerij-fijnkosttraiteur o Specialiteitenrestaurant o Wereldgastronomie

*Horecagerelateerde studierichtingen 10 11

Alle leerlingen van de richtingen waar een stage voorzien is in het leerpakket moeten zonder onderscheid toegelaten worden tot een stage. Ook leerlingen zonder verblijfspapieren kunnen stage lopen, indien dit een essentieel onderdeel van het leerprogramma vormt.

9. Alternerende stage of blokstage?Stages kunnen op 2 verschillende manieren georganiseerd worden:

• Alternerende stage: is een leerlingenstage die georganiseerd wordt met vaste tussentijden en die gespreid wordt over het ganse schooljaar of een bepaalde periode ervan (semester, trimester, ...). Kenmerkend voor een alternerende stage is dat de leerling een stage afwisselt met les op school binnen dezelfde lesweek.

• Blokstage: is een leerlingenstage die over een ononderbroken periode van één of meer weken loopt (eventueel meermaals per schooljaar).

Een school kiest volledig vrij hoe ze de stages wenst te organiseren: alternerend, blokstage of een combinatie van beide. Indien er continuïteit vereist is op de werkplek wordt vaak gekozen voor een blokstage.

10. Wanneer mag de stagiair werken?In het stagereglement staat vermeld dat de stagiair de werktijden van de stageonderneming volgt. Hij begeeft zich naar de stageplaats op de dagen en uren die zijn vastgelegd in de leerlingenstageovereenkomst. Leerlingenstages zijn niet gebonden aan de grenzen van een gewone schooldag, schoolweek of vakantieperiode. Ze kunnen wel de grens van het schooljaar niet overschrijden.

Toch moeten enkele regels gevolgd worden.

10.1. Dag- en weekgrenzenVoor iedere stagiair uit het voltijds secundair onderwijs geldt dat hij niet meer dan 8 uur per dag en niet meer dan 38 uur per week mag presteren (ongeacht de leeftijd). Het aantal gewone lesuren (om te rekenen naar 60 minuten in plaats van een klasuur van 50 minuten) mag samen met de stage-uren per schooljaar de grens van 1200 uren niet overschrijden.

12 13

10.2. Overwerk… mag dat wel? Van zodra de stagiair meer dan 8 uur per dag of 38 uur per week presteert, valt dit onder het principe van overwerk.

Het is verboden als stagiair om overuren te presteren, tenzij in uitzonderlijke gevallen:

• om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval;

• voor dringende arbeid aan machines en materieel, indien de uitvoering ervan buiten de arbeidstijd noodzakelijk is om te vermijden dat de normale werking van de onderneming ernstig wordt verstoord;

• voor arbeid wegens onverwachte noodzakelijkheid, mits voorafgaande toelating van de vakbondsafvaardiging.

Overwerk is in deze gevallen bovendien enkel toegelaten indien de stagegever de bevoegde inspecteur van de dienst “Toezicht op de sociale wetten” binnen de 3 dagen verwittigt.

Vermits de stagiair geen loon krijgt voor zijn prestaties, worden overuren ook niet uitbetaald.

De jongere heeft wel recht op inhaalrust. De duur van de inhaalrust moet gelijk zijn aan het aantal overuren dat gepresteerd werd en ze moet in één keer genomen worden voor het einde van de volgende week, tenzij de dienst “Toezicht op de sociale wetten” een afwijking heeft toegestaan.

Een plaatselijk kantoor vind je terug op: www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=247

10.3. Wanneer krijgt een stagiair rust? Een minderjarige stagiair (-18-jarige):

o mag niet langer dan 4 uur en 30 minuten ononderbroken werken è hierna heeft hij recht op een half uur rust;

o heeft na 6 uur werk recht op 1 uur pauze (min. een half uur aaneen opnemen). Bijvoorbeeld: de stagiair kan een lunchpauze van 30 minuten nemen en 2 korte pauzes van 15 minuten;

o moet 12 opeenvolgende uren rust krijgen tussen het einde van een werkdag en het begin van een nieuwe werkdag. Bijvoorbeeld: is de stagiair ’s avonds om 20 uur klaar met werken, dan mag hij ten vroegste de volgende dag om 8 uur terug opstarten;

o heeft recht op ofwel 2 aaneensluitende rustdagen of 2 gespreide dagen per week. In dit laatste geval moet één van die 2 rustdagen een werkonderbreking van ten minste 36 opeenvolgende uren bedragen.

Voor meerderjarige stagiairs (+ 18-jarige):

o gelden de regels van een reguliere werknemer: na 6 uur werken heeft hij recht op een pauze van 15 minuten. Er moet een rustpauze van minstens 11 uur zitten tussen het einde van de werkdag en het begin van een nieuwe dag.

10.4. Hoe zit het met zondagswerk en werken op een feestdag? In België is zondagsarbeid principieel verboden. Op dit verbod gelden echter enkele uitzonderingen, die ook van toepassing zijn in de horeca:

De minderjarige stagiairs (-18-jarigen):

o mogen maximaal 1 op 2 zondagen werken è5 dagen vooraf schriftelijk melden aan Toezicht sociale wetten;

o naast de verplichte zondagsrust (op zondag of een andere dag) hebben deze jongeren ook recht op een bijkomende rustdag per week. De minderjarige stagiair mag dus maximum 5 dagen per week werken;

o Leerlingen die op zondag werken (waardoor hun wekelijkse normale rustperiode van 2 opeenvolgende dagen verstoord is) hebben recht op een volle dag inhaalrust binnen de daaropvolgende 6 dagen.

14 15

De meerderjarige stagiairs (+ 18-jarigen):

o volgen de regels van de reguliere werknemers. Ze mogen op zondag tewerkgesteld worden in volgende bedrijven of voor volgende werkzaamheden: hotels, motels, kampeerterreinen, spijshuizen, restauratiebedrijven, traiteurszaken, verbruikszalen en drankslijterijen.

10.5. En mag de stagiair ’s nachts werken? De algemene regel zegt dat leerlingen jonger dan 18 jaar geen nachtarbeid (tussen 20 u. en 6 u.) mogen verrichten.

• Tussen 15 - 16 jaar: leerling mag werken tussen 6 u. en 20 u.

• Tussen 16 - 18 jaar: leerling mag werken tussen 6 u. en 23 u. Let wel op dat de stagiair de daggrens van 8 uur niet overschrijdt. Deze afwijking wordt toegestaan op voorwaarde:

o dat na het einde van zijn werk de jeugdige werknemer nog over een openbaar vervoermiddel beschikt om zijn woonst te bereiken,

o of dat, bij gebrek hiervan, de werkgever zorgt voor vervoer zodat de stagiair thuisgeraakt,

o of hem de werkelijke gedragen kosten om zijn woonst te bereiken, terugbetaalt (vb taxi).

èDe werkgever die gebruik wenst te maken van deze afwijking, moet dit vooraf schriftelijk laten weten aan de dienst “Toezicht sociale wetten’.

• De meerderjarige stagiairs (+ 18-jarigen) volgen de bepalingen van de arbeidsduur, die beschreven staan in het arbeidsreglement, de CAO of het paritair comité.

o In de horeca geldt dat meerderjarige medewerkers ’s nachts tewerkgesteld mogen worden indien de aard van de werkzaamheden of van de activiteit dit rechtvaardigt, zoals in hotels, motels, kampeerterreinen, restaurants, restauratiebedrijven, traiteurszaken, verbruikszalen en drankslijterijen

10.6. Stage tijdens de vakantie: mag dat? Stages tijdens de vakantieperiodes zijn mogelijk. De leerling-stagiair moet wel kunnen genieten van 4 opeenvolgende weken vakantie in juli en augustus.

Het is verboden om een stage langer te laten duren dan het einde van het schooljaar, op 31 augustus.

10.7. Oei… de stagiair is afwezigAls de stagiair afwezig is moet hij dit zo snel mogelijk laten weten, ofwel aan de directeur van de school ofwel aan de stagegever. Beide partijen moeten elkaar meteen op de hoogte brengen.

Indien een stagiair een tijdje gewettigd afwezig was (vb door ziekte) kan het schoolreglement bepalen dat er een inhaalstage komt.

Als de stagiair ongewettigd afwezig is, wordt hij gesanctioneerd en niet geëvalueerd.

11. Krijgt een stagiair een vergoeding?Een leerlingenstage is onbezoldigd. Dit wil zeggen dat de leerling-stagiair geen loon mag ontvangen, noch in geld, noch in natura. Als blijkt dat de leerling toch loon heeft ontvangen tijdens zijn onbezoldigde stage kan het vermoeden ontstaan dat het hier gaat over een arbeidsovereenkomst.

Als er onkosten ontstaan uit de stage, zoals verplaatsingskosten, dan mogen deze wel vergoed worden. Deze afspraken moeten opgenomen worden in het stagecontract. “Vrijgevigheden” zijn enkel mogelijk voor de stagiair als de gewone werknemers deze “vrijgevigheid” ook krijgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een eindejaarsgeschenk.

12. Welzijn op het werk De wet ‘welzijn op het werk’2 die wordt toegepast op werknemers, geldt ook voor de stagiairs.

Het nakomen van de welzijnsverplichtingen ligt in eerste instantie bij de stagegever. Het is de stagegever en dus niet de school die de aanzet geeft om de welzijnsverplichting te vervullen.

In de welzijnswet staat dat de stagegever moet instaan voor:

o de bescherming van de veiligheid en de gezondheid van elke (gelijkgestelde) werknemer;

o de terbeschikkingstelling van werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen;

o de informatie en opleiding over specifieke veiligheids- en gezond-heidsaspecten op het werk;

o het opstellen van de risicoanalyse en de werkpostfiche.

2 Wet welzijn op het werk, 4 augustus 199616 17

De scholen zijn echter wel verantwoordelijk om er op toe te zien dat alle welzijnsverplichtingen zoals de risicoanalyse en het gezondheidstoezicht zijn vervuld vooraleer de stage effectief start.

12.1. Hoe zit het met de risicoanalyse?Voordat de stage start moet er een risicoanalyse beschikbaar zijn voor de activiteiten die de stagiair zal uitoefenen. De risicoanalyse moet gebeuren door de stagegever bij wie de stagiair aan de slag gaat. De stagegever maakt, samen met zijn preventieadviseur een inventaris van alle arbeidsrisico’s die kunnen gebeuren tijdens de stage. Dit betekent een oplijsting van risico’s voor de veiligheid, de lichamelijke en de geestelijke gezondheid. De risicoanalyse is niet persoonsgebonden maar geldt voor alle (gelijkgestelde) werknemers in de onderneming.

Op grond van de risicoanalyse moet de stagegever preventiemaatregelen nemen om de gezondheid en de veiligheid van de stagiairs te beschermen. Ook moet ervoor gezorgd worden dat de stagiair voldoende ingelicht en begeleid wordt. De stageactiviteitenlijst moet dan ook opgesteld worden aan de hand van de inhoud van de risicoanalyse. De school moet met behulp van de risicoanalyse afwegen of er al dan niet risico’s voor de stagiair aanwezig zijn. Het document moet als bijlage bij de stageovereenkomst hangen.

Een aantal werkzaamheden zijn verboden of kunnen slechts onder strenge voorwaarden gebeuren. Denk hierbij aan arbeid die fysisch of psychisch belastend is of arbeid die risico’s inhoudt waarvoor de stagiair nog te onervaren is.

12.2. En wat dan met de werkpostfiche? Een werkpostfiche is een bondig document waarin de stagegever de welzijnsinfo of de belangrijkste afspraken opschrijft. Het is het resultaat van de risicoanalyse en bevat de belangrijkste aandachtspunten. Dit document wordt overhandigd aan de stagiair en de onderwijsinstelling. De werkpostfiche wordt ingevuld en ondertekend door alle partijen alvorens de stage start.

De werkpostfiche bevat volgende elementen:

o algemene gegevens van de stageplaats, o de inhoud van de uit te voeren taken (beschrijving werkpost &

activiteiten), o de risico’s en de hinder op de stage (denk hierbij aan vallen, heffen

& tillen, lawaai, warmte, contact met voedingswaren, etc.), o de te nemen voorzorgen (preventiemaatregelen), o de werkkledij en de persoonlijke beschermingsmiddelen, o de handtekening van alle betrokken partijen (stagegever, stagiair,

ouders indien de stagiair jonger is dan 18 jaar).

Bij problemen of bij een ongeval op de werkplek wordt deze werkpostfiche bij hand genomen om te zien of de afspraken nageleefd zijn en de nodige informatie en middelen ter beschikking waren.

12.3. Wat met het gezondheidstoezicht?

12.3.1. Wie moet op gezondheidstoezicht?

In de welzijnswet staat vermeld dat een gezondheidstoezicht nodig is, ter bescherming van de stagiairs. Een voorafgaand medisch onderzoek is verplicht wanneer de stagiair een functie uitoefent waarvoor de risicoanalyse aangeeft dat een gezondheidstoezicht nodig is.

Sowieso moet iedere leerling jonger dan 18 jaar zich medisch laten testen. Een gezondheidstoezicht is niet nodig:

o als deze stagiair (jonger dan 18) aan geen ander risico dan zijn leeftijd wordt blootgesteld

o én de school een attest kan voorleggen waarin staat dat de leerling minder dan 5 jaar geleden een medisch schooltoezicht kreeg.

Schematisch de scenario’s op een rijtje:

• De stagiair wordt blootgesteld aan een specifiek risico. èGezondheidstoezicht

• De stagiair wordt blootgesteld aan risico’s waarvoor ook voor een gewone werknemer een gezondheidstoezicht is vereist. èGezondheidstoezicht

• De stagiair is jonger dan 18 maar wordt niet aan risico’s blootgesteld. èGezondheidstoezicht tenzij school een medisch attest kan voorleggen (zie hoger)

Bij twijfel of een stagiair al dan niet een gezondheidstoezicht moet krijgen, neem je best contact op met de preventiedienst van de school voor verder advies.

12.3.2. Wie regelt en betaalt het gezondheidstoezicht?

Het gezondheidstoezicht kan zowel door de arbeidsgeneesheer van de interne of externe preventiedient van de werkgever (stagegever) als door arbeidsgeneesheer van de bevoegde preventiedienst van de onderwijsinstelling geregeld worden3. Wie het gezondheidstoezicht uitvoert staat vermeld in de stageovereenkomst.

3 KB 26/08/2010 18 19

Als de arbeidsgeneesheer van de werkgever (stagegever) het gezondheid-stoezicht uitvoert, draagt de werkgever (stagegever) hiervan de kosten. Tenzij hij het toezicht laat uitvoeren door de preventiedienst van de school. Als de preventiedienst van de school zorgt voor het toezicht, dan valt de kost ten laste van de overheid.

Als het gezondheidstoezicht door de externe preventiedienst van de school wordt uitgevoerd, dan betaalt het Fonds voor Beroepsziekte onder bepaalde voorwaarden de kosten van dit onderzoek terug.

Deze voorwaarden zijn:

o De stagiair voert taken uit binnen een arbeidspost waarin hij blootgesteld is aan een risico. Dit kan je nalezen op de risicoanalyse;

o De stagiair volgt les in een erkende onderwijsinstelling; o De stage wordt ondersteund door de school; o Het medisch onderzoek wordt uitgevoerd door de externe

preventiedienst van de school; o Elke stagiair kan maar één keer in zijn leven onderzocht worden voor

hetzelfde risico binnen dezelfde arbeidspost.

Dit betekent dat noch voor de school, noch voor de ouders en de leerlingen de gezondheidsbeoordeling enige kost mag teweegbrengen.

Meer info over de procedure tot terugbetaling staat op de website van het Fonds voor Beroepsziektes, onder preventie/stagiairs.

Het gezondheidstoezicht gebeurt voorafgaand aan de start van de stage. Bij latere stages, al dan niet in hetzelfde schooljaar, in dezelfde of een andere opleiding, bij dezelfde of een andere stagegever, zal een nieuwe risicoanalyse uitwijzen of er zich al dan niet nieuwe risico’s voordoen. Indien dit niet het geval is, moet er geen nieuw gezondheidstoezicht gebeuren, en geldt de vorige gezondheidsbeoordeling.

In de leerlingenstageovereenkomst moet expliciet worden opgenomen dat er wel of geen gezondheidstoezicht nodig is en wie het gezondheidstoezicht uitvoert. Na het gezondheidstoezicht zal de arbeidsgeneesheer een gezondheidsbeoordeling opstellen in 3 exemplaren: één voor de stagiair, één voor de stagegever en één voor de school.

12.4. Hoe zit het met de kledij en de persoonlijke beschermingsmiddelen? Volgens de welzijnswet zal de stagegever zorgen voor de nodige arbeidsmiddelen, werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen. Onder arbeidsmiddelen verstaan we alle machines, apparaten, gereedschappen en materialen die een stagiair kan gebruiken op de arbeidsplaats.

De stagegever zorgt dat de stagiair de juiste kleding krijgt, en reinigt ze ook. De leerling hoeft ze niet aan te kopen. Hij zorgt er wel voor dat het toevertrouwde materiaal in goede staat teruggeven wordt na de stage.

Weet wel: de leerling is niet verantwoordelijk voor de beschadiging of slijtage toe te schrijven aan het regelmatig gebruik van het materiaal.

13. Is de stagiair goed verzekerd?

13.1. Wie is aansprakelijk?

13.1.1. Aansprakelijkheid van de stagegever en de stagiair

De aansprakelijkheid van de leerling-stagiair wordt sinds 1 september 2015 gelijkgesteld aan deze van een gewone werknemer. Net zoals de werkgever aansprakelijk is voor de fouten van zijn werknemers, zal de stagegever van de leerling ook instaan voor de schade die de stagiair veroorzaakt door zijn lichte (eerder toevallige) fout. De stagiair is enkel aansprakelijk indien er sprake is van bedrog of zware fout.

Ouders van de stagiair kunnen niet aansprakelijk gesteld worden door de fouten van hun kind, ongeacht zijn leeftijd.

13.1.2. Aansprakelijkheid van de stagementor

De stagementor begeleidt de stagiair op de werkvloer. Op dat moment draagt hij de onderwijsaansprakelijkheid voor de stagiair. Hij moet aantonen dat hij een toereikend toezicht uitoefende. Deze aansprakelijkheid is echter wel weerlegbaar. Als de stagementor kan aantonen dat hij de daad die de schade veroorzaakte niet kon beletten dan vervalt de aansprakelijkheid.

De stagegever is op zijn beurt burgerlijk aansprakelijk voor de schade die het gevolg is van een fout van de stagementor. Deze aansprakelijkheid is niet weerlegbaar.

20 21

13.1.3. Aansprakelijkheid van de school

De school en de stagebegeleider oefenen tijdens de stage geen toezicht uit op de stagiair. Hierdoor kan de school en de stagebegeleider niet aansprakelijk gesteld worden voor de schade die berokkend wordt door de stagiair aan de stagegever of aan derden.

13.2. Wat bij een arbeidsongeval? De verzekeringsplicht tegen arbeidsongevallen voor schoolstagiairs die een onbezoldigde arbeid verrichten ligt bij de school. En dus niet bij de stagegever. Het schoolbestuur is wettelijk verplicht om een arbeidsongevallenverzekering af te sluiten voor zijn leerlingen-stagiairs. Ze moeten deze arbeidsongevallenverzekering afsluiten bij dezelfde verzekeraar als deze voor het niet-gesubsidieerd personeel van de school4.

Bij een ernstig arbeidsongeval moet de stagegever een uitgebreid verslag opmaken. Het bedrijf waar de student stage loopt, bezorgt de nodige informatie over het ongeval aan de school zodat die de aangifte in orde kan brengen.

De arbeidsongevallenverzekering keert aan het slachtoffer een forfaitaire schadevergoeding uit volgens objectieve criteria.

Als er een ongeval gebeurt op weg naar en van de stageplaats dan wordt dit niet vergoed door de arbeidsongevallenverzekering, maar door de schoolpolis.

Toch heeft de werkgever (stagegever) ook een aantal verplichtingen bij een ongeval:

o een risicoanalyse (zie hoger)opmaken, o een overzicht van de nodige preventiemaatregelen opmaken en

die ook effectief doorvoeren, o de resultaten van de risicoanalyse doorsturen naar de school, o de stagiair inlichten over de mogelijke risico’s en de bijhorende

preventiemaatregelen, o een arbeidsongevallensteekkaart opstellen en opsturen naar de

externe dienst voor preventie en bescherming als er zich een ongeval voordoet met een arbeidsongeschiktheid van minstens 4 dagen.

4 Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, eenheid van verzekering

13.3. Wie sluit welke verzekering af?5 Aansprakelijkheden en verzekeringen zijn met elkaar verbonden. Voor een leerlingenstage zijn volgende verzekeringen aangewezen:

è Af te sluiten door de school:

o Een arbeidsongevallenverzekering voor de leerling-stagiair. Dit is een wettelijke verplichting.

o Een verzekering lichamelijke ongevallen voor wegongevallen van en naar de stageplaats (indien nodig volgt een uitbreiding van de schoolpolis).

è Af te sluiten door de werkgever (stagegever):

o Een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid. Deze valt onder de verplichte verzekering voor de overige werknemers. Indien er geen andere werknemers zijn, dient de stagegever deze af te sluiten.

14. Mag de stagiair opdrachten weigeren?In het stagereglement staat vermeld dat de stagiair het recht heeft taken te weigeren die niet in de stageactiviteitenlijst staan of die fysisch of psychisch niet haalbaar zijn. Indien iets in strijd is met het stagereglement mag de taak ook niet uitgevoerd worden. De stagiair vermeldt dit dan in zijn stageschrift of raadpleegt zijn stagebegeleider. Het is dan ook de stagebegeleider die zal oordelen of een taak al dan niet kan.

5 http://ond.vvkso-ict.com/vvksosites/upload/2011/M-VVKSO-2011-049.pdf van Katholiek Onderwijs Vlaanderen

22 23

15. Verbreken van de leerlingenstageovereenkomstDe schooldirecteur of de stagegever kan in bepaalde gevallen beslissen om de stageovereenkomst te verbreken.

15.1. Op vraag van de schoolDe directeur van de school kan, op eigen initiatief of op vraag van de stagebegeleider, de leerlingenstageovereenkomst stopzetten als:

o de stagegever een zware inbreuk pleegt tegen het stagereglement of de arbeidswetgeving,

o de fysieke of geestelijke gezondheid van de leerling-stagiair gevaar loopt,

o de leerlingenstage niet nuttig of inefficiënt blijkt te zijn, o er niet voldoende begeleiding is van het stagebedrijf.

Een verbreking is pas mogelijk indien ze gemotiveerd en schriftelijk gebeurt.

Als de school de stageovereenkomst verbreekt, dan moet de school de stagiair zo snel mogelijk een nieuwe stageplaats toewijzen.

15.2. Op vraag van de stagegever De stagegever heeft het recht de leerlingenstageovereenkomst te verbreken als de leerling-stagiair:

o opzettelijk zware schade veroorzaakt, o herhaaldelijk onwettig afwezig is, o zware inbreuken pleegt tegen het stagereglement, o wangedrag vertoont, o heeft te maken met overmacht, o onvoldoende begeleiding krijgt door de school.

Ook hier is een verbreking pas mogelijk indien ze gemotiveerd en schriftelijk gebeurt.

15.3. Op vraag van de leerling-stagiairDe leerling-stagiair kan niet op eigen houtje de leerlingenstageovereenkomst verbreken.

16. ControleAlle documenten die betrekking hebben op stages moeten in de school ter inzage liggen van de onderwijsinspectie.

17. De stagiair gaat naar het buitenlandDe leerling-stagiair valt onder de arbeidswettelijke en reglementaire bepalingen die gehanteerd worden in het land waar de stage plaatsvindt. Tenzij met de buitenlandse stagegever het principe van ‘rechtskeuze’ is opgenomen. In dat geval wordt de Belgische arbeidswet- en reglementering toegepast, voor zover ze niet in strijd is met of minder gunstig is dan de plaatselijke wetgeving.

De keuze en het eventuele verplichtende karakter van een buitenlandse stage moet in het schoolreglement vermeld staan. De school heeft als taak om, indien er gekozen wordt voor een buitenlandse stage, ervoor te zorgen dat het voor iedereen financieel haalbaar en toegankelijk is. De overheid eist wel dat er voldoende stagebegeleiding door de school gebeurt op de stageplaats zelf.

Het is raadzaam om na te gaan of de arbeidsongevallenverzekering van de school ook dekking verleent aan leerlingen-stagiairs in het buitenland.

18. Wist je dit al? • In geval van staking, overmacht, technische of economische werkloosheid

moet de stagegever de leerling-stagiair terug naar school sturen en dit ook melden aan de directeur van de school.

• De leerling-stagiair mag geen stage lopen in een horecazaak die uitgebaat of beheerd wordt door een familielid (bloed- of aanverwant tot en met de tweede graad of de persoon die het ouderlijk gezag uitoefent).

• Een dimona (aangifte van tewerkstelling) is niet verplicht voor jongeren die een schoolstage lopen, waarvan de duur niet expliciet is vastgesteld, voor zover die in de loop van hetzelfde jaar 60 stagedagen bij dezelfde werk-of stagegever niet overschrijdt.

• Een stagiair moet wel opgenomen worden in het personeelsregister van de stagegever.

24 25

Bronnen• Arbeidswet van 16.03.1971

• Omzendbrief SO/2015/01, leerlingenstages, observatieactiviteiten en prak-tijklessen op verplaatsing in het voltijds gewoon secundair onderwijs en BuSO OV4

• KB 21.09.2004 betreffende de bescherming van stagiairs

• KB 03.05.1999 betreffende de bescherming van jongeren op het werk

• www.welzijn-op-school.be (coprant vzw)

• www.ond.vlaanderen.be/welzijn

• http://ond.vvkso-ict.com/vvksosites/upload/2011/M-VVKSO-2011-049.pdf van Katholiek Onderwijs Vlaanderen

• Leerlingenstage in het voltijds secundair onderwijs – Go!

• Federale overheidsdienst – statuut leerling-stagiair

26

Horeca Vorming Vlaanderen Horeca Vorming Vlaanderen Horeca Vorming Vlaanderen

Anspachlaan 111 bus 4 | 1000 Brussel Anspachlaan 111 bus 4 | 1000 Brussel Anspachlaan 111 bus 4 | 1000 Brussel [T] 02 513 64 84 | [F] 02 513 66 67[T] 02 513 64 84 | [F] 02 513 66 67[T] 02 513 64 84 | [F] 02 513 66 67vormingvlaanderen@horeca.be vormingvlaanderen@horeca.be vormingvlaanderen@horeca.be

V.U

. Rob

in V

and

erel

st, A

nspa

chla

an 1

11 b

us 4

- 10

00 B

russ

elfo

togr

afi e

: Mic

hael

Deh

aspe

, Jor

is Lu

yten

CONTACT

AntwerpenEls Devos0479 63 03 27e.devos@horeca.be

Greet Van Riel0474 97 80 68g.vanriel@horeca.be

Brussel & Vlaams-BrabantCaroline Hoydonckx0479 63 03 39c.hoydonckx@horeca.be

Limburg Ilse Vanormelingen0479 63 03 19i.vanormelingen@horeca.be

Oost-VlaanderenTine Lecompte0474 40 88 15t.lecompte@horeca.be

West-VlaanderenLiesbeth Rubben0472 44 63 03l.rubben@horeca.be

Domeinverantwoordelijke onderwijs en e-learningRobin Vanderelstr.vanderelst@horeca.be