17-3-2017

1

14 en 16 maart 2017 Sociaal-emotioneel leren:

ontwikkeling van fundamentele

levensvaardigheden

door gerichte, planmatige en

systematische acties

Mijn inspiratie

•Zelfbesef• Zelfmanagement

• Besef van de ander

• Relaties hanteren

• Keuzes maken

17-3-2017

2

• Emotie : chemische reactie op prikkel; onbewust; 6 seconden

• Gevoel: vanuit emotie; bewust; cognitief

Emotietaal

• Harriet Tenenbaum (2014): over moeders, emoties en kinderen

• 30 miljoen woorden minder

• Kathryn Hirsh-Pasek:

kwaliteit belangrijker

dan kwantiteit

Intensiteit Blij verdrietig boos bang beschaamd

Hoog opgetogen

opgewonden

dolblij

blij

extatisch

uitbundig

in vuur en vlam

gepassioneerd

houden van

verliefd

geweldig

depressief

smart

eenzaam

in pijn

terneergeslagen

zonder hoop

diepbedroefd

miserabel

afgewezen

buitengesloten

woedend

ziedend

kokend

verraden

verbolgen toornig

kwaad

haten

boosaardig

doodsbang

geschokt

versteend

paniek

treurig

berouwvol

belasterd

waardeloos

onterend

gekrenkt

terecht gewezen

pijnlijk

vernederd

Gemid-

deld

Vrolijk

bevredigd

goed

opgelucht

tevreden

trots

verrast

bedroefd

somber

verloren

verontrust

in de steek gelaten

melancholiek

boos

ontzet

gefrustreerd

geagiteerd

walgend

van streek

hekel hebben aan

verschrikt

ongerust

bedreigd

ongemakkelijk

geïntimideerd

onveilig

verontschuldigend

onwaardig

schuldig

beschaamd

geheimzinnig

gluiperig

Laag Blij

tevreden

aangenaam

teder

prettig

voldaan

kalm

ontspannen

leuk

Ongelukkig

humeurig

verstoord

teleurgesteld

ontevreden

neerslachtig

moe

verstoord

geërgerd

gespannen

gevoelig geïrriteerd

geprikkeld

opstandig

naar verrast

voorzichtig

nerveus

bezorgd

timide

onzeker angstig

niet op je gemak

verlegen

belachelijk

spijtig

medelijden

oncomfortabel

onnozel

dwaas

Betekenis voor de praktijk

• Leren luisteren naar je lichaam

• Leerlijn emotiewoorden aanbieden

• Leren nuanceren

• Zelfbesef

•Zelfmanagement• Besef van de ander

• Relaties hanteren

• Keuzes maken

17-3-2017

3

Marshmallow experiment

‘Whether you eat the marshmallow at age 5 it isn’t your destiny.Self-control can be taught.’(Mischel)

Emotionele gijzeling

17-3-2017

4

Onderzoek Linebarger Meer focus op zelfmanagement

• Van grote waarde voor schoolse prestaties

• Zeker bij leerling met speciale onderwijsbehoeften

• Maar: vroeg beginnen!

Betekenis voor de praktijk

• Triggers leren herkennen

• Stopmoment leren herkennen

• Verbale zelfspraak aanleren

(Aandacht voor executieve functies)

• Zelfbesef

• Zelfmanagement

•Besef van de ander• Relaties hanteren

• Keuzes maken

Sociaal begrijpend lezen

• 44 spieren in het gezicht

• Ruim 10.000 uitdrukkingen!

• Social cues

17-3-2017

5

Empathie: 3 vormen

• Cognitief: hoe kijkt en denkt de ander? (begrip)

• Emotioneel: hoe voelt die ander zich? (chemie)

• Empathic concern > caring classroom

17-3-2017

6

Betekenis voor de praktijk

• Gesprekken over wat anderen

> denken

> voelen

• Lessen over non-verbaal gedrag

• Zelfbesef

• Zelfmanagement

• Besef van de ander

•Relaties hanteren• Keuzes maken

Sociale vaardigheid Deelstappen

Jezelf voorstellen 1. Loop naar de andere persoon

2. Maak oogcontact

3. Groet hem of haar

4. Geef een hand

5. Zeg je naam

Anderen groeten 1. Loop naar de andere persoon

2. kijk de ander aan

3. Zeg hallo

Sociaal niet vaardig

Kennis Motivatie

Acquisition

deficit

“can’t do”

- +

Performance

deficit

“won’t do”

+ -

Sociaal niet vaardig

Kennis Motivatie

Acquisition

deficit

“can’t do”

* Expliciet aanleren

* Bespreken wanneer

toepassen

+

Performance

deficit

“won’t do”

+ -

Sociaal niet vaardig

Kennis Motivatie

Acquisition

deficit

“can’t do”

* Expliciet aanleren

* Bespreken wanneer

toepassen

+

Performance

deficit

“won’t do”

+ * Pre-correctie

* Belonen,

corrigeren, straffen

17-3-2017

7

Betekenis voor de praktijk

• Vaardig omgaan met anderen

• Aandacht voor coöperatief leren

• Leren omgaan met sociale druk

• Zelfbesef

• Zelfmanagement

• Besef van de ander

• Relaties hanteren

•Keuzes maken

Morele gevoeligheid

• Schaamte

• Schuld

• Mededogen

• Betrokkenheid op de ander

Betekenis voor de praktijk

• Praten over morele kwesties

• Complexe emoties bespreken zoals schuld en schaamte