sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer tweede druk... · 2019. 1. 25. · 5 Voorwoord 7 Fijne...

1

sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer

3

Angélique Nossent

Sfeer in bewustzijn

is bewust zijn in sfeer.

Een zoektocht naar sfeer

Uitgegeven doorBegane Grond®

4

Begane Grond ®.Obalaan 273233 BL Oostvoorne © tekst Angélique Nossent

Eerste druk 7-07-2007Tweede druk 8-12 2008

Vormgeving omslag: Angélique NossentBinnenwerk: Angélique NossentRedactie: Theo Roersma

ISBN/EAN 978-90-811740-1-5NUR 730

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de schrijver.

Dit e-book is te downloaden via www.beganegrond.nl

5

Voorwoord 7

Fijne plekken. 12

Enge plekken. 16

Aards. 22

Materie. 30

Bewustzijn. 42

Sfeer. 54

Wij.78

Ik. 86

De samenstellende elementen en een poging tot definitie. 96

Nawoord. 122

Bijlage: Resultaten enquête. 125

Literatuurlijst.198

Voetnoten. 202

Fotoverantwoording. 205

Over de schrijfster. 207

6

sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeersfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer

Voor mijn man en dochterperspectief creëert perceptie.

Voor Descartes

Maar ook voor iedere “sfeermaker” die gevoeld in plaats van gezien wil worden.

Voorwoord


7


Voorwoord

Opgroeiend temidden van drie andere zussen woonde ik in een klein, knus huis in Vreewijk. We zaten dicht op elkaar en je ervoer elke dag iemands stemming of sfeer van heel nabij. Hooggevoeligheid voor sferen en stemmingen van mensen om mij heen maakte dat ik heel alert de wereld rondstapte. In die wereld heb ik onder andere als landschapsontwerper op het gebied van sfeerbeleving veel vragen geformuleerd. Hoe komt het nu dat iedereen sfeer waarschijnlijk anders ervaart, beleeft en interpreteert? Dit boek is ontstaan uit mijn nieuwsgierigheid naar wat sfeer is en vormt de neerslag van een zoektocht. Ik breng onder woorden hoe volgens mij sfeer te begrijpen, te lezen en te ervaren is. Een verband wordt gelegd tussen sfeer en ons bewustzijn. Tussen ons voelen en onze verstandelijke interpretatie van sfeer. Bij de 7 lagen van je bewustzijn horen specifieke sferen, gebeurtenissen en ervaringen. Je leert vaak met vallen en opstaan die sferen kennen met bewustwording als doel. Oftewel Sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer. De wisselwerking tussen onze innerlijke emotie(s) en de manifestatie van sferen in de buitenwereld heb je aan jezelf te danken. Het is oorzaak en gevolg. Hierdoor is het ook je eigen sfeer geweest die je geleid heeft naar dit boek. De kennis komt je ten goede bij de totstandkoming van een bewustere kijk op jezelf. Je krijgt een kijk op sfeer die niet eerder is geschetst. Jij, ik, iedereen straalt of drukt een sfeer uit. En ook elementen in onze omgeving drukken vorm, kleur of geur uit in sfeer. Er is altijd een interactie tussen jou en je omgeving, waardoor je constant gevoed wordt met informatie. Je bewustzijn, gekoppeld aan je denken, handelen en doen, pikt de sfeer op maar wat doe jij er bewust mee?

Voorwoord

8

Mogelijk bestaat er een relatie tussen tijd, ruimte en sfeer. De sferen en gebeurtenissen die op je pad komen hebben te maken met de vaak onbewuste signalen die je afgeeft in je omgeving. Je omgeving, het universum, is een soort spiegel. Je krijgt weerkaatst waar je om vraagt of wat past bij je ontwikkeling. Het doel van dit boek is om sfeer te gaan leren zien als een communicatievorm, een vorm waarvan we de sleutel nog moeten vinden. Mijn aanname is dat sfeer een uiting van het universum is en wijzelf onlosmakelijk met dat universum verbonden zijn. Indien de stelling juist is kunnen we sfeer alleen begrijpen indien aanwezige kennis wordt gebundeld. Met dit boek wil ik bereiken dat verschillende vakgebieden ideeën en onderzoeken omtrent sfeer uitwisselen en uitwerken. De 8 hoofdstukken in dit boek hebben elk een zeer zorgvuldig gekozen thema. De thema’s staan in diepe relatie tot sfeer. In het laatste, samenvattende hoofdstuk benoem ik de samenstellende elementen van sfeer. Van juni 2005 tot en met maart 2006 heeft op www.engenfijn.nl een enquête gedraaid. De resultaten zijn te vinden in de bijlage en verwerkt in dit boek. Veel van de uitspraken en aannames zijn sturend geweest in mijn zoektocht. Uitspraken van Nederlanders over sfeer zijn pakkend, inspirerend en beogen een ‘nieuw’denken. Vanaf juli 2003 tot en met maart 2007 heb ik gericht onderzoek gedaan. Ik leerde veel door te observeren en vanaf 2003 literatuurstudie te doen, naar uitspraken te luisteren en de inhoud te interpreteren. Onder andere Barbara Ann Brennan, Stuart Wilde, Ken Wilber, Lynne McTaggart, Evelyn Glennie, Peggy Phoenix Dubro, David P. Lapierre, Rhonda Byrne, Ervin Laszlo en Waltraud Maria Hulke hielpen mij op weg. Maar ook grote meesters als Descartes, Einstein, Rembrandt, Van Gogh, Mozart, Bach en Gaudi inspireerden mij.

Voorwoord

9

Bij het totstandkomen van dit boek ben ik vele mensen dank verschuldigd. Hans Bredero van de dS+V voor de schrijfcursus die hij mij in 2002 heeft laten volgen. Mijn collega’s Ruth ’t Zand, John Goossens, Gé van de Weert en Jaap Dekker voor de aanmoedigingen en discussies. Mijn zus Sylvia Nossent voor de opzet van mijn enquête, mijn zus Natasja Nossent die de eerste opzetten van opbouwende kritiek voorzag. Marion Matthijssen van het Centrum voor Onderzoek en Statistiek te Rotterdam die me geholpen heeft met het opzetten van de enquête en het verwerken van de onderzoeksresultaten. Mijn zus Sonja Nossent, Dook Noy, Peter Swart, Bert Krommerij, Pi de Bruijn, Hanneke Toes, Erik W. Kasteleyn, Theresia Bos, Marijke Ebben, Ronald Hamel, Karin Mulder, Kim van der Leest, Sarah Hofman, Lionel Nurmohamed, Peter Huizinga, Marina Tielke, Anneke Barendregt, Silvia Tielke, Jacqueline van Tol, Cornalien Stolker, Carla Froger, Jan Theeuwes en Sander Martens voor hun bijdragen, tips en het afnemen van interviews. Alle 162 geïnteresseerden die de enquête invulden. Theo Roersma, Lydia Pfahl, Rick Huizinga en Fatna Boutahar voor de redactie van het boek. Zonder jullie was het niet zo prachtig geworden. Tenslotte dank ik mijn man Theo Roersma bovendien voor het vele geduld dat hij heeft opgebracht om mij aan te horen, het opzetten van de rode draad, de eindredactie en voor het maken van zijn sfeervolle foto’s. Ook de foto’s van Rick Huizinga, Liesbeth Bernoster en Miranda Derks vind ik zeer passend. Als laatste bedank ik mijn vrienden Maria en Dionies Almeida Mendes, Monique Sajet, Diana Jansen, Henriette Vecht, Renate Krielen, Paul Stemmer, Cristel Kas en Miranda van Bavel voor de inspiratie en motivatie.

Ten slotte moedig ik je aan. Sfeer is altijd om je heen om je te vertellen wat je volgende stap in het leven kan zijn. Ik moedig je

Voorwoord


aan open te staan voor sfeer, die volgende stap te zetten en naar je ervaringen te kijken als naar sfeerdeeltjes in het licht.

ing. Angélique Nossent- Roersma

Oostvoorne, juli 2007

11


Fijne plekken 2

3 4

5 6

7

12

Fijne plekken.

Het woordenboek zegt over fijn: niet-grof, heerlijk, van goede kwaliteit, zeer fijngevoelig, zuiver, tot mijn genoegen. Het ervaren van een fijne sfeer in een ruimte met of zonder mensen, binnen of buiten geeft mij een gevoel van vrijheid. Ik kan mijn emoties kwijt en het wordt geaccepteerd. Ik kan zijn wie ik ben. In de enge sfeer stuit mijn sfeer op verzet, in de fijne sfeer wordt mijn sfeer opgenomen. Fijne sferen zijn licht en kleurrijk en worden meestal geassocieerd met gezelligheid. Als je innerlijke rust gevonden hebt zie, hoor, voel en ruik je eveneens die rust buiten je. Rust is een staat van bewustzijn. Je groeit naar het inzicht toe en het ontvouwt zich. Het zien van alle verbanden is een feit. Bewust zijn van fijne plekken zorgt voor afstemming van jouw gevoelens op de plek. De communicatie door middel van sfeer is er altijd.

Sfeer voelt sprankelend als de zon schijnt Een fijne plek kenmerkt zich door rust, eenvoud, groen en water. Dit is tenminste zo op de plekken die ik als fijn ervaar. Je ziet op fijne plekken wat we moeten laten en op enge plekken wat we te doen hebben. Veel mensen hebben een fijne plek in het landschap of de tuin. Anderen hebben een woonkamer of een andere ruimte binnenshuis.

Fijne plekken

13

Heeft binnen of buiten effect op ons sfeer gevoel?Fijne plekken roepen gevoelens op van rust, harmonie, vreugde en blijdschap. Die gevoelens zijn universeel. Het maakt dus niet uit of de plek binnen of buiten is. We vinden het ervaren van rust, vreugde en liefde - zodat je jezelf kunt zijn - belangrijk. Enge plekken belemmeren je om jezelf te zijn en roepen vervelende gevoelens bij je op. Wat kunnen we van de sfeer op fijne plekken leren, zijn ze te creëren? Kunnen we grip op sfeer krijgen? Het resoneren van alle elementen op een plek hebben effect op de mens. Je resoneert met de plek en het gevoel van harmonie ontstaat. Belangrijk bij het ervaren van de fijne plek zijn de effecten op je gevoel en de uiting van je emoties.Op de universiteit Wageningen zijn - voor zover mij bekend - geen onderzoeksresultaten in literatuur te vinden over het thema sfeer. Ook op de universiteit Utrecht (psychologie) zijn geen onderzoeksresultaten of artikelen te vinden over het fenomeen. Martha Nussbaum schrijft in haar boek Oplevingen, over de menselijke emoties van het denken: ‘Emoties geven vorm aan het landschap van ons geestelijke en sociale leven. Evenals de bodemverheffingen die een reiziger soms tegenkomt in een landschap dat kort daarvoor nog volkomen vlak was, geven ze aan dat ons leven onregelmatig en onzeker is en geneigd tot verandering. Waarom en hoe doen ze dat? Zijn emoties vormen van dierlijke energie of impulsen zonder enig verband met onze gedachten, fantasie en waardeoordelen? Proust ontkent dit en noemt emoties ‘bodemverheffingen van het brein’. Er staat veel op het spel als we emoties gaan zien als intelligente reacties op de inschatting dat iets waardevol is. Immers, als emoties intelligentie en onderscheidingsvermogen hebben en op zichzelf een besef omvatten van wat waardevol en belangrijk is, dan kunnen we er bijvoorbeeld niet gemakkelijk omheen in analyses van ethische oordelen, zoals in de geschiedenis


Fijne plekken


van de filosofie vaak is gebeurd. Dan kunnen we moraal niet meer beschouwen als een aantal principes die het onthechte intellect moet begrijpen en emoties niet meer als drijfveren die onze keuze om volgens die principes te handelen, steunen of ondergraven. Dan moeten emoties een essentieel onderdeel van onze ethische redenaties worden. Zodra we erkennen dat emoties ook een oordeel bevatten, dat waar of onwaar kan zijn met goede of slechte richtlijnen voor morele keuzes, is het niet meer aanvaardbaar om ze buiten beschouwing te laten. We zullen ons dan moeten verdiepen in verwarde gevoelens van verdriet en liefde, woede en angst om te achterhalen welke rol deze woelige emoties spelen in ons denken over wat goed en rechtvaardig is’. Met betrekking tot de beleving van fijne plekken zijn samenstellende elementen te benoemen. De kleuren zijn goed gekozen, het licht is optimaal, de vorm is prettig, maat en schaal is passend, het ruikt er misschien heerlijk en het geluid is sfeervol. Maar toch is lastig te benoemen waarom de ene plek nu fijn is en de andere eng. De elementen zijn echter niet altijd eenduidig te benoemen.Wel bekend is dat licht een belangrijke rol speelt bij fijne (of enge) plekken.

Emoties zijn gepolijste sfeeroefeningen voor onze ziel

15


Enge Plekken8 9

10 11

12 13

14

16


Enge plekken.

Het aanvoelen van plekken of ruimten en de daar aanwezige energieën kan en doet iedereen. De vraag is alleen hoe bewust je je daarvan bent. Meestal zijn we ons bewust van een onprettig gevoel als de sfeer verandert. Je probeert dan rationeel te beoordelen wat er aan de hand is, maar dat lukt niet altijd. Kunnen de bandbreedtes van onze zintuigen nog veel verder opgerekt worden, zodat we meer en beter waarnemen en ervaren? Emoties en gevoelens spelen een grote rol bij onze confrontatie met enge plekken.Op plekken die ontworpen zijn op het uitoefenen van macht of controle van mensen heerst spanning en deze plekken worden veelal als eng ervaren. Macht kan destructief zijn en het energieniveau van mensen omlaag brengen.Er is geen ruimte voor de ander, energieën kunnen niet samenvloeien. De energie wordt in een specifieke richting gedrongen.

Wat is een lugubere plek andersdan een naar liefde dorstende sfeer. AB

Het woordenboek geeft als betekenis van eng: nauw, beperkt en akelig. Dat is ook vaak wat mensen ervaren bij nieuwe ontdekkingen. In de eerste helft van de 19de eeuw werden nieuwe natuurkundige verschijnselen ontdekt, die door de fysica van Newton niet verklaard konden worden. De ontdekking en het onderzoek van

Enge Plekken


17


elektromagnetische verschijnselen leidden tot het concept van een ‘veld’. Een veld werd gedefinieerd als een toestand in de ruimte die het vermogen heeft kracht te produceren. Michael Faraday en James Clerk Maxwell vonden het juister een veldconcept te gebruiken en te stellen dat elke lading een ‘storing’ of een ‘gesteldheid’ in de ruimte rondom zich creëert, zodanig dat een andere eventueel aanwezige lading een kracht voelt. Zo ontstond het concept van een universum dat gevuld is met velden, krachten voortbrengend die een wisselwerking op elkaar uitoefenen. De laatste vijftien tot twintig jaar (honderd jaar na fysici als Newton) is net begonnen dergelijke concepten te gebruiken bij het beschrijven van onze persoonlijke interacties. We beginnen toe te geven dat wij zelf uit velden bestaan. We merken de aanwezigheid van iemand anders in de kamer op zonder die ander te zien of te horen (veld-interactie); we hebben het over goede of slechte vibraties, over het sturen van energie naar anderen of over het lezen van elkaars gedachten. We weten onmiddellijk of we iemand graag mogen of niet, of we met iemand zullen kunnen opschieten of dat het zal botsen. Dit ‘weten’ kan verklaard worden uit de harmonie of disharmonie in de wisselwerking tussen onze energievelden. De velden van energie kunnen positief, neutraal dan wel negatief zijn. Deze velden ontstaan vanuit je innerlijk en zijn mogelijk gekoppeld aan je bewustzijn. ‘Alle materie, levend of niet levend, is een elektromagnetisch fenomeen. De materiële wereld – in ieder geval het deel dat de natuurkunde in kaart heeft gebracht – bestaat uit een atomaire structuur die door elektromagnetische krachten bij elkaar wordt gehouden.’1 Je communiceert op energieniveau met je omgeving. Je omgeving doet dit ook door middel van trilling. Elk object en elk mens heeft een trillingsgetal, uitgedrukt in Hertz. Alle vormen met hun

Enge Plekken

18

kleur resoneren. Afhankelijk van je bandbreedte ervaar je deze trilling als harmonisch of disharmonisch. Los nog van de kleuren vormbeleving bepaal je je mening over de sfeer van de plek. ‘ Het hele proces van communicatie tussen jou en de omgeving begint bij licht. Allereerst zijn daar de witte licht fotonen die uiteenvallen in alle kleuren van de regenboog. Deze kleurenfotonen bevatten mogelijk informatie met betrekking tot de mens (jezelf), het object of de ruimte. De optelsom noemen we sfeer. Op het moment dat de kleurfotonen steeds langzamer gaan trillen begint hun kleur in geluid te veranderen. Hierna kunnen geluiden in geuren veranderen. Geuren in smaken en smaken in fysiek gevoel. In feite is licht de basis. Afhankelijk van het trillingsgetal geven we er echter een andere naam aan. Geluid is dus feitelijk licht met een lager trillingsgetal dan licht.

Licht verandert in kleuren, geluiden, geuren, smaken en fysiek gevoel op basis van frequentie- en amplitudewisseling ofwel het aantal malen dat iets met een bepaalde snelheid en uitslag omhoog en omlaag in tijd en ruimte trilt. Misschien is het voor de uitleg duidelijker wanneer we praten over temperatuurswisseling. Hoe hoger de temperatuur hoe sneller iets trilt. Hoe lager de temperatuur hoe langzamer iets trilt. De temperatuur bepaalt dus het aantal variaties van licht. Deze variaties van licht kunnen ervaren worden op basis van onze zintuigen. Hoe meer zintuigen je hebt hoe meer je van de variaties van het licht kunt ervaren in de werelden van de 3de of 4de dimensie. Hoe groter de reikwijdte (bandbreedte/dimensie) van je zintuigen hoe meer je van de variaties van het licht kunt ervaren. Op aarde overlappen miljarden zintuiglijke bandbreedtes en dimensies van mensen, dieren, planten en mineralen elkaar. Mensen, dieren, planten en mineralen leven dus allemaal in hun eigen wereld en tegelijkertijd door elkaar heen in hetzelfde veld. Een hond bijvoorbeeld kan veel meer horen dan een mens. Maar

Enge Plekken

19

ook tussen mensen onderling zijn er grote verschillen. Je kunt een mens, dier, plant en mineraal dus pas echt “begrijpen” wanneer je over dezelfde zintuigen en bandbreedtes beschikt.’2 We kunnen sfeer pas begrijpen als we beseffen dat bij elke vorm, materiaaltype en kleur een zichtbare en een onzichtbare kant zit. Deze zichtbare en onzichtbare zijden zijn complementair. Zo heeft bijvoorbeeld een groen object een rood nabeeld en een geel object een violet nabeeld. De één trilt positief, de andere negatief.

Resoneerde sferen worden elkaars gelijken Landschappen, dorpen, steden, plekken trillen op een eigen frequentie omdat vorm, materiaal, kleur en geur los van elkaar trillen en dit invloed heeft op het totale resoneren. Dat resoneren bepaalt de sfeer van de plek. Oudere volkeren maakte hiervan dankbaar gebruik bij het zoeken naar voedsel en water. Ik benoem deze aspecten om aan te geven dat we al over bijna alle benodigde kennis beschikken om welke frequentie of bandbreedte dan ook te meten, in kaart te brengen, kwalitatief te benoemen, door te geven en te ontstoren. Ook voor sfeer komt dat moment. Door het meten van sfeer zal de frequentie van de aanwezige energie aangeven welk van de samenstellende elementen stoort of verstoort. Mijn werk als vormgever wordt dan stukken eenvoudiger; onder andere het thema sociale veiligheid kan hanteerbaar worden. Als je weet hoe te ontwerpen met sfeer kan je geen enge plekken meer ontwerpen. Het storende of verstorende element kun je veranderen of weg halen. sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer

21


Aards15 16

17 18

19 20

21

22


Aards.

Sfeer is elke dag anders. Het vliegt, zwemt en kruipt om je heen. Stemmingen, emoties maar ook levenloze dingen ademen sfeer uit. Sfeer is mysterieus. Het woordenboek geeft de volgende betekenis aan sfeer: een denkbeeldig gebied waar bepaalde geestelijke waarden thuishoren en een geheel van denkbeelden en gevoelens van zekere gelijkwaardigheid waarin iemand leeft of dat hem op een bepaalde tijd bezighoudt. Hieruit kun je opmaken dat sfeer persoonlijk te ervaren is en dat het afhangt van de samenwerking van je zintuigen hoe en wat je exact ervaart. Sfeer voel je, hoor je, zie je en ruik je met al je zintuigen. “We kennen slechts één bron die direct wetenschappelijke feiten onthult – onze zintuigen”.Dit zei Ernst Mach (1838-1916), de Oostenrijkse wetenschapper en wetenschapsfilosoof. Mach zette zich af tegen metafysische speculaties die niet gebaseerd waren op zintuiglijke ervaring. Hij zei: ‘We kennen slechts één bron die direct wetenschappelijke feiten onthult – onze zintuigen.’ Alles wat we over de werkelijkheid kunnen zeggen moet in een complete beschrijving van zintuiglijke ervaringen zitten. Voor al het andere zijn geen bewijzen en dus ook geen rechtvaardiging, dus ook voor sfeer. Dat betekent volgens Mach dat de wetenschap gereconstrueerd moet worden als een verslag van de feiten afkomstig van de zintuiglijke ervaring. Het verstaan van sfeer is iets anders dan wat je verstaat onder sfeer. Bij het eerste kan ik gaan voelen en voel ik het verschil tussen mijn eigen innerlijke emotie of sfeer en de sfeer van mijn omgeving, de uiterlijke sfeer. Beide reageren sterk op elkaar. De interactie bepaalt de zin van de dingen, het geeft een waarde aan datgene waar je mee bezig bent. Sfeer beantwoordt vele vragen, van inzicht tot

Aards


23


zingeving, van tot jezelf komen tot uiting van jezelf. Kortom: sfeer is voelen en gevoeld worden. Wat ik versta onder sfeer is terug te leiden tot wat sfeer is. Alles wat je voelt valt onder sfeer. Ik denk dat één omschrijving is: het ervaren van een gemeenschappelijk gevoel dat in een ruimte aanwezig is of om een groep mensen hangt. Kortom sfeer is het gewaarworden van het leven. Onze zintuigen spelen daarin een grote rol. ‘Het is algemeen bekend dat onze zintuigen zeer selectief en onvolmaakt zijn, en dat ze gevoelig zijn voor maar een fractie van het stralingsspectrum dat wetenschappers tot nu toe hebben ontdekt. In veel opzichten functioneren onze zintuigen en ons brein als filters die onze waarneming beperken, en ons beschermen tegen de overweldigende uitgestrektheid en complexiteit van de kosmos. We kunnen logischerwijze niet blijven volhouden dat iets niet bestaat alleen op grond van het feit dat we het niet waarnemen, wanneer zoveel dat tot voor kort nog niet kon worden ontdekt, nu als werkelijk bestaand wordt erkend. Evenmin zijn onze zintuigen statisch. Veel mensen hebben ontdekt dat ze nieuwe zintuigen kunnen verwerven of het waarnemingsbereik van bestaande zintuigen kunnen uitbreiden. Sommigen hebben geleerd om de magnetische stromen van de aarde waar te nemen, om kleuren te ‘zien’ met hun huid, enz.; terwijl bijna iedereen door oefening kan leren om meer verfijnde nuances in kleuren, smaken, klanken of temperaturen te onderscheiden.’3

Sfeer verbind je met al je zintuigen

Aards

24


Sfeer is dus te ervaren met je zintuigen en zal je laten ervaren waar je aandachtspunten liggen. Sfeer heeft een doel. Aristoteles (384-322 vc) was al geboeid geraakt door het idee dat zowel het gedrag van de levende als de levenloze natuur gericht is op een uiteindelijk doel (telos). Het is normaal om het gedrag van mensen, instellingen en landen te verklaren in termen van doelstellingen waarbij een bepaalde sfeer hoort. Als al je zintuigen samenwerken dan kun je momenten van Common Sense ervaren. Je kunt informatie opnemen zonder dat je je daarvan bewust bent. “Natuurlijk”, zegt Ap Dijksterhuis, sociaal psycholoog aan de universiteit Utrecht. “Onze zintuigen zijn namelijk veel gevoeliger dan ons bewustzijn. Omgerekend naar bits: onze zintuigen kunnen 11 miljoen bits per seconde verwerken, ons bewustzijn slechts 50 bits per seconde.”4

Een ‘theorie bewijzen’ betekent dat we hebben aangetoond dat ze op de een of andere manier noodzakelijkerwijs waar moet zijn, maar in Machs opvatting van de wetenschap kan een theorie niet meer doen dan onze kennis ordenen op een manier waarop we onze omgeving effectief kunnen ‘beheersen en voorspellen’. Sfeer is ook te beheersen en te voorspellen. Het belangrijkste bij het bewegen in en met sfeer is het eindresultaat vinden: synchroniciteit. Vanuit mijn eigen professie als landschapsontwerper stelde ik mij de vraag hoe het komt dat ik me op de ene plek fantastisch voel - terwijl het er niet eens zo ‘mooi’ is - en dat ik me op een ‘mooie’ plek heel verdrietig voel. Dode materialen ademen sfeer uit omdat ze een vaste stof zijn. Wel hebben alle fysici sinds Newton een inherente massa eraan toegekend: vaste stof is slechts een illusie, omdat het in de kern slechts energie is.Op het meest fundamentele niveau bestaat in onze wereld alles wat je beet kunt pakken – het maakt niet uit hoe groot de dichtheid ervan is, of hoe zwaar of hoe groot het object – uit een samenballing van

Aards


25


elektrische ladingen, die een wisselwerking onderhoudt met een achtergrondzee van elektromagnetische en andere energetische velden – een soort elektromagnetische rem. Of zoals Hal Puthoff later zou schrijven: ‘massa is niet equivalent aan energie, massa is energie. Of nog kernachtiger: massa bestaat niet. Er is alleen lading’5. Dit betekent mogelijk dat sfeer ook bestaat uit die lading. Dus materiaalsoort en dan ook nog kleur beïnvloedt ons door de sfeer. Alles is een uitdrukking van sfeer; alles drukt een sfeer uit. Zelf vind ik alle sferen heel mooi en waardevol, maar een groene omgeving waar stedelijke functies zijn -zoals terras of binnentuin- hebben mijn voorkeur. Net als mijn man ben ik erg gecharmeerd van weidsheid. Ik kan daar langer verblijven dan in een bos. Het is alsof je denkruimte vele malen groter is in een polder omdat je de visuele muren niet ziet. Als ik goed wil nadenken ga ik naar het strand, de ruimte, het geluid ademt die sfeer uit die ik voor mijn denken nodig heb. William James (1842-1910) stelt dat sommige onderwerpen (en ik denk hier aan sfeer) vragen om een standpunt. Een afwachtende houding innemen is niet mogelijk. Hij noemt dit ‘dwingende’ onderwerpen. Ik wil het dwingend noemen omdat bij ontdekking van de werking ervan we aan de wieg staan van nieuwe communicatiemethodes. Beeld je eens in dat we echt onze sfeer kunnen “mailen” naar iedereen in de wereld om te laten voelen hoe het met je is. Dat zou de mogelijkheid om bijvoorbeeld “welzijn” te verspreiden aanzienlijk vergemakkelijken. In plaats van het gebruik van woorden die voor meerdere uitleg vatbaar is zal het doorgeven en opvangen van gevoel in één keer de boodschap eenduidig doen landen. Verdriet, woede en blijdschap zijn op het gevoelsniveau veel universeler dan woorden kunnen zijn. De mogelijkheid om elkaar te begrijpen wordt vele malen vergroot.

Aards

26

Ontdek sfeer en je ontdekt het innerlijk weten Een gezonde plek heeft te maken met welzijn. Het begrip kent vele betekenissen. Het woordenboek geeft de volgende betekenis aan het begrip welzijn: welvaart, welbevinden of gezondheid. Welzijn is een algemene term die het gehele universum van het menselijk leven omvat met inbegrip van de fysieke, mentale en sociale aspecten van een “goed leven”. Ik denk dat we hier een flinke impuls aan geven als we beseffen dat de sferen die we maken en uitdragen van invloed zijn op ons welzijn. Sferen bestaan uit trillingen en wij zijn er gevoelig voor. Sfeer is een vorm van communiceren. Sfeer is blijkbaar een onderdeel van ons energieveld. Barbara Ann Brennan zegt in Bronnen van Licht: Hoe langer ik werk en onderwijs geef over gezondheid en het menselijk energieveld, des te meer ik me bewust word van het grote belang van onze relaties voor onze gezondheid. In feite zijn onze relaties van cruciaal belang voor onze gezondheid. Alles staat met elkaar in verhouding en is met elkaar verbonden. Niets is geïsoleerd, en niets kan in afzondering gedaan worden. Alles wat we denken, voelen en doen staat in relatie tot elkaar, de planeet en het universum. Sfeer verbind elke laag. Het is het internet van het gevoel vertaald in energie. Als wij de taal bewust leren te gebruiken kunnen we elkaar van binnen begrijpen en is aanvoelen een eerste vaardigheid geworden. De wiskunde is de taal van de natuur. Mijn droom is sfeer in een formule om te zetten zodat ook cijfers en eenheden uitdrukking geven aan de

Aards

27


wereld van sfeer. Marie-Louise von Franz ( jungiaans pyscholoog en schrijver): “getallen (…) moeten niet slechts worden begrepen als een constructie van bewustzijn, maar ook als een archetype en daarom als een bestanddeel van de natuur, zowel uiterlijk als innerlijk.”Het bewust worden van het mechanisme achter sfeer zorgt voor een nieuwe kijk op waarden als rust en eensgezindheid. Sfeer kan vertaald worden in emoties en gevoelens. Een goede sfeer scheppen is in feite rust scheppen.

29


Materie22 23

24 25

26 27

28

30


Materie.

Met betrekking tot het universum bestaat er geen ‘ík versus jij’ –dualiteit, omdat er één energieveld is waarin alles bestaat. “Het golvende karakter van materie is al 130 jaar eerder dan Einstein dat deed door William Clifford voorgesteld. Clifford beweerde dat alle materie trillingen waren in de stof waaruit de ruimte bestaat. Helaas namen zijn collega’s zijn werk niet serieus.‘Een voorloper van de etherfysica is de theorie van de golfstructuur van materie van Milo Wolff. In 1986 formuleerde Wolff een theorie die hij ‘standing of matter’ noemde (….)’6 ’In de WSM-theorie is materie het interferentiepatroon van de in- en uitgaande golven. De ingaande golven van een bepaald deeltje zijn de uitgaande golven van een ander deeltje. Op deze manier wordt alle materie in het universum in stand gehouden en is dus wederzijds afhankelijk. De in- en uitgaande golven verbinden alle materie in het universum met elkaar.’7

De ontdekking van sfeer is weten welk bindmiddel alles verbindt.

Sfeer wordt uitgedrukt in termen als eng, fijn, neutraal. Peter Sloterdijk schrijft in zijn boek Sferen: ‘Als we daarentegen hier proberen de vraag naar het ‘waar’ te stellen, dan betekent dat het hedendaagse denken zijn gevoel voor de absolute lokalisatie terug te geven, en hiermee ook het gevoel voor oorzaak van het verschil tussen eng en fijn. We zijn allemaal bezig te leren wie we

Materie


31


zijn, door de dualiteit leer je wat je niet en wel prettig vindt en ga je grenzen stellen, vermijd je plekken en baan je je een weg door het leven. ‘We zijn in een ‘buiten’ dat binnenwerelden draagt. Daarom is de vraag naar ons waar zinvoller dan ooit, want ze richten zich op de plaats die mensen creëren om iets te hebben waarin ze kunnen zijn wie ze zijn. De plaats hebben we hier, de eerbiedwaardige overlevering indachtig, de naam sfeer gegeven. De sfeer is het intieme, ontsloten, gedeelde ronde dat mensen bewonen, voorzover het hun lukt mensen te worden’. Sfeer uit zich overal, de kunst is er mee te spelen, het te creëren binnen in je en naar buiten toe.

De sferen in de zichtbare wereld laten jou ons wijsheidniveau zien.

Opvallend is dat vooral wordt beschreven hoe je mooie, vriendelijke en fijne sferen kan creëren. Uitgangspunt is dat sfeer te maken of te beïnvloeden is. Natuurlijk is het relatief makkelijk om je eigen privé-ruimte en -tuin naar je smaak in te richten. Maar op de bewonersavonden die ik in 12 jaar werktijd heb meegemaakt wilden de mensen buiten vooral voldoende parkeerplaatsen voor de deur en was de gekozen ingang dus een functionele. Handig maar niet echt sfeervol. Enge sferen zijn verbonden aan plekken waar geen of nauwelijks aandacht aan besteed is. Restgebieden, locaties voor graffiti. De jeugd heeft vaak geen eigen plek omdat alle ruimte is toebedeeld aan een functie. In Nederland zijn nauwelijks nog grote ongerepte

Materie

32


gebieden te vinden waar de natuur de sfeer bepaalt. Waar jij nietig bent en het afhangt van je stemming of je je alleen of verbonden voelt met de plek. Aandacht lijkt een toverwoord. Pas als we boos worden, of als er iets ernstigs gebeurd, is er aandacht. Door aandacht richt je je energie bewust dan wel onbewust op een plek, gebeurtenis of actie. Aandacht bevat een boodschap, een intentie. De kracht die aandacht heeft ervaar je weer door de dingen die op je pad komen. Sfeer is de kracht die bindt.Sommigen kunnen sfeer zo goed maken dat het lijkt alsof ze over speciale krachten bezitten. Is sfeer een kracht? Wat wij in ons dagelijks leven een ‘kracht’ noemen is het netto resultaat van een reusachting netwerk van wisselwerkingen tussen deeltjes van de materie zoals Vincent Icke beschrijft in zijn boek Krachten, wat iedereen voelt. Om te bepalen of sfeer bestaat uit deeltjes moeten we ons verdiepen in de natuurkunde en de kwantummechanica. In de natuurkunde wordt op dit moment uitgebreid onderzoek gedaan naar overspringende deeltjes. Deze deeltjes zouden de lading van een persoon of object bij zich kunnen hebben en die spanning over kunnen dragen aan hun omgeving. Zo voelen we elkaars spanning of sfeer. Descartes veronderstellende dat alleen direct contact tussen deeltjes, zoals het voelen van elkaars sfeer, verantwoordelijk kan zijn voor het veranderen van snelheid van de aanwezige deeltjes. Tegenwoordig noemen we dat wisselwerking. Zoals sommigen van zijn tijdgenoten besefte Descartes dat planeten bewegen onder invloed van de een of andere kracht, omdat hun banen gekromd zijn. De planeten staan niet zichtbaar in verbinding met andere materie, die door direct contact zo’n kracht zou kunnen overbrengen. Dus veronderstelde Descartes dat de ruimte nergens leeg is, maar gevuld is met een (nieuwe) stof, die hij matière subtile

Materie


33


noemde. Matière subtile is misschien te vertalen als ‘vluchtige materie’ of, om een negentiende-eeuws woord te gebruiken, ‘ether’. In het tweede deel van zijn Principes de la Philosophie schrijft Descartes: ‘Alleen al uit het feit dat een voorwerp uitgebreidheid bezit in lengte, hoogte en diepte, mogen wij besluiten dat het tastbaar is, [en dus] moeten wij tot dezelfde slotsom komen over de ruimte, waarvan men wel zegt dat zij leeg is: namelijk dat zij, omdat zij uitgebreidheid bezit, ook tastbaar is’.Met andere woorden: de ruimte heeft fysische eigenschappen, namelijk haar drie dimensies, en moet dus worden beschouwd als een soort materie, of ‘ether’. Deze opmerkelijke vondst bleef driehonderd jaar verborgen totdat Einstein hem herontdekte. De zin “waarvan men zegt dat zij leeg is” kan ook vandaag nog grote verbazing wekken: ruimte en tijd zijn materie, bouwmateriaal van ons universum. ‘Je zou kunnen tegenwerpen dat de deeltjes van Descartes’ ether geen inwendige structuur hebben, tenzij de deeltjes zelf weer uit kleinere bestaan en dus oneindig klein zouden moeten zijn. Waardoor zij, volgens Descartes eigen argument, geen ruimtelijke afmetingen hebben en dus niet kunnen bestaan. In ons heelal gaat die redenering echter niet op vanwege een onverwachte en bijzonder vreemde eigenschap van de natuur: elementaire deeltjes zijn niet zomaar materie maar quanta. Sfeer is te zien als een wisselwerking tussen materie? ‘Sinds 1926 wordt het quantumgedrag van de Natuur beschreven door een theorie, de quantummechanica (QM), waaraan steeds verbeteringen zijn aangebracht. De theorie is daardoor abstracter geworden, maar dat betekent niet dat de quantumverschijnselen zelf minder tastbaar zijn. Wat is massa bijvoorbeeld? Dat is binnen de klassieke mechanica niet op te lossen. Dus die schuchtere kleine m is merkwaardiger en raadselachtiger dan je zou denken. Pas de relativiteitstheorie kon er wat mee – vandaar die E = mc² .’8

Materie

34


Sfeer is een materie gevormde gedachte. ‘Het Heelal bestaat dus uit deeltjes, ruimte en tijd. In samenwerking tussen die drie is de hele natuur besloten. De wisselwerking tussen deeltjes en ruimte-tijd is nog niet begrepen, maar we weten wel wat deeltjes onderling uitspoken. Om te zien wat deeltjes doen moeten we eerst opsommen welke soorten er zijn. Alle bekende deeltjes lijken op elkaar. Wij kunnen ze indelen in families. De belangrijkste indeling is in twee klassen: fermionen en de bosonen. Deze hebben sterk tegengestelde eigenschappen. Fermionen, genoemd naar Enrico Fermi, kunnen nooit in dezelfde toestand verkeren, dus is het onmogelijk om ze in een kleine ruimte te persen. Een zwerm fermionen vormt altijd een kluit met een eindige afmeting. Daarom noemen wij fermionen in het dagelijks leven materie. Met bosonen, genoemd naar Satyendra Nath Bose, is het net andersom: die verkeren juist graag wel in dezelfde toestand. Een zwerm bosonen kan dus als een samenhangende eenheid optreden. Zodoende zijn bosonen verantwoordelijk voor wat wij krachten noemen. Wij weten uit ervaring dat krachten op materie werken en in het deeltjes-beeld gaat dat als volgt. Tussen twee fermionen wordt een boson uitgewisseld, ongeveer zoals een tennisser een ander de bal toeslaat die dan een volley terugmept. Stel je zo’n tennisspel voor in de vrije ruimte: een speler die een klap geeft, gaat van de weeromstuit bewegen. De spelers verwijderen zich steeds verder en sneller van elkaar naarmate zij elkaar vaker de bal toespelen. Electronen, quarks

Materie


35


en neutrino’s zijn fermionen. Fotonen en gluonen zijn bosonen. Gluonen binden quarks bijeen tot protonen en neutronen, en zorgen indirect voor de kracht die daaruit atoomkernen maakt. Fotonen leveren de electromagnetische kracht die electronen en atoomkernen samenbindt tot atomen, en die moleculen bij elkaar houdt. Bij de koppeling tussen fermionen en bosonen zijn beide soorten deeltjes gelijkelijk betrokken. Het lijkt er dus sterk op dat het beeld dat Descartes probeerde te schetsen, meer met de werkelijkheid overeenkomt dan de newtonse opvatting van werking op afstand.’ 9 Dit lezende kan de conclusie zijn dat sfeer wordt gevormd door bosonen. Maar als materie sfeer ademt is sfeer dus ook een fermion. Zou het bindmiddel een golf zijn?

Alles is trilling Wat negentiende-eeuwse natuurkundigen een ‘veld’ noemen, is het netto resultaat van een reusachtig netwerk van bosonen uitgewisseld tussen fermionen. ‘Op het meest elementaire niveau zijn wij geen samenstelsel van chemische reacties, maar een concentratie van energie. Mensen zijn, net als alle andere levende wezens, een samenballing van energie, in een energieveld dat met alle andere dingen in de wereld verbonden is. Dit pulserende energieveld is de stuwende kracht achter zowel ons leven als ons bewustzijn – alfa en omega – van ons bestaan. Dit veld is verantwoordelijk voor de hoogste functies van ons bewustzijn en de bron van de informatie die de groei van ons lichaam reguleert’. 10

Materie

36


Alle soorten sfeer leiden tot inzicht.

Sfeer is mogelijk trilling van deeltjes.‘Als wij de wereld waarnemen, zo begon (neurochirurg) Karl Pribrams theorie, doen we dat op een veel dieper niveau dan dat van de concrete, grijpbare wereld buiten onszelf. Onze hersenen spreken in eerste instantie niet tot zichzelf en de rest van het lichaam met woorden of beelden, of zelfs in bits of chemische prikkels, maar bezigen de taal van golfinterferenties: de taal van fase, amplitude en frequentie – het spectrale domein. Wij nemen een object waar door ermee te ‘resoneren’ (ermee in fase te komen). De wereld ‘kennen’ betekent letterlijk op de golflengte van de wereld vibreren. Er komen 400 miljard bits per seconde aan informatie over de werkelijkheid in onze hersenen binnen en dat terwijl we er maar 2000 bewust zijn. Zouden we bevatten wat er allemaal te zien is? Stel je hersenen voor als een piano. Steeds als we iets in de wereld om ons heen waarnemen, resoneren bepaalde delen van onze hersenen mee, steeds op specifieke frequenties. Bij een bepaald aandachtspunt drukt ons brein alleen een paar specifieke toetsen in, die snaren van een bepaalde lengte en frequentie aan het trillen brengen. Deze informatie wordt dan opgepikt door de elektrochemische neuronencircuits in de hersenen, precies zoals de trillingen van de pianosnaren in het hele instrument resoneren. De gedachte die bij Pribram was opgekomen, was dat wij, als we naar iets kijken, er geen beeld van ‘zien’ in ons achterhoofd, of op ons netvlies, maar in drie dimensies en buiten onszelf. Het moest zo zijn dat wij een virtueel beeld van het object in de ruimte (op dezelfde plaats als het object zelf) creëren en projecteren, zodat

Materie


37


het object en onze perceptie van dat object samenvallen. Dit zou betekenen dat de kunst van het zien berust op transformatie’. 11 Sfeer daarentegen is transformatie in actie. Opbouwen en afbreken van sferen is wat we op aarde doen. ‘En het leven blijkt een kwantumproces te zijn. Alle lichamelijke processen, de communicatie tussen de cellen inbegrepen, worden opgeslokt door kwantumfluctuaties, en ook hogere hersenfuncties en het bewustzijn lijken op kwantumniveau te werken. Hoort sfeer daarbij? Nu gaan sommige onderzoekers zelf zover te opperen dat al onze hogere cognitieve processen de resultaten zijn van een wisselwerking met het veld, ook wel nulpuntenergieveld genoemd. Het suggereert dat de menselijke capaciteit voor kennis en communicatie veel dieper en uitgebreider is dan wij tot nu toe hebben doorgrond. Sfeer wordt beïnvloed door aandacht hebben voor een ander of voor wat je doet, er ontstaat een gemoedstoestand die je zowel innerlijk als uiterlijk dmv sfeer ervaart. Je straalt continu sfeer uit. Je praat dus steeds met je zelf. Deze vorm van communiceren is voelbaar voor alles en iedereen in de wereld en ver daarbuiten. ‘Ook maakt het de grenzen tussen individuen vager – ons gevoel een afzonderlijk individu te zijn. Als een levend organisme in principe een geheel van geladen deeltjes is dat met een verborgen en alom tegenwoordig veld communiceert om kwantuminformatie uit te zenden of te ontvangen, kunnen we ons afvragen waar wij eindigen en de rest van de wereld begint. Waar bevindt zich het bewustzijn - zetelt het in ons lichaam, of wordt het gedragen door het veld? Het komt erop neer dat er geen ‘uiterlijke wereld’ is, als wij en de rest van de wereld zo intrinsiek met elkaar verweven zijn’.12 En deze verwevenheid heeft alles te maken met sfeer. Ik schreef eerder dat ‘sfeer een materie gevormde gedachte is.’ Een gedachte is energie en heeft kracht. Misschien zoveel kracht dat het zich omzet in materie. Alles is letterlijk aan elkaar verbonden.

Materie

38

We hebben eerder gelezen over de bandbreedtes van onze zintuigen. Zou het bekend zijn welke bandbreedtes er zijn voor mens en dier? ‘ Karl Pribrams laboratoriumonderzoek bevestigde dat de visuele cortex van katten en apen op een beperkte band in het frequentiespectrum reageerde. Ook Russell DeValois en zijn collega’s lieten zien dat de ontvangstvelden in de neuronen van de cortex worden afgestemd op een vrij smalle frequentieband. In zijn onderzoek van zowel katten als mensen toonde Campbell in Cambridge ook aan dat neuronen in de hersenen op een beperkte frequentiebereik reageerden’. Het voelen van alle ‘sferen’ zorgt voor het binnenkomen van veel soms onleesbare informatie.

Vraag is of sfeer gedragen wordt door een deeltje of dat sfeer bestaat uit deeltjes, dus materie is. Fotonen waaraan allerlei informatie is toegevoegd met betrekking tot je stemming, intenties en aandacht. Informatie die zich soms als deeltje en soms als golf gedraagt. Mogelijk wordt de informatie verspreid door middel van water. Water is overal. “Water beschikt over de mogelijkheid om informatie te kopiëren en zich die te herinneren,” zegt Masuro Emoto in zijn boek Water weet het antwoord. Water circuleert de hele aardbol rond, stroomt door ons lichaam en verspreidt zich naar de rest van de wereld. Zo zou sfeer, gekleefd aan waterdamp, meegenomen kunnen worden in de lucht. Als wij in staat waren deze informatie die in het geheugen van water besloten ligt te lezen, dan zouden we een verhaal van epische omvang te lezen krijgen. Emoto heeft vele jarenlang het gedrag van water bestudeerd. Hij heeft zich lang afgevraagd of het mogelijk zou zijn wetenschappelijk bewijs te vinden voor het vermogen van water om zich informatie te herinneren – zou er een mogelijkheid zijn om het visueel waar te nemen? De kristalfoto’s die hij maakte bleken uitermate veelzeggend in hun uitdrukking van de wereld. Hij zag er een diepere wijsheid in. Kristallen verschijnen slecht

Materie

39

gedurende de twintig of dertig seconden waarin de temperatuur stijgt en het ijs begint te smelten. De kosmische waarheden krijgen vorm en worden zichtbaar, ook al is het voor slechts enkele momenten. Door dit kortstondige tijdvenster vangen we een glimp op van een wereld die inderdaad magisch is. Een bepaalde foto herinnerde hij zich in het bijzonder. Het was het mooiste en sierlijkste kristal dat hij tot dusver had gezien – gevormd door blootstelling aan de woorden ’liefde en dankbaarheid’. Het was alsof het water door de woorden was verblijd en dit had gevierd met de creatie van een bloem in volle bloei. De beleving was zo mooi dat het Emoto’s leven werkelijk heeft veranderd. Woorden zijn de uitdrukking van de ziel. De gesteldheid van onze ziel heeft vrijwel zeker een enorm grote invloed op het water dat zo’n zeventig procent van ons lichaam uitmaakt. En deze enorme invloed zal een onmiskenbaar effect op ons lichaam hebben. Er is 829 miljoen vierkante kilometer water op aarde. Het systeem is gesloten: praktisch gesproken kan niets worden toegevoegd aan of afgenomen. ‘Water behoort tot de meest raadselachtige van alle stoffen omdat het een verbinding is, gevormd door twee gassen. Toch is het bij normale temperaturen en drukwaarden vloeibaar. Del Giudice en Prepata demonstreerden dat watermoleculen coherente domeinen vormen, net als laserlicht. Water zou dan te vergelijken zijn met een band in een bandrecorder door informatie op te slaan en vast te houden, ongeacht of de oorspronkelijke molecule er nog is of niet. Water is voor overdracht van energie en informatie zelfs zo essentieel, dat onderzoek van Benvenistes in feite aantoont dat moleculaire signalen zich onmogelijk door het lichaam kunnen voortplanten tenzij dit via het medium ‘water’ gebeurt. Dit wettigt het vermoeden dat water als het natuurlijke medium van alle cellen bij alle biologische processen als de onontbeerlijke


Materie


geleider van moleculaire frequentiesignaturen fungeert, en dat de watermoleculen zich organiseren tot patronen die golfinformatie kunnen opslaan (imprinting). Indien Benveniste gelijk heeft, geeft water het signaal niet alleen door, maar versterkt het bovendien’.13 Mijn vermoeden is dat sfeer soms een golf en soms een deeltje is, afhankelijk van het kijken. Sfeer is energie met informatie, die intenties zijn of aandacht is. Sfeer is op kwantumniveau het bouwmateriaal van de scheppingen die we creëren. Maar hoe worden we ons ervan bewust? Wat doet ons bewustzijn hierin en klopt het echt dat het bewustzijn zich maar 50 bits per seconde aan informatie bewust is?

41


Bewustzijn29 30

31 32

33 34

35

42


Bewustzijn.

‘Later heb ik me gerealiseerd dat ik als puber niet over de toekomst droomde maar over het verleden. Hoe triest is het wanneer bij opgroeiende kinderen de idealen in het verleden en de zorgen in de toekomst liggen’. Uit Hylke Speerstra’s boek, Het wrede paradijs. Voor mij is het anders: ik droomde altijd over een toekomst die beter was en zorgen had ik niet. Ik leer bij normaal dagbewustzijn over nog te ontdekken werelden en dimensies en voel me zeer gelukkig te weten dat het eenheidsbewustzijn bestaat, omdat ik het ervaren heb. Het communiceren met het ‘veld’ gebeurt spelenderwijs. In toeval geloof ik niet meer. Afstemming vind plaats tussen mijn golffrequentie ( waarmee ik contact maak met mijn energieveld), mijn kleur en de mensen die mij iets willen leren. Sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer is een alerte aanwezigheid in dat bewustzijn. En ik denk dat druppelsgewijs die informatie tot je komt die je nodig hebt om te volgroeien naar een bewust functionerend mens. Weten wie je bent komt tot uitdrukking als je bewust die sferen in gang zet, zodat de buitenwereld aan de hand van voorvallen, ontmoetingen, woorden, kleuren, sferen en emoties jou je wijsheid laat zien. Antonio R. Damasio: ‘Als dit idee correct is, zijn leven en bewustzijn, en dan met name het zelfaspect van het bewustzijn, onontwarbaar met elkaar verstrengeld’.14

De essentie van sfeer is uitdrukking gevenaan de graad van ons bewustzijn.

Bewustzijn


43


Sfeer heeft alles met bewustzijn te maken. In de film Staya Erusa wordt ons bewustzijn aangeduid als een atoom dat rond je voorhoofd draait. Signalen worden gezonden naar je hart en je derde oog via twee lichtkoorden. Naarmate het bewustzijn verhoogt ervaar je andere zijnstoestanden. Het atoom bestaat uit 7 kleuren, de 7 lagen van je zijnsontwikkeling. De diverse kleuren zijn afgestemd op een trillingsfrequentie die correspondeert met je bewustzijnsniveau. Er is een wisselwerking tussen voelen en bewust worden en iets bewust worden en dan gaan voelen. Het lijkt dat dit proces omkeerbaar is. De belangrijkste reden dat we dit bewust en onbewust doen is dat onze ziel wil leren. En waar leer je het meeste van dan zelf ervaren en ondervinden. Ik stel dat sferen je inzicht geven in je eigen functioneren en die van anderen. De vraag is of je je dat bewust bent, of je daarvoor open staat en je ook daadwerkelijk luistert. Plekken maken dat je je wel of niet op je op je gemak voelt, maar wat is aan de hand? Is het de vorm, de functie, de kleur? Vaak gebruik je je omgeving onbewust. Breng je onder woorden wat plekken met je doen en probeer je te achterhalen wat de plek tegen je zegt. Want er bestaan mogelijk veel meer vormen van communiceren dan wij ons bewust zijn. Sfeer voelen we waarschijnlijk allemaal. Sfeer is elke dag anders. Naarmate de dag vordert nemen de verschillen in sferen toe. Je emotie geef je aan de omgeving en je creëert sfeer, anderen voelen dit en reageren hierop. Sfeer is samengebalde energie, het geeft je de belangrijkheid van een gebeurtenis aan. Voel het stromen en kijk welke kant het op gaat, van je af of naar je toe. Emoties maken sfeer op maat, de maat die hoort bij jouw zielsleven. Iedereen komt op aarde iets eigens te leren, heeft een andere levenstaak te vervullen en langs de lijnen van sfeer vind je de richting van je pad. Mijn ervaring is dat als je het spel van de sferen door hebt je

Bewustzijn

44


synchroniciteit ervaart. Er is altijd een parkeerplaats als je hem nodig hebt. Gebeurtenissen verlopen synchroon, je ervaart rust en tijd. Tijd wordt een ander begrip voor je. Emoties ontvouwen de sfeer die je op dat moment nodig hebt.

Emoties zijn gepolijste sfeer - oefeningen voor onze ziel

Sfeer zorgt voor emoties,of is een emotie? Het proces van het gevoel. Antonio R. Damasio schrijft in De vergissing van Descartes: ‘Wat zijn de neurale processen waardoor we een emotionele toestand of achtergrondtoestand voelen? Een van de ogenschijnlijk bevredigende antwoorden heeft te maken met de neurochemie van de emotie. Met de mogelijke ontdekking van sfeerdeeltjes zouden we kunnen verklaren hoe we voelen. Het feit dat een stof inwerkt op bepaalde systemen, verklaart nog niet waarom we ons blij of verdrietig voelen.’ Met sfeerdeeltjes kan dat anders zijn. Als wij weten wanneer een bepaalde sfeer positief uitpakt bij het ene individu en negatief bij het andere hebben we kennis omtrent voelen en afstemmen op energiefrequenties. Alle energiefrequenties zijn om je heen aanwezig; je stemt zelf af op die trilling die past bij je gemoedstoestand. ‘Een ander ogenschijnlijk bevredigend antwoord stelt gevoel simpelweg gelijk aan de neurale representatie van wat er op een bepaald moment in het lichaamslandschap gebeurt. Hoe kunnen we dat proces neurobiologisch verklaren? We moeten beseffen dat het feit dat we emoties en gevoelens als concrete cognitieve en neurale grootheden zien, niets afdoet aan hun schoonheid of gruwelijkheid, of aan hun status in poëzie of muziek. Als wij begrijpen hoe we zien

Bewustzijn


45


of horen, aan wat op een schilderij is afgebeeld of in dramatische zin is verwoord. Inzicht in de biologische mechanismen achter emoties en gevoelens is alleszins verenigbaar met een romantische opvatting van de waarde die ze voor mensen hebben.’15 Sfeer voel je diep van binnen, op zielsniveau. Door sfeer wisselen emoties zich snel af en laten emoties weten wie je bent, zodra je je bewust bent van die emoties. Het is als balanceren op een weegschaal waarop positieve sferen of emoties afgewisseld worden door negatieve. Sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer komt neer op concentratie. We zijn niet allemaal getraind in het focussen van je aandacht. Door oefening wordt je alerter, leef je meer bewust. Je ervaart meer, je zintuigen gaan echt samenwerken en je voelt een wens van doorzetten in je opkomen. En de sferen beginnen antwoord te geven. Efficiëntie komt om de hoek kijken. Omdat gebeurtenissen synchroon lopen, verlopen alle taken die je uitvoert efficiënt.

Net zoals zichtbare stoffen ons voeden, voedt ook de onzichtbare energie ons. Sfeer bestaat uit onzichtbare kleuren en elke kleur heeft haar eigen trillingsgetal of frequentie.

Sfeer is dankbaar opgediendgeestelijk voedsel.

‘Indien onze werkelijkheid de resultante is van een complexe interactie tussen bewustzijn en omgeving, kon het niet anders of moest bewustzijn – net als subatomaire deeltjes – op een systeem van waarschijnlijkheden zijn gebaseerd. Een van de fundamentele

Bewustzijn

46


stellingen van de kwantumfysica, geformuleerd door Louis de Broglie, luidt dat subatomaire deeltjes zich niet alleen kunnen gedragen als deeltjes (concrete dingen met een vaste positie in de ruimte), maar ook zoals we al gelezen hebben als golven (wazige en onbegrensde invloedsregionen die door andere golven heen kunnen dringen en ze kunnen verstoren). Hij begon van gedachte te wisselen over het idee dat ook aan bewustzijn een dergelijke dualiteit ten grondslag zou kunnen liggen. Elk individueel bewustzijn kon zijn ‘specifieke’ begrenzingen hebben (afgezonderdheid), maar tevens in staat zijn tot ‘golfachtig’ gedrag, waarbij het iedere barrière doordringt en iedere afstand kan overbruggen om informatie uit te wisselen met de stoffelijke wereld en er een wisselwerking mee in stand te houden. Op bepaalde momenten kon het subatomaire bewustzijn gaan resoneren - in dezelfde frequentie meetrillen - met een bepaalde subatomaire materie.’16 We communiceren dus op het subatomaire niveau met deeltjes en golven. De sfeerdeeltjes zijn licht, kleur, geluid, geur en smaakdeeltjes dan wel golven. Voorstelbaar is hoeveel effect het kan hebben als je voor een plant, boom of mens staat en je uit je. Op dat microschaalniveau gebeurt van alles en je lichaam reageert. Net als bij de waterkristallen van Emoto is het raadzaam bewust te zijn en na te denken over je gedrag. Wat je zegt, op welke toon en met welke woorden. Je cellen horen het! In het tweede deel van What the Bleeb!? Down the rabbit hole is dit proces in je lichaam te zien.

Door het bestaan van verschillende manieren van denken (of vormen en ordening van het denken) voelt een ieder sfeer maar interpreteert deze anders. Eenzelfde manier van denken impliceert het ervaren van een “klik” tussen mensen. Ieder mens heeft zijn of haar eigen trillingsgetal, waarbij trillingsgetallen bij elkaar kunnen

Bewustzijn


47


komen en elkaar versterken of afstoten. Het vormt jouw spiegel en jij kunt kiezen hoe je hierop wilt reageren.

Het onderliggende mechanisme over hoe we sfeer ervaren is mogelijk identiek aan de beschrijving van de werking van het bewustzijn. Maar de interpretatie van wat wij voelen, zien, horen, ruiken en proeven is verschillend. Allemaal gebaseerd op onze ervaringen, referentiekaders en overtuigingen. ‘Ik zal een onderliggende paradigma (overtuiging) of denkkader (optelsom van paradigma’s) van dichtbij bekijken. Paradigma’s zijn, net als plattegronden, niet het territorium zelf, maar geven dat weer. En als de kaart verkeerd is – als wij de weg willen vinden in Antwerpen en wij hebben alleen een kaart van Amsterdam bij ons – dan zal het heel moeilijk zijn om daar aan te komen waar we naartoe willen. Wij kunnen aan ons gedrag werken – wij kunnen efficiënter reizen, een andere, zuiniger auto nemen, onze gemiddelde snelheid opvoeren – maar daarmee komen we slechts goedkoper en eerder op de verkeerde plek aan. Wij kunnen aan onze houding werken, wij kunnen alles ‘psychologiseren’ dat wij er niet eens meer om geven dat wij op de verkeerde plek zijn beland. Het probleem is dat wij de verkeerde kaart gebruiken.’17 Sfeer vertelt je of je een juiste kaart hebt. Je krijgt waar je om vraagt, tot het moment dat je besluit dat je het anders wil doen. Dan ga je bijvoorbeeld lezen, schrijven, zingen, leren en genieten, zoveel mogelijk genieten. Probeer eens te voelen hoeveel ruimte je je eigen overtuigingen geeft. Neem gelukkig worden. Geef je dat een kamer van 4 x 6 meter of is het zo groot als Nederland of groter? Ga al je denkbeelden na en geef er een maat aan, ervaar en beleef wat het met je doet en welke sfeer er binnenkomt. De meeste mensen zijn geneigd om letterlijk hele kleine denkruimtes te creëren of toe te staan aan een overtuiging. Want het moet

Bewustzijn

48


tenslotte allemaal in het hoofd “passen”. Je denkruimte bepaalt je kijk op je omgeving.

Sfeer laat dingen gebeuren, die jeniet verstandelijk begrijpen kan.

Gedachten zijn sfeer. Er zijn meerdere typen gedachten. Zo zijn er invallen, ongestuurd en schijnbaar onbewust. Hier kun je op vertrouwen; zij geven je inzicht in de sferen om je heen. Daarnaast praat je tegen jezelf. Hiermee maak je contact met de buitenwereld. Dan zijn er nog je bewuste gedachten, het denken. Allemaal creëren ze sfeer. Je geeft ook met je denken uitdrukking aan sfeer, maar feitelijk met alle handelingen. Sta je wel eens stil hoe bijzonder jouw denkproces is en dat je er elke sfeer mee kan creëren die je maar wilt. Meditatie biedt de mogelijkheid om langere tijd “niet te denken” en te vliegen naar een tijdloos en ruimteloos gebied. Het vele licht, de kleuren en de rust blijven je bij. Je ervaart hoe het is geen denkkamers (beperkingen) te hebben. Bij beëindiging van de meditatie is de sfeer heel anders, lichter en hemelser. ‘De grootste prestatie van de mensheid is niet de kunst, wetenschap of techniek, maar het inzien van haar eigen stoornis, haar eigen waanzin.’18 De waanzin van het denken.

Sfeer is energie,het vult de ruimtelijke gaten.

Bewustzijn


49


Gedachten hebben invloed op sfeer, daar hebben we allemaal ervaring mee. ‘Descartes stelde dat het feit dat onze gedachten, onze rede en onze wil dierlijke neigingen controleren, ons menselijk maakt.’19 ‘Mens zijn en leren wie je bent, jezelf verwezenlijken tot de ultieme jij. ‘Wie je bent (bewustzijn) en niet wie je denkt te zijn (een ik ) zou dan antwoorden. Jezelf diep kennen heeft niets te maken met de ideeën die door je hoofd zweven. Jezelf kennen betekent geworteld te zijn in Zijn in plaats van verdwaald te zijn in je verstand. Aan de ene kant omvat het geheel al het bestaande. Het is de wereld of de kosmos. Maar alle bestaande dingen, van microben tot mensen tot melkwegstelsels, zijn niet echt afzonderlijke dingen of entiteiten, maar zijn onderdeel van een web (veld) van onderling verbonden multidimensionale processen. Er zijn twee redenen waarom we deze eenheid niet zien, waarom we de dingen afzonderlijk zien. De ene is onze waarneming, die de werkelijkheid terugbrengt tot wat er door het smalle bereik van onze zintuigen toegankelijk is voor ons: wat we kunnen zien, horen, ruiken, proeven en aanraken. Maar als we waarnemen zonder de dingen te interpreteren of mentaal van etiketten te voorzien, kunnen we de diepere verbondenheid onder onze waarneming van schijnbaar afzonderlijke dingen nog wel voelen. De andere, ernstiger reden voor de illusie van apartheid is dwangmatig denken. Als we gevangen zitten in onophoudelijke stromen van dwangmatig denken, valt het heelal voor ons uit elkaar en verliezen we het vermogen om de onderlinge verbondenheid van al het bestaande te voelen. Het denken splitst de werkelijkheid op in levenloze fragmenten. Uit zo’n versplinterde kijk op de werkelijkheid komen buitengewoon onintelligente en vernietigende daden voort. Maar er is een nog dieper niveau van het geheel dan de onderlinge verbondenheid van al het bestaande. Op dat diepere niveau zijn alle dingen één. Het is de Bron, Het ongemanifesteerde ene Leven. Het is de tijdloze

Bewustzijn

50

intelligentie die zich manifesteert als een heelal dat zich in de tijd ontvouwt. Dus als je afgestemd raakt op het geheel, word je een bewust onderdeel van de onderlinge verbondenheid van het geheel en het doel daarvan: het in deze wereld brengen van bewustzijn.’20 Sfeer is een vorm van bewustzijn dat communiceert op microniveau en als we ons bewust zijn van sfeer zijn wij verbonden met het geheel, het universum. “Als gevolg daarvan komen spontane behulpzame gebeurtenissen, toevallige ontmoetingen, toeval en synchronistische gebeurtenissen veel vaker voor”. Carl Jung noemde synchroniciteit een ‘acausaal verbindend principe’. Dat betekent dat er op ons oppervlakkige niveau van de werkelijkheid geen oorzakelijk verband is tussen synchroon verlopende gebeurtenissen. ‘Het is een uiterlijke manifestatie van een onderliggende intelligentie achter de wereld van de schijn en een diepere verbinding die ons verstand niet kan begrijpen. Maar met het bewust creëren van sfeer kunnen we bewuste deelnemers zijn in de ontplooiing van die intelligentie, het bloeiende bewustzijn.’ 21

‘Het hele universum is een Manifestatie van puur bewustzijn en scheppende creatieve energie. We kunnen deze energie gebruiken voor meer harmonie in en met onszelf en met anderen te ervaren. Met energie sturen wij ons leven, door onze gedachte, gevoelens, woorden, acties en reacties. Energie is een vorm van creatie. Wij zijn ons niet bewust van wat we dagelijks creëren, daarom is het van belang om hier meer inzicht in te krijgen. We gebruiken energie om onze innerlijke ruimte te verkennen en te vergroten. Zelf zijn wij de spelers en de regels zijn aan het veranderen. Niet enkel kunnen we onze intuïtieve kennis als onze ervaring versterken maar deze ook samenbrengen. Het werken met energie staat ons toe om ons leven een nieuwe

Bewustzijn

51


richting te geven. Door te werken met energie merk je gaandeweg dat het Hoe of Wat steeds minder belangrijk wordt’.22 Het meten van ons bewustzijn is nog toekomstmuziek. Het kan akelig lijken dat we over een bepaalde tijd precies weten waar al deze gevoelens vandaan komen, maar kennis over ons bewustzijn zal het lastigste orgaan wat er is op aarde niet minder mooi maken. Zoals Damasio het zegt: “Je bewustzijn zal een verklaring overleven, net als rozengeur waarvan de molecuulstructuur weliswaar bekend is, maar die nog steeds even lekker ruikt.” 23

Damasio zegt ook: “We zijn nog maar net begonnen met het onderzoek naar het feit dat de interacties tussen allerlei hersengebieden waarschijnlijk tot zeer complexe biologische situaties leiden, die meer zijn dan de som van de afzonderlijke bijdragen van die hersengebieden. Het is onzinnig te stellen dat het probleem van de bewuste geest onoplosbaar is, omdat we de hersenen tot aan de uiterste grenzen zouden hebben bestudeerd en de geest nog steeds niet hebben gevonden. Het is zelfs niet eens waar dat onze kennis van de materie in het algemeen - laat staan die van materie in een biologische context - op enigerlei wijze compleet is. Misschien is het gewoon onze onwetendheid dat het vraagstuk van lichaam en geest zo ongrijpbaar doet lijken. Onwetendheid beperkt het voorstellingsvermogen en kan tot gevolg hebben dat het mogelijke onmogelijk lijkt.” 24

Het hele universum communiceert via sfeer, met golven en trillingen. Alles is leven of energie. Sfeer scheidt levende van dode materie als een laag.

53


Sfeer36 37

38 39

40 41

42

54


Sfeer.

‘Dat het leven met vorm te maken heeft – dat is de these die wij met de van oudsher gerespecteerde filosofische en meetkundige uitdrukking sfeer verbinden. Ze suggereert dat ‘leven’, ‘sferen vormen’ en ‘denken’ verschillende uitdrukkingen van hetzelfde zijn. Intussen is de verwijzing naar een vitale sferische meetkunde alleen dan zinvol, wanneer men erkent dat er een theorie bestaat die meer van het leven weet dan het leven zelf – en dat er overal menselijk leven is, om het even of het nomadisch dan wel sedentair is, bewoonde bollen ontstaan, zich verplaatsend of plaatsgebonden, die in bepaald opzicht ronder zijn dan alles wat we met behulp van cirkels kunnen tekenen.’25 Het ‘leven’ houd niet op bij organisch en anorganisch. De materie van Descartes is overal.

Sfeer is gevoelzonder af te leggen afstand

tussen jou en materie ‘Direct aan het begin van zijn Natuurlijke Verwantschap (Die Wahlverwandtschaften uit 1809), introduceert Goethe de hoofdpersonen van een roman die handelt over het chemische proces van wederzijdse aantrekkingskracht. In een opvallende passage laat Goethe de eigenaren Eduard en Charlotte met hun vriend de kapitein wandelingen maken door het recent aangelegde park. Hun onderlinge empathie vormt

Sfeer


55


de motor voor een gesprek over nieuwe verfraaiingen van het landschap waar zij zich doorheen bewegen. De kapitein merkt op dat het eerste wat hem te doen staat is de streek met het kompas op te nemen. Hij brengt daarop uren door met het tekenen en arceren van een kaart, waarop Eduard zijn bezittingen pas echt leert kennen. De kaart wordt vervolgens de toetssteen voor gesprekken over het beheer en het ontwerp van het parklandschap, een gesprek dat, zo verhaalt Goethe, ‘men na zo’n overzicht veel beter kon uitvoeren dan wanneer men slechts incidenteel, naar toevallige indrukken met de natuur experimenteerde’. Op een avond zitten de hoofdpersonen tezamen en vergelijken zij de kaart met beschrijvingen en kopergravures van Engelse parken; men bestudeert afbeeldingen van het grondplan van terreinen in hun oorspronkelijke staat en vervolgens de wijzigingen aangebracht door menselijk vernuft. Door zulke ideeën toe te passen op de eigen kaart en de eigen bezitting, komt het gezelschap tot nieuwe plannen en nadere overwegingen, niet alleen van esthetische aard, maar ook ten aanzien van financiële consequenties. Als visualisering zijn kaart en gravures tegelijk document en kunstwerk, spiegel van een werkelijk bestaand territorium, maar ook aanjager van het rijk van de verbeelding. Daarom wordt er op het huis een archiefkast gemaakt, waarin de kaart met alle andere bescheiden wordt bewaard: het papier is de kostbare drager van het geheugen en toetssteen voor de toekomst. Zonder de wederzijdse natuurlijke verwantschap tussen de vrienden, die in de roman vriendschap en liefde heet, kon het landschapspark niet tot stand komen.Het landschapspark in zijn overweldigende natuurlijke setting is voor Goethe van het grootste belang want hij beschouwt het park zelf als de uitkomst van een ‘natuurlijke verwantschap’: die tussen mens, natuur en landschap. Goethe ontleende dit idee aan de natuurwetenschappelijke observatie dat twee substanties tot elkaar

Sfeer

56


kunnen worden aangetrokken ten koste van andere. Hun symbiose brengt een nieuwe stof voort. Zo leidt de aantrekkingskracht tussen mens en natuur tot een verandering van landschap, meer in het bijzonder leidt het als proces van wederzijdse transformatie tot een landschapspark. Hier vervagen de grenzen omdat natuur voorwaarden schept voor de kunst en kunst de natuur verbetert en haar kwaliteit verhoogt met een esthetische sensibiliteit. Als metamorfose van natuur èn cultuur, ontstaat een nieuwe, originele werkelijkheid: het park als levende en integrale entiteit. Goethe presenteert hier het ontwerpen en maken van een landschap als een chemische versmelting van natuur en artisticiteit die een volstrekt nieuwe ervaringswereld mogelijk maakt. Denken en maken, meten en ontwerpen, smaak en beoordelingsvermogen, techniek en kunst, geschiedenis en toekomst zijn in dat proces van metamorfose onlosmakelijkmet elkaar verbonden. De buitenplaats met zijn park vertegenwoordigt in een lange klassieke traditie zowel een `topographia’, een bijzondere bestaande plek, als een ̀ topothesia’, een oord van verbeelding. Een sfeer.Kritische kennis van natuur en landschap en het aanvoelen van het procesmatige karakter ervan, vormde voor Goethe het uitgangspunt voor ontwerpen, dat hij combineerde met de nieuwe formele, esthetische en literaire 18e eeuwse theorie van het landschap, die uitging van natuurlijkheid, gevoel en verbeelding.’26 Sfeer werd bewust gecreëerd en men was heel goed in staat tot het scheppen van de juiste verhoudingen. De gebaren waren in die tijd groots. Sfeer maken om de sfeer. Een vergelijk is mogelijk met de schilderkunst. Bestaat er een schilderij met de titel Sfeer? Sfeer is een waarneming met gevolgen voor de werkelijkheid en die werkelijkheid is te creëren, zowel in het landschap als in een schilderij.

Sfeer


57


‘Mondriaan: “Zouden wij de esthetisch patronen van een Hollands landschap in vogelvluchtperspectief bewust ervaren zonder de kennis van Mondriaans schilderijen en zijn levenslange onderzoek dat daaraan vooraf ging? En dat geldt natuurlijk voor meer waarnemingen. Zouden wij de vlakverdelingen kunnen waarderen van moderne architectuur, de aanleg van pleinen, enzovoort? En zouden de ontwerpers deze gebouwen en pleinen hebben kunnen maken zonder Mondriaans werken gekend en begrepen te hebben? Onze hedendaagse ervaring van de ontworpen omgeving lijkt sterk beïnvloedt door Mondriaans abstracte visie van de werkelijkheid. Een in dit verband interessante perceptiepsychologische vraag is: wat ging Mondriaan tijdens zijn leven zien? Of hoe ging hij de zichtbare omgeving anders zien? Volgens Mondriaan berust de `oude kunst’ op lijnen en vormen. Zijn `nieuwe kunst’ gaat uit van vlakken en composities. In waarnemingstermen kan men zeggen dat de `oude kunst’ er op gericht is de toeschouwers een omgeving te laten zien van figuren tegen een achtergrond, terwijl Mondriaans nieuwe kunst probeert de toeschouwer een omgeving te laten zien die opgebouwd is uit vlakken en lijnen die tezamen een compositie tonen. Mondriaan stelt dat lijnen niet bestaan in de zichtbare werkelijkheid. Lijnen lijken te ontstaan waar vlakken elkaar begrenzen. Vanuit een waarnemingspsychologisch oogpunt heeft Mondriaan gelijk. In de natuurlijke waarneming hebben objecten geen contouren en geen lijnen. Contouren lijken te ontstaan waar objecten voor en achter elkaar langs bewegen, maar men ziet geen lijnen. Het gebruik van contourlijnen in de figuratieve kunst is een kunstmatige maar ook zeer effectieve truc. Psychologische experimenten met lijnfiguren tonen dat men zeer snel in minieme lijnconstructies objecten herkent .’27 Het herkennen van objecten is de stap van het onzichtbare van sfeer naar het zichtbare van het gekende object.

Sfeer

58


Een kenmerk van sfeer is dat je er het meest bewust van bent op de momenten dat sfeer plotseling omslaat. Iemand wordt boos, verdrietig, of je bent buiten en de zon gaat weg. Sferen stromen en bewegen van en naar jou. Jij bent een aantrekkende of duwende energie die meedoet in het spel van de sfeerbeweging. Sfeer is tijdloos er is geen verleden en toekomst er is nu. Laten we nog eens terug gaan naar onze zintuigen. ‘Het enige wat je ooit hoort is het heden. Je hoort geen sferen uit het verleden of toekomst en je kunt ze niet horen. In je directe en onmiddellijke bewustzijn bestaat geen tijd – geen verleden, geen toekomst, alleen een eindeloos veranderend heden, korter dan een miniseconde en toch nooit eindigend. Alle directe gewaarzijn is tijdloos gewaarzijn.’28 Dus het gegeven dat ervaringen met sfeer tijdloos zijn, is een belangrijk kenmerk van sfeer.

De liefde heeft ons sfeergegeven om in te zien datgevoel ertoe doet

Kenmerkend voor sfeer is dat wij allen een specifiek gevoel bij sfeer hebben, we ervaren en interpreteren sfeer op een persoonlijke manier. Bewegen met en tussen al die verschillende sferen doet de een moeiteloos en de ander stuit vaak op tegenslag. Sfeer roept emoties en gevoelens in ons op. ‘Iedere emotie is een bron van oneindig veel mogelijkheden. Alle emoties, gevoelens en sensaties die we ervaren zijn een uitdrukking van verlichting – een manifestatie van ons spectrum stralende energieën. Maar onze emoties zijn bijna altijd verwrongen weerspiegelingen van die energieën en zij zijn het gevolg van de manier waarop wij hun

Sfeer


59


natuurlijke ontplooiing beperken door dwingend intellectueel vernuft. Goed en kwaad als volledig van elkaar gescheiden gebieden van energie bestaan niet. Dat betekent dat iedere gemoedstoestand de bevrijding inhoudt – niemand is te goed of te slecht. Ieder ogenblik bevat een mogelijkheid, iedere negatieve gemoedstoestand heeft iets van het aspect van onze natuurlijke staat van bevrijding. Elk gevoel, elke gedachte, iedere sensatie en iedere daad is verlichting – maar we zijn ons daarvan niet bewust.’29 Sfeer laat je dit bewust worden. De aura om je heen ontvangt en zendt diverse signalen uit. Hiermee trek je gebeurtenissen en mensen aan, zodat jouw les die je wilt leren geleerd kan worden. De karakteristiek van alle diverse sferen kun je omschrijven als ‘inzicht geven’. De sfeer is er eerst, hierna volgen je gevoelens en dan je emoties.

“Ik zit op den berg en kijk in het dal der plichten. Dat is dor, er is geen water, het dal is zonder bloemen en boomen. Er lopen veel menschen door elkaar. De meeste zijn wanstallig en verwelkt en kijken voortdurend op den grond. Enkelen kijken nu en dan op en dan schreeuwen zij. Na enigen tijd sterven zij allen, toch zie ik niet dat hun aantal mindert, het dal ziet er steeds eender uit. Verdienen zij beter? Ik rek me uit en kijk langs mijn armen naar de blauwe lucht. Ik sta in het dal op een pleintje van zwarte sintels, bij een kleine stapel afbraakplanken en een onbruikbare waschketel. En ik kijk en zie mezelf zitten, daar boven, en ik jank als een hond in de nacht”. Nescio, november 1922. Deze sfeer spreekt me enorm aan omdat het zo mooi de relatie tussen innerlijk en uiterlijk aangeeft. Het een wordt het ander en andersom.

Sfeer

60


Geloof je je ogen als je sfeerzou kunnen zien?

Als klein meisje zei ik vaak tegen mijn moeder: “Ik zie dat het regent.” Mijn moeder begreep mij niet want de zon scheen en van regen was geen sprake. Ik zag heel kleine lichtdruppels dansen in de lucht. Natuurlijk zie je geen sfeer, stellen en zeggen de meeste mensen. Ik denk daar anders over. Ik zie het niet alleen, ik voel, hoor en proef het ook. Voelen is het sterkst ontwikkeld. Ik voel dan kleuren. Hetgeen me gelijk een indicatie geeft met betrekking tot de plek, de mensen en het gewenste gedrag. De ionen of fotonen in de lucht zijn echt overal. Bio-energievelden worden ze ook wel genoemd. Belangrijk voor mij bij het ontdekken van deze energievelden en het ‘veld’ is dat de werking van sfeer uitgelegd kan worden.

Sfeer communiceert met je bewustzijn. In de film Staya Erusa van Ronald Jan Heijn, Harry Beckers en Claudia Bredewold wordt gezegd: ‘Ons bewustzijn evolueert door denkprocessen. Het bewustzijn bestaat uit 7 staten/lagen met elk een verschillende trilling, frequentie, kleur en klank. Het bewust worden is als een zonnestelstel in wording.’ Mogelijk helpt sfeer ons om die gebeurtenissen en ontmoetingen aan te trekken om bewustzijn te laten evolueren. Door fysieke ervaringen vergroot je je bewustzijn. En is er een relatie met de ontwikkeling van het bewustzijn van binnen naar buiten of andersom, afhankelijk welk type mens je bent. Je kunt je ontwikkelen van hemels type naar het aardse type of andersom. In

Sfeer


61


kleuren van paars naar rood of van rood naar paars - de regenboog volgend. De kleur van een plek waarin alle materialen met eigen trilling en frequentie bewegen, resoneren met een kleur, klank en geur in de lucht en in jou. Dit wordt de energie om het materiaal. Die energie trekt je aan of stoot je af. Ben je je bewust van wat materialen met je doen? Te veel steen, te veel herrie, te veel kleur of sluit je je makkelijk af? Hoe bewust ben je buiten en binnen? Het eerste wat ik doe als ik ergens kom is me verbinden met de plek en iets later met de mensen. Ik voel de kleur en voel of het past bij mijn gemoedstoestand. Is dat niet het geval dan visualiseer ik mijn wenskleur en richt mijn aandacht op wat komen gaat.

Ik zie mezelf als een zender en ontvanger en de “”sfeersignalen”” komen en gaan. Ga maar eens in een ruimte staan waar jij je goed voelt en kijk wat er gebeurt. Er kunnen mensen bij je komen staan, omdat ze ook voelen dat de plek een “goede” plek is. Wees je bewust van de energie die sfeer is.

We maken bewust sfeer in onze dromenom de sfeerlessen van de dagin een ander licht te bezien.

Als we bewust sfeer ervaren ervaar je als eerste je subtiele lichaam (energielichaam). ‘Maar hoewel het subtiele lichaam in diverse tradities als een droomlichaam of illusoir lichaam kan worden

Sfeer

62


gepresenteerd, lijkt mij toch het meest cruciale dat er wordt beweerd dat het, geactiveerde en ontwikkelde, subtiele lichaam in de alledaagse wereld bestaat met een zelfde werkelijkheidsgehalte als het fysieke lichaam. Accepteren we dat, dan hebben we dus met een soort van spirituele anatomie te maken. En anatomie is, althans op het tastbare niveau, voor ieder mens vrijwel hetzelfde. Dus als het subtiele lichaam bestaat hoe kunnen er dan, zoals immers uit de literatuur erover is gebleken, zoveel tegenstrijdige details voorkomen over de aard ervan? Om dit probleem zinnig aan te pakken, kunnen we ons misschien het beste laten inspireren door het verhaal over de wijzen en de olifant. De wijze mannen waren blind. Ze benaderden de olifant allemaal vanuit een andere hoek en kwamen met een verbazende reeks conclusies over de ware aard van de olifant.‘Hij is als een grote zuil’, zei de eerste, die zijn armen om een van de poten van de olifant had geslagen, totdat de olifant hem geïrriteerd van zich af wierp. ‘En hij is heel sterk’, voegde de wijze eraan toe terwijl hij weer op probeerde te staan. ‘Nee, je hebt het mis, hij is als een touw’, zei de tweede wijze, die aan de staart van de olifant trok. Dat zinde de olifant evenmin en hij schopte de man weg, die, overeind krabbelend zei: ‘Hij is heel, heel erg sterk en moet zeer voorzichtig benaderd worden.’ ‘Dat is onjuist’, zei de derde, die de voorkant van de slurf beet had. ‘ Hij is glad en eindigt als een speer in een punt.’ Ze bleven maar kibbelen, nu wel op veilige afstand natuurlijk. Opeens zoog de olifant een flinke portie water in zijn slurf en sproeide het over zijn rug. Een gedeelte van de douche viel over de vierde wijze man, die vervolgens concludeerde: ‘Hij is heel vriendelijk en hij komt uit de lucht vallen.’ Onnodig te zeggen dat ze nog steeds stonden te redetwisten, toen de olifant, die genoeg had van het lawaai, in het bos verdween. Vanuit het gezichtspunt van deze fabel zouden we de waarheid dus het dichts

Sfeer


63


benaderen wanneer we al dat soort uiteenlopende ervaringen integreren, maar dat veronderstelt het verzamelen van de reacties van een groot aantal mensen. Daar staat dan weer tegenover dat je je zonder een dergelijke synthese een voorstelling moet zien te maken van iets wat op een zuil, een touw, een speer en een regendouche lijkt. Dat kan alleen maar resulteren in kosmische migraine. Maar het wil ook weer niet zeggen dat een van hen het verkeerd had! Hun enige fout was dat ze ieder voor zich aannamen dat hun persoonlijke ervaring de enige mogelijke versie van die bepaalde werkelijkheid was.’30

In een moderne versie van het hindoeïstische geschrift Chandogya Upanishad komt een verhaal voor van een vader die zijn zoon er op uit stuurt om wijsheid op te doen. Wanneer de zoon na vele jaren terugkeert, vraagt de vader wat hij allemaal geleerd heeft. De zoon antwoordt dat hij geleerd heeft over de planten en de bomen, over de zon en de maan, over de mensen en de dieren. Op zijn vaders vraag of dat alles is, antwoordt de zoon met trots: “Ja vader, al die kennis heb ik opgedaan.”Daarop nodigt de vader hem uit mee naar buiten te gaan en voeren zij de volgende dialoog: Vader: “Wat zie je daar?”Zoon: “Een nyagrodhaboom, vader!”Vader: “Wat hangt er aan die boom?”Zoon: “Vruchten, vader.”Vader: “Pak eens zo’n vrucht en snijd hem doormidden; wat zie je dan?”Zoon: “Zaden, vader.”Vader: “Snijd nu zo’n zaadje doormidden; wat zie je dan?”Zoon: “Niets vader!”Vader: Inderdaad, zoon. Omdat de essentie onzichtbaar is. Toch

Sfeer

64


is uit dat niets, uit de onzichtbare essentie, die kolossale boom ontstaan. Probeer daarom inzicht in die essentie te krijgen, want pas dan heb je wijsheid.”

De essentie van sfeer is naar mijn mening uitdrukking geven aan de graad van ons bewustzijn. Stel nu dat ons bewustzijn het atoom is voor je voorhoofd en dat het bewustzijn in contact staat met jouw omgeving, met de bron en met al het leven. Energetisch worden al je cellen, atomen en dergelijke al opgebouwd en vanaf de blauwdruk fysiek gemaakt. Het verloop van de communicatie zoekt men heel sterk aan de mechanische kant. Maar kan het mogelijk zijn dat communicatie via andere vormen van energie verloopt? Als in een soort computertaal hebben alle bits en bytes een betekenis zoals in een computersysteem ook het geval is. Daarnaast vragen velen, waaronder Fred Alan Wolf, zich af wat de werkelijkheid is? Datgene waarvan ik dacht dat het nu, voor mij, onwerkelijk was, lijkt in bepaalde opzichten werkelijker dan wat ik denk dat werkelijk is, en dat nu onwerkelijk lijkt.

Het is wolken eigenom hun vorm, nuances, houding en compositie

nooit te herhalen.

Niet bezwaard door enige herinneringzweven ze moeiteloos boven de feiten.

Wislawa Szymborska

‘Lang voor de vroege Griekse filosofen – en zeker lang voor de kwantumfysici – wisten de wijzen van India dat er iets belangrijks

Sfeer


65


plaatsvond buiten de grenzen van het rijk der zintuigen. Zowel hindoeïstische als boeddhistische zieners leerden, en leren nog steeds, dat de wereld van de verschijnselen, de wereld die we met onze zintuigen waarnemen, maya is, illusie, en dat er iets schuilgaat achter dit stoffelijke rijk dat ‘werkelijker’ is, al is het volledig ongrijpbaar. Zoals talrijke spirituele teksten suggereren, is er een ‘hogere werkelijkheid’ die fundamenteler is dan het stoffelijke universum. Heeft ze iets te maken met bewustzijn?Dit is precies wat de kwantumfysica laat zien. Deze oppert dat in de kern de materiele wereld een volledig niet-materieel rijk bestaat: wat we informatie, waarschijnlijkheidsgolven of bewustzijn zouden kunnen noemen. En net zoals we gewoonlijk zeggen dat dingen in ‘werkelijkheid’ uit atomen bestaan, zouden we, als deze visie juist is, moeten zeggen dat het universum ‘in werkelijkheid’ uit dit onderliggende veld van intelligentie bestaat.’31

Jeffrey Satinover, M.D. uit de film What the bleeb do we know zegt:“Materie stelt in wezen helemaal niets voor – ze is volledig onstoffelijk. Het meest concrete dat je over al deze onstoffelijke materie kan zeggen is dat het meer op een gedachte lijkt; het lijkt op een geconcentreerd stukje informatie.”

Sfeer drukt zich uit in licht (hoogste trilling). Licht valt uiteen in kleur (trilling), kleur valt uiteen in geluid (trilling), geluid valt uiteen in geur, geur in smaak, smaak in fysiek gevoel. Wij geven er vorm aan: laagste trilling. Ook vorm drukt zich uit in sfeer. We krijgen die sferen die wij ontworpen hebben - fysiek en geestelijk -, zowel uit de zichtbare als uit de onzichtbare wereld. Sferen zijn bewustzijn, wij bepalen als gemeenschap welke sferen, vormen, gevoelens, smaken, geuren, geluiden, kleuren en licht we toepassen. Sfeer is een ontwerpopgave. Een ontwerp op

Sfeer

66


zielsniveau. Niet alleen de zichtbare wereld moeten we bewust ontwerpen maar ook de onzichtbare. En ons gevoel geeft aan wat we hebben gedaan. Leer kijken achter de elementen en laat je niet veel afleiden door je zintuigen. Sfeer beweegt zich vooral als werkelijkheid achter de werkelijkheid.‘Wanneer we bewuster en meer gewaar worden, wanneer we een groter aandeel Spirit in de materie kunnen vasthouden, verandert onze fundamentele en onderliggende multidimensionale architectuur. Want het bewustzijn drukt zich door middel van een netwerk, raster of web van leven uit.’32

Ik probeer mijn ideeën te ordenen in een eerste definitie van sfeer. Einstein geeft in zijn formule aan dat Energie identiek is aan massa maal lichtsnelheid in het kwadraat . Dit is de kant van de zichtbare wereld. Mijn vermoeden is dat deze formule ook in te vullen is voor de onzichtbare wereld. ‘Gedachtekracht is beweging van bewustzijn, daar komt trilling uit voort en trilling is energie. Het is wetenschappelijk bewezen dat energie met materie verwisselbaar is. De revolutionaire vergelijking van Einstein E=MC², betekent in essentie dat energie en massa een en hetzelfde zijn. Atoomgeleerde Danah Zonhar onderzocht de relatie tussen bewustzijn en materie. Haar ‘kwantumvisie’ is gebaseerd op een eenheidstoestand die het Bose-Einsteincondensaat wordt genoemd. Omdat kleine deeltjes atomen (bosonen) bij afkoeling hun eigen energietoestand behouden, gedragen deze deeltjes zich vergelijkbaar met materie. Volgens Zohar is het kwantumveld tussen de kleinste atoomdeeltjes dé plek waar God woont en waar geest en materie met elkaar in interactie zijn. Dit veld wordt ook wel het nulpuntveld genoemd. Zohar concludeert na tal van experimenten dat onze intenties een direct effect hebben op de materie. Met andere woorden: ieder mens creëert zijn eigen realiteit. Of: wat je denkt, wordt

Sfeer


67


uiteindelijk manifest.’33 De formule verder invullend kom ik op de volgende definitie:

Sfeer = materie x bewustzijn ²

In deze formule is materie identiek aan aandacht of gedachte, bewustzijn identiek aan kracht of intentie en sfeer identiek aan energie.Ik vermoed dat intentie, gedachten, aandacht en kracht eveneens meetbare trillingen zijn. Zodra gemeten kan worden kan deze formule ingevuld worden en getoetst.

Bij een positieve sfeer ervaar je liefde en eenheid, bij een negatieve sfeer ervaar je geweld en onrust. De een uit geweld en de ander liefde. De vraag is hoe we liefde kunnen communiceren. ‘Waar aandacht is, is concentratie. Als we heel aandachtig zijn, zijn we tegelijk ook heel geconcentreerd. Als je je een tijdlang op iets concentreert zal het onderwerp van je concentratie zich aan je openbaren en wordt inzicht geboren. Aandacht leidt dus tot concentratie en concentratie leidt tot inzicht.’34 ‘De Pottawatomie-indianen uit Kansas kunnen ondanks grote afstanden tussen hen ogenblikkelijk met elkaar communiceren. Ze maken gebruik van het ‘veld’. De oude hindoe-zieners waren ook op het juiste spoor. Er is inderdaad een verborgen realiteit in de kosmos, een veld dat informatie kan bewaren en overdragen en de dingen op die manier verbindt en met elkaar in verband brengt.’

35 Wat Ervin Lazslo Akasha-veld noemt en Lynne McTaggart het nulpuntenenergieveld, noem ik sfeer! Sfeer met als doel aandacht hebben voor en focussen van energie. Het beheersen van je gedachten om met die kracht je intenties in de wereld te zetten en

Sfeer

68


jouw werkelijkheid creëren. Hiervoor is wijsheid nodig, zoals uit het geschrift aan het begin van dit hoofdstuk is uitgelegd. Met jouw energieveld geef je uitdrukking aan sfeer. Ons wijsheidsniveau bepaalt de kleur van die sfeer. Elk niveau kent een trilling en frequentie die hoort bij jouw bewustzijnniveau. ‘Om van ‘niet kennen’ naar ‘kennen’ over te gaan heb je tijd nodig. Zonder tijd kan je bewustzijn niet groeien, want je zou niet weten waarvan jij je bewust bent en waarvan niet. De oerziel is totaal bewustzijn, een splintertje ziel, wat jij bent, is gedeeltelijk bewustzijn en moet nog groeien naar bewustzijn. Zolang is het gevangen in tijd. Tijd bestaat uit twee componenten: materie en richting. De richting geeft de plaats aan waar jij je in de evolutie bevindt, de plaats in het bewustwordingsproces. Tijd wordt dus bepaald door het evolutiepunt dat je bereikt hebt. Zolang jij als ziel niet volledig bewust bent, nog niet volledig weet wat ze voelt, heeft het tijd nodig bewust te worden. Dat ‘bewust worden’ heet schepping. In dat scheppingsproces heeft de ziel in aanvang een uiterlijke vorm, spiegel, nodig. Zo word je je bewust van jezelf. Die uiterlijke vorm is materie. Om zich gemakkelijker bewust te worden, heeft de ziel behoefte aan de spiegel van de materie.’36 Ons landschap is die spiegel, het spiegelt die sferen die nodig zijn om je zelf te leren kennen.

Mocht bovenstaande theorie correct zijn dan heeft sfeer invloed op je functioneren, mogelijk zelfs een hele grote invloed. Belangrijk bij je functioneren is je gewaarzijn. ‘Ons gewaarzijn bestaat hoofdzakelijk uit het herkennen en herbeleven van wat wij vroeger reeds geleerd en meegemaakt hebben. In feite wordt de werkelijkheid (buiten of binnen ons) kortstondig door onze zintuigen oorspronkelijk ervaren, waarna praktisch onmiddellijk gerefereerd wordt, door onze denken geheugenfuncties, naar de

Sfeer


69


begrippen- en ervaringswereld die men al kent. Hierbij “denkt” de persoon als subject (‘ik ben de waarnemer’) en het waargenomene als object. Dit behoort tot het dualistische functioneren van onze denkwereld. Door het bewustzijn te verruimen kun je over de dualiteit heen kijken. Het dualisme is een tweeheidsleer van tegenover of onafhankelijk naast elkaar staande beginselen, ter verklaring van een gegeven werkelijkheid (hemel en aarde, lichaam en geest, God en mens, leerling en meester, goed of kwaad, ziek of gezond). Het menselijk verstand denkt en begrijpt de dingen slechts door contrast. Kortom, het dualisme is een kunstmatig door het denken aangebrachte scheiding die in feite dus niet bestaat. Waar je bij goed functioneren met sfeer nu naartoe kunt groeien is het oorspronkelijk gewaarzijn. Dan zul je de werkelijkheid (buiten of binnen ons) rechtsreeks door onze zintuigen ervaren en als nieuw beleefd, zonder te refereren naar beelden en andere herkenningen uit onze denken geheugenwereld. De zintuiglijke activiteit blijft zuiver en continu, en refereert hierbij niet naar geheugenschema’s. ‘Je functioneren komt los te staan van het handelen en doen vanuit het hoofd. Je wordt een energetisch mens. ‘Wat inhoudt dat je met je volle (oer)kracht leeft, vanuit je inwendige levensbron, wezenlijk, vanuit zijn diepste wezen, vanuit je oorspronkelijkheid. Je staat in tegenstelling tot de verstandelijke, mentale mens die zichzelf min of meer kwijt is, die vooringenomen ‘geleefd wordt’ door voorgeprogrammeerde schema’s en structuren, in de ban van zijn vooringenomenheid, van kennis, van voorschriften, waarheden en dogma’s die aan de oorspronkelijkheid van de mens voorbijgaan.’37

Sfeer

70


Je functioneren bij sfeerbepaalt je alert Zijn

Sfeer is dus belangrijk voor je functioneren. Niet zo vreemd want mensen zijn gevoelige wezens. Alleen doen we niet altijd iets met die gevoelens. We lezen de informatie uit de sfeer vooral in termen van vechten, vluchten of blijven. Daarna komt eng, fijn, lelijk en mooi. Wat ook belangrijk is bij het functioneren met en in sfeer is tijd. Onze tijdsbeleving is per persoon verschillend. Je innerlijke klok loopt synchroon met je bewustzijnsniveau. Je bewustzijn bepaalt de snelheid van ervaren en het opeenvolgend meemaken van gebeurtenissen. Het groeiproces verloopt via de kosmische wetten van de natuur. De een leert snel, de ander langzaam, het einddoel is hetzelfde; het compleet doorlopen van alle bewustzijnstadia’s. Mijn ervaring met tijd is dat het beschikken over tijd toeneemt sinds ik bewuster ben waardoor mijn beschikbare ‘denk’ruimte evenredig toeneemt. Wat betekent dat mijn ervaringswereld zich uitdijt. Het doel van sfeer is door middel van individuele transformatie het dualistisch bewustzijn te verschuiven naar een quantumbewustzijn. Door afstemming op ons quantumveld (het veld van onze mogelijkheden) wordt alle opgeslagen informatie gelezen. In dit veld vindt de onmiddellijke overdracht van informatie tussen de quantum-deeltjes plaats (zonder tijd en afstand). Hier ligt de blauwdruk van ons bestaan. Ter informatie: “slechts vijf procent van [de] energie [in het heelal] blijkt te bestaan uit de materie en straling die is “omschreven” of aangetoond. De resterende 95 procent is volstrekt onbekend”.

Sfeer


71


‘ Een kwart daarvan [= van die 95%] is een onbekende vorm van materie [...] Deze zogenaamde donkere materie bestaat waarschijnlijk uit nog te ontdekken deeltjes en is volkomen onzichtbaar. Ze straalt geen licht uit en draagt geen lading. Ze kan dwars door de aarde vliegen zonder dat we er iets van merken. Het is een spookachtige gedachte dat deze schaduwwereld bestaat, zonder dat we er contact mee kunnen maken. Of wel? De overige driekwart van het heelal is een nog vreemder verhaal. Deze lijkt helemaal niet uit deeltjes te bestaan, maar uit pure energie, die rechtstreeks in de lege ruimte ligt opgeslagen; letterlijk komt hier iets uit niets.’38 Dus zoals het niets van het zaadje een boom oplevert, levert het niets van het heelal ons mogelijk sfeer. Het bindmiddel voor al onze groeiprocessen.

Synchroniciteit betekent dat je aansluiting vind op de sfeer of de energie van het moment. Een bekend ‘populistisch’ voorbeeld van synchroniciteit is het volgende. Je denkt aan iemand die je al een tijd niet hebt gezien of gehoord en tegelijkertijd gaat de telefoon. Aan de lijn is de persoon aan wie je juist dacht. De werkelijke essentie gaat echter veel verder. Het is C.G. Jung geweest die het begrip synchroniciteit voor het eerst werkelijk onder de aandacht heeft gebracht. Hij heeft, in tegenstelling tot S. Freud, het gebied van het dromen en het onbewuste verder uitgewerkt en verbreed door het begrip ‘collectief onbewuste’ te introduceren. Frappant is dat Jungiaanse dieptepsychologie, in de hedendaagse psychologie niet de aandacht krijgt die zij verdient. In ons huidige wereldbeeld past kennelijk vooral een andere manier van denken dan die Jung voorstond, namelijk het a-causale denken. Dit laatste wil zeggen dat gebeurtenissen geen oorzaak-en-gevolg-relatie met elkaar hebben,

Sfeer

72


maar toch een verband hebben met elkaar, omdat ze tegelijkertijd (of in eenzelfde periode) optreden en een significante betekenis en samenhang hebben.

In de concrete praktijk levert synchroniciteit een soort kompas op waardoor je geholpen wordt bij het nemen van de juiste beslissingen. Het toeval houdt je een spiegel voor. Je krijgt ervaringen voorgeschoteld waar je van te leren hebt. Blijkbaar zijn de dingen die je op betekenisvolle wijze in de buitenwereld toevallen een afspiegeling van wat er in je innerlijke wereld of binnenwereld gebeurt.Gebruikmakend van synchroniciteit kom je tot een bijzondere weg naar innerlijk leiderschap. Een proces dat je het gevoel kan geven deel uit te maken van een grotere stroom. Veel uiterlijke omstandigheden blijken uiteindelijk slechts een afspiegeling te zijn van wat er zich in de geest van iemand afspeelt. Deze inzichten zijn absoluut verhogend voor de kwaliteit van leven en werk. Dat is ook wat je terug vindt in het boek Synchroniciteit van J. Jaworski:‘Op een gegeven moment lijken de dingen op hun plaats te vallen en lijkt het wel alsof “het leven zelf ” de visie van Jaworski ondersteunt en hij “geholpen” wordt om die visie te realiseren.’39 ‘De plek waar we wonen en werken en de hectiek van ons moderne leven staan vaak ver af van de rust en het gevoel van verbinding dat de natuur ons geeft. De kunst is om juist in een druk en modern leven de verbondenheid te blijven voelen die maakt dat eenieder van ons zowel op een functionele als betekenisvolle wijze deel uitmaakt van een groter geheel. Synchroniciteit geeft ons de mogelijkheid om die verbinding te ervaren en te gebruiken als een soort kompas. Synchroniciteit legt de verbinding met het “collectief onbewuste”, is een bron van zingeving en verbondenheid en vaak, zolang je nog

Sfeer


73


worstelt met het principe, van confronterende lessen voor de ziel. Wanneer je jezelf eenmaal aan het synchronistische principe kunt overgeven wordt het een kompas om op te vertrouwen. Het is de kunst om niet eindeloos te blijven praten over de theoretische en wetenschappelijke aspecten van het verschijnsel, maar om manieren te vinden om het daadwerkelijk toe te passen en te integreren in het dagelijks leven. En om condities te scheppen waarin we er meer open voor kunnen staan. Vanaf het moment dat we voor die weg kiezen wordt het leven een ontdekkingstocht met meer ontroering en verwondering dan we voor mogelijk hadden gehouden. Dan zitten we in een fascinerende stroom en krijgen we een beter contact met “onze bestemming”, komen we meer in balans, slaan we de brug tussen oost en west en tussen het yin en yang in onszelf. De ingang daarvoor is het contact met de ander, het vermogen om kwetsbaar en onbevangen te zijn. Leren omgaan met synchroniciteit begint met onbevangenheid. Met het creëren van ruimte en het koesteren van de stilte. En met ontdekken wat je van binnen, ten diepste uit, verlangt en naar buiten wilt brengen. Vanuit dat echte contact met jezelf, je identiteit maar vooral je individualiteit leg je de basis voor een toename van bijzondere synchronistische ervaringen. Synchroniciteit komt in zeer verschillende vormen voor. Ook ervaren mensen het op zeer verschillende manieren.’40 ‘Ten slotte, als we in een staat van commitment en overgave verkeren, beginnen we te ervaren wat soms wordt aangeduid met het begrip “synchroniciteit”. Met andere woorden, synchroniciteit is er een gevolg van. Het is van belang de onderliggende oorzaken van synchroniciteit te begrijpen, want als we dat niet doen, zouden we kunnen gaan proberen synchroniciteit uit te lokken op dezelfde manier waarmee de rest van ons leven trachten te beheersen. Mensen hebben de neiging, synchroniciteit tot een soort magische, mystieke ervaring te verheffen, hoewel het

Sfeer

74

fenomeen eigenlijk heel aards is. Water stroomt van de berg naar beneden vanwege de zwaartekracht. Natuurlijk, de zwaartekracht op zich is een nogal mysterieus fenomeen. Het lijkt een soort veld, alsof alle fysische objecten in het universum elkaar op de een of andere manier aantrekken. Maar ook al weet niemand precies hoe de zwaartekracht werkt, het gevolg ervan kunnen we zien: water stroomt naar beneden. We redetwisten niet over het gevolg, omdat dat waarneembaar is. Op ongeveer dezelfde wijze lijkt synchroniciteit in dat veld van diep engagement te werken.’41 Mijn ervaring met synchroniciteit is alsof je inplugt in een computersysteem. Zodra ik uit mijn bed stap weet ik of het een dag van synchroniciteit wordt. Gebeurtenissen lopen op een dergelijke dag synchroon. De lift arriveert zodra ik op het knopje heb gedrukt , alle verkeerslichten springen op groen als ik aan kom rijden, de persoon die ik wil spreken staat voor mij. De “toevalligheden” komen uit de lucht vallen. En belangrijke thema’s in je leven worden aan je gepresenteerd. Het is oefentijd en je kunt in deze ‘school’ in dubbel tempo leren. Sfeer speelt dan een hoofdrol. Het lijkt dat de sferen om je heen je bewust laten worden van je leerthema’s. Een van mijn ervaringen ging over de thema’s aandacht en geduld. Mijn valkuil is geduld en mijn wens is meer aandacht. De eerste drie dagen heb ik het thema geduld ervaren. Ik stond voor diverse bruggen te wachten en te wachten, terwijl dat anders heel weinig voor komt in mijn leven. Ik reed verkeerd en kon de weg niet vinden; ook hier moest ik geduld oefenen. Pas de derde dag berustte ik in mijn situatie. De volgende dag werd ik om 8:15 uur wakker gebeld op mijn vrije dag. Een vriendin staat over een uur op de stoep. Het thema aandacht nam een aanvang. Nog binnen dat uur belde een collega: “Kan ik bij jou thuis wat doorkomen nemen vandaag?” Ik was verrast: vanwaar ineens aandacht. Hoe kan het dat ik me toen wel op het ‘veld’ had

Sfeer

75


aangesloten en andere dagen niet? Woorden als “bewustwording” en “focussen” schieten door mijn hoofd, maar er is meer. Het heeft ook te maken met rijpheid, wijsheid en stromen. Er is verbinding voor nodig. Verbinding met je fysieke, mentale, emotionele en spirituele lichamen. Die verbinding vinden we ook terug in de noodzakelijke wij-mentaliteit.

77


Wij43 44

45 46

47 48

49

78


Wij.

Wat doen we met het bindmiddel om, tussen en in ons? We ergeren ons, we botsen, we lopen met bogen om elkaar heen. Wij leven niet samen, maar tolereren elkaar. Op gevoelsniveau scoren we naar mijn mening slecht. Het knagende gevoel onderin je buik verwoorden durft lang niet iedereen. We willen zo graag tot een groep behoren en “wij” zijn. Het lukt maar ten dele. Een groot probleem in het ervaren van wij-gevoelens is onze interpretatie van gevoelens en emoties omdat we die omzetten in taal. En taal is voor velerlei uitleg vatbaar. Hoe gaan we met ons bewustzijn sfeer ontwerpen, die ons het “wij” laten ervaren. Dat lukt door middel van andere communicatievormen, zoals mailen van gevoel en afstemmen van de betekenissen van woorden in taal.Hoogleraar Peter Hagoort zei bij de uitreiking van de Hendrik Mullerprijs:“Dwalen in de taaltuin, zo zou ik mijn bezigheden willen omschrijven. In de taaltuin bloeien de regels van de dichter, maar treffen we ook het verdorde taalperk aan, getroffen door het vandalisme van een hersenberoerte. In de taaltuin ontwaren we spreker en luisteraar, lezer en schrijver. Het dyslectische kind lijkt verdwaald in de taaltuin, de pasgeborene zoekt brabbelend naar de ingang, de allochtoon wordt bestraffend toegesproken door de tuinman, de meertalige loopt zelfverzekerd rond. Zo ongeveer ziet het er in de taaltuin uit. De vraag die ik mij als wetenschapper stel is: Wat maakt de taaltuin mogelijk?” Dat bracht hem op het pad van de neurowetenschapper die volgens hem “bij uitstek op zoek gaat naar patronen die schuilgaan achter de werkelijkheid die zich aan onze zintuigen voordoet”, ofwel iemand die de relatie tussen gedrag en hersenen onderzoekt.Van spreker naar luisteraar

Wij


79


Hagoort: “Klanken worden door een spreker gevormd door lucht in beweging te brengen. Luchttrillingen worden door het oor in de vorm van elektrische en chemische boodschappers doorgespeeld naar hersencentra die klanken herkennen. Andere centra maken er woorden van en weer andere gebieden zorgen ervoor dat de woorden worden herkend en volgens de regels van de grammatica in de juiste volgorde worden geplaatst. Ten slotte moet er aan die reeks woorden een betekenis worden verleend.” De woorden in de Nederlandse taal zijn uit zo’n 35 verschillende klanken opgebouwd. Een gemiddelde Nederlandse spreker heeft informatie over tenminste 40.000 Nederlandse woorden in het geheugen opgeslagen. Anders dan in het woordenboek, zijn woorden in ons hoofd niet alfabetisch opgeslagen, maar gerangschikt op basis van betekenis. Zo zal het woord banaan opgeslagen liggen bij andere woorden die naar fruit verwijzen zoals appel. Woorden met een sterke klankovereenkomst liggen ook weer bij elkaar: pet, bed, zet. Werkwoorden zijn anders opgeslagen dan zelfstandige naamwoorden. ‘Klanken, woorden en zinnen vormen het fundament van ons taalvermogen. Hoe uit de 35 klanken van het Nederlands al die woorden gevormd kunnen worden illustreert Hagoort aan de hand van een gedicht van Gerrit Kouwenaar waaruit blijkt dat minimale verschillen in taal grote gevolgen kunnen hebben voor de betekenis:

Gedacht. Je hand is bijna je hond Je huid is bijna je huis Je vorm is bijna je worm Je gedicht is bijna wat je gedacht had.

Behalve klankinformatie ligt in het geheugen ook kennis opgeslagen over de betekenis van woorden en over hun grammaticale eigenschappen. Zo weten we dat koe een zelfstandig naamwoord

Wij

80


is. Daarom kunnen we wel zeggen “de koe loopt” maar niet “de loop koet.” Wie leest of luistert naar taal probeert automatisch in fracties van seconden de betekenissen van de afzonderlijke woorden met elkaar samen te smeden tot een zinvol geheel. Dat het brein het wel degelijk in de gaten heeft als er fouten worden gemaakt in de betekenis, wordt duidelijk als we zien dat een zinnetje ‘Een broodje met sokken’ in het brein langzamer wordt verwerkt dan het zinnetje ‘Een broodje met jam’. Kennelijk heeft het brein snel door dat er iets niet volgens de regels verloopt’.42 Taal is vaak te beperkt om de ware bedoeling uit te leggen, het geeft niet altijd zicht op onze achterliggende intenties. Belangrijk daarbij is dat ons taalgebruik gekoppeld is aan ons wijsheids-, en bewustzijnsniveau. Als je onbewust bent weet je vaak ook niet wat de achterliggende intenties van jouw woorden zijn. Vaak zie je dat mensen praten om het praten, zij formuleren gedachten die nog niet ingebed zijn in een bewuste opvatting. Daar is op zich niets mis mee, maar probeer jij er maar eens uit te filteren wat de achterliggende intentie is. Wij communiceren voornamelijk intenties en behoeften, soms met, soms zonder bezieling. Het op waarde schatten van de woorden en klanken is een klus op zich. Hiervoor is inzicht en mensenkennis nodig. Met taal alleen kun je nooit het wij-gevoel creëren. Daar is meer voor nodig. Zoals het lezen van lichaamstaal, het herkennen en benoemen van emoties en sfeer. De sfeer die iemand uitdrukt is eigen. Daaruit kan ik iemand intenties en bedoelingen wel lezen. Als wij dat allemaal zouden doen dan hebben we minder woorden, gesprekken nodig om ons uit te drukken. Kleuren wijzen ons de weg.

Voor drs. Kim D. van der Leest van zintuiglijk sfeeradviesbureau Warm with Senses is “wij” het gevoel van verbondenheid met andere mensen, met dieren, met je omgeving. Kim is binnenhuisarchitecte

Wij


81


(gevoel), bedrijfskundige (resultaat) en biologe (verstand). Ze zoekt het verband tussen de verwerking van dagelijkse prikkels en het positief ervaren van sfeer. Zij benadrukt het belang van zorgvuldig toepassen van prikkels, zoals vormen, kleuren, geluiden en geuren in onze leefomgeving. Het effect op ons welbevinden is immens en de kunst is nu die prikkels aan te bieden die ons ook dat wij-gevoel geven. Dat er vertrouwen is, zelfs dat men geniet en het fijn vind op een plek. Wij-zijn is je verbonden voelen met de omgeving, de plek de mensen, dieren en de materialen.Het wij-gevoel kom je – volgens Kim – niet dagelijks tegen, wel wekelijks. Op momenten in de natuur, in intense echte interactie met andere mensen. Ikzelf meen dagelijks het wij-gevoel regelmatig te ervaren, maar ik ben er dan ook erg op gefocust. Ik ben een echte teamspeler en wil alles samen doen. Ervaren, delen, de energie voelen waardoor wat je samen doet extremer ervaren wordt De wij-mentaliteit is een samenspel van rust, kracht, blijheid, eerlijkheid, openstaan, als een kind samen de wereld aan kunnen, stelt Kim. “Ik zelf vind een wij-mentaliteit als je heel goed kan voelen/invoelen. Het aanvoelen van mensen hun intenties en bedoelingen zorgt voor inzicht. Je weet welke stappen je hebt te nemen, hoe je op te stellen, waar je aandacht naar uit gaat, gewoon helpen en delen. Als je een wij-mens bent dan gun je alles iedereen want je hebt zelf niks te verliezen. Je hebt al je rijkdommen al bij je, diep in je hart.”In relatie tot sfeer stelt Kim: ‘De sfeer klopt dan en dit is in alle zintuigen voelbaar. Dit gevoel is tijdloos. Sfeer kan ook zo’n moment bevorderen.’ Met wij, ervaren we de eenheid. We zijn niet afgescheiden van elkaar en het universum. In de film What the bleeb!?, Down the rabbit hole wordt dit exact uitgelegd. Als wij de wij-mentaliteit hebben dan groeien we naar elkaar toe en kunnen

Wij

82

veel meer van elkaar verdragen. Het echte communiceren gaat dan beginnen.Door het elimineren van onlogische prikkels creëren we positieve sferen. Het toevoegen van logische en echte stimuli en multizintuiglijk zijn levert sfeer op, zo stelt Kim. Voor ontwerpers is het heel belangrijk de 7 sfeermakende elementen af te lopen. Startpunt is het formuleren van de wenselijke sfeer op een plek. De hamvraag is welk gevoel we wensen op te roepen op een specifieke plek. Dan kijk je heel terdege naar de elementen licht, kleur, geluid, geur, smaak en als laatste gevoel. Pas dan bepaal je de vorm. Kunnen voelen of de bedachte of gewenste sfeer ook daadwerkelijk is gecreëerd. De ontwerper persoonlijk zal de overeenkomsten wel zien, vind de juiste sfeer met het bedoelde gevoel. Hij is immers de geestelijk vader. Maar hoe vinden andere mensen het nu? Zij zullen zich waarschijnlijk anders dan de ontwerper voelen op die plek, of anders dan jij. Is er een gemeenschappelijke noemer?

Naar mijn idee is sfeer de resultante van licht, kleur, geluid, geur, smaak, gevoel en vorm. Ons gedrag dat door deze sferen te ervaren ontstaat geeft een uitdrukking aan het gebruik. Vanaf de jaren ‘30 is het in mijn vak gebruikelijk om te ontwerpen geheel vanuit de functionaliteit. Ik wil pleiten voor een holistische aanpak. En beginnen met bijvoorbeeld een belevingsconcept. De prikkels en dus trilling die je schenkt aan je omgeving en de mensen die van die plek gebruik maken, wordt bepaald door jouw keuzes met betrekking tot licht, kleur, geluid, geur, smaak, gevoel en vorm. Mijn aanname is dat wij communiceren middels gekleurde energie. Het wij-gevoel komt daar vandaan. Als Feyenoord speelt in de “Kuip” kun je aan de kleur van de lucht zien of er wel of geen wij-gevoel hangt. Ik meen dat zelf ervaren te hebben: bij het wij-gevoel ervaarde ik de kleur rood, bij ontbreken ervan roze. Bij

Wij

83


rood reageerde iedereen vrolijk en de stemming was opperbest. Ik als klein meisje werd opgenomen in de massa en het wij-gevoel is immens. Heerlijk verbonden zijn.

85


Ik50 51

52 53

54 55

56

86


Ik.

Elke persoon denkt, voelt en reageert op een eigen, individuele wijze. We zijn uniek en doen allen onze specifieke ervaringen op. Het leven heeft me heel veel inzichten, wijsheden en uitdagingen gebracht. Met de vele ups en downs ben ik nu aan een andere weg toe. Het ontdekken van sfeer en wat het met mij doet is een openbaring te noemen. Al van kinds af aan heb ik een band met de sferen om me heen. Ik voelde, hoorde en zag energie maar kon het als kind niet benoemen. Ik voelde me veilig bij rood en paars en wist niet dat die kleuren staan voor kracht en inzicht. Door dit onderzoek heb ik mijn anker gevonden, waar mijn evenwicht in het verleden veel is getest. Zo zag ik op mijn 18de voor mijn neus hoe iemand op het station van Delft vermoord werd. Reeds op mijn 27ste was mijn professionele carrière min of meer over; ik kreeg een auto-ongeluk en raakte gedeeltelijk mijn baan kwijt. Met mijn doorzettingsvermogen kon ik redelijk blijven functioneren. Met de beperkingen ontwierp ik parken, pleinen, tuinen en straten. Ik raakte zwanger en gefascineerd voor het mystieke op het moment dat ik een kraambedpsychose kreeg in 2001. Ik ben in 2003 begonnen aan mijn onderzoek naar sfeer en heb zeer veel informatie tot mij genomen. Toen begin 2006 de film Staya Erusa en eerder de twee films van What the bleeb do we know en nu meest recent The Secret uit kwamen was ik blij verrast om te horen en te zien dat mijn eigen aannames waarschijnlijk kloppen. Naar mijn gevoel is mijn cirkel nu rond. Ik heb mijn innerlijke kracht gevonden door de dialoog met de sferen om me heen. Bij stilte heb ik mijn anker gezet. ‘Stilte’ is eigenlijk een ander woord voor ‘ruimte’. Bewust worden en zijn van stilte brengt ons in contact met de vormen tijdloze dimensie in onszelf. Dat wat boven het denken en boven het ego staat. Het kan de stilte zijn die in de wereld van de natuur

Ik


87


heerst of de stilte in je kamer in de vroege ochtenduren, of de pauzes tussen woorden. Stilte heeft geen vorm en daarom kunnen we ons niet door denken bewust worden. Denken is vorm. Je bewust zijn van stilte betekent dat je stil bent. Dan ervaar je de diepte van sfeer. Sfeer kun je lezen, zien, horen en voelen. Het is een taal waarmee je op ik- en wij- niveau kunt communiceren.

Niets bleef over van het oudebuiten, van tuinen, van gras

waar ooit iets gebeurd moest zijn.

Wil het ooit weer iets wordendan zal ik het zo moeten opschrijven

dat ik niet meer hoefte zoeken, maar kan huilen.

Rutger Koopland

Onder “ik” wordt overwegend het willen en nodig hebben van het ego bedoelt. Het ego spreekt over ik. Maar wat is het ik van de ziel. Eigenlijk bestaat er geen ik want de ziel is maar een 5 tot 15 % deel van ‘jouw’ totale ziel. Het is dus altijd wij maar om hier aan te wennen leef je op aarde in een lichaam wat je ziet als jij. En ik is de belangrijkste vorm om je ervaring op te doen. Wat we leren is communiceren, op alle vlakken, zowel bewust dan wel onbewust met de zichtbare en de onzichtbare wereld. Als we met andere mensen in contact treden, communiceren we.

Ik

88


Dat is de eerste wet van de communicatietheorie: ‘Het is onmogelijk niet te communiceren. Iedere vorm van gedrag betekent dat je communiceert. Communicatie kan dus opgevat worden als een doorlopend proces van actie en reactie of zet en tegenzet. Er worden verschillende definities van communicatie gebruikt. Van Dale (2000) bijvoorbeeld beschrijft communicatie als het uitwisselen van informatie. Dit is een nogal enge definitie van communicatie in vergelijking met andere definities. Het woord ‘communicatie’ is volgens Janbroers (1977) afkomstig uit de computertaal. In de menselijke relatie is dit simpel gezegd het geven van instructies of inlichtingen aan elkaar en het ontvangen van informatie van de ander, als middel om elkaars gedachtenwereld te leren kennen. Dit proces kan in één richting, vice versa dan wel over meerdere stations verlopen. Een andere definitie van communicatie is: “de middelen door middel waarvan mensen met elkaar omgaan en/of zich tot elkaar verhouden (gedragen). Het is een proces van overbrengen van informatie van de ene persoon naar de andere” (Carpentier, 1987). Deze informatie bevat een inhoudelijk aspect e een betrekkingsaspect. We kunnen communicatie ook omschrijven als het opzettelijk of onopzettelijk zenden van een boodschap, die een reactie oproept. Er is steeds een zender en een ontvanger. Het doel van communicatie is dan ook de ander op een of andere manier te beïnvloeden … door informatie naar de andere te zenden (Carpentier, 1987). Een essentieel element is dat communicatie tussen actoren gebeurt tussen twee personen, elk met hun eigen, unieke karakteristieken. Elke persoon verschilt van de ander, door een achtergrond die nooit dezelfde kan zijn, met een kijk vanuit een ander perspectief. Sommige mensen kunnen een boodschap beter overdragen dan ze diezelfde boodschap kunnen ontvangen, terwijl dat voor anderen net het omgekeerde is. Volgens Gudykunst en Kim (1992) zijn drie

Ik


89


factoren belangrijk om goed te kunnen communiceren: motivatie, kennis en skills.Motivatie verwijst naar het verlangen om effectief te communiceren met anderen. Kennis verwijst naar het besef of het begrip om te doen wat nodig is om effectief te communiceren. Skill is dan de mogelijkheid om zich zodanig te gedragen dat effectieve communicatie mogelijk wordt. ODe functie van communicatie, zowel op verbaal (de taal) als op non-verbaal (alles buiten de taal) niveau, is invloed uitoefenen op onze omgeving, stellen Oyen en Lievers (1987). Het meest frequent gebruikte communicatiemiddel is de taal. Communiceren door middel van de taal (spraak) is persoonlijk, direct en het hoofddoel van het communicatieprogramma van gelijk welke coach. Non-verbale communicatie is alle communicatie buiten de taal. Voorbeelden zijn tekens, symbolen, gebaren, gedragingen ... . Volgens Stewart (2000) geven kledij, lichaamstaal en toon de persoonlijkheid van de coach weer. De persoonlijkheid van de coach kan cruciaal zijn in de pogingen om te communiceren met spelers. Het kan de boodschap versterken of verhinderen. Een persoonlijkheid die enthousiasme, geloof en betrokkenheid uitstraalt, heeft een grotere kans dat zijn boodschap doorkomt dan een persoonlijkheid die desinteresse en verveling uitstraalt. Snauwaert (1999) benoemt verbale en non-verbale communicatie en splitst verbale communicatie nog eens uit in interpersoonlijke en intrapersoonlijke communicatie. In het eerste geval gaat het over een actie tussen twee verschillende personen (gesprek). Bij intrapersoonlijke communicatie gaat het over zaken die zich in het hoofd van een persoon afspelen, iemand die luidop of in gedachten ‘tegen zichzelf’ praat (Weinberg and Gould, 1995). Non-verbale communicatie wordt onderverdeeld in drie verschillende vormen,

Ik

90


namelijk lichaamstaal, ruimtelijke relaties en stemkenmerken. Lichaamstaal verwijst naar iemands fysieke houding, verschijning. Het is een veel eenvoudigere manier om gevoelens uit te drukken dan door middel van gesproken taal. Je zegt bijvoorbeeld niet zo gemakkelijk tegen iemand dat je hem of haar niet mag, maar door middel van lichaamstaal kan je dat goed laten merken. Langs de andere kant kan een persoon, zonder het te beseffen, een dreigende houding aannemen en daarmee een (goede) relatie op de helling zetten. Ruimtelijke relaties duiden op de afstand die personen ten opzichte van elkaar houden tijdens een interactie. De omvang van die ruimte is afhankelijk van persoon tot persoon. Hoe vertrouwder we met een persoon zijn, hoe dichter deze fysiek in de buurt mag komen. Stemkenmerken variëren van stemritme tot de klankkleur die we produceren. Verschillende studies hebben aangetoond dat de impact van wat gezegd wordt voor het grootste deel bepaald wordt door onze lichaamstaal, dus de wijze waarop iets gezegd wordt: van 40% (Carpentier, 1987) tot 70% (InnerNed, 2000). De impact van wat gezegd wordt, schatten onderzoekers op ongeveer 10%. De meeste mensen zijn zich niet bewust van hun lichaamstaal. Als iemand liegt, kunnen we door zijn gedrag het gevoel krijgen dat er iets niet klopt. We zijn dan geneigd om op dit gevoel af te gaan en hem niet te geloven. We durven dus te stellen dat lichaamstaal een grotere betrouwbaarheidswaarde heeft dan gesproken taal.’43

De mooiste definitie van communicatie wordt gehanteerd door de Groningse hoogleraar communicatie Gisela Redeker.

Communicatie is het scheppen van gemeenschappelijke betekenis. 44

Samen door inzicht en bijval komen tot een betekenisvol resultaat.

Ik


91


Lichaamstaal drukt zich uit in sferen; ze hebben een materiële en een geestelijke zijde. Deze sferen komen in de lucht en worden door mensen, dieren en planten opgepikt.Ik ben me er van bewust dat ik heel goed in staat ben deze sferen te lezen en aan te voelen. Ik voel er zelfs kleuren bij en die kleuren horen bij hun intenties. Als ik er aandacht aan geeft groeit die intentie en wordt de kleur intensiever. Negeer ik die sfeer van de lichaamstaal dan ebt het weg. Ik ben in staat om met mijn lichaamstaal een (kleur)signaal te geven op het signaal van die ander. Ik communiceer met kleuren, met energie.

Dr ADJ. Martens van de Rijksuniversiteit te Groningen verricht onderzoek naar aandacht en geheugen en zegt er het volgende over: ‘Aandacht is een mechanisme dat informatie focust en verdeelt. Het zorgt voor het filteren van informatie in je hersenen. Het kan gaan via de top down – benadering: aandacht stuurt intenties, doelen die je belangrijk vind. Of het gaat via de bottum up – benadering: je wordt je bijvoorbeeld bewust van een slang. Of aandacht gaat over dingen die belangrijk zijn voor een persoon. Aandacht is identiek aan concentratie en de mogelijkheid daartoe is te trainen. Weinig is bekend over hoe aandacht verdeeld wordt. Mogelijk heeft aandacht met het beleven van sfeer te maken. “Wel bij informatie die tot je komt uit de omgeving. Aandacht speelt een belangrijk rol bij het waarnemen en verwerken. Je stelt prioriteiten in de informatie. We kunnen informatie onbeperkt verwerken, maar het bewust houden is wel beperkt”.‘Een definitie van aandacht is de totale indruk van je omgeving. Verwerking van informatie en aandacht focussen. Ben je meer met aandacht bezig dan zul je waarschijnlijk sneller bewust zijn van de info om je heen’. Heeft sfeer met bewustzijn te maken? ‘Ja, en het is de kunst te leren hier bewust van te worden. Gevolg is dat

Ik

92

gedrag verandert’.

Bij richten van aandacht wordt energie een specifieke richting op gestuurd. Jouw eigenheid komt naar voren en de nadruk ligt op jezelf zijn. Dingen die belangrijk voor je zijn moet je doen vanuit de juiste laag van zijn. Deze lagen zijn: intenties, behoeften en bezieling. Belangrijk is je bewust te zijn vanuit welke laag je opereert. Maak het duidelijk en je zet jezelf stevig op de grond. Sfeer ervaren heeft met aandacht te maken. Aandacht voor de onzichtbare wereld van energie. Er is zoveel informatie aanwezig in die laag. Je kunt er mee spelen, ontwerpen en in bewegen. Het kan onze manier worden maar de wij-weg begint met jezelf. ‘De ik-weg is die van één stem.De innerlijke stem heeft een unieke persoonlijke betekenis. Ik adviseer een simpele manier van denken over het leven: een compleet mens (lichaam, hoofd, hart en ziel) met vier basisbehoeften (leven, leren, liefhebben en nalaten) en vier intelligenties of capaciteiten (fysiek, mentaal, emotioneel, spiritueel) en de manifestaties ervan (discipline, visie, passie en geweten) vertegenwoordigen alle de vier dimensies van de innerlijke stem (behoefte, talent, passie en geweten). Als we deze intelligenties respecteren, ontwikkelen, integreren en met elkaar in evenwicht brengen, ontstaat een innerlijk vuur en zo vinden we onze innerlijke stem.’45 Mijn missie, vertaald in dit boek is het gevoel wat sferen met zich mee brengen omzetten in betekenissen: informatie voor ons bewustzijn. Een nieuwe vorm van communiceren is geboren. Want ‘Sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer’.

93


Sfeer is het loslatenvan lagen

lagen bewustzijnmet elk een kleur.

95


De samenstellende elementen57 58

59 60

61 62

63

96


De Samenstellende elementen en een poging tot definitie

Het werken met de buitenruimte heeft mij tot nadenken over sfeer gedwongen. Het hedendaagse gedrag en gebruik is terug te zien in de verschijningsvorm van het landschap. Die verschijningsvorm en onze overtuigingen zijn vervat in beelden. Maar zijn we trots op de sfeer van deze plekken? Waarom voelen we ons op de ene plek goed (of prettig) fijn en vinden we de andere plek eng? Is sfeer altijd subjectief? Zouden we als ontwerpers niet onze aandacht moeten richten op de sferen die we ontwerpen en niet sec op vorm en kleur? De optelsom van de 7 samenstellende elementen die sfeer bepalen is van belang.Ik heb getracht te bepalen door welke elementen sfeer wordt bepaald en in hoeverre we ontwerpdiscussies daarmee kunnen objectiveren. Bovendien ben ik zoekende en mijn theorie aan het formuleren. De basistheorie is, dat binnen het universum alles aan alles is gekoppeld, dat het universum een samenhangend geheel van massa of energie is. Deze energie is meer of minder zichtbaar, hoorbaar, voelbaar, maar per definitie samenhangend. Einstein en anderen melden niet voor niets dat energie niet verloren kan gaan, maar dat energie wel in verschillende gedaantes kan optreden. Energie is te vertalen in bijv. trillingsgetal van quanta en terug te vinden in atomen, moleculen en mensen.

Water is de verbindende en uitende factor voor sfeer. Niet alleen visueel, ruimtelijk maar vooral fysiek. Water zendt onbeperkt informatie in no-time over de aarde. Onze uiterlijke en innerlijke sferen worden gelezen, opgeslagen en bewaard. Masuru Emoto heeft studie gedaan naar het effect van gevoelens en woorden op water. Bij de foto’s van zijn ijskristallen die voorzien werden van

De samenstellende elementen


97


woorden en klanken kunnen we zien wat gedachten en woorden doen met water. Onze sferen bepalen daadwerkelijk onze zichtbare wereld.

Het verhaal over sfeer begint bij trilling. Alles is in trilling. Ook mensen zijn in trilling en ieder mens heeft zijn unieke frequentie. Ieder van ons beschikt over de zintuiglijke vermogens om de vibratie van anderen te voelen. En dus sfeer te beleven. Einstein heeft een eerder door Descartes geponeerde stelling onderbouwd. ‘Descartes veronderstelde dat de ruimte nergens leeg is, maar gevuld is met een nieuwe stof. Einstein: stelt, dat wanneer je diep genoeg in de materie doordringt,ze verdwijnt en oplost in onmetelijke energie.

Sfeer is opgebouwd uit 7 elementen die hieronder achtereenvolgens worden beschreven. ‘Zoals je weet bestaat communicatie uit trillingen (frequenties) ofwel golven. Hoewel we ze niet kunnen zien maken we iedere dag van deze trillingen gebruik als we praten (geluid), naar de televisie kijken, naar de radio luisteren, de stekker in het stopcontact steken of een telefoongesprek voeren etc. Ook ons taalgebruik is doorweven met woorden en uitdrukkingen zoals “in de stemming zijn, op de juiste golflengte zitten, iets met elkaar afstemmen, ergens gestoord van worden” die allemaal teruggrijpen op de leer van de trillingen. Gaan we echter een stap verder dan blijkt dat alle vortexen, elektromagnetische straling, fotonen, atomen, elektronen, moleculen, menselijke cellen etc. uit gepolariseerde ofwel verlichte of verdichte trillingen bestaan. Het hele universum bestaat dus uit gepolariseerde trillingen die meer of minder tegenstrijdig in ruimte en tijd bewegen. Hoe trager iets trilt hoe beter wij het binnen ons menselijke 3D/4D spectrum der verdichte 5 zintuigen kunnen waarnemen.


98


Allereerst zijn daar de witte licht fotonen die uiteenvallen in alle kleuren van de regenboog. Op het moment dat de kleurfotonen steeds langzamer gaan trillen begint hun kleur in geluid te veranderen. Hierna kunnen geluiden in geuren veranderen. Geuren in smaken en smaken in fysiek gevoel. In feite blijft het allemaal licht. Afhankelijk van het trillingsgetal geven we er echter een andere naam aan. Geluid is dus licht met een lager trillingsgetal. Licht verandert in kleuren, geluiden, geuren, smaken en fysiek gevoel op basis van frequentie- en amplitudewisseling ofwel het aantal malen dat iets met een bepaalde snelheid en uitslag omhoog en omlaag in tijd en ruimte trilt. Misschien is het voor de uitleg duidelijker wanneer we praten over temperatuurswisseling. Hoe hoger de temperatuur hoe sneller iets trilt, hoe lager de temperatuur hoe langzamer iets trilt. De temperatuur bepaalt dus het aantal variaties van licht. Deze variaties van licht kunnen ervaren worden op basis van onze zintuigen. Hoe meer zintuigen je gebruikt hoe meer je van de variaties van het licht kunt ervaren in de 3D/4D werelden. Hoe groter de reikwijdte (bandbreedte/dimensie) van je zintuigen hoe meer je van de variaties van het licht kunt ervaren. Op aarde overlappen miljarden zintuiglijke bandbreedtes en dimensies van mensen, dieren, planten en mineralen elkaar. Mensen, dieren, planten en mineralen leven dus allemaal in hun eigen wereld en tegelijkertijd door elkaar heen. Een hond bijvoorbeeld kan veel meer horen dan een mens. Maar ook tussen mensen onderling zijn er grote verschillen. Je kunt een mens, dier, plant en mineraal dus pas echt begrijpen wanneer je over dezelfde zintuigen en bandbreedtes beschikt. Alleen de eenheid in alles beschikt over alle zintuigen en bandbreedtes. De eenheid die in alle mensen, dieren, planten en mineralen is. Laten we een voorbeeld nemen: Op aarde kennen we het fenomeen dat bij een bepaalde temperatuur waterstof (H) en zuurstof (O)



99


veranderen in water (H2O). Water bestaat echter alleen maar voor hen die over zintuigen beschikken die de bandbreedte van water kunnen waarnemen. Voor vele wezens in het universum zal water dus geen enkele betekenis hebben omdat water in hun zintuiglijke dimensie niet bestaat. En wat voor water geldt, geldt ook voor alle andere variaties van verdicht en verlicht licht. ‘46

Licht (als toon: do)Het eerste bepalende element van sfeer is licht. Op fijne plekken “klopt” altijd het licht. Het kan gaan om zowel een romantische sfeer bij kaarslicht als wel om het lichtniveau op een station. Licht is heel belangrijk bij het ervaren van sfeer. Een gevoel hebben voor het juiste licht is cruciaal bij ontwerpen in de buitenruimte. De omstandigheden op straat of binnen zorgen voor specifiek gedrag. Hiermee hebben we dus invloed op positief en negatief gedrag. Als landschapsontwerper realiseer ik me dat bij een traumatische ervaring op straat licht de doorslag kan geven voor een goede afloop. Rood licht heeft een frequentie van ongeveer 4,6 × 1014 Hz. Omdat dit een minder praktische waarde is, wordt de eigenschap van licht meestal uitgedrukt als golflengte. Rood licht komt dan overeen met ongeveer 0,8 µm (0,8 × 10-6m) en blauw/violet met 0,4 µm. Fotograferen is het vastleggen van een plek of aktie in een moment-opname. Ook sferen kun je heel goed vast leggen op de foto. Belangrijk is dat fotograferen letterlijk schrijven met licht is. Licht is dus te vangen. Licht heeft vier eigenschappen die in de natuur aan te wijzen zijn, maar die ook in het theater gebruikt worden voor het bepalen van de belichting. Deze vier controleerbare eigenschappen zijn:

• Intensiteit

• Kleur


100


• Verdeling

• Verandering.

De hoeveelheid combinaties hiermee te maken is immens. Het spelen met licht gebeurd naar mijn mening nog te weinig.Wat mij verbaast is dat er veel kennis over licht in Nederland aanwezig is, maar dat we dat in de openbare ruimte minder sterk tot uitdrukking gebracht zien. Alsof het alleen functioneel moet zijn. Mooi, veilig en verrassend komt minder vaak voor. Ik denk dat wij als ontwerpers meer stil moeten staan bij de sfeer van de plek die we ontwerpen. Licht biedt alle kansen om mee te werken. Sfeer met het juiste licht, zorgt voor bewust zijn op fijne plekken. Hoe meer zintuigen je hebt hoe meer je van de variaties van het licht kunt ervaren. Hoe groter de reikwijdte ( bandbreedte/dimensie) van je zintuigen hoe meer je ervaart van sfeer. De kunst is het gewaarworden van alle informatie. Joe Dispenza zegt in de film What the bleeb do we know: “van de 400 miljard bites per seconde die je vanuit de buitenwereld continu bereiken ben je je maar 2000 per seconde bewust.”

Licht is dat deel van het spectrum van elektromagnetische straling dat waarneembaar is met het oog. Licht kan natuurkundig zowel beschreven worden als een deeltje en als een golf. Een fotondeelje kan veel informatie bevatten met betrekking tot sfeer en drukt dit uit in het volgende element.

Kleuren (als toon re) Het tweede element voor sfeer is kleur. Op de enge plekken ontbreekt vaak kleur of er is te veel kleur. Kleur bestaat uit trilling. Deze trillingen ervaren we, vaak onbewust.Mijn gevoel zegt dat er kleuren (die een eigen betekenis hebben) binnen komen. Ik voel ze in en om me heen. Deze kleuren kunnen lief en zacht zijn als een



101


streling maar ook hard en pijnlijk. Stel dat sfeer uiteenvalt in een kleur met een frequentie dan is deze te meten en te herleiden. Wat voor kleur sfeer straal jij uit?Stel: sfeer is quanta en gedraagt zich als deeltje en als golf. Bij de golven hoort een trillingsgetal uitgedrukt in hertz of nanometers. Iedere spektraalkleur is complementair aan de mengkleur en ontstaat uit alle andere spektraalkleuren. Kleuren ontstaan uit lichtgolven (of fotondeeltjes), die bestaan uit een bijzondere soort elektromagnetische energie. Met ons oog kunnen we slechts lichtgolven waarnemen van 400 tot 700 µ De maat van een golflengte is de mikron. De golflengten van de spectraalkleuren en hun trillingsgetallen per seconde zijn: Kleur Frequentie Golflengte

mikronTrilingsgetal

Rood 478 - 384 THz 800 - 650 µµ 400 - 470 biljoenOranje 509 THz 640 - 590 µµ 470 - 520 biljoenGeel 530 THz 580 - 550 µµ 520 - 590 biljoenGroen 606 THz 530 - 490 µµ 590 - 650 biljoenBlauw 688 THz 480 - 460 µµ 650 - 700 biljoen

Indigo 730 THz 450 - 440 µµ 700 - 760 biljoenViolet 789 THz 430 - 390 µµ 760 - 800 biljoen

De lichtgolven zelf hebben geen kleur: we zien ze nog niet. De kleur ontstaat pas in onze ogen en hersenen. Hoe deze golven door ons herkend worden, kan nog niet worden verklaard. De verschillende kleuren ontstaan uit het verschil in graad van lichtgevoeligheid. Ik denk dat wij mensen licht kunnen lezen, alleen nu nog onbewust. Hoe gevoeliger je bent voor zichtbare en onzichtbare kleuren, hoe meer je het onbewust gebruikt om te communiceren. Gaan we echter een stap verder dan


102


blijkt dat alle vortexen, elektromagnetische straling, fotonen, atomen, elektronen, moleculen, menselijke cellen, etcetera uit gepolariseerde ofwel verlichte of verdichte trillingen bestaan. Het hele universum bestaat dus uit gepolariseerde trillingen die meer of minder tegenstrijdig in ruimte en tijd bewegen. Hoe trager iets trilt, hoe beter wij het binnen ons menselijke 3D/4D spectrum der verdichte 7 zintuigen kunnen waarnemen.

Sfeer is een onzichtbare maar voelbare regen aan ‘kleuren’.

Geniet van het landschap met alhaar gezichten.

De verschijning van alle kleuren,vormen en geuren.

Onze zichtbare wereld is niet alleenvoelbare sferen, zichtbaar en onzichtbaar,

ze vertellen altijd verhalen ofsoms één.

Druppels van gevoelje huid neemt ze op,

je cellen lezen de informatie,let op wat je voelt. AN



103


Ik vind het prachtig om te zien dat mensen eigen voorkeuren met betrekking tot kleur hebben voor sferen en ruimtes. Sfeer is zoals eerder geschreven energie, die in alle ‘onzichtbare’ kleuren van de regenboog kan voorkomen. Onze aura is daar een voorbeeld van. Stel nu dat sfeer in de lucht hangt en gebonden zou kunnen zijn aan onder andere waterdamp. Er komen dan dus elk moment sferen in golven op ons af. Dit is het sterkst bij de wisselwerking tussen mensen. Maar ook bij plekken. Ik vertelde over het voelen van kleuren. Ik denk zelfs dat wij sferen, oftewel verschillende kleur-energieën tot ons nemen. En dat wij die energie nodig hebben om ons gevoel op peil te houden. Misschien is sfeer of sferen tot ons nemen een ander woord voor communiceren. In What Colour are you? The way to Health Through Colour van Annie Wilson and Lilia Bek staat; We can begin to see that there is a connection between our physical eye and the third eye of the psyche; a connection between the skin and the aura; between the glandular system and the circulation of ‘unseen’ energies. The symbol of that connection is COLOUR. We are human beings. And as such we must live in harmony with our body. It is our main vehicle on earth. Our physical body reflected in the etheric body and consequently in our chakras. Each chakra has a cord, attached to the spine, responsible for sending etheric circulation through the body. It is the chakras that receive energy from the Sun in the form of light. When light hits anything on the Earth it reflects back colour, or rather, it reflects back those colours which it does not absorb. So too when light hits our etheric body it reflects back the rainbow spectrum of colours and these are the colours in our chakras. Colour is energy. Net als sfeer. Sfeer is de taal in de ‘onzichtbare kleuren.’ Mensen zien, horen, proeven dit. Denk aan Beethoven. Hij was doof, maar maakte de prachtigste muziek omdat hij de muziek voor zich zag. Maar ook Eveleyn Glennie is doof, hoewel ze van beroep percussioniste is. Zij zegt: ‘Het is niet erg een zintuig kwijt te


104


raken, de andere compenseren het.’ In haar geval compenseeert haar tast, zij hoort door te voelen.Er zijn ook mensen waarbij alle zintuigen goed functioneren maar die iemands naam zien in kleur, dit is het geval bij synesthesie. Wat letterlijk betekent samen (syn) waarnemen (esthesie). Zelf heb ik ervaren dat als zintuigen samenwerken, dus op hetzelfde moment de trillingen uit de omgeving ontvangt, je harmonie kunt ervaren. Op fijne plekken stroomt de energie en worden je zintuigen verblijd, terwijl op enge plekken er onrust is in het beeld en de geluiden vaak hard zijn, denk aan verkeerslawaai. Er is onrust en je ervaart de trilling als disharmonisch. Naast het opknappen in visuele zin van de enge plekken, zou er ook iets gedaan moeten worden aan de andere 7 elementen; licht, kleur, geluid, geur, smaak, fysiek gevoel en vorm. Mogelijk kunnen we grip krijgen op materie en dat de vorm, de kleur geven waardoor we harmonie ervaren. De één is er beter in dan de ander. Dat heeft te maken met het trillingsniveau van de persoon in kwestie. Nicole La Voie heeft onderzoek gedaan naar het trillingsgetal van mensen. Zij heeft geluiden gemaakt die je helpen in balans te komen.

The Soul is a part of ALL THAT IS, the essence of our being. Each soul can be compared to the drops of water that create an ocean. The exception to the analogy is that when each drop is separated from the Source it is unique, and has a specific frequency. That unique, special frequency (SoulNote) remains the same until the drop, or the soul, returns to the Source, and becomes ONE again.

Nicole La Voie is a French Canadian with a college background in Psychology and Philosophy, and twenty years of hospital experience as an X-Ray technician. She is the Founder and Director of Sound Wave Energy, and has been involved in energy work since 1974. After having a near death experience, Nicole became interested in the healing arts. She is a Reiki



105


Master, and works with Crystals, Magnets, and frequency techniques.

Haar boek is getiteld Return to harmony . Zij stelt dat het onze taak is onze trillingen in harmonie samen te laten trillen, zodat rust, geluk, harmonie en eenheid ervaren kunnen worden. Water zorgt er voor dat alle informatie over ons, het landschap en de plekken met een sneltreinvaart aan het andere eind van wereld is. Er is een communicatievorm die wij nu nog niet kennen, maar wij maken er onderdeel van uit en zullen het in de toekomst ontdekken.

Sfeer brengen in enge plekken, is bewust kiezen voor kleur.

Zonder kleur geen sfeer. Iedere kleur heeft een eigen verhaal. Sterker nog, iedere kleur vertelt een eigen verhaal. Een verhaal over sfeer en structuur, over contrast en harmonie, over gevoel en functionaliteit. Vandaag de dag is de keuze voor kleuren veel méér dan het simpelweg kiezen voor de kleuren die de voorkeur hebben. Kleuren geven een signaal af. Soms duidelijk zichtbaar, soms onopgemerkt. Bij het gebruik van kleuren moet men zich terdege bewust zijn van de invloed die deze hebben. Men voelt zich op het gemak of juist niet, zonder precies te kunnen benoemen waaraan het ligt. Sfeer speelt met kleur, het omvat vormen of weert af. Trillingen van 2 of meer kleuren kunnen in harmonie of in disharmonie met elkaar trillen. Zie de kleurenleer van Itten. Marijke Ebben en Theresia Bos van Boomkwekerij Ebben hebben na onderzoek het boek Kleur groen uitgebracht. Een mooi overzicht van kleur en beplanting. Weet jij uit ervaring wat een kleur doet en


106


wat ermee gedaan kan worden?

Geluid (als toon mi)Geluid bestaat uit trillingen in de lucht die met het gehoor zijn waar te nemen. Wanneer een voorwerp geluid produceert worden de luchtdeeltjes in de omgeving samengeperst, waardoor de luchtdruk ter plaatse toeneemt. De samengeperste luchtdeeltjes botsen met omliggende deeltjes in de lucht en geven hun energie zo door.Wanneer er gesproken wordt over geluid komt meestal ook het begrip frequentie om de hoek kijken. Onder frequentie wordt het aantal trillingen per seconde verstaan. Frequentie is een natuurkundige objectieve term. Wat wij uiteindelijke subjectief waarnemen, wanneer wij een geluid met een bepaalde frequentie horen, wordt aangeduid met het woord “toonhoogte”. Een gezond oor neemt tonen waar tussen de ongeveer de 20 en 20.000 Hz. Dat wil niet zeggen dat geluiden die boven de 20.000 Hz niet belangrijk kunnen zijn bij het waarnemen van complexe signalen zoals muziek en mede bepalend zijn voor bepaalde facetten van het geluidsbeeld. Geluid is heel belangrijk voor het ervaren van sfeer. Het ontwerpen met geluid in de buitenruimte gebeurt niet vaak. Wel hebben we met veel verkeersgeluid te maken die de sfeer goed kan verpesten. Geluiden zijn zeer sfeerbepalend. Geluid is een trilling. Overal waar trillingen zijn kan resonantie (“meetrillen”) voorkomen. Resonantie werd het eerst bestudeerd bij akoestische systemen zoals bij muziekinstrumenten en de menselijke stem. Mechanische resonantie kan bijvoorbeeld optreden bij bruggen door sterke wind of door marcherende soldaten.’

Een soortgelijke resonantie bestaat op nucleaire schaal. Dit gebeurt wanneer atomen of hun kernen reageren op de toepassing van magnetische velden door het uitzenden of absorberen van



107


elektromagnetische straling in het gebied van radio en magnetron frequenties. Resonantie bij elektrische systemen maakt het mogelijk voor bepaalde communicatieapparatuur om signalen van bepaalde frequenties door te laten en andere tegen te houden. Het optreden van resonantie bij één type trilling zoals geluid is bekend. Er kan echter ook resonantie optreden tussen verschillende typen van trillingen zoals tussen kleur en geluid. Kleur is een elektromagnetische trilling, die zich ook in een vacuüm zeer snel kan voortbewegen. Geluidgolven zijn drukgolven, die veel langzamer gaan dan licht.’47 Waar ik met de verbanden op zoek naar ben is de taal van natuur. De trillingen zijn voor de meeste elementen aan te geven. Zo ook voor de aarde en de planeten.

‘ Zonnetoon 126,22 Hz = Zon Aardetonen 194,18 Hz = Aarde, dag (synodisch) 194,71 Hz = Aarde, dag (siderisch) 136,10 Hz = Aarde, jaar (OM) 172,06 Hz = Aarde, zodiacjaar of platonisch jaar Maantonen 210,42 Hz = Maan, synodisch 227,43 Hz = Maan, siderisch 187,61 Hz = Maan, culminatie 229,22 Hz = Maan, metonische cyclus 241,56 Hz = Maan, Saros’ periode 246,04 Hz = Maan, Apsidis’ rotatie 234,16 Hz = Maansknoop Planeettonen 141,27 Hz = Mercurius 221,23 Hz = Venus


108


144,72 Hz = Mars 183,58 Hz = Jupiter 147,85 Hz = Saturnus 207,36 Hz = Uranus 211,44 Hz = Neptunus 140,25 Hz = Pluto48

Mark Bain, Amerikaanse kunstenaar en architerrorist: “Ik ben opgegroeid in een familie van architecten en technici. Zowel mijn opa als mijn vader, maar nu ook mijn broer John, zijn architecten. Andere familieleden werken als technici voor bedrijven als Boeing. Ik heb verschillende opleidingen in die disciplines gevolgd, maar kon nooit iets vinden wat bij me paste. Toen ik in rockbands ging spelen, was ik in staat verbanden te leggen tussen verschillende kennisgebieden in mijn omgeving. Dit resulteerde in een voorliefde voor verouderde technologische apparaten, geluid en een gezond wantrouwen in architectuur.”

Geluid is plastisch. Het gaat overal doorheen en opent een mogelijkheid aan nieuwe ruimten in de stad. Wij denken dat geluid het DNA van de stad vormt. Op welke wijze benader jij in je werk geluid?” Ik ben geïnteresseerd in de omstandigheid dat geluid een conceptueel object kan zijn. Voor mij is geluid altijd gerelateerd aan een idee of een betekenis. Het is vergelijkbaar met een vingerafdruk. Ik noem dit een sonische imprint. Daarbij kent geluid een vorm van intelligentie: een diepere betekenis die tot uiting komt in allerlei vibraties, resonanties en frequenties. Ik positioneer me daartoe zowel als een architect als een wetenschapper. Elke goede kunstenaar is namelijk ook een onderzoeker. Wat ik doe is in ieder geval een vreemde en vrolijke wetenschap.”Geluid kan een gevoel van fysieke en mentale desoriëntatie



109


veroorzaken. Het is een kracht die tactiel is, via aanraking werkt. Op welke wijze benader jij deze fysieke kant van geluid? Heeft je werk fysieke gevolgen voor je lichaam gehad?” Materiaal kan op verschillende wijze worden beleefd. Ik ben van mening dat het gehele lichaam kan luisteren. Je hoeft daarvoor niet alleen je ogen te gebruiken. Ik wil architectuur dan ook terugbrengen tot een punt van resonantie om op deze wijze een andere betrekking tot stand te brengen tussen een gebouw en een individu. Geluid is in staat om ruimte te identificeren. Een interessante vraag is dan “waar plaats je jezelf in een ruimte?” Daarnaast heeft het fysieke en psychologische gevolgen. Architectuur is boven alles fysiek .”49

Geur (als toon fa)Het vierde element van sfeer is geur. ‘Elke mens heeft zijn eigen geur, vergelijkbaar met een vingerafdruk. Volgens de meest recente theorie is de geur van ieder mens op indirecte wijze gekoppeld aan de voor ieder mens unieke genen. De genen van het immuunsysteem zijn bepalend voor de samenstelling van de bacteriën op de menselijke huid. Deze bacteriën breken de door de talgklieren geproduceerde talg af tot vetzuren. Hierdoor ontstaat een voor ieder persoon unieke samenstelling vetzuren, die zijn geuridentiteit bepaalt.’50 Onze zintuigen bepalen voor het grootste deel hoe we onze omgeving waarnemen.

Sfeer van de materie, bestaat uit bewust waar te nemen geuren


110


Geur is het ondergeschoven kindje van de zintuigen en dit is vaak onterecht. Reuk wordt door de mens meer gebruikt dan we ons bewust zijn. Elke mens heeft zijn eigen geur, vergelijkbaar met een vingerafdruk. Geuren kunnen bij de mens meer dan beelden of geluid herinneringen aan vroeger naar boven halen. Dit komt doordat ons reukorgaan in direct contact staat met ons limbidisch systeem: dat deel van de hersenen waar ons geheugen en onze emoties zich bevinden. Geuren worden daarom ook vaak in verband gebracht met stemming. De “gemiddelde” mens die de hele dag in de stank staat, wordt daar niet echt vrolijk van en zal onrustig zijn; zet de “gemiddelde” mens daarentegen in een bos, dan voelt deze zich rustig en kalm. 90 % van onze smaak wordt door geur bepaald.

Stel je nu voor dat het ervaren van de sfeer op zo’n plek ons iets op emotioneel niveau wil leren. Antionio R. Damasio stelt: “De laatste jaren hebben zowel de neurowetenschap als de cognitieve neurowetenschap eindelijk emoties omhelsd. Emoties zijn naar buiten gericht en publiek, maar ze kunnen hun invloed op de menselijke geest alleen laten gelden dankzij gevoelens, die naar binnen gericht en privé zijn. Willen gevoelens echter werkelijk en duurzaam invloed hebben, dan is er ook nog bewustzijn vereist, want alleen door de komst van een zelfgevoel kan een individu weet krijgen van de gevoelens die hij of zij heeft. Dus ons bewustzijn speelt een belangrijke rol bij de verwerking van de sfeer op een plek.”

Willen wij bewust worden van een plek of wil de plek dat wij ons bewust worden van onszelf. Wie of wat interact met wie? In de wereld van kwantumfysica is men er zich van bewust dat de waarnemer invloed heeft op hoe deeltjes zich gedragen. Als je niet



111


kijkt gedragen ze zich als golf en als je kijkt als deeltje. Onze eigen sfeer beïnvloedt zeker de plek waar je bent, jouw zijn heeft effect. Dit is in de nabij toekomst te meten.

Smaak (als toon sol)Het vijfde element van sfeer is smaak. Smaak en bewustzijn zijn met elkaar verbonden doordat het contact ermee kan maken.’In het boeddhisme erkent men zes zintuigen of gevoelsorganen ( Pali: Salayatana), welke de gehele beleving van de wereld door de mens omvatten. De zes zintuigen zijn: het fysiek lichaam, de ogen, de tong, de neus, de oren, en de geest. Elk zintuig of gevoelsorgaan heeft een overeenkomstig object waarmee contact gemaakt kan worden, en een overeenkomstig type bewustzijn . Het contact tussen deze drie (zintuig, object en bewustzijn) leidt tot het ontstaan van de zes typen gevoelens, welke overeenkomen met de zes zintuigen. Als men een vorm met het oog ziet, kan dit een oorzaak zijn voor vreugde, verdriet of gelijkmoedigheid. Dit geldt ook voor de overige vijf zintuigen. Inzicht in (en begrip van) de zes zintuigen en hun werking en invloed op het geestelijk welzijn is daarom van groot belang voor spirituele groei en het spiritueel welzijn. De lering van de zes zintuigen speelt een grote rol in de lering van het afhankelijk ontstaan. Het afstand kunnen nemen van de wereld van de zes zintuigen vormt ook een belangrijk aspect van het loslaten of opgeven van wereldse belangen en interesses. Om dit te bereiken dient men gewaar van de zintuigen te zijn, zonder dat men gefascineerd is met de wereld die de zintuigen presenteren aan het bewustzijn.’51

Het contact van het bewustzijn met smaak is naar mijn mening universeel. Zout, zoet, bitter, etcetera. proeven we allemaal. Het geeft vaak een gevoel: je wordt er vrolijk, verdrietig van. Een smaak kan verrassen en tegen vallen.


112


Sfeer in bewustzijn, is smaak bewust proeven. Fysiek gevoel (als toon la)Het zesde element van sfeer is fysiek gevoel. Sfeer en fysiek gevoel hebben heel veel met elkaar te maken. Fysieke gevoelens worden niet alleen verbaal gecommuniceerd, maar ook non-verbaal. En in dat non-verbale deel zitten trillingen. Trillingen in en door de ruimte die ons lichaam en onze cellen kunnen verstaan.

‘De polsslag van de ruimte klopt in hetzelfde ritme als dat waarmee deze geladen is, en dit noemen we atmosfeer. Ruimte zelf heeft geen atmosfeer. Ruimte is negatief in die zin dat hij zijn polsslag laat kloppen in het ritme van dat waarmee hij geladen is en op hetzelfde moment is hij positief in die zin dat hij alles vroeger of later absorbeert en assimileert. Wanneer iemand zegt dat de sfeer van een plek rustig is, of opwindend, betekent dit alleen maar dat de indruk van iemand die de sfeer van die plaats geladen heeft daar blijft hangen. Er zijn twee soorten sfeer: de sfeer van aanwezigheid en de sfeer van afwezigheid. De sfeer van aanwezigheid verandert met de verandering die in iemand plaatsvindt. Wanneer iemand mediteert , wanneer hij stilte of kalmte oefent, is de atmosfeer kalmerend; wanneer iemand rusteloos is, zich ongemakkelijk voelt, boos of geagiteerd is dan neemt de atmosfeer hetzelfde ritme aan. De reden hiervoor is dat de atmosfeer is opgebouwd uit vibraties en de atmosfeer wordt geladen met dezelfde frequentie trillingen als die van de persoon die daar toevallig is. De atmosfeer



113


die iemand schept en achterlaat in een plaats blijft onveranderd, hoewel hij mettertijd zijn vitaliteit verliest. Maar het is moeilijk te geloven hoe lang een sfeer die door iemand in een bepaalde plaats is gecreëerd daar blijft hangen; hij blijft daar veel langer dan je zou denken.

Niet alleen schept de mens een sfeer, maar ook wordt in de mens een sfeer gecreëerd. Een vredig persoon kan zich ongemakkelijk voelen wanneer er een atmosfeer van rusteloosheid is, en een heel rusteloos persoon kan zich rustig voelen in een vredige sfeer. De atmosfeer vertelt verhalen aan diegenen die dit kunnen waarnemen. De waarneming van trillingen is op zichzelf het begrijpen van een taal, net als voor een musicus iedere noot iets zegt. In zijn geest is het duidelijk; hij weet welke noot het is, welk akkoord het is, welk thema het is; hij kent het gevoel dat daarbij hoort, zijn natuur, zijn karakter, zijn betekenis, zijn effect. Voor iemand die geen musicus is kan muziek troostend zijn, helend en kalmerend; maar voor iemand die muziek begrijpt is het iets levends, het praat tegen hem, zijn ziel communiceert ermee. Op dezelfde manier weet iemand die atmosfeer volledig waar kan nemen, alles daarover.

Niet alleen heeft iedereen zijn eigen atmosfeer, maar alles wat je voelt, denkt, zegt en doet schept een sfeer. Een slecht persoon zal een slechte sfeer creëren; de vrome zal een atmosfeer vol vroomheid creëren; een zanger zal door te zingen, een speler door te spelen, een danser door te dansen, een schilder zal door te schilderen een sfeer creëren die uitdrukking geeft aan wat hij doet. Ieder gevoel, zoals humor, verdriet, woede, passie, verbazing, gehechtheid, angst of onverschilligheid laat zijn eigen karakter zien in de atmosfeer die het geschapen heeft. Wat een persoon ook zou willen verbergen, zijn atmosfeer zal


114


erover spreken. Niemand is ooit in staat om een valse sfeer te creëren, dat wil zeggen een atmosfeer die anders is dan zijn eigen toestand. Iemand vroeg mijn meester ooit wat het teken van de goddelijken is. Hij zei: ‘Oordeel hem niet op basis van wat hij zegt of doet; voel zijn atmosfeer, en zijn atmosfeer zal je vertellen of hij al dan niet goddelijk is.’ Mensen verschillen niet veel van elkaar in grootte, maar het verschil in de horizonten die hun atmosfeer inneemt is zo groot dat er vaak geen vergelijking mogelijk is, en dit is het geheim achter de persoonlijkheden van de wijzen, heiligen en profeten, evenals achter hun werk en hun invloed in de wereld. Aangezien er iets moet zijn om alles wat van betekenis is vast te houden, wat is dan datgene wat de sfeer in de ruimte vasthoudt? Het is capaciteit; ruimte biedt capaciteit. Met andere woorden, in de ruimte wordt capaciteit gevormd van een element dat onzichtbaar is voor onze ogen en toch stevig genoeg om de trillingen in zich vast te houden. Waarom verstrooit de lucht de geluiden en woorden die vele mijlen verder gesproken worden niet? Het is waar dat de luchtstromen hen over een bepaalde afstand dragen, maar wat houdt hen vast? Dat is de capaciteit, een fijn element die het omringt, het niet toestaat uit elkaar te vallen, hoewel onze oren hen gewoonlijk niet horen in de ruimte. Hetzelfde geldt voor het fenomeen van de luchtspiegeling. Je ziet in de woestijn een beeld dat niets anders is dan een weerspiegeling op de golven van licht van iets dat echt bestaat. Maar wat dit beeld intact houdt, het niet uit elkaar laat vallen, dat is de capaciteit, die in het Sanskriet Akasha genoemd wordt. Is de sfeer zichtbaar? Alles dat te begrijpen is, is hoorbaar en zichtbaar in de fijnere betekenis van deze woorden. Onze oren horen het misschien niet, maar toch kunnen we het gevoel hebben het gehoord te hebben; onze ogen zien het misschien niet en toch zouden we kunnen voelen dat we het



115


gezien hebben. Wat hoorbaar is, is zichtbaar en wat zichtbaar is, is op hetzelfde moment hoorbaar; alleen voor onze zintuigen is het of hoorbaar of zichtbaar. Als iets speciaals aantrekkelijk is voor ons gezichtsvermogen, laat het een indruk achter in dat zintuig en onze hoorzin geeft er helemaal geen aandacht aan; en als iets aantrekkelijk is voor onze hoorzin, is ons gezichtsvermogen er niet in geïnteresseerd. Dit komt omdat twee zintuigen niet beide op hetzelfde moment iets volledig kunnen ervaren. Zelfs wanneer twee zintuigen iets gelijktijdig opmerken, zal wat ze op dat moment ervaren niet een volledige ervaring zijn. Alleen de ervaring van alles door één zintuig per keer kan voldoening geven. Maar afgezien van volledig door twee zintuigen ervaren, denk niet dat het overdreven is te zeggen dat zelfs twee ogen niet zo volledig kunnen zien als één. Wanneer we een oog sluiten om iets duidelijker te zien, zien we het veel beter, we krijgen een vollediger beeld ervan; want een vollediger beeld heeft één enkele straal van doorzicht nodig, die de aard onthult, het geheim en het mysterie van het object waar je naar kijkt. Een speciaal zintuig is in staat naar zijn eigen capaciteit trillingen waar te nemen, en de trillingen die een bepaald zintuig aantrekken nemen dat zintuig in beslag dat deze ervaart; de andere zintuigen nemen hetzelfde waar, maar indirect, via het zintuig dat deze feitelijk ervaart. De zichtbare atmosfeer wordt aura genoemd. Degenen die haar trillingen niet voelen zien haar soms in de vorm van kleur of licht. Het zit in de persoon, het is een gave, het is zijn fijnere ziel en zijn zenuwgestel dat gevoelig is voor fijnere vibraties.

De aura zou daarom een zichtbare atmosfeer genoemd kunnen worden, of de atmosfeer een onzichtbare aura. Net als verschillende graden van de trillingen van de atmosfeer een duidelijke invloed op de persoon hebben die hen waarneemt, zo hebben de verschillende kleuren van de aura hun eigen effect op


116


hen die deze aura zien. Er zijn er veel die nog niet bewust een atmosfeer waarnemen, een aura zien, hoewel ze het in het diepst van hun wezen zullen voelen; zijn kunnen er niets aan doen. Dit laat ons zien dat er een andere wereld is naast de wereld die onze fysieke ogen kunnen zien en waarvan onze fysieke oren het geluid kunnen horen, en deze is niet eens ver weg. We leven er in en we voelen het en we worden erdoor beïnvloed, hoewel het op een bepaalde manier ook fysiek is. Het is iets dat we voelen, het is iets dat ons lichaam aanraakt; en hoewel het lichaam het niet waarneemt, wordt het er toch door beïnvloed. De geest neemt het duidelijker waar. En als ons gevraagd wordt tot welk niveau atmosfeer behoort, kunnen we alleen maar zeggen dat het een brug is tussen het fysieke en het mentale niveau; het bestaat op beide niveaus.’52

Sfeer in sfeer, is bewust zijn van je fysieke gevoel. Vorm (als toon ti) Het zevende element van sfeer is vorm. Wij hebben een vorm (zijn gevormd) en wij geven vorm: voorwerpen als auto’s, huizen of parken. De sfeer van al deze objecten is voelbaar. Wat opvalt is dat het ene huis tijdloos is en zijn sfeer vasthoud en de ander geen of nauwelijks sfeer heeft. Hoe komt dit? Wordt er door de makers toch iets persoonlijks qua energie aan toegevoegd?Ik denk het wel. Het zit in je vingers of niet, of je hebt er een neus voor. Vele bekende bouwmeesters, architecten en kunstenaars laten dit zien.



117


De sfeer van wij, is de vorm van bewust zijn. Actieve informatie zoals licht, kleur, geluid, geur, smaak en fysiek gevoel is vorm geweest of wordt het. De cirkel is rond. Vorm is materie met een trage trilling en materie is in de kern energie. Dus trilling. Vormkeuzes zijn zeer sfeerbepalend. Een losse, uit rondingen bestaande omgeving voelt heel anders aan dan een rechthoekige ruimte. Maat en schaal geven de persoon een eng of fijn gevoel. Vorm is net zoals de vorige zes punten van belang voor het wel dan niet slagen van projecten in de buitenruimte.

Het 8ste element.Mijn vermoeden is dat er een 8e element bestaat dat te maken heeft met communicatie. Als alle materialen, kleuren, vormen, smaken, geuren en gevoelens een trillingsfrequentie hebben is het mogelijk te begrijpen wat iemand of iets bedoelt door deze trilling aan te voelen en niet door middels het proces van spreken en luisteren. Het intuïtieve in de mens is zeer betrouwbaar indien goed ontwikkeld. Mijn vermoeden is dat de frequenties in een reeks liggen. En dat wij echt in staat zijn om eerlijker en opener met elkaar om te gaan als we deze reeks beheersen en deze kennis toepassen. Hiervoor dienen nog heel wat overtuigingen en paradigma’s aangepast te worden. Want onze manier van denken – afhankelijk van het loskomen van onze paradigma’s- zorgt er voor dat de ontwikkeling van onze spirituele kant heel traag verloopt. Daarnaast denk ik dat het tijd wordt voor het accepteren van ons ego. Als dit in je leven een feit wordt stroomt de liefdevolle energie en kun je door middel van je onzichtbare communicatie


118


Conclusiemensen helpen leren hoe ze een steunend persoon kunnen zijn. Ik denk dat door het niet gesteund voelen ziektes ontstaan, mensen ongelukkig zijn en verkeerd gedrag laten zien.In mijn vervolg onderzoek ga ik proberen zichtbaar te maken wat wij zeggen in kleur. Deze kleuren zijn gerelateerd aan hun oorspronkelijk frequenties. Dit is te vergelijken met de octaven van een muziekinstrument. De hertz en de toon van een woord wordt vertaald in kleur.Zoals eerder aangegeven denk ik dat er twee ontwikkelwegen zijn bij mensen. Het aardse type ontwikkelt zich van binnen naar buiten.en groeit van een lage trilling (kleur rood) naar een snelle trilling (kleur paars). Het hemelse type ontwikkelt zich van buiten naar binnen , van paars naar rood. In mijn vervolgonderzoek ga ik op zoek naar dit 8ste element.


119


Conclusie

“Het schone is een manifestatie van de geheime wetten der natuur […] Wanneer de natuur haar open geheim aan iemand begint te openbaren, voelt hij een onweerstaanbaar verlangen naar haar waardigste vertolker, de kunst”. Johann Wolfgang Goethe (1749-1832). Een verandering in het bewustzijn kan niet vanuit rationele denkpatronen tot stand komen. Toch is het zelfstandig denken een belangrijk onderdeel. Als we het hebben over de essentie van bewustzijn is een definitie ontoereikend. Bewustzijn gaat vooraf aan alles en is ongeconditioneerd. Niets bestaat buiten bewustzijn. Tegenwoordig bevestigt ook de moderne wetenschap dat bewustzijn en niet de materie de essentie van ons bestaan is.Stel: er is een relatie tussen energie, je aandacht en je bewustzijn Je kleur is die frequentie waar je de meeste aandacht voor hebt. In de loop van je leven ga je de hele regenboog af, het bepaalt jouw sfeer van die dag. De ontwikkeling van je ziel. De vraag is of bewustzijn ooit te meten is ‘Als materie een manifestatie van energie is, dan ligt in het meer inzicht krijgen in deze energie de sleutel van ons geluk. Met energie sturen wij ons leven, door onze gedachte, gevoelens, woorden, acties en reacties. Energie is een directe vorm van creatie. Alles in en om ons heen bestaat uit energie en is contant in beweging. Energie heeft als eigenschap dat het van vorm veranderd. We gebruiken bijvoorbeeld de energie van het voedsel dat wij eten. Materie is in feite een manifestatie van energie, terwijl bewustzijn een vorm van energie is.’53

Het blijkt dat de zichtbare en onzichtbare wereld communiceren door middel van sfeer. Doordat alle 7 elementen gekoppeld zijn aan energie (of identiek aan energie) gaan ze in elkaar over. Sfeer

Conclusie


is de optelsom van deze 7 elementen. Je merkt het als er aan een onderdeel wel of geen aandacht is gegeven. Een menselijke uitingsvorm van sfeer is uitdrukking geven aan ons bewustzijn. Hiermee creëren we omgevingen, deze omgevingen zorgen voor gedragingen en gedragingen zorgen op hun buurt weer voor omstandigheden. Landschapsontwerpers hebben de belangrijke taak mensen bewust te maken van hun omgeving, zodat men bewuster wordt van zichzelf. Een natuurlijke uitingsvorm van sfeer is het weer. Het weer is tijdloos en het bepaalt de natuurlijke gebeurtenissen op aarde. De spanningen die wij er fysiek, geestelijk, door gedachten, gedrag en communicatie uit gooien worden ook weerspiegeld in het weer. Het weer is een systeem van kringlopen en krachten in de atmosfeer rond de aarde, dat tot stand gebracht wordt door de warmte van de zon, maar dus ook door ons mensen. Hoewel andere planeten in ons zonnestelsel ook een atmosfeer hebben, is die van de aarde uniek omdat hij veel waterdamp bevat en de variaties in temperatuur het mogelijk maken dat water in gasvorm, vloeibare vorm en vaste vorm kan bestaan. Hier komen we uit bij het begin: water.

Water is het internetDe 7 genoemde elementen zijn de krachten

Materie is de fysiek geworden gedachteAangestuurd door sfeer: onze intenties

121


Nawoord64 65

66 67

68 69

70

122


Nawoord

Concluderend kom ik uit op de volgende relatie: plekken hebben sferen die altijd verbonden zijn met het universum. Op alle plekken zijn vermoedelijk alle trillingsfrequenties aanwezig van hoog tot laag. De verschijningsvorm die wij mensen aan een plek hebben gegeven bepaalt de overheersende trilling. Alles wat wij maken is een uitdrukking van ons bewustzijn. Wij maken die omgevingen, denk aan je inrichting van je huis en tuin. Ontwerpers denken dagelijks na over de inrichting van omgevingen. Ik zou het een uitdaging vinden als zij meer vanuit een holistische visie hiermee bezig zouden gaan. Want dit zorgt voor ‘gezondere’leefomgevingen waarin de groei van ons bewustzijn centraal staat. Het afgescheiden zijn is een overtuiging die niet meer voldoet. ‘Want alles wat bestaat is onderling onmiddellijk en innig verbonden in tijd en in ruimte. Stel je een kamer vol mensen voor en stel je voor dat ze allemaal één stuk touw vasthouden dat ze allemaal met elkaar verbindt, zoals in een netwerk. Noem het ‘internet’ of ‘web’, want wat ons allemaal met elkaar verbindt, is een netwerk of een web. Als iemand een draad van dit ’web’ beweegt, zal iedereen dat voelen, omdat iedereen door middel van dit web met elkaar verbonden is, als een spin die onmiddellijk trillingen voelt wanneer er iets in zijn web terechtkomt. In werkelijkheid verbindt een uitgestrekt web alles en iedereen met elkaar. Jij bent verbonden met de bossen, de bloemen, het onkruid, de dieren, de insecten, de vissen, de bergen en de wolken, en zelfs de planeten en de sterren. Hierop bestaan geen uitzonderingen. Niets valt hierbuiten.’ 54

Volgens Rhonda Byrne bestaat dus een web dat ons verbindt en reageert. Het universum reageert voornamelijk op onze gedachten, zie het boek The Secret. Met je gedachten bestel je

Nawoord


123


bij het universum die gebeurtenissen die horen bij de aard van je gedachten, zowel positief als negatief. Het universum kent het verschil niet. Dit betekent dus dat de sferen waarin jij terecht komt steeds je gedachten.spiegelen. Het is belangrijk je aandacht te focussen en in het hier en nu te zijn. De sferen reageren als eerste hierop en je ontmoetingen en ervaringen zullen volgen. Kortom sfeer (licht, kleur, geluid, geur, smaak, het fysieke gevoel en de vorm van de plek) is uitermate belangrijk voor onze ontwikkeling van bewustzijn. Het integraal aanpakken van ontwerpopgaven in de ruimtelijke ordening is noodzakelijk willen we gezonde prikkels afgeven en prettige sferen maken. Voor mij als landschapsontwerper is dit het belangrijkste inzicht die ik gekregen heb uit dit onderzoek.

Een plek is mogelijk eng omdat het trillingsgetal van de aanwezige energie daar laag is (langzame trilling). Kijk maar om je heen. Op een enge plek is het vaak donker, is de snelheid van licht laag, er zijn weinig kleuren of veel te veel. Op een fijne plek is de aanwezige energie mogelijk hoog (snelle trilling). We ontwikkelen ons steeds verder richting snelheid dus richting het licht. Zo spreken we nu 50% sneller dan rond 1950. We lopen sneller en ons spectrum van waarnemen (zien, horen, voelen, proeven, ruiken) breidt zich verder uit. We zitten dus midden in de ontwikkeling van vorm naar licht.

In antwoord op de vraag of hoge en lage trillingen op plekken te meten zijn.antwoord drs. Erik W. Kasteyln m.a. (geoloog en parapsycholoog): ‘Als je het wereldbeeld veel ruimer ziet kan het vele antwoorden geven. Het is een spiegel met je bewustzijn. Wat betekenen de enge en fijne plekken? Dit kun je niet uitleggen zonder de wereld van de geest toe te voegen. Het gaat in feite over

Nawoord

124


goed en kwaad. In de natuur ervaar je op fijne plekken trillingen van een hoger niveau. Op die plekken daar voelt men zich dichter bij het hogere. Er bestaat geoharmonie. Het zorgt voor het goede, rust, inkeer, vrede en samenwerking. Met licht verbonden is de toestand in harmonie. De donkere plekken hebben deze trillingen niet. Onze paradigma’s en overtuigingen liggen op straat, zijn gevat in onze taal.’ Het is dus de kunst voor ontwerpers om sferen met een hoge trilling te ontwerpen.”

Sfeer in bewustzijn is bewust in sfeer is een zoektocht die verder gaat. Op www.engenfijn.nl is te participeren in het vervolgonderzoek.


125


Bijlage

Resultaten enquête

Van juni 2005 tot en met maart 2006 was het voor deelnemers mogelijk om aan een enquête via een website op internet mee te doen. In totaal hebben 162 mensen gebruik gemaakt van die mogelijkheid. De achternamen zijn bij mij bekend, maar zijn in het kader van dit boek niet benoemd. De vragen (corresponderend met de hoofdstukken) en de antwoorden zijn in deze bijlage gegroepeerd, zonder te wijzigen in de antwoorden.De verwijzingen naar uitspraken, websites of literatuur, die bij sommige antwoorden zijn toegevoegd, zijn afkomstig van de personen die de antwoorden geven.De antwoorden hebben mij tijdens de zoektocht naar sfeer mede gestuurd in de ingeslagen zoekrichtingen, zonder de antwoorden als “waar” te beschouwen.

126


Geslacht

Frequency Valid percent

Valid niets ingevuld 1 0,6

Man 24 14,8

Vrouw 137 84,6

Total 162 100,0

Leeftijd

Valid 160

Missing 2

Gemiddelde leeftijd 42,36

17 1 0,6

18 1 0,6

19 2 1,2

20 3 1,9

21 8 4,9

22 1 0,6

23 1 0,6

24 3 1,9

25 2 1,2

26 2 1,2

27 2 1,2

28 2 1,2

29 4 2,5

30 3 1,9

31 4 2,5

32 4 2,5

33 3 1,9

34 1 0,6

35 4 2,5

36 3 1,9

37 6 3,7

38 4 2,5

39 3 1,9

40 5 3,1

41 4 2,5

42 5 3,1

43 4 2,5


127


Leeftijd Frequency Valid percent

44 7 4,3

45 3 1,9

46 3 1,9

47 4 2,5

48 6 3,7

49 3 1,9

50 5 3,1

51 1 0,6

52 2 1,2

53 3 1,9

54 5 3,1

55 3 1,9

56 1 0,6

57 3 1,9

58 1 0,6

59 4 2,5

60 2 1,2

61 3 1,9

62 2 1,2

63 4 2,5

64 4 2,5

65 1 0,6

67 1 0,6

68 1 0,6

69 1 0,6

70 1 0,6

73 1 0,6

Total 160 98,8

Missing System 2 1,2

Total 162 100,0

Geslacht

128


Hoofdstuk Fijne plekken

Wat maakt fijne plekken fijn?Marco (35): Openheid, weidsheid, natuur, ruimte.Agnes (56): Heb ik niet fysiek. Ik kan me in de tuin, het bos, aan zee, bij een mooi oud gebouw, met muziek prima voelen, de sfeer daar heerlijk vinden, maar dat heeft niets te maken met die situaties. Het helpt wel, echter alleen als ik mezelf al goed voel. Dus: eerst is nodig een eigen innerlijke harmonie (goed gevoel) en pas dan zie, hoor, ruik, proef, voel, etc. ervaar je de positieve kracht van je fysieke omgeving. Dat laatste is dus WEL van belang, maar pas secundair! Wat het dan fijn maakt is subjectief: voor mij moet het rustig zijn, verstild, aardekleuren, goed verzorgd, passend in de omgeving, enz. Maar nogmaals: een ander vindt iets anders, want dat is erg subjectief!Talitha (46): Natuur, authenticiteit, kleur, warmte, veiligheid, geen stress, mensen, lachen, alles kan en mag.Wilma (47): Mijn fijnste plek is mijn galerie, De Groninger Kroon, omdat de galerie helemaal mijn sfeer heeft, ik kan zelf de kunstenaars uitkiezen, de kleuren en de muziek in de galerie, de website, de uitnodigingen,alles heeft mijn sfeer, hierdoor ontvang ik mensen in de galerie die van dezelfde sfeer houden en dat is heerlijk!Tamara (22): De zon die schijnt. De bomen in bloei. De gebouwen en de knusheid van het pleintje (de manier waarop de gebouwen zijn neergezet, er bomen zijn geplant). Maar ook het feit dat ik hier onverwacht op een zondag was met twee vrienden en we het gezellig en naar onze zin hadden.Renée (64): Dat is mijn pottenbakkerij en galerie. Het is niet alleen voor mij een inspirerende plaats, mensen voelen zich blij en opgewekt als ze weg gaan.


129


Ge (59): Het bos bij mijn woonplek.Tineke (44): Aanwezigheid van bomen en lucht.May (36): De weidse blik, de zee en het licht dat weerkaatst wordt door de zon. De geur.Gertrud Maria (54): De lichtheid, het water, de kleuren.Wendy (29): Puur, mooi, eenvoudig maar toch zo complex. Veranderlijk; het is altijd anders, de lichtval, het weer, de stroming, de zee, de aanwezigen.Marjanne (48): Eén zijn met de natuur. Voelen van de kracht van de zon, de aarde, wind, ruiken van de omgeving.Maaike (33): Het is lekker dicht bij huis, ik bepaal zelf hoe het eruit ziet. Toch ook groen/rustig maar ook niet te rustig. Je kunt er met mooi weer op adem komen.Ada (60): Het is een cirkelvormig parkje in het grote park, met 3 cirkelvormige perken vol rozen. Witte, die citroenachtig ruiken, oranjegele, die zoetgeuren en donkerrode, die flets ruiken. Er is een weggetje langs, ook cirkelvormig, van kleine donkerrode klinkerstenen. Dat loopt leuk, stevig, vlak en toch ook weer niet. In het midden een perkje met 1jarige bloemetjes van dat moment en een buste van de vroegere directeur van de Gistfabriek, waar ik niks mee heb. Het gaat om de schoonheid van die bloemen, volle rozen met die heerlijke geuren. Het plekje wordt door een heg van de rest van het park afgeschermd, dat een gevoel van intimiteit geeft. En de zon schijnt er vol op, er zijn geen hoge bomen of struiken daar. Dat geeft ook een weids gevoel, ademend. Ik word er blij van. De rozen geuren tot november, ook zo leuk.Puck (52): Het is mijn tuin, die kan ik vanuit de kamer iedere avond zie. De houten paal met 39 us is een kopie van een paal op het Egmondse strand, waar ik mijn partner voor het eerst gekust heb. De lichtjes maken het tot een sprookjestuin. Ik verbind er goede herinneringen aan. Met klimrozen en een zitje eronder en

130


veel zon. Dit huis met tuin is als een warme jas.Desiree (51): Er is veel liefde en aandacht aan besteed. Er is niets wat geen speciale betekenis heeft, er hangt een goede, welkome, warme sfeer. Het nodigt uit tot dromen, tot fantaseren, tot mediteren.Esther (38): Het is er rustig en ik vind het er mooi.Sandra (38): Omdat het een centrale plek in huis is, mijn huis met eigen spullen en ik kan zijn wie ik ben.Marja (49): Als ik in harmonie ben met mijzelf kan ik overal een fijne plek van maken. Ik ben niet afhankelijk van een plek... de wereld is mijn plek hierin.Helma (45): De woonkamer. Warme kleuren aan de muur en accessoires, warme lichten, zonzijde, leuke kunst, foto’s.Annie (71): Ik heb geen specifieke fijne plek. Ik vind het heerlijk om op een mooie dag langs de zee te lopen.Theo (44): Afhankelijk van mijn stemming en welke sfeer ik bewust opzoek? Ik houd van rust en eenvoud en zoek vaak natuurlijke milieus op. Licht of donker maakt mij dan niet uit.

Wat is er te zien op de fijne plek en is er met ijver aan gewerkt? Marco (35): Openheid, ruimte, ver en weids uitzicht. Proces van miljoenen jaren, van natuur en ook mens.Agnes (56): Dat kan ik alleen zien met mijn eigen innerlijke gevoel. Voor mij is het ‘ijverige, fysieke werk van een ander eraan’ niet bepalend voor mijn gevoel van sfeer. Het is wel een toegevoegde factor om mijn innerlijke sfeer te kunnen behouden of er zelfs later naar terug te gaan om de sfeer te gaan herproeven. Daar moet ik dus mijn best voor doen (met ijver).Talitha (46): Eigen boerderij in Frankrijk: ja met eigen handen aan gewerkt. Het geeft voldoening. Het is de sfeer die je zelf hebt gecreëerd. Die kun je dus ook alleen zelf ervaren. Bij verhuur aan


131


derden blijkt dan ook dat niet iedereen diezelfde goede sfeer van voldoening en schepping daar ervaart.Wilma (47): In de galerie is heel veel kunst te zien, en daar komt nog bij dat de locatie voor Nederlandse begrippen vrij uniek is, deze combinatie maakt het voor veel mensen erg prettig om naar toe te gaan. Er is en wordt met erg veel ijver met man en kinderen aan deze voor ons bijzondere plek gewerkt. Tamara (22): Op dit pleintje stonden vooral gebouwen en wat bomen. De bomen groeien vanzelf en zijn niet door een tuinman in een of ander vorm geknipt, denk dat hier niet veel ijver aan te pas is gekomen. Aan de gebouwen daarentegen wel, deze hadden veel ornamenten. En de bewoners van de panden maakten het plein nog extra gezellig door planten buiten te zetten.Renée (64): Het is een heel oude plek, tussen de bollenvelden die in de zomer een scala van kleuren en geuren levert. Aan de voorzijde zicht op de duinen, waar je het weer kan zien veranderen. Als de meeuwen op mijn land komen weet je dat het slecht weer gaat worden.Ge (59): Het is aangelegd en deels verbonden met oud landschap, er heerst rust, en het visuele aanbod is groot, het onderhoud is niet regelmatig en soms achterwege gebleven, waardoor het bos leeft.May (36): Er is veel water, zand en de kust is deels kunstmatig aangelegd.Marjanne (48): Er is juist niet aan gewerkt. Het is puur de natuur.Ada (60): Er wordt regelmatig aan het parkje gewerkt, het wordt goed onderhouden. En ik heb zelf jarenlang de rozen verzorgd, zoals meteen na de bloei de oude rozen eraf gehaald, zodat de volgende bloei niet belemmerd werd. De cirkelvormige heg is ook mooi op hoogte en scherp gesneden.Puck (52): Er is een goede verdeling van zon & schaduw, een beetje spannend door de verborgen ‘kunst’ voorwerpen, Ik kijk uit op de

132


klimrozen die ik zelf snoei en in goede banen leid. Ik heb een zitje gemaakt om in de ochtendzon wat te kunnen drinken, maar daar is ‘s middags ook schaduw voor als het te warm is. In de winter hang ik pindasnoeren en vetbollen op en dan zijn er veel vogels die komen snoepen. In de zomer badderen ze in de waterschaal.Desiree (51): Er is heel veel te zien, alle muren zijn in diverse tinten bewerkt en beschilderd met diverse motieven, er is kunst, van allerlei pluimage, overal is iets verrassends te zien. Elke kamer heeft een eigen sfeer.Esther (38): Er zijn bomen te zien, een zandpad en gras. Er wordt niet veel aan gewerkt.Sandra (38): Oeps, nee niet met ijver..ha ha wat te zien is in ‘mijn’ spullen een weerspiegeling van mijn karakter.Marja (49): Nee ijver is niet nodig, harmonie wel.Helma (45): De stierenbloedrode wand, kussenhoezen, gezellig gevulde boekenplanken, planten, kaarsen.Annie (71): Alleen maar water en zand. De natuur zelf heeft er met ijver aan gewerkt.Theo (44): IJverig werken hoeft nog geen resultaat te hebben; ik kan een plek waar ijverig aan gewekt is nog steeds als eng zien; mogelijk is dat ook de bedoeling van specifieke enge plekken (een spookhuis op de kermis?).

Welke gevoelens roept de fijne plek op? Marco (35): Ruimte, genieten, je nietig klein voelen in zo’n grootse mooie wereld. Versteld staan.Agnes (56): Rust, omhulling, warmte, ‘(willen) delen’, vrede, creativiteit, ‘gevoel-van-eigen-kunnen, goed-functioneren’, mens-zijn, superioriteit, energie, geluk, tijdloosheid, ‘overstijging’, dankbaarheid.Talitha (46): Meer dan prettig.


133


Wilma (47): Haast te veel om op te noemen, de plek voelt als een kind voor mij, die ik met erg veel liefde behandel en het leuke is dat de bezoekers dit ook zo ervaren. Dit is geweldig om dit zo mee te mogen maken, dat je met jouw sfeer andere mensen een prettig gevoel kunt geven!Tamara (22): Fijne emoties. Denk terug aan de gezellige dag met mijn vrienden, vrolijk gevoel. De zon schijnt door de groene takken van de boom heen en op de straat. Het straatje er achter ziet er gezellig uit. Ik zou er zo nog eens heen willen.Renée (64): Ongelooflijk blij dat ik daar mag werken en dat ik daar mooie dingen kan maken. Ik maak ook urnen en zelfs dan, juist als ik met de eindigheid van dingen bezig bent, besef ik hoe blij ik ben dat ik nog leef.Ge (59): Rust, verbonden met natuur, ontspanning, frisse lucht ademen, weemoed.Cobi (60): Warmte, geluk, intense tevredenheid, rust.May (36): Rust, een relativerende kalmte, avontuur en oneindigheid. De basis voor het leven.Gertrud Maria (54): Speelsheid en dromerigheid.Wendy (29): Dat je kunt zijn wie je bent, even met niemand rekening hoeft te houden, een puur gevoel, een blij gevoel, intens dat het zo mooi is en dat jij hiervan mee mag genieten. Ontspanning, soms ontroerd, vooral ook een gevoel dat je boven jezelf uitstijgt! Herinneringen van vroeger met vrienden, dieren.Marjanne (48): Een heel diepe verbondenheid met de aarde.Ada (60): Het voelt als vreugde, dankbaarheid. Het is alsof ik er beter adem.Puck (52): Thuiskomen bij mezelf, op een plek waar ik voor geknokt heb en moeite voor doe om het te behouden. Trots ook op mezelf. Gezelligheid als de kinderen komen en we kunnen buiten eten of ernaar kijken.

134


Desiree (51): Geborgenheid, veiligheid, een warm welkom, gastvrijheid, open huis, wijn staat klaar, er wordt gelachen, je kunt er jezelf zijn.Esther (38): Dat ligt ook aan het weer, ik kom hier elke ochtend lopend doorheen, met regen ga ik er gedachteloos aan voorbij, maar als de zon schijnt is het zo mooi door de bomen heen, dat ik er wel ontroerd door kan raken. Vaak denk ik dan ook aan dingen, waar ik door de drukte van de dag nooit aan denk.Sandra (38): Rust, liefde, geborgenheid, vertrouwd.Helma (45): Rust, vrede, knusheid.Annie (71): Ruimte en blijheid roept het bij mij op.Theo (44): Rust, blijheid, vrijheid, ruimte in de geest


135


Hoofdstuk Enge plekken.

Wat maakt enge plekken eng?Tim (43): Geen idee.Marco (35): Associatie met enge film, De Lift, gezien toen ik een jaar of 12 was. Daarna waren scènes in liftschachten ook altijd geweldig eng, opgesloten. Zoals Towering Inferno, A view to a kill; allemaal films, waar liften in schachten naar beneden vallen.Angele (74): Lawaai.Agnes (56): Geen fysieke plek. Ik denk bij enge plek aan een verkrampt gevoel diep in mijzelf. Onbestemd. Ik kan dat oproepen door aan situaties te denken, die mij zijn overkomen (sterven broer; scheidings-rechtzaken; diabetes van zoon, etc.) Ik kan dat ook oproepen door aan mogelijke toekomstige situaties te denken: sterven van dierbare (b.v. één van mijn kinderen); verbranden van huis; pijn die ik zelf zal lijden, enz.) Het enge daarvan is dat ik er geen grip op heb.Talitha (46):Schemering in onbekende plek in buitenlucht - licht met veel grijstinten, je weet dat het steeds minder wordt - onbekendheid, angst voor zaken (slangen, spinnen, ..) die net buiten je gezichtsveld vallen - gebrek aan veiligheid - eenzaamheid, weinig geluid van mensen.Wilma (47): Mijn enge plek is ‘s avonds of ‘s nachts in een donker straatje in de stad lopen. Waarom? Omdat ‘het gevaar’ van alle kanten kan komen.Hans (63): Gevaar, dreigend, onherbergzaam.Tamara (22): Het feit dat het er donker is, stil en koud. Maar vooral de wetenschap over wat zich daar allemaal heeft afgespeeld. Het idee dat hier jarenlang mensen zijn uitgebuit, ziek geweest, dood zijn gegaan. Dat op dit bed mensen hebben geslapen die echt verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt.

136


Renée (64): Een ziekenhuis.Ge (59): Ik beantwoord de vraag in algemene zin: een enge plek is voor mij die plek, waar naar aanleiding van de omgeving negatieve gevoelens ontstaan, bijvoorbeeld: de plek is donker en ik ben op die plek bang in het donker, of het pad is smal en hoog en op die plek ben ik bang dat ik het pad afglijd.Tineke (44): Beklemmende sfeer opgesloten gevoel herinneringen aan vervelende situaties.Gertrud Maria (54): De duisternis, de rotsen met donker bos - hier hou ik echt niet van, in Ierland en in het Zwarte Woud is het ook zo eng, al straalt de zon.Wendy (29): Donker en stil, afgelegen. Geen licht geen mensen.Marjanne (48): Ik ga niet onder de grond. Dat vind ik dood eng. Ik ga hoog, diep ver, hard, in pikkedonker,alleen. Maar ik zal niet in een mijn gang gaan.Verder hoef ik nooit naar monument van een concentratiekamp, ik heb daar herinneringen over van alsof ik daar al ben geweest. Dat is goed zo maar ik hoef niet nog eens.Maaike (33): Gevangenis De Schie, uit de verte vind ik het een mooi modern gebouw. Maar van dichtbij komt het erg beklemmend over, echt een straf. Geheel massief, met lampen en tralies. Beroofd van de vrijheid.Ada (60): Ik beschrijf een plek. ‘s Avonds onder een treinviaduct. Als ik eronder door liep, zag ik snelgespoten spuitbus grafitti. Er stond “ homo’s moeten dood.”De gemeente heeft het nu verwijderd . Erachter is een parkje ,waar 3 thuislozen wonen in een cirkel van rododendrons. Hun ingang is naast het beton van het viaduct . Het is eng omdat het troosteloos is. Omdat het de rand van het bestaan is, het iedereen kan overkomen en de graffiti maakt, dat ik voel dat er geen tolerantie is. Generaliseren ,niet kijken waar het over gaat. Zomaar agressie spuien. Dat maakt me bang.Debby (31): Het is er donker en stil, terwijl toch alles leeft en


137


beweegt. Dus in de stilte hoor je toch van alles.Desiree (51): Als voorbeeld neem ik een strafkamp uit de tweede wereldoorlog.Esther (38): steen, steen, steen.Sandra (38): Ik heb geen speciale enge plek maar als het donker is en wetend dat er mensen verstopt kunnen zitten en of de deur kan dicht vallen.Marja (49): Nee echte enge plek heb ik niet, misschien omdat ik niet echt bang ben ingesteld. Als ik iets niet leuk vind, ga ik een afwachtende houding aannemen, en laat het over me heen komen. Hierin kan ik nog steeds er voor kiezen om ruimte voor me zelf te maken!Annie (71): ’s Avonds bij het tunneltje onder het spoor door naar het St. Clara ziekenhuis. Het is er donker, zit met spinrag en graffiti.Theo (44): Een plek kan eng zijn door een combinatie van factoren: moment van zien/beleven van plek. Als je boos of verdrietig bent beleef je plek anders dan wanneer je blij bent; of je alleen bent of met een groep (tunnel in met zijn twintigen is anders dan alleen ingaan); kleuren kunnen niet goed gekozen zijn, etc.Tim (43): Hoop het wel want nu is er niks te zien.Marco (35): Meer licht en gebruik van kleuren en geuren.José (44): Daar ben ik van overtuigd!Angele (74): Denk ik zeker.Agnes (56): NEE dus!Talitha (46): Absoluut wel : licht, kleur, materialen, beter overzichtelijke indeling van de ruimte, veiligheidsgevoel creëren.Wilma (47): Je kunt hier natuurlijk rekening mee houden, maar dit is natuurlijk een nadeel van heel veel plekken ‘s nachts in de stad.Tamara (22): ja, de plek zou te veranderen zijn. Dan zou de sfeer

138


ook anders zijn. maar bij deze plek is deze vraag denk ik niet erg van toepassing. Als hier een ontwerper een en ander zou veranderen zou de plek zoals hij nu is meteen al zijn waarde kwijtraken.Ge (59): Ja, maar tegen welke maatschappelijke kosten en worden die wel beschikbaar gesteld. De plek die ik nu voor ogen heb, wordt opgepakt. Er komt nieuwbouw de prachtige bossfeer verdwijnt, maar de enge plek en daarmee tevens ook sfeer veranderd.Tineke (44): Openheid, kleuren en licht.Desiree (51): Ja, maar een ontwerper kan het niet alleen af, heeft hulp nodig van spirituele werkers.Theo (44): Elke plek is te veranderen en kan derhalve een andere sfeer oproepen. welke sfeer is algemeen aantrekkelijk? bestaat er zoiets als een “algemeen beschaafde/prettige plek”?

Hoofdstuk Aards

Vragen vanuit een beroep. Marco (35): Kunnen we sfeer meer toepassen in de openbare ruimte, zonder ons steeds maar te richten op nieuwe ontwerpen? Laat de boel nou de boel eens zonder steeds maar weer op de tekentafel alles te willen regisseren. Sfeer is niet maakbaar, maar je kan het wel beïnvloeden.Agnes (56): Ik ben logopedist in mijn eigen praktijk. Het is van het allergrootste belang dat (kleine) kinderen en ook volwassenen in harmonie met zichzelf zijn of zullen komen om spraak en taal te kunnen verwerven. Ik moet dus als logopedist eerst een eigen innerlijke harmonie hebben om het beste in mijzelf en mijn patiënten te kunnen ‘zien’. Daarnaast kan mijn directe werkomgeving mij helpen dat ‘goede gevoel in mij’ te behouden of te versterken. Daar moet ik dus voor mezelf voor zorgen. Als


139


de ander de rust vindt spraak/taal te willen en kunnen verwerven zal voor die ander een prettige omgeving secundair kunnen helpen daarbij. Vraag: wie kan ‘weten’ wat de beste werkomgeving/werksfeer is voor een logopedist?Talitha (46): Over de sfeer tussen mensen onderling: in mijn werkomgeving geef ik weinig om sfeer in de ruimtelijke omgeving of het moet de grafische user interface van mijn PC zijn.Wilma (47): Wat zou je in je huis of tuin willen veranderen ten gunste van de sfeer?Tamara (22): Wat is sfeer precies en op welke manier nemen mensen sfeer waar?Renée (64): Hoe komt het dat mensen vaak zo geblokkeerd zijn, na-aperig en bang om zichzelf te zijn?Andre (22): Wat wordt er gedaan om de sfeer in Rotterdam zo prettig mogelijk te maken?Ge (59): Wordt er bij stedenbouw nog bewust met ontwerpen met sferen of vanuit de gevoelens van mensen uitgegaan?Wieneke (27): Waarom al die hoogbouw bouwen op de vakantieplekken, terwijl juist de ‘sfeer’ behouden blijft als je het kleinschalig en laag houdt?Cobi (56): Hoe kunnen kamers in een ziekenhuis met meer sfeer worden ingericht.May (36): Wat voor veranderingen kunnen er plaatsvinden om de sfeer te verbeteren? Wordt er überhaupt wel over nagedacht?Hannie (53): Zou sfeer te meten zijn? Of is het net als met pijn; wat voor de een 5 is, is voor de ander 8. Het dient misschien nergens voor om sfeer in een getal uit te willen drukken. Wel zou het makkelijk zijn als je een sfeer, die je ervaren hebt, wilt overbrengen aan iemand die er niet bij was. Je kunt dan zeggen: de sfeer was 10! en hebt geen eindeloze woordenstroom meer nodig, die toch nooit toereikend is. Sfeer moet zelf ervaren

140


worden. [Volgens Masuru Emoto, Japanse onderzoeker houdt water informatie vast en kopieert het deze informatie (golven in het water als je een steen erin gooit). Zo zou sfeer gekleefd aan waterdamp, meegenomen kunnen worden in de lucht.] Stel dat dit idee van die waterdamp opgaat. Dan mail je naar je familie in Canada: ‘ga overmorgen buiten staan, dan komt de sfeer van mijn verjaardag langs.’Stef (44): Is er een groep om samen met ons de ons ontbrekende schakel te laten voelen zodat we alles rond kunnen rekenen?Esther (38): Hoe komt het dat er bepaalde mensen zijn die toch fijn in de tuin zitten met plastic meubelen geen planten, veel steen?Kees (59): Is sfeer mogelijk zonder interactie?Marja (49): Ik heb geen vragen, ik heb er alleen maar contact mee. Ik ben geen lijdend voorwerp, maar ervaar het doel tot veranderingen van sfeer en ruimte.Theo (44): In hoeverre is sfeer niet persoonsgebonden en kan je veel meer een grootste gemene deler vinden?

Rapportcijfer voor de Nederlandse sfeer.Marco (35): Zolang het maar niet te geregisseerd is. Strand is 9, stuwwallen en zuid-limburgs heuvelland is ook 9 (prachtige vergezichten), polder is te strak, dat wordt een 5. Landschap in Randstad is persoonlijk gezien slecht, kneuterig, veel industrie, 4. Steden kunnen hoog scoren als er wat te beleven valt, tussen 5 en 8.Agnes (56): Algemeen: druk, vol, rommelig, onverzorgd, vies: 4. Stad: lawaai, druk, overvol, VIES, anoniem : 3. Dorp: kleinschalig(er), rust(iger), beschermder, niet anoniem, sociale controle, groener: 7. Polder: groen, stil, plaats voor dieren, geurend, onbeschermd(er): 7. Bos: verstild, groen, plaats voor dieren, schoon, geurend, donker in de nacht, eenzaam: 7. Zee:


141


groots, wijds, overweldigend in zien en horen, open, koud: 8. Stadspark: lieve poging, groen, stijf, vol, druk: 6.Talitha (46):Oude stadskernen: 8. Nieuwe dorpen en steden: 4. Polder, bos, strand: 6.Wilma (47): In het algemeen ruim voldoende, zeker als je het gaat vergelijken met andere landen, Natuurlijk zou ik het leuk vinden als er nog meer kunst overal te zien zou zijn.Tamara (22): Ik geef de sfeer in de openbare ruimte in Nederland een 6,5. In sommige dorpen, de centra van sommige steden (Amsterdamse/Utrechtse grachten) vind ik de sfeer meer waard. In een polder minder, daar krijg ik een onveilig gevoel.Renée (64): Als je moeite doet om rustige plekken te ontdekken, dan een hoog cijfer voor polder en strand bij Julianadorp waar ik woon. Een bos maakt mij melancholiek, maar ik voel me er soms wel blij.Andre (22): De meeste stadscentra: 7,5. Daarbuiten woonwijken met veel groen en levendigheid: 7,5. Vinexlocaties, flatwijken: een 4. Rustige omgeving als dorp, polder, bos, strand: 8. Bedrijventerreinen zoals je die langs de snelweg ziet 1 (roept nare sfeer op!).Ge (59): Daar kan ik geen zinnig overzicht van geven; op elk vlak zijn prachtige sferen, maar ook het tegendeel is te vinden. Een cijfergevoel heb ik daar niet bij.Wieneke (27): De natuur geef ik een 7,5, daar kan je nog veel sfeer en rust aantreffen. Aan de rest van Nederland geef ik een 6,5. Op enkele uitzonderingen na zoals mooie, oude steden.Cobi (56): In de stad vind ik weinig openbare gebouwen een voldoende scoren. Vooral de ‘moderne’ gelegenheden blinken uit in kilte en afstandelijkheid en geven het gevoel dat je er snel moet weg wezen.

142


May (36): Over het algemeen is Nederland wel kunstmatig, er is nog weinig ongerept of aan het toeval overgelaten. Cijfer gemiddeld: 8. Nederland heeft een heldere, lichte, relaxte sfeer.Marjanne (48): Polder bos en strand is altijd goed, alleen wordt te vaak natuur gemaakt in plaats van gelaten. De stad is er omdat hij er moet zijn en elke stad heeft zijn eigen sfeer en mensen die daarvan houden en daarvoor komen. Voor mij op dit moment is de sfeer overal goed omdat ik me helemaal goed voel. Zelfs in een voetbalstadion (en ik heb niets met voetbal) zou ik nu genieten van de mensen.Hannie (53): Over het algemeen wel een 7. Er wordt toch wel vrij zorgvuldig omgesprongen met het beetje ruimte dat we hebben. Wat soms wel ontaard in wat teveel hekjes en bordjes. Slecht vind ik die prestigieuze projecten zoals de hoge snelheidslijn hier in mijn omgeving. Ze smijten iets door een landschap heen waar niemand op zit te wachten en waar veel boeren voor hebben moeten wijken. Ook slecht vind ik die vreselijk benauwde huizenbouw in volkswijken. Daar valt met geen enkel leuk parkje nog iets moois van te maken.Stef (44): Is per plaats verschillend.Ada (60): De natuur is sfeervol voor mij. De zee, het strand. Daar waar de cultuur erbij komt, gaat het vaak mis. Maar de cultuur kan ook weer iets nieuws brengen, dat weer sfeer maakt. En een cijfer geven vind ik lastig. Want waarop geef je een cijfer? De sfeer van lelijkheid is ook sfeer. Daar waar nut voorop staat, het proppen van mensen in huizen, het makkelijk maken om land te bebouwen. Daar gaat de sfeer weg. Verder is de weidsheid van een polder door zijn lichtval heel mooi dus, het ligt er maar aan wat je opvalt en wat je raakt.Desiree (51): stad: oude kern vaak mooi, gezelligheid, uitnodigend, verrassend, speels, mooi om te zien, nieuwbouw: vaak affreus,


143


hoewel verbetering zichtbaar is, kaal, verhoudingen niet goed, lelijk materiaalgebruik, te weinig groen. Bos: oude bossen: geweldig, fantasieoproepend, uitnodigend, spannend, ontroerend, tot verbeelding sprekend, uitnodigend tot meditatie en overpeinzing. Strand: heerlijk als er bijna niemand is, ruig, oneindig, weids, oude energie wordt omgezet in verfrissende nieuwe energie, meditatief. Tijdloos.Esther (38): Stad:4. Dorp: 8. Polder: 7. Bos: 9. Strand: 6.Sandra (38): Het gaat allemaal langzaam vooruit, meer aandacht voor kunst en kleuren en als ik het niet onderverdeel een 7.Kees (59): Sfeer is niet een objectief gegeven waar je een cijfer voor kunt geven. Sfeer is altijd ingekaderd en je speelt zelf de hoofdrol in het totaal.Marja (49): Ik kan me heerlijk voeden door de zee en het strand. Dat maakt me heerlijk leeg en voedt me met verse kracht en energie.Annie (71): De ene stad geeft meer sfeer dan de andere, maar de steden die mij aanspreken geef ik een 8. Polder de ruimte en de vrijheid een 9. Bos een 7. Strand een 10Theo (44): Persoonlijk ben ik gek op weidsheid, wat je vind in weidegebieden. Sluit niet uit dat ook een plein of een kamer een prettige sfeer of een juiste sfeer (passend bij het moment) kan hebben.

Wanneer voelt een plek gezond aan, welke kenmerken heeft zo’n plek?Marco (35): Moeilijk. Wat is een gezonde plek? Plek met alleen maar mooie mensen? Mooie kleuren? Ik weet het niet.Angele (74): Moet aangenaam en praktisch zijn voor de mensen die er komen.Agnes (56): Wanneer voelt een plek als rust; natuurlijke kleuren,

144


geluiden, geuren, bewegingen, enz. Waarin mensen functioneren die een innerlijke rust en harmonie uitstralen.Wilma (47): Als een plek veel ruimte en licht heeft.Tamara (22): Als natuurlijke factoren, zoals bomen, planten, zonlicht, lucht aanwezig zijn.Renée (64): Als je de plek als niet bedreigend of “eng”ervaart.Ge (59): Een plek voelt gezond aan als je je positief met de plek kunt verbinden.Wieneke (27): Als hij schoon, fris, licht, kleurrijk, lekker ruikend, rustgevend, gezellig is.Cobi (56): Als de plek niet te warm van temperatuur is, frisse lucht, niet te donker. Sprankelend geluid van water helpt ook.Marjanne (50): Een gezonde plek onderhoudt zichzelf, straalt kracht uit waardoor mensen/dieren erdoor aangetrokken worden; een gezonde plek geeft je ook kracht wanneer je daar al weg bent.Hannie (53): Als er aandacht en zorg uit spreekt. Het voelt gezond aan als het eerlijk overkomt, er over nagedacht is en degelijk in elkaar gestoken.Stef (44): Als bodemuitstraling boven 165 cm is. 2e laag zacht, boviswaarde >6500, POA>60%, orgon >20, dor en Uranur 0 of naderend 0. Als aan al deze zaken is voldaan voelt de plek goed en geeft energie aan het individu of systeem. Als er 1 ontbreekt is dit al niet het geval. Door veel eigen onderzoek door mij en de mensen om mij heen waargenomen. Er zijn meer dan 200 gedocumenteerde waarnemingen, zie www.wichelroede.nl: Van nature vermijdt de mens slechte plekken (geopathogene zones) en zoekt de goede plaatsen op. Dit is voor een ieder zeker herkenbaar; je voelt je ergens prettig – ‘er is hier iets’ - of niet. Enkele voorbeelden hiervan: het ene bos nodigt uit voor een wandeling, een ander niet; een bepaalde zitplaats voelt prettig (‘geeft energie’)


145


terwijl een andere slecht(er) aanvoelt (‘neemt energie’). Kortom; we voelen ons tot een bepaalde plek aangetrokken of ergens door afgestoten. Dit verschijnsel heeft alles te maken met energie. Het aanvoelen van sfeer.De Fransman André Bovis heeft een schaal ontwikkeld om de vitaliteit van mensen en voedingsmiddelen te bepalen. Dit deed hij omdat hij een accurate, doch eenvoudige, methode zocht voor bepaling van de kwaliteit van levensmiddelen, waarmee hij zich beroepsmatig bezig hield. Hij ging ervan uit dat alle materie straling uitzendt. De frequentie/golflengte van deze straling meende hij te kunnen meten. Hij maakte een schaalverdeling en kon, door een pendel over deze schaalverdeling te bewegen, de waarde van het gemeten product aflezen. Bovis noemde zijn instrument de ‘biometer’, welke een groot succes werd. Na de tweede wereldoorlog werd de methode van Bovis door de natuurkundige Simonéton verder uitgewerkt en de uitslag van de schaalverdeling wordt vanaf die tijd ‘Boviswaarde’ genoemd. Gezonde mensen hebben een waarde van 6500 tot 8000 op de Bovisschaal. Daarom moet de mens, om gezond te blijven, voedsel consumeren van meer dan 6500 Bovis. Veel voedingsmiddelen halen deze waarde niet. Deze producten verminderen de levenskracht van de mens, in plaats van er iets aan toe te voegen. Het is bekend dat b.v. rijpheid, versheid en de bereidingswijze invloed hebben op de Boviswaarde van een bepaald product. Door het werk van Simonéton werden de biometer en de Boviswaarde bekend. Meerdere mensen leerden ermee omgaan. Al snel werd ontdekt dat niet alleen voedingsmiddelen een Boviswaarde hebben. Alles (organismen, voorwerpen, ruimtes, plekken, boeken, symbolen, etc.) heeft zijn eigen Boviswaarde. Daarmee is de Boviswaarde geen directe maat voor de vitaliteit van iets of iemand, maar eerder een voorwaarde voor gezondheid

146


en vitaliteit. De Boviswaarde is een maat voor de heelheid (= in verbinding met zijn kosmische bron/goddelijke kern) van een systeem (lichaam, voorwerp, plek, etc.). De Boviswaarde geeft aan in welke mate aardse en kosmische krachten, materie en geest elkaar doordringen; hoe heler en hoe heiliger, des te hoger de Bovis. Het is bekend dat ‘iets’ met een hoge Bovis waarde de energie van iets/iemand met een lage Bovis aanvult; terwijl het omgekeerde - een object met een lage Bovis waarde kan de energetische waarde van iets/iemand met een hoge(re) Bovis laten dalen - eveneens geldt. Het is bekend dat plant, dier en mens stress kennen en we kunnen deze stressenergie uitdrukken in een eenheid. Omdat we de stressenergie kunnen meten, is het mogelijk om ook het verloop te volgen. Dit wordt ook in elke meting direct zichtbaar. Bekend is dat een verbetering in sfeer een verbetering van levensprocessen met zich meebrengt. Deze verbetering zorgt ervoor dat er een goede opbouw van energie mogelijk is waardoor de verliezen tot een minimum worden beperkt. Dit kan zelfs zover gaan dat het zelfherstellend vermogen weer gaat functioneren. Sfeer zoekt elke keer naar een evenwicht tussen zender en ontvanger. Je weet intuïtief wanneer je op de juiste plek bent. Sfeer laat het je weten.Maaike (33): Groen eromheen, goede lichtval, passend in het geheel/tijdsgeest, de staat van onderhoud, geen beladen sfeer door wat zich in het verleden heeft afgespeeld, de gesteldheid van het milieu en geen milieuvervuiling of vandalisme. Een bepaalde uitstraling waardoor je het als mooie plek beschouwt zowel qua uiterlijk als emotioneel (je voelt je er thuis).Ada (60): Als ik schoonheid zie, of ontzag voel, of als er verwondering in mij ontstaat, is de plek ook gezond. Mijn hart is dan open .Desiree (51): Er hangen geen mistige, grijzige flarden energie, het


147


is er stralend, licht kan overal bij, dieren zijn er vrolijk, planten doen het goed, het nodigt uit tot overpeinzing, tot vrolijkheid, tot gastvrijheid, mens en dier voelt zich hier veilig, het is er opgeruimd, geen rotzooi, geen negatief geladen zaken, geen tl verlichting, de plek straalt als het ware een waterval van energie uit van lichtstralen.Esther (38): Als het licht is, luchtig, ruim, stil, planten staan er gezond bij en staan niet te overleven. Geen afval, materiaal past bij de omgeving.Helma (45): Niet rokerig, geen uitlaatgassen, niet te vol en niet te leeg.Annie (71): Als ik er ruimte en frisse lucht voel en het ademt. Veel licht en warmte.Theo (44): De plek is gezond als het licht, ruim, spanningsloos is.

Hoofdstuk Materie

Hoe maken we sfeer?Elizabeth (53): Bloemen, kleuren, kaarslicht, of goede sfeerverlichting.Corina (41): Kleurgebruik, combinaties, muziek, licht, personen.Tim (43): Omgang, communicatie, houding, eten, drinken, verlichting, decor, kleding, uitstraling.Marco (35): Sfeer maken kan op zoveel manieren. Muziekje opzetten, kaarsjes aan, deuren en ramen open om buiten naar binnen te halen, etc.Lies (54): Thuis: door de elementen in een pand te stoppen die voor de inwoners van het huis een gevoel geven van behagen. Buiten: door met een open mind door het leven te gaan zonder vooroordelen. Werk: ook hier d.m.v. communicatie met collega

148


de elementen in een pan te stoppen, zodat er voor zoveel mogelijk mensen een gevoel van behagen wordt geschapen.Lydia (39): Door hoe je zelf in de ruimte staat, en voor mensen die daar gevoelig zijn, ook door de anderen die er zijn. Daarnaast speelt licht en donker ook een rol.José (44): Door te zijn hoe ik me op dat moment voel. Als ik blij ben maak ik lol, als ik behoefte aan gezelligheid heb, steek ik een kaarsje op, als ik boos ben, verandert de sfeer ook.Elizabeth (64): Thuis: hier creëer je zelf een omgeving. Buiten: je kunt het ook hier creëren, b.v. je eigen tuin of je kunt de plekken die je prettig vindt selecteren. Op het werk: aanpassing van bestaande omgeving.Elizabeth (51): Door je in huis te omringen met zaken die bij je (leven) horen en die je mooi vindt. Op het werk door een eigen werkplek, en door goed contact met je collega’s. Door een positieve, opbouwende instelling.Marieke (50): Overzicht = opruimen!! Oppervlakten vrij (“I want my surfaces back”): Niet mijn sterkste punt. Kleur, vorm, geur, kleur. Bloemen, kaarsen, muziek, verf, stoffen. Heel belangrijk: tijdsindeling. Meer rust geeft ontspanning. Dus goed timemanagement. Buiten (tuin) minder ordening, wel veel kleur en vorm en wildheid. Ruimte geven aan wat is en wil zijn; geen overmaat aan dwang.Ruth (55): Mij te omgeven met dingen waar ik mij thuis bij voel.Agnes (56): De vraag is of je sfeer echt maken kunt. Je kunt wel de omstandigheden zo gunstig mogelijk maken om sfeer op te roepen, maar het ervaren van sfeer ligt in de (andere) mens. Zorg voor rust en harmonie, zorg voor tijd en belangstelling, zorg voor gunstige factoren om de zintuigen te stimuleren die de emotie kunnen beïnvloeden (b.v. warmte - licht - muziek - bloemen -kleuren -iets lekkers - ruimte - goede zitplaats, etc.).


149


Talitha (46): Ben ik heel weinig bewust mee bezig in het dagelijks leven. Daarom des te meer in mijn vakantiehuis.Wilma (47): Ten eerste door wat je zelf uitstraalt, ieder mens heeft een eigen sfeer om zich heen. Ten tweede door je omgeving die je zelf kunt maken, door kleur, materialen, licht, muziek enz.Hans (63): Kunstwerken bewonderen, mooie kleuren toepassen, mogelijkheid om naar muziek te luisteren of te maken, stilte, lezen, comfortabel meubilair.Tamara (22): Dat ligt natuurlijk heel erg aan de situatie en aan wat voor sfeer je wilt creëren, maar het zal er voornamelijk op neer komen dat je een positieve, goede sfeer wilt scheppen. zelf doe ik dit vooral door middel van licht (licht dimmen, sfeerlichtjes, kleine lampjes, kaarsen e.d.) en gepaste muziek. soms ook door geuren (geurkaarsen, goede geur uit keuken e.d.).Renée (64): De sfeer ontstaat vanuit mezelf. Thuis met ook het creëren (koken), buiten geniet ik en dat werkt ook aanstekelijk en op mijn werk (de pottenbakkerij) is het een centrum van sfeer. Oude dingen in een oude boerderij, potten die net gedraaid zijn, kleuren.Sanne (24): Humeur, muziek, lichtbron.Andre (24): Plantjes, warme kleuren, fijne (kantoor/tuin)meubels, iets van jezelf (foto van iemand), kunst.Ge (59): Met je eigen karakteruitstraling maak je al een eigen sfeer, die je dan met hulpmiddelen nog verder uitbouwt. Thuis doe ik dat o.a. door op te ruimen, door verlichting, door meubelen, door onderhoud te plegen. Buiten doe ik dat door de tuin goed te verzorgen en buitenonderhoud aan het huis te plegen en contacten met mensen op te bouwen. Op mijn werk momenteel enkel middels mijn aanwezigheid en door hoe ik mijn collega’s benader.Bob (32): Sfeer creëer je aan de hand van je gemoedstoestand. Bijvoorbeeld het bekende verhaal van romantisch gevoel, dan

150


komt het romantische kaarsje, muziekje, hapje om extra sfeer te creëren.Lydie (51): Thuis door het gezellig te maken; op het werk om goed te luisteren en vertrouwen te schenken. Buiten; observeren en goed te luisteren.Wieneke (27): Thuis: verlichting, met licht kun je heel veel sfeer maken, denk maar aan mooie lampjes, kaarsen enz. Ook het gebruik van kleuren en accessoires in combinatie met hout geeft voor mij de perfecte sfeer. Werk:collegialiteit, heb je het gezellig en fijn is dat de sfeer meestal ook gelijk. Een opgeruimde maar gezelliger werkplek. Buiten: soms heeft het lopen in een bos al sfeer genoeg, de natuur doet zijn werk. Maar je kunt ook de sfeer meenemen, denk aan een picknickmand; onder het genot van een drankje en hapje draag je bij aan de sfeer.May (36): Thuis: kaarsen, wierook, rust, warmte en kleur. Buiten: afhankelijk van het weer, bewust van omgeving, alert, alle zintuigen worden (over)gestimuleerd. Werk: niet te veel afleiding (zakelijk), planten.Nynke (32): Je kunt zelf sfeer maken door datgene wat je uitstraalt (door houding, mimiek, maar ook kleding e.d.) en wat je zegt, hoe je met anderen omgaat.Wendy (29): Thuis: boek, borreltje, kaarsjes, wierook, muziek, voedsel, de hele aankleding van het huis. Werk: aankleding, humor, kaarsjes, muziek, er zijn voor de ander/ aandacht.Stef (44): O.a universele liefde. of orgon; levensenergie.Imke (31): Thuis: door de manier van inrichten van mijn huis (kleuren die ik gebruik, soort meubels, foto’s ophangen, gebruiksvoorwerpen van overledene in huis plaatsen/gebruiken, (gebruiks)voorwerpen uit andere landen), muziek draaien die afgestemd is op mijn gemoedstoestand, lekkere pot thee zetten. Buiten: ik heb een tuin. Deze tuin heb ik wat rommelig en voor


151


mij “gezellig” ingericht (ik houd niet van statisch). Daarbij heb ik gebruik gemaakt van veel verschillende potten. Ook heb ik de meest uiteenlopende planten/bloemen in mijn tuin geplant maar met name planten die mij raken vanwege hun schoonheid en planten die bij mij bepaalde herinneringen oproepen (voorbeeld: seringen, vingerhoedsplanten en kruisbesstruiken roepen bij mij herinneringen op van de hof van mijn opa waar ik zo’n fijne jeugd heb gehad. Deze heb ik dus in tuin geplant). Werk: op mijn werk probeer ik heel erg mijn persoonlijkheid door te laten komen. Ik geloof namelijk niet dat ik mijn persoonlijkheid kan uitschakelen op het moment dat ik aan het werk ben. Of anders gezegd: ik probeer mijn persoonlijkheid te combineren met mijn baan. En dat kan variëren van de manier waarop ik met mijn collega’s probeer om te gaan, tot de persoonlijke voorwerpen of dingen die staan voor mijn persoon op te hangen of neer te zetten op mijn werkplek.Puck (52): Door mezelf te zijn, rust en warmte uit te stralen, geïnteresseerd te zijn in de ander. Op mijn werk (thuiszorg) is dat niet anders.Petra (39): Ik zorg er voor dat ik me op elke plek prettig voel, ofwel voor een prettige sfeer zorg.Theo (44): Afhankelijk van stemming, doel, etc. In principe staan je veel middelen tot je beschikking: kleur, voorwerpen, onderlinge rangschikking, etc.

Bestaan er sfeerdeeltjes?Tim (43): Spanning werkt altijd, in welke vorm dan ook.Marco (35): Ik denk dat je wel andermans gevoelens kunt ervaren, wederom door gebruik te maken van je eigen zintuigen.Lydia (39: Ik denk dat op en in onze wereld alles mogelijk is. Dus ook dit.José(44): Daar geloof ik wel in.

152


Elizabeth (64): Spanning tussen mensen is duidelijk voelbaar.Dat betekent dus dat spanning wordt overgedragen van de ene mens op de andere.Angele (64): Kan ik mij iets bij voorstellen.Agnes (56): Zeker ervaar je de stemming, de sfeer van een ander. Soms bedrukt je dat en ga je mee in die spanning, das negatieve sfeer. Maar soms prikkelt het je juist om die spanning, die negatieve sfeer te ontwijken, of juist te helpen verminderen. Dat is dus weer je eigen innerlijke emotie die bepaalt hoe je op de sfeer (emotie) van de ander wilt of kunt ingaan. Je eigen levenservaring en associaties, factoren van dat specifieke moment bepalen je houding tegenover de sfeer van een ander.Talitha (46): In deze richting zal er vast een wetenschappelijke verklaring gevonden kunnen worden voor onverklaarbare interactie tussen objecten.Wilma (47): Ik geloof zeker dat het op deze manier zou kunnen werken.Hans (63): Daar weet ik niets zinnigs over te zeggen.Tamara (22): Ik denk dat je inderdaad elkaars spanning kunt voelen. Misschien komt dat door overspringende deeltjes, maar ik denk dat die niet perse nodig zijn. Als je naar een televisieprogramma kijkt waarin de acteurs een andere taal spreken dan de jouwe, zou je toch een gespannen sfeer kunnen voelen die heerst in het programma. Dit wordt duidelijk uit het stemgebruik en uit de houding van de acteurs. Omdat dit een televisieprogramma is en je je dus niet in dezelfde omgeving bevindt als de acteurs, kunnen de deeltjes niet overspringen. Toch voel je dezelfde spanning. Om spanning van anderen te voelen maak je dus gebruik van hun lichaamstaal.Renée (64): Men heeft het over aura’s, ik heb het liever over uitstraling van mensen.Sanne (24): Onzin.


153


Ge (59): Je voelt onweer aankomen, je voelt de spanning in een groep waar ruzie heerst. Er is dus iets wat wij oppakken van buitenaf, wat dat is weet ik niet. Hoe verfijnder de meetinstrumenten worden, des te meer we verbaasd zullen zijn van de banden tussen ons onderling.Lydie (51): Ik denk dat je elkaars spanning kunt voelen maar dat het met meer zintuigen te maken heeft, zoals uitdrukking op iemands gezicht , toonhoogte van de stem (is trilling), maar ook dingen die verzwegen worden. Spanning is natuurlijk ook te meten met instrumenten.Wieneke (27): Ik denk zeker dat je spanning over kan slaan op iemand anders, of dat door overspringende deeltjes gebeurt weet ik niet, ik denk eerder door een soort van spanningsvelden.May (36): Alles is energie, met verschillende trillingswaarde en die is waarneembaar.Gertrud Maria (54): Dit klopt helemaal. Ik heb meer dan 1 voorbeeld hiervan, ik ben heel gevoelig vandaar.Wendy (29): Ik denk dat dat zo is, ik voel heel vaak de last of vreugde van de ander. Zonder dat iemand iets heeft gezegd of gedaan ik voel het gewoon.Nynke (32): In letterlijk overspringende deeltjes geloof ik niet.Hannie (53): Dat zou waar kunnen zijn. Ik ben benieuwd hoe dit onderzoek afloopt, speciaal m.b.t. objecten. Als ik naar mijn hond kijk moet er wel zoiets aan de hand zijn. Hoe weet die hond dat er iets staat te gebeuren, dat van de gewone gang van zaken afwijkt, lang voordat ik dat d.m.v. lichaamstaal kenbaar maak. Of denk ik dat maar dat ik niets uitstraal. Die hond lijkt toch fijner afgestemd te zijn dan ik.Stef (44): Klopt; dit kan heel goed. Een slechte sfeer nemen we ook waar. Dit gaat niet via materie maar via fijnstoffelijke zaken. Een meetapparaat is in aanbouw bij een kennis van mij.

154


Jacky (38): We voelen elkaars spanning omdat we dicht bij elkaar staan, als het ware in elkaars aura. Het zou best kunnen dat we elkaars aura voelen omdat deeltjes overspringen met onze lading erin, en in die lading zal dan bepaalde informatie zitten.Carla (41): Er zijn talloze voorbeelden van energieoverdracht. Hoe je het voelt als iemand naar je kijkt, Hoe je bij iemand die je bekend is bijna zijn/haar gedachten kunt lezen. Als iemand te dicht op je lip komt staan. Hoe je je soms afsluit voor iemand omdat je hem/haar niet vertrouwt enz. Maar ook het wegvluchten van de dieren bij b.v de tsunami, het reageren van de computer op een slecht humeur enz. enz. Dit zijn bekende voorbeelden, maar gaat wat mij betreft nog veel subtieler verder.Marieke (29): Ik denk dat je dat alleen kunt als je er open voor staat en er bewustzijn voor hebt. Ik zelf kan’t soms, maar niet altijd (gelukkig) en zeker niet op commando.Ada (60): Ik voel energie en als iemand erg gespannen is, is dat soms behoorlijk lastig . Onderdrukte woede is ook zo. Letterlijk lijkt het of er stroom op zo iemand staat . En dat straalt dan in mensen die ernaast staan. Dus ga ik vaak een eindje verderop staan. Maar het is gewoon elektriciteit .Desiree (51): Ja, dat hoort bij de uitgezonden energie van gedachten, emoties, handelingen, etc.Jet (68): Tijd en ruimte horen bij het leven in de derde dimensie. Alles bestaat tegelijkertijd in een veld van mogelijkheden. Voor mij is al lang duidelijk dat we spanning op elkaar kunnen overdragen. De wetenschap heeft zichzelf beperkt door van elk fenomeen verklaringen te eisen en te ontkennen hetgeen niet zichtbaar gemaakt kan worden. Er is jaren geleden al bewezen dat een gedachte iemand kan beïnvloeden, zelfs al zit die persoon aan de andere kant van de wereld.Esther (38): Ik denk dat de ene mens gevoeliger is dan de andere.


155


Sandra (38): Niet nodig, want de spanning is toch wel te voelen.Kees (59): De kleinste subatomaire deeltjes bestaan alleen nog maar uit vibrerende energie, dus geen materie meer. De mensen, maar ook alle dingen hier op aarde, zijn opgebouwd uit dezelfde onstoffelijke, vibrerende energie. Logisch dat er uitwisseling plaats vindt.Marja (49): Ik denk dat de deeltjes tussen atomen... iets wat te klein is om te zien met het blote oog, onderhevig is aan energie, waar wij bewust mee kunnen werken. Het maakt dingen mysterieus, zonder dat het dat is, maar zo wel bekeken wordt door exacte wetenschappen. Ik ben blij dat hier eens onderzoek naar gedaan wordt, want het kan wel eens een doorbraak zijn voor mensen waarvan men altijd gezegd heeft dat ze zweven, zodat er iets tastbaars is en bewezen kan worden.Jean Paul (48): Ik denk niet dat deze energie te meten is via deeltjes. Volgens mij is het ook waar te nemen in een puur luchtledige situatie. Voor mij is dit de universele energie waaraan we allemaal zijn gekoppeld. De overdracht is veel complexer en directer dan via deeltjes.Annie (71): Dat vind ik een te ingewikkelde vraag en weet daar geen antwoord op.Theo (44): Weet niet.

Alles is trilling.Marco (35): Nee.José (44): Misschien wel.Elizabeth (64): Is mogelijk. Spanning is zichtbaar en voelbaar.Angele (74): Misschien.Agnes (56): Dat is voor mij te natuurkundig, te exact, te rationeel gezegd. Ik blijf bij het gevoel dat sfeer IN MIJZELF zit, onder invloed van mijn eigen zintuigen en vooral mijn eigen levensweg.

156


Talitha (46): Wie zal het zeggen?Wilma (47): Het zou best wel eens kunnen.Hans (63):Weet ik niet.Tamara (22): Nee, ik geloof niet dat het iets te maken heeft met materie, ik denk dat sfeer iets psychologisch is. Als sfeer trilling van deeltjes zou zijn, dan zou het dus niet kunnen dat verschillende mensen dezelfde sfeer op een andere manier interpreteren.Sanne (24): Er zijn hoge tonen die je niet kunt horen maar wel voelen, dat is trilling van deeltjes, het maakt dat vele mensen zich onprettig voelen.Ge (59). Ik weet het niet, maar ook al is het een trilling, wat doe je er dan nog meeLydie (51): Alles trilt.Tineke (44): Misschien wel jaWieneke (27): Deze stelling is voor mij veel te natuurkundig. Sfeer creëer je en komt niet door trillende deeltjes naar mijn idee.Cobi (50): Het is een onderdeel ervan.May (36): Juist!Gertrud Maria (54): Nee, de materialen en de kleuren plus de energie van de sfeerscheppende maken de sfeer.Nynke (32): Zou kunnen, maar voor mij is dat een te natuurkundige verklaring.Wendy (29): Denk meer de aanwezigheid van deeltjes, de een voelt het wel, de ander niet. Het is - denk ik - als je ervoor openstaat dat je het voelt.Marjanne (48): Zo zou je het wel kunnen noemen.Stef (44): Deels er is nog een andere dimensie die we nog niet kennen als mens. Op sommige plaatsen is hij al zichtbaar voor gevoelige mensen ( als een damp).Maaike (33): Natuurkundig gesproken wel, maar menselijk gezien zegt dat niet zo veel.


157


Jacky (38): Als sfeer energie is, en energie bestaat uit deeltjes, en elk deeltje op deze aarde beweegt(of wij dat nou kunnen zien of niet) dan zou sfeer misschien wel trilling van deeltjes kunnen zijn met informatie erin op geslagen.Carla (41): Tja, volgens mij is het gewoon een overdracht van een energiecompositie. Geen idee of dat deeltjes zijn. Als ik hun was zou ik wel trillen.Marieke (29): Nee, ik denk niet dat het vaste deeltjes zijn, het is een gevoelskwestie, een gedachte.Ada (60): Alles is trilling van deeltjes. Jij en ik ook. Daar kan ik verder niets mee . Want een steen bestaat ook uit een dichte vorm van trilling . Maar stel, dat sfeer trilling van deeltjes is en dat wat zegt, wat zegt het dan? Dat sfeer leeft en geheugen heeft ,en opgewonden is of zwaarmoedig, etc. Dat sfeer overal heen kan stromen. Dat sferen contact met elkaar kunnen hebben, zoals mensen dat ook kunnen hebben. Of dat sfeer een uitademing van mensen is, die wat beleven.Desiree (51): Als je energie en lichtgolven wilt samenvatten in deeltjes, dan ja.Jet (68): Ja, sfeer is energie, is trilling (van deeltjes of van golfjes. Dat lijkt van de observator af te hangen).Kees (59): Ja, er ontstaan allerlei vibrerende patronen.Marja (49): Nee, niet mee eens. Trillingen van deeltjes zorgen dat de boodschap die je er in wilt leggen meebewogen wordt. Trillingen zonder menselijke invloed kunnen dit niet veroorzaken.Jean Paul (48): Nee. Dan zou emotie dat ook moeten zijn. Sfeer is positieve energie. Een krachtvorm welke wij nog moeten ontdekken.Theo (44): Zou kunnen; zeker indien vorige theorieën kloppen.

158


Zo zou sfeer gekleefd aan waterdamp, meegenomen kunnen worden in de lucht. Hoe denk jij dat het werkt?Marco (35): Sfeer ervaren is iets persoonlijks, welke je ook ervaart vanuit je eigen context. Je kan wel gevoelig zijn voor andermans sfeer (bijv. ervaren dat iemand enorme angst ervaart), maar het zelf ervaren blijft iets persoonlijks, een som van alle ervaringen die je op dat moment via prikkels ervaart.José (44): Overal is energie dus ook in waterdamp. Maar of het meegenomen kan worden? Dat denk ik wel want energie verplaatst zich. Als iemand negatieve energie om zich heen draagt, dan kan deze persoon dat ook meenemen.Elizabeth (64): Hoe kan een psychisch fenomeen worden gekleefd aan een fysische stof.Geen idee hoe dat werkt.Angele (74): Geen idee.Agnes (56): Dat zou betekenen dat jij jouw sfeer zou kunnen overdragen aan een ander; althans dat jouw sfeer buiten jezelf ‘zichtbaar’ zou zijn. Je kunt er wel zichtbaar gelukkig uitzien, maar of een ander dat dan kan overnemen van jou, daar van kan ‘leren’? Dat weet ik nou net niet. Ik heb de ervaring dat als anderen iets gezellig en prettig vinden, ik in die situatie heel verdrietig kan zijn. Als je je ergens, bij mensen in een huis goed voelt, je ervaart daar een prettige sfeer, is het toch weer jijzelf die dat ervaart. Er zijn andere mensen die het in dat huis bij die mensen helemaal niet prettig vinden. Het is dus een combinatie van jouw eigen zintuigen en emotie die ‘toevallig’ gunstig vibreren met de sfeer van die mensen in die omgeving in die omstandigheden, etc. Of dat in de lucht zit? Ik denk het niet.Wilma (47): Geen idee of het zo zou kunnen werken.Tamara (22): Ik ben het niet eens met Masuro Emoto. Lijkt mij een onzin idee, aangezien sfeer met gevoelens te maken heeft en abstract is en dus niet als informatie uitgedrukt kan worden, zoals


159


hij beweert. Ik denk dat sfeer moeilijk te kopiëren is. Dat komt door het gedachtenaspect dat er aan vast zit. Ook al zou je precies een zelfde sfeer willen kopiëren op een ander tijdstip, dan zou je alle factoren precies hetzelfde moeten maken. precies dezelfde geur, lichtinval, geluiden, temperatuur bijvoorbeeld. Maar ook precies dezelfde gedachten en associaties bij de aanwezige personen. En dat kan niet, omdat door het verloop van tijd nieuwe associaties komen en ander gedachten. Sfeer kan dus niet worden gekopieerd.Sanne (24): Onzin.Ge (59): Antwoord op waarom is materie ontstaan zou tevens het antwoord op deze vraag kunnen zijn. Ik denk dat we ieder geval een doel hier op aarde hebben, daarom is de aarde ontstaan. De materie geeft ons de mogelijkheid om ons in vast en dicht materiaal uit te drukken, we bouwen als het ware aan onszelf (maken onze eigen sfeer) en drukken ons uit in het omringend materiaal. Hebben we ons voldoende ontwikkeld, met liefde verbonden met de gehele wereld, dan gaan we wellicht naar een andere plek en nemen verworven kwaliteiten zoals het maken van sferen mee om ons elders met andere middelen daar weer uit te drukken.Lydie (51): Ik weet niet hoe dit werkt want ik denk zelfs dat dit niet werkt. Dan zouden we hier de sfeer kunnen proeven uit bijvoorbeeld Engeland als de wind vanuit die hoek komt, ik denk zelfs dat dit niet uit een straat verderop te proeven valt.Tineke (44): Meer sfeer als energie die door ruimte heen gaat als golven of in water.Wieneke (27): Mijn mening is dat als iedereen een beetje sfeer maakt (in welk opzicht dan ook) de wereld er vanzelf een stuk gezelliger en warmer door wordt.May (36): Alles is energie en is niet beperkt door afstand of materie.

160


Jenya (21): Toevallig heb ik de boeken van Masuru Emoto gelezen en ik moet zeggen dat het mij erg aansprak. Ik denk er dus ook ongeveer zo over.Gertrud Maria (54): Alles is energie en die straalt uit, ik heb de waterkristal liefde en dankbaarheid in mijn website en de toeloop is enorm sindsdien.Nynke (32): Naar mijn idee werkt dat niet. Je moet een bepaalde sfeer ervaren, er zijn mensen bij nodig die een interpretatie maken. Waterdamp op zich kan geen sfeer bevatten.Wendy (29): Bij goede sfeer blijft het droog, bij slechte sfeer gaat het regenen, bij agressieve sfeer gaat het onweren...?Stef (44): Deze stelling is maar ten dele waar. In communicatie met Emoto is het ook duidelijk dat alleen een hogere frequentie overdraagbaar is naar een lagere frequentie. Deze sfeer kan niet alleen meegenomen worden in de lucht. De grootste motor is gedachten kracht. Er zijn aardstralen waarbij ik kan aangeven dat ze de sfeer beïnvloeden. Waterdamp is alleen niet sterk genoeg om het te bepalen.Carla (41): Ik ben er van overtuigd dat sfeer energie is. En water is zeker een erg sterke energiedrager. Maar zeker niet de enige. Energie gaat door alles heen en met alles mee.Marieke (29): Sfeer is iets wat door meerdere elementen wordt gecreëerd, de omgeving, de aanwezigen en aanwezige spullen, kleuren, het jaargetijde, verlichting enzovoorts.Ada (60): Ik dacht dat ik daar niks van wist, maar ik herinner me wel dat als er ergens muziek gemaakt is er een serene sfeer kan heersen in een kamer waar dan niet meer gemusiceerd wordt. En met ruzies idem, er kan dan een loodzware deken hangen. Zelf heb ik gemerkt dat, als ik redelijk veel alcohol op heb, dat de lucht in de slaapkamer er halverwege de nacht uitziet als spinrag.Puck (52): Dat positieve energie (bv reiki) alles kan veranderen.


161


Desiree (51): Ja hoor, ik denk dat hij gelijk heeft, maar sfeer zit ook in de uitgezonden energie van bijvoorbeeld handelingen, gedachten, emoties. Dit wordt de kosmos ingezonden en heeft een sterke scheppende kracht. Zo leven wij nu in een wereld van eerder uitgezonden energie.Jet (68): Zoals ik eerder zei, een gedachte creëert vorm. Ook zonder waterdamp zal dat gebeuren. Emoto heeft duidelijk gemaakt dat gedachten zich in de stof uitdrukken, heel belangrijk. Maar eigenlijk wisten we dat al.Esther (38): Weet niet.Kees (53): Alles bestaat uit vibraties. Het lijkt me logisch dat al die verschillende vibraties elkaar kunnen beïnvloeden. Naarmate de vibratie sterker is (bijvoorbeeld sterke woede, grote liefde) zal de invloed groter zijn. Maar ook woorden of muziek kunnen de vibratie van water beïnvloeden.Marja (49): Als sfeer energie is, trilt het mee met de moleculen. Water laat zich hierin makkelijk leiden in een energie en in een sfeer, daarom maakt het makkelijker aantoonbaar dat er meer aanwezig. Maar ook alle andere moleculen zullen vaker een energie aannemen. Kijk maar eens naar stenen, als je die een tijdje licht geeft, zal een ander het licht hiervan kunnen ervaren. Met klankschalen zorg ik er ook vaker voor dat een voorwerp en zelfs een ruimte heel anders qua sfeer en energie gaat aan voelen. Dit kun je ook doen met eten, of met natuur.Annie (71): Ik weet niet hoe het werkt, maar ik kan me er wel wat bij voorstellen omdat ik het heerlijk vind om langs de waterlijn te lopen.Theo (44): Complexer! Sfeer heeft ook te maken met factoren als mate van bewustzijn door persoon, ervaring van persoon, etc.

162


Hoofdstuk Bewustzijn

Wat heeft sfeer met bewustzijn te maken?Marco (35): Alles. Sfeer kun je alleen maar ervaren als je er voor open staat, dus bewust zijn van.....Lies (54): Alles.José (44): Als je sfeer kunt aanvoelen, zit je in een bepaalde laag in je bewustzijn. Wanneer je je bewust van iets bent, voel je beter sfeer aan, omdat je dan open staat voor de dingen in jezelf en om je heen.Elizabeth (64): Sfeer kan een streling voor het oog zijn, waarbij je je heel lekker voelt maar kan ook een gevoel oproepen waardoor je zo snel mogelijk die plek wilt verlaten.Ingrid (38): Sfeer bepaalt hoe je iets ervaart. In die zin beïnvloed het je bewustzijn. Tevens bepaalt je bewustzijn hoe je op sfeer reageert. In feite zijn ze dus onlosmakelijk met elkaar verbonden.Ineke (54): Ja, sfeer heeft zowel met het bewuste als met het onbewuste te maken. Ik kan mij ergens heel erg bewust zijn van een bepaalde sfeer, maar soms heb ik achteraf het gevoel dat de sfeer ergens heel bepalend was, maar dat ik me daar op dat moment niet van bewust was.Ruth (55): Als je je er niet bewust van bent maakt het ook niet uit.Angele (54): Door sfeer wordt je bewustzijn geprikkeld.Agnes (56): Ik voel een tegenstrijdigheid in deze vraag! Bewustzijn is m.i. meer rationeel en sfeer is meer emotioneel. Als je sfeer te zeer bewust (rationeel) gaat maken, gaat de belangrijkste dimensie van sfeer verloren. Je ervaart bij sfeer juist een dieper gebied dan denken en alert zijn, verklaren.Talitha (46): Sfeer heeft altijd invloed op je, zowel bewust als onbewust. Als je erbij stil staat kun je je van onbewuste invloed


163


van sfeerelementen heel goed bewust worden. maar daar ben ik meestal niet mee bezig. Dat is jouw vak denk ik om onbewust de voorbijganger te beïnvloeden.Wilma (47): Je kunt bewust een sfeer creëren, maar een sfeer ervaar je vaak onbewust.Hans (63). Ik heb langzamerhand geleerd om bronnen van geluidsoverlast weg te drukken uit mijn bewustzijn. (On)prettige sfeer ben je je lang niet altijd en meteen bewust.Tamara (22): Om een sfeer waar te nemen moet je je bewust zijn van je omgeving. Een sfeer voel je gelijk wanneer je op een bepaalde plek komt, door die sfeer te voelen wordt je je bewust van de omgeving. Het merken van de sfeer gaat dus onbewust en gaat vooraf aan het bewust worden van de omgeving waarin je je bevindt.Renee (64): Het genieten.Sanne (24): Als je in een goede bui bent is sfeer minder belangrijk vanuit de omgeving, want die maak je dan ook zelf.Ge (59): Als je kunt zeggen: ‘ik neem een sfeer waar’, dan besef je dus bewust de situatie, echter heel veel sferen zullen als het ware onbewust ingenomen worden en pas bewust worden als iets of iemand je aan die situatie herinnert.Bob (32): Ik denk dat sfeer in het onderbewustzijn, zoals tijdens de slaap ook bestaat. Dit wordt dan weer gecreëerd door dromen en dromen worden weer gecreëerd door gemoedstoestand. Dus sfeer heeft naar mijn inziens niet alleen met bewustzijn te maken. In het bewustzijn ben je wel meer bezig meten heeft sfeer meer invloed op je.Magna (59): Sfeer werkt ontspannend en opent de zintuigen. Geeft een algeheel gevoel van veiligheid, op je gemak zijn, sluit aan bij een innerlijk gevoel van welzijn. De energie kan vrijelijk stromen.

164


Tineke (44): Bewust aanwezig zijn is aanwezig zijn in het nu waardoor je je bewuster realiseert wat de sfeer om je heen is.Wieneke (27): Ik denk in alle opzichten veel. Sfeer kan een hoop van je bewustzijn naar boven halen, alhoewel je er ook dromerig, of spiritueel van kunt worden, of verdrietig of stil. Ik kom dus tot de conclusie dat sfeer alles met bewustzijn te maken heeft.Cobi (50): Alles. Je bent je heel bewust van je omgeving omdat je er alles aan hebt gedaan om het een prettige sfeer te geven.May (36): Sfeer heeft een directe impact, ook zonder bewustzijn.B (49): Veel. Er is volop wisselwerking tussen persoon en landschap en hun beider staat van zijn (en van welbevinden). Gerichtheid van je bewustzijn opent je voor specifieke (sfeer) invloeden.Nynke (32): Sfeer heeft -naar mijn mening- alles met je bewustzijn, of beter gezegd je onderbewustzijn te maken.Marjanne (48): Als je bewust bent merk je de sfeer, en als je bewust bent van je zijn, beïnvloed je de sfeer vaak positief.Hannie (53): Sfeer zorgt dat je goed kunt voelen. Wanneer je sfeer ervaart ben je je daar altijd van bewust. Je bewustzijn is alert, aanwezig. Een prettige sfeer verwarmt je, een vervelende sfeer geeft kramp.Jacky (38): Sfeer is afhankelijk van je bewustzijn van dat moment. Iets dat eerst heel mooi of fijn is, kan een tijdje later eng of verdrietig zijn omdat er in de tussentijd iets gebeurd is dat de herinnering aan die sfeer verandert.Dixy (48): Het heeft veel met bewustzijn te maken. Zonder dat je het wilt,”proef “je een sfeer.Carla (41): Sfeer heeft voor mij veel met bewustzijn te maken. Een sfeer die open/uitnodigend/veilig is, maakt dat ik me open kan opstellen. Een onprettige of onveilige sfeer maakt dat ik me afsluit naar mezelf, maar ook naar anderen. Sfeer is altijd in je bewustzijn ook als je dit niet direct bewust bent.


165


Marieke (29): Je bewustzijn registreert een sfeer en je kunt een sfeer niet ervaren als je er niet bewust van bent.Dorine (41): Als je je bewust bent hoe je sfeer maakt/creëert kun je mensen laten voelen wat jij wilt....dus enigszins manipuleren.Ada (60): Als je onbewust bent, merk je wel sfeer, maar je ziet het niet als zodanig. Het wordt dan verpakt in de situatie of in het samenzijn met iemand of zo .Zoals een reclame met een muziekje een bepaalde sfeer kan creëren waar mensen dan intuinen.Ze zijn zich dan niet bewust van wat er gebeurt. Als je bewust bent, merk je dat er iets is, je kijkt wat het met je doet en bent daar even mee bezig . Of het iets van de omgeving is of van jou of van een ander.Desiree (51): Veel. Je bewustzijn is al dan niet bewust op een hoger sensitief niveau.Jet (68): Wat een interessante vraag. Niet eenduidig te beantwoorden. Als de sfeer goed is kun je eerder op de automatische piloot. Wegzakken in behaaglijkheid. Als er iets aan ontbreekt moet je bewust aan de slag. Aan de andere kant, mediteren (=bewuste aandacht) is erg moeilijk als de sfeer niet goed is, onrustig, te koud, of lawaaierig.Kees (59): Je bewustzijn neemt harmonie waar en ook disharmonie. Bewustzijn gedijt op harmonie. Maar soms is disharmonie nodig om de aandacht te trekken (als een soort blikvanger), zodat het bewustzijn actief blijft.Marja (49): Het hoeft niet bewust ervaren te worden. Mensen die intuïtief reageren, kunnen sfeer maken zonder er zich bewust mee bezig te zijn. Ik zelf ben er soms bewust mee bezig en soms niet, het hangt van de omstandigheden af. Als je het bewust kon controleren, zou het leven geen spanning meer geven!Jean Paul (48): Sfeer bepaalt een gevoel dat bewust of onbewust wordt ervaren.Annie (71): Dat je je bewust bent dat het ergens eng of fijn is.

166


Theo (44): Door bewust naar een omgeving/milieu te kijken proef je sfeer of kun je sfeer benoemen; te vaak kan je in de haast niet bezig zijn met de omgeving (of de emoties tussen mensen) maar ben je geconcentreerd op een eigen geformuleerd doel.

Is sfeer emotie?Tim (43): Soms, soms kan sfeer ook virtueel zijn.Marco (35): Ja, sfeer is emotie. Je staat er voor open, en je ervaart met je zintuigen een omgeving en je maakt in je hersenen linken met soortgelijke situaties waar je iets bij voelt. Bijv. je ruikt een geurtje in de lift, en je realiseert dat het de geur is van je ex, en direct komen daar beelden en gevoelens bij. Zelfde voorbeeld bij een gevaarlijke situatie......Lies (52): Sfeer is voor mij een emotie. Het is gekoppeld aan een aantal elementen die ik bepaal en die voor mij belangrijk zijn.Lydia (39): Ja, elke emotie roept sfeer op.Annelies (49): Ja, want je voelt het en een gevoel is voor mij een emotie.José (44): Dit is lastig omdat ik niet weet wat eerst is, de sfeer en daarop reageer je met emotie of je hebt een emotie en die bepaalt de sfeer. Hiermee zeg ik dus dat het niet hetzelfde is, maar op elkaar volgend.Ineke (54): Sfeer heeft alles met emoties te maken. Zoals gevoel van dreiging, angst, verdriet, blijheid, rust, sereenheid. Sfeer heeft alles met voelen te maken. Sfeer kun je proeven, opsnuiven of ervaren met een soort buikgevoel.Angele (74): Sfeer is op zich geen emotie, maar kan wel emoties oproepen.Talitha (46): Ja, het is de emotie die de omgeving in je opwekt.Wilma (47): Ja, voor mij wel, ik ben nl. erg gevoelig voor sfeer.Hans (63): Sfeer is zeer sterk een kwestie van emotie (gevoel van


167


welzijn, schoonheid, gemak, bezieling).Tamara (22): Nee, sfeer is geen emotie. Een sfeer in een omgeving kan bepaalde gevoelens oproepen, maar het is geen emotie op zich (als je in een donker, kil en verlaten steegje loopt, kun je je angstig voelen). De sfeer wordt hier bepaald door het steegje, dat donker, kil en verlaten is, en door de gedachte die je krijgt dat het misschien wel onveilig is hier alleen te lopen. het bange gevoel wordt hierdoor gecreëerd. De sfeer (en mogelijk het bewust worden van de omgeving) gaat dus vooraf aan de emotie (angst).Sanne (24): Sfeer kan emotie beïnvloeden, maar emotie kan ook sfeer beïnvloeden, nee dus.Ge (59): Emoties hebben met het gevoel te maken en sferen worden met het gevoel waargenomen. Sfeer is geen emotie, sferen kunnen wel emoties oproepen.Magna (59): Sfeer kan een aanleiding zijn om emoties te doen ontstaan. Bijv. iemand die verdriet heeft en het niet toont, kan door te vertoeven in een sfeervolle omgeving zich ontspannen en komt in contact met de onderliggende emotie. Evenzo kan men door sfeer vrolijkheid/blijdschap/liefde ervaren.Wieneke (27): Ja!!!! Sfeer is een en al emotie. Sfeer is: mooi, gezellig, kleurig, kruidig, verdrietig, warm, koud .....Cobi (60): Zeker emotie. Als de sfeer niet goed is, functioneer ik niet en soms kan ik bijna huilen als het ergens koel en kil is. Ik moet dan weg. Ik blokkeer totaal.Tineke (44): Nee, niet geheel, het maakt emoties los maar is zelf geen emotie.B (49): Ja. Sfeer is een gerichte (dis)harmonie, een omgeving kan weemoedig, ontroerend, neerslachtig etc. stemmen. Deels door eigen associaties, deels door collectieve (onbewuste) inhouden.Nynke (32): Sfeer roept emotie op. Het wordt gekoppeld aan een gebeurtenis of gebeurtenissen in het verleden waaraan je positieve

168


of negatieve herinneringen hebt. Werkt ook collectief. Sommige sfeermakers roepen bij veel mensen een positief gevoel op.Marjanne (48): Nee, sfeer zit dieper, emotie is meer een uiting van iets dat o.a. door sfeer wordt beïnvloed.Hannie (53): Ja sfeer is emotie. Het heeft te maken met blijheid, warmt, opwinding, verwachting, het besef van schoonheid. Maar ook met droefheid, teleurstelling en afkeer. Gek is dat één plek op verschillende momenten een andere sfeer op kan wekken. Als voorbeeld is dat voor mij een bruine kroeg; ‘s avonds ervaar ik die als gezellig en behaaglijk maar kom ik ‘s middags in diezelfde kroeg dan wordt ik daar somber van. Ik ben me dan vooral bewust van de reuk van verschaalde rook en bier en zie vooral de verlopen hoofden van de notoire kroeghangers.Jacky (38): Nee, sfeer zet je bewust neer door middel van bijv. objecten, emotie onderga je, overkomt je, en sfeer kan daar zeker wel verandering in brengen, maar die sfeer had je al neergezet, goed overdacht.Carla (41): Nee, sfeer is geen emotie, maar kan emotie wel degelijk beïnvloeden. Wanneer je je bijvoorbeeld onbehaaglijk voelt kan het erg belangrijk zijn om te registreren waar dat vandaan komt. Vaak heeft dit met sfeer te maken. De meeste vrouwen zullen het radargevoel kennen als je een totaal onbekende kroeg instapt dat je even heel snel de sfeer daar proeft. Afhankelijk van wat je proeft zul je daar wel of niet naar binnen gaan. Vaak ook is het goed om de emotie los te koppelen van de sfeer, vooral als je met mensen werkt. Doe je dit niet dan kan hun sfeer jouw emotie gaan bepalen.Desiree (51): Sfeer wordt beïnvloed door emotie. Het is de fijnstoffelijke en energie-uitstoot van onder andere emoties.Kees (59): Sfeer kan emotie zijn. Ze kan zowel refereren aan oud zeer als aan positieve herinneringen. Daardoor kan ze appelleren


169


aan verborgen emoties.Marja (49): Sfeer is niet alleen emotie, maar kan zo wel gevoeld worden. Het kan resulteren in emotie, maar geeft een ruimte die emotie overstijgt.Jean Paul (48) Sfeer is geen emotie. Sfeer beinvloed emotie. Emotie is iets van binnenuit, sfeer is omgeving.Theo (44): Ja, sfeer roept emoties op en die emoties zijn te vertalen (wat een deprimerend park c.q. de sfeer in deze bijeenkomst is om te snijden).

Is voor jou sfeer geestelijk voedsel?Ineke (54): Ja, dat kan heel goed. Een bepaalde sfeer van sereenheid. Het gevoel te hebben dat dingen ‘kloppen’. Dat je een bent met het geheel. Of een sfeer die rust uitstraalt kan helend werken.Agnes (56): Voedsel? Dat weet ik niet. Het maakt wel gelukkig, blij, het geeft een goed gevoel, misschien zelfs een gevoel van dieper menszijn en superioriteit. Ook een gevoel van onafhankelijkheid van anderen, omdat het zo diep in mijzelf ‘gebeurt’. In die zin geeft sfeer wel energie!Talitha (46): Nu even tijdens deze enquête maar normaal gesproken niet in de filosofische zin. Het geeft geen stof tot nadenken, het is er gewoon.Wilma (47): Ik denk van wel, want ik zou beslist niet kunnen leven zonder een goede sfeer.Hans (63): Het tot je nemen van geestelijk voedsel (inspirerend verhaal, mooie muziek, goed gesprek e.d.) is onderdeel van sfeer.Tamara (22): Sfeer is erg belangrijk voor mij. Wat wordt bedoeld met geestelijk voedsel vind ik een beetje onduidelijk.Ge (59): Als je onderscheid maakt tussen materieel en geestelijk, dan is sfeer geestelijk. Als je geestelijk onderscheidt in een aards (ziel)en minder aards deel, dan is sfeer voedsel voor de ziel. Sfeer is

170


ook voedsel voor de ziel, als je onderscheid maakt tussen verstand en ziel.Magna (59): Dat kan het o.a. zijn. Sfeer is wel een noodzaak voor een geestelijk welvoelen/welzijn.Tineke (44): In zekere zin: sfeer maakt ruimte vrijWieneke (27): Jazeker. Zonder sfeer zou ik me leeg en niets voelen. Sfeer is geestelijk voedsel net zoals voedsel lichamelijk voedsel is.B (49) Sfeer is psychisch voedsel, niet geestelijk (dat reikt verder).Hannie (53): Ja, ik word er enthousiast en beschouwend van. Het wakkert mijn creativiteit aan.Jacky (38): Ja, het is als balsem voor je geest, zeker als die geest even niet in balans is. Je haalt er dan weer nieuwe energie uit, waardoor er weer bijv. nieuwe ideeën geboren kunnen worden.Carla (41): Absoluut, in zoveel nuances dat ik dit hier niet even kan beschrijven.Marieke (29): Een goede sfeer zeker, ‘t maakt je blij, maar een nare sfeer heeft een tegenovergestelde werking.Ada (60): Nou, dat weet ik niet. Het heeft wel met verbinding te maken en dat gaat meestal over aarde en hemel en de mens als verbinding. Dus ik die ervaar en er iets mee doe, het een plek geef in mijn systeem van denken, voelen en willen. Ja, ik denk dat het voor mij geestelijk voedsel is. Ik laad er van op. De energie komt door.Jet (68) Bij deze vraag denk ik weer dat ik iets mis. Geestelijk voedsel is altijd positief. Sfeer volgens mij niet. De sfeer kan goed of slecht zijn, toch? Vooruit dan maar, ja, goede sfeer is voor mij geestelijk voedsel.Jean Paul (48): Als je met “sfeer” de universele energie bedoelt dan zeg ik ja.Theo (44): Meer een gevolg van en bewuste vraag/constatering;


171


niet zozeer een permanente bron van energie.Bovendien zeiden nog 20 mensen ja en 4 nee.

Hoe komt het dat waarschijnlijk iedereen sfeer voelt, maar verschillend interpreteert?Tim (43): Omdat iedereen verschillend is en ieders bewustzijn anders reageert.Marco (35): Door verschillende ervaringen eerder opgedaan in soortgelijke situaties.Lydia (39): Zoals een ieder emoties en gevoelens anders ervaart, of gebeurtenissen anders interpreteert, geldt dat voor sfeer ook.Annelies (49): Achtergrond, opvoeding, historie, persoonlijkheid.José (44): Er mensen die meer vanuit de cognitie redeneren en er zijn mensen die vanuit hun gevoel reageren. Verder is het bepalend welke associaties je ergens bij hebt, welke ankers er in je lijf en hoofd zitten.Elizabeth (54): Omdat ieder mens anders reageert op stilte, rust, kleur, geur en vorm. Emotie en gevoel zijn hierbij duidelijke receptoren.Ingrid (38): Door de verschillende momenten waarop je met je emotie erin zit of het tijdstip waarop het je bereikt. Daarnaast heeft natuurlijk ieder een individuele voorkeur die persoonlijk en dus uniek is.Ruth (55): Omdat geen mens identiek is.Agnes (56): Omdat ieder zijn eigen innerlijk leven heeft met zijn eigen levenservaring en associaties.Wilma (47): De ene mens is veel gevoeliger voor sfeer dan de ander, en wat zijn je ervaringen in het verleden.Hans (63): Iedereen is verschillende opgevoed, heeft andere ervaringen opgedaan, zit genetisch en biochemisch anders in elkaar, heeft een andere persoonlijkheid (introvert/extravert,

172


emotioneel (in-)stabiel etc.).Tamara (22): Doordat sfeer niet alleen is wat je waarneemt door middel van je zintuigen, maar dat die waarnemingen ergens samen komen en daaraan een gedachte wordt gekoppeld. Die gedachte is bij iedereen anders, en daardoor kan de sfeer in eenzelfde situatie op verschillende manieren worden geïnterpreteerd door verschillende mensen. Die gedachte kan een associatie zijn met een eerdere gebeurtenis. En aangezien niet iedereen hetzelfde meemaakt verschillen die associaties dus per persoon.Sanne (24): Iedereen brengt andere emoties mee.Ge (59): Omdat we stuk voor stuk in een ander ontwikkelingsstadium verkeren.Magna (59): Sfeer opent allerlei gebieden in een mens en het is afhankelijk van de behoefte/de ervaringen en de blauwdruk van die persoon hoe de vertaling van het gevoel zich in woorden laat verschijnen.Cobi (50): Omdat iedere smaak verschillend is. Ieder ervaart een kleur, geur, muziek en warmte anders.Gertrud Maria (54): Heeft weer met bewustzijn en geestelijke en lichamelijke conditie van de enkeling te maken.Marjanne (48): Omdat sfeer afhankelijk is van jouw vermogen om het te voelen ( op dat moment en altijd).Dixy (48): Omdat iedereen toch een eigen smaak heeft en een eigen interpretatie heeft.Carla (41): Dit heeft veel te maken met de mate van bewustzijn van mensen. Soms wordt b.v. de emotie wel waargenomen, maar niet waar die door wordt ingegeven. De verschillende interpretaties heeft alles te maken met ieders unieke referentiekaders die ontstaan zijn uit ieders hoogst individuele levenservaringen. Over sfeer zal dan ook altijd verschillend geoordeeld worden. Op zijn hoogst kan je tot een soort van indeling komen van wat de meeste


173


mensen als min of meer prettig ervaren. De toegankelijkheid van een sfeer die je wilt creëren is dan ook belangrijk. Volgens mij zijn de meeste mensen visueel en digitaal gericht.Ada (60): Omdat ik, ik ben. En iedereen iets anders heeft meegemaakt en geleerd. Elke keer weer anders. Dus uniek is. Wat er is aan sfeer, zal voor een ander puur lichamelijk geregistreerd -misschien niet anders zijn om te ervaren-, maar wat mijn gevoelens of denken er dan van maakt, is toch altijd mijn eigen breisel .Desiree (51): Ik weet niet zozeer of mensen het anders interpreteren, danwel het anders benoemen. Zou interessant zijn dat te onderzoeken. Als ik iets warm noem, heb ik daar andere beelden bij, onder andere afhankelijk van mijn referentiekader, mijn ervaringen, mijn ontwikkeling, etc. dan iemand anders. Mogelijk voelen we wel hetzelfde, maar benoemen wij het anders.Kees (59): Ieder mens heeft zijn eigen bagage. Sfeer refereert daar aan. De eigen bagage gaat mee resoneren.Marja (49): Omdat wij mensen van een verschillende optiek het leven bekijken. Dit is van invloed hoe je sfeer rondom je heen bepaald. Angstige mensen zoeken een angstige sfeer waaruit ze vertrekken en zullen sfeer veel moeilijker vinden om te beleven. Anderen gaan er weer veel makkelijker en gelijkmatiger mee om.Theo (44): Gebaseerd op karakter/ervaring. Bijvoorbeeld: enge plek voor de een is die eng, omdat in de jeugd in soortgelijke omgeving iets overkomen is; dezelfde plek is voor de ander niet eng, omdat die zelfde ervaring hem/haar niet is overkomen en dus niet gelinked kan worden met plek.

Hoe hebben gedachten invloed op sfeer?Marco (35): Vooronderstellingen. Dat is een donker bos, daar zal het wel eng zijn, is een voorbeeld.Lydia (39): Gedachten beïnvloeden hoe je je voelt, hoe je je voelt,

174


straal je uit, wat je uitstraalt bepaalt mede sfeer, dus JA.José (44): Ik denk niet dat gedachten invloed hebben op sfeer, maar hoe jij er over denkt kan er voor zorgen dat die sfeer voor jou anders wordt. Ik denk dat sfeer een bepaalde energie is die er is en hoe jij erover denkt bepaald wat die sfeer met je doet.Elizabeth (64): Je eigen mentale toestand bepaalt ook of je een goede sfeer creëert. Hierbij is tevredenheid erg belangrijk voor de sfeer bepaling.Ingrid (38): Als gedachten positief zijn wordt sfeer makkelijker opgepakt of neergezet.Agnes (56): Moeilijke vraag. Zodra de gedachten de overhand nemen, is -denk ik - de sfeer al gedeeltelijk verloren. Het is een andere laag van de geest - ziel. Gedachten maken de sfeer te bewust, te grijpbaar en dat is sfeer nu net niet!Wilma (47): Als je gedachten negatief zijn, ervaar je sfeer denk ik ook anders.Tamara (22): Ja, een gedachte hebben heeft een hele grote invloed op sfeer. Iemand kan bijvoorbeeld voor zichzelf een heel prettige sfeer gecreëerd hebben met de geur van versgebakken brood en een vrolijk liedje. Een ander associeert deze geur misschien met de dood van zijn oma en het liedje met een pas verbroken relatie en kan zich treurig gaan voelen. Waar de eerste persoon een sfeer positief ervaarde kan een ander hier een heel ander gevoel bij krijgen, door de verschillen in associaties en gedachten die de sfeer oproept.Ge(59): Met gedachten kun je je eigen gemoedswereld beïnvloeden en daarmee ook of/en in welke mate je jezelf met een sfeer wilt verbinden. Het wordt de laatste tijd steeds duidelijker, dat gedachten niet vrijblijvend zijn, gedachten vormen een soort kracht, in ieder geval een innerlijke kracht. Een waarom dan ook geen uiterlijk werkzame kracht, volgens mij hebben gedachten dan


175


ook invloed op een sfeer.Magna (59): Sfeer kan een creatie zijn die bedacht is. Gedachten kunnen een sfeer beïnvloeden, ten positieve en ten negatieve.Tineke (44): Ja, sombere gedachten is sombere uitstraling.Wieneke (27): Gedachten hebben veel invloed. Neem een verjaardag, heb je er geen zin in en zit je met een chagrijnig hoofd zal het ook nooit leuk worden, ga je er “open” naar toe kan er nog van alles veranderen.B ( 49): Gedachten bepalen sterk sfeer. Landschap heeft geheugen voor gebeurtenissen (ook voor gedachten die er plaatsvonden). Dit geheugen is sterk en langdurig. Ook ieders eigen gedachten, als aanwezige op die plekken filteren de manier waarom opengestaan wordt voor de omgeving.Nynke (32): Jazeker. Als je je bewust wordt van de koppeling die onbewust wordt gemaakt, dus waardoor je een bepaalde sfeer op een bepaalde manier ervaart, dan kun je de positiviteit of negativiteit verklaren.Wendy (29): Je kan bepaalde sfeer associëren met een herinnering wat wel of niet prettig was voor jou. Als je down bent kun je blij worden door bijvoorbeeld heldere kleuren. Het kan gedachten versterken of juist verzwakken.Marjanne (48): Ja, want je gedachten bepalen jouw aanwezigheid. Als je mond wel lacht maar je hart niet is dat te merken.Hannie (63): Gedachten kunnen een sfeer maken en breken. Door teveel gedachten toe te laten ervaar je een sfeer ook niet meer goed, je komt er dan te los van te staan en voor je het weet is de sfeer weg.Jacky (38): Ja, veel blije gedachten in een ruimte maken een fijne ruimte, veel agressieve gedachten maken een gespannen, nare sfeer. veel dezelfde gedachten bij elkaar maken een collectieve energie die we allemaal kunnen oppikken, en waar we aan kunnen

176


meewerken, of niet.Dixy (48): Ik denk dat als je somber bent of depressief je niet openstaat voor een mooi sfeer. Je focus is dan ergens anders op gericht.Ada (60): Gedachten kunnen je er in brengen of er uit halen. Omdat sfeer met het hartgebied te maken heeft ,kan het denken er beter zich niet mee bemoeien. Want dan is het weg. Je maakt dan er iets van wat je denken kent. Maar het is ook wel veilig, want je denken kan constateren dat de sfeer bijvoorbeeld onveilig is en dan ga je vervolgens weg. Maar om te ervaren heb je geen denken nodig.Desiree (51): Jazeker, gedachten zijn energie, stralen energie uit, materialiseren. Gedachten is een sterke scheppende kracht.Marion (35): Je kunt met je gedachten van alles beïnvloeden, dus ook sfeer. Bijvoorbeeld als je met ‘negatieve’ gedachten een ruimte binnenstapt waar op dat moment een prettige sfeer hangt, dan kun je die sfeer bederven en komt er een soort negatieve spanning in die ruimte te hangen.Esther (38): Het is niet het denken maar meer het voelen heb ik het idee.Annie (71): Als mijn gedachte door nare gebeurtenissen worden afgeleidt, kan ik die prachtige tuin ineens niet meer als prachtig ervaren en neem ik de sfeer ook niet meer waar.Theo (44): Duistere gedachten doen de wereld er duisterder uitzien dan in werkelijkheid.

Hoofdstuk Sfeer

Hoe zou jij het begrip sfeer omschrijven?Elizabeth (63): Gevoelsmatig persoonlijk.


177


Corina (41): Omgeving, plaats of locatie die bepaalde gevoelens oproept.Angelique (38): Sfeer zijn aanwezige energieën van al het levende en de niet levende materie. De energie beïnvloedt elkaar en zo kan een stemming in een ruimte in 1 keer omslaan bij het binnenkomen van een persoon.Tim (43): Bepaalde eventueel harmonieuze samenhang van omstandigheden, voorwerpen, mensen en omgeving.Marco (35): Factoren die mijn gemoedstoestand beïnvloeden.Lies (54): Sfeer is een toestand van welbehagen die een persoon zelf creëert ongeacht waar de persoon zich op dat moment zich bevindt.Lydia (39): Dat wat je voelt.Elizabeth (64): Een omgeving waar je rust stilte en evenwicht vindt.Elizabeth (61): Sfeer heeft een positieve invloed op je gevoel.Marieke (50): Eerste associatie: niet materieel, maar wel beïnvloed door materie. Eigenlijk: de resultante van de emotionele beoordeling van alle associaties die onze geest maakt bij het totale aanbod van sensorische (visuele, akoestische, tactiele en olfactore) stimuli. (Maar dat is eigenlijk te ruim: het vervelend vinden dat je misselijk wordt in een rollercoaster valt ook onder deze definitie.)Agnes (56): Sfeer; voor mij wordt sfeer bepaald door de mate van innerlijke rust die ik ervaar. Dierbare mensen of dieren, een dierbare plek, mooie natuur, muziek, kleuren, geuren helpen daarbij, maar dit alles is voor mij niet noodzakelijk om sfeer te voelen.Wilma (47): Alles heeft zijn eigen sfeer, en iedereen ervaart dat op zijn eigen manier.Mimi (57): Iets wat je gevoel, ervaring van binnen ruimte

178


geeft, bevestigt of juist beklemt, of stilte en rust geeft, of een gevoelstoestand verandert, een individuele ervaring, maar een die je het gevoel geeft dat je iets deelt met een ander die de sfeer, het gevoel, de beleving herkent. Je kunt het uitdrukken in taal, in beelden, texturen, in klank, in psychomotoriek, beweging....Tamara (22): Gevoelsmatige beleving van omgeving.Renée (44): Een plaats waar ik volkomen mezelf kan zijn.Andre (22): Het gevoel dat iets oproept bepaalt de sfeer; ben je ergens bang dan kan de sfeer dus duister zijn, wanneer je in een eng steegje loopt.Ge (59): Sfeer is een specifieke situatie, die zich ten opzichte van zijn omgeving kenmerkt en die vooral doorwerkt op de gevoelstoestand van een mens.Lydie (51): Sfeer zou ik omschrijven als een vertrouwde omgeving die warmte uitstraalt.Wieneke (27): Sfeer is voor mij het gevoel die er op een plek hangt waar ik ben. Sfeer roept bij mij positieve gevoelens op. Er hangt ergens sfeer als je bijvoorbeeld voelt dat het gezellig is, maar sfeer is ook een ruimte binnen komen die mooi is ingericht en waar je je lekker in voelt.Isis (19): Ik zie sfeer in eerste instantie als iets gezelligs, waar ik me veilig bij kan voelen. Maar het kan ook iets onprettigs zijn. Het is dus eigenlijk de omgeving waarin je bent.Cobi (50): Goed gevoel, rustig, aangenaam, positief.Jenya (21): Sfeer is niet iets wat je maakt met materialen, maar het wordt gecreëerd door de mensen die er zijn. Sfeer is een bepaalde gezelligheid die ergens “hangt”. Deze gezelligheid wordt gecreëerd door de mensen die bijvoorbeeld iets met passie, enthousiasme en liefde doen.Daniëlle (34): Het gevoel dat ontstaat door een mengeling van energieën die komen van een bepaalde omgeving / mensen /


179


voorwerpen / geuren en kleuren.W (42): Warm.Nynke (32): Sfeer heeft sterk met gevoel te maken, met je zintuigen en is sterk verbonden met gebeurtenissen in je verleden. Je koppelt onbewust een bepaald gevoel aan datgene wat je ziet, ruikt, proeft, hoort en voelt.Stef (44): Een hoge boviswaarde. We werken al enkele jaren met rekenkundige verbanden om dit duidelijk aan te geven. Een ander is hoge uitstraling van de bodem. Imke (31): Een indruk of een verzameling van indrukken die een bepaald gevoel/emotie oproepen of doen beleven. Deze indrukken kunnen waargenomen worden door alle zes de zintuigen (ik reken intuïtie ook mee als zintuig).Dixy (48): Het begrip sfeer voor mij is de plek of plaats waar ik op dat moment moet werken of wil wandelen, de plek waar ik moet functioneren.Carla (41): Het geheel van indrukken dat mede mijn stemming bepaalt.Dorine (41): Een geheel van gevoelens (zowel psychisch als fysiek) dat wordt opgeroepen door kleur, vorm, geur, emotie en ‘state of mind’ op het moment dat je ergens bent of als je iets ziet.....het is bijna meer een vorm van ‘helder weten’....zonder dat je het zou moeten proberen te omschrijven, en het is heel erg persoonlijk....wat voor mij de sfeer van heerlijk en relaxed geeft kan voor een ander op hetzelfde moment benauwend zijn.....Elly (40): Het begrip sfeer is voor mij het gevoel dat ik op een bepaalde plek of gezelschap heb, wat me raakt. Het heeft met al mijn zintuigen te maken. De ene keer staat de ene wel meer op de voorgrond dan de andere.Desiree (51): De voelbare energie die ergens op een plek (natuur, stad, huis, straat, park) of om iemand/een groep mensen/dieren

180


heen is.Jet (68): Sfeer wordt gevormd door het totaal van zichtbare en onzichtbare zaken in een ruimte. Het gaat dus niet alleen om de voorwerpen, maar ook de associaties die die voorwerpen oproepen. Volgens die definitie is sfeer afhankelijk van persoonlijke beleving.Marion (35): Sfeer is iets dat tussen mensen of objecten in ‘hangt’. Het is niet tastbaar, maar voelbaar.Elisabeth (55): Sfeer is voor mij mijn omgevingservaring. Ik kan ook de sfeer van iemand anders voelen in zijn eigen omgeving.Esther (38): Sfeer brengt je in een bepaalde gemoedstoestand.Sandra (38): Sfeer is: datgene creëren waar we ons goed bij voelen.Kees (59): Een atmosfeer of omgeving waarin je je al of niet prettig voelt in allerlei gradaties.Annie (71): Warmte, je blij voelen, behaaglijk, gezellig, knus.Theo (44): De persoonlijke beleving van een omgeving/de indruk of optelsom van indrukken die een omgeving heeft op een persoon, die deze indrukken relateert aan geheugen, ervaring, emotie van het moment.

Wat zijn voor jou de kenmerken van sfeer?Corina (41): Rust, schoonheid, kleur, combinerenAngelique (38): Sfeer bestaat uit aandacht, liefde, zorg, er zijn voor iemand, positiviteit maar ook verdriet, eenzaam zijn.Tim (43): Gevoelig, niet echt onder woorden te brengen, het werkt of het werkt niet.Marco (35): Kenmerken van sfeer zijn het actief beïnvloeden van mijn gemoedstoestand.Lies (54): Rust, reinheid, stilte, natuur, muziek, liefde.Lydia (39): Gevoel, emotie.José (44): Sfeer heeft geen kenmerken, het is maar die energie op


181


dat moment bij jou oproept en dat is afhankelijk van bijv. je humeur, je karakter, de geestelijke gesteldheid waar je in verkeert.Elizabeth (64): Een balans in vorm, kleur en geur.Marieke (50): Ik ga uit dat je hier bedoelt: prettige sfeer, dus niet naargeestige, vijandige enz. sfeer. Prettige sfeer: lichte kleuren, overzichtelijk (niet aangeharkt/opgeruimd, maar in de zin van snel een overzicht kunnen krijgen van het geheel). Prettige geuren, zoals groen, vanille, na een regenbui. Géén artificieel aandoende geuren (nep-dennengeur!!).Ruth (55): Warmte, vrolijkmakend, gezellig, thuisgevoel.Agnes (56): Evenwicht in mezelf en mijn omgeving; evenwicht van mijzelf IN deze omgeving.Talitha (46): Ruimte, kleur en tint, geur, intimiteit, temperatuur, gevaar, authenticiteit, empathie en respect.Wilma (47): Een sfeer kan positief of negatief zijn, ik voel direct aan hoe de sfeer is in mijn omgeving, hoe en waarom kan ik niet zeggen in een paar woorden.Mimi (57): Een kwaliteit van neutraal, naar beklemmend, geruststellend, opgetogen, energie geven, energie verslindend, beklemmend is communiceerbaar in verschillende modaliteiten zoals beeld, klank, beweging, textuur, geur, kan vluchtig zijn, haast niet waarneembaar en achteraf benoembaar. Ook in taal vast te leggen. Sfeer wordt snel herkend, haast onmiddellijk zonder veel tussenkomst van het formele denken, lichamelijk ervaren, je kunt er op intunen zoals bijvoorbeeld moeder en kind. Subtiel of overweldigd aanwezig.Hans (63): Gevoel van comfort, gezelligheid, intimiteit, schoonheid.Andre (26): Omgeving, gevoel, label dat je aan de omgeving en het gevoel toekent.Ge (59): Kenmerk van een sfeer is voor mij dat ik op het

182


gevoelsvlak wordt aangetrokken (een prettige sfeer, een nare sfeer, een zakelijke enz).Bob (32): Gevoel, geur, geluid, zicht, gehoor.Tineke (44): Lastig; ik denk dat het soms zo ongrijpbaar is, dat het iets met je doet, dat het persoonlijk is en dat ook van je eigen stemming afhangt.May (36): De ruimte, het licht, de geur, het geluid (muziek), de mensen.Jenya (21): De kenmerken van sfeer vindt ik moeilijk te beschrijven omdat sfeer heel erg uiteen kan lopen. ik zou zeggen dat je sfeer altijd aanvoelt en dat dat het belangrijkste kenmerk is.Daniëlle (34): Toch wel meerdere kenmerken; mensen / kleuren / geuren / voorwerpen in een bepaalde omgeving.Nynke (32): Gevoel, onderbewuste, zintuigen, gekoppeld aan gebeurtenissen in verleden.Basilia (28): Een sfeer kan allerlei ontelbare kenmerken hebben. Een sfeer kan positief zijn, negatief, kan bepaalde gevoelens of gedachten bij je oproepen. Een sfeer is ook persoonlijk. Wat de een als positief ervaart, kan een ander als negatief ervaren.Stef (44): Hoge waarden die totale ontspanning geven.Carla (41): Die zijn er niet, sfeer is de optelsom van alle indrukken die ik op een bepaalde plek op doe.Toos (49): Hoe ziet iets eruit? Hoe ruikt het? Hoe voelt het? Wat doet het met mij?Desiree (51): Algemeen; voelbare (en soms zichtbare) energie, uitstraling van een bepaalde energie (waarneembare) kleur, van bijvoorbeeld aura’s, (waarneembare) gevoelens van aanwezigen, brengt je in een bepaalde gemoedstoestand, beïnvloedt de stemming, fijnstoffelijke energie. Fijne, gezellige sfeer; gezelligheid, vrolijkheid, liefde, warmte, etc., kaarsjes, open haard, mooie kleuren, goede inrichting, natuur, planten, respect voor elkaar en


183


voor alles wat leeft, aandacht voor elkaar en omgeving, acceptatie van de ander, dieren. Nare sfeer; ruzie, kilheid, afkeer, arrogantie, roddel en achterklap, slechte onverschillige inrichting, gebruik van kille materialen.Jet (68): De sfeer is goed als ik me ondersteund en behaaglijk voel, en verkeerd als ik me ergens niet senang voel. Voor mij is ergens een goede sfeer als de temperatuur, de lichtval en het gebruik van kleuren in balans is.Esther (38): Fijne sfeer: licht, bomen, geborgenheid, balans, kleuren, rustige geluiden. Nare sfeer: veel verharding, kale kille ruimtes, harde geluiden.Annie (71): Een omgeving waar ik me veilig voel, of waar ik het prettig vind om te zijn.Theo (44): Sfeer wordt bepaald door optelsom van factoren: optelsom van emotie op het moment; gevoeligheid qua zintuigen (zien, horen, etc.); openheid/geslotenheid; licht/donker; alleen zijn/deel van groep zijn; etc. Optelsom doet je oordeel vellen over sfeer. Is dus persoonsgebonden en momentgebonden en kent vele afhankelijkheden.

Hoe zou sfeer er volgens jou uit kunnen zien?Angelique (38): Alles is energie dus sfeer ook. Deze fotonen of deeltjes trillen in een bepaalde frequentie (hertz); hierdoor hebben ze kleuren, deze hangen in de lucht. Elk mens trilt ook op een bepaald niveau en is afgestemd op de deeltjes met dezelfde trilling. Voor ieder mens is dit anders. Bij mensen die hetzelfde trillingsgetal hebben voel je je op je gemak.Tim (43): Tijdloos.Marco (35): Sfeer kun je niet per definitie zien. Het zijn factoren die je bewust maken dat je ergens bent. Dat kan wel door visuele zaken (zoals vuur, licht, e.d.) maar het hoeft niet perse.

184


Lies (54): Sfeer kun je niet volgens regels en inhoud opstellen en is zo afhankelijk van de ervaring van de persoon zelf. Er zijn wel een aantal standaardelementen waardoor je ingrediënten hebt waarmee de sfeer kunt bewerkstelligen.José (44): Sfeer is een gevoel, dat je bijv. kunt verwoorden met woorden, of uitdrukking met een foto, een figuur, een schilderij enz.Elizabeth (64): Sfeer kun je buiten en binnen ervaren. Buiten kan sfeer bestaan uit een combinatie van factoren die de volgende componenten bevatten: ruimte, geen lawaai, schoon, duidelijk aanwezige rustpunten zoals een oude boom of een kunstwerk, een mooi vormgegeven gebouw, nieuw of historisch. Binnen, zijn mooi op elkaar afgestemde kleuren, materialen en licht belangrijk.Mimi (57): In beelden, materialen, in geluiden, in vormen en ruimten.Hans (63). Prettige omgeving die appelleert aan gevoel voor schoonheid, intimiteit e.d.Tamara (22): Sfeer ziet er niet uit, het is iets abstracts, een gevoel dat je krijgt in een bepaalde omgeving en per persoon anders kan worden waargenomen.Renée (64): Een landschap, het interieur van mijn pottenbakkerij.Sanne (24): Sfeer kan er op allerlei manieren ‘uitzien’Ge (59): Een sfeer bevat de elementen, die het mogelijk maken om je ermee op het gevoelsvlak te verbinden, sfeerelementen kunnen op velerlei uitdrukkingsvlakken liggen (geluid, kleur, vorm enz).Bob (32): Sfeer zou een telkens veranderend uiterlijk hebben. Er is geen 1 uiterlijk mogelijk voor sfeer, omdat sfeer telkens uit een andere formatie bestaat.Lydie (51): Met warme kleuren en planten.Wieneke (27): Sfeer ziet er voor mij uit als een mix van culturen en vooral de oosterse. Warme kleuren, de heerlijke geur van


185


wierook, grote kussens waar je op kunt liggen/zitten en mooie, warme verlichting.May (36): Zoals mijn huis of de zee.Stefanie (20): Gezellige ruimte met kussens, warme kleuren, sfeerverlichting, lieve mensen.Jenya (21): Sfeer is eigenlijk een energie die je aanvoelt. Ik zou een fijne, gezellige en leuke sfeer mooie kleuren geven. De kleuren van de regenboog. En een sfeer die voor mij wat minder positief aanvoelt zou ik wat minder vrolijke en sprekende kleuren geven.Daniëlle (34): Energiek / bedrukt / gezellig / zoveel als dat er emoties zijn.Gertrud Maria (54): Als je helderziend was kon je een kleurenspectrum zien....Nynke (32): Sfeer is op zichzelf niet zichtbaar, je kleurt het per situatie zelf onbewust in.Imke (31): Als een Middeleeuwse bazaar. Maar ook de binnenstad van Den Bosch is voor mij sfeer.Carla (41): Sfeer is op zichzelf een neutraal woord. Het is mijn gevoelsbeleving die natuurlijk kan variëren van zeer positief naar zeer negatief.Ada (60): Sfeer kan bijv. in een landschap zijn, ijl en licht, als in een pril lentezonnetje of zwaar, als bij een zware wolk, die laag hangt. Dit voel je ook lichamelijk, het drukt neer of maakt lichtvoetig. En maakt zwaarmoedig of juist blij. Het één houdt verband met het ander als je niet merkt wat er is.Elly (40): Warm door mooie warme kleuren of letterlijk de warmte te voelen, warmte/liefde van mensen voelen; koel door leegheid, sombere kleuren, een afstand te voelen. Ja, het is zo subtiel en er zijn zoveel nuances. Een ruimtelijke sfeer die een gevoel van vrijheid kan brengen, bijvoorbeeld aan zee.Puck (52): Omgeving die in alle opzichten (kleur, geur, licht,

186


warmte) in balans is.Lesley (17): Als ik het op mijn gevoel beantwoord zeg ik meteen: dat valt niet te zien maar dat is niet helemaal waar. Het ligt eraan welke sfeer men bedoelt. Als je het hebt over sfeer in een kunstwerk zou ik gebruik maken van rondingen en kleuren als rood blauw en groen. Waarom, zou ik u niet kunnen vertellen.Femke (23): Als een soort wolk die op een bepaalde plaats hangt.Petra (39): Dat ligt aan de sfeerzender of sfeerontvanger. Het kan zowel positief als negatief zijn. Bijvoorbeeld: je ziet een mooie ondergaande zon. De ene persoon voelt zich daar heel bijzonder bij en de ander voelt zich buitengewoon eenzaam.Jet (68): Sfeer zie je niet, maar beleef je, met al je zintuigen, zelfs het zesde. Een inrichting kan prachtig zijn, maar door jou steriel bevonden worden.Marja (49): Ik gebruik kaarsen, kleur, klank, leven en water, als voorbeeld om sfeer te bepalen. Het is niet herkenbaar, maar wel voelbaar. Wat je ook door uitstraling kunt bewerken. Sfeer kan je helpen om gelukkig en in harmonie te zijn, heel diep in je, waarin geen beperking is, maar vrijheid en geluk.Annie (71): Een ondergaande zon. Een prachtig ingerichte kamer met wijnrode kleuren.Theo (44): Overbrengen c.q. het kunnen vertalen van beelden in emotie; of het kunnen linken van zicht/reuk/geur en emoties tot een persoonlijk oordeel over de sfeer van een milieu (omgeving) of moment.

Hoe vaak ben je bewust bezig met het maken van sfeer?Corina (41): Dagelijks.Tim (63): Vaak.Marco (35): Onbewust erg veel. Bewust vooral om een goede indruk achter te laten bij vrienden, partner. Daarnaast kun je


187


je op een bepaalde manier voelen, dat je naar een omgeving op zoek gaat om een sfeer te zoeken die op dat moment past bij je gemoedstoestand.......Vergelijk bijv. het idee van uitwaaien aan het strand.Lies (54): Bewust: wanneer ik merk dat ik niet zo goed in mijn vel zit pak ik bewust dingen aan om een goede sfeer te beogen. Onbewust: de hele dag.Lydia (39: Zelden.José (44): Heel vaak en ik voel ook snel sferen van anderen aan. Ik weet wat het effect van mijn gedrag is.Elizabeth (64): Iedere dag.Marieke (50): Paar keer per week?Agnes (56): Zelden, nu ik erover nadenk. Ik heb die innerlijke rust te weinig, heb daardoor te weinig tijd. Soms ‘overkomt’ het me gewoon; heel even. Dan voel je de weldadige sfeer van zon, in de tuin, op een plant, die mooie kleuren heeft, en een lekkere geur heeft, de stilte, enz. Ik vraag me dus af of je sfeer makenkunt! Sfeer komt soms gewoon. Die vasthouden, uitbreiden en die delen met anderen is misschien de kunst.Talitha (46): Weinig tijd hiervoor, op een bloemetje en lekker koken na. Daarnaast dan de sfeer die je door je eigen gedrag creëert.Wilma (47): Eigenlijk gaat het maken van sfeer vanzelf en je bent je er misschien pas bewust van als de sfeer niet goed aanvoelt want dan probeer je bewust de sfeer goed te maken, of wegwezen.Hans (63): Op het moment dat ik een nieuwe ruimte betrek, na het werk.Tamara (22): Vaak. Ik vind het belangrijk dat het thuis gezellig is en ik me op mijn plek voel. Zodra ik het te licht vind in mijn huis, demp ik het licht of doe ik kleine lichtjes aan. Wanneer ik de muziek of geluiden van tv niet gepast vind bij de sfeer die ik wil hebben, verander ik daar wat aan. Ik kan me ook irriteren als

188


dingen niet bij elkaar kloppen in de sfeer, dus ben ik hiermee vaak bezig.Renée (64): Als ik gasten krijg [en die heb ik veel], logees die beginnen te zeggen dat ik zo goed kan koken.Sanne (24): Niet vaak.Andre (22): Een aantal keer per week, bijvoorbeeld wanneer mensen bij je thuis komen eten.Bob (32): Doordeweeks in de vrije tijd en in het weekend. Dus merendeels als ik vrij ben. Dan wil je leuke dingen doen en ben je bewust bezig met het creëren van sferen.Wieneke (27): Ik ben er erg vaak mee bezig, misschien wel continu. Ik ben erg gevoelig (HSP) en mijn stemming wordt erg bepaald door sfeer. Thuis zorg ik dat het altijd gezellig is, dan voel ik mezelf ook goed. Eigenlijk met heel veel dingen die ik doe komt de sfeer om de hoek kijken.Isis (19): Ik ben elke dag wel bezig met het maken van sfeer, maar echt bewust ben ik er niet veel mee bezig.Jenya (21): Voor mijn gevoel creëer ik sfeer niet bewust. Wanneer ik dat bewust zou gaan doen, zou dat ook te voelen zijn in de sfeer en dat zou de sfeer te gespannen maken. Ik uit mij zoals ik mij op dat moment voel. Dit kan ik versterken door muziek en bepaalde kleuren kaarsen.Nynke (32): Eerlijk gezegd ben ik er niet zo heel vaak bewust mee bezig. Met de feestdagen probeer je natuurlijk een gezellige en positieve sfeer te scheppen en dat doe je vooral met het versieren van je huis, maar ook door mensen uit te nodigen van wie je houdt.Wendy (29): Dagelijks in zoveel dingen, op het werk om de sfeer gemoedelijk relaxt te houden door muziek, woorden, rust, kleuren etc. Thuis ook vaak dagelijks.Marjanne (48): Eigenlijk altijd. Ik herken het ook wanneer ik de


189


sfeer verziek , bijvoorbeeld wanneer ik me door mijn hormonen laat leiden.Dixy (48): Elke dag eigenlijk. Ik functioneer pas goed als de sfeer om me heen goed is. Zelfs als ik eten kook, zorg ik dat het er kleurig uitziet(dus b.v. nooit alleen bloemkool en aardappelen, dat is geen sfeer). Ik vind het heerlijk om met sfeer bezig te zijn, ook als ik iemand post stuur, of als ik foto’s inplak, het maakt niet uit. Ik ben dus altijd wel met sfeer bezig. Heerlijk!!!Dorine (41): Bewust....toch wel wekelijks, zoniet dagelijks. Onbewust...denk ik dat ik daar altijd wel op de één of andere manier mee bezig ben.Elly (40): Echt bewust? Mijn eerste reactie is vaak: maar het gaat vanzelf. Ik ben wel gevoelig voor sfeer en houd wel van harmonie, dus probeer in die zin wel goed voor mezelf te zorgen door er aandacht aan te besteden.Debby (31): Bewust bezig.. te weinig eigenlijk! Een onprettige of dreigende sfeer valt eerder op dus daar doe je meer mee of tegen.. Onlogisch zoals het klinkt..Toos (49): Regelmatig, ik ben me er erg van bewust hoe het alles kan beïnvloeden, dus vind ik het erg belangrijk, een “goede” sfeer te bewerkstelligen.Esther (38): Als ik veel tijd voor mijzelf heb. En voor mijn opdrachtgevers natuurlijk.Sandra (38): Toch wel elke dag, maar het ligt erg aan mijn gemoedstoestand. De sfeer is meer afhankelijk van hoe ik me voel, dan dat door de sfeer bepaald word, hoe ik me voel.Kees (59): Iedere keer als je een cd opzet, iets schikt aan de kussens op de bank, als je met stemverheffing spreekt, iedere keer als je rommel opruimt, de afwas doet, de tafel dekt, de dode blaadjes uit de plantenbak plukt, de stofzuiger aanzet, de deur met een klap achter je dicht gooit, de gordijnen sluit.

190


Annie (71): Weinig.Theo (44): Te weinig.

Wat betekent sfeer voor jouw functioneren?Elizabeth (53): Alles.Angelique (38): Als de sfeer goed is functioneer ik toppie. Anders moet ik mijn aandacht en energie stoppen in het verbeteren van de sfeer.Tim (43): Een relaxte sfeer zorgt voor goed en optimaal functioneren.Marco (35): Belangrijk, maar je bent er doorgaans onbewust mee bezig.Lies (54): Een goede sfeer betekent goed functioneren en dat is ook subjectief. Want wie beoordeelt wanneer je goed werkt. Uitgaande van jezelf kun je goed goed functioneren als de sfeer goed is.Lydia (39): Ik ben er wel gevoelig voor, maar laat me er (als ik het me bewust ben) zo min mogelijk door beïnvloeden, als ik merk dat het een negatieve lading heeft.José (44): Voor mij is dat heel bepalend. Als er een, voor mij, goede sfeer hangt voel ik me ook heerlijk en functioneer ik ook goed. Maar door de jaren heen heb ik wel geleerd om me af te sluiten voor sferen die ik niet prettig vind, en kan het dan in mezelf ook heel goed hebben en goed functioneren.Elizabeth (64): Sfeer bepaalt of ik goed of slecht functioneer.Ruth (55): Onmisbaar.Agnes (56): Ik denk -nu ik erover nadenk! - alles bepalend. Sfeer staat bij mij gelijk aan innerlijke rust en dan kan ik alles (beter) aan en vind ik alles prettiger en makkelijker om te doen!Talitha (46): Sfeer heeft wel invloed maar ook niet overdreven veel. Het maakt het verschil tussen je ding doen en ervan genieten om je ding te doen. Het is het verschil tussen energie krijgen van je


191


ding doen of je ding doen op een manier die je veel energie kost.Hans (63): Ben gevoelig voor geluiden die inbreuk maken op mijn gevoel van rust: straatfestivals zoals danceparade met zijn gewelddadige herrie, nachtelijke straatruzies, discomuziek.Tamara (22): Een goede sfeer is belangrijk voor mijn functioneren. Wanneer een sfeer slecht is voel ik me niet op mijn gemak en houd ik me minder bezig met de dingen die ik zou moeten doen. Wanneer het binnen mijn bereik ligt zal ik proberen de sfeer te veranderen, zodat ik me er beter in voel en beter kan functioneren. een goede sfeer werkt motiverend, een slechte werkt afleidend.Renée (64): Alles, ik ben afhankelijk van sfeer en inspiratie.Sanne (24): Het moet minstens comfortabel zijn.Andre (22): Een prettige sfeer zorgt dat ik prettiger functioneer, maar misschien ook voor meer afleiding. een vervelende sfeer zorgt dat je je minder prettig voelt, en naar het moment toeleeft waarop je weer weg kunt.Fran (35): Je lekker voelen.Tineke (44): Veel, ik ben erg sfeergevoelig, ik merk onmiddellijk als er iets in de lucht hangt. Het kan me onzeker of blij maken.Wieneke (27): Zoals ik bij de vorige vraag al vermelde is sfeer heel erg belangrijk voor mijn functioneren. Leef ik, in een chaotisch, niet gezellig huis dan ga ik me vanzelf ook zo voelen. Op mijn werk geldt hetzelfde, als ik me daar niet fijn voel komt er niets van terecht.Jenya (21): Sfeer betekent heel veel voor mijn functioneren. Als er ergens een sfeer hangt die niet bij mij past, negatief op mij overkomt of waar ik mij niet goed bij voel dan ga ik meestal weg. Ik voel mij dan niet prettig. Wanneer ik verplicht ben om een onbepaalde tijd in die sfeer te zitten, ga ik kijken wie of wat dat veroorzaakt en probeer daar een oplossing voor te zoeken.Marjanne (48): Alles. Ik functioneer het beste als ik me goed voel

192


in een situatie. Soms sta ik op de stoep van een gezin waar ik moet werken en dan merk ik al dat de sfeer heel anders is dan waar ik me prettig bij voel. Vaak verandert mijn aanwezigheid (voor korte of langere tijd) de sfeer. Als dat niet zo is dan “speel ik mijn rol”.Jacky (38): Als de sfeer naar is zal ik meer moeite hebben goed te functioneren, ondanks mijn optimistische karakter. Ook al wil je het niet, sfeer van buitenaf beïnvloedt je wel degelijk. Het omgekeerde geldt natuurlijk ook, blije sfeer, functioneren gaat soepeler en prettiger.Carla (41): Sfeer is erg belangrijk voor mij. Ik ben erg kinesthetisch gericht en daardoor altijd (on)bewust ontvankelijk voor sfeer. Ik beleef de wereld erg door mijn zintuigen.Dorine (41): Veel...ik functioneer duidelijk minder als de sfeer negatief is....van een positieve sfeer gaat een soort stimulans uit en daar kan ik soms zelfs vleugels van krijgen.Elly (40): Ja het is prettig om een goede sfeer te creëren. Sfeer geeft veel informatie, ik werk in de hulpverlening dus door heel bewust te zijn wat voor sfeer er heerst krijg je veel informatie.Petra (39): Ik denk meer zelfs dan dat ik me bewust ben...Kees (59): Het is een kwestie van gedijen.Marja (49). Ik merk dat ik meer energie heb als ik in mijn eigen energie kan opereren, maar de natuur kan mij ook helpen om mij op te laden. Een uurtje lopen helpt om me te ontladen van druk die van buiten plaats vind.Theo (44): Ik ben heel gevoelig voor sfeer en dan sfeer in 2 betekenissen: de beleving van een omgeving/milieu en de sfeer (c.q. spanning of ontspanning of wat dies meer zij) tussen mensen onderling.

Formules voor sfeer.Marco (35): Sfeer = (zintuiglijke ervaringen nu X (herinneringen


193


X gelijktijdige zintuiglijke ervaringen)) \ emotionele stabiliteit.Wilma (47): Sfeer is een persoonlijke ervaring van ruimte, kleur, licht, geluid, enz.Tamara (22): zintuiglijke waarnemingen + cognities = sfeer (zintuiglijke waarnemingen = alles waargenomen dmv zicht, gehoor, smaak, reuk, tastzin; cognities = associaties met eerdere ervaringen, gedachten, ideeën, gevoelens).Renée (64): Sfeer maak je in de eerste plaats zelf. Het is ondefinieerbaar en hulpmiddelen als kaarsjes, open haard enz. zijn niet meer dan een hulpmiddel. Wat je zegt of denkt of zoals je bent, is je grootste sfeermaker.Ge (59): Een sfeer bestaat uit elementen. Je kunt de voorwaarden om sfeer te creëren min of meer in (een) waarde(n) uitdrukken, echter het resultaat is daarmee niet te vangen. Je kunt volgens mij wel aangeven aan welke voorwaarden voldaan moet worden om een sfeer zintuiglijk waarneembaar te maken.Wieneke (27): Gezelligheid + warmte = sfeer (beide woorden in de grootste zin van het woord).Cobi (56): Je weldadig voelen in een ruimte zonder dat het spanningen oproept.Marjanne (50): Jouw werkelijke aanwezigheid *omgeving/mensen om je heen = sfeer.Hannie (53): Aandacht.Ada (60): Sfeer is een deur die me opent naar mijn verbeelding. Daar word ik in een andere wereld gebracht.Sandra (38): Luister naar je innerlijk.Kees (59): De som van het totaal, inclusief de waarnemer met zijn onzichtbare bagage.Marja (49): Nee, zal door iedereen anders geïnterpreteerd worden. Voor sommigen is het de hemel, voor anderen weer je huisje.. Ook voor mij kan het verschillende verschijningen hebben. Het mooie

194


is een ruimte waarin je helemaal je zelf kunt zijn.Helma (43): Geluid + kleuren/licht + harmonie.Annie (71): Daar voel je je blij en vrij.Theo (44): Sfeer = wat de optelsom van ervaring, kennis en bewustzijn teweegbrengt bij de persoon die sfeer beleefd.

Hoofdstuk De samenstellende elementen en een poging tot definitie

Is sfeer voor jou uit te drukken in kleuren?Tim (43): Aubergine, rood, lichtblauw, zwart, grijs, geel, goudMarco (35): Ja, zachte kleuren, schemering, aardetinten.Lies (54): Ja, bepaalde kleuren geven in mijn beleving meer sfeer dan andere kleuren. Maar ook dit is persoonlijk. De kleuren die voor mij sfeerbepalend zijn, zijn de regenboogkleuren.Lydia (39): Ja, alle kleuren en kleurschakeringen. Alleen zwart of wit is niet voldoende!José (44): Voor mij zijn de kleuren paars en groen erg belangrijk, die geven mij een stuk rust en balans.Elizabeth (64): Sfeer is uit te drukken in kleuren. Mahonie, roodbruin, zachtrose, lila, lichte grijstinten en ivoor.Ingrid (38): Ja sfeer is uit te drukken in kleuren. Bijvoorbeeld warme tinten voor zomer / knusse omgeving. Koele tinten voor zomerdagen aan de kust etc.Ruth (55): Warme kleuren, rood, oranje, geel, cyclaam en dergelijke tintenAgnes (56): Aarde-kleuren, natuur-kleuren, warme kleuren.Talitha (46): Kleur is een van de vele aspecten. niet zozeer 1 kleur maar meer het gehele palet / de kleurschakeringen.Wilma (47): Ja !!!! Dat kunnen verschillende kleuren zijn;


195


afhankelijk van het licht, de ruimte en de temperatuur. Een wit huis in Nederland ziet er heel anders uit dan een wit huis aan de Middellandse Zee.Hans (63): Ja: combinatie geel-blauw, zachte tinten.Tamara (22): Ja, sfeer is met kleuren uit te drukken. Lichtblauw is bijvoorbeeld een kille kleur. Donkerrood een warme. Door gebruik van kleuren en door bepaalde kleuren te combineren zijn verschillende sferen te creëren.Sanne (24): Ja, veel warme kleuren brengen vaak andere gevoelens teweeg dan koude en veranderen zo de sfeer.Ge (59): Ja, sfeer is duidelijk uit te drukken in kleuren, de uitdrukkingsvormen zijn talrijk, om enkele te noemen een sombere sfeer met donkere kleuren, en lichte kleuren als het om een sfeer van vrolijkheid en luchtigheid gaat.Magna (59): Ja. Als kleuren zich in harmonie met elkaar verdragen, is er wat mij betreft heel veel mogelijk. Sfeerloos voor mij is wanneer de kleuren me koud maken/laten, zodat ik me er niet door omarmd voel.Tineke (44): Ja groen is evenwicht, geel vrolijk, blauw rustig, zwart, donker bruin mat, rood energiek etc.Wieneke (27): Sfeer in kleur is voor mij: rood (zoals de Chinese tempels) Okergeel (doet me denken aan Cuba, de gezelligheid). Diep paars en vrolijke kleurtjes.Nynke (32): Nee, niet echt. Het is voor mij meer iets wat onzichtbaar in de lucht hangt of een bepaalde niet zichtbare uitstraling heeft. Een positieve sfeer zindert en straalt en een negatieve sfeer is ‘stil’.Wendy (29): Ja! Ligt er helemaal aan... lichte kleuren; rust. Felle kleuren; onrust, drukte donkere kleuren; warmte intimiderend/ beangstigend heldere kleuren; vrolijk/ blij.Dixy (48): Ja , b.v. een grijze regenachtige dag in een grote stad,

196


met al die saaie grijze gebouwen. Ik denk vaak: maak de gebouwen toch in vrolijke kleuren, dat zou zoveel verschil maken. Of een leuk huis, maar de voortuin is alleen maar onkruid. Haal het onkruid weg en zet een bak met geraniums neer en het huis is gelijk mooier.Carla (41): Tja, Elke kleur heeft volgens mij een eigen sfeer, want kleur is energie en ja opnieuw: sfeer is een compositie van alle energieën die in een bepaalde situatie op je afkomen.Dorine (41): Kleuren doen wat met je.....paars en blauw zijn mijn kleuren....die maken me duizelig...ze vervullen me met gevoel.....een ruimte die blauw is voelt voor mij snel mooi.....ik hou niet erg van groen.....een ruimte die groen is daar voel ik me niet lekker.....maar dat is zo persoonlijk...Ada (60): Ja, koele en warme kleuren. Felle en zachte kleuren. Ze maken dat je ingebed bent,omhuld bent in een jas van kleur. En zoals je een jas of kledingstuk ook kiest om de sfeer, op kleur en model, wat je aantrekt, werkt dat ook met kleur om je heen. Het maakt je warm of koud, zacht of stoer, hard of zacht.Desiree (51):Natuurlijk zijn sferen te beïnvloeden door kleuren. Ook kun je sferen mede beïnvloeden door gebruik van kleuren, al dan niet intuïtief toegepast.Jet (68): Kleuren maken een belangrijk deel uit van de sfeer. Maar niet uitsluitend. Rood = opwinding, blauw = rust, geel = vrolijk. Was het maar zo eenvoudig. Afwisseling, harmonie, lichtval zijn minstens zo belangrijk.Marion (35): Ja. Als ik denk aan de sfeer bij mij thuis, denk ik aan oranje (warm en mijn huis heeft ook veel warme kleuren en er wonen personen waar ik veel van hou). De sfeer op mijn werk zou ik de kleur groen of blauw geven (waarmee ik niet wil zeggen dat ik de sfeer onprettig vind!). Dat komt waarschijnlijk toch doordat het kantoor helemaal blauw is.


197


Kees (59): Kleuren zijn vibraties en hebben daarom invloed op je eigen vibraties. Je chakra’s hebben ook kleuren en ze kunnen zich laven aan de kleuren van je omgeving. Het kan ook voorkomen dat ze zich niet prettig voelen bij bepaalde kleuren. Dat is afhankelijk van het moment en de kleur.Annie (71): Ja, een mooie diep rode kleur kan bij mij sfeer oproepen.Theo (44): Alle kleuren (en in onderlinge verhouding) kunnen van invloed zijn op sfeer. Ervaring bepaalt dan mede de herkende sfeer. Bijv.: donkere tinten kunnen zowel sfeer van intimiteit oproepen (bij een feestje worden de lichten gedimmed) als angst (de gemiddelde crimineel slaat in het duister zijn/haar slag).

198


Literatuurlijst

Arntz, William, Chase Betsy en Vicente Mark, What the Bleeb do we Know? Ontdek de werkelijkheid achter de werkelijkheid, blz 49

Bais, Sander Natuur wettenBrennan, Barbara Ann Licht op de Aura een werkboek en Bronnen van licht blz 158Boomkens, René De nieuwe wanorde, Globalisering en het einde van de maakbare samenleving.Bryson, BillEen kleine geschiedenis van bijna alles

Chögyam, NgakpaDe regenboog van Energie , Blz 21 Cornelis, ArnoldDe vertraagde tijd.Covey, Stephen R. Prioriteiten, effectieve keuzes in leven en werk blz 23, 24Covey, Stephen R.De 8ste eigenschap, Van effectiviteit naar inspiratie, blz 81 –82

Damasio,Antonio R.Ik voel dus ik ben, hoe gevoel en lichaam ons bewustzijn vormenblz 45,50Damasio, Antonio R.De vergissing van Descartes, Gevoel, verstand en het menselijk brein.Blz182,183


199


Descartes, R (1647) The Passions of the Soul, in J. Cottingham, R. Stoothoff en D. Murdoch, eds., The Philosophical Writings of Descates, vol. 1. Cambridge, Engeland: Cambridge University Press (1985).

Emoto, MasaroWater weet het antwoord

Gijsen, William Maak je hemel op aarde. Ontdek je eigen wijsheidsniveau. Blz 88

Icke, VincentKrachten, wat iedereen voelt en niemand begrijpt. Blz 34-40,44-46

Jaworski, JosephSynchroniciteit, De innerlijke weg naar leiderschap, blz 29

Laszlo, ErvinBezielde kosmos, nieuwe wettenschappelijk visie op leven en bewustzijn in het universum. Blz 149Lazlo, ErvinJe kunt de wereld veranderen

Mann, Johan & Short, LarHet lichaam van licht blz 95,96

Nussbaum, MarthaOpleveringen, over de menselijke emoties van het denken. Inleiding.Dr. van Orshoven, Yvo

200


Op weg naar energetische mens, van lijden tot oorspronkelijkgezond zijn, blz 13,15

Park, Niels L.Vorm en betekenisPark, Niles L.De visuele waarneming van de gebouwde omgeving.Purucker G. de Bron van het Occultisme blz. 227-32

Russel, EdwardPlan van bestemming, magnetische velden bepalen leven endenken.

Sloterdijk, PeterSferen, blz 22,23Stokes, PhilipFilosofie 100 Essentiële denkers blz 24 en 124Speerstra HylkeHet wrede paradijs.

Mc Taggart, LynneHet veld De zoektocht naar de geheime kracht van het universumblz 53Tolle, EckhartDe nieuwe Aarde, blz 210, 211Tolle, EckhartDe kracht van het NU.Wilber, KenDe eenvoud van zijn, blz 136Wilson,Annie and Lilia BekWhat Colar are you? The way to Health Through Colour, b 14,18


201


Websites weergegeven in volgorde van het boek:http://www.knaw.nl/publicaties/pdf/20031059_5.pdfhttp://www.theosofie.net/sunrise/sunrise2001/mrtapril2001/antwoorden.htmlhttp://www.teleac.nl/jota/aflevering.jsp?aflnr=38044http://www.soulsofdistartion.nl/dutch/SODA_chapterb.htmlh t t p : / / w w w. n i b u r u . n l / i n d e x . p h p ? s h o w a r t i c l e .php?articleID=14545http://noorderlicht.vpro.nl/artikelen/20960830/http://www.silverinstituut.nl/silver/essentie.htmlhttp://proto.thinkquest.nl/~llb106/bewustzijn.phphttp://www.cs.unimaas.nl/~postma/projectvaardigheden/damasio.htmlh t t p s : / / o p e n a c c e s s . l e i d e n u n i v . n l / d s p a c e /bitstream/1887/4478/1/oratie_de_jong.pdfhttp://www.art-abstract.com/artikelen/mondriaansvisie.htmlhttp://www.startspiritueel.nl/forum/100000226.phphttp://www.aandacht.nethttp://www.synchroniciteit.nl/meersynchroniciteit.htmhttp://www.synchroniciteit.nl/synchroniciteit.htmhttp://www.tegenwicht.org/weblog/05aug_nrc_mag_einstein.htmhttp://www.nici.kun.nl/People/HagoortP/h t t p : / / w w w. a n g e l f i r e . c o m / v t 2 / c o a c h i n g /Wat%20is%20communicatie.htmhttp://www.communicatiemodel.nl/wat.htmhttp://www.aquariusage.com/index.cfm?newsid=2184&read=1http://www.magna-mater.nl/nl/dept_1.htmlhttp://www.lenntech.com/geur.htmhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Zes_zintuigenhttp://www.silverinstituut.nl/silver/energie.html

202


Voetnoten1 http://www.knaw.nl/publicaties/pdf/20031059_5.pdf2 http://www.fonteine.com/nieuwe_bewustzijn/bewustzijn9.html3 http://www.theosofie.net/sunrise/sunrise2001/mrtapril2001/antwoorden.html4 http://www.teleac.nl/jota/aflevering.jsp?aflnr=380445 Lynne McTaggart, het veld6 http://www.soulsofdistartion.nl/dutch/SODA_chapterb.html7 http://www.niburu.nl/index.php?showarticle.php?articleID=145458 http://noorderlicht.vpro.nl/artikelen/20960830/9 Vincent Icke, Krachten, wat iedereen voelt en niemand begrijpt, blz. 44-4610 Lynne McTaggart, het veld, blz 1111 Lynne McTaggart, Het veld ,blz 102 12 Lynne McTaggart, Het veld, 113, 11413 Lynne McTaggart, het veld blz 88,89

14 Antonio R. Damasio , ik voel dus ik ben, blz 3515 Antonio R. Damasio, De vergissing van Descartes blz 186,18716 Lynne McTaggart, Het Veld blz 14017 Stephen R. Covey Prioriteiten blz 23 2418 Eckhart Tolle, Een nieuwe aarde blz 2019 R Descartes (1647) The Passions of the Soul, in J. Cottingham, R. Stoothoff en D. Murdoch, eds., The Philosophical Writings of Descates, vol. 1. Cambridge, Engeland: Cambridge University Press (1985).20 Dr. Masaru Emoto, Het geheime leven van water21 Eckart Tolle, De nieuwe Aarde, blz 210 21122 http://www.silverinstituut.nl/silver/essentie.html23 http://proto.thinkquest.nl/~llb106/bewustzijn.php24 http://www.cs.unimaas.nl/~postma/projectvaardigheden/damasio.html25 Peter Sloterdijk, Sferen blz 826 Prof.dr. Erik A. de Jong https://openaccess.leidenuniv.nl/dspace/bitstream/1887/4478/1/oratie_de_jong.pdf

27 http://www.art-abstract.com/artikelen/mondriaansvisie.html28 Ken Wilber, De eenvoud van zijn blz 13629 Ngakpa Chögyam, De regenboog van Energie , Blz 21 30 Johan Mann & Lar Short, Het lichaam van licht blz 95,9631 William Arntz, Betsy Chase en Mark Vicente, What the Bleeb do we Know? Ontdek de werkelijkheid achter de werkelijkheid, blz 4932 Peggy Phoenix Dubro en David P. Lapierre, Het Kosmische energieveld, bewustzijnsgroei door afstemming op kosmische energieen. Blz 135.33 http://www.startspiritueel.nl/forum/100000226.php34 www.aandacht.net35 Ervin Laszlo, Bezielde kosmos, nieuwe wettenschappelijk visie op leven en bewustzijn in het universum. Blz 14936 William Gijsen, Maak je hemel op aarde. Ontdek je eigen wijsheidsniveau.


203


Blz 8837 Dr. Yvo van Orshoven, Op weg naar energetische mens, van lijden tot oorspronkelijk gezond zijn, blz 13,1538 http://www.tegenwicht.org/weblog/05aug_nrc_mag_einstein.htm39 http://www.synchroniciteit.nl/meersynchroniciteit.htm40 http://www.synchroniciteit.nl/synchroniciteit.htm41 Joseph Jaworski, Synchroniciteit, De innerlijke weg naar leiderschap, blz 2942 http://www.nici.kun.nl/People/HagoortP/43 http://www.angelfire.com/vt2/coaching/Wat%20is%20communicatie.htm44 http://www.communicatiemodel.nl/wat.htm45 Stephen R. Covey, De 8ste eigenschap, Van effectiviteit naar inspiratie, blz 81 –82 46 http://www.fonteine.com/nieuwe_bewustzijn/bewustzijn9.html47 http://www.aquariusage.com/index.cfm?newsid=2184&read=1

48 http://www.magna-mater.nl/nl/dept_1.html49 http://www.studiopopcorn.com/01-artikelen/interviews/bain.html50 http://www.lenntech.com/geur.htm51 http://nl.wikipedia.org/wiki/Zes_zintuigen52 http://hermes7.katinkahesselink.net/2004/december.html

53 http://www.silverinstituut.nl/silver/energie.html54 Dr David R. Hamilton, het is de gedachte die telt, blz 89

204


http://hermes7.katinkahesselink.net/2004/december.htmlh t t p : / / w w w. n i b u r u . n l / i n d e x . p h p ? s h o w a r t i c l e .php?articleID=4237http://www.fonteine.com/nieuwe_bewustzijn/bewustzijn9.htmlhttp://www.studiopopcorn.com/01-artikelen/interviews/bain.html


205


Fotoverwijzing

Liesbeth Bernoster: 1, 2, 3, 5, 6, 7, 16, 17, 18, 19, 36, 42, 56, 59, 61,62, 68 t/m 70Miranda Derks : 44,45Rick Huizinga : 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14Angelique Nossent: 4, 21, 22, 23, 63Theo Roersma: 15, 20, 24, 25, 26, 27 t/m 35, 37 t/m 41, 43, 46 t/m 55, 57,58, 60, 64 t/m 67,

206

Over de schrijfster

207

Over de schrijfster

Angelique Nossent (1968) is opgeleid tot landschapsontwerper aan de Hogeschool voor Tuin en Landschapsinrichting Larenstein te Boskoop in 1993. In 1994 is zij in dienst gekomen van de dS+V, gemeente Rotterdam waar zij parttime werkzaam is. In 1996 is zij een eigentijds ontwerpbureau - Begane Grond - begonnen waarin zij voornamelijk tuinen ontwerpt. In datzelfde jaar kreeg zij een auto-ongeluk wat haar werkzaamheden sterk beïnvloedde. Pas in 2001 na de geboorte van haar dochter Rana kon ze de draad weer redelijk oppakken. De verliezen in haar leven ziet zij als levenslessen en ze zet haar opgedane kennis in ten behoeve van haar onderzoek naar sfeer. Betreffende het onderzoek naar sfeer wil zij de komende jaren verder onderzoek doen naar de relatie tussen gevoel en kleur. Haar boek wat zegt gevoel in kleur zal in 2009 verschijnen.Tijdens het schrijven van dit boek is het idee ontstaan om findshops te gaan geven over Tijd, Sfeer en bewustzijn. Voor ontwerpers ontwikkelde zij de findshop harmonie ontwerpen. Meer informatie hierover kun je vinden op www.sfeerkeuze.nl, button sfeerkeuze. en/of www.beganegrond.nl. en/of begingewoon.nl. Angelique is getrouwd en heeft één dochter.

Perspectief creëert perceptie


Kijk ook eens opwww.sfeerkeuze.nl

208


sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer tweede druk... · 2019. 1. 25. · 5 Voorwoord 7 Fijne...

Documents

Transcript of sfeer in bewustzijn is bewust zijn in sfeer tweede druk... · 2019. 1. 25. · 5 Voorwoord 7 Fijne...