SE-2 Godsdienst V5Er zijn 2 belangrijke scheuringen: schisma in 1054 en reformatie in 1517. Het jodendom, christendom en de islam is monotheïstisch (geloven in 1 god). Het hindoeïsme is polytheïstisch (geloven in meerdere goden) ! Pantheïsme = alles en iedereen is goddelijk. Het boeddhisme is een levensbeschouwing.

Bij het schisma deden de kerkelijke leiders van Rome en Byzantium elkaar in de ban, oftewel ze verklaarden elkaar vogelvrij. Dit kwam doordat de geestelijken veel praktijken deden die door God verboden waren, dit waren dingen als: minnaressen, vriendjespolitiek en buitenechtelijke kinderen.

Het pantheïsme heeft 1 oerprincipe. Er is een god: Braham, deze bestaat uit heel veel goden.

Schisma’ (1054)- Inhoud - Oorzaak- Resultaat Katholieke kerk

Braham (1 god)

Allemaal goden

Vader Zoon

Heilige geest

Vader

Zoon

Heilige geest

Celibaat = (je mag niet trouwen)

Celibaat voor bisschoppen

1054

Rooms-katholiek Oosters-orthodox

Rome

West-Romeins

Paus (opvolger van Petrus)

Rots Sleutel

Constantinopel

Oost-Romeins

Patriarch (aardsvader)

Reformatie: hervorming

Vijf Sola’s - Sola fide (alleen door geloof) - Sola Gratia (alleen door genade) - Sola Scriptura (alleen door schrift (bijbel)) - Solus Christus (alleen door Christus) - Soli deo Gloria (alle eer komt alleen god toe)

Renaissance + verlichting = de nieuwe tijd. De mensen gingen anders kijken naar hun geloof. Dit beïnvloedeook de rest van hun leven. Mensen gingen anders denken. En voelden zich herboren uit de duisternis van de middeleeuwen. Het geloof werd minder belangrijk.

Immanuel Kant Kant was een Duitse filosoof, zijn ideeën hadden grote invloed op de verlichting. De verlichting is de eeuw van de rede. Er was veel wetenschappelijk onderzoek.

1. Renaissance: Francesco Petrarca. De individu werd weer bekend. In de middeleeuwen waren namen van kunstenaard niet bekend. Vanaf nu wel weer. Francesco beklimt de Mon Ventoux, niet om dichter bij god te komen. Maar om gewoon te genieten van het uitzicht, zich te gedragen als een toerist. Hij schrijft over de perfecte vrouw: Petrarkisme. 1336 is het begin van de renaissance in Italië.

1517

VerwereldlijkingKerk houdt zich meer bezig met wereldlijke kwesties dan over het gelovige. Ze maakten bv van een klein kapelletje een reuzen kerk.

R.I.P.

Vagevuur (je moet hier even branden)

Aarde

Hel of Hemel

Geloofsprincipe (genade)

Maarten Luther (Calvijn, Zwingli, Hus)95 stellingenAflaathandel

geestelijkWereld-lijk

kerk

2. Wereldbeeld: (verandering) Het geocentrische wereldbeeld wordt nu heliocentrisch

3. Rene Descartes: Cogito ergo sum = ik denk (cogito) dus (ergo) ik ben (sum)‘’Is er absoluut iets wat onbetwijfelbaar is?’’Er werd heel veel getwijfeld doordat het wereldbeeld opeens helemaal veranderde. Mensen waren bang dat alles tijdelijk is. Twijfelexperiment:

1. Zintuigelijke ervaring. Bestaat zijn lichaam?

2. Gedachten? Niet volstrekt betrouwbaar, ben je aan het slapen of ben je wakker?

Copernicaanse wending

➔ Marginalisering van de mens

De mensen gaan twijfelen over wat ze moeten geloven.

3. ‘’Boze geest’’ argument. Een boze geest die ons voor de gek houdt. Misschien denken wij 2+2=4 maar is het 5. Hij zit in je gedachten ! ik ben degene die voor de gek wordt gehouden! Mens is een denkend ding.

(opdracht)Immanuel Kant: ‘’Sapere Aude’’ (durf te weten)Ethiek:

- Category’s imperatief ! concreet vb.

- Autonoom, heteronoom

- ‘’durf te denken’’

- Waardering werkbaar

(Opdracht staat hieronder)

Immanuel Kant

Immanuel kant is een Duitse filosoof uit de verlichting die leefde van 1724 tot 1804. Kant wordt gezien als de eerste Duitse idealist en zijn Kritik der reinen Vernunft uit 1781 wordt als zijn belangrijkste werk beschouwt. Kant werd geboren als de vierde van negen kinderen van een arme zadelmaker in Koningsbergen. Dankzij de hulp van een dominee uit dezelfde stad kreeg hij de gelegenheid om naar school te gaan en uiteindelijk naar de universiteit te gaan, waar hij filosofie, wis- en natuurkunde studeerde. De invloed van Kant op de terreinen van filosofie, ethiek, theologie, strafrecht, volkenrecht en esthetiek merk je nog tot op de dag van vandaag.

Sapere Aude Sapere Aude kun je in het Nederlands vertalen met ‘durf te weten’ en is afkomstig uit de brieven van de Romeinse dichter Horatius. In Epistoala 1,2,40 staat: Dimidium facti qui coepit habet: sapere aude. Letterlijk vertaalt is dit: ‘wie begonnen is, heeft de helft gedaan, durf te weten’ het Nederlandse spreekwoord: ‘een goed begin is het halve werk’ is hier vanaf geleidt. Kant heeft deze aansporing gebruikt in zijn essay ‘Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?’ uit 1784 en werd bekent als het motto van de verlichting. Kant stelde het sapere (weten) tegenover het geloven op getuigenis van anderen.

Categorisch imperatief “Handel uitsluiten volgens dat maxime waarvan ge terzelfder tijd zou willen dat het een algemeen geldende wet was”

Dit is volgens kant het enige categorische imperatief en is afgeleid van het evangelie volgens Matteüs. Toen Kant het kennisprobleem opgelost dacht te hebben ging hij zich bezig houden met de vraagstukken van de ethiek, wat resulteerde in een nieuwe versie van de gulden regel van Jezus Christus.

http://home.kpn.nl/herakleitos/ethiek/Kant/Macrone.htm

Autonoom en hetronoom Autonomie is afgeleid van de Griekse woorden autos (zelf) en nomos (wet) en betekend dus zelf wetgevend of zelfstandig. Voor Immanuel Kant is het begrip erg belangrijk. Kant: ‘’Om niet anders te kiezen dan op zo’n wijze, dat de maximes van zijn keuze in ditzelfde willen tegelijk als algemene wet inbegrepen moeten zijn.’’ Autonomie betekent hier de vrijheid van de wil om zichzelf te bepalen, de wil is dus niet heteronoom (bepaald door wetten van anderen). Volgens Kant kan en moet de mens zijn vrije wil bepalen volgens een algemene wet, dit kan hij omdat hij een redelijk wezen is. Volgens hem is autonomie dus de mogelijkheid om te handelen in overeenstemming met de wet die men zichzelf oplegt, de categorisch imperatief. Het categorisch imperatief drukt een onvoorwaardelijk moeten uit.

Waardering werkbaar? Ik ben het wel aardig eens met meneer Kant. Kant zegt dat de mens alles mag bepalen als het maar gaat volgens de algemene wet. Ik denk dat dat op dit moment ook het geval is in onze samenleving. Iedereen heeft de vrijheid om te doen en laten wat hij wil (zoals kant beweert), zolang daar geen anderen mee worden geschonden (algemene wet). Opdracht 8 blz. 31. Twee begrippen die centraal staan in de moderne tijd zijn emancipatie & secularisatie. Emancipatie is de groeiende mondigheid van de mens tegenover het gezag. Secularisatie is grote delen van het maatschappelijk leven worden onttrokken aan de exclusieve invloed van kerk en geloof. Dit kwam uit de Renaissance & Verlichting.

‘’Wat Allah doet is goed, omdat hij het doet’’ = heteronoom (nomos = wet, hetero = ander) (bepaald door regels en wetten van anderen)‘’Wat Allah doet, doet hij omdat het goed is’’ = autonoom (auto = zelf) (zelfstandig in het bepalen wat je wilt) ! rationeel ! sapere aude.Categorisch Imperatief:

- Regel van je handeling, moet een algemene wet kunnen worden.

- Mens is doel geen middel.

SecularisatieWat is secularisatie? Secularisatie is het ontkerken vanaf de wereld. Scheiding tussen kerk en staat. Verwereldlijking van de maatschappij. Wat is verzuiling? Verzuiling is het verdelen van de bevolking/samenleving in groepen op basis van levensbeschouwelijk of sociaaleconomisch. Ontzuiling is het wegvallen van de samenlevingsgroepen als levensbeschouwelijke groepen. Wat is de oorzaak van verzuiling? Secularisatie is een oorzaak voor verzuiling omdat de katholieke verzuiling hoofdzakelijk een strategie was om de eigen geloofsgemeenschap te beschermen tegen de secularisatie. Voorbeeld van een verzuiling? Het vormen van allerlei nieuwe groepen bv het CDA,

Hoe maatschappij wordt.

kerk kerk

Maatschappij eerst

SDAP en FNVVerband tussen verzuiling/ontzuiling en secularisatie? Ontzuiling dus het wegvallen van samenlevingsgroepen. Verzuiling, het verdelen van nieuwe groepen op basis van levensbeschouwing en economisch. Dit lijkt wel vrij veel op de omschrijving van secularisatie.

Secularisatie - verwereldlijking ! kerk- maatschappij De maatschappij veranderd, de wereld/maatschappij wordt steedsminder beïnvloedt door de kerk.

SchoolstrijdHier is het scheiden van kerk en staat moeilijk. ! Later verandert het onderwijs in Nederland naar zoals het is in Amerika. De hele verzuiling is begonnen met deze schoolstrijd.

VerzuilingEr zijn officieel 4 zuilen in Nederland:

Creationisme: Schepping (alles is gecreëerd)Evolutionisme: Survival of the fittest. Intelligent Design (ID)! het oog kan niet evolutionair ontstaan.

Katholiek Protestant Socialistisch Liberaal

School Katholiek onderwijs

Protestants christelijk onderwijs

Openbaar onderwijs

Openbaar onderwijs

Politieke partij KVP ARP/CHU PVDA VVD

Vakbond NKV CNV NUV

Krant Vokskrant Trouw Parool Telegraaf

Omroep KRO NCRV VARA /VPRO AVRO tros

KBTB (Katholieke boeren- en tuindersbond)

CBTB (christelijke boeren- en tuindersbond)

Staat - Geloof kerk Nederland OnderwijsAmerika publieke school, - bijzonder onderwijs. Private school (waar geloof wel mag zijn) openbaar.

Ecologische (natte) scheppingsverhaal.

Genesis Opdracht Wat gebeurt er de eerste 3 dagen? Op de eerste dag maakte god licht op aarde. Hij scheidde het met licht en duisternis ! dag en nacht. Op de tweede dag maakte god een koepel over de aarde die het water erboven en eronder scheidde ! hemel. Op de derde dag maakte god land en zee, op het land groeiden planten en groen. Wat gebeurt er de tweede 3 dagen? Op dag 4 maakte god lichten ! de zon, maan en sterren. Op dag 5 kwam het leven ! zeedieren en vogels. En op dag maakte god tamme en wilde dieren en de mensen. Vergelijk de 1e en de 2e 3 dagen? Op beide 1e dagen kwam er licht. Beide dagen 2 hebben te maken met de zee (zee en zeedieren). Hetzelfde met het land op dag 3 voor mensen en dieren. Het verschil is dat er op de 1e 3 dagen nog geen leven was, dit kwam op de 2e 3 dagen .

1. Licht & (duister)

2. Water en lucht

3. Aarde

4. Zon, maan en sterren

5. Zeedieren en vogels

6. Landdieren en mensen

1 & 4, 2 & 5, 3 & 6 ! hier is over nagedacht door een mens.

2e scheppingsverhaal = antropologisch (droge scheppingsverhaal

1. Waarheid 1. Correspondentietheorie (waarnemen)appel 1 (waar)

4 elementen, scheiding

Schepping

lucht

Aarde

0 (onwaar)

- Stand van zaken in de werkelijkheid

- Picture theorie.

2. 2+2=4 1 (niet volgens correspondentie)3+3=6 ! coherentietheorie. samenhang.

Hicksdeeltje 1 kromming in de ruimte kwantumdeeltje.

Waarheidstheorieën1. Correspondentietheorie2. Coherentietheorie = wiskundig/logisch (2+2=4)3. Pragmatisme (verbinden theorie met praktijk) instrumentalisme (niet van belang of iets juist/onjuist is maar of het de realiteit weergeeft)

Evolutietheorie Pragmatisme: Waar is wat werkt = instrumentalismeValt niet in de waarheidstheorieën. De theorie zelf zit niet in de grond, hij is ontwikkeld. ! niet zichtbaar maar het werkt om dingen aan te tonen. Pluto pragmatische oplossing = hij is er, maar nog niet zichtbaar = instrument. Oplossing voor dingen die niet zichtbaar zijn. Dingen die werken maar niet zichtbaar te maken zijn.

Evolutietheorie Scheppingsverhaal

- Natuurwetenschap

- Hoe werken de zaken? Zoeken naar verklaring ‘’Erklarung’’

Descriptief (beschrijfen)

Geen betekenissen in ‘’waardenloos’’ (zonder waarden)

- Feiten - Subject en object (gescheiden) - Empirisch-analytisch.

- Menswetenschappen

Waarom? Wat betekend iets ‘’begrijpen’’ ‘’Verstehen’’

- Prescriptief (voorschrijvend) BetekenisWaarden

Subject (onderzoeker) en object (het onderzochte) niet gescheiden

Hermeneutiek (verplaatsen in die tijd)

Waarheid is relatief.

H6 Blz 59 opdracht 2Hoe denk jij over predestinatie? Ligt alles van tevoren vast of ben je (gedeeltelijk) vrij? Ik denk dat je hier vrij in bent, je kan zelf keuzes maken in je leven. Als alles was beslist was er niet zoveel geweld op de wereld geweest. Ook denk ik dat elke keuze van elk moment je leven kan veranderen.

Opdracht 3 Een verdachte kan ontoerekeningsvatbaar worden verklaard, wat betekend dit? En wat betekend dit voor de vrije wil van de mens? Dit betekend dat je niet door had dat je een misdaad aan het plegen was door een geestelijke handicap. Deze mensen worden beperkt in hun keuzes dus zijn niet volkomen vrij ! ze weten niet wat wel en niet kan.

Opdracht 4 Wat bedoel je wanneer je zegt dat je ethisch gebod autonoom moet zijn? Je wil dan dat de wet wordt geschreven door de ethiek zelf. De wet moet niet van iets anders komen (bv geloof)

Verdiepingsopdracht 2Het verhaal van de zondeval verklaart het ontstaan/bestaan van de wereld, neem je dit letterlijk of figuurlijk en waarom? Ik denk dat je het scheppingsverhaal figuurlijk moet nemen, ik denk dat het vooral gaat om de boodschap achter het verhaal. Ik zelf geloof niet dat de aarde op deze manier ‘’gemaakt’’ is. Omdat dit natuurkundig is aangetoond.

Predestinatie = alles is beslist. ! genade. Autonoom/heteronoom

Appels met peren vergelijken. God

l Mens Natuur

Vrije wilPostulaat (kant)

Keuze

Verantwoordelijkheid

Ethiek is moraal ! opvattingen over waarden en normen !- Levensovertuiging

- Godsdienst