1

2

Schooljaar 2014-2015

Inhoudsopgave

Programmabeschrijving Pagina 3

Benodigde materialen Pagina 4

Introductie Professor Pinguïn Pagina 5

Verwerking bij het voorlezen Pagina 6

Lessuggesties Pagina 9

Websites en apps Pagina 11

Afsluiting Pagina 12

Bijlage 1 pinguïn feitjes Pagina 13

3

Programmabeschrijving Professor Pinguïn

Doelgroep Groep 3 en 4

Doel Leerlingen beleven plezier aan het lezen van, luisteren naar, bekijken en

werken met verhalen, gedichten, liedjes, informatieve teksten, filmpjes en

websites over pinguïns. De leerlingen maken kennis met mediawijze

verwerkingsvormen.

Kerndoel Kerndoel 9: leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen

bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten.

Kerndoel 54: leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te

gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om mee te

communiceren.

Inhoud programma

Leerlingen duiken via verhalen, gedichten, informatieve websites, filmpjes, spelletjes, dvd’s en dans

in de wereld van de pinguïns.

Het programma wordt op school door de leerkracht uitgevoerd. Het uitgangspunt van het

programma is het boek ‘Sofie en de pinguïns’ van Edward van de Vendel.

Na de introductie werkt de leerkracht op meerdere momenten aan het project. Er worden diverse

media en verhalen onder de aandacht van de leerlingen gebracht gevolgd door een verwerking. Voor

de verwerking zijn er diverse lessuggesties opgenomen.

Elke pinguïnsessie wordt afgesloten met het oefenen van een pinguïndansje. Dit dansje wordt tot slot

opgevoerd in bijzijn van de ouders.

Let op! Om de links makkelijker te gebruiken vanuit deze programmabeschrijving kunt u de lesbrief

downloaden vanaf onze website. Ga naar http://www.westfriesebibliotheken.nl/speciaal-

voor/onderwijs/primair-onderwijs.html

Duur Ongeveer 6 uur. Keuze uit diverse programmaonderdelen.

4

5

Benodigde materialen

Inhoud lees&beleef kist

- Programmabeschrijving met lessuggesties

- Het boek 10 kleine pinguïns – Jean-Luc Fromental en Joëlle Jolivet, Gottmer, 2010 (groep 1-

2). Een ander boek over pinguïns volstaat ook.

- Het boek Sofie en de pinguïns – Edward van de Vendel, Floor de Goede en Ype + Willem,

Querido, 2010 (groep 3-4).

- 10 kleine pinguïns – Jean-Luc Fromental en Joëlle Jolivet (Gottmer, 2010).

- Sofie en de pinguïns – Edward van de Vendel, Floor de Goede en Ype + Willem (Qiuerido,

2010).

- Dvd Happy Feet – (Warner Bros, 2006).

- Dvd March of the Penguins – (Bonne Pioche, 2005).

Niet noodzakelijk maar wel de moeite waard

- 365 Pinguïns – Jean-Luc Fromental en Joëlle Jolivet (Gottmer, 2006)

- Ik groei – Pinguïns (Lannoo, 2004).

- De lange, lange reis – Sandra Markle (De Vries-Brouwers, 2008)

Tot slot 2011 © Dit programma is ontwikkeld in opdracht van ProBiblio door Gretha Straatsma met medewerking van Tessa

van Zadelhoff – Warempel.

Meelezers: Jeanine Robberse, ProBiblio; Josien Stringer, Bibliotheek Hoorn; Saskia van Alphen, intern begeleider De

Paradijsvogel Den Haag en Mirjam Vancrayelynghe, Bibliotheek Zuidhollandse Delta.

Wij wijzen u erop dat kopiëren uitsluitend is toegestaan voor eigen gebruik door de bibliotheek die dit product van

ProBiblio heeft afgenomen.

6

Introductie Professor Pinguïn

Uitgangspunt voor het programma is het boek Sofie en de pinguïns van Edward van de Vendel.

Sofie houdt van pinguïns. Niet een klein beetje maar heeeeeeeeeeeeeeel

erg veeeeeeeeeeeeeeel! Van hoe ze lopen, hoe ze kijken, hoe ze piepen…

Sofie breekt haar arm. Net als haar vader en moeder allebei in het

buitenland zijn. Maar Donny, de oppas, is er wel. Als troost huurt hij een

dvd over pinguïns. Sofie is op slag verliefd. Ze wil alles over pinguïns weten,

droomt over niets anders en besluit haar spreekbeurt over de dieren te

houden. Een grappig en ontroerend verhaal. Met heel veel grappige

illustraties, pinguïnweetjes én strips.

Voorbereiding Lees het boek Sofie en de pinguïns vooraf zelf, zodat u weet waarover het boek gaat. Gedurende de periode dat het boek voorgelezen wordt, doet u samen met de leerlingen diverse opdrachten. Introductie 20 minuten.

Introduceer het onderwerp pinguïns bij de leerlingen. Wat weten de leerlingen van pinguïns?

- Hoe zien ze eruit? Wat voor kleuren hebben ze?

- Waar wonen pinguïns? Is het daar warm of koud?

- Wie heeft er wel eens pinguïns in het echt gezien? Waar?

- Wat eten pinguïns?

- Zijn het vogels of vissen? Pinguïns zijn vogels die niet kunnen vliegen.

- Kunnen de leerlingen verschillende soorten pinguïns benoemen?

Alle soorten pinguïns staan op pagina 4 en 5 van het boek.

Introduceer nu het boek Sofie en de pinguïns van Edward van de Vendel. Toon de voorkant van het

boek. Nodigt het uit tot (voor)lezen?

Vertel over Sofie die heel erg van pinguïns houdt. Het zijn haar lievelingsdieren. Stel dat Sofie morgen

wakker wordt en ze heeft van pinguïns gedroomd, wat zou ze dan gedroomd kunnen hebben?

Introduceer nu de personen die een rol in het boek spelen. Doe dit aan de hand van de tekeningen

en persoonsbeschrijvingen op pagina 2 en 3 van het boek.

Verwerking

Dagelijks een stukje voorlezen uit Sofie en de pinguïns.

7

Verwerking bij het voorlezen

Muziek

Start met het voorlezen van het boek. Donny, de oppas, noemt Sofie baby pinguïn. Toen Sofie geboren werd, zong Donny steeds een liedje over pinguïns. Het liedje is in verschillende uitvoeringen te vinden op YouTube. Laat de verschillende versies aan de leerlingen zien en horen. - Versie van Sophie & Magaly uit 1980.

- Versie Minidisco.

Edward van de Vendel heeft van het lied een vertaling in het boek opgenomen. Zie pagina 27.

Dvd March of the Penguins 90 minuten.

Sofie kijkt samen met papa en Donny naar de dvd March of the Penguins, zie

pagina 42 en verder. Door deze film wordt Sofie verliefd op pinguïns.

Bekijk deze dvd in de groep via het digibord. U kunt ervoor kiezen om de dvd op

het moment te laten zien wanneer Sofie in het boek naar de film kijkt, maar u

kunt de dvd ook gebruiken als afsluiting van het pinguïnproject.

Verhaal: March of the Penguins vertelt het fascinerende verhaal over de jaarlijkse

tocht van de keizerspinguïns door de meest onherbergzame streek op aarde:

Antarctica, verteld door Urbanus. De film ontving een Oscar.

Dromen 20 minuten.

Sofie krijgt ook nog eens de griep. Ze heeft dus dubbel pech. Lees voor vanaf halverwege pagina 59.

Sofie valt in slaap en droomt. Haar droom is te zien op de volgende twee bladzijden. Maak

kleurkopieën of scan de illustratie voor op het digibord. Verdeel de klas in groepen van drie à vier

leerlingen. Geef elke groep een kleurkopie van de droom van Sofie en/of toon de illustratie via het

digibord. Vraag de leerlingen in eigen woorden het verhaal, wat er tot dan toe is voorgevallen, te

vertellen aan de hand van de afbeelding.

Spreekbeurt over pinguïns (groep 4) 10 minuten

Sofie houdt een spreekbeurt over pinguïns, zie pagina 111 en verder. Hoe verloopt de spreekbeurt

van Sofie? Vinden de kinderen het in haar klas een leuke spreekbeurt? Wie van de leerlingen wil of

durft een spreekbeurt of presentatie te houden over pinguïns? Wat doen ze anders dan Sofie? Wat

vertellen ze wel en wat niet?

8

Wilde dieren de tent uit 15 minuten.

Donny neemt Sofie, Billie en Timmie mee naar het circus. Wie van de leerlingen heeft wel eens een

circusvoorstelling bezocht? Wat vonden zij ervan? In het circus dat Sofie bezoekt, hebben pinguïns

ook een nummer. Maar Sofie vindt de act heel zielig voor de pinguïns. Ze worden namelijk

uitgelachen door het publiek en dat vindt zij heel erg. Ze schreeuwt heel hard: ‘Neeeeeeee! Het mag

niet! Dit mag niet!’ Waarom doet ze dat? Wat vinden de leerlingen van de pinguïn act? Wat vinden

de leerlingen van wildedierenacts in het circus? Zielig of moet dit kunnen?

Diverse organisaties voeren actie met het als doel: Alle wilde dieren de tent uit. Op de site van het

Vara-programma Vroege Vogels, de uitzending van 5 oktober 2010; vergeten dierendag. Dit filmpje

maakt duidelijk waarom wilde dieren niet in een circus thuishoren. U kunt hier doorklikken naar de

actiesite.

Het einde van het verhaal 20 minuten.

Lees het laatste hoofdstuk voor, vanaf pagina 158 en verder. Er zijn maar liefst acht extra eindes van

het verhaal. Lees ze allemaal voor. Naar welk einde of eindes gaat de voorkeur van de leerlingen?

Verschillende leerlingen motiveren hun keuze.

9

Lessuggesties

Thematafel

Met de materialen uit het lees&beleef kist wordt een thematafel in de klas ingericht. Leerlingen

mogen van deze tafel een boek pakken om te gaan lezen wanneer de leerkracht dit aangeeft.

Bijvoorbeeld bij het (vrij) stillezen. De leerkracht kiest ook regelmatig uit de tentoongestelde boeken

een boek om in de groep voor te lezen. De leerlingen lezen ook elkaar voor.

Pinguïn poëzie

Dag papegaai

Dag papegaai, zei de pinguïn.

Dag papegaai, zij de papegaai.

Nee, zei de pinguïn, jij moet dag pinguïn zeggen.

Nee, zei de papegaai, jij moet dag pinguïn zeggen.

Nee, zei de pinguïn, ik ben een pinguïn.

Nee, zei de papegaai, ik ben een pinguïn.

Jij bent een papegaai, zei de pinguïn.

Jij bent een papegaai, zij de papegaai.

Stomme papegaai, zei de pinguïn.

Stomme pinguïn, zei de papegaai.

Eric van Os

Dvd Happy Feet 90 minuten

Bekijk de dvd met de kinderen. Het verhaal gaat over een pinguïn die niet kan

zingen, maar wel tapdansen. Hij krijgt de schuld dat er zo weinig vis in het water

zwemt. Hij gaat op onderzoek uit en beleeft spannende avonturen.

Feitjes over pinguïns 10 minuten per dag gedurende de projectperiode.

Bespreek samen met de kinderen elke dag één pinguïnfeitje. Schrijf de feitjes op kaartjes en trek elke

dag één of meerdere kaartjes. Praat met de kinderen over wat er op het kaartje staat. In bijlage 1 is

een aantal feitjes opgenomen. Leerlingen van groep 4 maken zelf feitjes en schrijven deze op

kaartjes. De informatie halen ze van internet of uit boeken uit de bibliotheek. In het boek Sofie en de

pinguïns staan ook veel pinguïnweetjes. Deze kunnen uiteraard ook gebruikt worden.

Digitale pinguïnpuzzel 50 minuten.

Maak met een afbeelding van pinguïns een puzzel op het digibord. Zelf een puzzel maken kan op de

website van www.jigsawplanet.com U bepaalt zelf uit hoeveel stukjes de fotopuzzel bestaat.

Presenteer de puzzel de eerste keer via het digibord. Daarna gaan de kinderen zelf aan de slag op het

digibord of op een computer. Individueel of in tweetallen.

10

Memory maken 50 minuten

Zelf een pinguïn memory maken is erg leuk om te doen. U kunt de kinderen een papieren memory

laten maken of een digitale memory.

U kunt als materiaal voor uw memory kiezen voor een aantal opties:

- Kinderen maken tekeningen van pinguïns, de tekeningen worden gescand of gefotografeerd

en opgeslagen op het digibord. De scans of foto’s worden voor het memoryspel gebruikt.

- U kunt een memory maken met bestaande foto’s van pinguïns.

- De kinderen fotograferen elkaar verkleed als pinguïn. Van deze foto’s wordt een memory

gemaakt.

Als u een digitale memory wilt maken, is de website www.memoryspelen.nl heel geschikt.

Pinguïn-eispel voor in de speelzaal

Nodig: een zachte bal. Dit is het pinguïn ei.

Het spel

1. De leerlingen staan in tegenover elkaar, een paar meter bij elkaar vandaan. De leerlingen

hebben de handen in de zij en de voeten bij elkaar. De bal wordt op de toppen van de voeten

geplaatst, mooi in balans. De leerling met het ei op de voeten waggelt langzaam in de

richting van zijn of haar partner. Het ei mag uiteraard niet de grond raken.

2. Nu moet het ei worden doorgegeven aan de partner, zonder dat het ei de grond raakt. Als

het ei de grond raakt, ben je af!

11

Websites en apps

Informatieve websites

Maakt u op school gebruik van Schoolwise? Laat de leerlingen dan op het portal zoeken naar

informatie. Als ze via de zoekmachine zoeken op het onderwerp ‘pinguïn’, zullen ze veel van

onderstaande websites vinden.

Bekijk de aflevering van Huisje, boompje, beestje over pinguïns. Hoe overleven de dieren de kou,

zoals de pinguïn? Een combinatie van vet en veren of vacht zorgt voor een luchtdichte en kou

werende isolatie. Dieren zonder vacht, zoals walvissen, hebben een extra dikke vetlaag.

Het filmpje van Schooltv gaat over koningspinguïns. Ze leven bij Antarctica. Ze kunnen goed tegen de

kou door een dikke laag veren waarmee ze hun lijf goed warm houden. Bekijk het filmpje met de

kinderen via het digibord.

Van ei tot pinguïn. Na het leggen broeden de mannetjes de eieren uit. De ouders voeren de jongen

met de inhoud van de keelzak. De ouders zorgen alleen voor hun eigen jongen. Tegen het eind van

het broedseizoen ruien de jongen. Ze verliezen hun donsveren en gaan als volwassen vogels naar

zee.

Op de website van Willem Wever krijg je antwoord op de volgende vragen:

- Waarom waggelen pinguïns zo?

- Hebben pinguïns veren of een vacht?

- Kan een pinguïn bevriezen?

Op de website van WNF-Rangerclub is informatie te vinden over verschillende soorten pinguïns. Ook

kun je er luisteren naar het geluid van de pinguïn.

Er zijn veel leuke pinguïn knutsel ideeën te vinden op internet, bijvoorbeeld deze pinguïns gemaakt

van een wc rolletje.

Leuke apps

Racing Penguins flying free, deze gratis app is een leuk pinguinsspel. Glij over de bergen

van Antarctica en klap met je vleugels om te vliegen. Ga zo hard als je kan, om te ontsnappen aan de

ijsbeer!

12

Super Penguins is een vergelijkbaar race spelletje met pinguïns.

Penguins vacations HD Lite is een spel met de pinguïns uit de film Madagaskar.

Penguins of Madagascar: Dibble Dash een spel gemaakt bij de nieuwe bioscoop film van de

Pinguïns van Madagascar (2014)

Bordspellen

- Bibber Pinguïn - Pinguïn Party - Pinguïn Panic - Red de Pinguïn - Pinguïns on ice - Pingi Pongo - Pictureka! Pinguïn

13

Afsluiting

Pinguïndiploma

Voor al dat werken over pinguïns verdienen de leerlingen een pinguïndiploma. Ga naar de website

www.diplomamaker.nl om zelf een diploma te ontwerpen.

Pinguïndans 10 minuten – elke keer als afsluiter als u aan het thema hebt gewerkt.

Een swingende afsluiting: de pinguïndans. Schuif alle stoelen en tafels aan de kant en bekijk met de

kinderen het filmpje.

De kinderen (en hun ouders) en de leerkracht dansen samen de pinguïndans.

Het refrein van het liedje gaat als volgt:

Handjes in de lucht,

en schudden met je billen.

Handjes op de tenen

en draaien in het rond.

Handjes omhoog en handjes omlaag.

Stampen met je voeten en

Spring spring spring.

Tip Vraag aan de ouders of ze de kinderen een kwartiertje eerder komen ophalen zodat ze aanwezig

kunnen zijn bij de pinguïndans. Helemaal swingend als de ouders ook meedoen!

14

Bijlage 1

Pinguïnfeitjes

1. Een volwassen keizerspinguïn is zo groot als een kind van drie of vier jaar.

2. Pinguïns eten vis. Hun lievelingskostje is pijlinktvis en krill (kleine garnaaltjes).

3. Pinguïns zijn vogels die niet kunnen vliegen. De botten van pinguïns zijn massief, de botten

van vogels zijn hol.

4. Pinguïns leven op het zuidelijk halfrond, maar niet alleen op de Zuidpool, ook in Afrika,

Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika. Laat het de kinderen zien op een wereldbol of een

wereldkaart. Ook via Google Earth kunt u dit prima op het digibord laten zien.

5. Moeder- en vaderpinguïn broeden samen op het ei. Het ei ligt op de voeten van vader of

moeder.

6. Er zijn zeventien soorten pinguïns. Bekijk ze samen op de website van WNF Rangerclub.

7. Pinguïns hebben een ruwe borstelige tong. Zo glibberen de vissen niet uit hun bek. Steek dus

nooit je hand in de bek van een pinguïn.