Nieuw levenHoe wonen en werken elkaar versterken in de Plaspoelpolder.

Sanneke van Wijk | 2 mei 2013

Academie van Bouwkunst

Sanneke van Wijk

Academie van BouwkunstStedenbouwkunde

Commissie:Boris Hocks (mentor)Jaap van den BoutMarco Broekman

Toegevoegde leden:Huub JuurlinkKaren van Vliet

Aanleiding

Inhoudsopgave

Gedachtegoed

Opgave

Raamwerk

Transformatie

Deelgebieden

Strategie

Aanleiding

40%in de BIG 4 900

1.900half leegstaand

15.000 in Nederland

14%in de regio

Haaglanden

kwartvan de bedrijven staat leeg in de

Plaspoelpolder

kantoren

kantoren

leegstaandkantoren

een

Gouda

Berkel

en

Bleiswijk

Westland

Katwijk

Noordwijk

Den Haag

Rijswijk

Wassenaar

Delft

Midden Delfland

Pijnacker-Nootdorp

Zoetermeer

Leidschendam-Voorburg

Aanleiding

Leegstand. Het aantal lege kantoren in Nederland neemt toe. Ons land telt in totaal 47 miljoen vierkante meter aan kan-toorruimte. Daarvan staat maar liefst 6,5 miljoen vierkante meter leeg. Zelfs als de economie aantrekt, zijn niet al deze kan-toren te verhuren. Daar komt nog eens bij dat van deze 6,5 miljoen vierkante meter, er ongeveer vier miljoen structureel leegstaat. De toekomstperspectieven hiervoor zijn niet erg rooskleurig. Zo groeit de beroeps-bevolking niet meer en tekenen de invloe-den van ‘het nieuwe werken’ zich af. Voor de toenemende structurele leegstand moet een oplossing komen.

De structurele leegstand heeft een on-derliggend probleem. Het zijn namelijk niet de locaties met een eigen karakter en voldoende voorzieningen met de grote problemen. Je zou deze zelfs als de winnaars van de leegstandcrisis kunnen betitelen. Het zijn juist de perifere en monofunctionele kantoorlocaties die de grote verliezers zijn. Daarbij gaan randgemeenten en satelliet-

steden aan kop. De verwachting is dat hun probleem daarnaast alleen maar zal toene-men. Leegstand trekt nieuwe leegstand aan. Zo clusteren de problemen zich op plaatsen waar al leegstand heerst. Het is dan ook zaak het onderliggende probleem van over-aanbod, lage kwaliteit en slechte locaties aan te pakken.

Den Haag

Delft

Oud Rijswijk

Winkelcentrum‘In den Boogaard’

Den Haag HS

Plaspoelpolder

De Plaspoelpolder. Rijswijk kent een relatief grote kantorenvoorraad, te verklaren door zijn positie in de regio Haaglanden. De ruimtevraag die in het verleden niet in Den Haag was op te lossen, verplaatste zich zodoende naar Rijswijk. Een van de groot-ste locaties (circa 100 ha) is de Plaspoelpol-der. De Plaspoelpolder heeft zich sinds de jaren vijftig ontwikkeld aan de A4. De laat-ste decennia zijn de alternatieven voor dit soort snelweglocaties echter toegenomen, waardoor het verouderde Plaspoelpolder de concurrentiestrijd lijkt te verliezen.

Een kwart van de bedrijven op de Plaspoel-polder staat leeg. Door de uiteenlopende bedrijvigheid (van industrie tot kantoren) heeft het terrein geen duidelijk karakter. Bedrijven trekken weg omdat het naast lig-gende pand al jaren leeg staat. Het terrein herbergt veel onkruid en afgeplakte ramen. De grote leegstand verslechtert het imago. Deze vicieuze cirkel, waarin de Plaspoelpol-der zich bevindt, moet worden doorbroken.

< De Plaspoelpolder in zijn omgeving.

Gedachtegoed

“Geen stof, stank en rook uitbrakende schoorstenen.”

“...en overal zijn er de bomen, grasvelden en bloembedden. Met hier en daar een plantsoen,

een vijver of sloot.”Bron: 50 jaar Plaspoelpolder.

Gedachtegoed

Verleden. De Plaspoelpolder is na de Tweede Wereldoorlog aangelegd. Begin jaren ‘50. Het moest een schoon industrie-park worden. Een van de eerste in die tijd, waar gedacht werd vanuit de werknemer. Een werknemer had een aangename werk-omgeving nodig om bijvoorbeeld zijn lunch te nuttigen tijdens de middagpauze.

Het terrein is aangelegd als alternatief voor de vervuilende bedrijven in de binnenstad van Den Haag. In eerste instantie vonden zij Rijswijk en de Plaspoelpolder te ver weg. Het werd in de volksmond het voeteneinde van Den Haag’ genoemd. Er vestigde zich wel bedrijven maar pas toen Shell en het Europees Octrooibureau zich vestigden begon het storm te lopen. Door de kantoorfuncties van het Octrooi-bureau, maar bijvoorbeeld ook de Haagsche Courant, kreeg het terrein al snel een ge-mengd karakter. Van industrie tot kantoor.Dit gemengde karakter heeft ervoor gezorgd dat de Plaspoelpolder al sinds halverwege de jaren ’90 te maken heeft met leegstand.

De komst van nieuwe terreinen langs de A4 met duidelijk karakter zorgt voor veel concurrentie.

Heden. In een typologiekaart van het terrein zie je de menging nog steeds terug komen. Op het terrein zijn bedrijven, op-gebouwd uit een loods met klein kantoortje ervoor, van verschillende leeftijden. Vari-erend van baksteen, ramen met veel licht toetreding tot gesloten loodsen van plaat-materiaal. Kantoren variëren van kolossale gebouwen van toen tot de glaspaleizen van nu.

1953 1961 19711957 ‘72

BEDRIJVEN

ONTWIKKELINGEN

ANDERE LOCATIES

Melkfabriekvan Grieken

ShellKodak

AgfaMartini

Sijthoff Pers EPO

Zoomseweg

Oprichtingindustrieschap

I. Voeteneind van Den Haag

‘57 Van Grieken

‘68 Martini

‘71 Sijthoff Pers

‘72 European Patent Office

‘82 Stuarthuis

1964

Electrologica

‘76 Bovag

‘63 Agfa

II. Industrie in een schoon jasje

III. Gemengd terrein

1950 1960 1970-1990

1983 1990 20101999

Zoomseweg Tram 17A4 tot Delft

1996

Nieuw NS-station

Broekpolder

1986

Harnasch polder

HoornwijckForepark

2001

nieuwbouw Shell

2004

CBR

1988

A4 tot Beatrixlaan

2012

BroodfabriekColor offices

Wateringseveld

1994

Alcatel

‘82 Stuarthuis

‘76 Bovag

‘91 Elsencenter

‘98 De 4 Esdoorns

‘01 Shell - opleidingscentrum

‘96 CBR

‘10 Color Offices

III. Gemengd terrein IV. Businesspark Plaspoelpolder

1970-1990 1995-heden

bedrijfsverzamelgebouw

kantoor en loods

industrie

overig

kantoren

monofunctionele eilanden

bedrijven ‘60 - ‘70 bedrijven ‘80 - ‘90 bedrijven ‘00 - ‘10

kantoren ‘60-70 kantoren ‘80-90 kantoren ‘00-10

Opgave

100 haPlaspoelpolder

25 haWonen

100 haGroengebied

Plaspoelpolder Rijswijk Zuid

Groen

Plaspoelpolder

Groen

Plannen van Rijswijk:

Woningen bouwen ten kosten van groen.

Alternatief:

Leegstaand terrein benutten en transformeren tot

woonwerkgebied.

100 haPlaspoelpolder

25 haWonen

100 haGroengebied

Plaspoelpolder Rijswijk Zuid

Groen

Plaspoelpolder

Groen

Opgave

Woonwerkgebied. Het gemengde karakter van de Plaspoelpolder is een zwakte van de Plaspoelpolder. Reden en motivatie loopt sterk uit een per ondernemer. Voor de een is representativiteit belangrijk. Maar moet de ondernemer investeringen doen naast een verwaarloosd pand. Het pand waarvan de eigenaar enkel vanwege de lage grondprijs zijn plek heeft gevonden.

De verouderde en verwaarloosde uitstraling van leegstaande panden en de verlaten indruk van gebieden heeft directe weerslag op de vesti-gingsfactoren voor andere bedrijven. Leegstand trekt leegstand aan, en deze vicieuze cirkel moet worden doorbroken.

Het toevoegen van woningen kan leven terug brengen op de Plaspoelpolder.

Dit kan door de woningbouwplannen van de gemeente Rijswijk aan te pakken. Er worden plannen gemaakt voor een nieuwe woonwijk die ten koste gaat van het al wei-nige groen in de regio. Terwijl er op kleine

afstand een terrein ligt, waar deze woningen ook gebouwd kunnen worden. Een terrein waar de infrastructuur en openbare ruimte al klaar ligt en niet vanuit het niets hoeft worden opgebouwd. De Plaspoelpolder biedt ruimte voor woningbouw. Het leeg-staande terrein wordt benut en getransfor-meerd tot woonwerkgebied.

< De vrije ruimte in de Plaspoelpolder wordt benut voor de woningbouwplannen van de gemeente Rijswijk.

super

super

leegstan

d

in bedrijf

leeg

stan

d

Sterke schakels aanvullen. Het gemengde karakter van de Plaspoelpolder is te verster-ken door sterke, goed functionerendebedrijven te behouden en aan te vullen met woningen die hier qua schaalgrootte en maat bij passen. Zo ontstaat er nieuw leven op de Plaspoelpolder en is synergie te cre-eren tussen nieuwe bewoners en bestaande bedrijven. Door het mengen van functies ontstaat een levendige buurt, waar zowel overdag als ’s avonds geleefd wordt.

< Bestaande panden aanvullen met woningen.

Raamwerk

Raamwerk

Basisstructuur. Ten grondslag van de ontwikkeling van de Plaspoelpolder lag een stedenbouwkundig plan. Een grid dat aan-sluitend werd ingevuld door nieuwe bedrij-ven. De wens voor een aangenaam werkmi-lieu uit die tijd heeft voor een groene basis gezorgd van singels en bomenlanen. De aansluiting op de A4 heeft een andere plek gekregen dan in die tijd gepland was. Hierdoor is er een onbeduide zone achter-gebleven op de plek waar deze gepland was. De insteekhaven die ooit gepland was is nooit gekomen omdat het vervoer over asfalt het water heeft vervangen. En omdat het karakter van de Plaspoelpolder nooit zo industrieel is geworden als men voor ogen had.

< Het stedenbouwkundig plan uit 1954 dient als basis voor het raamwerk.

Groene kwaliteit benutten. Verbinden grove en fijne schaal.

Landgoederenzone

A4-zone

Oud-Rijswijk

Na-oorlogs Rijswijk

Oud-Rijswijk Het raamwerk versterken. De geïsoleerde postie van de Plaspoelpolder wordt door-broken door twee ingrepen waardoor het terrein beter vast komt te zitten aan de stad.Enerzijds het verbinden van de twee parken met elkaar via de Plaspoelpolder. Hiermee ben je als bewoner van de Plaspoelpolder binnen vijf minuten in het groen. Daarnaast het verbinden van de fijne schaal van Oud-Rijswijk en de grove schaal van het naoorlogse Rijswijk. Het verbinden van beide woonmilieus met bijbehorende kwaliteiten is een belangrijke schakel in de Plaspoelpolder. Het zorgt ervoor dat zowel de historische kern als het moderne winkel-centrum op loopafstand bereikbaar is.

Dat vormt de basis voor ontwikkeling – het raamwerk:1. Het aanbrengen van hierarchie. Nu zijn

alle straten gelijkwaardig. Er komt een duidelijke structuur. Een aansluiting op de A4 met twee inprikkers. De tram is hierin het continue element. Daar-naast wordt de noord-zuidverbinding

gedowngraded. Door het autoverkeer er uit te halen kan deze as functioneren als langzaamverkeersverbinding tussen de twee parken.

2. Een nieuw hart. Op de grens van het fijne en grove Rijswijk worden de mis-sende schakels tussen oost en west aan-gelegd. De oude plek van de aansluiting op de A4. Zo worden de twee schalen met elkaar verbonden.

3. Kwaliteit van het park verlengen. Ten zuiden van de A4 ligt het Elsenburger-park. Door het park ten noorden van de A4 door te zetten wordt het park voelbaar in de Plaspoelpolder. De bar-rièrefunctie van de A4 wordt minder en door het toevoegen van een nieuwe brug wordt dit ook de belangrijkste ver-binding vanuit de Plaspoelpolder naar het park en tevens voor het fietsverkeer tussen Delft en Rijswijk/Den Haag. Voor de beurshal komt een meer artifi-ciële uitloper van het park. Dat dienst kan doen als evenemententerrein en als nieuwe openbare ruimte voor de wijk.

< Twee ruimtelijke ingrepen die de omliggende kwaliteiten vastgrijpen.

station rijswijk

oprit A4

richting Den Haag

richting Delft

Hoofdontsluiting met tramverbinding.

GROEN INFRA

Groene langzaamverkeersverbinding verbindt de twee parken.

- singelst

ructuur -

- langzaamverkeersv

erbinding -

- infra

-

Een verbinding tussen twee stedelijk gebieden.

Beurs

P

P

P

P

P

P

P

PP

P

Shellsta

tionsplein

hotel

parke

er

garag

e

Kwaliteit van het park verlengen.

Beurs

P

P

P

P

P

P

P

PP

P

P

ROC

beton

mortelc

entra

le

Shell

Octroo

iburea

u

stationsplein

Sijttho

ff

Binnen

wereld

Hart

Beurs

P

P

P

P

P

P

P

PP

P

P

ROC

beton

mortelc

entra

le

Shell

Octroo

iburea

u

stationsplein

Sijttho

ff

Binnen

wereld

Hart

Raamwerk

Het raamwerk waarbinnen ontwikkelin-gen kunnen plaatsvinden.

Transformatie

€

TE KOOP VERKOCHT

€

TE KOOP VERKOCHT

gebouw

in bedrijf

leegstand

met kwaliteit

zonder kwaliteit

stimuleren nieuwe plannen

€

TE KOOP VERKOCHT

€

TE KOOP VERKOCHT

€

TE KOOP VERKOCHT

Grondschap bemiddelaar

verkoop kavel/pand aank

oop pa

nd

aankoo

p kave

l

Pandeigenaar Pandeigenaar Nieuwe ontwikkelaar

gemeente Rijswijkstaat ontwikkelingen toe

gemeente Rijswijkstaat ontwikkelingen toe

Transformatie

Proces. Het proces naar transformatie komt op gang op het moment dat een gebouw (gedeeltelijk) leeg staat. Een pandeigenaar kan zelf zijn eigen pand transformeren maar kan ook besluiten deze te verkopen. Het Grondschap (voortgekomen uit het huidige Industrieschap) heeft als taak om te bemid-delen tussen de huidige pandeigenaren en de mogelijk nieuwe ontwikkelaars. Deze nieuwe ontwikkelaars lopen uiteen van (col-lectief ) particulieren, corporaties, ontwik-kelaars, beleggers, etc.) Als een pand kwaliteit heeft, esthetisch of bouwkundig, dan wordt het gerenoveerd of herbestemd. Gaat het om een pand met zeer weinig kwaliteit dan wordt er gekozen voor sloop en nieuwbouw.

Actuele ontwikkelingen. Er is op dit moment veel leegstand. Een deel daarvan is in handen van een eigenaar: het indus-trieschap. Maar ook zijn er individuele, positieve ontwikkelingen gaande. Veelal gaat dit om het realiseren van bedrijfsver-zamelgebouwen of het transformeren van

kantoren naar flexibele units. Een van de grote ontwikkelingen speelt zich af op het kavel van het octrooibureau. Zij gaan de ko-mende jaren een nieuw pand realiseren ter vervanging van (een deel van) het bestaande pand.

Drie deelgebieden. Daar waar nu ontwik-kelingen zijn en/of grond in bezit is, zijn de meest voor de hand liggende locaties om te beginnen met ontwikkeling. Dit zijn:1. De monofunctionele eilanden. Shell, de

Beurs en het Octrooibureau.2. Het hart. Het gebied waar veel kantoren

leegstaan en onder verandering onder-hevig zijn.

3. Het middengebied. Het gebied waar een groot deel leegstaat en in handen is van een eigenaar.

renoveren

herbestemmen

herontwikkelen

€

TE KOOP VERKOCHT

gemeente Rijswijkstaat ontwikkelingen toe

Shell

€

TE KOOP VERKOCHT

€

TE KOOP VERKOCHT eigendom Industrieschap

recente/toekomstige ontwikkelingen

toekomstige ontwikkeling

bezit industrieschap

leegstand

hinderzone

recente ontwikkeling

Octrooibureau

Betonmortelcentrale

Deelgebieden

Monofunctionele gebieden

Hart

Binnenwereld

Monofunctionele eilanden

Monofunctionele eilanden

Internationale kracht. De multinationals: Shell, de Beurs en het Octrooibureau. Een-zijdige functies die heel belangrijk zijn voor het gebied. Duizenden (internationale) me-dewerkers werken hier dagelijks. De onder-nemingen die op eigen kracht hun bedrijf aanpassen aan hun eigen ontwikkelingen.

Het doel is om meerwaarde te creeren voor de omgeving door de eenzijdige functie aan te vullen met een publieke functie. Bijvoorbeeld zoals de Rabobank in Utrecht, die in haar plint een wisselende kunstten-toonstelling heeft. Of naar voorbeeld van het stadshuis in Oss. Waar (gedeeltes van) de lunchruimte voor 11.00 uur en na 14.00 uur gehuurd kan worden door buitenstaan-ders voor vergaderingen en bijeenkomsten.

P

P

-�etsverbinding naar Delft-

hoofdentree

Aan het einde van de groene singels en aan de fiets-verbinding richting Delft heeft Shell de gelegenheid om een publieke functie te realiseren.

P

- groene as -- entree vanaf de A4 -

Aan de groene langzaamverkeersverbinding en aan de en-tree vanaf de A4 heeft het Octrooibureau een unieke plek om zichzelf te markeren met hoogbouw. Een nieuw herk-enningspunt voor de Plaspoelpolder.

Publieke functie bij Shell.

Publieke functie bij Shell.

Hart

Hart

Kantoren in transitie. Dit is het gebied met voornamelijk kantoren en waar veel leegstand heerst. Maar waar ook eerste renovaties uitgevoerd zijn. Dit wordt het stedelijke gebied waar wonen en werken hand in hand gaan. Stedelijke woonmilieus worden toegevoegd. Appartementen, ste-delijke eengezinswoningen. Kantoren zijn op korte termijn niet nodig maar is er meer behoefte aan een flexibelere ruimte bijvoor-beeld in de vorm van solids. In ieder geval duurzame gebouwen die voorbestemd zijn op functieverandering.

ROC

Artplaza

LEEGSTAND

LEEGSTAND

LEEGSTAND

LEEGSTAND

Suite329verzamelgebouw

verzamelgebouw

school

LEEGSTAND

LEEGSTAND

LEEGSTAND

kantoorgedeeltelijk leeg

Vestiging octrooibureaukantoor

LEEGSTAND

Kantoorgedeeltelijk leeg

kantoorgedeeltelijk leeg

Bestaande situatie.

Ruimtelijke ingrepen.

P100%

eisen overgang openbaar-privéspecifiek per functie

parkeren op eigen kavelin eigen behoefte voorzien

alzijdig blokmet entrees duurzaam gebouw

voorbereid op een ander functie- gebruik in de toekomst

20

P

10

20

P

10

30

P

15

30

P

15

40

P

20

40

P

20

40

P

20

30

P

15

Eyecatcher

Poort van de stad

Regels voor de ontwikkeling van kavels.

20

P

10

20

P

10

30

P

15

30

P

15

40

P

20

40

P

20

40

P

20

30

P

15

Eyecatcher

Poort van de stad

25

P

10

Bouwhoogte

range bouwhoogte

Parkeervoorziening

op eigen kavelin de openbare ruimte

Architectuur

uitkraging

Eénzelfde architectuur

Programma

Flexibel (wonen/werken)Publieke functie

Samengesteld

30

PP

15

8015

Overgang openbaar-privé

Groene haagDelftse stoepInpandige stoep

basishoogte met opbouwhoogteaccent

25

P

1035

P

15

30

P15

50

P15

50

P15

35

P

15

35

P

15

35

P

15

Totale bouwenvelop.

WONINGKANTOOR KANTOOR

max 1.0 meter

WONING

min 1.0 meter

WONING

min 2.0 meter

KANTOOR

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

WONINGKANTOOR KANTOOR

max 1.0 meter

WONING

min 1.0 meter

WONING

min 2.0 meter

KANTOOR

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

WONINGKANTOOR KANTOOR

max 1.0 meter

WONING

min 1.0 meter

WONING

min 2.0 meter

KANTOOR

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

WONINGKANTOOR KANTOOR

max 1.0 meter

WONING

min 1.0 meter

WONING

min 2.0 meter

KANTOOR

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

rooi

lijn

Overgang openbaar-privé.

PPP

PPP

PPP

PPP

PPP

PPP

-1 In bedrijf 0 Leegstand

1A Tijdelijke gebruik van leegstaande parkeerplaats 1B Tijdelijk gebruik van het pand

3A Herbestemming van het pand 3B Sloop en nieuwbouw

Fasering.

Bestaand profiel door het hart.

herbestemmingontmoetingsruimtemet werkplekken

bestaand pand

verzamelgebouw

herbestemming

solid (woon/werk)

Profiel door het hart over dertig jaar.

herbestemming

solid (woon/werk)

herontwikkeling

woon- en werkgebouw herbestemming

horeca

Het Hart: stap 01.

Het Hart: stap 02.

Binnenwereld

Binnenwereld

Dynamische lokale economie. Het gebied dat geleefd wordt door kleine bedrijven zoals autohandelaren, verkopers en vakman-nen, die continue in beweging zijn. Collectief particulieren krijgen hier de vrijheid om hun woning/werkplaats te realiseren. Er wordt niet zozeer gezocht naar menging per gebouw maar naar een collec-tiviteit in de openbare ruimte.

Bestaande situatie.

P

P P

P

1. Ontsluiting rondom 2. Collectief parkeren 3. Verfijnen netwerk 4. Kavelgewijze ontwikkeling

P

P P

PP

P P

PP

P P

P

Ruimtelijke ingrepen.

Transformatie van de straten.

Uiteenlopende kavelmaten leidt tot grote diversiteit aan typologiën.

straatinformele zone

Door regels mee te geven kan aan de achterzijde van de kavel een nieuwe kwaliteit gerealiseerd worden.

10% publiek domein

15-20% groen/verharding

70-75% bebouwing+buitenruimte10% publiek domeingelegen aan achtergrenseigen ontsluiting

tbv (woning)entrees

rooilijn & oriëntatieaan de straat

achterrooilijn

De regels die aan een ontwikkelkavel worden meegegeven.

Fasring.

-1 In bedrijf

0 Leegstand

1A Tijdelijke gebruik van het pand 1B Sloop pand en tijdelijk gebruik van de kavel

3A Herbestemming van het pand 3B Sloop en nieuwbouw

De binnenwereld.

Strategie

Beurs

P

P

P

P

P

P

P

PP

P

P

Strategie

De ontwikkeling van het terrein start door te beginnen met kleine ingrepen. Het toe-laten van eigen initiatieven van bestaande of niewe bedrijven of bewoners. Het terrein komt ‘in the picture’ te staan door tijdelijke iniatieven, zoals een stadsstrand in de haven of de boomplantage op het lege parkeerter-rein van het voormalige Sijthoff-kantoor. Zo versterkt de bekendheid en wordt het imago verbeterd.

Langzaamaan treden er verbeteringen op in het netwerk door mee te liften met andere projecten (zoals de brug over de Vliet). De Plaspoelpolder wordt daarmee een logische schakel in het netwerk. Bedrijven aan deze routes profiteren van hun ligging en worden getriggerd om daar gebruik van te maken.Er worden investeringen gedaan in de open-bare ruimte. Op de grote schaal zijn dat de ingrepen uit het raamwerk. Op de kleine schaal zijn de verbeteringen van de straat-profielen gekoppeld aan de ontwikkelingen van bewoners of bedrijven die op verschil-lende plekken ontstaan.

De herontwikkeling van de Plaspoelpolder zal waarschijnlijk beginnen in de binnen-wereld, aangezien daar de eerste stap al is gezet. Langzaamaan zal dit uitbreiden naar het hart en de overige gebieden van de Plaspoelpolder.

Brug MIRT

Horeca Shell

Beursentree

derde fasetweede faseeerste fase

Brug MIRT

Hotel

Nieuwbouw EPO

Groene as

Boomplantage Sijthoff

StadsstrandBrug gemeente