Amsterdam Academy of ArchitectureGraduation Projects 2013-2014UrbanismJessica Tjon AtsoiSUCCESsie!Model voor dynamische stedelijke ontwikkeling

Jessica Tjon Atsoi Van Speijkstraat 179 II1057 GZ AmsterdamNederland+31(0)20 6447262 / +31(0)611325731Jessica@burosai.nl / tjon@rijnboutt.nlLinkedin Jessica Tjon Atsoiarchitect/stedenbouwkundige bij Rijnboutt bv te Amsterdam

Urbanism

De ruimte voor de stedelijke ontwikkeling van Amsterdam is in belangrijke mate gevonden in de transformatie van de IJ-oevers van haven naar stedelijk gebied. Omdat de verwachting is dat Amsterdam zich de komende decennia als krachtig economische centrum zal blijven ontwikkelen en ook in omvang zal toenemen zal deze verschuiving van haven naar stad doorzetten. Na de transformatie van het Westerdockseiland lijken de resterende havens binnen de ring een logische volgende locatie. Met name het Westelijke havengebied tussen spoor, en de ring A10. Hier is de stad met haar kwalitatieve centrum nog relatief dichtbij. Het is een ontwikkeling binnen bebouwd gebied en sluit daarmee aan bij de compacte stad gedachte. Daarbij is het een gebied dat door zijn ligging aan het water en door de schaal een eigen kwaliteit en gevoel heeft.

Plausibel maar niet eenvoudig. Niet langer gaat het hier om een perifere rand van de havens die toch al richting IJmuiden waren weggetrokken, dit is nog voor een groot deel ‘the real thing’. Daarbij is de maat (270 hectare, waarvan meer dan 30% water) van een andere orde als de afzonderlijke gebiedsontwikkelingen van Java, KNSM of Borneo Sporenburg. Ook is de verbondenheid van dit gebied met de stad zelf nog duidelijk zwakker dan bij de voorgaande locaties. Daar komt bij dat sinds een aantal jaren de opvattingen en condities van stedelijke ontwikkeling sterk aan het verschuiven zijn: van sturen naar condities scheppen, met nieuwe verhouding tussen publieke en private rollen en verantwoordelijkheden. De huidige economische crisis en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen bij overheden en marktpartijen hebben tot een vastlopende planontwikkeling geleid. De grote investeerders nemen een pas op de plaats en een veelvoud aan kleinere minder slagkrachtige partijen als CPO’s moeten nieuwe ontwikkelingen dragen. De stedenbouwkundige professie kan een plan niet meer uit ontwerpen, maar moet rekening houden met onzekerheden, veranderlijkheid en de evolutie van verwachtingen en omstandigheden.

De ambities van de stad Amsterdam voor de ontwikkeling van het Westelijk Havengebied worden gerealiseerd door het toepassen van een stedenbouwkundige strategie die zich baseert op successie. Een geleidelijke en adaptieve transformatie wordt mogelijk door de koppeling aan de ontwikkeling van afzonderlijke kavels. Spelregels en regie begeleiden de ontwikkeling naar een gemengd stedelijk en waterrijk gebied met wortels in de haven zonder al te rigide op één wenselijke uitkomst voor te sorteren.

De oplossing ligt in de introductie van tijdsgebonden gebruiksrecht gevat in 5 kaveltypen, waarbij het gewicht van de spelregels en de aangekoppelde stedelijke ambitie groter wordt naarmate het gebruik voor langere tijd is. Andersom wordt daarmee de ruimte en vrijheid om op een laagdrempelige manier korter lopende initiatieven en functies te initiëren veel groter. Met een beloningssysteem wordt het maken van extra kwaliteit gestimuleerd. Deze strategie maakt elk ontwikkeling mogelijk, klein, groot, met lage of hoge investeringsniveau, voor lange of korte duur zodat de ontwikkeling van het gebied gelijk al op gang komt.Doordat elk ontwikkeling iets moet bijdragen aan het gebied wordt het gebied weer geschikt gemaakt voor nieuwe initiatieven later. Dit leidt tot een dynamische ontwikkeling die in de tijd, ruimtelijk en functioneel evolueert gelijkend op het proces van successie.

Graduation date15 05 2014

Commission membersHans van der Made (mentor) Boris HocksJohn Breen

Additional members for the examinationJohn WestrikOlga Russel

Jessica Tjon AtsoiSUCCESsie!Model voor dynamische stedelijke ontwikkeling

Jessica Tjon Atsoi

Image caption

2015

2025

2035

Urbanism

leefgebied(stad/stedelijk gebied)

ecosysteem/leefgebied/successie fase

externe factoren

interne factoren

wonen

werken

voorzieningen

SUCCESSIEGRAAD

overheden

maatschappelijke instellingen

culturele instellingen

burgers

ondernemingen

lokaal

boven lokaal

nationaal

soort 1

soort 2

soort 3

kunstsectoren

erfgoedsector

media

bibliotheken

bewoners

bezoekers

werkenden

sector a

sector b

sector c

sector d

dienst x

dienst y

niveau 1

niveau 2

architectuur, beeldende kunst, dans, film, literatuur, muziek, muziektheater, theater, vormgeving

archieven, archeologie, monumenten, musea, immaterieel erfgoed

omroepen

rijks-,stad-, wijkbibliotheken

groep a

groep b

groep c

branche a

branche b

afdeling 1

afdeling 2

instelling 1

instelling 2

organisatie 1

organisatie 2

organisatie 3

individu p

individu q

individu r

individu s

bedrijf x

bedrijf y

bedrijf z

actoren

economisch klimaat

investeringsruimte

verbindingen

programma-profiel

milieu-type(n)

levensgemeenschap

groenstructuur

flora en fauna

watersysteem

geluid, geur, externe veiligheid

bodemkwalitiet

luchtkwaliteit

publiek

privaat

opstal

functie

wonen

werken

voorzieningen

morfologie

infrastuctuur

verkavelingsstructuur

bebouwingsstructuur

historische structuur

bebouwingstypologie

ruimte typen

k&l

deze factoren zijn in wet- en regelgeving vaak vastgelegd; hiermee is wet- en regelgeving onderdeel van (bijna) elke conditie-factor.

conditie’s (fysieke en nonfysieke)

hoog - laag conjunctuur

inbedding (schaalniveau’s)

continuiteit

kwaliteit

kringlopen

beperkend - niet beperkend

publiek-privaat uitgegeven %

laag - hoog

mix: %

bereikbaarheid

fijnmazigheid

korrelgrootte, fsi, osr, gsi

aanwezig/leesbaarheid

flexibiliteit, diversiteit

diversiteit

dichtheid, duurzaamheid

economie

context (omgeving)

ecologie

gebiedklimaat

grondpositie

grondwaarde

programma

(interne)structuur

categorie groep sub-groep individu/lid

WAARDEVARIABELEN

interacties tussen en binnen groepen/ individuen:

coöperatie tegen of meewerken

symbiose mutualisme (beide groepen hebben voordeel),

commensalisme (een heeft voordeel en de ander geen voor/-nadeel),

parasitisme (een voordeel de ander nadeel).

competitie

effecten van de verschillende vormen van interactieadaptatiespecialisatie (niche ontwikkeling)verdringing

interacties effect successie proces

mutualisme/commensalisme /parasitisme

competitie/cooperatie

actoren & conditie factoren = schaal afhankelijk

shop

shop

GAMMA

GAMMA

shop shop

locatie:grootandel laagwaardige bedrijvenen havenindustrie

pioniersfase - verbindenlaagwaardig wordt hoogwaardigwerklocatie

opvolgfase - verrijkenwerkgebied wordt woonwerkomgeving

climaxfase - gelaagdwoonwerkomgeving wordt stedelijkgeactiveerd gebied

1300

1500

1700

1900

2000 shop shop shop shop shop shop

Successie in de ecologie Successie in de stedelijke ontwikkeling

CONCEPT

Schema leefomgeving als wisselwerking tussen conditiefactoren en actoren

Jessica Tjon Atsoi

2015

2025

2045

Urbanism

3. Elke ontwikkeling draagt iets bij aan het gebied, afhankelijk van het investeringsniveau in de vorm van gebouw, erf, weg en/of water

1. Elk ontwikkeling is mogelijk verschillende ontwikkelingen, klein of groot, met een lage of hoge investeringsniveau kunnen een plek krijgen in het gebied

4. Het geheel leidt tot meerwaarde voor het gebied in de vorm van structuren (bebouwingsstructuur, water- en wegen netwerk) en maatschappelijk cohesie.

2. Het schakelen van langdurige of kort lopende ontwikkelingen in de tijd leidt tot een dynamische situatie die in de tijd ruimtelijk en functioneel evolueert

kavel = gebouw + groen + weg (+ water)

20 jr

10 jr

50 jr1 jr

de vrije ruimte kan worden ingezet voor evenementen om de wijk op de kaart te zetten

De gemeente investeert in de hoofdstructuur,openbare ruimte, bruggen en verbindingen

beeldkwaliteitsregels garanderen een gevarieerd geveldbeeld

in de bestaande situatiewordenzones gereserveerd voor hoofdstructuren

Ook ontwikkelingen op het water zijn mogelijkmaar altijd drijvend en op voldoende afstand van de kade zodat het water ervaarbaar blijft

functies met een kortlopend gebruiksrechthebben minder ontwikkeleisen en activeren snel het gebied

bezonningsregels bepalen het maximale bouwvolume engaranderen voldoende lichtinval

door waardestijging wordt pioniers-ontwikkeling vervangen door hoog-waardiger ontwikkelingen

en bestaande bebouwing wordthoogwaardiger geprogrammeerd

door waardestijging wordt pioniers-ontwikkeling vervangen door hoog-waardiger ontwikkelingen

In het gebied zijn kleinschaligeontwikkelingen mogelijk

... maar ook grote percelen kunnen in een keer ontwikkeld worden

een afstand van minimaal 60 en maximaal 180 meter tussen twee wegen zorgt voor een gebalanseerde permeabiliteit

nieuwe ontwikkelingen spiegelen bestaande ontwikkelingennieuwe ontwikkelingen maken ook

weg en water. Zo ontstaat geleidelijk een verbonden netwerkstructuur

Bestaande gebouwen worden herontwikkeld met nieuwe functies, waarmee het karakter van het gebied verandert

Kaveltypen

STRATEGIE

Spelregels en ontwikkelproces

0-2 jaarpioniersmilieu

2-5 jaarearly adapters milieu

5-10 jaarinvesteringsmilieu

10-20 jaardoorgroeimilieu

>20 jaargevestigdmilieu

0-10 jaar dynamisch watermilieu

> 10 jaarwatermilieu

In de bestaande situatue worden zones gereserveerd voor hoofdstructuren

Bezonningsregels bepalen het maximale bouwvolume en garanderen voldoende lichtinval

Beeldkwaliteitsregels garanderen een gevarieerd gevelbeeld De gemeente investeerd gaande weg in de hoofdstructuur, openbare ruimte, bruggen etc.

De vrije ruimte kan worden ingezet voor evenementen om de wijk op de kaart te zetten

Door waardestijging wordt pioniersontwikkeling vervangen door hoogwaardige ontwikkelingen

Nieuwe ontwikkelingen sluiten aan op bestaand weg en watersysteem, spiegelen bestaande ontwikkelingen, maken ook weg en water. zo ontstaat geleidelijk een verbonden netwerkstructuur

Functies met een kortlopend gebruiksrecht hebben minder ontwikkeleisen en activeren snel het gebied

Ook ontwikkelingen op het water worden mogelijk maar altijd drijvend.

Jessica Tjon Atsoi

Regie - hoofdstructuur Regie - openbare ruimte Regie - ov

Regiekaart

Spaarndammerbuurt

Bos en Lommer

zeeheldenbuurt

Westerdokseiland

Westergasfabriek

Staatsliedenbuurt

foodcenter

Jordaan

Westerpark

volkstuinen complex

StationSloterdijk

A10

A10

A5 Isolatorweg

Alfadriehoek

Telepoort

Sloterdijk I

Distributiecentrum

ouddorp Sloterdijk

Coentunnel

Cornelis Douwesterrein

NDSM

Buiksloterham

Overhoeks

Mercuriushaven

Vlothaven

Neptuneshaven

Coenhaven

houthaven

houthaven

minervahaven

II

*

*

*

*

*

Mercu

riush

aven

Vlothaven

Neptuneshaven

Coenhaven

houthaven

houthaven

min

ervahaven Mercuriu

shaven

Vlothaven

Neptuneshaven

Coenhaven

houthaven

houthaven

minervahaven

Strategiekaart - stedelijk niveau

Regie - waterstructuur

Architects, urban designers and landscape architects learn the profession at the Amsterdam Academy of Architecture through an intensive combination of work and study. They work in small, partly interdisciplinary groups and are supervised by a select group of practising fel low professionals. There is a wide range of options within the programme so that students can put together their own trajectory and specialisation. With the inclusion of the course in Urbanism in 1957 and Landscape Architecture in 1972, the academy is the only architecture school in the Netherlands to bring together the three spatial design disciplines.Some 350 guest tutors are involved in teaching every year. Each of them is a practising designer or a specific expert in his or her particular subject. The three heads of department also have design practices of their own in addition to their work for the Academy. This structure yields an enormous dynamism and energy and ensures that the courses remain closely linked to the current state of the discipline.The courses consist of projects, exercises and lectures. First-year and second-year students also engage in morphological studies. Students work on their own or in small groups. The design projects form the backbone of the cur riculum.

Master of Architecture / Urbanism / Landscape Architecture Amsterdam Academy of Architecture

On the basis of a specific design assignment, students develop knowledge, insight and skills. The exercises are focused on training in those skills that are essential for recognising and solving design problems, such as analytical techniques, knowledge of the repertoire, the use of materials, text analysis, and writing. Many of the exercises are linked to the design projects. The morphological studies concentrate on the making of spatial objects, with the emphasis on creative process and implementation. Students experiment with materials and media forms and gain experience in converting an idea into a creation.During the periods between the terms there are workshops, study trips in the Netherlands and abroad, and other activities. This is also the preferred moment for international exchange projects. The academy regularly invites foreign students for the workshops and recruits well-known designers from the Netherlands and further afield as tutors.Graduates from the Academy of Architecture are entitled to the following titles: Master of Architecture (MArch), Master of Urbanism (MUrb), or Master of Landscape Architecture (MLA). The Master’s