Samenwerking tussen organisatiesin de bouwprocesketen

BouwBeter wordt gecoördineerd door

Herziene versie

Samenwerken doen alle bedrijven in de bouwprocesketen. Veelal op basis van een éénmalige inkooprelatie in de

vorm van een contract. De laagste prijs is dan mee-stal het belangrijkste onderdeel van dit contract. Maar het kan

ook anders. Duurzame samenwerking over meerdere projecten heen is daarbij een weg. Dat stelt eisen aan de

betrokken organisatie en biedt ook kansen. Dit themablad is de weerslag van een bijeenkomst die BouwBeter heeft

georganiseerd over duurzame samenwerking in de bouwprocesketen.

Samenwerking tussen organisaties in de bouwprocesketen

BouwBeter: Inspiratie voor vernieuwend ondernemenBouwBeter is hét innovatienetwerk waarin enthou-siaste ondernemers uit de gehele bouwprocesketen met elkaar werken aan vernieuwing, innovatie en de tevredenheid van hun klanten. SBR coördineert dit project en stelt de resultaten beschikbaar aan de sector. De deelnemers van BouwBeter vormen de voor-hoede van marktgericht ondernemen in de keten.

BouwBeter wil de traditionele aanpak in de bouwketen doorbreken en biedt inspiratie voor vernieuwend ondernemen. Kenmerkend daarbij is de diversiteit aan doelgroepen uit de bouwprocesketen die met elkaar het gesprek aangaan. De leden van BouwBeter bepalen zelf hun thema’s van vernieuwing, gaan hierover intensief en gestructureerd met elkaar in gesprek en leren van el-kaar bij het effectief in praktijk te brengen hiervan. Daarnaast treedt BouwBeter actief naar buiten met spraakmakende opinies, om ook anderen te stimu-leren en motiveren bij hun vernieuwingsactiviteiten.

www.BouwBeter.nl

Samenwerking tussen bouwbedrijven, opdrachtgevers en

andere partners biedt kansen die beter kunnen worden be-

nut. Langetermijnrelaties kunnen faalkosten verminderen,

rendementen verhogen en de kwaliteit van bouwwerken

verbeteren, maar bedrijven staan nog niet te springen om

inkooprelaties massaal in te ruilen voor samenwerkings-

relaties.

Samenwerking biedt waardevolle kansen, luidde de una-

nieme conclusie tijdens de themamiddag Samenwerking

in de bouwprocesketen op 30 januari in Baarn. Tijdens de

drukbezochte bijeenkomst die werd georganiseerd door

BouwBeter in het Bomencentrum in Baarn waren alle deel-

nemers het eens over de kansen van samenwerking, maar

evenzeer over het feit dat er nog barrières zijn die accepta-

tie door meer bedrijven in de sector in de weg staan.

Drie sprekers betoogden op overtuigende wijze dat de

traditionele inkooprelatie tussen opdrachtgevers en bouw-

bedrijven, en gespecialiseerde bouwbedrijven onderling

in veel gevallen niet de ideale samenwerkingsvorm is. Een

langdurige samenwerkingsrelatie op basis van (meer) ge-

lijkwaardigheid is te verkiezen, hoewel deze de nodige aan-

passingen vergt, zowel qua technologie, procesaanpak als

bedrijfscultuur. Edwin Kaats, adviseur van Twynstra Gudde,

gaf kleur aan de discussie door het onderwerp samenwer-

king vanuit de theorie op toegankelijke wijze toe te lich-

ten. Jack Vromans, directeur van de BVR Groep bewees met

een presentatie van Inno Concept Bouwen dat innovatief

samenwerken nu al in de praktijk gebracht kan worden.

Gea Smid, Senior Legal Counsel van offshorebedrijf Allseas,

liet zien hoe samenwerking in een geheel andere sector al

bittere noodzaak is geworden.

In vier workshops discussieerden de aanwezige architecten,

aannemers, installateurs, consultants en andere professio-

nals over alle voordelen, nadelen en barrières van samen-

werking. Discussies die gekenmerkt werden door overeen-

stemming over de noodzaak van meer samenwerking en

de nuchtere constatering dat er nog een lange weg is te

gaan.

Themamiddag ‘Samenwerking in de bouwprocesketen’ succesvol

Samenwerking kansrijk in de bouw

Thema

Samenwerking bouwprocesketen thema in het kader van BouwBeter

In één van de werkgroepen van BouwBeter is duur-

zame samenwerking het thema. Daarbij worden de

succes- en faalfactoren bij samenwerking onder de

loep genomen. Van belang is dat zowel in de bouw

als bij andere sectoren wordt gekeken. Dit themablad

is een resultaat met betrekking tot dit thema.

Voor nadere informatie over werkzaamheden op

het gebied van samenwerking kunt u terecht bij de

projectmanagers van BouwBeter, (SBR),

telefoon 010 - 206 59 59.

3

Organiseren tussen organisaties

Bijna geen enkele organisatie zit op een eiland.

In deze tijd is dat vrijwel onmogelijk. Je hebt elkaar

nodig, wil je nog wat betekenen. Maar hoe kun je

gezamenlijk als groep, in een keten, met partners,

in een netwerk, in een alliantie, beter de individuele

én gezamenlijke doelen bereiken dan ieder voor

zich? Dit boek van Edwin Kaats

en twee co-auteurs van

Twynstra Gudde bevat

praktische handvatten

voor het succesvol initiëren

en onderhouden van

samenwerkingsrelaties.

Bestellen kan via

Edwin Kaats,

email: ekt@tg.nl

Leestip

Samenwerking is een trend, maar dat wil volgens adviseur

Edwin Kaats van Twynstra Gudde niet zeggen dat het al-

tijd en overal de oplossing is voor je problemen. Het is een

effectief instrument, maar je moet het slechts inzetten als

je zeker weet dat je er een doel mee kunt bereiken. En hoe-

wel het effectief is, is het zeker geen perpetuum mobile;

samenwerking vergt veel (bestuurlijke) energie zegt Kaats:

“Meer dan vijftig procent van alle allianties mislukt!”

Er zijn goede aanleidingen om samen te werken met an-

dere partijen. Veelgenoemde strategische redenen zijn het

beperken van faalkosten en kwaliteitsverbetering. Kaats

benadrukt dat samenwerking meer, niet te onderschatten

voordelen heeft: “Samenwerking biedt voor deelnemers

een interessante werkomgeving. Jonge mensen vinden het

leuk om actief samen te werken met collega’s en voor be-

stuurders biedt samenwerking de kans om van de grond af

te ondernemen.”

De belangrijkste succesfactor voor samenwerkingsrelaties

is aandacht, stelt Kaats. Effectieve relaties groeien nu een-

maal niet vanzelf, ze vergen tijd en energie van alle betrok-

kenen. Een samenwerkingsrelatie managen is volgens hem

misschien nog wel moeilijker dan het managen van je eigen

organisatie omdat partners elkaar niet kunnen besturen,

hooguit beïnvloeden. Dat beïnvloeden van partners vergt

subtiel mensenwerk, en veel energie, aldus Kaats: “Samen-

werking loopt op menselijke energie, maar is bepaald niet

energiezuinig.”

Een belangrijke sleutel tot succesvolle samenwerking is het

loslaten van je eigen belangen. Je moet volgens Kaats be-

reid zijn om collectieve belangen en/of de belangen van

een ander minstens even serieus te nemen als die van je-

zelf. En dat loslaten vereist een groot vertrouwen in de

ander; het vertrouwen dat de ander jouw belangen ook

serieus neemt. Kaats: “Je hoeft elkaar natuurlijk niet vanaf

dag één te vertrouwen. Maar als iedereen ermee begint

om zich betrouwbaar te gedragen, dan volgt het vertrou-

wen vanzelf.”

‘Je moet alleen bewust samenwerken’De visie van Edwin Kaats

De visie >

Leestip

4

Naam: Jan Kammeyer > Bedrijf: Futura

Ook opdrachtgevers hebben een taak om samenwerking

te bevorderen, vindt Jan Kammeyer. Hij weet waarover

hij spreekt: Kammeyer is directeur van Futura Wonen, een

samenwerkingsverband van zes zelfstandige Brabantse

woningcorporaties. Kammeyer merkt dat zijn corporaties

steeds vaker samenwerken. Met elkaar, en met bedrijven

in de bouwsector; in de eerste plaats om de kwaliteit van

eindproducten te optimaliseren. Dat dit gebeurt is volgens

Kammeyer meestal geen beleid, het gebeurt niet zelden

omdat individuele medewerkers het bevorderen: “Een

paar enthousiaste medewerkers kunnen wonderen doen.

Het zijn niet zelden vertegenwoordigers van een nieuwe

generatie die openheid, kwaliteit en resultaatgerichtheid

hoog in het vaandel hebben en graag samenwerken, en

dan gaat het bijna vanzelf.”

Het gaat ‘bijna’ vanzelf, maar niet helemaal. Er zijn volgens

Kammeyer enkele succesfactoren waarmee je maar beter

rekening kunt houden, zoals het hanteren van een open

begroting, rekening houden met elkaars belangen, tijdig

starten met de voorbereidingen en het benoemen van

risico’s en het ‘prijzen’ van die risico’s.

Kammeyer is gematigd optimistisch over de bereidheid van

opdrachtgevers om samen te werken met andere partijen.

“Het is zeker een zaak van lange adem, maar ik zie wel

degelijk positieve ontwikkelingen. Zo merk ik bij renovatie

dat corporaties steeds meer belang hechten aan kwaliteit

en daarom beter samenwerken met aannemers en anders-

om.” Meer en intensievere samenwerking vereist dat ieder-

een zich transparanter opstelt, Kammeyer: “We richten ons

teveel op dingen die er niet toe doen. We moeten meer,

zoals de Engelsen zeggen: agree to disagree. Praten over

dat wat ertoe doet, en geen tijd en energie verspillen aan

dingen die er niet of minder toe doen.”

De opdrachtgever >

“Een paar enthousiaste medewerkers kunnen wonderen doen”

5Project Panhof. Foto: Frank Trommelen.

Bouwen is teamwork!

De publicatie Bouwen is teamwork! maakt duidelijk

wat samenwerking oplevert: soepel verlopende pro-

jecten, tijd- en dus geldwinst en meer werkplezier.

Tegelijk worden allerlei misverstanden over samen-

werking uit de weg geruimd.

Verder komen vernieuwers uit de

bouw aan het woord over hun

praktijkervaringen. Zij vertellen

over de voordelen, de succes-

factoren, de valkuilen en de

leermomenten van nieuwe

vormen van samenwerking.

De publicatie is gratis te

downloaden en als pocket

te bestellen via

www.regieraadbouw.nl.

De manier waarop bouwbedrijven en andere partners in

bouwprojecten samenwerken is volgens directeur Jack Vro-

mans van de BVR Groep vaak een ‘georganiseerde chaos’.

Kennis wordt niet centraal gedeeld en er is geen duide-

lijke leiding; met tegenvallende bouwkwaliteit en hoge

faalkosten als gevolg. Dat moet anders, en dat kan anders,

vindt Vromans. Over de manier waarop bedrijven binnen

en buiten de sector kunnen samenwerken, wordt al lang

gesproken, maar de BVR Groep brengt het al in de praktijk.

Het Roosendaalse bedrijf (320 medewerkers, ruim 120 mil-

joen euro omzet) ontwikkelde met Inno Concept Bouwen

een samenwerkingsmethode die zijn nut inmiddels heeft

bewezen.

De BVR Groep, een ontwikkelende bouwer die vooral actief

is in Zuid-West-Nederland, liep volgens Vromans altijd al

voorop met IT-toepassingen. Zo was het bedrijf één van de

eerste aannemers die AutoCAD en 3-D All Plan gebruikte.

De technologisch innovatieve houding van het bedrijf en

de overtuiging dat er intensievere en langduriger samen-

werking zou moeten zijn tussen bouwpartners leidde be-

gin 2007 tot de presentatie van Inno Concept Bouwen. Het

concept heeft twee gezichten. Aan de ene kant is het een

vooruitstrevend ICT-platform waarmee online informatie

uitgewisseld kan worden. In de praktijk betekent dit dat alle

informatie over een project, en met name de tekeningen,

centraal en online wordt bijgehouden. Het eindresultaat

van een eerste fase is geen stapel tekeningen van bijvoor-

beeld tien verschillende partners, maar één 3D-tekening

waaraan alle partners hebben bijgedragen. Aan de andere

kant is Inno Concept Bouwen een filosofie over samenwer-

ken. Vromans: “Het uitgangspunt van veel bouwbedrijven

is nu louter financieel: zo weinig mogelijk uitgeven, zo veel

mogelijk verdienen. Ons concept gaat echter uit van kwali-

teit, creativiteit en partnership. Het is onze overtuiging én

onze ervaring dat door samen te werken en je te richten

op kwaliteit en creativiteit de revenuen vanzelf volgen. We

hebben zoveel vertrouwen in het concept dat we zelfs vijf

jaar garantie geven op projecten.”

Vromans twijfelt er niet aan dat meer samenwerking een

belangrijke sleutel is tot meer succes in de sector. “De hui-

dige aanpak is niet vol te houden, al was het maar omdat

de faalkosten niet zelden tien tot vijftien procent bedra-

gen.” Het roer moet om, vindt Vromans. Met een vast aan-

tal partners enkele jaren constructief samenwerken in een

‘bouwteam’ is niet altijd makkelijk, erkent Vromans. “Het

vergt veel inzet en vertrouwen. Mensen moeten leren om

open en transparant te opereren, en dat is wel eens wen-

nen in een omgeving waarin de cultuur vrij gesloten is.”

Maar het werkt, ervaart Vromans, en dat zou voor meer

bedrijven reden moeten zijn om hun huidige manier van

samenwerken te herzien.

‘Samenwerking is vaak georganiseerde chaos’De visie van Jack Vromans

De visie >

6

Leestip

Naam: Rob Compaan > Bedrijf: Mulder Obdam

Er is volgens directeur Rob Compaan van Mulder Obdam,

een middelgrote ontwikkelende bouwer in Noord-Holland,

onnodig veel onbegrip tussen de verschillende ambachten

in de sector. Iedereen werkt langs elkaar heen. Niet bij Mul-

der Obdam: de medewerkers praten steeds vaker in een

vroeg stadium met installateurs, architecten, constructeurs

en andere partijen over een project. Compaan: “Zonder

uitzondering is iedereen altijd erg enthousiast over elkaars

inbreng.” Naast enthousiasme levert de samenwerking tus-

sen Mulder Obdam en andere marktpartijen ook praktische

voordelen op. Compaan noemt tijdsbesparing één van de

meest in het oog springende voordelen. Deze tijdsbespa-

ring is vooral te danken aan het kritisch beoordelen en aan-

passen van bedrijfsprocessen, binnen en buiten het bedrijf.

De traditionele volgorde waarin tekeningen worden uitge-

wisseld, is bijvoorbeeld zelden de logische volgorde. Com-

paan: “Intelligente processen besparen veel tijd en geld.”

Samenwerken zit helaas niet in de bedrijfscultuur van de

bouw, merkt Compaan. Wat niet wil zeggen dat mensen er

niet open voor staan; ze zijn het gewoon niet gewend. Re-

cent sprak Compaan een loodgieter die met leegloop van

zijn personeel te maken had tijdens een project. Toen Com-

paan suggereerde om samenwerking te zoeken met een

andere onderaannemer op het project kwam de man direct

op het idee om dat te doen met het CV-installatiebedrijf

omdat de werkzaamheden voor het personeel sterke over-

eenkomsten hebben. Mulder Obdam probeert duidelijk

en transparant te opereren in samenwerkingsverbanden,

waarbij ‘uitknijpen’ tot het verleden behoort. Daar staat

tegenover dat Mulder Obdam wel verwacht dat toeleve-

ranciers marktconforme prijzen rekenen. En dat mag vol-

gens Compaan geen probleem zijn aangezien alle partijen

uiteindelijk winst boeken dankzij de samenwerking –

letterlijk en figuurlijk.

De aannemer >

“Intelligente processen besparen veel tijd en geld”

7Foto: Mulder Obdam.

Opdrachtgevers die offshoreprojecten aanbesteden stel-

len zeer hoge eisen bij de oplevering van producten. “Sa-

menwerking tussen alle betrokken bedrijven is daarom een

must,” betoogt jurist Gea Smid van offshorebedrijf Allseas.

Wat kunnen bouwbedrijven qua samenwerking leren van

offshorebedrijven?

Allseas, opgericht in 1985 door Edward Heerema, is uitge-

groeid tot een toonaangevend offshorebedrijf dat is ge-

specialiseerd in het installeren van olie- en gaspijpleidin-

gen op zee. Het aanleggen van deze leidingen is logistiek

en technologisch hoogstaand werk. Er wordt bijvoorbeeld

vaak op grote dieptes gewerkt en de constructies zijn

complex. Om aan alle eisen te kunnen voldoen beschikt

Allseas over gespecialiseerd personeel en geavanceerde

schepen, waaronder het grootste pijplegschip ter wereld.

Bij elk project staat veiligheid voorop, evenals kwaliteit

en een effectieve planning. Maar zeker zo belangrijk is de

mate waarin Allseas erin slaagt met alle betrokken partijen

effectief samen te werken, aldus Senior Legal Counsel Gea

Smid. Bij elk project, per definitie omvangrijk en kostbaar,

heeft Allseas te maken met tal van partijen. Allseas krijgt

niet alleen te maken met opdrachtgevers, maar ook met

verschillende gespecialiseerde subcontractors zoals duik-

en baggerbedrijven, en met andere organisaties in verband

met externe factoren zoals noodzakelijke vergunningen en

kwaliteitseisen. Bij de ontwikkeling van vernieuwend mate-

rieel en nieuwe technieken wordt bijvoorbeeld samenwer-

king gezocht met toekomstig betrokken marktpartijen.

Een project is succesvol volgens Gea Smid als alle partij-

en erin slagen constructief met elkaar samen te werken.

Dat vereist volgens Smid in de eerste plaats vertrouwen.

Smid: “Een contract is mooi, maar dat garandeert niet dat

problemen moeiteloos worden opgelost. Samenwerken

is mensenwerk en alle mensen moeten in een zo vroeg

mogelijk stadium op één lijn zien te komen. Spreken we

dezelfde taal? Wat zijn onze wensen, wat zijn jullie wen-

sen? Hoe werken jullie, hoe werken wij?” Volgens Smid

is het niet nodig dat alle partijen continu hand-in-hand

samenwerken: “Samenwerkingspartners moeten betrok-

ken zijn, maar in staat om onafhankelijk te opereren.”

Smid noemt een aantal factoren die een samenwerkingspro-

ces beïnvloeden. Het gebruik van redelijke contractsvoor-

waarden en een passende contractsvorm zijn essentieel.

Een goed contract is volgens Smid in elk geval dienstbaar

aan de samenwerking, kent een heldere risicoverdeling,

benoemt en bewaakt de kritische succesfactoren, en is

duidelijk in prijs- en productomschrijving. Gebrek aan

kennis van het project én gebrek aan inzicht in het (samen-

werkings) proces zijn volgens Smid bekende faalfactoren.

Smid heeft een eenvoudig advies aan de bouwsector voor

zover het samenwerking betreft; samenwerken is volgens

haar in de eerste plaats een kwestie van doen: ‘No guts, no

glory’.

‘No guts, no glory;De visie van Gea Smid

De visie >

8

Naam: Jan-Maarten Elias > Bedrijf: VBI

De meeste toeleveranciers komen elkaar hooguit tegen

op de bouwplaats, maar de mensen van VBI, specialist in

geprefabriceerde betonproducten, zitten al in een vroeg

stadium van het bouwproces met hun relaties aan tafel. VBI

ontwikkelt vloer- en wandsystemen waarin ruimtes voor

installaties zoals elektra-, ventilatie- en klimaatsystemen

van andere toeleveranciers al zijn aangebracht. VBI werkt

verder intensief samen met grote bouwers als BAM en

Heijmans, maar ook met een bedrijf als Nijhuis Bouw waar-

bij via intensieve (digitale en persoonlijke) kennisuitwisse-

ling afstemming plaatsvindt over producten en processen.

Technologische vooruitgang is volgens Jan-Maarten Elias,

productmanager FlexCasco en deelnemer aan BouwBeter,

een goede reden om samen te werken binnen de bouw-

kolom. Het levert kwalitatief hoogwaardige producten

op, aantrekkelijke rendementen en uitdagend werk voor

(schaars) personeel. Maar Elias benadrukt dat de menselijke

factor een cruciale rol speelt. “Je kunt samenwerking niet

afdwingen. Wij zoeken enthousiaste partners die de drive

hebben om er iets van te maken. Onze beste concepten zijn

niet ‘ontwikkeld’, maar zijn ontstaan omdat twee mensen

spontaan met elkaar van gedachten wisselden.”

Je hebt geen keuze, vindt Elias, je moet volgens hem wel

samenwerken. De markt vraagt om nieuwe oplossingen en

de enige manier om die oplossingen te kunnen bieden is

door in te spelen op de wensen en belangen van alle be-

trokken partijen. Elias: “Aannemers willen efficiënter wer-

ken, de overheid wil dat we klimaatvriendelijker bouwen,

consumenten willen betaalbaar wonen: dat lukt alleen als

we samenwerken.”

‘Wij zoeken partners met drive’

9Foto: VBI.

De toeleverancier >

Het Amersfoortse bureau Motion Consult is onder andere

gespecialiseerd in het begeleiden van projectteams in de

bouw. Soms komen Ronald Jansen en zijn collega’s helpen

bij de start van een bouwproces, soms in een later stadium

– als het proces is vastgelopen. Wie er ook aan het proces

deelnemen, wat het doel van het team ook is; het succes

van de samenwerking is volgens Jansen in hoge mate af-

hankelijk van de mate waarin deelnemers zich aan de vol-

gende drie spelregels houden.

Open kaart spelen

Samenwerken lukt alleen als alle deelnemers aan een team

open kaart spelen. Iedereen moet volgens Jansen zijn ver-

borgen agenda blootleggen. Creëer een klimaat waarin ie-

dereen bereid is dat te doen. Dat kan door het project goed

te starten met een goede Project Startup: “Hierbij moet je

bereid zijn je belangen te delen, maar dan écht.” Pas als

iedereen zijn kaarten op tafel heeft gelegd, ontstaat een

cultuur waarin constructief samengewerkt kan worden.

Luisteren

Je kunt nog zoveel vergaderen, als niemand naar elkaar

luistert, heeft het allemaal geen zin. Jansen moet gespreks-

deelnemers vaak stimuleren om de eigen belangen even

te vergeten en zich open te stellen voor het verhaal (en de

belangen) van een ander.

Afspraken maken

Samenwerken in een bouwteam is geen vrijblijvende be-

zigheid. Alle afspraken moeten SMART (specifiek, meet-

baar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden) worden vast-

gelegd. Afspraken zijn onmisbaar, maar nog geen garantie

voor succes. Jansen: “Mensen moeten ook bereid zijn el-

kaar op die afspraken aan te spreken. Voor je het weet

verwateren de afspraken en neemt niemand elkaar meer

serieus.” De consultants van Motion Consult zorgen ervoor

dat er goede afspraken worden gemaakt, ze monitoren of

iedereen de afspraken serieus neemt en toetsen de afspra-

ken aan de praktijk.

Aannemers, constructeurs, architecten, toeleveranciers en

andere mensen die open kaart spelen, luisteren en goede

afspraken maken kunnen het succes van een bouwproces

aanzienlijk vergroten, is de ervaring van Jansen. “In het

ideale geval vertegenwoordigt iemand zijn bedrijf in het

team, en vertegenwoordigt hij het team binnen zijn be-

drijf.”

De samenwerking >

10

‘Deel je belangen, maar dan echtOpenheid stuikelblok bij samenwerking

Projectpartnering in de bouwEen kennismaking

De bouw zoekt naar andere wijzen van dienstverlening aan klanten en opdrachtgevers. U krijgt steeds vaker te maken met nieuwe vormen van samenwerking. Tussen partijen in de bouwkolom en tussen opdrachtgevers en opdracht-nemers. Hoe gaat u hier mee om? De publicatie ‘Projectpartnering, een kennismaking’ biedt u de oplossing. U krijgt hiermee inzicht in het concept ‘partnering’. Het boekje gaat met behulp van voorbeelden in op de voordelen van projectpart-nering, toepassingsgebieden en randvoorwaarden. Deze publicatie is te bestellen via www.sbr.nl

Projectpartnering in de bouw Een praktische handleiding

‘Projectpartnering in de bouw, een kennismaking’ geeft inzicht in het concept ‘partnering’. Als uw interesse is gewekt, is de uitgave ‘Projectpartnering in de bouw, een praktische handleiding’ een goed vervolg. Deze brochure gaat dieper in op de uitvoering van project-partnering. Een stappenplan helpt u op weg in de aanpak, vragenlijsten bieden u inzicht in de status van uw eigen organisatie en een case inspireert u om aan de slag te gaan. De publicaties Projectpartnering in de bouw zijn ook als set verkrijgbaar. Deze publicatie is te bestellen via www.sbr.nl

Leestip

Projectpartnering in de bouw

Een praktische handleiding

Tips & trucs >

11

Tips & trucs voor duurzame samenwerking

De succes- en faalfactoren van duurzame samenwer-

king zijn bekend, maar in de praktijk lukt het lang niet

altijd om samenwerking in de bouwprocesketen te

realiseren. De werkgroep Duurzame samenwerking

van BouwBeter ging op zoek naar een oplossing.

De werkgroep Duurzame samenwerking heeft onderzoek

gedaan in bedrijven die succesvol en duurzaam samenwer-

ken. Volgens deze ondernemingen vormen vertrouwen

tussen partners en een ‘persoonlijk klik’ essentiële ingre-

diënten voor succesvolle samenwerking. Daarnaast blijken

ook technische en organisatorische maatregelen, zoals het

werken met één systeem (Bouw Informatie Model), het

fysiek delen van de werkplek en het uitwisselen van

kennis van groot belang.

In het overzicht op de volgende pagina’s staan tips en trucs

op een zowel praktisch als abstract niveau beschreven om

duurzame samenwerking te doen slagen. De lijst is niet uit-

puttend, maar het betreft wel punten die de deelnemers in

de werkgroep van belang vinden. De tips en trucs zijn zo

geordend dat ze makkelijker in de praktijk kunnen worden

gebracht. De ordening heeft plaatsgevonden aan de hand

van de volgende criteria:

Mens- en teamkant:

deze tips en trucs betreffen gedragsaspecten

Samenwerkingsproces:

deze tips en trucs betreffen stappen om tot duurzame

samenwerking te komen

Inhoud / business case:

deze tips en trucs betreffen redenen om duurzame samen-

werking aan te gaan

Kies voor een open en zakelijke houding

• Zorgvoorgedragsregelsvooralleonderlinge

contacten.

• Deelalleinformatieenkennismetelkaar.

• Gahetgesprekaanovergeld:watbenjebereid

te investeren, hoeveel wil je eruit halen? Door

deze vraag te stellen ga je op zoek naar het

bedrijfsmatige (als er namelijk geen geld mee

verdiend kan worden, zullen deelnemers vroeg

of laat afhaken).

Zoek naar gemeenschappelijk belangen

• Bespreekineenstartsessiedebelangenenbe-

hoeftes van elke samenwerkingspartner door

deze te delen. Voer vervolgens het gesprek met

elkaar over de gemeenschappelijke belangen

en de verschillende of strijdige belangen. For-

muleer met elkaar hoe er wordt omgegaan met

strijdige belangen (maak gedragsafspraken).

• Betrek leidinggevenden van participerende

samenwerkingspartners.

Kies voor vertrouwen

• Zodra de indruk ontstaat dat het vertrouwen

afneemt, moet je dit bespreken.

• Eenopenenkwetsbareopstellingisbelangrijk

om vertrouwen te scheppen en te behouden.

Zorg dat je elkaar leert kennen

• Komregelmatigsamen.

• Ontmoetelkaarookaanheteindvandedagin

een andere omgeving.

• Werk samen op één plek en organiseer eens

‘pressure cooker sessies’ waarin echt gewerkt

wordt, in plaats van louter te praten.

• Organiseerteambuildingsessies.

• Kiesvoordiversiteitinkarakters,respecteerel-

kaars competenties en sta onbevooroordeeld

ten opzichte van elkaar.

Zorg voor gelijkwaardigheid, erken elkaars

vakmanschap

• Stel voorafgaand aan een project vast welke

mensen (met welk mandaat en bevoegdheid) in

het samenwerkingsverband zitten. Zorg ervoor

dat de beslissingsbevoegdheid van deelnemers

gelijk van aard is.

• Zorgervoordatmenseneenevenredige(inver-

houding tot de opbrengsten en risico’s) inbreng

hebben.

• Laat deelnemers presentaties geven over hun

bedrijf, kennis en ervaringen.

• Organiseereenkennismakingstourneelangsde

deelnemers aan het samenwerkingsverband.

Afspraak = afspraak

• Spreekelkaaraanopfoutenencomplimenteer

elkaar met positieve resultaten.

• Zorgvoortime-outsenorganiseertussentijdse

evaluaties waarin stil wordt gestaan bij wat er

bereikt is (vier mijlpalen) en evalueer dan ook

het proces.

Zorg voor een passende werkvorm

• Kies werkvormen waarbij mensen allemaal

actief betrokken worden zodat mensen het

leuk blijven vinden.

• Maak gedragsregels zichtbaar binnen het

team.

Tips & trucs >

12

1 5

6

7

2

3

4

Tips & trucs voor de mens- en teamkant

Zorg voor een goede start van het project

• Organiseereenkickoffmetalledeelnemersin

het project.

Stem processen op elkaar af

• Zorgvoorduidelijkeentransparanteprocessen

en procedures door het opstellen van een plan

van aanpak waarin is vastgelegd wie welke

verantwoordelijkheden heeft, wanneer activi-

teiten gereed zullen zijn en hoe de onderlinge

samenhang van activiteiten is.

Maak afspraken over de wijze van communiceren

• Treed naar buiten gezamenlijk op, spreek als

samenwerkingsverband met één mond richting

andere partijen.

Zorg voor een goede samenwerkingsovereen-

komst

• Stelmetdedeelnemerseenintentieverklaring

tot samenwerking op in de vorm van één A4.

Laat de deelnemers beschrijven en onderteke-

nen welke uitgangspunten en verplichtingen

een partij heeft in de samenwerking, dat kan

de vorm krijgen van een lijstje van functionele

specificaties. Zorg voor een duidelijke afgren-

zing van werkzaamheden die onder de samen-

werking vallen.

• Spreek van tevoren af dat tijdens de verschil-

lende fasen van het proces dezelfde partijen en

personen betrokken zijn opdat er sprake is van

een stabiele teamsamenstelling.

Tips & trucs >

13

1

2

3

4

Tips & trucs voor het samenwerkingsproces

Selecteer geschikte partijen

• Maak een selectie op basis van kennis, kwali-

teit en prijs. Welke partij biedt de meeste toe-

gevoegde waarde, welke partij kan een groot

aandeel in de oplossing hebben en welke partij-

en kunnen en willen duurzaam samenwerken?

Neem ervaringen met opdrachtgevers, (onder)

aannemers, leveranciers en adviseurs mee naar

volgende projecten.

• Betrekallerelevantebelanghebbendepartijen

in de bouwprocesketen.

Creëer een win-win-situatie

• Deelkansenenrisico’s.

• Isersprakevaneenzogeheten‘incentivesplit’,

verdeel de winst (in bijvoorbeeld kennis, geld,

PR, vervolgopdrachten) dan met de samen-

werkende partijen.

• Maakvoordeleneneinddoelenvanenvoorver-

schillende samenwerkende partijen zichtbaar.

Zorg voor toegevoegde waarde voor de opdracht-

gever en eindgebruiker

• Zorg voor toegevoegde waarde (in bijvoor-

beeld kwaliteit, klantgerichtheid en bouwtijd)

in het totale proces (direct in dit project en/of

toekomstige projecten).

Tips & trucs >

14

1

2

3

Tips & trucs voor inhoud / business case

Samenstelling Werkgroep duurzame samenwerking

de heer K. Arts Wiegerinck Architecten

de heer G.T. Bakker Infra Consult + Engineering, Ballast Nedam

de heer R.P. van den Bergh ERA Bouw BV

de heer J.M. Elias (VZ WG) VBI Ontwikkeling BV

de heer R. van der Giessen Feenstra regio West

de heer H. Hartveld SBR

mevrouw E.P. Lastdrager-van der Woude Twijnstra Gudde

de heer E. Makkinga Bouwfonds MAB Ontwikkeling Reg N-O

de heer M. Pauw Bouwen met Staal

Colofon >

SBR: hét kenniscentrum voor de bouwTechniek verandert in razend tempo. Regels zijn lastig te doorgronden. SBR helpt. Wij bieden de B+U vakkennis aan. Kennis, die nodig is voor het dagelijks werk, die innovatie stimuleert. SBR beschikt over een grote hoeveelheid actuele vakkennis, biedt middelen aan om kennis over te dragen en geeft advies over het verspreiden van kennis.

De kennis van SBR staat in overzichtelijke publicaties, hand-boeken en infobladen en wordt verspreid via studiebijeen-komsten en internet.

Op basis van de vragen uit markt krijgt SBR opdracht voor het begeleiden en uitvoeren van projecten op een groot aantal terreinen:

n Bouwkundig detailleren n Vloeren, gevels, dakenn Renovatie en onderhoud n Milieu en gezondheid n Bouwproces en bedrijfsvoering n Bouwregelgeving n Water en bodem

Het betreft onderzoeksprojecten, maar ook steeds meer projecten die draaien om kennisoverdracht, zowel naar het bedrijfsleven als naar het onderwijs.

Meer informatie over de activiteiten van SBR vindt u op www.sbr.nl

Uitsluiting aansprakelijkheidSBR en degenen die aan dit product hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het samenstellen van deze publicatie. Toch kan niet worden uitgesloten dat de inhoud onjuistheden bevat. De gebrui-ker van dit product aanvaardt daarvoor het risico. SBR sluit, mede ten behoeve van de auteurs, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit dit product.

© SBR Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati-seerd gegevensbestand, getransformeerd tot software of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, het-zij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toe-gestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 in ver-binding met het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wette-lijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stich-ting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloem-lezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: SBR, Postbus 1819, 3000 BV Rotterdam.

No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permission from the SBR.

oktober 2008

Colofon

Rapporteur: Geerhard Bolte

Vormgeving: Verhagen Communicatie, Den Haag

Druk: Uleman de Residentie, Zoetermeer

Artikelnummer: 591.08

BouwBeter/SBR

Postbus 18193000 BV Rotterdam

Telefoon: (010) 206 59 59Fax: (010) 413 01 75

www.bouwbeter.nl www.sbr.nlsbr@sbr.nl