SAMENWERKEN, ZORG OF ZEGEN?

FOCUS: OMGAAN MET KRIMPÁlle betrokkenen op zoek naar creatieve oplossingen

INTERVIEW SANDER DEKKER‘Een vrijheid bescherm je niet door haar af te schaffen’

‘

VO-SCHOLEN DIE LATER SELECTEREN, MOETEN BELOOND WORDEN’Een rondvraag met vijf Tweede Kamerleden

SCHOLEN VERNIEUWEN VOLOPDaar is Dekkers wetsvoorstel echt niet voor nodig

MAGAZINE VOOR KATHOLIEK EN CHRISTELIJK ONDERWIJSNr.2 | november 2016

de klas van...

Tekst: Hester van de Kaa | Fotografie: Merijn Sitsen

“DE WERELD VRAAGT OM CREATIEVE WERELDBURGERS”

De klas van...

NAMEN: LÉONIE JANSEN EN BARBARA DIERINKLEEFTIJDEN: 39 JAAR EN 43 JAAR SCHOOL: BASISSCHOOL DE SPRINGPLANK IN HALSTERENGROEP: 8VRIJE TIJD: LÉONIE- REIZEN, LEUKE DINGEN DOEN MET MIJN GEZIN EN HARDLOPEN IN HET BOS. BARBARA- TENNISSEN, FIETSEN EN OP PAD GAAN MET FAMILIE EN VRIENDEN

tegenslag bij de pakken neerzitten. We willen

onze leerlingen leren denken:

‘Hoe kan ik verder? Wat of wie heb ik daar-

voor nodig?’ Doelgericht.” Barbara: “En ze

weten dat wij vertrouwen in hen hebben.

Wij gaan uit van hun mogelijkheden en niet

van hun beperkingen. Het geeft heel veel

energie om op die manier elke dag de klas

in te gaan. De kinderen zijn zo betrokken,

je hebt nooit het idee dat je het alleen doet.”

Leonie: Ook wij als duo-collega’s zijn erg

betrokken bij elkaar en vullen elkaar heel erg

aan. Sinds 2012 werken we samen, voor

verschillende klassen. Als er in de loop van

de week iets in de groep is gebeurd en het

komt op één van mijn werkdagen terug,

hoor ik de kinderen vaak zeggen: ‘Dat zei juf

Barbara ook!’ We lossen dingen vaak al van

nature op dezelfde manier op.” Barbara:

“En we maken elkaar enorm enthousiast.

De één komt met een idee, de ander bouwt

het uit. Dan zitten we met z’n tweeën te

stuiteren op onze stoel.” •

bijvoorbeeld, maakten we een woordweb:

waaraan denk je bij het thema Voor altijd

jong? De moeder van een leerling is

schoonheidsspecialiste. Hij zei: ‘Als je naar

haar toegaat, zie je er voor altijd jong uit.’

En dan stellen we de vraag: wat gaan we

hiermee doen?” Leonie: “Een ander bedacht

dat we gezonde hapjes gaan maken, om fit

oud te worden. Er is ruimte in ons programma

voor dit soort ideeën. We laten de kinderen

dan nadenken: wat heb je nodig en hoe ga

je dat dan organiseren?” Barbara: “De wereld

vraagt om innovatieve en creatieve wereld-

burgers. Dat willen we dus in hen stimu leren.”

Leonie: “Ze moeten oplossingsgericht aan

de slag kunnen gaan. Niet bij de eerste

Barbara: “Dit is een klas die ontzettend graag

meedenkt. Ze zijn heel kritisch, maar ook heel

creatief. Tijdens de Kinderboekenweek

2

IN DEZE EDITIE

24

COLOFON

16 18 284

Nr.2 | november 2016VERUS MAGAZINE VOOR KATHOLIEK EN CHRISTELIJK ONDERWIJS

VERUS is de vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs in Nederland. Ruim 4000 scholen in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs zijn aangesloten. Vanuit het hart inspireert, begeleidt en ondersteunt Verus bestuurders, toezichthouders, schoolleiders, docenten en ouders, zodat de kwaliteit van het onderwijs en daarmee het welzijn van kinderen en studenten verbetert, als dienst aan onze samenleving.

ISSN: 2352-5320

REDACTIE Hester van de Kaa (redacteur)Guido de Bruin (hoofdredacteur)Corine de Reus (bladmanager, eind- en beeldredacteur)

REDACTIEADRES Houttuinlaan 5b, Postbus 381, 3440 AJ Woerdenhvandekaa@verus.nl.

VERUS DIGITAAL Het magazine kan als pdf gedownload worden van www.verus.nl.

VORMGEVING Ontwerpwerk, Den HaagDRUK Ten Brink, MeppelCOVERFOTO Hollandse Hoogte/Jan de Groen

ABONNEMENTEN (excl. 6% btw)Verus Magazine verschijnt zes keer per jaar. Verus Magazine is voor leden gratis en kost voor niet-leden 50.Voor niet-leden wordt het abonnement zonder schriftelijke opzegging (per e-mail of post) na een jaar automatisch verlengd voor onbepaalde tijd. Er geldt een opzegtermijn van drie maanden. Voor informatie en losse nummers: 0348 74 44 44 of ledenservice@verus.nl.

COPYRIGHT Voor overname van artikelen of gedeelten daarvan graag voorafgaand contact met de redactie.

DISCLAIMER Aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.

DE ZORGEN EN ZEGENINGEN VAN SAMEN-WERKEN 4Is een samenwerkingsschool

uiteindelijk een openbare

school? Of ontstaat een nieuwe

identiteit? Vier bestuurders over

de risico’s en uitdagingen.

SANDER DEKKERHOUDT VAN ‘ZELFBEWUSTE’ SCHOLEN 10Een gesprek met een liberaal

met christelijke wortels, die

de vloer aanveegt met recente

pleidooien tegen bijzonder

onderwijs.

FOCUS:OMGAAN MET KRIMP 16Stichting Primair Onderwijs

De Liemers startte het gesprek

over de toekomst van een

aantal kleinere scholen. Sinds

begin 2015 gebeurt dit onder

begeleiding van Verus.

‘‘Je zoekt met alle betrokkenen

naar creatieve oplossingen.’’

SCHOLEN VERNIEUWEN VOLOP, OOK ZONDER DEKKERS WETSVOORSTEL 18Staatssecretaris Dekker heeft

een wetsvoorstel aangekondigd

dat het gemakkelijker moet

maken scholen te stichten.

Belangrijk argument: bestaande

scholen vernieuwen te weinig.

Vijf bestuurders bewijzen het

tegendeel. “Er is volop beweging.”

VERUS VERDIEPT:SCHOOL WORDT IKC 24Communicatie ontspoort

eenvoudig omdat mensen

verantwoordelijkheden, belangen

hebben en beschikken over een

eigen geschiedenis.

‘ZIN IN ONDER-WIJS’ VOOR VO-DOCENTEN 28Hoe zit het met mijn eigen

drijfveren en idealen? En hoe

verhouden die zich tot de

christelijke identiteit van mijn

school? Docenten in het

christelijk voortgezet onderwijs

die zich op zulke vragen willen

bezinnen, kunnen gebruikmaken

van het traject ‘Zin in onderwijs’

dat Verus met scholen

ontwikkelde.

DE RONDVRAAG:‘VO-SCHOLEN DIE LATER SELEC-TEREN, MOETEN BELOOND WORDEN’ 34In De Rondvraag stellen wij

een vraag of poneren wij een

stelling waar betrokkenen uit

het onderwijsveld op reageren.

In de aanloop naar de

v erkiezingen zijn dat Tweede

Kamerleden.

RUBRIEKENDE KLAS VAN…2

NIEUWSPLEIN 8, 9, 30, 31

COLUMN WIM KUIPER 12

DIENSTVERLENING IN DE

PRAKTIJK 13

MIJN VERHAAL 14

OPINIE 21

WHAT’S IN A NAME? 22

JURIDISCHE KWESTIE 32

LEDENVOORDEEL 33

inhoud

33

Het schoolplein van samenwerkingsschool Zuidland. De openbare en de protestants-christelijke school uit Zuidland gaan samen verder als ‘samenwerkingsschool’.

4

“Er is veel respect voor elkaars mening en geloof. En een grote samenhorigheid, omdat iedereen denkt en werkt vanuit het belang van het kind”

4

In de jaren negentig gaf Dick Lieftink

leiding aan een van de eerste – informele –

samenwerkingsscholen in Nederland, een

fusie in het voortgezet onderwijs van Oost-

Groningse scholen met een uiteenlopende

identiteit: protestants, katholiek en open-

baar. Twaalf jaar lang was hij rector van dit

Comenius College, dat inmiddels is opge-

gaan in Ubbo Emmius.

“Ik heb toen ervaren dat het heel erg

ingewikkeld is om een herkenbare identiteit,

afgestemd op leven en leren, in stand te

houden. De bronnen en voeding van de

verschillende scholen waren zo verschillend,

dat het uiteindelijk optisch wel aardig liep,

maar ondertussen erg lastig was om echte

gelijkgerichtheid te bereiken.”

GrondtoonLieftink nam die ervaring mee toen hij vijf jaar

geleden bestuurder werd van de Bisschop

Möller Stichting, die in Friesland alle 31

rooms-katholieke basisscholen verenigt.

“Wij hechten zeer aan de katholieke

identiteit en zijn erg terughoudend als het

op samenwerking aankomt. Daar kan pas

sprake van zijn als we dezelfde grondtoon

delen.”

Omdat daar bij De Plotter, een montessori-

school uit Drachten, sprake van was, is de

katholieke stichting sinds kort uitgebreid met

één algemeen bijzondere school. “Maar dat

was best wel een puzzel. Op bestuurlijk

niveau hebben we daar hevig over gesproken.

Omdat het pedagogisch-didactisch concept

van deze school heel dicht bij onze identiteit

ligt, hebben we ermee ingestemd. Anders

hadden we dat niet gedaan.”

DE ZORGEN EN ZEGENINGEN VAN SAMENWERKEN

>

Dapper doorgaan, samenwerken of verdwijnen – dat is vraag voor veel scholen in gebieden met een krimpende bevolking. De antwoorden lopen sterk uiteen. “Uiteindelijk is een samenwerkingsschool een openbare school”, zegt de één. Welnee, reageert de ander: “Uit samen-werking ontstaat een nieuwe identiteit.” Vier bestuurders over de risico’s en uitdagingen van samenwerking.

MysterieHoe die grondtoon klinkt? Lieftink: "Voor ons

is religie niet louter de kerk met haar rituelen,

leerstellingen en morele opvattingen.

Het gaat ons vooral ook om de beleving en

ervaring van de kinderen van het meta-

fysische. Het maakt nogal uit of je het leven

voor een deel als een mysterie ziet waar je

zelf niet over gaat, en waarvoor je kinderen

leert respect te hebben. Of dat je zegt dat

de materiële wereld om je heen de wereld is

waarin je gelooft. Het ene is niet beter dan

het andere, maar het leidt wel tot een heel

andere levenshouding.”

De stichting houdt “standvastig” aan

haar koers vast, zegt Lieftink. “Wij staan

open voor gesprek, maar geven duidelijk

het signaal af dat wij niet de partij zijn die –

omdat er nou eenmaal krimp is en de samen-

leving om allerlei politiek- pragmatische

Tekst: Bert van der Kruk | Fotografie: Hollandse Hoogte/Jan de Groen coverstory

5

voor de reformatorische en de openbare.

Samenwerking kan op facilitair gebied,

zonder dat de identiteit op losse schroeven

komt te staan.”

DraagvlakHet woord ‘samenwerkingsschool’ komt

vooralsnog niet voor in Van Dis’ woorden-

boek. “Dat gebeurt pas op het moment

dat twee heel kleine scholen door externe

factoren niet meer zelfstandig kunnen

voortbestaan. Dat zie ik nog niet gebeuren.

Zolang de kleinescholentoeslag blijft en de

kwaliteit van het onderwijs gewaarborgd is,

gaan wij voor instandhouding van het

protestants-christelijk onderwijs, zoals ook

in de statuten van onze vereniging staat.

De oudste dateren al van 1887.”

De kleinste VPCO-school in Anna Jacoba-

polder (ongeveer 40 leerlingen) is de enige in

dat dorp, dus daar is de discussie over een

mogelijke samenwerkingsschool niet aan de

orde. Maar ook in de andere dorpen, waar

de pc-school de grootste van de twee

scholen is, gaat het er niet over. “Dat is ook

sterk afhankelijk van het standpunt van de

ouders. Als er bij hen geen draagvlak voor

is, moet je er niet aan beginnen. Dan zul je

zien dat ze toch een school buiten het dorp

gaan zoeken.”

En als ouders en bestuurders denken dat

vorming van een samenwerkingsschool de

enige manier is om de laatste school in het

dorp te behouden? Dan moeten ze dat

vooral doen, zegt Van Dis. “Maar dan

moeten ze niet denken dat ze daarmee het

bijzonder onderwijs een positie hebben

gegeven. Als je bestuurlijk fuseert met het

openbaar onderwijs, krijg je ook gezamenlijk

personeelsbeleid, waarmee je de eigen

christelijke identiteit ondergraaft. Uiteindelijk

is een samenwerkingsschool een openbare

school.”

Nieuwe identiteit“Daar ben ik het faliekant mee oneens”,

reageert Johan Heddema, bestuurder van

Penta Primair in het Groningse Grootegast,

waaronder naast zestien pc-scholen ook

zes ‘informele’ samenwerkingsscholen

ressorteren. Hij kreeg weleens het verwijt het

christelijk onderwijs “om zeep te helpen”.

Zijn reactie luidde dan steevast: “Ja, je hebt

gelijk, het christelijk onderwijs houdt op te

bestaan. Maar het openbaar onderwijs ook.

En samen moeten ze in staat zijn om een

nieuwe identiteit te zoeken. In onze regio is

dat mogelijk, er is draagvlak voor.”

De samenwerking met de openbare

stichting Westerwijs begon tien jaar geleden,

toen de krimp in de regio zich aankondigde.

De christelijke school in een van de dorpen

telde nog dertig leerlingen, de openbare

vijftig. De twee bestuurders konden goed

met elkaar opschieten, hadden geen zin in

een survival of the fittest en besloten tot

redenen grotere scholen wil – samenwerking

of fusie zoeken. In die materiële redenering

gaan we niet mee. We hebben de luxe dat

het goed met onze scholen gaat; we hebben

voldoende financiële middelen om dit waar

te kunnen maken.”

Vanwaar die vastberadenheid? “Omdat de

vrijheid van onderwijs ons deze mogelijkheid

biedt. Artikel 23 is niet voor niks ontstaan.

Het is van tweeën één: óf we zijn stand-

vastig óf niet. Als je dat eerste niet bent,

vind ik dat je ook niet gerechtigd bent om

artikel 23 te gebruiken. Maak er dan maar

een openbare school van.”

Losse schroevenAan de andere kant van Nederland, in de

Zeeuwse gemeente Tholen, vindt Lieftink

in Kees van Dis een geestverwant.

Samenwerking op praktisch vlak is mogelijk,

zoals bij de toekomstige gezamenlijke

huisvesting van vijf basisscholen in de stad

Tholen zelf, maar veel verder wil de bestuur-

der van VPCO Tholen e.o. (vier basisscholen

op het eiland) niet gaan.

“Wij hebben in Nederland een uniek

onderwijsbestel: er valt wat te kiezen.

Dus ook als we straks met vijf scholen van

verschillende denominaties onder één dak

komen, moet er wat te kiezen blijven.

Dat betekent dat je je als school goed moet

profileren: laten zien waar je voor staat.

Dat geldt niet alleen voor onze school, ook

6

samenwerking vanuit de geachte: klein is

kwetsbaar. “Beter één school dan geen

school, zeiden we. En: als één van beiden

het niet redt, dan helpen we elkaar. We waren

er beiden van overtuigd dat we elkaar iets

te bieden hebben.”

De eerste twee samenwerkingsscholen

moest Heddema “weggeven” aan zijn open-

bare collega, op grond van de uitspraak

dat het bevoegd gezag komt te liggen bij de

grootste van de samenwerkende scholen.

“Ik heb eerst moeten leren geven, loslaten.

Niet wetende dat er nog zes scholen achter-

aan kwamen die nu onder onze stichting

vallen. Samenwerken heeft alles met

vertrouwen te maken. Als je dat niet hebt,

moet je er niet aan beginnen.”

Ondertussen blijft het op juridisch vlak

behelpen met de informele samenwerking.

Penta Primair en Westerwijs willen –

geholpen door Verus en VOS/ABB – graag

een bestuurlijke fusie die leidt tot één

stichting voor de openbare, christelijke en

samenwerkingsscholen. “Dan zijn we pas

écht gezamenlijk verantwoordelijk. En dan

kunnen we het personeel een gezamenlijke

werkgever geven.” Dat is nu nog niet toege-

staan. Het wetsvoorstel van staatssecretaris

Dekker dat zulke fusies mogelijk maakt, wacht

nog op goedkeuring door het parlement.

Mocht de wet er onverhoopt niet doorkomen,

dan zullen de besturen “pas op de plaats

moeten maken”, zegt Heddema. “Maar tien

jaar samenwerking laat je niet zomaar los.

Op onze scholen zijn inmiddels mensen uit

beide tradities heel geïnspireerd bezig om

onderwijs vanuit een nieuw perspectief te

verzorgen. Daarvoor moet je inderdaad een

stap kunnen zetten vanuit je oude, veilige

traditie naar een onzekere nieuwe. De ouders

en leerkrachten kunnen dat. Zij gaan heel

bewust met de identiteit om. Nergens wordt

vaker over identiteit gesproken dan op een

samenwerkingsschool.”

Van onderopOok Henk de Kock weet dat inmiddels.

Als directeur-bestuurder van VCO De Kring

(tien pc-basisscholen) was hij onlangs

betrokken bij de oprichting van stichting

Samenwerkingsscholen Voorne-Putten.

Vooralsnog valt daar één school onder,

De Vlasbloem in Zuidland, waarin de voor-

malige scholen De Bongerd (pc) en

De Wissel (openbaar) opgingen. Wellicht

sluiten zich er op termijn andere scholen bij

aan, want veel dorpen in de regio kampen

met krimp en willen toch kwalitatief goed

onderwijs blijven bieden.

Voor een uitruil van scholen – het ene dorp

een christelijke school, het andere een

openbare – voelen de bestuurders niks.

Ook in concurrentie hebben ze geen zin.

“Waar worden kinderen beter van?

Van samenwerking. In Zuidland was de tijd

daar rijp voor. De fusie van de scholen is er

helemaal van onderop gegroeid.”

‘Henk, regel het maar’De scholen gingen bij elkaar in één nieuw

gebouw. Toen dat klaar was, waren er nog

steeds twee scholen en twee teams.

Maar snel besloten de directeuren tot één

teamkamer en één directiekamer. De Kock:

“Zo heeft men elkaar snel gevonden.

De onderwijskundige visies bleken dicht bij

elkaar te liggen. De ouders zagen dat ook

en wilden graag af van de combinatieklassen.

Het personeel zag ook de voor delen van

samenwerking. Op een gegeven moment

hoorde ik letterlijk: ‘Henk, regel het maar;

hoe je het doet, maakt ons niet uit, maar wij

willen één school.’”

Wettelijk was een samenwerkingsschool

niet mogelijk. De samenwerkingsschool is

ondergebracht is een aparte stichting die via

een personele unie aan beide schoolbesturen

is verbonden. De nieuwe stichting moest

wel wettelijk een “kleur” kiezen en dat werd

de openbare.

Uiteraard had De Kock liever gezien dat het

etiket ‘samenwerkend’ mogelijk was geweest.

“Als christelijk onderwijs hebben we onze

zekerheden ingebouwd, met een identiteits-

commissie en aandacht voor godsdienst-

onderwijs. Dat is allemaal gedetailleerd

uitgewerkt en vastgelegd in de statuten.”

En het werkt goed, zegt de bestuurder.

“Er is veel respect voor elkaars mening en

geloof. En een grote saamhorigheid, omdat

iedereen denkt en werkt vanuit het belang

van het kind.” Toen de school in augustus

onder de vlag van de nieuwe stichting de

lessen begon, is iedereen gebleven:

personeel, ouders, leerlingen. “Dat geeft

het grote vertrouwen aan.” •

7

coverstory

NIEUWSPLEIN

20 t/m 26 maart: Week van de HOOP

Voor leerkrachten, docenten, medewer-

kers, schoolleiders, bestuurders én

pabo-studenten, organiseert Verus op

9 november de Identiteitsdag katholiek

onderwijs 2016. Het thema: Veerkracht

en hoop, onmisbaar voor elke professio-

nal. Zo spreekt Bert Roebben, theoloog

en hoogleraar in Dortmund, over het

ontwikkelen van veerkracht vanúit hoop.

En zorgt Rinka van Zundert (die teams

van leerkrachten helpt veerkracht te

ontwikkelen om dit ook mee te geven

aan kinderen) voor praktische inspiratie

zodat je het thema ook in de onderwijs-

praktijk toe kunt passen. Daarnaast zijn

er diverse workshops om uit te kiezen.

Aanmelden kan via www.verus.nl/

identiteitsdag of door een mail te

sturen naar jgobert@verus.nl. Locatie is

Theater Maitland op Landgoed de Horst

in Driebergen.

36498_Adv_HOOP_210x280mm_WT.indd 1 02-06-16 16:38

Verus staat voor hoop en vertrouwen

in de toekomst. Voor onszelf en onze

kinderen. Daarom organiseren we van

20 t/m 26 maart 2017 de Week van

de HOOP. Meld je aan – als bestuur,

school, leraar – en laat van je horen

in deze Week van de HOOP. Als we

allemaal onze hoop uitspreken maken

we samen het verschil.

Veerkracht en hoop op de Identiteitsdag Katholiek Onderwijs

Bert RoebbenRinka van Zundert

Locatie van de Identiteitsdag: Theater Maitland op Landgoed de Horst

8

Oudertrainingen: Wat drijft uw puber? of Is uw kind media-wijs genoeg?

Verus Ouderbetrokkenheid heeft een

aanbod voor scholen én ouders.

Zo kunnen lid-scholen bij ons terecht

voor een gratis sparringgesprek

en een traject op maat, maar ook

een gesprekstraining voor teams

en ondersteuning bij het uitwerken

van vragen rondom identiteit of

stakeholderschap in relatie tot ouders.

Ouders die actief zijn op scholen in de

(G)MR, Ouderraad/-Vereniging of als

overblijfouder kunnen bij ons terecht

voor ondersteunende trainingen.

Ook aan medezeggenschap binnen

Passend Onderwijs besteden we

aandacht.

Doe eens een bijeenkomst cadeau En wat dacht je ervan ouders eens

een ouderbijeenkomst cadeau te

doen? Over bijvoorbeeld Geluk,

kun je dat leren, Wat moet ik met die

Bijbelverhalen?, De do’s & dont’s van

grenzen stellen of An apple a day.

Het volledige aanbod vind je op

www.verus.nl/ouderbetrokkenheid.

Laatste nieuws? Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief: www.verus.nl

Laatste tweets? www.twitter.com/VerusNL

Verus @VerusNL Tip van moeder Vlaamse psychiater Dirk de Wachter: 'Als je niks kunt, ga je maar gewoon studeren'

CBS De Springplank @SpringplankRHN @VerusNL Vorige week in gr 3: ma schoolreisje, di juf C, wo juf F, do meester H, vr juf M. Leve #WWZ in ons PC onderwijs

Verus @VerusNL 'Deze week heeft mijn groep7 les gehad van 8 verschillende leraren omdat de eigen leerkracht ziek werd' #meldpuntWWZ http://bit.ly/2e5klmV

Jeanette van Ommen @Fort_Jeanette Geïnspireerd tijdens bijeenkomst Verschillen waarderen @VerusNL Omgaan met verschillen, ‘de cultuur die we meemaken bepaalt onze identiteit’

Reinoud de Vries @ReinoudDeVries Nieuwe service.@VerusNL maakt korte metten met onzin die politici uitkramen: http://bit.ly/2dPmTST #factcheck bewering @JaspervanDijkSP

nieuwsplein

Week van het katholiek onderwijs 2016 in het teken van hoopDe tweede week van november is de Week

van het katholiek onderwijs. Dit jaar staat die

in het teken van Hoop. Leerkrachten kunnen

teken van hoop zijn – door er voor hun

leerlingen te zijn en hun toekomst. En op

katholieke scholen zijn praktijken van hoop

te vinden. Van 7 t/m 11 november 2016

worden die mensen en praktijken van hoop

onder de aandacht gebracht, met elkaar

gedeeld en gevierd. Meer informatie op

www.nksr.nl.

VERUS 2017

Houd donderdag 18 mei 2017 vrij in je agenda, want dan vindt ons jaarlijkse event plaats, in Spant! in Bussum.

2017VOOR KATHOLIEK EN

CHRISTELIJK ONDERWIJS

9

veel meer het gesprek aangaan. Het is goed

dat de inspectie breder is gaan kijken naar

onderwijskwaliteit. Het nieuwe inspectie-

toezicht is vooral gericht op de visie-

ontwikkeling van scholen en op de vraag

hoe scholen waarmaken wat ze zeggen.”

Daarmee is het veel meer aan de school-

leider en bestuurder om de inspectie te

vertellen hoe de vlag erbij hangt. “Een goede

schoolleider of bestuurder kan haarfijn

uitleggen wat er in de scholen goed gaat en

waar verbetering mogelijk is. Dat zelf-

bewustzijn vind ik belangrijk. Scholen die

zich bewust zijn van wat ze belangrijk

vinden en waar ze heen willen, doen het

vaak erg goed.”

Veel te kiezenAls liberaal vindt Dekker het een groot goed

dat scholen in Nederland op veel verschil-

lende manieren gestalte geven aan goed

onderwijs. “Ik kijk met een liberale blik naar

Staatssecretaris Sander Dekker (VVD) houdt van scholen die “zelfbewust” kunnen vertellen waar ze heen willen, wat ze goed doen en hoe ze zich kunnen verbeteren. Hij is daarom blij dat de inspectie haar toezichtrol nu anders en breder invult. “We moeten weg van de afvinklijstjes en veel meer het gesprek aangaan.” Een gesprek met een liberaal met christelijke wortels, die de vloer aanveegt met recente pleidooien tegen bijzonder onderwijs.

artikel 23. Er is geen land ter wereld waar

op het gebied van onderwijs zoveel te

kiezen is.”

Recente pleidooien voor het afschaffen van

bijzonder onderwijs zijn aan hem niet

besteed. “Wat mij betreft staat artikel 23

niet ter discussie. De vrijheid van onderwijs

hoort bij de Nederlandse onderwijstraditie.

We leven in een tijd waarin veel vrijheden

onder vuur liggen, en een vrijheid bescherm

je niet door haar af te schaffen.”

Profielorganisaties als Verus horen wat hem

betreft bij het onderwijslandschap. “Het is

goed dat er profielorganisaties zijn die

nadenken over het vorm en inhoud geven

aan identiteit en opkomen voor belangen

waar dat aan de orde is.”

Geen staatsonderwijsOok het argument dat bijzonder onderwijs

segregatie in de hand zou werken, wil er

bij Dekker niet in. “Ik zie in het bijzonder

Dekker groeide op in een christelijk gezin,

ging naar een christelijke basisschool

en doorliep het voorgezet onderwijs op

een katholieke en een christelijke school.

Hij heeft thuis en op school deugden

meegekregen als “zuinig zijn op je talenten

en er iets mee doen, omzien naar een ander

en verantwoordelijkheid nemen. Stuk voor

stuk deugden die ik me eigen heb gemaakt,

niet omdat ze in de Bijbel staan maar omdat

ze inherent goed zijn.”

ZelfbewustzijnDat hoort voor Dekker ook bij goed onder-

wijs. “Het gaat erom dat kinderen léren,

in de breedste zin van het woord.” In het

politieke en maatschappelijke onderwijs-

debat is de afgelopen jaren juist veel

aandacht geweest voor ‘smalle’ onderwijs-

opbrengsten en toetsdruk. Dat is wat

Dekker betreft niet het hele verhaal.

“We moeten weg van de afvinklijstjes en

“Van afvinklijstjes naar een goed gesprek”

Sander Dekker over goed (bijzonder) onderwijs

10

Tekst: Guido de Bruin en Wouter van den Berg | Fotografie: Valerie Kuipers

onderwijs veel scholen met gemengde

klassen, terwijl Frankrijk met zijn staats-

onderwijs juist veel eenzijdig samengestelde

scholen kent. Ik wil niet toe naar staats-

onderwijs Ik vind juist de diversiteit die we

in Nederland hebben, zo mooi.”

Sterker: Dekker wil nog meer ruimte voor

diversiteit. Met zijn wetsvoorstel Meer ruimte

voor nieuwe scholen pleegt hij naar eigen

zeggen onderhoud aan het “monument” van

artikel 23. Het verouderde richtingenbegrip

staat volgens hem de stichting van nieuwe

scholen in de weg. “De vrijheid van onder-

wijs is er niet alleen om bestaande scholen

te beschermen.”

Of het wetsvoorstel veel nieuwe scholen zal

opleveren, valt te betwijfelen. “Het zal niet

tot een aardverschuiving leiden”, erkent

Dekker. “Maar voor mij is het een principieel

punt: we moeten recht doen aan de vrijheid

van onderwijs.” Tegelijk wil hij die vrijheid

tegen “misbruik” beschermen, met aan de

voorkant een stevige toets op onderwijs-

kwaliteit en aansluiting bij de Nederlandse

kernwaarden. Daarmee hoopt hij af te zijn

van incompetente bestuurders die een

spoor van mislukte scholen achter zich

laten. “Aan die gekkigheid van draaideur-

scholen moet een einde komen.”

ContinuïteitDe bestuurskundige Dekker, als wethouder

in Den Haag gewend aan snel resultaten

boeken, heeft zich in zijn jaren als staats-

secretaris verzoend met de realiteit dat de

molens in de Hoftoren en op het Binnenhof

veel langzamer malen. “Op zijn best zet je

iets in gang waarvan je opvolger de

vruchten plukt.”

Die (eventuele) opvolger wil hij vooral het

belang van continuïteit meegeven.

“Het onderwijs wordt er tureluurs van als

de wind steeds uit een andere richting

waait.” •

Ouders tevreden met scholenaanbod

Dekker wil meer ruimte voor nieuwe

scholen, maar uit onderzoek van TNS

NIPO in opdracht van Verus en VGS

blijkt dat ouders in overgrote meerder-

heid (zeer) tevreden zijn over het

huidige scholenaanbod. Dat geldt

voor maar liefst 85% van de ouders in

het primair onderwijs en 83% van de

ouders in het voortgezet onderwijs.

Meer informatie op www.verus.nl/

schoolaanbod.

Zie ook het artikel ‘Scholen vernieuwen volop, ook zonder Dekkers wetsvoorstel’ op pagina 18-20.

“Een vrijheid bescherm je niet door haar af te schaffen”

11

interview

De discussie over zin en onzin van door de

overheid bekostigd bijzonder onderwijs is weer

volop losgebarsten. Voor sommigen waren de

ruzies binnen de Turkse gemeenschap de aan -

leiding, voor anderen zal de satirische uitzending

van Zondag met Lubach een welkome inspiratie-

bron zijn geweest.

Hoe dan ook, binnen enkele gevestigde en nieuwe

politieke partijen gaan weer eens stemmen op om hier een einde aan te maken. Dit bewijst

dat zelfs ten aanzien van grondrechten niets vanzelfsprekend is. Want dat wordt nog wel

eens over het hoofd gezien. Het recht van ouders om een school te kiezen die in overeen-

stemming is met de eigen levensovertuiging, is een internationaal en Europees erkend

grondrecht. Dat geldt ook voor het recht op gratis onderwijs.

In Nederland hebben we er gelukkig sinds 1917 voor gekozen om die twee grondrechten

met elkaar te combineren, waardoor de vrijheid van onderwijs niet alleen voorbehouden is

aan een elite die zich dat financieel kan veroorloven. We hebben daardoor in ons land geen

Angelsaksische toestanden, met private elitescholen naast kwalitatief minderwaardig

openbaar onderwijs, met alle kansenongelijkheid van dien.

Het is des te vreemder dat het nu vooral linkse politici zijn die pleiten voor het afschaffen van

overheidssubsidie voor bijzonder onderwijs. Gelukkig is er een tweederdemeerderheid nodig

om de Grondwet te wijzigen, en die lijkt vooralsnog ver weg. Toch kan ook door allerlei

wetgeving met een simpele meerderheid het stelsel langzaam maar zeker uitgehold worden.

Ik hoop dat het komend eeuwfeest van de vrijheid van onderwijs gaat leiden tot meer

bewustwording van het mooie van ons onderwijsbestel. Gratis onderwijs dat bij je past;

iets om trots op te zijn! •

Wim Kuipervoorzitter Verus

Reageren? Mail naar wkuiper@verus.nl

“ ONDERWIJS-VRIJHEID ONDER VUUR”

rubriekcolumn

12

Meer weten over de dienstverlening van Verus rondom inkoop en aanbesteden? Kijk op www.verus.nl/ ledenvoordeel/inkoop-en-aanbesteden of neem contact op met Pascal van Onna via 0348 74 44 36 en pvanonna@verus.nl.

Onder de Rotterdamse Vereniging voor Katholiek Onderwijs (RVKO) vallen maar liefst 66 basisscholen en 21 peuterspeelzalen. Die opereren bovendien behoorlijk autonoom. Een Europese aan - besteding uitvoeren is geen sinecure in deze complexe context. Een gedreven inkoper leidt het proces met steun van Verus in goede banen.

DIENSTVERLENING IN DE PRAKTIJKTijd steken in inkoop loont

Michel van de Luitgaarden, senior inkoper bij RVKO:

“Ik heb veel ervaring met inkoop, maar

dan vooral aan de inschrijvende kant.

Dankzij een postacademisch cursus

aanbestedingsrecht heb ik wel kennis

over aanbesteden, maar de praktijk is

vaak net anders. Vandaar dat ik bij ons

aanbestedingstraject voor de afval-

inzameling en -verwerking aanklopte

bij Verus voor ondersteuning. Adviseurs

Pascal van Onna en Joost Rog hebben

mij met raad en daad bijgestaan tijdens

de verschillende stappen van de

aanbestedingsprocedure. Verus heeft

ook een methodiek ontwikkeld om de

aanbiedingen te beoordelen op prijs en

geadviseerd hoe we de kwalitatieve

beoordeling kunnen vormgeven.

De samenwerking met Pascal en Joost

verloopt prettig. Het past in de eerdere

positieve ervaringen die ik had met

Verus. Naar verwachting gaan we bij

de aanbesteding van kopieerapparaten

volgend jaar dan ook in zee met Verus-

partner Printen voor Scholen.”

Pascal van Onna,adviseur ledenvoordeel bij Verus:

“We hebben bij Verus veel ervaring met

aanbesteden en kennen het onderwijs

goed. Uit ervaring weten we dat het

belangrijk is om tijd en aandacht te

steken in de voorbereidingsfase en om

alles goed af te stemmen met de hele

organisatie. Michel heeft hier veel

effort in gestoken en dat is van grote

waarde gebleken. Het kost tijd en

energie om de organisatie te betrekken

bij een aanbestedingsprocedure en om

te inventariseren wat de behoeften zijn.

Zeker bij een grote en decentrale

organisatie als RVKO. Maar juist hiermee

kun je veel winnen. Met een werkgroep

en een nieuwsbrief heeft Michel dit proces

voortvarend vormgegeven. Op deze

manier zorg je niet alleen voor een

succesvolle aanbesteding van de afval-

inzameling en –verwerking. Je creëert

ook meer aandacht voor inkoop binnen

de eigen organisatie.” •

Tekst: Noël Houben dienstverlening in de praktijk

13

Tekst: Siebren Miedema | Fotografie: Thomas Schlijper

Mijn verhaal

Wat is het verhaal dat Nederlandse

schoolleiders, bestuurders, toezicht-

houders en leraren onlangs vertelden

of deelden om anderen te inspireren?

Wat willen zij overbrengen op leerlingen,

studenten, collega’s, ouders en andere

bij hun school of organisatie betrokken

mensen? ‘Mijn verhaal’ is een rubriek

waaruit u als lezer ook naar hartenlust

inspiratie mag putten. Deze keer:

Siebren Miedema, emeritus hoogleraar algemene pedagogiek en godsdienst-pedagogiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en lid van de raad van toezicht van PCPO Duin- en Bollenstreek, in een verkorte versie van zijn lezing bij de uitreiking van het bachelor-diploma aan de pabo van Viaa in Zwolle.

HOOPVOLLE VORMING IS DE CRUX VAN GOED ONDERWIJS

“Zolang ik me bewust ben van de geschiedenis en in de wereld ben, vecht ik vol

verwachting voor de droom, voor de utopie, voor de hoop

vanuit het perspectief van een kritische pedagogiek.

Dat is geen ijdele, geen vergeefse strijd.”

Paulo Freire, in maart 1997, het jaar van zijn overlijden, in: Paulo Freire (2007), Bildung und

Hoffnung. Waxmann: Münster/New York/München, 121 (vertaling Siebren Miedema).

jongeren op school kennisnemen van

andere culturen en religies. Op die manier

krijgen leerlingen weet van wat anderen

drijft en kunnen zij zich ook beter in anderen

verplaatsen. Volgens Dekker ligt hier een

belangrijke taak voor scholen, omdat

gemeenschap en zingeving vaak niet meer

met kerk, synagoge of moskee zijn

verbonden.

Als we ‘de staat van het onderwijs’ bekijken,

kunnen we minstens twee hoopvolle ontwik-

kelingen signaleren. Er is de laatste tijd

gelukkig weer volop aandacht voor vorming.

Daarnaast leeft in de maatschappij breed

aandacht voor religie in het onderwijs.

De VVD-staatssecretaris van Onderwijs,

Sander Dekker, gaf onlangs duidelijk aan

dat hij het belangrijk vindt dat kinderen en

14

mijn verhaal

Dekkers pleidooi sluit naadloos aan bij

het in januari verschenen eindadvies

Ons Onderwijs 2032 van de commissie-

Schnabel. Ook hierin wordt kennis van

religies als aspect van de cultuur expliciet

genoemd, met als doel kennis en begrip

teweeg te brengen bij leerlingen.

Zelf kiezenEen aantal jonge religiewetenschappers

aan de Universiteit Leiden constateerde

eind juni 2016 op de conferentie ‘Religie-

wetenschap en religieonderwijs’ dat zoiets

met een neutrale insteek moet gebeuren.

Maar docenten, godsdienstpedagogen

en lerarenopleiders stelden daar unaniem

tegenover dat alleen kennis van of over

religie pedagogisch te beperkt is.

Kennisverwerving is een belangrijk aspect

van de vorming van leerlingen, maar het is

nog maar de helft.

Het gaat erom dat de leerlingen zichzelf

waarden, normen en een visie op het leven

toe-eigenen. Dat zij ondersteund worden

om gaandeweg tot eigen, persoonlijke

keuzes te komen. Jonge kinderen zullen nog

vaak nauw aansluiten bij de opvattingen van

de ouders, maar jongeren kunnen soms een

levensbeschouwing ontwikkelen waarbij het

kan schuren met de ouderlijke visies en

manieren van doen.

Levensbeschouwelijke persoonsvormingIn zo’n vormende benadering op school –

die ik liever heb dan dat er louter kennis

wordt overgedragen – is de professionele

en persoonlijke inbreng van de leraar onmis-

baar. Hij of zij moet leerlingen stimuleren

gaandeweg steeds meer verantwoordelijk-

heid te nemen voor hun eigen bestaan,

voor hun eigen zin- en levensvragen.

Levensbeschouwelijke vorming gedijt dus

niet door alleen kennis aan te reiken, maar

heeft meer nodig. Deze vorming vraagt ook

om leraren die als professional weet hebben

van de grote diversiteit in het religieuze en

levensbeschouwelijke landschap. Om leraren

die ook zelf kunnen reflecteren op hun eigen

levensbeschouwing of godsdienst – en

daarbij wellicht ook de nodige zielzorg nodig

hebben. Om leraren die de uitkomsten van

die reflectie op een pedagogisch en didactisch

verantwoorde manier ook kunnen en willen

delen met de kinderen. Het doel daarbij is

niet in de eerste plaats het toeleiden naar

geloofsgemeenschappen of het ontwikkelen

van gelovigen van een bepaalde soort, maar

het stimuleren van levensbeschouwelijke

of godsdienstige persoonsvorming van

kinderen. Christelijke en katholieke scholen

hebben hier gelukkig sinds jaar en dag

ervaring mee, en beperken zich niet tot

louter kennis overdracht.

Mens wordenDe leraar als professional én als persoon

– het is een onlosmakelijke twee-eenheid.

De leraar, die het unieke van elke leerling wil

eerbiedigen én dienstbaar wil zijn aan de

persoonsvorming, omdat hij beseft dat het

gaat om een persoonlijkheid in wording,

geschapen naar Gods beeld en gelijkenis.

In de ontmoeting tussen leerling en leraar

gaat het om hun beider menswording.

De bevrijdingspedagoog Paulo Freire is de

pedagoog van bewustmaking en bevrijding

maar ook de pedagoog van het hart en van

de hoop. De opvoedbaarheid van het hart

hangt volgens Freire nauw samen met de

liefde, die funderend is voor de dialoog.

De dialoog, de ontmoeting in de peda-

gogische relatie van leerkracht en leerling en

van leerlingen onderling, kan alleen bestaan

waar sprake is van diepe liefde voor de

wereld en de mensen.

Leraren zijn hierbij hoopdragers, omdat ze

samen met de leerlingen gericht zijn op het

heden en op de toekomst. Ze zijn gericht op

herscheppingskansen en moeten wars zijn

van doemdenken en passiviteit.

Hoopvolle vorming is de crux waar het

in goed christelijk en katholiek onderwijs

om draait. •

HOOPVOLLE VORMING IS DE CRUX VAN GOED ONDERWIJS

15

Tekst: Marijke Nijboer | Fotografie: Thinkstock

Gezien de krimp in de Achterhoek startte het bestuur van Stichting Primair Onderwijs De Liemers het gesprek over de toekomst van een aantal kleinere scholen. Sinds begin 2015 gebeurt dit onder begeleiding van Verus. “Je zoekt met alle betrokkenen naar creatieve oplossingen.”

FOCUS: OMGAAN MET KRIMP

Werk samen toe naar een oplossing

16

Tekst: Marijke Nijboer | Fotografie: Thinkstock

en daar op aansturen. Je gaat met alle

betrokkenen stap voor stap vooruit, en met

elkaar zoek je naar creatieve oplossingen.’’

Zo startte in het voorjaar van 2014

het proces voor Het Kompas en de

St. Antoniusschool. De St. Antoniusschool

heeft momenteel nog 79 leerlingen. Ook

Het Kompas is gekrompen. Bij ongewijzigd

beleid gaan er in 2020 nog 149 kinderen

naar deze school.

Deze scholen, die drie kilometer uit elkaar

liggen, bezonnen zich op een gezamenlijke

toekomst. Geleidelijk werd de beste

oplossing zichtbaar: ze zouden steeds

meer gaan samenwerken en op termijn

zou St. Antonius intrekken bij Het Kompas.

De directeuren, mr’s en ouderverenigingen

zochten de samenwerking. De mr’s bespraken

thema’s als onderwijsinhoud, identiteit en

communicatie.

Op zoek naar nieuwe identiteitBeide scholen zijn katholiek, maar er zijn

ook verschillen. De St. Antoniusschool is

een dorpsschool die in de kleine gemeen-

schap van Nieuw-Dijk fungeert als

ontmoetingsplek. Het nieuwe pand van

Het Kompas staat aan de rand van Didam.

De onderwijsvisies komen overeen, maar

de schoolcultuur verschilt. De identiteit van

de fusieschool wordt druk besproken.

‘‘We willen niet een beetje van de een en

een beetje van de ander, maar een goede

nieuwe school’’, zegt directeur Marjolein

Wenting.

We zijn allemaal gelijkwaardigBinnen SPO de Liemers werd gesproken

over de toekomst van in totaal zes basis-

scholen, in drie verschillende gemeenten.

Op een stichtingbrede informatieavond

werden alle betrokkenen bijgepraat.

Van Hekken en de bestuurder gingen in

gesprek met een volle zaal over de te zetten

stappen, besluitvorming, dilemma’s en

communicatie.

‘‘Een spannend moment, want de sfeer had

best kunnen omslaan naar boosheid,

argwaan of actief verzet. Ik probeerde

zoveel mogelijk uit te gaan van gelijkwaardig-

heid. Ik kwam niet vertellen hoe het moest.

Mijn boodschap was: sommige dingen

gaan we samen uitvinden.’’ Het werd een

constructieve avond.

Voor de zomervakantie van 2016 stemden

ook de mr’s van Het Kompas en de

St. Antoniusschool in met de Fusie Effect

Rapportage. De mr’s stelden wel voorwaar-

den. Zo wilden zij openheid over de financiën,

een informatieavond voor ouders en een

veilige fietsroute naar Het Kompas. Op

1 augustus 2017 fuseren de twee scholen.

Spiegelen helptMr-lid Monique Damen is tevreden met

de begeleiding door een deskundige van

buitenaf. ‘‘Dimitri leidt gesprekken, vat

samen en denkt mee op beleidsniveau.

Hij reikt ook methodieken aan.’’ Directeur

Wenting: ‘‘Dimitri heeft inzicht gegeven in de

verschillende rollen en verantwoordelijkheden.

Hij heeft ons als directie ook vaak een spiegel

voorgehouden: wat is jouw rol en hoe kan

je die het beste invullen? Zijn feedback naar

aanleiding van bijeenkomsten was voor mij

als directeur heel waardevol.’’ •

SPO De Liemers (14 basisscholen in de

regio Duiven, Montferland en Zevenaar) ziet

haar leerlingenaantal langzaam maar zeker

slinken. De stichting besloot om toe te

werken naar nauwere onderlinge samen-

werking. Fusies werden niet uitgesloten.

Ook wanneer iedereen begrijpt dat er iets

moet gebeuren, is zo’n veranderproces

ingrijpend.

Formuleer een visie Het is belangrijk om te vertrekken vanuit een

duidelijke visie op de toekomst van de kleine

scholen. Beheert het bestuur ook grote

scholen, dan biedt dit doorgaans ruimte

om ook de kleinere scholen te laten voort-

bestaan. Maar wil zij dat? Bij welke grootte

vindt het bestuur dat de onderwijskwaliteit in

gevaar komt? En hoe belangrijk vindt zij de

functie van de school als sociaal trefpunt in

een kleine kern?

Voorjaar 2013 sprak het bestuur van SPO

De Liemers al met de scholen in Loil en

Nieuw-Dijk. Zij kondigde aan deze scholen

‘op termijn’ te sluiten. Het bestuur meende

correct en tijdig te handelen, maar de bood-

schap creëerde onrust. Men besloot het

roer om te gooien, hetgeen zorgde voor

meer draagvlak en eendracht. Een werk-

groep met vertegenwoordigers van de

scholen, mr’s, dorpsraden en bestuursleden

van de stichting formuleerde een visie op de

instandhouding van scholen binnen de hele

stichting.

Samen toewerken naar oplossing Adviseur Dimitri van Hekken van Verus zette

met het bestuur de feiten op een rij. De ruimte

om de kleinere scholen te behouden, bleek

slinkende. Niets doen was geen optie.

Het Toekomstplan Scholen SPO De Liemers

werd de basis voor een plan van aanpak op

stichtingsniveau.

Onderzoek naar het mogelijke samen-

brengen van organisaties, teams en school-

culturen roept emoties op. ‘‘Als je aan zo’n

proces begint’’, zegt Van Hekken, ‘‘moet je

niet vooraf weten wat eruit zal komen

Meer weten? Neem voor meer informatie contact op met met Dimitri van Hekken via dvanhekken@verus.nl of 06 54 25 68 16.Een uitgebreide versievan dit verhaal staat op www.verus.nl/focus2-16.

focus

17

Staatssecretaris Dekker heeft een wetsvoorstel aangekondigd dat het gemakkelijker moet maken scholen te stichten. Belangrijk argument: bestaande scholen vernieuwen te weinig. Vijf bestuurders bewijzen het tegendeel. “Er is volop beweging.”

SCHOLEN VERNIEUWEN VOLOP, OOK ZONDER DEKKERS WETSVOORSTEL

Romain Rijk, bestuursvoorzitter van

Stichting Carmelcollege (vijfenvijftig school-

locaties VO), vindt dat het onderwijs de

hand in eigen boezem mag steken.

“De ramen en deuren mogen wel verder

open. Ik hoor in het land weleens van

scholen dat ze het niet nodig vinden om

zich open te stellen voor wensen uit hun

omgeving.” Dat zou ook zijn antwoord zijn

aan staatssecretaris Sander Dekker (VVD,

onderwijs) die een wetsvoorstel heeft aan-

gekondigd om het gemakkelijker te maken

nieuwe scholen te stichten, met een

concept dat aansluit bij de behoefte van

ouders. Onderwijsvernieuwing is met

andere woorden een belangrijk argument

in het wetsvoorstel om in te breken in het

bestaande stelsel.

Maar Rijk voegt er in één adem aan toe dat

er wel degelijk ook veel besturen zijn die

flink aan de weg timmeren. “Wij zijn daar

intensief mee bezig.” Vijftien jaar geleden

trok Stichting Carmelcollege al landelijk de

aandacht met Slash 21, een project van

verregaande onderwijsinnovatie.

Rector Willem de Vos van het Christelijk

Lyceum in Veenendaal ziet om zich heen

tal van scholen die hun onderwijs in een

nieuw jasje steken. Op zijn school is er

volop beweging. Voor vernieuwing van

het onderwijsproces, waar ook leerlingen

een belangrijk aandeel in hebben, is het

Plataanfonds ingesteld.

“Wat wij doen aan vernieuwingen ligt voor

een groot deel in de lijn van het gepersonali-

seerd leren. We hebben allerlei mogelijk-

heden en projecten voor leerlingen. Maar

het is niet zo dat alle 2151 leerlingen een

individueel programma kunnen krijgen, dat

is niet te realiseren. Bovendien, er zit in leren

altijd iets collectiefs, leerlingen moeten ook

leren om samen te werken, samen te leren,

samen te luisteren.”

Tekst: Emmanuel Naaijkens | Fotografie: Nancy Zwaal Fotografie

18

“Wij staan open voor ouders die behoefte hebben aan aanbod dat er nog niet is”

SCHOLEN VERNIEUWEN VOLOP, OOK ZONDER DEKKERS WETSVOORSTEL

>

Tekst: Taco Visser | Fotografie: Thinkstock

Geen eenheidsworstIn het Brabantse Schijndel is het bestuur

Skopos in het basisonderwijs de enige

aanbieder. Maar het is beslist geen

eenheidsworst die ouders voorgeschoteld

krijgen, maakt algemeen directeur

Marcel van den Hoven duidelijk. Skopos

bestaat uit zes bijzondere, en een openbare

school. “Elke school heeft een eigen

karakter en een eigen onderwijsconcept.

We hebben bijvoorbeeld een school die wat

meer traditioneel is, een Jenaplanschool,

maar ook een school met een sterk milieu-

educatief profiel of een zorgprofiel. Er is

veel diversiteit.” In het strategisch beleids-

plan is vernieuwing een belangrijk speer-

punt. “Maar wel met behoud van kwaliteit,

vernieuwen is geen doel op zich.”

Bestuursvoorzitter Judith Steenvoorden

van het interconfessionele ZAAM in

Amsterdam vindt ook dat Dekker te kort

door de bocht gaat. “We zijn vier jaar

geleden gestart als ZAAM en vanaf dat

moment staan onder nemerschap en inno-

vatie hoog op de agenda.” Steenvoorden

geeft als voorbeeld scholen die zich profi-

leren met een sport, met dans en muziek,

met techniek, met economie, met speciale

zorg. Als een rode draad loopt door al die

scholen personali sering van het onderwijs.

“We faciliteren professionalisering heel ruim,

we hebben een eigen academie. En docen-

ten nemen zelf het initiatief voor onderlinge

kennis deling, vaak schooloverstijgend.”

ZAAM heeft een kwart van de voortgezet

onderwijsmarkt en is daarmee een grote

speler in Amsterdam. Maar die markt zit

beslist niet op slot, benadrukt

Steenvoorden. “OCW heeft eerder een

licentie afgegeven voor een humanistische

mavo en recent voor een havo. Wij staan

open voor ouders die behoefte hebben aan

aanbod dat er nog niet is. We zijn nu met

een groep in gesprek om een school

naar Fins model op te richten waarbij de

leer lingen in leerlagen en leerjaren door

elkaar zitten.”

Serieus luisterenSerieus luisteren naar wensen van ouders

doen ze ook bij Carmel. Bestuurder Rijk

geeft een voorbeeld. “In Deventer zijn we nu

de enige aanbieder van voortgezet onderwijs.

Er is een groep ouders die graag hun

kinderen naar een vrije school zou sturen,

maar de school in Zutphen zit aan de limiet.

We bekijken nu of we daar inhoudelijk in

Deventer in kunnen voorzien, maar dan

zonder onze grondslag aan te passen.”

Angela Horsten, manager schoolontwik-

keling van de Stichting xPect Primair in

Tilburg (twintig katholieke basisscholen),

heeft zelf aan de wieg gestaan van een

nieuwe school, Klinkers genaamd. “Ik kon

19

blanco beginnen, mocht zelf personeel

aantrekken en een concept ontwikkelen.

Dat was een hele opgave. Ik zie nu dat het

voor bestaande scholen heel veel inspan-

ning vraagt om te veranderen, daar heb je

een lange adem voor nodig, zo’n proces

duurt jaren. Bovendien zijn lang niet alle

ouders veranderingsgezind, hun beeld

van het onderwijs is toch dat uit hun eigen

jeugd.” In dat opzicht is de politiek te

ongeduldig, meent Horsten. Anderzijds ziet

ze dat wettelijke regels nu soms gebruikt

worden als excuus om als school niet met

de tijd mee te gaan. “Ik weet uit ervaring dat

je binnen de bestaande kaders echt kunt

vernieuwen. De Onderwijsinspectie zal erin

meegaan, zolang je voldoet aan de basis-

voorwaarden voor kwaliteit.”

In de prullenbakIs het wetsvoorstel – gezien de dynamiek –

wel nodig? Romain Rijk van Carmel heeft in

principe geen moeite met enige verruiming

tot het stichten van scholen, maar noemt

de lancering van het voorstel op dit moment

uiterst ongelukkig. “In een aantal regio’s

krimpt het onderwijs tien tot vijftien procent.

Dat geeft al veel onzekerheid.” Van rector

De Vos van het Christelijk Lyceum Veenendaal

mag het voorstel in de prullenbak.

“De staatssecretaris maakt een ernstige

generalisering en ik weet niet waar hij dat

op baseert. Er zullen best scholen zijn die

vanuit een comfortabele positie gemak-

zuchtig worden. Maar moet je daarvoor het

hele stelsel om zeep helpen? Die discussie

over artikel 23 Grondwet komt elk jaar een

keer langs. Het is zo’n flauwe discussie als

je ziet hoe de werkelijkheid in ons land is.

We doen het als onderwijs – ook internatio-

naal gezien – hartstikke goed, dus ik zie de

zin ervan niet.”

Bestuursvoorzitter Steenvoorden van ZAAM

plaatst ook vraagtekens bij de argumentatie.

Maar het is volgens haar goed dat er

aandacht is voor vernieuwing. “Dat houdt

ons scherp. Ik kom zelf uit het bedrijfsleven

en als ik naar het onderwijs kijk vind ik dat er

nog wel een tandje bij mag, de ontwikke-

lingen in de samenleving gaan snel.” Ze is

ook van mening dat er te weinig regie is in

de sector. “We laten teveel gebeuren. We

moeten meer het heft in eigen hand houden,

anders gaat de politiek voor ons beslissen.

Er gebeuren zoveel mooie dingen, maar

docenten vinden dat maar gewoon. Ik vind:

Be good and tell it.”

Wat Romain Rijk bijzonder vindt aan de

discussie over stichten van scholen is dat

die vooral over de bovenkant van de markt

gaat: mavo/havo/vwo. “Niemand heeft

het erover om nieuwe beroepsgerichte

vmbo-scholen te beginnen.”

Reactie VerusAdviseur Robbert Jan de Vries: “We vinden

het wetsvoorstel van Dekker niet nodig en

we hebben al een aantal argumenten

aangevoerd, zoals grote tevredenheid van

ouders over het huidige aanbod. Eén aspect

zou ik nog willen benadrukken. Een nieuwe

school stichten die voorziet in de wens van

ouders voor een bepaald onderwijsconcept,

kan grote gevolgen hebben voor bestaande

scholen, zeker in krimpgebieden. Het is

denkbaar dat door het vertrek van leerlingen

een school in haar bestaan wordt bedreigd.

Ouders die wél tevreden zijn met het

aanbod, passend bij hun overtuiging,

worden niet meer voorzien in hun behoefte.

Die staan dan in de kou. Over dat mogelijke

effect is niet nagedacht.” •Lees meer over het standpunt van

Verus over dit wetsvoorstel op o.a.

www.verus.nl/richtingvrije-planning

20

Toetsing van statuten

Onlangs werd ik benaderd door de bestuurder van een vo-school. Vanwege wijziging van de statuten had hij deze voorgelegd aan de Nederlands Katholieke Schoolraad (NKSR), zoals het ook in zijn statuten staat. Hij bestuurt (mede) katholiek onderwijs. Dat betekent dat de statuten juridisch worden getoetst aan het daarvoor geldende reglement voor het katholiek onderwijs en uiteindelijk goedkeuring krijgen van de NKSR als de statutenwijziging aan dat reglement voldoet. Ik kreeg de NKSR-brief met de goedkeuring onder ogen en ik vond het een mooie brief, ondanks dat zo’n toetsing soms best lastig kan zijn.

De bestuurder benaderde me overigens omdat hij vond

dat Verus - vanwege diens voorganger (Besturenraad)

– ook een advies over de statuten moest geven.

Ik antwoordde dat dit niet de gewoonte is en dat het

zijn eigen verantwoordelijkheid is om bijvoorbeeld de

grondslag en eisen aan de samenstelling van de raad

van toezicht en het bestuur op te stellen.

Toch zette dit mij aan het denken.

In een andere situatie denk ik met een protestants-

christelijk schoolbestuur mee over een fusie met

het openbaar onderwijs en de daarvoor op te stellen

statuten. Ik merk hoezeer de mening van de

gemeenteraad, uiteindelijk wettelijk verantwoordelijk

voor het openbaar onderwijs, de formulering van

verschillende onderdelen van de statuten beïnvloedt:

“We moeten het zo-en-zo opschrijven om goedkeuring

van de gemeenteraad te krijgen!”

Toen bedacht ik me dat ‘protestantse’ scholen toch

wel iets missen. Niet dat ik ervoor pleit dat protestantse

kerken zich weer met statutenwijzigingen moeten

gaan bemoeien. Wel dat Verus als verband van ook

de protestants-christelijke scholen best een rol kan

vervullen door met die schoolbesturen mee te denken

of de oorspronkelijke bedoeling van het christelijk

onderwijs, rekening houdend met de zich wijzigende

omstandigheden, voldoende in de statuten zijn opge-

nomen en gewaarborgd.

Ik opende mijn mail en schreef de vo-bestuurder dat ik

na enig nadenken zijn vraag eigenlijk niet anders dan

positief kon waarderen. We weten hoe zorgvuldig deze

bestuurder een proces met zijn school en alle leraren in

veranderende omstandigheden heeft doorlopen. Verus

kon hem er nu toch even mooi mee complimenteren.

Tot slot wenste ik hem, zijn leraren, zijn leidinggevenden

en de raad van toezicht namens Verus – en dus namens

zijn collega-scholen – Gods zegen toe om in de

dagelijkse praktijk van betekenis te mogen zijn voor de

leerlingen van de school en hun ouders.

Ik verstuurde de mail, wetend dat hij als bijlage aan de

statuten zou worden toegevoegd… •

Tekst: Dick den Bakker, directeur onderwijs en identiteit bij Verus

opinie

21

Fotografie: Ruben Schipper

Marit, Amélie, Sigrid, Thomas en Jan.

WHAT’SIN ANAME?

2222

what's is a name

Nu genoeg over Maarten Luther. Wat stond

er vroeger eigenlijk op de plek waar de

school nu staat? … Helemaal NIKS!

Alleen een stuk weiland. Er werd later

een wijk gebouwd. De school is tegelijk

gebouwd met deze wijk.

Maar waarom heet onze school nou de

Maarten Luther? Dat komt doordat

Maarten Luther hervormd was en onze

school is ook hervormd. Er zijn drie

hervormde scholen in Genemuiden:

De Johannes Calvijn, de Johannes

Bogerman en onze school: de

Maarten Luther. Dit zijn drie hervormers.

Wij vieren ook altijd Hervormingsdag en

dan zingen we met de hele school het

lied Een vaste burcht is onze God.

Normaal zingen we ook psalmen en lezen

we uit de Bijbel. Dus je merkt wel dat onze

school vernoemd is naar Maarten Luther. •

Wij zijn een school in Genemuiden dat dichtbij

Zwolle ligt, in Overijssel. De naam van onze

school komt van Maarten Luther. Hij heeft de

Bijbel van het Latijn naar het Duits vertaald.

De school is geopend op 21 december 1953

door burgemeester J.G. Hamer. De school is

een protestantse school. Maarten Luther is

geboren in Eisleben in Duitsland in 1483 en

ook overleden in Eisleben, in 1546. Hij was

tegen de Rooms-Katholieke Kerk, vooral

omdat de Rooms-Katholieke Kerk aflaten

verkocht aan de mensen voor veel geld

omdat de paus een nieuwe Sint-Pieters-

basiliek wilde bouwen. En dan dachten de

mensen dat ze in de hemel kwamen.

Toen spijkerde hij de 95 stellingen op de deur

van de kerk in Wittenberg. De paus werd

woedend en stuurde Maarten een brief dat hij

moest stoppen, maar Maarten gooide de brief

in het vuur. Luther werd uit de kerk gezet,

maar dat vond hij niet erg.

Achter de naam van een school gaat een verhaal schuil. In deze rubriek zoeken leerlingen uit wat dat verhaal is. Deze keer: Marit, Amélie, Sigrid, Thomas

en Jan van de Maarten Luther School in Genemuiden.

“De naam van de school komt doordat Maarten Luther hervormd was en onze school is ook hervormd”

2323

Geruchten of waarheid?In actuele discussies worden veel praatjes verkondigd. “Duizend geruchten door elkaar, valse en ware, die een stroom van praatjes rond doen waaien”, schreef Ovidius al. Verus Magazine zoekt uit waar het echt om gaat. Dit keer niet een woord of een praatje, maar ‘communicatie’, over het gebruik van taal, dat een beladen gebeuren is. Nico Dullemans geeft zijn visie, Taco Visser reageert.

Verusverdiept

24

Je staat er niet bij stil, maar communicatie is al snel belast omdat mensen (individueel of in groepsverband) verantwoordelijkheden en belangen hebben en over een biografie beschikken, een eigen geschiedenis. Communicatie ontspoort daarom eenvoudig. Zo berichtte een krant over de reactie van supporters van Feyenoord op een bestuurder van de club, die hen ‘klanten’ had genoemd. Zij waren daarop naar het bestuurskantoor getogen, een spandoek hooghoudend met daarop: ‘Wij zijn Feyenoord’. Geslaagde communicatie is misschien wel onmogelijk.

Na woede is er rouw als de prestaties van

het elftal achterblijven. De bestuurder in

kwestie zal dat woord ‘klanten’ domweg zijn

ontglipt. Het moet in een mindere periode

van Feyenoord zijn geweest.

Supporterskritiek kan dan genadeloos en

zelfs haatdragend zijn.

De voetbalwereld is één en al turbulentie.

Te midden daarvan moeten clubs het

hebben van honkvaste supporters en een

Het begint altijd met een woordDie bestuurder zal niet in ernst hebben

gemeend dat de voetbalsupporters klanten

van de club zijn. Hoewel zij bediend willen

worden, en wel snel een beetje, zijn

supporters hun club onvoorwaardelijk

trouw. Zij voelen er een liefde voor die zij

zelfs aan hun kinderen willen doorgeven.

Dat supporters hun club zouden willen

omwisselen voor een andere, is ondenkbaar.

stel flexwerkers, die overal in de wereld aan

de slag kunnen. In de verte lijkt het onder-

wijs daar een beetje op: scholen met

honkvast personeel en leerlingen die daar

door hun ouders tijdelijk zijn gebracht.

De tanende macht van de schoolOok in die wereld valt het woord ‘klant’ wel

eens, en ook daar wordt dan aangevoeld

dat het niet past. Een school herbergt geen

Tekst: Nico Dullemans en Taco Visser (kader), adviseurs identiteit bij Verus | Fotografie: Thinkstock

School wordt IKC: communiceren met nieuwe woorden is niet onschuldig

>

Verus verdiept

Verus verdiept:Communicatie

25

staan zij voor de zeer moeilijke vraag hoe

zij op een geslaagde wijze daarover met

bestuurders van andere jeugdvoorzieningen

en gemeenten kunnen communiceren.

Inhoud steeds onbelangrijkerDe communicatie-expert wijlen Paul

Watzlawick is bekend om zijn stellingen over

‘de pragmatische aspecten van de mense-

lijke communicatie’, die vrij vertaald op het

volgende neerkomen.

Mensen communiceren altijd, ook als zij er

het zwijgen toe doen. Als er daadwerkelijk

iets gezegd wordt, heeft dat altijd twee

kanten: het heeft inhoud en het is gedrag.

Die tweede kant betekent dat het bericht op

de een of andere manier uitdrukt hoe de

inhoud ervan moet worden opgevat. Dit om

een bepaalde reeks van vervolggedrag op

te roepen.

Maar in zo’n reeks van interacties kan het

zo misgaan. De inhoudelijke boodschappen

die over en weer worden afgegeven en

de bijbehorende gedragingen matchen

niet altijd, of gedrag wordt verkeerd

geïnterpreteerd. Verder is er natuurlijk de

moeilijkheid dat beoogde partners tot

overeenstemming moeten zien te komen,

terwijl hun onderlinge verschillen relevant

zijn en blijven.

Als de partners zich te weinig rekenschap

geven van dit min of meer formele verloop

van communicatie, kan er vrij gemakkelijk

een ziek patroon van gedragingen ontstaan.

De inhoud van de communicatie wordt dan

steeds onbelangrijker.

klanten. Zo ook is een school geen onder-

neming en zijn leraren geen werknemers,

hoewel ook die woorden wel gebruikt

worden. Dan wordt daar weer op gerea-

geerd met woorden die een ander gevoel

moeten oproepen: ouders zijn partners

van de school en leraren haar professionals

aan wie ruimte moet worden gelaten.

En de school is een gemeenschap, wordt

ook gezegd.

Misschien is het wel zo dat naar nieuwe

woorden wordt gezocht omdat aan de

betekenis van de school, aan haar bedoeling

wordt getwijfeld. Het woord ‘school’ roept

misschien niet meer die collectieve waar-

dering op, de algehele erkenning die het in

het verleden genoot. Ooit is dit woord

gecreëerd en werd het met status omgeven,

er ging een vanzelfsprekende macht vanuit.

Dat naar nieuwe woorden wordt gezocht,

zal een aanwijzing zijn dat de macht van

de school tanende is.

Waarom op zoek naar een vervangend woord?Mogelijk raakt het woord ‘school’ zelfs in

onbruik. Dit valt op te maken uit de opkomst

van een nieuw woord, IKC, dat voor de

omineuze woordcombinatie integraal kind-

centrum staat. Het zou om een centrum

gaan waarin meerdere functies, die voor

de ontwikkeling van het kind van belang

worden geacht, moeten worden verenigd.

Behalve onderwijs zijn dat medische en

sociale zorg, maar ook een recreatief en

sociaal naschools-programma.

De gedachte is dat elk kind een meer

omvattende professionele begeleiding

nodig heeft. Het hoofdmotief hierachter

is preventie, die door politieke partijen,

belangenorganisaties en media – en in hun

kielzog de gemeenten – als urgent wordt

voorgesteld. Zo’n centrum moet alle

kinderen monitoren en op tijd interveniëren

als het met hen mis dreigt te gaan.

De voorzieningen die in een IKC worden

samengebracht, worden als een keten

voorgesteld, waarvan de school dus een

onderdeel is.

De school verliest zo haar eigen positie,

haar programma zal in de toekomst een

uitvloeisel zijn van een hogerstaand

programma dat in feite een samenstel zal

zijn van program maatjes van de afzonder-

lijke kinderen. Voor een ieder van hen zal

er een eigen ontwik kelingstraject zijn, dat

door een multi disci plinair samengesteld

groepje deskundigen zal zijn vastgesteld.

Communiceren over goed onderwijs is moeilijkZo’n allesomvattend IKC is toekomstmuziek

en het is nog maar de vraag of het zo ver

komt. Want hoe muzikaal zal dat centrum

zijn? Goed onderwijs is geen ontwikkelings-

traject, hoewel vanwege passend onderwijs

die indruk gemakkelijk kan ontstaan. Anders

dan een IKC stelt een goede school niet het

kind centraal, maar handelt ze in het volle

besef van de driehoek leerling – leraar –

leerstof. Die komt hierop neer dat de leraar

de leerling een cultuur binnenleidt. Via deze

inleiding kwalificeert het kind zich, socialiseert

het zich en leert het kind zich als een

persoon verstaan. De vervulling van deze

drie functies van de school staat dus niet

voorop, maar is een indirect gevolg van het

goede onderwijzen van de leraar. Goed

onderwijs geven komt eerst.

Neen, een IKC is echt iets anders dan een

goede school. Intussen nodigen gemeenten

de bestuurders van scholen uit om links en

rechts IKC’s op te richten. Ervan uitgaande

dat zij het goede onderwijs willen bewaren,

26

Waar het onderwijs met andere instan-

ties samenwerkt aan de individuele

ontwikkeling van elk kind, zoals bij een

IKC, is het goed om te letten op de taal

van de communicatie. Onderwijs spreekt

naast de taal van ontwikkeling ook de

taal van vorming. Voor je het weet, ligt

miscommunicatie op de loer en zijn we

verder van… school.

Terecht legt Dullemans (zie hiervoor) de nadruk op de inhoud van communicatie. Natuurlijk kent communicatie meer lagen, zoals die van procedure, gevoel, gedrag, interactie, relatie en appel, en is taal ook macht. Wie taal beheerst, beheerst werkelijkheid. Misschien niet volstrekt ‘beheersen’, maar toch: grip en begrip. Wie taal verliest, verliest grip en begrip.

TweetaligheidWat is de taal van onderwijs? Eeuwenlang was dat de taal van enculturatie en sociali­satie. Zeg maar de taal van de cultuur en de samenleving, die sinds begin 19e eeuw is vertaald in de diverse vakken van het onderwijscurriculum en bedoeld is als algemene vorming; later kwam daar beroepsvorming bij. Kennisoverdracht en directe instructie, ook van vaardigheden, werden dé manieren van leren.

Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw kwam daar, ook in Nederland, de taal bij van de natuurlijke ontwikkeling en zelf­ontplooiing van het kind. De bijpassende manieren van leren werden: leren door doen, ervaren en ontdekken. De leraar ging aansluiten bij de ontwikkeling en leerwijze van het kind. En toch: alleen ‘traditionele’ vernieuwingsscholen als montessori­scholen en jenaplanonderwijs voerden deze reformpedagogische ideeën consequent door. Totdat de taal van ontwikkeling en zelfontplooiing in onze 21e eeuw weer ‘in’ werd. Elke school spreekt inmiddels over talentontwikkeling en jezelf worden. Hoewel… het blijft lastig persoonsvorming in school vorm te geven als je ook de eindtermen van het curriculum wilt halen. Onderwijstaal is dus tweetaligheid: de taal van (algemene) vorming, dat wat de huidige generatie de nieuwe generatie wil onder­wijzen qua culturele geletterdheid ( enculturatie) en maatschappelijke deugd­zaamheid (socialisatie), én de taal van persoonsvorming, het ruimte maken voor de eigen (talent)ontwikkeling, leerwijze en zelfontplooiing van jonge mensen. Daarom spreekt Gert Biesta over kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming als drie samenhangende doeldomeinen van onderwijs.

Bedoeling van onderwijsBewust zijn of weer worden van deze tweetaligheid van onderwijs is van belang, omdat veel mensen in onderwijs en samen­leving neigen naar één van beide talen. Maar onderwijs is jonge mensen zowel inleiden in de wereld, in de betekenissen van de cultuur, als ruimte bieden aan die nieuwe generatie om de cultuur en wereld op eigen wijze toe te eigenen en te vernieuwen of verbeteren. Dullemans zegt het de cultuurpedagoog Imelman goed na: in onderwijs gaat het om leerstof (lees: cultuur/wereld), leraar (die namens de huidige generatie deze vormingsstof aanbiedt) en leerling (die zich als nieuwe generatie daaraan ontwikkelt). Kortom: als de samenleving of overheid bij het realiseren van een IKC alleen inzet op de taal van de ontwikkeling van elk kind, met alle goede bedoelingen, dan zal de school de taal van de vorming in moeten brengen. De school zal daarbij dus begrip voor de bedoeling van onderwijs moeten vragen. •

TWEETALIGHEID ALS BEDOELING VAN ONDERWIJS

Tekst: Taco Visser

Verus verdiept

‘Als de samenleving bij een IKC alleen inzet op de taal van de ontwikkeling van elk kind, moet de school de taal van de vorming inbrengen’

27

‘Zin in onderwijs’ voor vo-docenten Jouw onderwijs-

idealen en die van de school

Meer weten? Neem voor informatie over dit onderwerp contact op met Loes Mulders, lmulders@verus.nl, 06 22 52 69 99 of Pim Kalkman, pkalkman@verus.nl, 06 23 46 90 76.

Marianne de Rijke is docent

scheikunde op het Christelijk

Lyceum Delft. Ze schreef mee

aan de module ‘Mijn verhaal en

de school’. Of leerkrachten hier

echt op zitten te wachten, vraagt

ze zich af. “Maar ik denk zelf dat

het heel nuttig is om als docent

na te denken over je verhouding

tot de identiteit van de school.

In de sollicitatieprocedure komt

die ter sprake, maar daarna gaat

het er niet zo vaak meer over.

Je bent niet dagelijks met je

drijf veren bezig, maar die zijn wel

de basis van waaruit je werkt.”

Levensbeschouwelijk gesprekVeel collega’s komen niet uit de christelijke

traditie van de school, vervolgt De Rijke.

“Maar we zijn wél een christelijke school,

met een duidelijke missie. Die identiteit wordt

uitgedragen door het personeel. Daarom is

het goed om te kijken waar we als docenten

staan, wat wij zelf van onze normen en

waarden vinden, en hoe die zich verhouden

tot de christelijke identiteit van de school.”

Naast bezinning op dergelijke vragen spreekt

ook de praktische kant van het traject haar

aan: hoe voer je bijvoorbeeld als docent een

levensbeschouwelijk gesprek? “Dat heb ik in

mijn opleiding niet meegekregen. Ik ben een

bèta, maar heb wel een mentoraat met

dertig leerlingen. Er bestaan trainingen in

gesprektechniek en zo, maar een levens-

beschouwelijk gesprek vind ik een andere

tak van sport. Dat is een dialoog, waarin je

geen gelijk hoeft te krijgen. Het is heel

waardevol om te leren hoe je zo’n gesprek

in de klas coacht.”

Vormende waardeAanvankelijk was het idee om aan het traject

‘Zin in onderwijs’ een diploma te koppelen,

naar analogie van het DCBO voor leraren in

het basisonderwijs. Wim Drenth, tot begin

oktober bestuurder van CSG Het Noordik,

vond dat niet zo’n goed idee. “De praktijk

zal leren dat zo’n diploma geen grote rol

speelt bij benoemingen in scholen. De animo

bij studenten van lerarenopleidingen lijkt me

Tekst: Bert van der Kruk | Fotografie: Joost Grol

ook niet groot. Het leek mij beter om het

aanbod te richten op docenten die al

werkzaam zijn – daar is in het veld meer

behoefte aan.”

Nadat het diploma-idee van tafel was

gegaan, dacht Drenth van harte mee over

nadere invulling van dit aanbod, dat hij

bewust geen ‘scholing’ wil noemen.

“Er is meer aandacht voor de vormende,

zin gevende waarde van het onderwijs,

bij ouders en docenten. Maar daar zijn

geen foefjes voor, het is niet iets wat je

even leert. Daarvoor moet je met jezelf aan

de gang: wie ben ik, wat zijn mijn idealen en

die van de school? Vallen die samen? En hoe

geven we met z’n allen vorm aan de identi-

teit van de school?”

Ook na zijn afscheid zal Drenth zich nog

inspannen om, samen met vier andere

scholen in het noorden en oosten van het

land, de modules aan te bieden aan

geïnteresseerde docenten. Voor Het Noordik

en CSG Reggesteyn borduurt dat voort op

de korte kloosterretraites die de twee

scholen “als cadeautje” hebben gegeven

aan inmiddels zo’n honderd docenten.

“Zij zijn daar enthousiast over en vragen

naar een vervolg. Ze vinden het fijn om

tijd te krijgen om met zichzelf aan het werk

te kunnen, om even los van gedoe van

alledag na te denken over de vraag waarom

ze docent geworden zijn en daarover in

gesprek te gaan met collega’s.”

Diverse netwerkenVerus-adviseur Loes Mulders

coördineerde als projectleider

van ‘Zin in onderwijs’ de invulling

van de vijf modules (1. Mijn

verhaal, 2. Mijn verhaal en de

school, 3. Ons verhaal in de

praktijk, 4. Ons verhaal in

gesprek, 5. Bijbelverhalen en

ons verhaal). De opbouw van

de serie maakt duidelijk dat de

docent zelf het uitgangspunt is.

Hoe scholen daarmee aan de

slag gaan, of met de inhoud

‘spelen’, is uiteraard aan hen.

Verder stak Mulders tijd in de

totstandkoming van netwerken

van vo-scholen die met deze materie aan

de slag willen. “Scholen lopen vaak tegen

dezelfde vragen aan en zoeken hun eigen

antwoorden. Door uitwisseling komen ze op

andere ideeën.” Voor de ‘brede’ pc-scholen

zijn er inmiddels twee netwerken, in het

noorden en westen. Daarnaast is er een

netwerk van zeven vo-scholen met een

gereformeerde of evangelische signatuur,

waarvoor de Christelijke Hogeschool Ede

(CHE) een eigen traject ontwikkelde.

Daar spelen immers bij bestuurders en

docenten dezelfde vragen, zegt Roel van

Swetselaar, ‘professionaliseringsmakelaar’

bij de CHE. “Je ziet dat er op dit moment

redelijk wordt gemorreld aan het christelijk

onderwijs. Je ziet ook dat gereformeerde

scholen een opener toelatingsbeleid voeren.

Dan komt snel de vraag: hoe borgt de

school haar identiteit? Dat kan in statuten,

maar je bereikt meer als je het via de

docenten doet, want zij dragen uiteindelijk

de identiteit.” Aan de CHE-modules hangt,

anders dan bij het Verus-traject, wel “een

vorm van certificering”, zegt Van Swetselaar.

Inhoudelijk zijn er ook verschillen, maar qua

vorm komen beide trajecten sterk overeen.

“In beide werelden willen mensen verhalen

met elkaar delen en zoeken ze vormen van

inspiratie of retraite. De tijd dat we de

identiteit alleen maar in regelgeving konden

vastleggen, is voorbij. Het is eerder een

kwestie van met elkaar zoeken naar wegen

om die vorm te geven.” •

Hoe zit het met mijn eigen drijfveren en idealen? En hoe

verhouden zich die tot de christelijke identiteit van mijn

school? Docenten in het christelijk voortgezet onderwijs die zich op

zulke vragen willen bezinnen, kunnen gebruikmaken van het

traject ‘Zin in onderwijs’ dat Verus met scholen

ontwikkelde.

29

NIEUWSPLEIN

“Ik ben een gelukzoeker, maar dat

ben jij ook”, zongen leerlingen van

de Wilhelminaschool in Rotterdam-

Crooswijk mee met rapper

Alex Karakhanian. Ze stonden op het

podium van de Grote Kerk in Den Haag

om tijdens de ‘interlevensbeschouwelijke

bezinningsbijeenkomst’ op de ochtend

van Prinsjesdag hun bijdrage te leveren

aan het thema Te gast in de wereld.

Dat deden ook de vertegenwoordigers

van de deelnemende religies en levens-

beschouwingen, ten overstaan van

premier Rutte, de bewindslieden Van der

Steur, Dekker, Van Rijn en Klijnsma, vele

Kamerleden en honderden leerlingen en

andere belangstellenden. Verus is al

jaren bij de viering betrokken als schakel

tussen de organisatie en de deel-

nemende scholen.

‘Gelukzoekers’ pleitten in Prinsjesdagviering hartstochtelijk voor gastvrijheid

De jaarlijkse Prinsjesdagviering is “een cadeau

van de religieuze en levensbeschouwelijke

organisaties van ons land aan overheid en

parlement en aan een breed publiek”, zei

voorzitter Ineke Bakker van de Stichting

Prinsjesdagviering.

Oerbeeld van gastvrijheidHet thema van dit jaar vertolkt het besef

dat wij allemaal slechts tijdelijke bewoners

van deze aarde zijn, zei rabbijn Awraham

Soetendorp in zijn hoofdtoespraak. “Dat is

een beeld dat in alle eeuwen is herkend en

hooggehouden door spirituele tradities en

levensbeschouwingen.”

Met Abraham als “oerbeeld van gast-

vrijheid” pleitte hij hartstochtelijk voor een

ruimhartige ontvangst van vluchtelingen

en vreemdelingen in ons midden. Zoals

Abraham drie vreemdelingen gastvrij in

zijn tent onthaalde, terwijl hij zelf eigenlijk

een vreemdeling was – “zijn papieren

waren nog niet helemaal in orde, hij was

nog niet helemaal geïntegreerd.”

Eigenbelang overstijgenSoetendorp betuigde de aanwezige

kinderen zijn spijt dat “wij jullie niet een

ruimhartiger wereld nalaten”. Tegelijk put

hij hoop uit de “inventiviteit en kracht”

van jonge mensen, en uit het feit dat de

leden van de wereldgemeenschap wel

degelijk in staat blijken hun eigenbelang

te overstijgen, getuige de mondiale

afspraken over nieuwe millenniumdoelen

en klimaatdoelstellingen.

“Mogen wij aan elkaar de kracht ontlenen

om te blijven werken aan een toekomst

waarin ieder mens zijn waardigheid

heeft”, besloot de rabbijn zijn pleidooi.

Geluk delenIn andere bewoordingen klonk een

soortgelijke boodschap uit de mond

van rapper Alex en de leerlingen van

de Wilhelminaschool in het nummer

‘Gelukzoeker’:

Er is geluk zat en dat weet jij ookDe vraag is willen we het delen

Er wordt haat gezaaid en dat is wat je oogstIs dat de weg die we moeten nemen?Of wordt het tijd dat je wakker wordt

En wordt liefde de taal om te spreken.

30

Ga in gesprek met Michel Rog en Paul van Meenen

Dat kan tijdens onze algemene

leden vergadering op 25 november.

We starten met het formele gedeelte

over onder andere de jaarrekening

2015 en het activiteitenplan voor

2017 met het daaraan gekoppelde

contributiebesluit. Daarna gaan we in

gesprek met de Tweede Kamerleden

Rog (CDA) en Van Meenen (D66).

Locatie is Baarn, aanvang: 10.00 uur.

Meer informatie op www.verus.nl/

alv-2016.

In dit nummer van Narthex gaat het

onder meer over vluchtelingen en de

omgang met hen. Er zijn interviews

met (ex-)vluchtelingen en personen

die maatschappelijk actief zijn op

dit thema.

Interesse in een exemplaar? Neem

contact op via a.uyterlinde@verus.nl.

RectificatieIn Verus Magazine september is

helaas een storende fout geslopen

in de rubriek Mijn Verhaal (pagina

14-15). Onder het kopje ‘Zesde

contrast’ was een verkeerde tekst

geplaatst. De gecorrigeerde versie

vindt u op:

www.verus.nl/vm-sep-2016

nieuwsplein

De Verheldering

“Moeten we onze kostbare vergader-

tijd besteden aan de katholiciteit van

de scholen”, vraagt Hans Derks

(voorzitter CvB Kempenkind) zich af in

het voorwoord van De Verheldering.

“Helderheid omtrent onze identiteit

geeft rust”, ontdekte hij. “Dat lijkt me

in deze tijd geen overbodige luxe.”

Jos Roemer levert met De Verheldering

– Een onderzoek naar de identiteits-

ontwikkeling van katholieke basis-

scholen in een tijd van ontkerkelijking,

een bijdrage aan de verheldering

van wat ‘katholieke school’ in een tijd

van ontkerkelijking kan betekenen.

Een uitgave van SOL Identiteits-

begeleiders, Nijmegen, 2016.

17 en 18 januari 2017 te Utrecht

‘Orthodoxie versus fundamentalisme; wat is je heilig in het levensbeschouwelijk onderwijs?’

Tweedaags congres voor docenten, schoolleiders, beleidsmakers en studenten. Praat mee met sprekers en deelnemers van diverse achtergronden en religies over dit actuele onderwerp.

Aanmelden? Ga naar www.orthfund.nl

Het congres wordt georganiseerd door de Tilburg School of Catholic Theology in samenwerking

met Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing en met medewerking van

Verus-Vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs, VDLG-Vereniging van Docenten Levensbeschouwing en Godsdienst en KOV-Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

School of Catholic Theology

160565 adv Orthodoxie versus fundamentalisme 160x240_bleed mm.indd 1 29-09-16 14:11

€10

rug bij 96 pagina’s bw = 5,8 mmzwart op achterplat = 2, zwart op voorplat = 5

jaargang 16, nr . 3

NartheXt i j d s c h r i f t v o o r l e v e n s b e s c h o u w i n g e n e d u c a t i e

Waar ben je bang voor? | Ieder1 mag zichzelf zijn, dát is Nederland! | Gelukbrenger | “Iedereen zijn eigen klompen!” | De leerling leert vloeken | Boomba | Burgerschap tegen polarisatie | Het Gelaat van de Ander | Elkaar een gevoel van thuis geven | Voor vluchtelingen naar Thermopylae | Achtergronden en aanknopingspunten | “Dan komen ze allemaal” | Twee brandende vragen na de aanslagen | Polarisatie door onwetendheid | Radicalisering en schoolidentiteit | Godsdienstonderwijs na Brussel en Parijs

Tussen angst en hoopWat de samenleving en het onderwijs (kunnen) doen tegen de polarisatie tussen ons en in ons

NA

RT

HEX

JA

AR

GA

NG

16. N

R.3

- TU

SSEN

AN

GST EN

H

OO

P

voor yvonne: 28-29-232-22

opm vp NX2016-3.indd 1 30-09-16 15:52

Verus subsidieert sinds 1 september samen

met het LVGS een onderzoeksplaats aan

de Theologische Universiteit te Kampen.

Deze onderzoeksplaats is verbonden aan de

leerstoel ‘Christelijke Identiteit’ van prof.dr.

Roel Kuiper. Als onderzoeker is dr. Wolter

Huttinga benoemd. Het onderzoek richt

zich op de theologische verdieping van de

identiteit van christelijke scholen.

De onderzoeksplaats in Kampen is opgezet

samen met het LVGS en is de derde van

Verus. Naast deze heeft Verus onderzoeks-

plaatsen aan de Vrije Universiteit en de

Radbouduniversiteit in Nijmegen. Het is

Verus-LVGS-TU Onderzoeksplaats in Kampen

de bedoeling dat onderzoekers van verschil-

lende universiteiten met elkaar gaan samen-

werken. In Kampen wordt al onderzoek

gedaan naar de identiteitsontwikkeling op

orthodox-protestantse scholen.

Identiteit voor kwaliteitVerus wil graag dit type onderzoek onder-

steunen met het oog op de rol van theo-

logische bezinning voor de verdieping van

de identiteit van het christelijk onderwijs.

Volgens Dick den Bakker, directeur onder-

wijs en identiteit van Verus, helpt dit scholen

hun kwaliteit verder te onderbouwen.

31

Efficiënte en doelmatige

huisvesting van scholen is een

zaak die de overheid terecht

nastreeft. Maar de praktijk is,

zoals vaak, weerbarstiger dan het ideaal. Scholen groeien en

krimpen, en die ontwikkeling verloopt, alle prognoses ten spijt,

vaak grillig. Dat leidt zo nu en dan tot tegengestelde belangen van

scholen: wie kan aanspraak maken op welke onderwijsruimte(n)?

Gemeenten beschikken over het zogenoemde vorderingsrecht, de

bevoegdheid om een teveel aan ruimte bij de ene school te vorderen

ten behoeve van een tekort aan ruimte bij de andere school.

Maar in concrete situaties blijkt het toepassen van het vorderings-

recht door een gemeente toch niet altijd eenvoudig, zoals blijkt uit

de volgende casus. De kwestie draait om de verdeling van de

onderwijsruimte, met ingang van het nieuwe schooljaar, in een brede

school. Zowel een christelijke als een openbare school vinden in

dat gebouw onderdak. Het aantal leerlingen van de openbare

school groeit, en daarom claimt het bestuur meer lesruimte in het

gebouw. Dat betekent dat de christelijke school, die stabiel is qua

aantal leerlingen, een lokaal (met nevenruimte) moet inleveren.

In januari van dit jaar nodigt de gemeente beide schoolbesturen uit

voor nader overleg. Omdat de besturen er onderling niet uitkomen,

hakt het college van B en W op enig moment de knoop door.

Er komt een besluit tot vordering en de christelijke school moet

een leslokaal overdragen aan de ‘openbaren’. Het bestuur van

de christelijke school is niet gelukkig met de gang van zaken. De

huidige oppervlakte aan huisvesting is maar net genoeg om goed

onderwijs voor alle leerlingen te

kunnen verzorgen. De voor-

zieningenrechter wordt om een

uitspraak gevraagd. Belangrijk

argument van het christelijk schoolbestuur is dat B en W ten

onrechte hebben geconcludeerd dat er sprake is van leegstand

en bovendien de regels zoals voorgeschreven in de huisvestings-

verordening niet goed hebben toegepast. Het college had onder

andere al vóór 31 oktober van het lopende schooljaar met het

bestuur waarvan wordt gevorderd rond de tafel moeten gaan zitten.

En dat is niet gebeurd. De voorzieningenrechter oordeelt dat het

besluit om deze reden onrechtmatig is. Daarbij oordeelt de rechter

ook nog, en dit is erg interessant, dat bij de berekening van de

leegstand het hele brede schoolgebouw en dus alle leerlingen

(zowel van de christelijke als de openbare school) moeten worden

betrokken. Het gebouw is te klein om gelijktijdig te voorzien in de

ruimtebehoefte van beide scholen. Van leegstand is daarom geen

sprake. Hiermee legt de voorzieningenrechter het probleem van

het ruimtetekort bij de openbare school terug bij de gemeente. De

gemeente kan immers geen ruimte meer vorderen van de christelijke

school, ook niet als zij wèl de juiste procedure volgt. Een goede

zaak omdat het probleem van ruimtetekort bij de ene school maar

al te vaak wordt neergelegd bij een andere school, die wellicht wat

ruimer in het jasje zit maar toch, bijvoorbeeld vanwege passend

onderwijs of onderwijsvernieuwing, geen lokalen kan missen.

Het besluit van B en W wordt geschorst en de afhandeling vindt

verder plaats in de bezwaarschriftprocedure. •

rubriek

Heeft u vragen over dit onderwerp? Of over andere juridische zaken? Onze juristen staan u graag te woord. Neem contact op met de juridische helpdesk van Verus, 0348 74 44 60, helpdesk@verus.nl.

GEMEENTE VORDERT TEN ONRECHTE ONDERWIJSRUIMTE

Een gemeente probeert het tekort aan lokalen van de ene school op te lossen

door bij de andere school ruimte te vorderen. Maar dat gaat zomaar niet,

stelt de voorzieningenrechter.

Tekst Emmanuel Naaijkens, m.m.v. mr. Josephine Haneveer, advocaat bij Verus

32

juridische kwestie

Verus en vijf andere organisaties sloten in 2012 een collectief af voor de aankoop van kantoor- en schoolartikelen. Inmiddels loopt weer een Europese aanbesteding, die waar schijnlijk in januari 2017 resulteert in een nieuw contract. Leden kunnen zich tussentijds blijven aan sluiten bij collectiviteit Schoolinkoop. Het Zuid-Hollandse Driestar College, deelnemer van het eerste uur, is nog steeds van de partij.

Tekst: Noël Houben | Fotografie: Thinkstock

de aanschaf van kantoorartikelen, was dus

zeer welkom. “We zijn al jaren lid van Verus”,

vertelt financieel administrateur Jan van Hell.

“Dat Verus een van de partijen achter dit

collectief was, gaf vertrouwen. We waren

bovendien eerder al ingestapt in Energie

voor Scholen. Ook op dit collectief waren

we door Verus gewezen. We hebben dankzij

Energie voor Scholen een behoorlijke

besparing kunnen inboeken op de energie-

kosten. Dat smaakte naar meer.”

FeedbackVan paperclips tot perforators, van pennen

tot stickers: het Driestar College heeft de

afgelopen jaren uiteenlopende kantoor-

artikelen ingekocht bij leverancier Lyreco.

Tevredenheid overheerst bij Van Hell

wanneer hij terugblikt. “De prijzen waren

goed, het assortiment ruim, de levering snel,

de facturen duidelijk. Maar er zaten ook

enkele kwalitatief mindere producten tussen.

We misten verder een beetje het menselijke

contact, een stukje warmte. Het klantcontact

verliep namelijk vooral via de website.

Deze en andere feedback hebben we mee -

gegeven aan Lyreco en Verus. We zijn

benieuwd wat er uit de nieuwe aanbesteding

zal rollen.” •

LEDENvoordeelLEDENVOORDEEL: KANTOORARTIKELEN COLLECTIEF

“Die besparing smaakte naar meer”

Meer informatie? Direct inschrijven? ? Kijk op www.schoolinkoop.nl of neem contact op met Schoolinkoop via info@schoolinkoop.nl of 073 614 00 10.

genieten deze voordelen. Zijn profiteren

bovendien vanaf dag één van het nieuwe

contract, dat over enkele maanden ingaat.

VertrouwenHet Driestar College beleefde enkele jaren

geleden, zoals veel scholen in het voortge-

zet onderwijs, een financieel lastige periode.

De besparing die Schoolinkoop bij de eerste

aanbesteding in 2012 beloofde te bieden op

Enkele honderden scholenorganisaties

nemen op dit moment deel aan

Schoolinkoop. Zij besparen binnen het

huidige contract met leverancier Lyreco

gemiddeld veertig procent op de aankoop

van kantoorartikelen. Deze scholen hoeven

bovendien geen kostbare en ingewikkelde

Europese aanbestedingsprocedure te

doorlopen om een leverancier te selecteren.

Ook leden van Verus die zich nu aansluiten,

ledenvoordeel

33

‘VO-SCHOLEN DIE LATER SELECTEREN, MOETEN BELOOND WORDEN’

Jasper van DijkTweede Kamerlid voor de SP

“We hebben een wetsvoorstel hiervoor in de maak”“Ik ben het eens met de stelling.

Selectie is een groot probleem in het

Nederlandse onderwijs. Maar in het

verleden zijn bepaalde onderwijs-

vernieuwingen, zoals de midden-

school en de basisvorming, minder

goed uitgepakt. Laten we leren van

die fouten, en brede brugklassen op

een realistische manier opzetten.

Ze moeten behapbaar zijn. De SP wil

brede brugklassen stimuleren mits

deze klein worden gehouden. Wij

hebben daarvoor een wetsvoorstel in

de maak. We denken aan gemiddeld

23 leerlingen. Als een vo-school aan

de slag wil met brede brugklassen,

zou deze financieel geprikkeld kunnen

worden en budget kunnen krijgen

om kleinere klassen te maken.’’

Roelof BisschopTweede Kamerlid voor de SGP

“Selectie is nog onvoldoende flexibel”

‘‘Belonen hoeft niet; we kunnen

gewoon ruimte bieden binnen de

bestaande mogelijkheden. Het

echte probleem is dat de selectie

onvoldoende flexibel is. Bij de

inspectie-beoordeling zijn de door-

stroom, opstroom en afstroom nog

steeds bepalend. Geef scholen

de ruimte om een leerling voor te

sorteren op basis van het advies van

de basisschool, ondersteund door de

score op de eindtoets. Als je daar een

(eventueel dubbel) schooladvies aan

koppelt, kunnen de vo-scholen

dakpanklassen vormen. Daar kunnen

leerlingen zich in alle rust verder

ontwikkelen. Een school moet leer-

lingen, ook op een later moment, daar

kunnen plaatsen waar ze horen.’’

In De Rondvraag stellen wij een vraag of poneren wij een stelling waar betrokkenen uit het onderwijsveld op reageren. In de aanloop naar de verkiezingen zijn dat Tweede Kamerleden. Dit keer in De Rondvraag: ‘‘Vo-scholen die later selecteren, moeten beloond worden’

Tekst: Marijke Nijboer

3434

‘VO-SCHOLEN DIE LATER SELECTEREN, MOETEN BELOOND WORDEN’

Paul van MeenenTweede Kamerlid voor D66

“Geef ook meer tijd om school af te maken”

‘‘Het belonen van een latere selectie

lijkt me een prima plan. Dat kan via

het bekostigingsmodel. Bij latere

selectie geef je kinderen de kans om

zich verder te ontwikkelen. Het zou

goed zijn om dan de kinderen die dat

nodig hebben, ook meer tijd te geven

om hun opleiding af te maken. Je zou

hen bijvoorbeeld de ruimte kunnen

geven om vijf jaar te doen over het

vmbo of zes jaar over de havo. Op die

manier creëer je ook extra ruimte om

later te selecteren en kinderen te laten

opstromen.’’

Karin StrausTweede Kamerlid voor de VVD

“De negatieve prikkels zijn uit het systeem gehaald”‘‘Wij zijn voor maatwerk. Als een kind

meer tijd nodig heeft om z’n plek te

vinden, moet je die tijd bieden. En wil

een kind eerder naar het vo, dan moet

dat ook kunnen. Mede op ons initiatief

mogen vo-leraren nu ook in het po

lesgeven. Er zijn zelfs al scholen die

po en vo onder één dak hebben. Je

kunt de overgang dus minder scherp

maken. De negatieve prikkels die

scholen voorheen ervoeren bij vroege

selectie, zijn uit het systeem gehaald.

Scholen krijgen nu een plus voor goed

gedrag op dat punt. We moeten de

samenwerking tussen po en vo inten-

siveren, zodat je betere doorlopende

leerlijnen krijgt. Scholen die hier goed

mee omgaan, kun je belonen door ze

uit te dragen als goed voorbeeld.’’ •

Rik GrashoffTweede Kamerlid voor Groenlinks

“Ruimere bekostiging voor wie later selecteert”‘‘Eens. We selecteren in feite al in

groep 7 en 8. Veel kinderen zijn dan

nog niet zo ver ontwikkeld dat je die

keuze kunt maken. Daar zijn oplos-

singen voor: het gemengde advies

en de brede brugklas. Steeds minder

scholen maken hier echter gebruik

van. Dat heeft tot gevolg dat we gaan

selecteren op een manier die voor

veel kinderen ongunstig is, vaak juist

kinderen van laagopgeleide ouders.

Daarom moeten we zorgen dat

vo-scholen met brede brugklassen

blijven werken en later selecteren.

GroenLinks is voor een ruimere

bekostiging voor zulke scholen. Niet

alleen als beloning; een brede brug-

klas vraagt ook meer van de school.

Vanwege de grotere niveauverschillen

moeten deze klassen kleiner worden

gehouden en moet er meer aandacht

zijn voor begeleiding.’’

de rondvraag

35

MIEK LAEMERS(Workshop Actualiteit in het onderwijsrecht)bijzonder hoogleraar Onderwijsrecht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam

PAUL FRISSEN(Spreker)hoogleraar Bestuurs-kunde aan de School voor Politiek en Bestuur van de Universiteit van Tilburg

U bent van harte welkom!Donderdag 2 februari 201712.00 – 17.00 uur Bomencentrum Baarn(Inclusief lunch en hapje/drankje achteraf) WORKSHOPSU kunt deelnemen aan twee workshoprondes over diverse onderwerpen, zoals huisvesting en bekostigingsvraagstukken, actualiteit in het onderwijsrecht en het nieuwe ontslagrecht.

Informatie en aanmelden: www.verus.nl/juridisch-onderwijscongres Meer informatie: aenj@verus.nl of 0348 74 44 48

LEDEN VAN

VERUS GRATIS

NIET LEDEN

€295 P.P.

EERSTE JURIDISCH ONDERWIJS CONGRES VERUS ADVOCATEN & JURISTENHét congres voor iedereen in het onderwijs die met juridische zaken te maken heeft