Samenwerken binnen netwerken:

een organisatorische kijk op hervormingen ggz

Mark Leys, VUB-MESO-OPIHmark.leys@vub.ac.be

Werkt het?

Interorganisatorische netwerken… • kunnen bijdragen tot meer effectieve en efficiënte

zorg…Maar • zijn niet altijd effectief en efficiënt…

Internationaal nog steeds een zoektocht naar kennis over netwerken als onderdeel van innovatiestrategieën in de (geestelijke gezondheids)zorg

Enkele reflecties in “onderdelen”

• Deel 1: een paar basisvragen• Deel 2: een interorganisatorisch netwerk– Structuur– Interactie– Omgeving– Change management

Deel 1

Startvragen…

…die in de zorg wel eens over het hoofd worden gezien

…… en die nuttig kunnen zijn als je “bottom-up” een

model moet uittekenen

Samenwerken?Verschillende niveau’s

• Tussen personen-klinisch niveau– Tussen verschillende beroepsgroepen met hun eigen

expertise, cultuur, visie en belangen– Methodieken zoals case-management

• Tussen teams/afdelingen• Tussen afdelingen- en/of organisaties– Binnen een “sector” (een institutioneel veld)– “ketenzorg”: bijv van acute zorg naar postacute of revalidatie

• Tussen sectoren– Verschillende “velden” met andere regels, cultuur, aanpak,

visie, financiering, ….

Samenwerken?Informeel of Formeel

• Informeel/spontane samenwerking– Op basis van spontaan ontstane contacten,

toevalligheid, affiniteit,…• = sociaal netwerk

• Formeel/ verplichte samenwerking– Op basis van externe druk, vastgelegde

opdrachten, afspraken, regels, procedures,

Samenwerken?Coördinatie, collaboratie of integratie?

• Gebruik maken (consulteren) van expertise van organisaties en sectoren?

Of• Doorverwijzen?– een netwerk van organisaties naar wie mensen

kunnen worden doorverwezen ifv hun behoeftenOf• Streven naar een gedeelde, gemeenschappelijke

aanpak?

Deel 2

Interorganisatorische netwerkenin het kader van de Belgische GGZ hervormingen

Een ge-deinstitutionaliseerde GGZ

• deinsititutionalisering – = inspelen op verschillende behoeften in verschillende

levensdomeinen van de patiënt– …in de “thuis”omgeving van personen met een ggz probleem– Met als doel maatschappelijke integratie en particpatie

• Ondersteunen van levensdomeinen niet “sequentieel”, maar “synchroon”

• Standaardpakketten werken niet omdat – Behoeften zijn niet bij iedereen hetzelfde– Behoeften kunnen variëren over de tijd

Interorganisatorische netwerken

• Zelfstandige, autonome, organisaties• Met eigen doelstellingen• Met eigen visie• Met eigen belangen• Met eigen stakeholders

• Werkend in uiteenlopende randvoorwaarden• Moeten een gemeenschappelijke werkwijze

vinden– Om de vooropgestelde doelstellingen te realiseren

Interorganisatorische netwerken

Instappen in interorganisatorisch netwerk vraagt ook veranderingen in intraorganisatorische werkwijzen

Interorganisatorische netwerken• Structurele configuratie van netwerkmodel

– Complexiteit (homogene vs heterogene netwerken): • aantal partners, differentiatie van deelnemende partners, aantal sectoren• “deelnetwerken” (cfr regionale opdeling, subnetwerken per functie,…)

– Bestuursmodel (governance)• Strategisch versus operationeel bestuur• Rol- en taakverdeling

• Interactie binnen netwerkmodel– Verwachtingen, visies/betekenissen, belangen, macht,…– Ontwikkelen van vertrouwen belangrijker dan procedures en regels

• Het ontwikkelen van een nieuw “institutioneel veld”– Regionale en subregionale context– Afstemmen van verkokerde sectorgebonden en soms conflicterende

regelgeving

Wat weten we? Werkt het?

• Er moet over alle dimensies van een netwerk grondig nagedacht worden:– Sturend, maar met voldoende participatie van alle leden– Voor de uitrol, bij het design– Tijdens de implemenatie om bij te sturen op basis van

systematische evaluatie

– Er wordt echter niet altijd even grondig nagedacht over alle aspecten die komen kijken bij netwerkontwikkeling• Er is vaak te weinig expertise en coaching

Levenscyklus van netwerken• Bureaucratiseer niet alles van bij de start• Een formeel netwerk staat er niet vanaf de eerste dag– Verschillende fasen: ontwerp, experiment/piloot,

uitbouw/schaalvergroting, verduurzaming– leren op verschillende niveaus, met verschillende

partners• Netwerken ontwikkelen zich niet lineair• Er is niet een uniek of beste netwerkmodel– Cfr context– complexiteit

Wat weten we? Werkt het ?

• Netwerkontwikkeling = – Sturing & Bijsturing Change management &

evaluatie– Commitment– Participatie– Delen van een visie– Plaats vinden voor tegenstrijdige belangen– Tijd