SAMENVATTING - Erasmus University Thesis … · Web viewDeze scriptie is gericht op het onderzoeken...

ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAMERASMUS SCHOOL OF ECONOMICSBSc Economics & BusinessBachelor Specialisatie Financial Economics

Het effect van politiek risico op de financiële prestatie en markt in Egypte

Naam student: Jeroen Hanna BoulosStudent nummer: 348830Scriptiebegeleider: Jan LemmenEind datum: Augustus 2014

SAMENVATTING

Deze scriptie is gericht op het onderzoeken van het effect van een verhoogd politiek risico op de prestatie

van de bedrijven op de financiële markt in Egypte. Aan de hand van dit onderzoek is duidelijk geworden

of en welke politieke variabelen een effect hebben op de prestatie. Zo geven de significante correlaties

aan dat een hoger politiek risico samenhangt met een slechtere prestatie van bedrijven. De resultaten van

de regressievergelijkingen bevestigen de bevindingen van de correlaties. Namelijk dat de politieke

variabelen een significante bijdrage leveren en dat een hoger politiek risico leidt tot een daling van de

prestatie.

Sleutelwoorden: politiek risico, financiële prestatie, opkomende markt, Egypte.

JEL classificatie codes: G15, G32.

INHOUDSOPGAVE

SAMENVATTING......................................................................................................................................................II

INHOUDSOPGAVE..................................................................................................................................................III

TABELLENLIJST.....................................................................................................................................................IV

GRAFIEKENLIJST....................................................................................................................................................V

HOOFDSTUK 1 INTRODUCTIE..............................................................................................................................1

HOOFDSTUK 2 THEORIE EN LITERATUURONDERZOEK............................................................................3

2.1 INTRODUCTIE........................................................................................................................................................32.2 FINANCIËLE ANALYSE...........................................................................................................................................3

2.2.1 Rentabiliteit eigen vermogen........................................................................................................................32.2.2 Rentabiliteit totaal vermogen........................................................................................................................42.2.3 Rendement op tewerkgesteld kapitaal...........................................................................................................42.2.4 Brutowinstmarge...........................................................................................................................................4

2.3 POLITIEK RISICO....................................................................................................................................................52.3.1 Definitie politiek risico.................................................................................................................................52.3.2 De relatie tussen politiek risico en de financiële prestatie en markt............................................................6

HOOFDSTUK 3 ONDERZOEKSMETHODOLOGIE............................................................................................8

3.1 ONDERZOEKSETTING.............................................................................................................................................83.2 ONDERZOEKSOPZET EN METHODOLOGIE..............................................................................................................83.3 POPULATIE EN STEEKPROEF..................................................................................................................................93.4 DATAVERZAMELING.............................................................................................................................................9

3.4.1 Financiële prestatiemaatstaven....................................................................................................................93.4.2 Politieke risico data....................................................................................................................................10

3.5 DATA ANALYSE...................................................................................................................................................13

HOOFDSTUK 4 ONDERZOEKSRESULTATEN.................................................................................................15

4.1 DESCRIPTIEVE STATISTIEKEN..............................................................................................................................154.1.1 Financiële prestatiemaatstaven..................................................................................................................154.1.2 Politieke risico data....................................................................................................................................20

4.2 RESULTATEN VAN DE CORRELATIES...................................................................................................................244.2.1 Correlaties tussen de financiële prestatiemaatstaven en de Wereld Bestuursindicatoren.........................244.2.2 Correlaties tussen de financiële prestatiemaatstaven en de Staatsfragiliteit Index...................................254.2.3 Correlaties tussen de financiële prestatiemaatstaven en de Ibrahim Index...............................................26

4.3 RESULTATEN VAN DE REGRESSIEVERGELIJKINGEN............................................................................................264.3.1 Regressie op basis van de Wereld Bestuursindicatoren.............................................................................274.3.2 Regressie op basis van de Staatsfragiliteit Index.......................................................................................324.3.3 Regressie op basis van de Ibrahim Index...................................................................................................36

HOOFDSTUK 5 CONCLUSIE.................................................................................................................................40

5.1 BEANTWOORDING VAN DE ONDERZOEKSVRAAG................................................................................................405.2 BEPERKINGEN EN AANBEVELINGEN....................................................................................................................41

REFERENTIES..........................................................................................................................................................42

APPENDIX A POLITIEKE GEBEURTENISSEN IN EGYPTE VAN 2002 T/M 2012......................................44

TABELLENLIJST

TABEL 1: STATISTIEKEN RENTABILITEIT EIGEN VERMOGEN.........................................................................................15TABEL 2: NORMALITEITSTOETSEN RENTABILITEIT EIGEN VERMOGEN..........................................................................16TABEL 3: STATISTIEKEN RENDEMENT OP TEWERKGESTELD KAPITAAL........................................................................16TABEL 4: NORMALITEITSTOETSEN RENDEMENT OP TEWERKGESTELD KAPITAAL.........................................................17TABEL 5: STATISTIEKEN RENTABILITEIT TOTAAL VERMOGEN......................................................................................17TABEL 6: NORMALITEITSTOETSEN RENTABILITEIT TOTAAL VERMOGEN......................................................................18TABEL 7: STATISTIEKEN BRUTOWINSTMARGE..............................................................................................................18TABEL 8: NORMALITEITSTOETSEN BRUTOWINSTMARGE...............................................................................................19TABEL 9: SPEARMANS CORRELATIE * P < 0,05, ** P < 0,01.........................................................................................24TABEL 10: SPEARMANS CORRELATIE * P < 0,05, ** P < 0,01.......................................................................................25TABEL 11: SPEARMANS CORRELATIE * P < 0,05...........................................................................................................26TABEL 12: REGRESSIEMODEL RENTABILITEIT EIGEN VERMOGEN OP BASIS VAN DE WERELD BESTUURSINDICATOREN

* P < 0,05, ** P < 0,01..........................................................................................................................................27TABEL 13: REGRESSIEMODEL RENDEMENT OP TEWERKGESTELD KAPITAAL OP BASIS VAN DE WERELD

BESTUURSINDICATOREN ** P < 0,01, *** P < 0,001............................................................................................28TABEL 14: REGRESSIEMODEL RENTABILITEIT TOTAAL VERMOGEN OP BASIS VAN DE WERELD

BESTUURSINDICATOREN ** P < 0,01, *** P < 0,001............................................................................................29TABEL 15: REGRESSIEMODEL BRUTOWINSTMARGE OP BASIS VAN DE WERELD BESTUURSINDICATOREN * P < 0,05,

*** P < 0,001........................................................................................................................................................30TABEL 16: REGRESSIEMODEL RENTABILITEIT EIGEN VERMOGEN OP BASIS VAN DE STAATSFRAGILITEIT INDEX * P <

0,05, ** P < 0,01...................................................................................................................................................32TABEL 17: REGRESSIEMODEL RENDEMENT OP TEWERKGESTELD KAPITAAL OP BASIS VAN DE STAATSFRAGILITEIT

INDEX * P < 0,05, ** P < 0,01, *** P < 0,001......................................................................................................33TABEL 18: REGRESSIEMODEL RENTABILITEIT TOTAAL VERMOGEN OP BASIS VAN DE STAATSFRAGILITEIT INDEX * P <

0,05, ** P < 0,01, *** P < 0,001...........................................................................................................................34TABEL 19: REGRESSIEMODEL BRUTOWINSTMARGE OP BASIS VAN DE STAATSFRAGILITEIT INDEX ** P < 0,01, *** P <

0,001.....................................................................................................................................................................35TABEL 20: REGRESSIEMODEL RENTABILITEIT EIGEN VERMOGEN OP BASIS VAN DE IBRAHIM INDEX * P < 0,05, ** P <

0,01.......................................................................................................................................................................36TABEL 21: REGRESSIEMODEL RENDEMENT OP TEWERKGESTELD KAPITAAL OP BASIS VAN DE IBRAHIM INDEX * P <

0,05, ** P < 0,01, *** P < 0,001...........................................................................................................................37TABEL 22: REGRESSIEMODEL RENTABILITEIT TOTAAL VERMOGEN OP BASIS VAN DE IBRAHIM INDEX ** P < 0,01, ***

P < 0,001...............................................................................................................................................................38TABEL 23: REGRESSIEMODEL BRUTOWINSTMARGE OP BASIS VAN DE IBRAHIM INDEX * P < 0,05, ** P < 0,01, *** P <

0,001.....................................................................................................................................................................39TABEL 24: POLITIEKE GEBEURTENISSEN IN EGYPTE VAN 2002 T/M 2012 (NOS, Z.J.).................................................44

GRAFIEKENLIJST

GRAFIEK 1: POLITIEKE VARIABELEN WERELD BESTUURSINDICATOREN (WORLD BANK, 2013).................................20GRAFIEK 2: POLITIEKE VARIABELEN STAATSFRAGILITEIT INDEX: EFFECTIVITEIT SCORES (CENTER FOR SYSTEMATIC

PEACE, 2013)........................................................................................................................................................21GRAFIEK 3: POLITIEKE VARIABELEN STAATSFRAGILITEIT INDEX: LEGITIMITEIT SCORES (CENTER FOR SYSTEMATIC

PEACE, 2013)........................................................................................................................................................22GRAFIEK 4: POLITIEKE VARIABELEN IBRAHIM INDEX (MO IBRAHIM FOUNDATION, 2013).........................................23

HOOFDSTUK 1 Introductie

Tegenwoordig beleggen veel beleggers in opkomende markten. Beleggers lopen een hoger risico bij

een opkomende markt dan bij een ontwikkelde markt, maar daartegenover staat dat het verwachte

rendement ook hoger is bij een opkomende markt. Een van de opkomende markten volgens S&P,

MSCI, FTSE Group, Dow Jones, BBVA en de Emerging Markets Index is Egypte (“Emerging

markets”, n.d.), waar het tegenwoordig nog steeds politiek instabiel is. Voor het uitbreken van de crisis

in januari 2011, was Egypte een van de snelst groeiende markten in de wereld. Buitenlandse

investeringen stuwden de EGX30 index (top 30 bedrijven in termen van liquiditeit en activiteit) in

2010 15% omhoog (“Egyptische beurs weer open”, 2011).

De politieke instabiliteit van het land is tot een hoogtepunt gekomen in 2011, waar Hosni Mubarak na

bijna 30 jaar van presidentschap afscheid nam als leider van het land. In appendix A is een tabel te

vinden, waarin er is te zien wat er allemaal is gebeurd in Egypte de afgelopen jaren, op politiek gebied

en qua demonstraties en geweld. Tijdens de politieke instabiliteit in 2011 waren de banken bijna een

week lang dicht en de Egyptische beurs was bijna twee maanden dicht. Economen beweerden dat de

politieke onrust en de sluiting van de banken en beurs slecht zouden zijn voor het land en buitenlandse

investeerders zouden weg houden. (“Banken in Egypte weer open”, 2011).

De Egyptische beurs verloor 16% (omgerekend €8,6 miljard) van zijn waarde in de twee dagen

voordat hij gesloten werd. Op 23 maart 2011 ging de effectenbeurs weer open en daalden de koersen

met 9%. De dagen erna bleven de koersen ook nog regelmatig dalen. Hieruit kan dus opgemaakt

worden dat internationale investeerders inderdaad nog geen vertrouwen hadden in de politieke

stabiliteit van Egypte. De handel op de beurs werd ook regelmatig een paar keer stilgelegd om sterke

koersdalingen af te remmen. Hoewel de regering verklaarde dat de Egyptische economie er goed voor

stond, bleven buitenlandse investeerders toch weg van de beurs. (“Beurs Cairo weer open”, 2011).

Wat hieruit blijkt is dat de politieke situatie (een onderdeel van politiek risico) een negatieve invloed

heeft gehad op de beurs en de economie van Egypte. Terwijl politiek risico juist kan worden begrepen

en klein kan worden gehouden door vooruit te kijken en slim te investeren. Dit is wellicht

gemakkelijker te doen bij een ontwikkelde markt (zoals bijvoorbeeld in Europa) dan bij een

opkomende markt als Egypte. De vraag is dus wat voor effect politiek risico op de lange termijn heeft

op de prestatie van bedrijven op de financiële markt in Egypte. De onderzoeksvraag is daarom: “Wat

is het verwachte effect van een verhoogd politiek risico op de prestatie van bedrijven op de financiële

markt in Egypte?”

Het doel van het onderzoek is om te bepalen of bepaalde politieke risico indicatoren (bijv. effectiviteit

van de overheid of de rechtsstaat), die behoren tot politiek risico, een effect hebben op de prestatie van

bedrijven op de financiële markt in Egypte. De verwachting is dat een verhoogd politiek risico leidt tot

een lagere financiële prestatie. Per land verschilt politiek risico, zo kan bijvoorbeeld de nationale

veiligheid van Egypte een grotere rol spelen voor politiek risico dan bij een ander land. Het is ook

mogelijk dat de persoonlijke veiligheid een grotere impact heeft op de financiële prestatie in Egypte

dan de impact van de nationale veiligheid.

Het onderwerp is dus wetenschappelijk relevant, omdat de aandelenmarkten van opkomende landen in

Afrika nog redelijk onbekend terrein zijn. Terwijl politiek risico juist heersend is in opkomende

markten en derde wereld landen (Akrani, 2012). Ook is de drijvende kracht van politiek risico per land

anders. De vraag is dus welke politieke factoren een rol spelen voor het politieke risico in Egypte. Het

is maatschappelijk relevant aangezien een aandelenmarkt met laag politiek risico belangrijk is voor

bedrijven en het land. Het zorgt voor een betere internationale positie en werkgelegenheid.

Na deze introductie zal eerst de relevante theorie voor het onderzoek aan bod komen. Namelijk

politiek risico, de financiële analyse en prestatiemaatstaven en de relatie tussen politiek risico en de

financiële prestatie en markt volgens de literatuur. Voor het onderzoek worden de prestatiemaatstaven

rentabiliteit eigen vermogen, rentabiliteit totaal vermogen, rendement op tewerkgesteld kapitaal en de

brutowinstmarge gebruikt. Deze zullen kort uitgelegd worden bij het theoretisch kader.

In het derde deel zal de methodologie besproken worden. Onder andere de onderzoeksopzet, de

steekproef en de data verzameling komen hier aan bod. Ook op wat voor manieren de data

geanalyseerd wordt, zal hier uitgelegd worden. Dit zal namelijk via de correlatiecoëfficiënt en

meervoudige regressievergelijkingen gaan.

Het vierde deel bestaat uit de onderzoeksresultaten. Voor de data van bedrijven op de financiële markt

in Egypte is er gebruik gemaakt van de databank Orbis. De financiële prestatiemaatstaven dienen als

afhankelijke variabelen in het onderzoek. Voor de politieke risico data zal er gebruik gemaakt worden

van verschillende politieke indexen. Namelijk de Wereld Bestuursindicatoren, de Staatsfragiliteit

Index en de Ibrahim Index. Verschillende politieke indicatoren komen aan bod als onafhankelijke

variabelen. Verder zal er gekeken worden naar de periode van 2002 t/m 2012.

In het vijfde deel zal er een conclusie gevormd worden op basis van de onderzoeksresultaten en de

theorie. Tot slot worden de tekortkomingen van het onderzoek besproken en worden er aanbevelingen

gedaan voor toekomstig onderzoek.

HOOFDSTUK 2 Theorie en literatuuronderzoek

2.1 IntroductieOm het probleem goed te kunnen analyseren, zal het probleem eerst vanuit een theoretisch perspectief

benaderd moeten worden. In dit hoofdstuk zal daarom de benodigde theorie worden besproken,

namelijk financiële analyse, de financiële prestatiemaatstaven die in het onderzoek worden gebruikt,

politiek risico en de relatie tussen politiek risico en de financiële prestatie en markt.

2.2 Financiële analyseFinanciële verslaggeving kan vanuit verschillende invalshoeken worden bekeken. Zo worden

financiële verslagen gebruikt door verschillende groepen zoals aandeelhouders, kredietverschaffers en

leveranciers en afnemers. Bij deze scriptie kijken we vooral naar aandeelhouders. Aandeelhouders zijn

bij hun analyse geïnteresseerd in de winstgevendheid van de onderneming. Dit doen ze om

winstverwachtingen te kunnen vormen op basis van de huidige winstgevendheid en om eventueel

schattingen van toekomstige dividenden af te kunnen leiden uit de toekomstige winstontwikkeling.

Maar ook om de prestatie van het management en het risico te beoordelen (Klaassen et al., 2008).

Aandeelhouders kijken hierbij naar verschillende maatstaven. Bij deze maatstaven wordt het

winstbedrag met verschillende getallen (eigen vermogen, totaal vermogen, omzet, eigen vermogen en

interest dragende vreemd vermogen) in relatie gebracht. Deze maatstaven zullen hieronder stuk voor

stuk kort worden uitgelegd.

2.2.1 Rentabiliteit eigen vermogenDe rentabiliteit op het eigen vermogen (REV), ook wel bekend als return on equity (ROE) bereken je

als volgt: (nettowinst / gemiddeld eigen vermogen) x 100. De relatie van het winstbedrag met het

eigen vermogen speelt een rol, omdat het de vergelijking met de rendementseis van de belegger

mogelijk maakt. Een aandeelhouder zou behalve een ‘normale’ beloning over beschikbaar gesteld

kapitaal ook een vergoeding voor risico moeten krijgen om een investering in aandelen aantrekkelijk

te maken (Klaassen et al., 2008).

2.2.2 Rentabiliteit totaal vermogenDe rentabiliteit kan door het management worden beïnvloed door relatief meer of minder vreemd

vermogen aan te trekken. Door meer geld te lenen, wordt het vreemd vermogen relatief groter, neemt

het zogenoemde financieel risico toe en wordt de rentabiliteit op het eigen vermogen automatisch

hoger, mits de rentabiliteit hoger is dan de rente op het vreemd vermogen. De rentabiliteit op het eigen

vermogen daalt daarentegen als niet aan die voorwaarde is voldaan. Om hierin inzicht te krijgen, is de

RTV van belang. De rentabiliteit op het totale vermogen (RTV), ook wel bekend als return on assets

(ROA) bereken je als volgt: (bedrijfsresultaat / totaal vermogen) x 100. Het bedrijfsresultaat bestaat in

dit geval uit de nettowinst + de rente + de belasting. RTV is dus het kengetal dat inzicht geeft in de

winstgevendheid, gecorrigeerd voor verschillen in financiële structuur (Klaassen et al., 2008).

2.2.3 Rendement op tewerkgesteld kapitaalHet rendement op tewerkgesteld kapitaal, ook wel bekend als return on capital employed (ROCE)

bereken je als volgt: (bedrijfsresultaat / eigen vermogen + interestdragend vreemd vermogen) x 100.

Met interestdragend vreemd vermogen worden de langlopende schulden bedoeld. Kortlopende

schulden zijn vaak niet rentedragend. Rendement op tewerkgesteld kapitaal geeft een indicatie van de

efficiëntie waarmee de beschikbare gelden (kapitaal en financiële middelen) worden ingezet om omzet

en winst te genereren. Het rendement op tewerkgesteld kapitaal brengt dus de winstgevendheid voor

de aandeelhouders en haar financiële vermogenverstrekkers in kaart (Sioncke, 2009).

Rendement op tewerkgesteld kapitaal is vooral nuttig wanneer de prestaties van bedrijven in

kapitaalintensieve sectoren worden vergeleken. Verschil met de rentabiliteit van het eigen vermogen is

dat er bij de rentabiliteit van het eigen vermogen alleen gekeken wordt naar de winstgevendheid in

verhouding tot het eigen vermogen en bij het rendement op tewerkgesteld kapitaal, interestdragend

vreemd vermogen ook een rol speelt. Dit is een betere indicatie voor bedrijven met significante

langlopende schulden (Loth, n.d.).

2.2.4 BrutowinstmargeDe marge brengt de verhouding (bruto)resultaat / omzet tot uitdrukking. Bij handelsondernemingen

wordt veel met het begrip ‘brutowinstmarge’ gewerkt, ook wel bekend als gross margin.

Brutowinstmarge is het verhoudingsgetal van: (brutowinst / omzet) x 100. Brutowinst is de omzet

(exclusief btw) minus de inkoopwaarde van de verkochte goederen. De brutowinstmarge geeft aan hoe

efficiënt een bedrijf is in het gebruiken van zijn grondstoffen, arbeid en productie gerelateerde

middelen voor het genereren van winst. Dit verhoudingscijfer geeft dus een indicatie van de positie

van de onderneming op de verkoopmarkten (Klaassen et al., 2008).

2.3 Politiek risicoPolitiek risico is een onderdeel van operationeel risico. Operationele risico’s komen neer op gebreken

van de bedrijfsprocessen door menselijke fouten. Dit risico verschilt per industrie. Het komt tot stand

door fouten in de interne processen, in de politiek, in systemen en door fouten van mensen. Politiek

risico is vooral heersend in derde wereld landen (Akrani, 2012). Deze landen zijn vaker instabiel en

hierdoor komen er veel meer storingen voor in de politieke omgeving. Hoewel de term politiek risico

herhaaldelijk voorkomt in de literatuur, een overeenkomst over de definitie is voornamelijk

gelimiteerd tot de implicatie van ongewenste consequenties van politieke activiteit. Een van deze

consequenties is bijvoorbeeld een ongewenste impact op investeerders (Kobrin, 1982). Hieronder zal

daarom de definitie van politiek risico wat beter uitgelegd worden. Ook de relatie tussen politiek risico

en de financiële prestatie en markt komt aan bod.

2.3.1 Definitie politiek risicoVolgens Truitt (1974) zijn politiek risico’s alle niet zakelijke risico’s zoals indirecte onteigeningen. Bij

een indirecte onteigening kan een overheidsmaatregel (bijv. milieubelasting) de rentabiliteit van een

investering verminderen, waardoor het voor de investeerder niet langer winstgevend is om de

investering te houden. De commissie van buitenlandse investeringen definieert politiek risico als het

verlies van controle over eigendom of het verlies van baten voor een bedrijf door acties van de

overheid (Fitzpatrick, 1983).

De meeste literatuur neigt om de definitie van politiek risico in vier categorieën te verdelen. De eerste

categorie van politiek risico is in termen van acties door de overheid. Bij het ingrijpen door de

overheid wordt voornamelijk gekeken naar de ongewenste consequenties van het ingrijpen.

Overheidsingrijpen wordt gezien als een negatieve factor (Fitzpatrick, 1983).

De tweede categorie identificeert politiek risico in termen van gebeurtenissen met een politieke aard,

dit zijn normaal gesproken politieke gebeurtenissen of beperkingen die zijn opgelegd aan een

specifieke industrie of aan specifieke bedrijven. Deze politieke gebeurtenissen kunnen nieuwe

regeringen of presidenten zijn of geweld, zowel gericht geweld, zoals het bombarderen van

supermarkten in Argentinië in 1969, als ongericht geweld, bijvoorbeeld rellen. Beperkingen die

gericht zijn op een bedrijf omvatten onteigeningen, beperkingen op de overschrijvingen van de

winsten en discriminerende belastingen (Fitzpatrick, 1983).

De derde categorie definieert dat politiek risico pas ontstaat wanneer er onderbrekingen, die moeilijk

te anticiperen zijn, tot stand komen in de zakelijke omgeving als gevolg van een politieke verandering.

Deze veranderingen in de zakelijke omgeving vormen pas een risico als ze de mogelijkheid tot een

significante invloed hebben op de winst of andere doelen van een bepaalde onderneming. Politieke

veranderingen die geen verandering te beweeg brengen in de zakelijke omgeving moeten niet als

politiek risico worden gezien voor internationale bedrijven. Er dient bij deze categorie gekeken te

worden naar het verschil tussen politiek risico en politieke instabiliteit. Politieke instabiliteit door een

onverwachte verandering in regeringsleiderschap hoeft niet altijd effect te hebben op het politieke

risico voor internationale bedrijven. Ook het verschil tussen macro en micro risico speelt een rol.

Macro slaat in dit geval op onverwachte politieke veranderingen van de omgeving die zijn gericht op

alle buitenlandse bedrijven en micro slaat op veranderingen van de omgeving die alleen zijn bedoeld

om bepaalde gebieden van het bedrijfsleven of buitenlandse bedrijven met specifieke kenmerken te

beïnvloeden (Fitzpatrick, 1983).

De vierde en laatste categorie van politiek risico is gelijk aan de derde categorie in de zin dat er

gekeken wordt naar politiek risico in de context van een algemene omgeving, maar het verschil met de

derde categorie is dat er geen echte definitie of een echt concept is van politiek risico bij deze

categorie. Er wordt daarentegen wel erkend dat er een bron van risico is voor internationale bedrijven

die wordt voorgebracht door de politieke omgeving (Fitzpatrick, 1983).

2.3.2 De relatie tussen politiek risico en de financiële prestatie en marktVolgens S&P, MSCI, FTSE Group, Dow Jones, BBVA en de Emerging Markets Index wordt Egypte

beschouwd als een opkomende markt (“Emerging markets”, n.d.). Politiek risico is bij opkomende

markten een belangrijkere determinant van aandelenrendementen dan bij ontwikkelde markten. Zo zijn

de gemiddelde rendementen van aandelen met lager politiek risico ongeveer 11% per kwartaal groter

dan de gemiddelde rendementen van aandelen met hoger politiek risico bij opkomende markten. Bij

ontwikkelde markten is dit verschil maar 2,5% per kwartaal (Diamonte et al., 1996).

Uit een ander onderzoek blijkt de relatie tussen rendementen en politiek risico op individueel landelijk

niveau ook veel meer heersend te zijn in opkomende markten (vooral bij landen in de Pacific), dan in

ontwikkelde markten. De rendementen stijgen zodra politiek risico daalt in die opkomende markten.

Voor ontwikkelde markten is politiek risico insignificant op gezamenlijk niveau. Verder is de relatie

tussen politiek risico en rendementen van opkomende aandelenmarkten op gezamenlijk niveau het

meest duidelijk in de meest recente subperiode van de jaren ‘90 (Bilson et al., 2002).

Veranderingen in politiek risico hebben ook een sterk effect op de ontwikkeling van aandelenmarkten

en rendementen in opkomende markten. Zo blijken politieke risico verbeteringen een belangrijke

factor te zijn voor de snelle ontwikkeling van opkomende aandelenmarkten. Een verbetering van 1%

van politiek risico in een jaar leidt tot een stijging van bijna 4% voor de verhandelde waarde over het

bruto nationaal product (Perotti & Oijen, 2001).

Uit onderzoek is ook gebleken dat politieke risico variabelen een significante statistische relatie

hebben tot kapitaalvlucht. Zo leidt een verhoogd politiek risico tot een verhoogde kapitaalvlucht

(Lensink et al., 2000). Een verhoogd politiek risico door politieke instabiliteit zorgt ook voor minder

directe buitenlandse investeringen. Een laag politiek risico is belangrijk voor een opkomende markt,

omdat het zorgt voor meer kapitaalsinvesteringen (Busse & Hefeker, 2007). Dit zorgt tevens weer

voor een betere allocatie van grondstoffen en middelen naar bedrijven via/door de aandelenmarkt

(Girard & Sinha, 2008). Investeerders moeten dus kijken naar de politieke instabiliteit en risico’s,

aangezien dit de potentiële rendementen van een investering beïnvloeden.

Bedrijven met significante buitenlandse financiering, buitenlandse leveranciers of klanten, of andere

internationale transacties of aandelen zijn eerder blootgesteld aan ongunstige veranderingen in

koersregelingen, kapitaalstroming barrières, en andere wetten en reglementen. Bedrijven met

kasstromen die vooral gevoelig zijn voor algemene economische condities kunnen blootgesteld

worden aan politiek risico door hun brede invloed op de economie. Politieke en economische

herzieningen die normaal gesproken gunstig zijn, kunnen een negatieve invloed hebben op bedrijven

die van monopolies en andere privileges genieten. Voorbeelden hiervan zijn, de economische en

politieke herzieningen in de Filipijnen die de macht hebben verminderd van monopolies en oligopolies

in bepaalde industrieën. Een ander voorbeeld is de democratisering in Thailand die een ongunstige

invloed heeft gehad op bedrijven die banden hadden met het leger (Bailey & Chung, 1995). Vooral de

democratistering in Thailand is relevant voor Egypte, waar ook veel bedrijven banden hebben met het

leger en het regime.

Aan de andere kant wordt er in literatuur ook gesuggereerd dat een hoger (politiek) risico geassocieerd

kan worden met hogere verwachte rendementen. Dit sluit aan bij de positieve risico return relatie die

suggereert dat bedrijven een hogere risicotolerantie hebben op de langere termijn in ruil voor mogelijk

hogere verwachte rendementen (Girard & Sinha, 2008).

HOOFDSTUK 3 Onderzoeksmethodologie

3.1 OnderzoeksettingDe scriptie is gericht op het onderzoeken van het effect van politiek risico op de prestatie van

bedrijven op de financiële markt in Egypte. Aangezien politiek risico vooral heersend is in derde

wereld landen en bij opkomende markten, is het interessant om te kijken of dit ook zo is in Egypte.

Ook wordt gelijk duidelijk welke politieke indicatoren een rol spelen bij het politieke risico in Egypte.

De aandelenmarkt werd in Egypte officieel in 1883 opgericht in Alexandria en vervolgens in Cairo in

1904. Hiermee was het de eerste aandelenmarkt in Afrika. Beide aandelenmarkten waren zeer actief in

1940, en gecombineerd stonden de aandelenmarkten op de vijfde plek van de wereld (“Egyptian

Exchange”, n.d.). Ook om deze redenen is de aandelenmarkt van Egypte interessant om te

onderzoeken.

3.2 Onderzoeksopzet en methodologieDe onderzoeksopzet bestaat uit kwantitatief onderzoek. Kwantitatief onderzoek is statistisch

representatief en betrouwbaar, omdat het is gebaseerd op cijfermatige onderbouwing. De steekproef is

in dit geval een afspiegeling van de populatie, waaruit hij is getrokken. De waarnemingen in de

steekproef vertegenwoordigen de eigenschappen van alle elementen in de hele populatie. Als dit het

geval is, kan er gegeneraliseerd worden naar de populatie (Babbie, 2012).

Verder gaat het hier om longitudinaal onderzoek. Er worden meerdere observaties gedaan over een

bepaalde tijd (2002 t/m 2012). Zo wordt de ontwikkeling van de financiële prestatiemaatstaven en de

politieke risico data in kaart gebracht. Dezelfde bedrijven worden onderzocht in de tijd, namelijk de

bedrijven die de financiële data beschikbaar hebben voor de periode van 2002 t/m 2012. Het voordeel

hiervan is dat er een bepaalde causaliteit ontdekt kan worden (Babbie, 2012).

Er is echter wel sprake van een nomothetisch model. Er worden namelijk een aantal verklarende

factoren (politieke risico indicatoren) aangegeven die invloed hebben op de financiële

prestatiemaatstaven en niet alle mogelijke verklaringen. Het is dus gericht op het in algemene zin

begrijpen van een bepaald type verschijnselen met behulp van de meest relevante variabelen (Babbie,

2012).

In het geval van een nomothetisch model zijn er voorwaarden om van een causaal verband te kunnen

spreken. Er moet sprake zijn van een statistisch verband (empirische samenhang) tussen de twee

kenmerken, er moet sprake zijn van volgtijdelijkheid (onafhankelijke variabele voorafgaand aan de

afhankelijke variabele), de twee kenmerken mogen geen vals verband hebben en er dient een goede

achterliggende theorie te zijn voor het verband (Babbie, 2012).

3.3 Populatie en steekproefDe populatie bestaat uit alle bedrijven die actief zijn op de Egyptian Exchange volgens de databank

Orbis. De populatiegrootte kwam in dit geval uit op 236 bedrijven die actief zijn op de Egyptian

Exchange. De steekproef bestaat vervolgens uit bedrijven die de financiële data (rentabiliteit eigen

vermogen, rendement op tewerkgesteld kapitaal, rentabiliteit totaal vermogen en brutowinstmarge)

beschikbaar hebben in Orbis voor 11 jaar tijd, namelijk van 2002 t/m 2012. De steekproef voor het

onderzoek kwam in dit geval uit op vijftig bedrijven die de financiële data beschikbaar hadden voor

2002 t/m 2012 (Orbis, 2014).

3.4 DataverzamelingVoor de dataverzameling is gebruik gemaakt van de zojuist genoemde databank Orbis. De huidige

versie van Orbis gaat maar 10 jaar terug in de tijd dus er is gebruik gemaakt van de historische versies

van Orbis om de financiële data te verzamelen. De bedrijven moesten actief zijn op de Egyptian

Exchange en de financiële data beschikbaar hebben voor de periode van 2002 t/m 2012.

Voor de politieke risico data is er gebruikt gemaakt van politieke indexen die beschikbaar waren op de

sites van de Mo Ibrahim Foundation, Center for Systematic Peace (INSCR) en de World Bank. De

politieke indicatoren van deze politieke indexen dienen als onafhankelijke variabelen in het

onderzoek.

3.4.1 Financiële prestatiemaatstavenIn het onderzoek worden de maatstaven rentabiliteit eigen vermogen, rentabiliteit totaal vermogen,

rendement op tewerkgesteld kapitaal en brutowinstmarge gebruikt. Deze maatstaven zijn inmiddels al

kort uitgelegd in het vorige hoofdstuk. Zoals al bekend is geven deze financiële prestatiemaatstaven

een goed beeld over hoe een bedrijf zijn middelen heeft gebruikt voor het genereren van winst en

waarde voor aandeelhouders. Dit zijn daarnaast alle vier ratio’s, oftewel verhoudingsgetallen tussen

grootheden. Bij vergelijking van ondernemingen van verschillende omvang zal hierdoor geen

vertekening ontstaan door het verschil in omvang. Rentabiliteit eigen vermogen, rendement op

tewerkgesteld kapitaal, rentabiliteit totaal vermogen en brutowinstmarge worden veelal gebruikt door

aandeelhouders voor het analyseren van het resultaat (Klaassen et al., 2008; Loth, n.d.). Er worden

meerdere ratio’s gebruikt voor het onderzoek, aangezien er verschillende aspecten zijn waar een

aandeelhouder naar zal kijken bij zijn analyse. Deze aspecten zullen hieronder duidelijk worden.

Rentabiliteit eigen vermogen meet hoeveel de aandeelhouders verdienen voor hun investering in het

bedrijf. De zwakheid van rentabiliteit eigen vermogen is echter dat een onevenredige hoeveelheid

schuld in de kapitaal structuur van een bedrijf gelijk staat aan een kleiner eigen vermogen. Daarom

dienen aandeelhouders niet alleen naar rentabiliteit eigen vermogen te kijken, maar daarnaast ook naar

de verhouding van de schulden met het eigen vermogen. Dit kan door middel van rendement op

tewerkgesteld kapitaal. Rendement op tewerkgesteld kapitaal is namelijk een betere indicatie voor

bedrijven met significante langlopende schulden (Loth, n.d.).

Bij rentabiliteit totaal vermogen wordt er gekeken hoe goed een bedrijf zijn totale vermogen gebruikt

om winst te maken. Voor het gebruik van rentabiliteit totaal vermogen is het belangrijk dat

aandeelhouders rekening houden met de structuur. Kapitaal intensieve bedrijven zullen een groter

vermogen hebben en dus een groter getal hebben in de noemer van de ratio. Bedrijven die niet kapitaal

intensief zijn, kunnen een groter percentage hebben bij rentabiliteit totaal vermogen door een kleiner

getal in de noemer (Loth, n.d.).

Verder drijven de kwaliteit en de groei van een bedrijf zijn verdiensten, voor een groot deel de

aandeelprijs aan. Winstgevendheid en omzet zijn noodzakelijk voor elk bedrijf. Daarom kijken we in

dit geval naar de brutowinstmarge. De winstmarges vertellen ons de echte winstgevendheid van een

bedrijf (Loth, n.d.).

3.4.2 Politieke risico dataVoor het politieke risico wordt er gebruik gemaakt van verschillende indexen met politieke

indicatoren. Deze politieke indicatoren dienen als onafhankelijke variabelen. De indexen zijn de

Wereld Bestuursindicatoren, de Staatsfragiliteit Index en de Ibrahim Index van Afrikaanse Besturen.

Stuk voor stuk zullen de relevante indicatoren/variabelen van deze indexen worden besproken.

De Wereld Bestuursindicatoren bestaan uit controle van corruptie, effectiviteit van de overheid,

politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme, de rechtsstaat, de kwaliteit van de

regelgeving en inspraak en verantwoordelijkheid. Elk van deze indicatoren kan een waarde aannemen

van -2,5 tot 2,5 (World Bank, 2013).

Controle van corruptie omvat waarnemingen over in hoeverre publieke macht is gebruikt voor

particulier/privaat voordeel of belang, dit omvat zowel kleine als grote vormen van corruptie. Ook de

macht van elite en private belangen in de staat behoren tot de indicator controle van corruptie.

Effectiviteit van de overheid omvat waarnemingen over de kwaliteit van publieke services, de

kwaliteit van de overheidsdienst en de mate van diens onafhankelijkheid van politieke druk, de

kwaliteit van beleidsformulering en uitvoering, en de geloofwaardigheid van de overheid zijn

toezegging tot zulke beleidsplannen (World Bank, 2013).

Politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme omvat waarnemingen over de

waarschijnlijkheid waarmee de overheid ongrondwettig of gewelddadig wordt gedestabiliseerd of ten

val wordt gebracht. Er wordt zowel gekeken naar politiek gemotiveerd geweld als terrorisme. De

rechtsstaat omvat waarnemingen over in hoeverre agenten vertrouwen hebben in en zich houden aan

de regels van de samenleving. Voornamelijk de kwaliteit van handhaving van contracten,

eigendomsrechten, de politie en rechtbanken, maar ook de waarschijnlijkheid van misdaad en geweld

horen bij deze indicator (World Bank, 2013).

De kwaliteit van de regelgeving omvat waarnemingen over de bekwaamheid van de overheid om

betrouwbare beleidsplannen en reglementen te formuleren en te implementeren, die ontwikkeling van

de private sector toelaten en promoten. De inspraak en verantwoordelijkheid omvat waarnemingen

over in hoeverre de inwoners van een land de mogelijkheid hebben om te participeren in het kiezen

van hun overheid, maar ook de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vereniging en vrije media

(World Bank, 2013).

De Staatsfragiliteit Index bestaat uit acht indicatoren namelijk politieke effectiviteit, economische

effectiviteit, sociale effectiviteit, veiligheidseffectiviteit, politieke legitimiteit, economische

legitimiteit, sociale legitimiteit en veiligheidslegitimiteit. De vier effectiviteit indicatoren zijn bij

elkaar op geteld de totale effectiviteit score. Dit geldt ook voor de legitimiteit indicatoren, die bij

elkaar de totale legitimiteit score vormen. De totale effectiviteit en de totale legitimiteit scores vormen

samen de Staatsfragiliteit Index (Center for Systematic Peace, 2013).

Elke indicator krijgt een score aan de hand van een vierpuntsschaal: 0 staat voor geen fragiliteit, 1

voor lage fragiliteit, 2 voor gemiddelde fragiliteit en 3 voor hoge fragiliteit. Alleen economische

effectiviteit krijgt een score aan de hand van een vijfpuntsschaal, hier staat 4 voor extreme fragiliteit.

De Staatsfragiliteit Index combineert de scores van de acht indicatoren en loopt vervolgens van 0 tot

25, waarbij 0 – 3 staat voor geen tot weinig fragiliteit, 4 – 7 voor lage fragiliteit, 8 – 11 voor

gemiddelde fragiliteit, 12 – 15 voor serieuze fragiliteit, 16 – 19 voor hoge fragiliteit en 20 – 25 voor

extreme fragiliteit (Center for Systematic Peace, 2013).

Veiligheidseffectiviteit is gebaseerd op de algemene veiligheid en de kwetsbaarheid voor politiek

geweld. Hier wordt gekeken naar het aandeel in gewapende conflicten en oorlogen, interim jaren van

geen oorlog tussen periodes van gewapende conflicten door en het aantal jaren van vrede of geen

oorlog sinds het einde van de meest recente oorlog. Veiligheidslegitimiteit is gebaseerd op de

onderdrukking door de staat. Hier wordt gekeken naar een gemiddelde over negen jaar tijd, naar een

gemiddelde over vier jaar tijd en naar de meeste recente waarde (Center for Systematic Peace, 2013).

Politieke effectiviteit is gebaseerd op de stabiliteit van het regime of de overheid. Hier wordt gekeken

naar de deugdelijkheid van het regime, het totaal aantal staatsgrepen, het aantal ambtsjaren van de

huidige leider of de tijdsduur van het regime. Politieke legitimiteit is gebaseerd op insluitsel van het

regime of de overheid. Hier wordt gekeken naar agerende politieke groepen (partij binnen een partij),

politieke discriminatie door een etnische groep tegen 5% of meer van de populatie, prominente

politieke aanwezigheid van een elite etniciteit, politieke fragmentatie en een uitsluitende ideologie van

de heersende elite (Center for Systematic Peace, 2013).

Economische effectiviteit is gebaseerd op het bruto binnenlands product per hoofd. De jaarlijkse

waarden van de afgelopen zeven jaar worden bekeken om te kijken of er een groei te zien is.

Economische legitimiteit is gebaseerd op het aandeel van export in fabricaten/geproduceerde

goederen. Een laag percentage van geproduceerde goederen betekent dat een land afhankelijk is van

primaire grondstoffen bij hun handel met het buitenland. Hier worden de jaarlijkse waarden in

beschouwing genomen (Center for Systematic Peace, 2013).

Sociale effectiviteit is gebaseerd op de ontwikkeling van menselijk kapitaal. Sociale legitimiteit is

gebaseerd op de zorg van menselijk kapitaal. Hier wordt gekeken naar het kindersterftecijfer.

Vervolgens wordt er gekeken hoe de verhouding is met het bruto binnenlands product per hoofd en

met de ontwikkeling van menselijk kapitaal (Center for Systematic Peace, 2013).

Er dient wel vermeld te worden dat de indicatoren veiligheidslegitimiteit (2: gemiddelde fragiliteit),

economische effectiviteit (2: gemiddelde fragiliteit) en sociale legitimiteit (1: lage fragiliteit) constant

zijn gebleven over de periode van 2002 t/m 2012.

Van de Ibrahim Index van Afrikaanse Besturen zijn zes indicatoren relevant en met een politieke

achtergrond. Dit zijn: de rechtsstaat, verantwoordelijkheid, persoonlijke veiligheid, nationale

veiligheid, participatie en rechten. Elk van deze indicatoren scoort van 1 (hoog risico) tot 100 (laag

risico) (Mo Ibrahim Foundation, 2013).

Onder de rechtsstaat vallen de rechtsgang, de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, sancties,

overdrachten van de macht, eigendomsrechten en bescherming van de eigendomsrechten. Bij

verantwoordelijkheid horen onder andere verantwoordelijkheid, transparantie en de corruptie in de

publieke sector, verantwoordelijkheid, transparantie en de corruptie op plattelandsgebieden, corruptie

en bureaucratie, de verantwoordelijkheid van publieke functionarissen, corruptie in de regering en

door publieke functionarissen, vervolging van ambtsmisbruik en verduistering van publieke

geldmiddelen (Mo Ibrahim Foundation, 2013).

Onder persoonlijke veiligheid vallen binnenlandse politieke vervolgingen, sociale onrust, veiligheid

van de persoon, de betrouwbaarheid van de politiediensten, geweldsmisdrijven, fysieke

integriteitsrechten, politieke terreur en mensenhandel. Onder nationale veiligheid vallen

grensoverschrijdende spanningen, de betrokkenheid van de overheid in gewapende conflicten,

binnenlandse gewapende conflicten, politieke vluchtelingen en interne verdrevenen (Mo Ibrahim

Foundation, 2013).

Bij participatie horen vrije en eerlijke verkiezingen voor de uitvoerende macht, vrije en eerlijke

verkiezingen, politieke participatie, zelfbeschikkingsrecht en doeltreffende macht om te regeren.

Onder rechten vallen tot slot het internationale mensenrechten akkoord, mensenrechten, politieke

rechten, werknemersrechten, vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, vrijheid van vereniging en

vergadering, burgerrechten en bescherming van burgerrechten (Mo Ibrahim Foundation, 2013).

3.5 Data analyseDe data zal geanalyseerd worden aan de hand van de correlaties en de regressievergelijkingen. Deze

zullen in het kort aangeven of er een relatie is tussen de variabelen en welke variabelen een

significante bijdrage hebben bij het voorspellen van de uitkomstvariabele.

Om te kijken of twee variabelen een relatie hebben tot elkaar dien je te kijken naar de correlatie. Voor

de correlaties wordt er gebruikt gemaakt van de correlatie coëfficiënt. Twee variabelen kunnen op drie

manieren gerelateerd zijn aan elkaar. Namelijk een positieve, een negatieve of geen relatie. Een

positieve correlatie houdt in dat een variabele stijgt als een andere variabele ook stijgt. Een negatieve

correlatie houdt in dat een variabele stijgt als een andere variabele daalt (Field, 2009).

Daarnaast zal er ook worden gekeken naar meervoudige regressievergelijkingen. In het geval van

meerdere voorspellende variabelen wordt de regressievergelijking als volgt: Y = (b0 + b1X1 + b2X2 +

… + bnXn) + error. Y is in dit geval de uitkomst variabele, b1 is de coëfficiënt van de eerste

voorspellende variabele (X1), b2 is de coëfficiënt van de tweede voorspellende variabele (X2) en zo

door tot alle variabelen in het model zitten. De error is het verschil tussen de voorspelde en de

geobserveerde waardes van Y. De bedoeling van deze regressie is om de lineaire combinatie van

voorspellende variabelen te vinden, die maximaal correleren met de uitkomstvariabele (Field, 2009).

De b-waardes geven iets aan over de relatie tussen de uitkomst en elke voorspellende variabele. Als

deze waarde positief is, dan is er positieve relatie tussen de uitkomst en de voorspellende variabele. Zo

betekent een negatieve waarde dat er een negatieve relatie is. De b-waardes geven ook aan in welke

mate elke voorspellende variabele de uitkomst beïnvloedt, zolang de effecten van alle andere

voorspellende variabelen constant blijven. Bij de b-waardes dient er ook gekeken te worden of de

voorspellende variabele een significante bijdrage maakt aan het model. Hoe kleiner de significantie

waarde (en hoe groter de t-waarde), hoe groter de bijdrage van de variabele is (Field, 2009).

De geschiktheid van het regressie model kan vervolgens worden beoordeeld door te kijken naar de R²

(R² = SSm / SSt) en naar de F-ratio (F = MSm / MSr). R² is de hoeveelheid variantie in de uitkomst

die wordt uitgelegd door het model (SSm) tegenover de totale variantie (SSt) die er was om uitgelegd

te worden. Het getal wat hieruit volgt is het percentage van de variantie in de uitkomst die uitgelegd

kan worden door het regressiemodel (Field, 2009).

De F-ratio vergelijkt het model tegenover de error van het model. De F-ratio meet hoeveel het model

de voorspelling van de uitkomst heeft verbeterd vergeleken met het niveau van onnauwkeurigheid van

het model. Als een model goed is, dan verwachten we dat de verbetering in de voorspelling door het

model groot is (MSm zal groot zijn) en het verschil tussen het model en de geobserveerde data klein is

(MSr zal klein zijn). In het kort zal een goed model dus een grote F-ratio moeten hebben (MSm >

MSr). Door te kijken naar kritieke waardes kan erachter gekomen worden wat de exacte

belangrijkheid is van deze F-ratio (Field, 2009).

Tot slot wordt de Durbin Watson test gebruikt om te kijken of de errors in de regressie onafhankelijk

zijn. Als de Durbin Watson waarde rond de 2 (en tussen 1 en 3) ligt dan zijn de errors in de regressie

onafhankelijk. Voor de veronderstelling van geen multicollineariteit wordt er gekeken naar VIF en

tolerantie waardes. Als de grootste VIF waarde groter is dan 10, dan is er iets mis. Als de gemiddelde

VIF substantieel groter is dan 1, dan kan de regressie biased zijn. Tolerantie waardes onder 0,1 geven

een serieus probleem aan en tolerantie waardes onder 0,2 geven een potentieel probleem aan (Field,

2009).

HOOFDSTUK 4 Onderzoeksresultaten

4.1 Descriptieve statistiekenDescriptieve statistieken zijn berekend op basis van de financiële data. Zo zijn het gemiddelde en de

mediaan per jaar gegeven van de financiële data van de bedrijven. Ook zal er gekeken worden of de

financiële prestatiemaatstaven per jaar normaal verdeeld zijn. Verder zijn Excel grafieken gebruikt om

een overzicht te geven van de trends van de politieke variabelen over de periode van 2002 t/m 2012.

4.1.1 Financiële prestatiemaatstaven

Tabel 1: Statistieken rentabiliteit eigen vermogen2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Gemiddelde 7,59 9,29 16,89 19,33 21,40 23,78 23,37 19,64 18,40 10,40 6,02Mediaan 9,65 11,26 14,37 15,99 17,55 20,69 19,26 15,83 16,19 11,27 8,26Scheefheid –1,10 –3,66 0,24 0,66 1,46 0,86 1,64 0,83 0,64 –0,86 –1,11Standaardfout scheefheid 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34

Platheid 3,06 19,92 1,43 3,17 4,08 3,07 4,43 0,40 –0,36 1,70 2,41Standaardfout platheid 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66

Om te kijken of de distributie normaal verdeeld is kijken we naar de waardes van de scheefheid en de

platheid. Bij positieve waardes van scheefheid zijn er teveel lage scores in de distributie, bij negatieve

waardes van scheefheid zijn er teveel hoge scores. Bij positieve waardes van platheid is er een puntige

en heavy-tailed distributie, bij negatieve waardes van platheid is er platte en light-tailed distributie.

Hoe verder de waarde van de nul verwijderd is, hoe meer kans er is op een niet-normale distributie

(Field, 2009).

De waardes van scheefheid en platheid zijn ook om te rekenen naar Z-waardes. Door middel van de

volgende formules: Zscheefheid = waarde van scheefheid – 0 / standaardfout scheefheid en Zplatheid

= waarde van platheid – 0 / standaardfout platheid (Field, 2009). Zo is bijvoorbeeld de Z-waarde van

scheefheid voor rentabiliteit eigen vermogen van 2002: –1,10 – 0 / 0,34 = –3,24. De absolute waarde

hiervan is groter dan 1,96 dus er is significante scheefheid. Uit berekeningen blijkt dat 2004 (Z =

0,71), 2005 (Z = 1,94) en 2010 (Z = 1,88) niet scheef zijn en dat 2009 (Z = 0,61) en 2010 (Z = –0,55)

niet plat zijn. Bij alle andere jaren is er significante scheef- of platheid. De rentabiliteit eigen

vermogen van 2010 is niet scheef en niet plat, oftewel normaal verdeeld volgens de berekeningen.

Tabel 2: Normaliteitstoetsen rentabiliteit eigen vermogenKolmogorov-Smirnov Shapiro-Wilk

Waarde Sig. Waarde Sig.2002 0,22 0,00 0,87 0,002003 0,23 0,00 0,68 0,002004 0,11 0,20 0,95 0,032005 0,20 0,00 0,90 0,002006 0,13 0,03 0,91 0,002007 0,15 0,01 0,91 0,002008 0,13 0,03 0,87 0,002009 0,12 0,09 0,95 0,022010 0,11 0,20 0,94 0,022011 0,14 0,01 0,95 0,022012 0,18 0,00 0,90 0,00

Een andere manier om te kijken of de distributie normaal verdeeld is, is de Kolmogorov-Smirnov test

of de Shapiro-Wilk test. De Shapiro-Wilk test heeft meer onderscheidingsvermogen om verschillen

van normaliteit te detecteren (Field, 2009). De toetsingsgrootheid van de Kolmogorov-Smirnov wordt

aangeduid met D. Volgens de Kolmogorov-Smirnov test (zie tabel 2) zijn de rentabiliteit eigen

vermogen van 2004, D(50) = 0,11, p > 0,05, de rentabiliteit eigen vermogen van 2009, D(50) = 0,12, p

> 0,05 en de rentabiliteit eigen vermogen van 2010, D(50) = 0,11, p > 0,05, bij benadering normaal

verdeeld. Volgens de Shapiro-Wilk test is de rentabiliteit eigen vermogen van alle jaren significant

anders dan een normale distributie (p < 0,05).

Tabel 3: Statistieken rendement op tewerkgesteld kapitaal2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Gemiddelde 16,06 17,50 19,20 20,92 22,49 23,55 22,79 19,71 18,82 11,55 8,98Mediaan 14,70 14,47 17,20 17,82 19,58 21,46 18,63 15,70 14,96 11,69 10,21Scheefheid 0,65 1,39 0,76 0,40 0,58 0,43 0,85 0,94 1,36 –0,73 –0,93Standaardfout scheefheid 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34

Platheid 1,29 2,66 0,06 –0,45 –0,34 1,97 0,54 0,68 2,06 1,74 2,43Standaardfout platheid 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66

Uit berekeningen blijkt dat 2002 (Z = 1,91), 2005 (Z = 1,18), 2006 (Z = 1,71) en 2007 (Z = 1,26) niet

scheef zijn en dat 2002 (Z = 1,95), 2004 (Z = 0,09), 2005 (Z = –0,68), 2006 (Z = –0,52), 2008 (Z =

0,82) en 2009 (Z = 1,03) niet plat zijn. Bij alle andere jaren is er significante scheef- of platheid. Het

rendement op tewerkgesteld kapitaal van de jaren 2002, 2005 en 2006 zijn niet scheef en niet plat,

oftewel normaal verdeeld volgens de berekeningen.

Tabel 4: Normaliteitstoetsen rendement op tewerkgesteld kapitaalKolmogorov-Smirnov Shapiro-WilkWaarde Sig. Waarde Sig.

2002 0,11 0,20 0,97 0,162003 0,16 0,00 0,89 0,002004 0,13 0,03 0,95 0,032005 0,14 0,02 0,97 0,272006 0,13 0,05 0,96 0,062007 0,10 0,20 0,95 0,032008 0,17 0,00 0,94 0,012009 0,18 0,00 0,93 0,002010 0,17 0,00 0,89 0,002011 0,13 0,04 0,94 0,012012 0,16 0,00 0,92 0,00

Volgens de Kolmogorov-Smirnov test zijn het rendement op tewerkgesteld kapitaal van 2002, D(50) =

0,11, p > 0,05 en het rendement op tewerkgesteld kapitaal van 2007, D(50) = 0,10, p > 0,05, bij

benadering normaal verdeeld. Volgens de Shapiro-Wilk test is het rendement op tewerkgesteld

kapitaal van alle jaren, behalve het rendement op tewerkgesteld kapitaal van 2002, 2005 en 2006,

significant anders dan een normale distributie (p < 0,05). De Shapiro-Wilk test neemt een waarde aan

van W = 0,97, p > 0,05 bij het rendement op tewerkgesteld kapitaal van 2002 en 2005, en een waarde

van W = 0,96, p > 0,05 bij het rendement op tewerkgesteld kapitaal van 2006. De berekeningen met de

Z-waardes hierboven komen overeen met de uitkomst van de Shapiro-Wilk test, namelijk dat de

rendementen op tewerkgesteld kapitaal van 2002, 2005 en 2006 normaal verdeeld zijn.

Tabel 5: Statistieken rentabiliteit totaal vermogen2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Gemiddelde 4,33 5,68 7,61 9,51 10,97 12,42 11,77 11,43 11,08 6,88 4,57Mediaan 3,60 5,23 6,28 7,37 8,72 10,85 11,01 8,92 8,68 5,41 4,01Scheefheid –0,32 0,35 0,81 1,36 0,51 1,53 0,49 0,91 0,92 0,25 0,43Standaardfout scheefheid 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34

Platheid 1,37 0,55 0,62 3,42 –0,65 6,36 –0,11 0,32 –0,18 0,93 1,20Standaardfout platheid 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66

Uit berekeningen blijkt dat 2002 (Z = –0,94), 2003 (Z = 1,03), 2006 (Z = 1,50), 2008 (Z = 1,44), 2011

(Z = 0,74) en 2012 (Z = 1,26) niet scheef zijn en dat 2003 (Z = 0,83), 2004 (Z = 0,94), 2006 (Z = –

0,98), 2008 (Z = –0,17), 2009 (Z = 0,48), 2010 (Z = –0,11), 2011 (Z = 1,41) en 2012 (Z = 1,82) niet

plat zijn. Bij alle andere jaren is er significante scheef- of platheid. De rentabiliteit totaal vermogen

van de jaren 2003, 2006, 2008, 2011 en 2012 zijn niet scheef en niet plat, oftewel normaal verdeeld

volgens de berekeningen.

Tabel 6: Normaliteitstoetsen rentabiliteit totaal vermogenKolmogorov-Smirnov Shapiro-WilkWaarde Sig. Waarde Sig.

2002 0,13 0,04 0,97 0,272003 0,12 0,06 0,97 0,252004 0,10 0,20 0,95 0,042005 0,15 0,01 0,91 0,002006 0,12 0,10 0,95 0,032007 0,13 0,03 0,89 0,002008 0,12 0,07 0,96 0,072009 0,15 0,01 0,93 0,002010 0,18 0,00 0,90 0,002011 0,12 0,06 0,96 0,092012 0,10 0,20 0,96 0,08

Volgens de Kolmogorov-Smirnov test zijn de rentabiliteit totaal vermogen van 2003, D(50) = 0,12, p

> 0,05, de rentabiliteit totaal vermogen van 2004, D(50) = 0,10, p > 0,05, de rentabiliteit totaal

vermogen van 2006, D(50) = 0,12, p > 0,05, de rentabiliteit totaal vermogen van 2008, D(50) = 0,12, p

> 0,05, de rentabiliteit totaal vermogen van 2011, D(50) = 0,12, p > 0,05 en de rentabiliteit totaal

vermogen van 2012, D(50) = 0,10, p > 0,05, bij benadering normaal verdeeld. Volgens de Shapiro-

Wilk test is de rentabiliteit totaal vermogen van de jaren 2004, 2005, 2006, 2007, 2009 en 2010

significant anders dan een normale distributie (p < 0,05). De Shapiro-Wilk test neemt een waarde aan

van W = 0,97, p > 0,05 bij de rentabiliteit totaal vermogen van 2002 en 2003, en een waarde van W =

0,96, p > 0,05 bij de rentabiliteit totaal vermogen van 2008, 2011 en 2012.

Tabel 7: Statistieken brutowinstmarge2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Gemiddelde 31,91 32,38 35,06 35,86 36,93 39,10 35,37 34,48 33,78 35,26 27,19Mediaan 27,44 28,35 30,09 29,97 34,44 36,05 31,09 30,64 29,60 29,28 25,74Scheefheid 1,47 0,92 0,89 0,76 0,85 0,44 1,09 1,14 0,90 0,74 0,06Standaardfout scheefheid 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34 0,34

Platheid 2,18 0,40 –0,15 –0,50 0,10 –0,06 1,94 2,44 0,84 0,22 1,34Standaardfout platheid 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66 0,66

Uit berekeningen blijkt dat 2007 (Z = 1,29) en 2012 (Z = 0,18) niet scheef zijn en dat 2003 (Z = 0,61),

2004 (Z = –0,23), 2005 (Z = –0,76), 2006 (Z = 0,15), 2007 (Z = –0,09), 2010 (Z = 1,27) en 2011 (Z =

0,33) niet plat zijn. Bij alle andere jaren is er significante scheef- of platheid. De brutowinstmarge van

2007 is niet scheef en niet plat, oftewel normaal verdeeld volgens de berekeningen.

Tabel 8: Normaliteitstoetsen brutowinstmargeKolmogorov-Smirnov Shapiro-WilkWaarde Sig. Waarde Sig.

2002 0,16 0,00 0,87 0,002003 0,14 0,02 0,93 0,012004 0,15 0,01 0,91 0,002005 0,15 0,01 0,91 0,002006 0,15 0,01 0,92 0,002007 0,12 0,10 0,97 0,232008 0,11 0,20 0,93 0,002009 0,16 0,00 0,90 0,002010 0,13 0,05 0,92 0,002011 0,15 0,01 0,94 0,012012 0,12 0,07 0,95 0,04

Volgens de Kolmogorov-Smirnov test zijn de brutowinstmarge van 2007, D(50) = 0,12, p > 0,05, de

brutowinstmarge van 2008, D(50) = 0,11, p > 0,05 en de brutowinstmarge van 2012, D(50) = 0,12, p >

0,05, bij benadering normaal verdeeld. Volgens de Shapiro-Wilk test zijn alle jaren, behalve de

brutowinstmarge van 2007, significant anders dan een normale distributie (p < 0,05). De Shapiro-Wilk

test neemt een waarde aan van W = 0,97, p > 0,05 bij de brutowinstmarge van 2007. De berekeningen

met de Z-waardes hierboven komen overeen met de uitkomst van de Shapiro-Wilk test, namelijk dat

de brutowinstmarge van 2007 normaal verdeeld is.

4.1.2 Politieke risico dataGrafiek 1: Politieke variabelen Wereld Bestuursindicatoren (World Bank, 2013)

Wereld Bestuursindicatoren

-1,6

-1,4

-1,2

-1

-0,8

-0,6

-0,4

-0,2

0

0,220

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Scor

e

Controle van Corruptie

Effectiviteit van deOverheid

Politieke Stabiliteit enAfwezigheid vanGeweld/Terrorisme

Kwaliteit van deRegelgeving

Rechtsstaat

Inspraak enVerantwoordelijkheid

Bij vier van de zes indicatoren is een dalende trend te zien vanaf 2009/2010. In appendix A is wellicht

een verklaring te vinden voor de lage scores van bepaalde jaren. Zoals je kunt zien was 2002 het beste

jaar en 2008 het slechtste jaar voor controle van corruptie. Voor zowel effectiviteit van de overheid als

de rechtsstaat was 2004 het beste jaar en 2012 het slechtste jaar. De machtswisselingen en rellen in

2011 en 2012 hebben de kwaliteit en de effectiviteit van de overheid, de politie, de rechtbank en

andere publieke services sterk doen laten dalen. Daarentegen is de waarschijnlijkheid van geweld en

misdaad gestegen. Voor politieke stabiliteit was 2002 het beste jaar en 2012 het slechtste jaar, dit is

logisch aangezien er in 2011 en 2012 veel rellen en demonstraties waren tegen Mubarak en Morsi.

Voor kwaliteit van de regelgeving was 2003 het slechtste jaar en 2010 het beste jaar. Voor inspraak en

verantwoordelijkheid was 2008 het slechtste jaar en 2012 het beste jaar, dit valt te verklaren door het

feit dat Mubarak onder zijn bewind altijd fraude pleegde en de oppositie onderdrukte. Hierdoor was de

opkomst bij verkiezingen altijd laag. Ook was er onder het bewind van Mubarak geen echte vrijheid

van meningsuiting en geen vrije media. In 2012 waren de eerste ‘eerlijke’ presidentsverkiezingen. Dit

verklaart waarom in 2012 inspraak en verantwoordelijkheid hoog scoort.

Grafiek 2: Politieke variabelen Staatsfragiliteit Index: Effectiviteit Scores (Center for Systematic Peace, 2013)

Staatsfragiliteit Index + Effectiviteit Scores

0

2

4

6

8

10

12

1420

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Frag

ilite

it Sc

ore Staatsfragiliteit Index

Totale Effectiviteit ScoreVeiligheidseffectiviteit

Politieke EffectiviteitSociale Effectiviteit

Economische effectiviteit is constant gebleven (2: gemiddelde fragiliteit) voor de periode 2002 t/m

2012, en is weggelaten in de tabel voor een beter overzicht. Veiligheidseffectiviteit heeft voor de

periode 2002 t/m 2012 tussen lage en geen fragiliteit geschommeld. Zoals je kan zien was er voor

veiligheidseffectiviteit in de jaren 2006 t/m 2010 en 2012 geen fragiliteit en in de resterende jaren lage

fragiliteit. Politieke effectiviteit is van lage fragiliteit (2002 t/m 2004) gegaan naar gemiddelde

fragiliteit (2005 t/m 2012). Na verloop van tijd kwam er in het land steeds meer onrust. In 2011 en

2012 kwam dit tot een hoogtepunt en was het land zeer onstabiel. Sociale effectiviteit is daarentegen

van gemiddelde fragiliteit (2002 en 2003) naar lage fragiliteit (2004 t/m 2012) gegaan.

Grafiek 3: Politieke variabelen Staatsfragiliteit Index: Legitimiteit Scores (Center for Systematic Peace, 2013)

Staatsfragiliteit Index + Legitimiteit Scores

0

2

4

6

8

10

12

1420

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Frag

ilite

it Sc

ore

Staatsfragiliteit Index

Totale Legitimiteit Score

Politieke Legitimiteit

EconomischeLegitimiteit

Veiligheidslegitimiteit en sociale legitimiteit zijn constant gebleven (respectievelijk 2: gemiddelde

fragiliteit en 1: lage fragiliteit) voor de periode 2002 t/m 2012, en zijn weggelaten voor een beter

overzicht. Politieke legitimiteit is verbeterd van hoge fragiliteit (2002 t/m 2010) naar gemiddelde

fragiliteit (2011 en 2012). Na de val van Mubarak in februari 2011 kregen meerdere partijen een kans

om mee te doen aan de verkiezingen. De partijen die in het verleden verboden waren (bijv.

Moslimbroederschap), mochten nu ook mee doen. Voor economische legitimiteit is er een stijgende

lijn te zien, om vervolgens weer te dalen. Van geen fragiliteit (2002), naar lage fragiliteit (2003 t/m

2005), naar gemiddelde fragiliteit (2006 t/m 2009), en tot slot weer lage fragiliteit (2010 t/m 2012).

Grafiek 4: Politieke variabelen Ibrahim Index (Mo Ibrahim Foundation, 2013)

Ibrahim Index

0102030405060708090

10020

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Scor

e

Rechtsstaat

VerantwoordelijkheidPersoonlijke Veiligheid

Nationale VeiligheidParticipatie

Rechten

De rechtsstaat en persoonlijke veiligheid behaalden de hoogste scores in 2008 en de laagste scores in

2012. Morsi gaf zichzelf in 2012 ruimere bevoegdheden. Zo bepaalde hij dat al zijn besluiten en

wetten niet voor de rechter kunnen worden voorgelegd. Als reactie hierop legt een groot deel van de

rechters hun werk neer. Dit zorgde daarnaast ook voor sociale onrust. Er werden veel demonstraties

tegen Morsi georganiseerd. Verantwoordelijkheid behaalde de hoogste score in 2007 en de laagste

score in 2012. Nationale veiligheid behaalde de laagste score in 2006 (79,9) en de hoogste score in

2009. Participatie behaalde de laagste score in 2011 en de hoogste score in 2012. Zoals al eerder

vermeld is, waren in 2012 de eerste ‘eerlijke’ presidentsverkiezingen. Rechten behaalde de slechtste

score in 2002 en de hoogste score in 2007.

4.2 Resultaten van de correlatiesUit de descriptieve statistieken is gebleken dat de financiële prestatiemaatstaven per jaar grotendeels

niet normaal verdeeld waren. In plaats van de Pearsons correlatie coëfficiënt wordt er gebruik gemaakt

van Spearmans correlatie coëfficiënt. Pearsons correlatie coëfficiënt verlangt voor het vaststellen van

een significante correlatie coëfficiënt namelijk dat de gegevens normaal verdeeld zijn. In plaats van

het gemiddelde per jaar te nemen van de financiële prestatiemaatstaven, zal er gewerkt worden met de

mediaan van elk jaar. De mediaan wordt namelijk niet beïnvloedt door scheve distributies (Field,

2009).

4.2.1 Correlaties tussen de financiële prestatiemaatstaven en de Wereld Bestuursindicatoren

Tabel 9: Spearmans correlatie * p < 0,05, ** p < 0,01Rentabiliteit eigen vermogen

Rendement op tewerkgesteld kapitaal

Rentabiliteit totaal vermogen

Brutowinstmarge

Controle van corruptie –0,62* –0,44 –0,56 –0,53Effectiviteit van de overheid 0,27 0,35 0,40 0,40Politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme

0,31 0,49 0,32 0,35

Kwaliteit van de regelgeving 0,68* 0,36 0,76** 0,50Rechtsstaat –0,14 0,10 –0,15 –0,05Inspraak en verantwoordelijkheid

–0,77** –0,55 –0,76** –0,66*

Uit deze correlatietabel is te zien dat er een significante relatie is tussen rentabiliteit eigen vermogen

en de politieke risico variabelen controle van corruptie (–0,62), de kwaliteit van de regelgeving (0,68)

en inspraak en verantwoordelijkheid (–0,77). Verder is te zien dat er een significante relatie is tussen

rentabiliteit totaal vermogen en de politieke risico variabelen de kwaliteit van de regelgeving (0,76) en

inspraak en verantwoordelijkheid (–0,76). Tot slot is er nog een significante relatie tussen

brutowinstmarge en de politieke risico variabele inspraak en verantwoordelijkheid (–0,66).

Als de kwaliteit van de regelgeving stijgt, stijgt zowel de rentabiliteit van het eigen vermogen als de

rentabiliteit van het totaal vermogen. Als inspraak en verantwoordelijkheid stijgt, dalen rentabiliteit

eigen vermogen, rentabiliteit totaal vermogen en de brutowinstmarge. Tot slot als controle van

corruptie stijgt, dan daalt de rentabiliteit van het eigen vermogen.

4.2.2 Correlaties tussen de financiële prestatiemaatstaven en de Staatsfragiliteit Index

Tabel 10: Spearmans correlatie * p < 0,05, ** p < 0,01Rentabiliteit eigen vermogen

Rendement op tewerkgesteld kapitaal

Rentabiliteit totaal vermogen

Brutowinstmarge

Politieke effectiviteit –0,52 –0,26 –0,58 –0,39Politieke legitimiteit –0,52 –0,67* –0,45 –0,52Veiligheidseffectiviteit 0,52 0,35 0,64* 0,46Economische legitimiteit –0,75** –0,68* –0,89** –0,86**Sociale effectiviteit 0,52 0,37 0,60 0,52Totale effectiviteit score 0,48 0,42 0,60 0,54Totale legitimiteit score –0,83** –0,83** –0,91** –0,91**Staatsfragiliteit index –0,64* –0,69* –0,66* –0,69*

Uit deze correlatietabel is te zien dat er een significante relatie is tussen rentabiliteit eigen vermogen

en de politieke risico variabelen economische legitimiteit (–0,75), de totale legitimiteit score (–0,83)

en de staatsfragiliteit index (–0,64) als geheel. Verder is er een significante relatie tussen rendement op

tewerkgesteld kapitaal en de politieke risico variabelen politieke legitimiteit (–0,67), economische

legitimiteit (–0,68), de totale legitimiteit (–0,83) en de staatsfragiliteit index (–0,69). Tussen

rentabiliteit totaal vermogen en de politieke risico variabelen veiligheidseffectiviteit (0,64),

economische legitimiteit (–0,89), de totale legitimiteit (–0,91) en de staatsfragiliteit index (–0,66)

bestaat ook een significante relatie. Tot slot werd er nog een significante relatie gevonden tussen de

brutowinstmarge en de politieke risico variabelen economische legitimiteit (–0,86), de totale

legitimiteit score (–0,91) en staatsfragiliteit index (–0,69).

Dit zijn voornamelijk negatieve relaties dit wil zeggen dat de financiële prestatiemaatstaven dalen als

de politieke risico variabelen stijgen (oftewel fragieler worden). De enige positieve relatie is die tussen

rentabiliteit totaal vermogen en veiligheidseffectiviteit. Rentabiliteit totaal vermogen stijgt als

veiligheidseffectiviteit ook stijgt (lees: fragieler wordt). De variabelen veiligheidslegitimiteit, sociale

legitimiteit en economische effectiviteit zijn niet in de correlatietabel opgenomen, aangezien deze

constant zijn gebleven.

4.2.3 Correlaties tussen de financiële prestatiemaatstaven en de Ibrahim Index

Tabel 11: Spearmans correlatie * p < 0,05Rentabiliteit eigen Rendement op Rentabiliteit Brutowinstmarge

vermogen tewerkgesteld kapitaal

totaal vermogen

Rechtsstaat 0,51 0,69* 0,43 0,59Verantwoordelijkheid 0,44 0,65* 0,47 0,68*Persoonlijke veiligheid 0,48 0,64* 0,42 0,46Nationale veiligheid 0,26 –0,04 0,47 0,15Participatie 0,29 0,34 0,37 0,35Rechten 0,41 0,34 0,34 0,33

Uit deze correlatietabel is te zien dat er een significante positieve relatie is tussen rendement op

tewerkgesteld kapitaal en de politieke risico variabelen rechtsstaat (0,69), verantwoordelijkheid (0,65)

en persoonlijke veiligheid (0,64). Verder is er nog een significante positieve relatie tussen de

brutowinstmarge en verantwoordelijkheid (0,68). Als de rechtsstaat stijgt, dan stijgt het rendement op

tewerkgesteld kapitaal. Als verantwoordelijkheid stijgt, dan stijgt zowel het rendement op

tewerkgesteld kapitaal als de brutowinstmarge. Tot slot als de persoonlijke veiligheid stijgt, dan stijgt

ook het rendement op tewerkgesteld kapitaal.

4.3 Resultaten van de regressievergelijkingenDe essentie van een regressie analyse is om een model samen te stellen met de beschikbare data en om

deze te gebruiken voor het voorspellen van de afhankelijke variabele (uitkomst variabele) met behulp

van de onafhankelijke variabelen (voorspellende variabelen). De regressievergelijkingen zijn gekozen

op basis van de R², de F-waarde en de significantie en bijdrage van de variabelen in het model. Verder

is er nog gekeken naar de Durbin Watson waarde en de VIF waardes.

4.3.1 Regressie op basis van de Wereld Bestuursindicatoren

Tabel 12: Regressiemodel rentabiliteit eigen vermogen op basis van de Wereld Bestuursindicatoren * p < 0,05, ** p < 0,01Rentabiliteit eigen vermogen = b0 + b1X1 + b2X2 +b3X3 F = 21,28** DW = 1,91

R² = 0,90 Aangepaste R² = 0,86 b SE b t(7) VIF

Constante 12,64 (b0) 2,93 4,31**

X1: Controle van corruptie –21,00 (b1) 4,43 –4,74** 1,37

X2: Politieke stabiliteit 8,00 (b2) 1,51 5,31** 1,21

X3: Kwaliteit van de regelgeving 8,36 (b3) 3,40 2,46* 1,22

Rentabiliteit eigen vermogen = 12,64 + (–21,00 x controle van corruptie) + (8,00 x politieke stabiliteit

en afwezigheid van geweld/terrorisme) + (8,36 x de kwaliteit van de regelgeving).

De R² van het model is 0,90, dit betekent dat 90% van de variantie in de uitkomst uitgelegd kan

worden door de drie voorspellende variabelen. De aangepaste R² is 0,86. Dit is een verschil van 4%,

dit houdt in dat een model dat gebaseerd is op de populatie, in plaats van op een steekproef, ongeveer

4% minder variantie in de uitkomst verklaart. De waarde van F voor dit model is 21,28, deze is erg

significant (p < 0,01). Dit betekent in het kort dat het regressiemodel de uitkomst behoorlijk

significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test is 1,91, dit ligt dicht bij 2 dus de errors in

de regressie zijn onafhankelijk en de gemiddelde VIF is 1,27 (1,37 + 1,21 + 1,22 / 3), dit ligt dicht bij

1 dus collineariteit is geen probleem voor dit model. Tot slot hoe groter de absolute t-waarde van een

variabele is, hoe belangrijker een variabele is in een model. Zo is politieke stabiliteit en afwezigheid

van geweld/terrorisme belangrijker dan controle van corruptie die op zijn beurt weer belangrijker is

dan kwaliteit van de regelgeving. Hieronder volgt een interpretatie van de variabelen:

- Controle van corruptie (b1 = –21,00): De b1-waarde wijst aan als controle van corruptie met één

eenheid stijgt, dan daalt rentabiliteit eigen vermogen met 21%. Dit geldt alleen als politieke

stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme en kwaliteit van de regelgeving constant blijven.

- Politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme (b2 = 8,00): De b2-waarde wijst aan als

politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme met één eenheid stijgt, dan stijgt

rentabiliteit eigen vermogen met 8%. Dit geldt alleen als controle van corruptie en kwaliteit van de

regelgeving constant blijven.

- Kwaliteit van de regelgeving (b3 = 8,36): De b3-waarde wijst aan als kwaliteit van de regelgeving

met één eenheid stijgt, stijgt rentabiliteit eigen vermogen met 8,36%. Dit geldt alleen als controle

van corruptie en politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld en terrorisme constant blijven.

Tabel 13: Regressiemodel rendement op tewerkgesteld kapitaal op basis van de Wereld Bestuursindicatoren ** p < 0,01, *** p < 0,001Rendement op tewerkgesteld kapitaal = b0 + b1X1 + b2X2 F = 20,95** DW = 1,95


Constante 13,92 (b0) 2,16 6,45***


X2: Politieke stabiliteit 8,79 (b2) 1,45 6,06*** 1,13

Rendement op tewerkgesteld kapitaal = 13,92 + (–16,87 x controle van corruptie) + (8,79 x politieke

stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme).


worden door politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme en controle van corruptie. De

aangepaste R² is 0,80. Dit is ook een verschil van 4%, dit houdt in dat een model dat gebaseerd is op

de populatie, in plaats van op een steekproef, ongeveer 4% minder variantie in de uitkomst verklaart.

De waarde van F voor dit model is 20,95, deze is erg significant (p < 0,01). Dit betekent in het kort dat

het regressiemodel de uitkomst behoorlijk significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test

is 1,95, dit ligt rond de 2 dus de errors in de regressie zijn onafhankelijk en de gemiddelde VIF is 1,13

(1,13 + 1,13 / 2), dit ligt dicht bij 1 dus collineariteit is geen probleem voor dit model. Aan de absolute

t-waardes van de variabelen is te zien dat politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme

belangrijker is in het model dan controle van corruptie. Hieronder volgt een interpretatie van de

variabelen:


eenheid stijgt, daalt rendement op tewerkgesteld kapitaal met 16,87%. Dit geldt alleen als de

variabele politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme constant blijft.


politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme met één eenheid stijgt, stijgt rendement

op tewerkgesteld kapitaal met 8,79%. Dit geldt alleen als controle van corruptie constant blijft.

Tabel 14: Regressiemodel rentabiliteit totaal vermogen op basis van de Wereld Bestuursindicatoren ** p < 0,01, *** p < 0,001Rentabiliteit totaal vermogen = b0 + b1X1 + b2X2 +b3X3 F = 32,25*** DW = 2,42


Constante 6,92 (b0) 1,56 4,45**


X2: Politieke stabiliteit 4,27 (b2) 0,80 5,33** 1,21

X3: Kwaliteit van de regelgeving 7,88 (b3) 1,81 4,36** 1,22

Rentabiliteit totaal vermogen = 6,92 + (–12,27 x controle van corruptie) + (4,27 x politieke stabiliteit

en afwezigheid van geweld/terrorisme) + (7,88 x kwaliteit van de regelgeving).






significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test is 2,42, dit ligt tussen 1 en 3 dus de errors

in de regressie zijn onafhankelijk en de gemiddelde VIF is 1,27 (1,37 + 1,21 + 1,22 / 3), dit is niet

substantieel groter dan 1 dus collineariteit is geen probleem. Aan de hand van de absolute t-waardes is

te zien dat controle van corruptie belangrijker is dan politieke stabiliteit en afwezigheid van

geweld/terrorisme die op zijn beurt weer belangrijker is dan kwaliteit van de regelgeving. Hieronder

volgt een interpretatie van de variabelen:


eenheid stijgt, daalt rentabiliteit totaal vermogen met 12,27%. Dit geldt alleen als politieke

stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme en kwaliteit van de regelgeving constant blijven.

- Politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme (b2 = 4,27): De b2-waarde wijst aan

politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme met één eenheid stijgt, stijgt rentabiliteit

totaal vermogen met 4,27%. Dit geldt alleen als controle van corruptie en kwaliteit van de

regelgeving constant blijven.

- Kwaliteit van de regelgeving (b3 = 7,88): De b3-waarde wijst aan als kwaliteit van de regelgeving

met één eenheid stijgt, stijgt rentabiliteit totaal vermogen met 7,88%. Dit geldt alleen als controle

van corruptie en politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme constant blijven.

Tabel 15: Regressiemodel brutowinstmarge op basis van de Wereld Bestuursindicatoren * p < 0,05, *** p < 0,001Brutowinstmarge = b0 + b1X1 + b2X2 F = 6,87* DW = 2,58


Constante 24,95 (b0) 2,86 8,72***

X1: Controle van corruptie –17,42 (b1) 5,30 –3,29* 1,13

X2: Politieke stabiliteit 5,26 (b2) 1,92 2,74* 1,13

Brutowinstmarge = 24,95 + (–17,42 x controle van corruptie) + (5,26 x politieke stabiliteit en

afwezigheid van geweld/terrorisme).


worden door controle van corruptie en politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme. De

aangepaste R² is 0,54. Dit is een verschil van 9%, dit houdt in dat een model dat gebaseerd is op de

populatie, in plaats van op een steekproef, ongeveer 9% minder variantie in de uitkomst verklaart. De

waarde van F voor dit model is 6,87, deze is significant (p < 0,05). Dit betekent in het kort dat het

regressiemodel de uitkomst significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test is 2,58, ook

deze waarde ligt tussen 1 en 3 waardoor de errors in de regressie onafhankelijk zijn en de gemiddelde

VIF is 1,13 (1,13 + 1,13 / 2), dit ligt dicht bij 1 dus collineariteit is geen probleem in dit model. Aan de

absolute t-waardes is te zien dat controle van corruptie belangrijker is dan politieke stabiliteit en

afwezigheid van geweld/terrorisme in dit model. Hieronder volgt een interpretatie van de variabelen:


eenheid stijgt, dan daalt de brutowinstmarge met 17,42%. Dit geldt alleen als de variabele

politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme constant blijft.


politieke stabiliteit en afwezigheid van geweld/terrorisme met één eenheid stijgt, dan stijgt de

brutowinstmarge met 5,26%. Dit geldt alleen als controle van corruptie constant blijft.

Samenvatting

De politieke variabelen controle van corruptie en politieke stabiliteit en afwezigheid van

geweld/terrorisme spelen een rol bij alle financiële prestatiemaatstaven. De politieke variabele

kwaliteit van de regelgeving speelt ook nog een rol bij rentabiliteit eigen vermogen en rentabiliteit

totaal vermogen. Een stijging van de politieke variabele politieke stabiliteit en afwezigheid van

geweld/terrorisme of kwaliteit van de regelgeving zorgt voor een stijging van de financiële

prestatiemaatstaven (als de andere variabelen in het model constant blijven). Een stijging van de

politieke variabele controle van corruptie zorgt voor een daling van de financiële prestatiemaatstaven

(als de andere variabelen in het model constant blijven). Op basis van de aangepaste R² verklaren de

politieke variabelen 86% van de variantie in rentabiliteit eigen vermogen, 80% van de variantie in

rendement op tewerkgesteld kapitaal, 90% van de variantie in rentabiliteit totaal vermogen en 54%

van de variantie in de brutowinstmarge. De politieke variabelen van de Wereld Bestuursindicatoren

verklaren een groot deel van de variantie in rentabiliteit eigen vermogen, rendement op tewerkgesteld

kapitaal en rentabiliteit totaal vermogen. Voor de brutowinstmarge verklaren de politieke variabelen

van de Wereld Bestuursindicatoren in mindere mate de variantie in de uitkomst.

4.3.2 Regressie op basis van de Staatsfragiliteit Index

Tabel 16: Regressiemodel rentabiliteit eigen vermogen op basis van de Staatsfragiliteit Index * p < 0,05, ** p < 0,01Rentabiliteit eigen vermogen = b0 + b1X1 + b2X2 +b3X3 F = 16,04** DW = 2,32


Constante 12,87 (b0) 4,80 2,68*

X1: Politieke legitimiteit –5,91 (b1) 1,52 –3,89** 1,29

X2: Economische legitimiteit –2,54 (b2) 1,15 –2,22 1,89

X3: Sociale effectiviteit 3,95 (b3) 1,84 2,15 1,90

Rentabiliteit eigen vermogen = 12,87 + (–5,91 x politieke legitimiteit) + (–2,54 x economische

legitimiteit) + (3,95 x sociale effectiviteit).






significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test is 2,32 (1 < 2,32 < 3), waardoor de errors

in de regressie onafhankelijk zijn. De gemiddelde VIF is 1,69 (1,29 + 1,89 + 1,90 / 3), dit duidt op

enige samenhang tussen de voorspellende variabelen, maar het is niet een ernstige vorm van

samenhang. Aan de absolute t-waardes is te zien dat politieke legitimiteit belangrijker is dan

economische legitimiteit en sociale effectiviteit. Economische legitimiteit en sociale effectiviteit zijn

ongeveer even belangrijk. Hieronder volgt een interpretatie van de variabelen:

- Politieke legitimiteit (b1 = –5,91): De b1-waarde wijst aan als politieke legitimiteit met één

eenheid stijgt, dan daalt rentabiliteit eigen vermogen met 5,91%. Dit geldt alleen als economische

legitimiteit en sociale effectiviteit constant blijven.

- Economische legitimiteit (b2 = –2,54): De b2-waarde wijst aan als economische legitimiteit met

één eenheid stijgt, dan daalt rentabiliteit eigen vermogen met 2,54%. Dit geldt alleen als politieke

legitimiteit en sociale effectiviteit constant blijven. Het bovenstaande gaat alleen niet op omdat

deze variabele geen significante bijdrage heeft.

- Sociale effectiviteit (b3 = 3,95): De b3-waarde wijst aan als sociale effectiviteit met één eenheid

stijgt, dan stijgt rentabiliteit eigen vermogen met 3,95%. Dit geldt alleen als politieke legitimiteit

en economische legitimiteit constant blijven. Ook sociale effectiviteit is niet significant in dit

model.

Tabel 17: Regressiemodel rendement op tewerkgesteld kapitaal op basis van de Staatsfragiliteit Index * p < 0,05, ** p < 0,01, *** p < 0,001Rendement op tewerkgesteld kapitaal = b0 + b1X1 + b2X2 F = 12,35** DW = 1,61


Constante 20,99 (b0) 1,66 12,66***

X1: Politieke legitimiteit –5,46(b1) 1,48 –3,69** 1,05

X2: Economische legitimiteit –2,29 (b2) 0,92 –2,48* 1,05

Rendement op tewerkgesteld kapitaal = 20,99 + (–5,46 x politieke legitimiteit) + (–2,29 x

economische legitimiteit).


worden door politieke legitimiteit en economische legitimiteit. De aangepaste R² is 0,69. Dit is een

verschil van 7%, dit houdt in dat een model dat gebaseerd is op de populatie, in plaats van op een

steekproef, ongeveer 7% minder variantie in de uitkomst verklaart. De waarde van F voor dit model is

12,35, deze is erg significant (p < 0,01). Dit betekent in het kort dat het regressiemodel de uitkomst

behoorlijk significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test is 1,61 (1 < 1,61 < 3),

waardoor de veronderstelling, dat de errors in de regressie onafhankelijk zijn, aangenomen wordt. De

gemiddelde VIF is 1,05 (1,05 + 1,05 / 2), dit wijkt bijna niet af van 1 dus collineariteit is geen

probleem voor het model. Aan de absolute t-waardes is te zien dat politieke legitimiteit belangrijker is

dan economische legitimiteit. Hieronder volgt een interpretatie van de variabelen:


eenheid stijgt, dan daalt rendement op tewerkgesteld kapitaal met 5,46%. Dit geldt alleen als

economische legitimiteit constant blijft.


één eenheid stijgt, dan daalt rendement op tewerkgesteld kapitaal met 2,29%. Dit geldt alleen als

politieke legitimiteit constant blijft.

Tabel 18: Regressiemodel rentabiliteit totaal vermogen op basis van de Staatsfragiliteit Index * p < 0,05, ** p < 0,01, *** p < 0,001Rentabiliteit totaal vermogen = b0 + b1X1 + b2X2 +b3X3 F = 20,05** DW = 2,43


Constante 14,13 (b0) 1,02 13,84***

X1: Politieke effectiviteit –2,27 (b1) 0,99 –2,28 2,18

X2: Politieke legitimiteit –3,25 (b2) 0,94 –3,47* 1,46

X3: Economische legitimiteit –1,95 (b3) 0,70 –2,78* 2,09

Rentabiliteit totaal vermogen = 14,13 + (–2,27 x politieke effectiviteit) + (–3,25 x politieke

legitimiteit) + (–1,95 x economische legitimiteit).






significant voorspelt. De waarde van de Durbin Watson test is 2,43 (1 < 2,43 < 3), dit betekent dat de

errors in de regressie onafhankelijk zijn. De gemiddelde VIF is 1,91 (2,18 + 1,46 + 2,09 / 3), dit duidt

op enige samenhang tussen de voorspellende variabelen maar dit is niet in ernstige mate. Aan de

absolute t-waardes is verder te zien dat politieke legitimiteit belangrijker is dan economische

legitimiteit die op zijn beurt weer belangrijker is dan politieke effectiviteit. Hieronder volgt een

interpretatie van de variabelen:

- Politieke effectiviteit (b1 = –2,27): De b1-waarde wijst aan als politieke effectiviteit met één

eenheid stijgt, dan daalt rentabiliteit totaal vermogen met 2,27%. Dit geldt alleen als politieke

legitimiteit en economische legitimiteit constant blijven en als politieke effectiviteit significant is.

In dit geval is de variabele niet significant.


eenheid stijgt, dan daalt rentabiliteit totaal vermogen met 3,25%. Dit geldt alleen als politieke

effectiviteit en economische legitimiteit constant blijven.

Economische legitimiteit (b3 = –1,95): De b3-waarde wijst aan als economische legitimiteit met

één eenheid stijgt, dan daalt rentabiliteit totaal vermogen met 1,95%. Dit geldt alleen als politieke

legitimiteit en politieke effectiviteit constant blijven.

Tabel 19: Regressiemodel brutowinstmarge op basis van de Staatsfragiliteit Index ** p < 0,01, *** p < 0,001Brutowinstmarge = b0 + b1X1 F = 11,12** DW = 1,46


Constante 36,05 (b0) 1,85 19,51***

X1: Economische legitimiteit –3,36 (b1) 1,01 –3,34** 1,00

Brutowinstmarge = 36,05 + (–3,36 x economische legitimiteit).


worden door economische legitimiteit. De aangepaste R² is 0,50. Dit is een verschil van 5%, dit houdt

in dat een model dat gebaseerd is op de populatie, in plaats van op een steekproef, ongeveer 5%

minder variantie in de uitkomst verklaart. De waarde van F voor dit model is 11,12, deze is erg



errors in de regressie onafhankelijk zijn. Collineariteit speelt geen rol bij dit model, aangezien er maar

een variabele in het model is opgenomen. Hieronder volgt een interpretatie van economische

legitimiteit:


één eenheid stijgt, dan daalt de brutowinstmarge met 3,36%.

Samenvatting

De variabele economische legitimiteit speelt een rol bij rendement op tewerkgesteld kapitaal,

rentabiliteit totaal vermogen en de brutowinstmarge. Bij rentabiliteit eigen vermogen was

economische legitimiteit niet significant. De variabele politieke legitimiteit speelt een rol bij

rentabiliteit eigen vermogen, rendement op tewerkgesteld kapitaal en rentabiliteit totaal vermogen.

Een stijging (in dit geval dus meer fragiliteit) van een van de politieke variabelen zorgt voor een

daling van de financiële prestatiemaatstaven (als de andere variabelen in het model constant blijven).

Op basis van de aangepaste R² verklaren de politieke variabelen 82% van de variantie in rentabiliteit

eigen vermogen, 69% van de variantie in rendement op tewerkgesteld kapitaal, 85% van de variantie

in rentabiliteit totaal vermogen en 50% van de variantie in de brutowinstmarge. Net als bij de

regressievergelijkingen op basis van de Wereld Bestuursindicatoren, verklaren de politieke variabelen

van de Staatsfragiliteit Index een groot deel van de variantie in rentabiliteit eigen vermogen,

rendement op tewerkgesteld kapitaal en rentabiliteit totaal vermogen. Tot slot verklaren ook de

politieke variabelen van de Staatsfragiliteit Index, in mindere mate de variantie in de brutowinstmarge.

4.3.3 Regressie op basis van de Ibrahim Index

Tabel 20: Regressiemodel rentabiliteit eigen vermogen op basis van de Ibrahim Index * p < 0,05, ** p < 0,01Rentabiliteit eigen vermogen = b0 + b1X1 + b2X2 +b3X3 F = 15,49** DW = 2,44


Constante –84,79 (b0) 17,49 –4,85**

X1: Rechtsstaat 0,69 (b1) 0,13 5,43** 1,08

X2: Nationale veiligheid 0,39 (b2) 0,16 2,44* 1,07

X3: Rechten 0,70 (b3) 0,16 4,36** 1,05

Rentabiliteit eigen vermogen = –84,79 + (0,69 x rechtsstaat) + (0,39 x nationale veiligheid) + (0,70 x

rechten).






significant voorspelt. De waarde van Durbin Watson test is 2,44 (1 < 2,44 < 3), dit betekent dat de

errors in de regressie onafhankelijk zijn. De gemiddelde VIF is 1,07 (1,08 + 1,07 + 1,05 / 3), dit wijkt

bijna niet af van 1 waardoor collineariteit geen probleem is in dit model. Aan de absolute t-waardes is

te zien dat rechtsstaat belangrijker is dan rechten die op zijn beurt weer belangrijker is dan nationale

veiligheid. Hieronder volgt een interpretatie van de variabelen:

- Rechtsstaat (b1 = 0,69): De b1-waarde wijst aan als rechtsstaat met 1% stijgt, dan stijgt

rentabiliteit eigen vermogen met 0,69%. Dit geldt alleen als nationale veiligheid en rechten

constant blijven.

- Nationale veiligheid (b2 = 0,39): De b2-waarde wijst aan als nationale veiligheid met 1% stijgt,

dan stijgt rentabiliteit eigen vermogen met 0,39%. Dit geldt alleen als rechtsstaat en rechten

constant blijven.

- Rechten (b3 = 0,70): De b3-waarde wijst aan als rechten met 1% stijgt, dan stijgt rentabiliteit

eigen vermogen met 0,70%. Dit geldt alleen als rechtsstaat en nationale veiligheid constant

blijven.

Tabel 21: Regressiemodel rendement op tewerkgesteld kapitaal op basis van de Ibrahim Index * p < 0,05, ** p < 0,01, *** p < 0,001Rendement op tewerkgesteld kapitaal = b0 + b1X1 + b2X2 F = 22,08** DW = 2,42


Constante –16,73 (b0) 5,62 –2,98*

X1: Persoonlijke veiligheid 0,32 (b1) 0,05 6,05*** 1,03

X2: Rechten 0,51 (b2) 0,13 3,77** 1,03

Rendement op tewerkgesteld kapitaal = –16,73 + (0,32 x persoonlijke veiligheid) + (0,51 x rechten).


worden door persoonlijke veiligheid en rechten. De aangepaste R² is 0,81. Dit is een verschil van 4%,





errors in de regressie onafhankelijk zijn. De gemiddelde VIF is 1,03 (1,03 + 1,03 / 2), dit wijkt bijna

niet af van 1 waardoor collineariteit geen probleem is in dit model. Aan de absolute t-waardes is te

zien dat persoonlijke veiligheid belangrijker is dan rechten. Hieronder volgt een interpretatie van de

variabelen:

- Persoonlijke veiligheid (b1 = 0,32): De b1-waarde wijst aan als persoonlijke veiligheid met 1%

stijgt, dan stijgt rendement op tewerkgesteld kapitaal met 0,32%. Dit geldt alleen rechten constant

blijft.

- Rechten (b2 = 0,51): De b2-waarde wijst aan als rechten met 1% stijgt, dan stijgt rendement op

tewerkgesteld kapitaal met 0,51%. Dit geldt alleen als persoonlijke veiligheid constant blijft.

Tabel 22: Regressiemodel rentabiliteit totaal vermogen op basis van de Ibrahim Index ** p < 0,01, *** p < 0,001Rentabiliteit totaal vermogen = b0 + b1X1 + b2X2 +b3X3 F = 22,55** DW = 2,63


Constante –64,20 (b0) 9,52 –6,75***

X1: Rechtsstaat 0,40 (b1) 0,07 5,81** 1,08

X2: Nationale veiligheid 0,38 (b2) 0,09 4,35** 1,07

X3: Rechten 0,44 (b3) 0,09 5,02** 1,05

Rentabiliteit totaal vermogen = –64,20 + (0,40 x rechtsstaat) + (0,38 x nationale veiligheid) + (0,44 x

rechten).







errors in de regressie onafhankelijk zijn. De gemiddelde VIF is 1,07 (1,08 + 1,07 + 1,05 / 3), dit wijkt

bijna niet af van 1 waardoor collineariteit geen probleem is in dit model. Aan de absolute t-waardes is

te zien dat rechtsstaat belangrijker is dan rechten die op zijn beurt weer belangrijker is dan nationale

veiligheid. Hieronder volgt een interpretatie van de variabelen:

- Rechtsstaat (b1 = 0,40): De b1-waarde wijst aan als rechtsstaat met 1% stijgt, dan stijgt

rentabiliteit totaal vermogen met 0,40%. Dit geldt alleen als nationale veiligheid en rechten

constant blijven.

- Nationale veiligheid (b2 = 0,38): De b2-waarde wijst aan als nationale veiligheid met 1% stijgt,

dan stijgt rentabiliteit totaal vermogen met 0,38%. Dit geldt alleen als rechtsstaat en rechten

constant blijven.

- Rechten (b3 = 0,44): De b3-waarde wijst aan als rechten met 1% stijgt, dan stijgt rentabiliteit

totaal vermogen met 0,44%. Dit geldt alleen als rechtsstaat en nationale veiligheid constant

blijven.

Tabel 23: Regressiemodel brutowinstmarge op basis van de Ibrahim Index * p < 0,05, ** p < 0,01, *** p < 0,001Brutowinstmarge = b0 + b1X1 + b2X2 F = 25,53*** DW = 2,26


Constante –21,91 (b0) 7,36 –2,98*

X1: Verantwoordelijkheid 0,71 (b1) 0,12 5,73*** 1,01

X2: Rechten 0,53 (b2) 0,11 4,88** 1,01

Brutowinstmarge = –21,91 + (0,71 x verantwoordelijkheid) + (0,53 x rechten).


worden door verantwoordelijkheid en rechten. De aangepaste R² is 0,83. Dit is een verschil van 4%,





errors in de regressie onafhankelijk zijn. De gemiddelde VIF is 1,01 (1,01 + 1,01 / 2), dit wijkt bijna

niet af van 1 waardoor collineariteit geen probleem is in dit model. Aan de absolute t-waardes is te

zien dat verantwoordelijkheid belangrijker is dan rechten. Hieronder volgt een interpretatie van de

variabelen:

- Verantwoordelijkheid (b1 = 0,71): De b1-waarde wijst aan als verantwoordelijkheid met 1% stijgt,

dan stijgt brutowinstmarge met 0,71%. Dit geldt alleen als rechten constant blijft.

- Rechten (b2 = 0,53): De b2-waarde wijst aan als rechten met 1% stijgt, dan stijgt brutowinstmarge

met 0,53%. Dit geldt alleen als verantwoordelijkheid constant blijft.

Samenvatting

De politieke variabele rechten speelt een rol bij alle financiële prestatiemaatstaven. De politieke

variabelen rechtsstaat en nationale veiligheid spelen een rol bij rentabiliteit eigen vermogen en

rentabiliteit totaal vermogen. De politieke variabele persoonlijke veiligheid speelt een rol bij

rendement op tewerkgesteld kapitaal en de politiek variabele verantwoordelijkheid speelt nog een rol

bij de brutowinstmarge. Een stijging van een van de politieke variabelen zorgt voor een stijging van de

financiële prestatiemaatstaven (als de andere variabelen in het model constant blijven). Op basis van

de aangepaste R² verklaren de politieke variabelen 81% van de variantie in rentabiliteit eigen

vermogen, 81% van de variantie in rendement op tewerkgesteld kapitaal, 87% van de variantie in

rentabiliteit totaal vermogen en 83% van de variantie in de brutowinstmarge. De politieke variabelen

van de Ibrahim Index verklaren een groot deel van de variantie in alle financiële prestatiemaatstaven

in tegenstelling tot de politieke variabelen van de Wereld Bestuursindicatoren en de Staatsfragiliteit

Index.

HOOFDSTUK 5 Conclusie

5.1 Beantwoording van de onderzoeksvraagUit literatuuronderzoek is gebleken dat politiek risico vooral heersend is in opkomende markten en een

belangrijkere determinant is van aandelenrendementen in opkomende markten dan in ontwikkelde

markten. Het doel van deze scriptie was om te onderzoeken wat voor effect politiek risico heeft op de

financiële prestatie van bedrijven op de Egyptian Exchange en welke politieke indicatoren precies een

rol spelen hierbij. Inmiddels kan er dus een antwoord worden gegeven op onze onderzoeksvraag. Die

luidde: “Wat is het verwachte effect van een verhoogd politiek risico op de prestatie van bedrijven op

de financiële markt in Egypte?”

Ten eerste kan er aan de hand van de significante correlaties worden geconcludeerd dat een daling van

de politieke indicatoren (wat resulteert in een hoger politiek risico) samenhangt met een slechtere

prestatie van bedrijven op de Egyptian Exchange. Zodra de politieke indicatoren uit het onderzoek

slechter of fragieler worden, dalen de financiële prestatiemaatstaven. Dit geldt bijna voor alle

variabelen in het onderzoek. De uitzonderingen zijn controle van corruptie en inspraak en

verantwoordelijkheid van de Wereld Bestuursindicatoren en de uitzondering van de Staatsfragiliteit

Index is veiligheidseffectiviteit.

De resultaten van de regressievergelijkingen bevestigen de bevindingen van de correlaties. Namelijk

dat de politieke indicatoren een significante bijdrage leveren en dat een achteruitgang van een van de

politieke indicatoren (met als gevolg een hoger politiek risico) leidt tot een daling van de financiële

prestatiemaatstaven uit het onderzoek. Alleen controle van corruptie had een signifcant tegengesteld

effect.

Een verklaring voor het tegengestelde effect van controle van corruptie kan liggen in het feit dat veel

bedrijven in Egypte banden hadden met het corrupte regime van Mubarak en gefinancierd werden

door het regime. Een betere controle van corruptie zou nadelig zijn geweest voor deze bedrijven.

Aan de hand van het onderzoek kan verder gezegd worden dat politiek risico ook een grote rol speelt

voor de financiële prestatie en markt in Egypte en Egypte als opkomende markt geen uitzondering

vormt. Ook de factoren die leiden tot politiek risico in Egypte zijn duidelijk geworden door het

onderzoek.

5.2 Beperkingen en aanbevelingenEen van de beperkingen is dat van de 236 bedrijven die momenteel actief zijn op de Egyptian

Exchange volgens Orbis, er maar 50 bedrijven zijn met de beschikbare financiële data van het

onderzoek voor de periode van 2002 t/m 2012. Vooral het rendement op tewerkgesteld kapitaal en de

brutowinstmarge van bedrijven waren in mindere mate beschikbaar. Veel onderzoeken richten zich

logischerwijs al op de aandelenprijzen (beter beschikbaar) voor het onderzoeken van de relatie met

politiek risico Een aanbeveling voor vervolgonderzoek zou echter zijn om andere relevante maatstaven

te kiezen die een grotere steekproef zouden opleveren.

Verder zijn de financiële data en de politieke risico data voor dit onderzoek op jaarlijkse basis.

Maandelijkse data of data per kwartaal zullen in dit geval betere resultaten kunnen opleveren. Vooral

in het geval van de politieke risico data is het moeilijker om deze data per maand of per kwartaal

beschikbaar te hebben. Een aanbeveling zou daarom zijn om bij vervolgonderzoek met maandelijkse

data te gaan werken als een bepaalde poltieke index deze beschikbaar heeft. Het is tevens in 2013 en

2014 nog redelijk onrustig geweest in Egypte op politiek gebied. Dit zou eventueel kunnen bijdragen

aan betere resultaten. Ook het tegengestelde effect van controle van corruptie kan verdwijnen in de

toekomst, aangezien sommige bedrijven hun banden met het corrupte regime hebben moeten afbreken.

Een andere beperking is dat de bedrijven in het onderzoek allemaal worden blootgesteld aan dezelfde

politieke indicatoren en invloed, terwijl sommige bedrijven in mindere mate blootgesteld zijn aan de

politieke indicatoren door bijvoorbeeld meer internationale activiteiten (Beaulieu et al., 2005).

REFERENTIES

Akrani, G. (2012). Types of Risk: Systematic and Unsystematic Risk in Finance. Retrieved July 30,

2014, from http://kalyan-city.blogspot.com/2012/01/types-of-risk-systematic-and.html

Babbie, E. (2012). The Practice of Social Research (13th ed.). Belmont, CA: Wadsworth Cengage

Learning.

Bailey, W., & Chung, Y.P. (1995). Exchange Rate Fluctuations, Political Risk and Stock Returns:

Some Evidence from an Emerging Market. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 30(4),

541-561.

Banken in Egypte weer open. (2011, 20 februari). NOS. Op 15 augustus 2014 ontleend aan

http://nos.nl/artikel/220269-banken-in-egypte-weer-open.html

Beaulieu, M.C., Cosset, J.C., & Essaddam, N. (2005). The Impact of Political Risk on the Volatility

of Stock Returns: The Case of Canada. Journal of International Business Studies, 36(6), 701-718.

Beurs Cairo weer open. (2011, 24 maart). Trouw. Op 15 augustus 2014 ontleend aan

http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/1864341/2011/03/24/Beurs-Cairo-

weer-open.dhtml

Bilson, C.M., Brailsford, T.J., & Hooper, V.C. (2002). The Explanatory Power of Political Risk in

Emerging Markets. International Review of Financial Analysis, 11(1), 1-27.

Busse, M., & Hefeker, C. (2007). Political Risk, Institutions and Foreign Direct Investment. European

Journal of Political Economy, 23(2), 397-415.

Center for Systematic Peace. (2013). State Fragility Index [Data file and code book]. Retrieved

June 13, 2014, from http://www.systemicpeace.org/inscrdata.html

Diamonte, R.L., Liew, J.M., & Stevens, R.L. (1996). Political Risk in Emerging and Developed

Markets. Financial Analysts Journal, 52(3), 71-76.

Egyptian Exchange. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved August 18, 2014, from

http://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Exchange

Egyptische beurs weer open. (2011, 23 maart). Nieuws. Op 15 augustus 2014 ontleend aan

http://www.nieuws.nl/economie/20110323/Egyptische-beurs-weer-open

Emerging markets. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved August 18, 2014, from

http://en.wikipedia.org/wiki/Emerging_markets

Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS (3rd ed.). Los Angeles, CA: SAGE.

Fitzpatrick, M. (1983). The Definition and Assessment of Political Risk in International Business: A

http://en.wikipedia.org/wiki/Emerging_markets

http://www.nieuws.nl/economie/20110323/Egyptische-beurs-weer-open

http://en.wikipedia.org/wiki/Egyptian_Exchange

http://www.systemicpeace.org/inscrdata.html

http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/1864341/2011/03/24/Beurs-Cairo-weer-open.dhtml

http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/1864341/2011/03/24/Beurs-Cairo-weer-open.dhtml

http://nos.nl/artikel/220269-banken-in-egypte-weer-open.html

http://kalyan-city.blogspot.com/2012/01/types-of-risk-systematic-and.html

Review of the Literature. Academy of Management Review, 8(2), 249-254.

Girard, E., & Sinha, A.K. (2008). Risk and Return in the Next Frontier. Journal of Emerging Market

Finance, 7(1), 43-80.

Klaassen, J., Hoogendoorn, M.N., & Vergoossen, R.G.A. (2008). Externe verslaggeving (7de druk).

Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.

Kobrin, S.J. (1982). Managing Political Risk Assessment: Strategic Response to Environmental

Change. Berkeley: University of California Press.

Lensink, R., Hermes, N., & Murinde, V. (2000). Capital Flight and Political Risk. Journal of

International Money and Finance, 19(1), 73-92.

Loth, R. (n.d.). Profitability Indicator Ratios. In Investopedia. Retrieved July 28, 2014, from

http://www.investopedia.com/university/ratios/profitability-indicator/

Mo Ibrahim Foundation. (2013). Ibrahim Index of African Governance [Data file and code book].

Retrieved June 13, 2014, from http://www.moibrahimfoundation.org/interact/

NOS. (z.j.). Nieuwsarchief. Zoektermen: Egypte en Arabische Lente. Op 20 augustus 2014 ontleend

aan http://nos.nl/

Orbis. (2014). Profitability Ratios [Data file]. Retrieved June 12, 2014, from

https://orbis.bvdinfo.com/version-2014812/Home.serv?product=orbisneo

Perotti, E.C., & Oijen, P. van (2001). Privatization, Political Risk and Stock Market Development in

Emerging Economies. Journal of International Money and Finance, 20(1), 43-69.

Sioncke, Y. (2009). Financieel beleid. Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten.

Truitt, J.F. (1974). Expropriation of Private Foreign Investment. Bloomington: Graduate School of

Business, Division of Research, Indiana University.

World Bank. (2013). Worldwide Governance Indicators [Data file and code book]. Retrieved June 13,

2014, from http://data.worldbank.org/data-catalog/worldwide-governance-indicators

http://data.worldbank.org/data-catalog/worldwide-governance-indicators

https://orbis.bvdinfo.com/version-2014812/Home.serv?product=orbisneo

http://nos.nl/

http://www.moibrahimfoundation.org/interact/

http://www.investopedia.com/university/ratios/profitability-indicator/

APPENDIX A Politieke gebeurtenissen in Egypte van 2002 t/m 2012

De volgende tabel is gemaakt op basis van het nieuwsarchief van de NOS. In de tabel staan alle

relevante politieke gebeurtenissen in Egypte voor de periode van 2002 t/m 2012. Voor 2002 werden er

geen nieuwsberichten met een politieke strekking gevonden. Het is goed mogelijk dat er in 2002 wel

relevante politieke gebeurtenissen in Egypte waren.

Tabel 24: Politieke gebeurtenissen in Egypte van 2002 t/m 2012 (NOS, z.j.)20-3-2003 Protest tegen Mubarak en de regering op Tahrirplein.

21-3-2003 Confrontaties protestanten en veiligheidsdienst.

7-10-2004 Reeks bomaanslagen in de Sinaï, bij Egyptische grens met Israel, kost 34 mensen het leven.

7-4-2005 Vier doden bij bomaanslag in Cairo.

30-4-2005 Bij een zelfmoordaanslag bij het Egyptisch museum raken vier buitenlandse toeristen gewond.

25-5-2005 Oppositie wil boycot referendum over grondwetswijziging (waarin staat dat voor het eerst

meerdere kandidaten bij de presidentsverkiezingen zijn toegelaten).

23/24-7-2005 88 doden bij bomaanslagen in de Egyptische badplaats Sharm el-Sheikh. Bijna honderd mensen

gearresteerd door Egyptische veiligheidsdiensten n.a.v. bomaanslagen.

7-9-2005 Eerste presidentsverkiezingen met meerdere kandidaten, onrust door demonstratie van

tegenstanders van bewind. Demonstratie tegen corruptie en onderdrukking.

8-9-2005 Mubarak winnaar bij verkiezingen met meerdere kandidaten. Oppositiepartijen,

mensenrechtenorganisaties en burgers: er is gefraudeerd op grote schaal.

20-11-2005 Rellen tussen aanhangers regerende NDP en Moslimbroederschap tijdens tweede ronde

verkiezingen. 200 leden Moslimbroederschap opgepakt voordat stembureaus open gaan.

30-12-2005 Twintig Sudanese immigranten omgekomen bij gevechten met oproerpolitie in Cairo.

4-2-2006 Familieleden van slachtoffers veerbootramp in botsing met oproerpolitie in Safaga. Politie

gebruikt traangasgranaten tegen familieleden die proberen een ziekenhuis binnen te komen.

24/25-4-2006 Dertig doden en meer dan 150 gewonden bij drie bomaanslagen in vakantieplaats Dahab. Tien

verdachten opgepakt n.a.v. de bomaanslagen in Dahab.

26-4-2006 Twee zelfmoordterroristen plegen een aanslag op leden van internationale vredesmissie in

Sinaï-gebied. Geen gewonden gevallen. Ook bomaanslag op politiebureau in Sinaï-gebied.

4-8-2006 5000 mensen betogen tegen Israël en de Verenigde Staten.

29-10-2006 Egypte stuurt 5000 extra militairen naar de grens met de Gazastrook. Regering in Cairo is bang

dat Israël in het grensgebied bombardementen zal uitvoeren.

22-2-2007 Weblogger veroordeeld tot vier jaar celstraf. Volgens de rechtbank heeft hij de islam en

Mubarak beledigd.

23/24-1-2008 Duizenden Palestijnen vluchten via gaten in de afscheidingsmuur naar Egypte voor voedsel en

brandstof.

25-1-2008 Palestijnen maken nieuwe gaten in grens met Egypte over een lengte van kilometers. Poging

wordt gedaan om gaten te dichten. Oproerpolitie raakt slaags met Palestijnen.

26-1-2008 Egypte belooft dat grensovergang Rafah open blijft. Bij verschillende incidenten tussen

grenswachten en Palestijnen zijn veertig Egyptenaren gewond geraakt. Israëlische troepen bij

de grens met Egypte in verhoogde staat van paraatheid.

27-1-2008 Israël eist dat Egypte de grens met de Gazastrook onmiddellijk weer sluit. De Israëlische eis is

reactie op een besluit van Egypte om grensovergang open te houden.

3-2-2008 Militairen dichten laatste gaten in grensversperringen. Alleen mensen die naar huis willen,

mogen de grens nog over.

4-2-2008 Vuurgevecht (traangas en waarschuwingsschoten) tussen Egyptische militairen en Palestijnse

militanten bij grensovergang Rafah. Een Palestijn dood, zes gewonden.

17-2-2008 50 leden van verboden Moslimbroederschap opgepakt. Volgens leden proberen Egyptische

autoriteiten te voorkomen dat ze meedoen aan gemeenteraadsverkiezingen.

21-3-2008 Smokkelaarstunnel Egypte-Gaza ingestort. Vier Palestijnen in kritieke toestand, vijfde

smokkelaar vermist. Woordvoerder Hamas: Egyptische veiligheidsagenten hebben bedwelmend

gas in de tunnel gespoten. Egypte ontkent dat.

8-4-2008 Gemeenteraadsverkiezingen. Onrust door lage lonen en verhoogde voedselprijzen. Egyptische

politie rukt massaal uit om stakingen en demonstraties in de kiem te smoren. In Mahalla El-

Kobra 150 arrestaties en 80 gewonden bij rellen.

2-7-2008 Duizenden Palestijnen bestormen grensovergang Rafah. Zes bewakers gewond door

rondvliegende stenen.

28-12-2008 Egyptische grenswacht doodgeschoten door Palestijn. Grenswachten proberen oversteek

Palestijnen tegen te houden.

12-1-2009 Verschillende demonstraties tegen het optreden van Israël in de Gazastrook. De Egyptische

politie pakt 21 leden van de verboden Moslimbroederschap op.

22/23-2-2009 Eén toerist omgekomen en 20 mensen gewond geraakt bij aanslag in Cairo. Tweede explosief

door politie onschadelijk gemaakt. Elf verdachten opgepakt na aanslag.

3-5-2009 Rellen in Cairo uit protest tegen maatregel om alle varkens in het land af te maken. Twaalf

mensen gewond bij botsingen tussen honderden varkenshouders en politie.

6-1-2010 Egyptische veiligheidsdiensten slaags met Palestijnen bij grens met Gazastrook.

Een dode en 24 gewonden. Gevechten breken uit na een demonstratie.

7-1-2010 Aanslag op christenen. Zes kopten dood en negen gewonden. Ze werden beschoten door

moslims vanuit een rijdende auto. Drie daders hebben zichzelf aangegeven bij de politie.

8-1-2010 Honderden orthodoxe christenen van de koptische kerk slaags met de politie in Nag Hamadi.

Politie zet traangas in tegen betogers.

8-2-2010 Twaalf leden en de nummer twee van de Moslimbroederschap opgepakt door politie.

Arrestaties worden gezien als poging om de voorbereiding van de Moslimbroederschap op de

parlementsverkiezingen te desoriënteren.

21-9-2010 300 demonstranten steken afbeeldingen van Mubarak in brand. Politie maakt een eind aan dit

protest. Enkele mensen raken hierbij gewond. Politie arresteert sommige betogers en neemt

opnames BBC en Al Jazeera in beslag.

21-11-2010 Meer dan honderd aanhangers van Moslimbroederschap in meerdere steden opgepakt door

politie. Moslimbroederschap: 700 aanhangers vastgezet. Partij zou bij de verkiezingen een

groot gevaar vormen voor de NDP.

1-12-2010 Moslimbroederschap en een liberale partij boycotten tweede ronde verkiezingen.

Moslimbroederschap: er is gefraudeerd door de partij van Mubarak bij de eerste ronde.

7-12-2010 NDP: 420 van 508 zetels tijdens parlementsverkiezingen. 70 zetels onafhankelijke kandidaten

en 14 zetels andere politieke partijen. Vrije hand voor NDP.

1-1-2011 Aanslag bij kerk Egypte: 21 doden en meer dan 20 gewonden. Na de explosie gevechten tussen

christenen, moslims en de politie.

3-1-2011 Diverse arrestaties na aanslag. Zeven verdachten vast. Koptische christenen gaan weer de straat

op en vechten met politie.

11-1-2011 Politieman buiten dienst schiet een 71-jarige christen dood en verwond vier andere vrouwen in

het zuiden van Egypte.

16-1-2011 Moslim ter dood veroordeeld voor het vermoorden van 6 koptische christenen en een

politieman in 2010.

17-1-2011 Man probeert zichzelf te verbranden voor het parlementsgebouw in Cairo.

25-1-2011 Vier doden bij massale demonstraties in Egypte. Duizenden mensen slaags met oproerpolitie.

Ze willen einde armoede, corruptie, werkloosheid en vertrek Mubarak.

26-1-2011 Egypte stelt demonstratieverbod in. Iedereen die aan een betoging meedoet of zich provocerend

uitlaat, wordt vervolgd. Twitter inmiddels geblokkeerd in Egypte.

27-1-2011 Betogers in Suez steken politiepost in brand uit woede over het geweld van de politie.

Tot nu toe zo’n 700 betogers gearresteerd bij demonstraties.

28-1-2011 Harde confrontaties tussen politie en tienduizenden demonstranten. Kantoren van NDP in brand

gestoken. Bij betogingen 17 doden en 800 gewonden.

Internetverkeer wordt ontregeld en mobiele telefoonverkeer wordt bemoeilijkt.

29-1-2011 Egyptische regering neemt ontslag. Oud-militair Shafik nieuwe premier. Suleiman nieuwe

vicepresident (vertrouwelingen van Mubarak). Confrontaties tussen politie en betogers.

Betogers bestormen ministerie van Binnenlandse Zaken. Drie betogers neergeschoten.

30-1-2011 Duizenden gevangenen ontsnappen uit vier gevangenissen. Bendes jongeren plunderen winkels

en supermarkten. Ook appartementen en villa’s leeggeroofd. Duizenden reizigers gestrand op

vliegveld Cairo door vluchtannuleringen. Regime doet al-Jazeera in de ban.

31-1-2011 Mubarak biedt oppositie dialoog aan. Treinverkeer ligt in grote delen van Egypte plat.

Duizenden betogers op Tahrirplein.

1-2-2011 Vreedzame betoging van honderdduizenden. Mubarak kondigt aan om in september af te

treden. Betogers nemen geen genoegen hiermee.

2-2-2011 Onrustig in centrum Cairo. Gevechten tussen aanhangers en tegenstanders van Mubarak. Een

dode gevallen en 600 gewonden. Leger hield zich grotendeels afzijdig.

3-2-2011 Vijf doden en dertien gewonden bij gevechten op Tahrirplein in Cairo. Verscheidene

buitenlandse journalisten werden mishandeld door aanhangers van Mubarak.

6-2-2011 Toezeggingen aan de oppositie van de regering: persvrijheid en vrijlating van betogers.

Voorstellen voor presidentschap: meerdere kandidaten en maximumtermijn president.

7-2-2011 Salarisverhoging van 15% voor ambtenaren. Ook pensioenen omhoog. Zo’n zes miljoen

mensen profiteren hiervan. Gezien als poging van kabinet om protest te breken.

8-2-2011 Massaprotest tegen Mubarak weer opgelaaid in Cairo.

Human Rights Watch: sinds eind januari 297 doden bij demonstraties.

9-2-2011 Tweede tentenkamp door demonstranten opgezet voor het parlementsgebouw in Cairo.

Steeds meer werknemers van bedrijven leggen werk neer als steunbetuiging.

10-2-2011 Sinds begin van de protesten honderden, mogelijk duizenden betogers opgepakt door leger. Een

aantal van hen is gemarteld. Werknemers eisen betere arbeidsvoorwaarden.

11-2-2011 Protesten, waarna Mubarak aftreedt en de macht wordt overgedragen aan de Opperste Raad van

de Strijdkrachten.

12-2-2011 Betogers vormen volksbeweging, om te onderhandelen met het leger over het te voeren beleid.

Ze willen ook bepalen of en wanneer er weer wordt gedemonstreerd.

13-2-2011 Parlement ontbonden door het leger. Grondwet buiten werking gesteld. Agenten eisen bij

ministerie van Binnenlandse Zaken loonsverhoging en immuniteit rechtsvervolging.

15-2-2011 Moslimbroederschap: politieke partij oprichten. Hiervoor alleen met onafhankelijke kandidaten

bij verkiezingen. Leger belooft eerlijke verkiezingen en nieuwe grondwet.

18-2-2011 Drie oud-ministers opgepakt op verdenking van verduistering en machtsmisbruik. Leger:

stakingen niet meer toegestaan. Schadelijk voor de economie en nationale veiligheid.

19-2-2011 Gematigde moslimpartij (Centrumpartij) gelegaliseerd. Vijftien jaar lang verboden, maar kan

nu meedoen aan de verkiezingen.

22-2-2011 Vijf Mubarak-ministers herbenoemd bij interim-regering, die de verkiezingen zal voorbereiden.

Egyptenaren eisen hierdoor dat de interim-regering opstapt.

26-2-2011 Militairen treden hard op tegen demonstranten op Tahrirplein. Enkele honderden mensen

bleven op het plein na het uitgaansverbod.

28-2-2011 Egypte legt Mubarak reisverbod op. Ook zijn de tegoeden van Mubarak bevroren.

3-3-2011 Premier Shafik stapt op. Besluit volgt op druk van de oppositie.

4-3-2011 Nieuwe premier Sharaf. Demonstratie voor democratische hervormingen.

5-3-2011 Gebouw veiligheidsdienst bestormd, betogers eisen afschaffing veiligheidsdienst en einde

noodtoestand. Proces tegen oud minister van Binnenlandse Zaken begonnen. Hij wordt

beschuldigd van fraude.

6-3-2011 Premier Sharaf benoemt drie nieuwe ministers.

9-3-2011 Tien mensen omgekomen bij gevechten tussen moslims en kopten. Ongeveer honderd mensen

raken gewond. Kopten protesteren tegen brandstichting in een kerk in Helwan.

12-3-2011 Partijbeperkingen opgeheven. Een partij mag nu opgericht worden zonder toestemming van een

commissie.

15-3-2011 Veiligheidsdienst ontbonden. De dienst pleegde mensenrechtenschendingen.

Nieuwe dienst ontstaan: Nationale Veiligheidsmacht.

19/20-3-2011 In een referendum stemt 77% vóór gewijzigde grondwet. Opkomst: 41%. Ambtstermijn

president beperkt tot acht jaar en meerdere partijen bij verkiezingen.

23-3-2011 Nieuwe wet: oproepen tot protesten of stakingen strafbaar indien zulke protesten werk hinderen

in publieke en private instellingen.

28-3-2011 Egypte versoepelt uitgaansverbod, die sinds eind januari van kracht is. Vanaf heden mag

niemand op straat zijn tussen 2 en 5 uur ‘s nachts.

5-4-2011 Religieus geweld tussen moslims en kopten.

9-4-2011 Betogers slaags met oproerpolitie en leger. Ze eisen berechting van Mubarak.

10-4-2011 Mubarak en zijn twee zoons opgeroepen door justitie voor verhoor. Honderden betogers eisen

vervolging van Mubarak en leden van zijn regime.

13-4-2011 Arrestatie Mubarak en zijn twee zoons aangekondigd. Onderzoek naar corruptie en de rol bij

het geweld tegen betogers. Ze blijven twee weken vast zitten.

16-4-2011 Rechter ontbindt partij van Mubarak (NDP). Tegoeden van de partij zijn overgedragen aan de

staat. Dit was een van de belangrijkste eisen van de betogers.

19-4-2011 Hoofd onderzoekscommissie: Mubarak medeplichtig aan het doden van 846 betogers. Mubarak

gaf veiligheidsagenten toestemming om te schieten.

30-4-2011 Moslimbroederschap richt de partij Vrijheid en Recht op voor deelname aan de verkiezingen.

5-5-2011 Oud minister van Binnenlandse Zaken krijgt twaalf jaar cel voor corruptie en witwassen geld.

Ook moet hij een boete betalen van €1,5 mln.

8-5-2011 190 aanhoudingen na gevechten tussen moslims en kopten. Twaalf doden en tientallen

gewonden.

10-5-2011 Oud minister van Toerisme krijgt vijf jaar cel voor corruptie.

12-5-2011 48 koptische kerken weer open. Ook einde aan extra strenge bouwvoorschriften kerken.

15-5-2011 65 kopten gewond bij religieus geweld. Eis kopten: einde aan godsdienstig geweld.

16-5-2011 Rellen bij ambassade Israël. Palestijnen bestormen ambassade. Twintig gewonden.

19-5-2011 Amnesty International: nog steeds mensenrechtenschendingen in Egypte.

21-5-2011 Christenen beëindigen na twee weken hun protestactie voor gebouw van staatstelevisie.

24-5-2011 Mubarak en zijn twee zoons vervolgd voor medeplichtigheid aan dood betogers.

28-5-2011 Boetes voor Mubarak (€23,5mln), oud-minister Binnenlandse Zaken (€35mln) en oud-premier

Nazif (€5mln) voor platleggen mobiele telefoonverkeer en internet in januari.

25-6-2011 Tientallen gewonden bij rellen tussen aanhangers en tegenstanders van Mubarak.

29-6-2011 Duizend gewonden bij betoging van nabestaanden van slachtoffers.

8-7-2011 Opnieuw demonstraties Tahrirplein. Eisen: ontslag en berechting ‘foute’ politieagenten,

snellere berechting oude garde en doorvoering democratische hervormingen.

13-7-2011 Ontslag 600 politiemensen. 37 hiervan worden vervolgd voor doden betogers.

17/18-7-2011 Minister van Buitenlandse Zaken en minister van Handel en Industrie stappen op. Minister van

Oudheden ontslagen.

24-7-2011 Betoging tegen het leger. 140 gewonden bij gevechten tussen betogers.

29-7-2011 Duizenden betogers Tahrirplein eisen invoering islamitische staat en islamitisch recht.

1-8-2011 Leger veegt Tahrirplein schoon. Tientallen tentjes van demonstranten verwijderd.

3-8-2011 Mubarak pleit onschuldig. Hij ontkent alle aanklachten op eerste dag proces. Opstootjes tussen

aanhangers en tegenstanders Mubarak.

11-8-2011 Begin opheffing noodtoestand die al 30 jaar geldt. Een van de belangrijkste eisen van betogers.

5-9-2011 Opstootjes bij proces Mubarak tussen nabestaanden van slachtoffers en aanhangers van

Mubarak. Een paar mensen raken gewond.

10-9-2011 Duizenden betogers bestormen Israëlische ambassade in Cairo. Politie hield zich urenlang

afzijdig. Twee doden en meer dan duizend gewonden.

15-9-2011 Tien jaar cel + boete van €40mln voor zowel staalmagnaat Ahmed Ezz als topambtenaar Amr

Assal wegens corruptie. Oud-minister van Economische Zaken 15 jaar cel + boete van

€170mln. Maar hij is voortvluchtig.

3-10-2011 Legerleider Tantawi: Mubarak heeft leger en politie nooit opgedragen om te schieten op

betogers.

9-10-2011 Protest van honderden kopten in Cairo loopt uit op rellen met politie. 26 doden en honderden

gewonden. Protest tegen aanval op kerk in Aswan.

10-10-2011 Kopten raken bij kerk in Cairo opnieuw slaags met politie en leger. Man ter dood veroordeeld

voor het doden van 6 kopten begin vorig jaar.

15-10-2011 Verbod religiediscriminatie.

19-11-2011 Een dode en meer dan 600 gewonden bij rellen op Tahrirplein. Betogers eisen dat de macht

wordt overgedragen aan het volk.

20-11-2011 Weer doden (zeker 3, mogelijk 7) bij gevechten op Tahrirplein. Leger wou het plein

schoonvegen. Ook protesten in Alexandrië (1 dode), Suez, Minya en Aswan.

21-11-2011 Derde dag op rij ongeregeldheden Tahrirplein. Interim-regering stapt op n.a.v. geweld.

22-11-2011 Amnesty: op sommige punten is de mensenrechtensituatie verslechterd.

Protesten in Cairo en Alexandrië houden aan na concessie.

23/24-11-

2011

Geweld op Tahrirplein opgelaaid. Ook in Alexandrië en Islamylia weer confrontaties.

25-11-2011 Nieuwe premier Ganzouri. Taak: vormen van nationale regering. Burgers nog steeds

ontevreden. Sinds begin protest 41 doden en ten minste 3200 gewonden.

28/29-11-

2011

Lange rijen stembureaus bij eerste ronde parlementsverkiezingen. Leden Moslimbroederschap

houden wacht bij stemlokalen. Rustig verloop.

4-12-2011 Moslimbroederschap (37%) grootste geworden bij eerste ronde parlementsverkiezingen.Streng

islamitische al-Nour-partij haalt 24%.

17-12-2011 Hevige confrontaties Tahrirplein. Tenten in brand gestoken en betogers weggehaald.

19-12-2011 Opnieuw doden bij gevechten tussen betogers en leger. Afgelopen dagen 14 doden en

honderden gewonden.

20-12-2011 Vrouwenprotest tegen geweld veiligheidstroepen tegen vrouwen. Vijfde dag op rij rellen.

31-12-2011 Geen invallen meer bij kantoren internationale organisaties. Vermoeden: organisaties geven

geld aan oppositiegroepen voor demonstraties.

5-1-2012 Doodstraf geëist tegen Mubarak, oud-minister van Binnenlandse Zaken en zestal hoge

politiechefs voor alle dode betogers en gewonden. 15 jaar cel geëist zonen Mubarak.

21-1-2012 Militaire bewind verleent bijna 2000 mensen, die waren veroordeeld door militaire rechtbank,

amnestie.

22-1-2012 Bij eerste vrije parlementsverkiezingen sinds val Mubarak ruime meerderheid voor

islampartijen in Egypte. Einduitslag: Moslimbroederschap (47%), al-Nour-partij (25%).

23-1-2012 Lid Moslimbroederschap tot voorzitter parlement gekozen. Onder Mubarak was

Moslimbroederschap nog verboden partij.

25-1-2012 Egypte heft noodtoestand (die al ruim 30 jaar geldt) vrijwel geheel op. Alleen nog van kracht

bij misdragingen van tuig.

1-2-2012 74 doden en 250 gewonden in voetbalstadion in Port Said na rellen tussen spelers en fans Al-

Masry en spelers en fans Al-Ahly.

2-2-2012 Gouverneur en politiechef van Port Said ontslagen. Ook hele top nationale voetbalfederatie

ontslagen. In Cairo protest tegen optreden politie bij de voetbalrellen in Port Said.

3-2-2012 Suez: twee doden bij confrontaties politie en betogers. Betogers proberen in te breken bij

politiebureau. Cairo: meer dan 600 gewonden na rellen bij ministerie Binnenlandse Zaken.

5-2-2012 Onderzoek naar non-gouvernementele organisaties. Zouden geen vergunning hebben en

straatprotesten financieren.

28-2-2012 Tweede keer verkiezingsbijeenkomst presidentskandidaat Amre Mussa door een knokploeg

verstoord. Drie mensen zwaar gewond geraakt.

1-3-2012 Zeven Amerikaanse medewerkers van non-gouvernementele organisaties vrijgelaten.

Beschuldigd van aannemen buitenlands geld om onrust te stoken.

12-3-2012 Parlement stemt unaniem voor uitwijzen Israëlische ambassadeur en stopzetten uitvoer gas naar

Israël. Van symbolisch belang, omdat alleen militaire raad hierover gaat.

24-3-2012 Tweede dag op rij aanhangers Al-Masry slaags met politie in Port Said. Gister een dode en

tientallen gewonden. De voetbalclub is 2 jaar geschorst vanwege rellen vorige maand.

31-3-2012 Moslimbroederschap komt toch met presidentskandidaat (zakenman Khairat al-Shater).

7-4-2012 Nieuwe presidentskandidaat: Suleiman (voormalig rechterhand Mubarak).

12-4-2012 Wetsvoorstel die alle topfunctionarissen uit regime Mubarak verbiedt om komende 10 jaar

politiek actief te zijn.

14-4-2012 Tien kandidaten presidentsverkiezingen geschrapt door kiesraad, waaronder Khairat al-Shater,

salafistische sjeik Abu Ismail en Suleiman.

2-5-2012 11 doden en 49 gewonden bij aanval op demonstranten voor ministerie van Defensie. De

betogers waren aanhangers van Abu Ismail, die geschrapt werd als kandidaat.

4-5-2012 Onlusten uitgebroken bij protest. Betogers proberen bij ministerie van Defensie te komen. Een

dode gevallen. Protest tegen uitsluiting presidentskandidaten en tegen geweld leger.

23-5-2012 Stemlokalen open. Twaalf kandidaten. Vier kanshebbers: Moussa (ex-minister Buitenlandse

Zaken), Shafik (oud-premier), Morsi (Moslimbroederschap) en Aboul Fotouh.

28-5-2012 Morsi (5,76mln stemmen) en Shafik (5,5mln stemmen) door naar tweede ronde

presidentsverkiezingen.

29-5-2012 Campagnehoofdkwartier Shafik aangevallen. Gebouw in brand en materialen meegenomen.

2-6-2012 Mubarak en oud-minister Binnenlandse Zaken tot levenslang veroordeeld voor

medeplichtigheid dood betogers. Mubarak en zijn zoons vrijgesproken van corruptie. Nieuwe

aanklacht tegen zoons: fraude op beurs. Protest tegen veroordeling Mubarak.

3-6-2012 Openbaar Ministerie in hoger beroep tegen Mubarak. OM wil Mubarak en zijn zonen alsnog

veroordeeld zien voor corruptie.

5-6-2012 Vierde dag op rij protesten tegen kandidaat Shafik. Ze eisen dat Shafik niet deelneemt.

14-6-2012 Constitutioneel Hof: 1/3 parlementsleden onrechtmatig gekozen. Daarom parlement

onrechtmatig. Ook de wet (zie 12 april) is onrechtmatig verklaard.

19-6-2012 Protest op Tahrirplein tegen interim-grondwet die militaire raad heeft ingevoerd.

Demonstranten verdenken leger ervan dat het de macht niet wil overdragen.

24-6-2012 Morsi winnaar presidentsverkiezingen (52%).

25-6-2012 Morsi ingetrokken in presidentieel kantoor en begonnen met vormen regering. Ook beraad over

benoeming vicepresidenten.

26-6-2012 Rechtbank bepaalt dat leger en inlichtingendiensten geen burgers mogen arresteren. Besluit van

interim-regering eerder deze maand dus ongeldig verklaard.

30-6-2012 Morsi beëdigd als president. Eerste gekozen president. Eed afgelegd voor hoogste

constitutionele hof in plaats van voor het parlement.

8-7-2012 Morsi roept parlement op om weer bijeen te komen. Daarmee provoceert hij het leger (zie

14juni). Strijd tussen Morsi en generaals over wie het voor het zeggen heeft.

9-7-2012 Parlementsvoorzitter roept parlementariërs op morgen bijeen te komen. Constitutioneel Hof:

besluit over parlement is definitief en bindend.

10-7-2012 Parlement kort bijeen. Niet-moslims boycotten de bijeenkomst. Enkele honderden mensen

protesteren op Tahrirplein tegen besluit Constitutioneel Hof.

2-8-2012 Tantawi blijft minister van Defensie. Ook ministers Buitenlandse Zaken en Financiën blijven

op hun post. Nieuw kabinet: drie leden Moslimbroederschap, geen van al-Nour.

6-8-2012 Aanvallers doden 16 grensbewakers en verwonden zeven anderen in Sinaï-woestijn. Zeven

verdachten zijn vervolgens gedood. Grensovergang bij Rafah direct gesloten.

9-8-2012 Opnieuw gevechten in Sinaï-woestijn tussen leger en militanten bij politiepost in al-Arish.

Gisteren meer dan dertig doden bij luchtaanval op schuilplaatsen van militanten.

12-8-2012 Aanval op groep militairen van internationale vredesmacht. Geen slachtoffers. Morsi ontslaat

legerleider Tantawi, hoofd legerstaf, nationale veiligheidschef en gouverneur van noordelijke

Sinaï-regio. Nieuwe vicepresident aangesteld (rechter Mekki).

19-8-2012 Drie hoofdredacteuren kranten opgeroepen voor verhoor vanwege kritische artikelen over

Morsi. Ook twee journalisten in staat van beschuldiging gesteld voor beledigen Morsi.

23-8-2012 Hoofdredacteur krant vastgezet wegens belediging Morsi en verspreiden leugens. Er lopen nog

meer vergelijkbare zaken in het land.

8-10-2012 Morsi verleent gratie aan demonstranten die vast zaten na opstand tegen Mubarak en de

legerleiding. Alleen mensen die zijn veroordeeld voor moord blijven in de cel.

10-10-2012 24 volgelingen Mubarak vrijgesproken. Ze werden ervan verdacht een aanval op demonstranten

te hebben georganiseerd in februari 2011. Rechtbank: geen bewijs.

12-10-2012 Aanhangers en tegenstanders Morsi slaags geraakt op Tahrirplein. Zeker honderd mensen

gewond.

21-10-2012 Tegoeden Shafik bevroren. Er zal worden onderzocht of Shafik op illegale wijze aan zijn

rijkdom is gekomen.

9-11-2012 Betoging van meer dan 10.000 salafisten. Ze eisen om strenge islamitische wetgeving te

verankeren in de grondwet.

22-11-2012 Morsi bepaalt dat al zijn besluiten en wetten niet voor de rechter kunnen worden voorgelegd.

Belangrijkste openbaar aanklager ook ontslagen door Morsi.

23-11-2012 Tegenstanders Morsi vallen kantoren Moslimbroederschap aan in verschillende steden. Politie

zet traangas in tegen betogers op Tahrirplein. Demonstratie tot laat in de avond.

25-11-2012 Rechters roepen op tot landelijke staking uit protest tegen maatregelen van Morsi. Rechters in

Alexandrië hebben werk al neergelegd.

26-11-2012 Concessie Morsi: alleen besluiten “inzake soevereiniteit” niet meer in aanmerking voor toetsing

door rechters.

27-11-2012 Rellen tussen demonstranten en politie voor het begin van grote demonstratie tegen Morsi.

Massaal protest in de avond tegen Morsi verloopt rustig.

28-11-2012 Rechters van Hof van Beroep en Hof van Cassatie schorten hun werkzaamheden op.

30-11-2012 Protest van duizenden mensen tegen macht Moslimbroederschap. Amnesty: nieuwe grondwet

negeert bescherming mensenrechten. Ook rechten vrouw niet gewaarbogd.

1-12-2012 Binnenkort referendum nieuwe grondwet. Vandaag concept grondwet overhandigd aan Morsi

door constituerende raad (bestaat voornamelijk uit moslims).

2-12-2012 Constitutioneel Hof schort zijn werkzaamheden voor onbepaalde tijd op. Buiten

gerechtsgebouw demonstratie van duizenden aanhangers van Morsi tegen de rechters.

3-12-2012 Rechters weigeren toezicht te houden op referendum over nieuwe grondwet. Grondwet geeft

Morsi teveel macht en is veel te islamitisch van karakter.

4-12-2012 Morsi ontvlucht presidentieel paleis. Duizenden betogers slaags met politie voor het gebouw.

Betogers braken door politiekordon en dreigden het paleis te bestormen.

5-12-2012 Morsi weer terug in paleis. Daarna gevechten tussen aanhangers en tegenstanders bij het paleis.

Zeven doden. Meer dan 400 gewonden. Drie adviseurs opgestapt uit protest.

7-12-2012 Op verschillende plaatsen rellen. Tegenstanders Morsi bestormen hoofdkwartier

Moslimbroederschap en steken het in brand. Tienduizenden mensen bij paleis Morsi.

9-12-2012 Morsi doet afstand van zijn ruimere bevoegdheden. Referendum nieuwe grondwet gaat wel

door. Oppositie niet tevreden: referendum nieuwe grondwet draagt bij aan politieke crisis.

10-12-2012 Morsi geeft leger opdracht om de orde te handhaven en overheidsgebouwen te beschermen.

Leger krijgt tijdelijk meer bevoegdheden: militairen kunnen bijv. burgers arresteren.

11-12-2012 Betogers met hagel beschoten door groep mannen. Negen gewonden. Duizenden aanhangers en

tegenstanders Morsi op de been in Cairo. Rechters beginnen boycot.

14-12-2012 Protest tegen conceptgrondwet op Tahrirplein en bij presidentieel paleis in Cairo.

Rellen in Alexandrië. Voor- en tegenstanders bekogelen elkaar met stenen.

15-12-2012 Onregelmatigheden gemeld: kiezers die buiten hoofdstad geregistreerd staan en daarom niet

mogen stemmen in Cairo. Stembiljetten zoek geraakt bij paar kieslokalen.

22-12-2012 250.000 beveiligers op de been om tweede dag referendum in goede banen te leiden.

Vicepresident stapt op. Nieuwe grondwet: geen post voor vicepresident meer.

23-12-2012 Oppositiebeweging Nationaal Reddingsfront: er is gefraudeerd bij referendum en stemmers zijn

geïntimideerd. Sommige stemlokalen te kort open.

25-12-2012 63,8% stemt vóór nieuwe grondwet. Opkomst: 32,9%. Binnen drie maanden

parlementsverkiezingen. Grondwet pas aangenomen als parlement hem ook goedkeurt.

SAMENVATTING - Erasmus University Thesis … · Web viewDeze scriptie is gericht op het onderzoeken...

Documents

Transcript of SAMENVATTING - Erasmus University Thesis … · Web viewDeze scriptie is gericht op het onderzoeken...