samenvatting 1 de kaartde-ark.net/.../09/Hier-en-daar-samenvatting-voor-groep-8.pdf · 2017. 4....

Hier en daar groep 8 samenvatting © Malmberg, ’s-Hertogenbosch 172

1 de kaart

les 1 Reizen met de kaart

Er zijn verschillende soorten kaarten. Op een

kaart met vliegroutes kun je zien welke weg

een vliegtuig aflegt. Op een wegenkaart kun

je zien hoe je ergens naartoe moet rijden. En

op een kaart met attractieparken kun je zien

waar attractieparken zijn.

Behalve kaarten zijn er ook andere mogelijk-

heden om de juiste weg te vinden. Een piloot

gebruikt bijvoorbeeld een automatische

piloot. Hij typt in waar hij naartoe wil en het

vliegtuig doet de rest. De piloot hoeft alleen

maar te controleren of alles goed gaat.

les 2 De wereld

Je hebt geleerd welke werelddelen en

oceanen er op de wereld liggen en je hebt

een aantal belangrijke landen geleerd.

Verder heb je de belangrijkste plaatsen in

Australië en Nieuw-Zeeland geleerd.

les 3 Kaarten en coördinaten

Op een natuurkundige kaart staan de

hoogteverschillen. Je kunt zien hoe hoog de

bergen zijn en hoe diep de zeeën. Op een

staatkundige kaart staan alle landen. Je kunt

zien waar de landen liggen en hoe ze

eruitzien. Voor de duidelijkheid heeft elk

land een andere kleur. Op een thematische

kaart staat informatie over één bepaald

onderwerp. Bijvoorbeeld wegen of de

hoeveelheid regen.

Om precies te weten waar je op aarde bent,

maak je gebruik van het graadnet. Dat is een

netwerk van denkbeeldige lijnen rond de

aarde. Eerst wordt de aarde met een lijn

doormidden gedeeld. Dat is de evenaar. Die

verdeelt de aarde in twee gelijke stukken:

het noordelijk en zuidelijk halfrond. Daarna

worden er lijnen getekend die gelijklopen

met de evenaar. Die worden breedtecirkels

genoemd. Vervolgens worden er lijnen

getrokken van de Noordpool naar de Zuidpool.

Die worden lengtecirkels genoemd. De

nullijn loopt door Londen. Het gebied ten

westen van deze nullijn heet westerlengte

(W.L.). Het gebied ten oosten van deze lijn

heet oosterlengte (O.L.). Het gebied ten

noorden van evenaar heet noorderbreedte

(N.B.). Het gebied ten zuiden van de evenaar

heet zuiderbreedte (Z.B.). De plaats waar een

lengtecirkel en breedtecirkel elkaar kruisen,

heet een coördinaat.

les 4 Reizen met de satelliet

Nederland ligt op het noordelijk halfrond

tussen 50 en 54 graden noorderbreedte en

op het oostelijk halfrond tussen 3 en 8 graden

oosterlengte. De stad Utrecht ligt vlakbij de

52º noorderbreedte en 5º oosterlengte. Dat

schrijf je zo op: 52º N.B. en 5º O.L.

Elke graad wordt nog weer verdeeld in

60 minuten.

Met een navigatiesysteem kun je overal de

weg vinden. Via een satelliet kun je op een

scherm zien waar je bent. Een voorbeeld van

een navigatiesysteem is een gps-apparaat.

Gps betekent: global positioning system.

Op het apparaat kun je niet alleen zien waar

je bent, maar ook instellen waar je naartoe

wilt. Het apparaat geeft dan aan hoe je

daarnaartoe moet.

samenvatting

211725_kb8_samenvatting_.qxd 22-03-2006 16:39 Pagina 172


Vragen

1 Wat is een natuurkundige kaart?

2 Wat is een staatkundige kaart?

3 Wat is een thematische kaart? Geef een

voorbeeld.

4 Hoe heet het deel van de aarde ten

noorden van de evenaar?

5 En het deel ten zuiden van de evenaar?

6 Door welke plaats loopt de nullijn die de

aarde in een oostelijk en een westelijk

deel verdeelt?

7 In welke halfronden ligt Nederland?

8 Wat kun je doen met een gps-apparaat?

Antwoorden

1 Kaart waarop hoogteverschillen staan.

Je kunt zien hoe hoog de bergen zijn en

hoe diep de zeeën.

2 Kaart met landen. Je kunt zien waar de

landen liggen en hoe ze eruitzien. Elk

land heeft een andere kleur.

3 Kaart met informatie over één bepaald

onderwerp. Bijvoorbeeld een wegenkaart

of een kaart met attractieparken of een

kaart van de hoeveelheid neerslag.

4 Noorderbreedte.

5 Zuiderbreedte.

6 Door Londen.

7 Nederland ligt op het noordelijk halfrond

en op het oostelijk halfrond.

8 Op een gps-apparaat kun je niet alleen

zien waar je bent, maar ook instellen

waar je naartoe wilt.

1 de kaart samenvatting



2 wonen

les 1 Verschillende wijken

São Paulo is de grootste stad van Brazilië.

In het centrum zijn brede straten met

wolkenkrabbers. Aan de rand liggen

sloppenwijken.

Het centrum van Rotterdam lijkt wel een

beetje op São Paulo. Er zijn brede straten

en moderne kantoren.

Aan de rand van Rotterdam liggen

buitenwijken met scholen, winkelcentra en

nog veel meer voorzieningen. Een nieuwe

buitenwijk van Rotterdam is Nesselande.

les 2 Zuid-Amerika

Je hebt geleerd welke landen er in Zuid-

Amerika liggen. Ook heb je geleerd wat de

belangrijkste steden zijn en welke rivieren en

gebergten er zijn.

les 3 Ruimtelijke ordening

In Zuid-Amerika is veel meer ruimte dan in

Nederland. Toch is er in São Paulo sprake van

overbevolking. Dat wil zeggen dat er te veel

mensen in een te klein gebied wonen. Veel

mensen in Zuid-Amerika verhuizen naar de

stad in de hoop dat ze daar werk vinden en

voldoende geld gaan verdienen om prettig

te kunnen leven. Als je voldoende geld en

spullen hebt om prettig te kunnen leven, leef

je in welvaart. Veel mensen kunnen echter

geen werk vinden in de stad. Ze hebben

daarom ook geen geld om een huis te huren

en bouwen een krot in de sloppenwijken.

Alle inwoners van Nederland staan

ingeschreven in het bevolkingsregister. Dat

is een lijst met namen van alle inwoners.

Als je staat ingeschreven, moet je belasting

betalen. In ruil daarvoor zorgt de overheid

voor een goede infrastructuur. Dat zijn straten,

rioleringen, waterleidingen, snelwegen,

spoorlijnen, fietspaden, kortom alles wat

nodig is om mensen, goederen of informatie

te verspreiden.

De mensen die in de sloppenwijken wonen,

staan niet ingeschreven in het bevolkings-

register en betalen ook geen belasting. Er is

daarom ook geen goede infrastructuur in de

sloppenwijken. En er zijn geen of slechte

voorzieningen. De kinderen in de

sloppenwijken gaan niet naar school. Er is geen

leerplicht zoals in Nederland. In Nederland

moet elk kind verplicht naar school.

In Rotterdam zijn geen sloppenwijken. Dat

komt omdat iedereen belasting betaalt. Als

je geen werk hebt, krijg je in Nederland geld

van de overheid zodat je toch een huis kunt

huren. De overheid zorgt ook voor algemene

voorzieningen zoals scholen, bibliotheken en

ziekenhuizen. Het zakenleven zorgt voor

bijzondere voorzieningen zoals winkels,

restaurants en bioscopen. Om te zorgen dat

alle infrastructuur en voorzieningen op de

juiste plek komen, wordt een plan gemaakt

om de ruimte te verdelen. Dat heet een plan

voor ruimtelijke ordening.

les 4 Bouwen in Nederland

Bij het bouwen van een nieuwe buitenwijk

wordt van tevoren met heel veel zaken

rekening gehouden. Eerst worden er plannen

gemaakt waarin staat hoe de infrastructuur

eruit moet zien. Voordat met bouwen wordt

begonnen, worden er al veel kabels en

leidingen in de grond gelegd.

samenvatting



Vragen

1 Waar ligt São Paulo? Hoe ziet de stad

eruit?

2 Wat is overbevolking?

3 Wanneer is er sprake van welvaart?

4 Geef drie voorbeelden van infrastructuur.

5 Geef drie voorbeelden van algemene

voorzieningen.

6 Wat is een plan voor ruimtelijke

ordening?

Antwoorden

1 São Paulo ligt in Brazilië. In het centrum

vind je brede straten met wolkenkrabbers.

Aan de rand liggen sloppenwijken.

2 Overbevolking betekent dat er te veel

mensen in een te klein gebied wonen.

3 Er is sprake van welvaart als mensen

voldoende geld en spullen hebben om

prettig te kunnen leven.

4 Bijvoorbeeld: wegen, spoorlijnen,

waterleiding, elektriciteitskabels,

gasleidingen, riolering, tv-kabels,

telefoonkabels.

5 Bijvoorbeeld: scholen, bibliotheken,

ziekenhuizen, buurthuizen.

6 Een plan voor het inrichten van de

ruimte.

2 wonensamenvatting



3 water

les 1 De kracht van water

Een orkaan is een hevige storm, zwaarder

dan windkracht 12. Orkanen komen veel

voor in het Caribisch gebied en het zuiden

van de Verenigde Staten. Een orkaan kan

veel schade aanrichten. Om dat te

voorkomen timmeren veel mensen hun

huizen dicht.

In 1953 werd Nederland getroffen door een

watersnoodramp. Grote delen van Zeeland

en de Zuid-Hollandse eilanden kwamen

onder water te staan. Bijna tweeduizend

mensen verdronken. Veel mensen vluchtten

en zochten ergens anders onderdak.

les 2 Noord- en Midden-Amerika

Je hebt geleerd welke landen er in Noord- en

Midden-Amerika liggen. Ook heb je geleerd

wat de belangrijkste steden, gebergten,

eilanden en wateren in Noord- en Midden-

Amerika zijn.

les 3 Stormen en orkanen

Orkanen ontstaan ten westen van Afrika.

Door de warmte verdampt daar veel

zeewater. Boven de oceaan ontstaan grote,

ronddraaiende stapelwolken. De draaiende

wolkenmassa zorgt voor hevige storm en

regen. In het midden van de orkaan, dat het

oog wordt genoemd, is het windstil. Door

de wind wordt de orkaan naar het westen

gedreven, naar het Caribisch gebied. De

soms huizenhoge golven en de harde wind

verwoesten gebouwen en zorgen voor

overstromingen. In het Caribisch gebied

draaien de orkanen naar het noorden. De

windsnelheid neemt dan langzaam af.

Met behulp van satellieten kun je een orkaan

gemakkelijk volgen. Daardoor weet je van

tevoren waar hij ongeveer naartoe zal gaan.

De watersnoodramp van 1953 in Nederland

ontstond door een combinatie van

noordwestenwind en hoge vloed. Omdat het

water niet snel genoeg door het Nauw van

Calais kon, steeg het zo hoog dat de dijken

het niet meer tegen konden houden. Daarom

moeten dijken, en ook duinen, heel stevig

zijn.

les 4 Maatregelen tegen storm

Om te zorgen dat er geen watersnoodramp

meer zou plaatsvinden, werd het Deltaplan

bedacht. In sommige rivieren werd een

stormvloedkering gebouwd. Dit zijn schuiven

die open en dicht kunnen. Bij storm en heel

hoog water gaan de schuiven dicht. Tussen

de eilanden werden dammen aangelegd

om het zeewater tegen te houden. De

Westerschelde is nog open vanwege de haven

van Antwerpen.

Landen die regelmatig door een orkaan

worden getroffen, kunnen voorzorgsmaat-

regelen nemen. Een paar voorzorgs-

maatregelen zijn:

– steviger huizen bouwen;

– armoede bestrijden, zodat iedereen in een

stevig huis kan wonen;

– minder bomen kappen, want zonder bomen

wordt de grond meegevoerd met het

water en ontstaan modderstromen die het

land verwoesten;

– een andere vorm van landbouw kiezen

door hellingen om te bouwen tot terrassen

en stevige gewassen te nemen.

samenvatting



3 water

Vragen

1 Wat is een orkaan?

2 Welke delen van Nederland werden

in 1953 getroffen door een

watersnoodramp?

3 Waar ontstaan de orkanen in het

Caribisch gebied?

4 Waarom ontstaan daar orkanen?

5 Wat is het oog van een orkaan?

6 Hoe ontstond de watersnoodramp in

1953?

7 Hoe wilde men na 1953 een nieuwe

watersnoodramp voorkomen?

8 Welke voorzorgsmaatregelen kunnen

landen die vaak last hebben van een

orkaan nemen?

Antwoorden

1 Een orkaan is een hevige storm, zwaarder

dan windkracht 12.

2 Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden.

3 Ten westen van Afrika.

4 Omdat het daar zo warm is, verdampt

er veel zeewater. Dit worden grote,

ronddraaiende stapelwolken.

5 Het oog van een orkaan is het midden

van de orkaan. Daar is het windstil.

6 Door een combinatie van hoge vloed

en een noordwesterstorm.

7 Door het Deltaplan uit te voeren.

8 Stevige huizen bouwen; armoede

bestrijden; minder bomen kappen;

een andere vorm van landbouw kiezen.

samenvatting



4 landschap

les 1 Oerwoud hier en daar

Gunung Leuser is een tropisch regenwoud in

Indonesië. Een tropisch regenwoud is een

groot oerwoud dat in de tropen ligt en waar

het veel regent. Gunung Leuser is ook een

natuurreservaat. Dat wil zeggen dat het een

beschermd natuurgebied is. Er mogen geen

bomen meer worden gekapt. In het tropisch

regenwoud leven veel verschillende planten

en dieren.

In Nederland was vroeger veel oerwoud. In

de tijd van de Romeinen bestond Nederland

vooral uit wilde bossen en gevaarlijke

moerassen.

les 2 Zuid- en Zuidoost-Azië

Je hebt geleerd welke landen er in Zuid-

en Zuidoost-Azië liggen. Ook heb je de

belangrijkste steden, wateren, eilanden en

gebergten in dit gebied geleerd.

les 3 Invloed van de mens

De tropische regenwouden zijn erg belangrijk.

In de regenwouden leeft de helft van alle

planten en dieren op de wereld. Alle bomen

samen zorgen voor heel veel zuurstof. Van

sommige planten worden medicijnen

gemaakt. Op de bodem groeien allerlei

kruiden. En het harde hout is geschikt om

huizen te bouwen.

In de tropische regenwouden worden veel

bomen gekapt. Niet alleen voor het hout,

maar ook om delfstoffen uit de grond te

halen. Ook worden stukken bos platgebrand

voor landbouwgrond. Het tropisch regenwoud

wordt ook bedreigd door zure regen. Door

dit alles verdwijnen veel planten en dieren.

Veel mensen vinden dat het tropisch

regenwoud behouden moet blijven. We

kunnen de regenwouden beschermen door

minder hout te kappen, nieuwe bomen te

planten, minder dieren te vangen en sommige

gebieden uit te roepen tot natuurreservaat.

Sinds de tijd van de Romeinen is het landschap

in Nederland helemaal veranderd. Er zijn

geen oerwouden en moerassen meer. Er

zijn nieuwe landschappen gekomen: het

duinlandschap langs de kust, het gemengde

landschap in het zuiden en oosten, het

polderlandschap in het westen en het

heuvellandschap in Zuid-Limburg.

Een polder is een stuk land met een dijk

eromheen. Het water in de polder wordt

weggepompt met een grote pomp: een

gemaal. Het opgepompte water wordt via de

ringvaart weggevoerd naar een ander water,

bijvoorbeeld een rivier, een meer of de zee.

Een droogmakerij is een soort polder. Het is

een meer dat is leeggepompt. Op de bodem

van het meer zijn nu akkers en weilanden.

les 4 Nieuw bos

Om te zorgen dat er nog voldoende hout

overblijft, worden nieuwe bomen geplant.

Maar steeds meer landen besluiten om hun

bossen te beschermen door er een

natuurreservaat van te maken. In Nederland

wordt dat gedaan door Staatsbosbeheer en

Natuurmonumenten. Behalve het beschermen

van bossen worden veel gebieden waar

vroeger bos was hersteld. Er ontstaat nieuwe

natuur.

samenvatting



Vragen

1 Wat is een tropisch regenwoud?

2 Wat is een natuurreservaat?

3 Hoe zag Nederland er in de tijd van de

Romeinen uit?

4 Waardoor wordt het tropisch regenwoud

bedreigd?

5 Welke landschappen vind je in

Nederland?

6 Wat is een polder?

7 Wat is een droogmakerij?

Antwoorden

1 Een tropisch regenwoud is een groot

oerwoud in de tropen. Er valt veel regen.

2 Een natuurreservaat is een beschermd

natuurgebied.

3 Nederland bestond toen uit vooral

oerbossen en moerassen.

4 Er worden veel bomen gekapt voor het

hout, als brandhout of om delfstoffen

uit de grond te kunnen halen. Er wordt

bos platgebrand om landbouwgrond te

krijgen. Door zure regen.

5 Het duinlandschap, het gemengd

landschap, het polderlandschap en het

heuvellandschap.

6 Een polder is een stuk land met een dijk

eromheen, waar de waterstand geregeld

kan worden.

7 Een droogmakerij is een meer dat

helemaal is drooggemalen. Het is een

soort polder.

4 landschapsamenvatting



5 werken

les 1 Aardolie uit de grond

Een geoloog weet waar aardolie in de grond

zit. De ruwe olie wordt uit de grond gehaald.

Dat gaat bijna vanzelf omdat de aardolie

onder druk staat. Op de olievelden staan

torens waarop een grote vlam brandt.

Saudi-Arabië en Texas in de Verenigde Staten

zijn twee gebieden waar veel aardolie wordt

gevonden.

In een olieraffinaderij wordt de ruwe aardolie

gezuiverd en worden er andere producten

van gemaakt, zoals benzine. Dit is een

ingewikkeld proces. Er werken daarom veel

mensen in een olieraffinaderij.

les 2 Midden-Oosten

Je hebt geleerd waar het Midden-Oosten ligt

en wat de belangrijkste plaatsen, wateren en

gebieden zijn. In het Midden-Oosten zit veel

aardolie in de grond.

les 3 Aardolie, motor voor veel werk

Aardolie is de belangrijkste energiebron. Uit

een energiebron kun je energie halen. Twee

andere belangrijke energiebronnen zijn gas

en elektriciteit.

Aardolie is ontstaan in zee. In die zee leefde

plankton. Dit zijn heel kleine diertjes en

plantjes die in het water zweven en door de

vissen worden gegeten. Als deze plantjes en

diertjes doodgaan, zakken ze naar de

zeebodem. Het dode plankton werd bedekt

met dikke lagen zand en klei. Door de druk

van deze lagen zand en klei veranderde het

plankton in aardolie.

Het winnen van aardolie hoort bij de

mijnbouw. Mijnbouw is het uit de grond

halen van delfstoffen. In de petrochemische

industrie wordt de ruwe aardolie gezuiverd

en verwerkt. Deze industrie bestaat uit

olieraffinaderijen. Enkele producten die uit

aardolie worden gemaakt, zijn benzine,

plastic, nylon en zeep. Deze producten zijn

klaar voor gebruik en heten daarom ook wel

eindproducten.

Er is in de wereld heel veel vraag naar olie.

Steeds meer landen willen meer olie

gebruiken, maar er wordt niet meer olie uit

de grond gehaald. Daardoor gaat de prijs

omhoog.

Brandstoffen die zijn ontstaan uit resten van

planten en dieren die miljoenen jaren oud

zijn, heten fossiele brandstoffen. Fossiele

brandstoffen kunnen opraken. Omdat de

aardolie opraakt, wordt er ook steeds meer

energie gewonnen uit water, wind en zon.

Dit zijn alternatieve energiebronnen.

Alternatieve energie heeft grote voordelen:

het raakt nooit op en is erg milieuvriendelijk.

les 4 Transport van aardolie

Veel aardolie wordt met mammoettankers

over zee vervoerd. De aardolie gaat vooral

naar Noord-Amerika, Europa en Japan. Dit

zijn de rijkste gebieden in de wereld. Daar is

de meeste industrie en rijden de meeste

auto’s. Daar is dus veel olie nodig. Naar arme

gebieden, zoals Afrika, gaat maar weinig olie.

Olie kan ook via pijpleidingen onder de grond

worden vervoerd. Vervoer per pijpleiding is

veilig, snel, goedkoop en milieuvriendelijk.

samenvatting



Vragen

1 Wat is plankton?

2 Wat is mijnbouw?

3 Wat is petrochemische industrie?

4 Wat is een fossiele brandstof?

5 Noem drie alternatieve energiebronnen.

6 Wat zijn de voordelen van alternatieve

energie?

7 Waarom gaat de prijs van olie omhoog?

8 Waarom gaat er meer aardolie naar rijke

landen dan naar arme landen?

9 Wat zijn de voordelen van vervoer per

pijpleiding?

10 Hoe noem je een product dat klaar is

voor gebruik?

Antwoorden

1 Heel kleine plantjes en diertjes in het

water.

2 Het uit de grond halen van delfstoffen.

3 Fabrieken (olieraffinaderijen) waar ruwe

aardolie wordt gezuiverd en verwerkt.

4 Een brandstof die is ontstaan uit resten

van planten en dieren die miljoenen

jaren oud zijn.

5 Wind, zon, water.

6 Het is milieuvriendelijk en het raakt nooit

op.

7 Omdat de vraag steeds groter wordt en

er niet steeds meer uit de grond wordt

gehaald.

8 In rijke landen is meer industrie en daar

zijn meer auto’s. Daar is dus meer olie

nodig.

9 Snel, veilig, milieuvriendelijk en

goedkoop.

10 Een eindproduct.

5 werkensamenvatting



6 cultuur

les 4 Regionale verschillen

Het is niet eenvoudig over een land een

beeld te geven dat voor heel het land geldt.

Neem de bevolkingsdichtheid in Nederland.

Dit is het gemiddelde aantal inwoners per

vierkante kilometer. In Rotterdam wonen

veel meer mensen op een vierkante kilometer

dan in Drenthe.

In Marokko zijn de verschillen tussen de

regio’s nog veel groter dan in Nederland.

Binnen het land komen verschillende klimaten

en landschappen voor.

samenvatting

les 1 Leven in de binnenstad

Het oude centrum van een Arabische stad

heet een medina. Medina is Arabisch voor

stad. De medina lijkt op een doolhof en is

gesloten voor gemotoriseerd verkeer. De

markt in de medina heet een soek.

In het stadsdeel De Baarsjes in Amsterdam

wonen veel allochtonen. Nu ze in Nederland

wonen, is hun hele leven veranderd: de

mensen spreken hier bijvoorbeeld een

andere taal, ze leven meer binnen dan

buiten en ze hebben andere leefgewoonten.

Het is niet eenvoudig om in een cultuur te

leven die anders is dan ze gewend waren.

les 2 Afrika

Je hebt de belangrijkste landen, plaatsen,

wateren en gebieden in Afrika geleerd.

les 3 Beeldvorming

Zonder dat je het in de gaten hebt, vormen

zich in je hoofd beelden over verschillende

onderwerpen. Dit heet beeldvorming. Deze

beelden zijn niet altijd juist. Vaak komt dat

omdat je te weinig informatie hebt. Maar de

informatie zelf kan ook onjuist zijn. Het beeld

dat je ergens van hebt, kan veranderen. Dit

laatste gebeurt als je nieuwe informatie

krijgt. Het beeld dat je in je hoofd hebt,

bepaalt voor een groot deel je gedrag.



Vragen

1 Wat is een medina?

2 Waarom is het leven van veel allochtonen

in De Baarsjes veranderd?

3 Wat is beeldvorming?

4 Waarom zijn beelden niet altijd juist?

5 Hoe kan je beeld veranderen?

6 Waarop is het beeld in je hoofd van

invloed?

7 Wat is bevolkingsdichtheid?

8 Zijn de verschillen tussen de regio’s in

Marokko groter of kleiner dan in

Nederland?

Antwoorden

1 Een medina is het oude centrum van een

Arabische stad.

2 Omdat het niet eenvoudig is in een

cultuur te leven die anders is dan ze

gewend waren.

3 Beeldvorming is het beeld dat je over

verschillende onderwerpen in je hoofd

vormt.

4 Omdat de informatie onvolledig of

onjuist kan zijn.

5 Door nieuwe informatie.

6 Op je gedrag.

7 Bevolkingsdichtheid is het gemiddelde

aantal inwoners per vierkante kilometer.

8 Groter.

samenvatting 6 cultuur



7 natuur

les 1 De aarde beeft

In China beeft de aarde regelmatig. Op het

dunbevolkte platteland zijn de gevolgen

meestal niet zo ernstig. Maar als een stad

wordt getroffen, zijn de gevolgen veel

ernstiger. Veel Chinese steden zijn dichtbevolkt

en er staan veel hoge gebouwen.

Ook in Nederland komen weleens aard-

schokken voor. In 1992 veroorzaakte een

aardbeving langs de Peelrandbreuk vooral

schade aan gebouwen in Roermond.

les 2 Oost-Azië

Je hebt geleerd waar de landen China, Japan,

Taiwan en Zuid-Korea liggen en wat de

belangrijkste plaatsen, wateren en gebieden

zijn.

les 3 Steeds op dezelfde plaats

De aardkorst bestaat uit platen. De plaats

waar twee platen van de aardkorst tegen

elkaar liggen, heet een breuklijn. Langs deze

breuklijnen komen aardbevingen voor.

Aardbevingen kunnen ontstaan als twee

platen langs elkaar schuiven, als ze over

elkaar heen schuiven of als ze uit elkaar

bewegen.

Het punt diep in de aarde waar de aardbeving

begint, heet de haard of het hypocentrum.

De plek aan het aardoppervlak die recht

boven het hypocentrum ligt, heet het

epicentrum. Hier zijn de trillingen het sterkst.

Aardbevingen kun je registreren met een

seismograaf. Dit is een gevoelig apparaat

dat de trillingen in de aarde waarneemt en

ze als een zigzaglijn op een rol papier tekent.

De grafiek van deze trillingen heet een

seismogram. Hoe groter de pieken, des te

heviger de beving. De kracht van een

aardbeving geef je aan op de schaal van

Richter. Deze schaal loopt van 1 tot en met 9.

Telkens als de aardbeving een stap op de

schaal omhooggaat, betekent het dat de

beving tien keer zo sterk is als de vorige stap.

Om de gevolgen van aardbevingen te

beperken, worden in gebieden waar veel

aardbevingen voorkomen soms gebouwen

gebouwd die op schokbrekers staan of die

een beetje meebuigen tijdens een aardbeving.

Deze manier van bouwen is erg duur.

Daardoor zijn de gevolgen van een

aardbeving in een arm land vaak erger dan

in een rijk land.

les 4 Overal aardbevingen

In Zuid-Nederland komen aardbevingen voor

langs kleine breuken in de platen. Meestal

zijn dit zwakke bevingen. In het noorden van

Nederland komen sinds 1986 ook lichte

aardbevingen voor, maar deze hebben niets

te maken met breuken in de aardkorst. Ze

worden veroorzaakt door gaswinning. De

sterkste aardbeving door gaswinning vond

plaats in 2001 bij Alkmaar.

Ongeveer driekwart van de aardbevingen op

aarde doet zich voor langs de breuklijnen in

de Grote Oceaan. Een tweede gordel loopt

over Zuid-Europa en Azië naar Indonesië.

samenvatting



7 natuur

Vragen

1 Waarom zijn de gevolgen van een

aardbeving in een Chinese stad vaak

ernstig?

2 Wat is een breuklijn?

3 Wat is de plaats in de aardkorst waar de

aardbeving begint?

4 Hoe heet de plek aan het aardoppervlak

waar de trillingen van een aardbeving

het sterkst zijn?

5 Wat is een seismograaf?

6 Hoe heet de grafiek van een aardbeving?

7 Waarmee geef je de kracht van een

aardbeving aan?

8 Wat kun je doen om de gevolgen van

een aardbeving te beperken?

9 Waardoor worden in het noorden van

Nederland aardbevingen veroorzaakt?

Antwoorden

1 Omdat veel Chinese steden dichtbevolkt

zijn en er veel hoge gebouwen staan.

2 Een breuklijn is de plaats waar twee

platen van de aardkorst tegen elkaar

liggen.

3 Het hypocentrum.

4 Het epicentrum.

5 Een gevoelig apparaat dat trillingen in de

aarde waarneemt en tekent.

6 Een seismogram.

7 De schaal van Richter.

8 Je kunt gebouwen bouwen die op

schokbrekers staan of die een beetje

meebuigen tijdens een aardbeving.

9 Door gaswinning.

samenvatting



8 verkeer

les 1 Dwars door Siberië

De Transsiberische Spoorweg is de langste

spoorlijn ter wereld. Hij loopt van Moskou

door de kale vlaktes van Siberië. Een deel van

de spoorlijn gaat door Mongolië naar Beijing

in China. Een ander stuk gaat naar Vladivostok

in het zuidoosten van Rusland.

De Betuweroute loopt tussen Rotterdam en

de Duitse grens bij Arnhem. Dwars door een

druk deel van Nederland. Deze spoorlijn is

alleen bestemd voor het vervoer van goederen.

les 2 Rusland en zijn buurlanden

Je hebt de belangrijkste landen, steden,

wateren, gebieden en gebergten in Rusland

en zijn buurlanden geleerd.

les 3 Belangrijke verbindingen

De Transsiberische Spoorlijn is een belangrijke

verbinding tussen het Europese en het

Aziatische deel van Rusland. Zo’n belangrijke

verbinding tussen steden of gebieden heet

een hoofdtransportas.

De Transsiberische Spoorlijn is honderd jaar

geleden aangelegd om grondstoffen uit

Siberië naar het Europese deel van Rusland

te brengen.

De aanleg van de spoorlijn was moeilijk

omdat de grond in Siberië meestal bevroren

is. Door de aanleg ontstond wel veel

werkgelegenheid. Er kwamen nieuwe en

grotere steden langs de spoorlijn, er kwamen

meer voorzieningen en de mensen konden

gemakkelijker door het land reizen.

De Betuweroute is aangelegd voor de door-

voer van goederen van de havens in

Rotterdam naar het Europese achterland en

andersom. Deze spoorlijn is een goed

alternatief voor het vervoer over de weg.

Vrachtwagens staan steeds vaker in de file

en veroorzaken steeds meer luchtvervuiling.

En het bestaande spoor is al erg vol met

passagierstreinen.

Er is veel protest tegen de aanleg geweest.

Veel mensen waren bang dat de treinen de

rust in de natuurgebieden zouden verstoren.

Ook vonden ze de kosten voor de aanleg van

de spoorlijn veel te hoog.

Om de treinen snel te kunnen laten rijden,

zijn er veel tunnels, viaducten en bruggen

aangelegd.

Langs de lijn liggen geen stations maar

transferia. Een transferium is een plaats waar

goederen uit het ene vervoermiddel in het

andere worden overgeladen. Daarbij is een

goede logistiek nodig. Logistiek is het zo

goed mogelijk regelen van het vervoer. Er

wordt dan gezorgd dat er zo weinig mogelijk

tijd verloren gaat.

les 4 Transportassen in Europa

Er lopen een aantal belangrijke transportassen

door West-Europa. Het transport kan bestaan

uit vervoer per schip, per vrachtauto of per

goederentrein. De belangrijkste transportas

van Nederland loopt tussen Rotterdam en de

Duitse grens bij Arnhem. Hier lopen de drie

vormen van vervoer naast elkaar.

Het vervoer per spoor neemt steeds verder

af. Terwijl het veilig, betrouwbaar en

milieuvriendelijk is. Europese regeringen

gaan daarom steeds meer samenwerken om

goederentreinen zo snel mogelijk door

Europa te laten rijden.

samenvatting



8 verkeer

Vragen

1 Naar welke twee steden rijdt de

Transsiberië Expres vanuit Moskou?

2 Wat wordt er over de Betuweroute

vervoerd?

3 Wat is een hoofdtransportas?

4 Waarom werd de Transsiberische

Spoorweg aangelegd?

5 Wat waren de gevolgen voor de mensen

in Siberië?

6 Wat was de belangrijkste reden om de

Betuweroute aan te leggen?

7 Waarom werd een aparte spoorlijn voor

goederen aangelegd?

8 Om welke reden waren veel mensen

tegen de aanleg?

9 Noem drie voordelen van het vervoer per

spoor.

Antwoorden

1 Vanuit Moskou naar Beijing en naar

Vladivostok.

2 Goederen.

3 Een belangrijke verbinding tussen steden

en gebieden.

4 Om grondstoffen uit Siberië naar het

Europese deel van Rusland te brengen.

5 Werkgelegenheid, nieuwe en grotere

steden, meer voorzieningen en de

mensen konden gemakkelijker door het

land reizen.

6 De doorvoer van goederen van

Rotterdam naar het Europese achterland

en andersom.

7 Het bestaande spoor zit al erg vol met

passagierstreinen. Het goederenvervoer

over de weg heeft veel last van files en

levert veel luchtvervuiling op.

8 Ze waren bang dat het lawaai van de

treinen de rust in de natuurgebieden zou

verstoren en ze vonden de aanleg van de

spoorlijn te duur.

9 Veilig, betrouwbaar en milieuvriendelijk.

samenvatting


samenvatting 1 de kaartde-ark.net/.../09/Hier-en-daar-samenvatting-voor-groep-8.pdf · 2017. 4....

Documents

Transcript of samenvatting 1 de kaartde-ark.net/.../09/Hier-en-daar-samenvatting-voor-groep-8.pdf · 2017. 4....