Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal...

42
Risico-management Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties 07-09-2011 Interim management - financieel management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl 1

Transcript of Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal...

Page 1: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico-management

Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

1

Page 2: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Peter van Oers

Professie

• Management consultant

• Publieke en private sector

• Koersveranderingen

• Netwerk van 500 interim managers en consultants

Passie

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

2

Page 3: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Onderwerpen • Wat zijn risico’s en wat is het doel van

RM • Belang van betrouwbare

informatievoorziening • De praktijk bij het beheersen van

risico’s en wat gaat er tegenwoordig mis gaat bij Risicomanagement

• Hoe pak je het aan / waar gaat het om bij risicomanagement

07-09-2011

Interim management - financieel management - turnaroundmanagement

www.ofm-groep.nl 3

Page 4: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Wat is een risico?

Risico:

“gevaar voor schade of verlies”

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

4

van een gemiste kans

Page 5: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico elementen

Voorbeeld:

De kans dat mijn huis verwoest wordt door brand als gevolg van

blikseminslag

07-09-2011 5

Waarde Gevolg

Situatie

Maatregelingen

Kans

Interim management - financieel management - turnaroundmanagement

www.ofm-groep.nl

Page 6: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Wanneer een risicovolle situatie?

Het risico van direct of indirect gevolg van een inadequaat of falend:

• Proces

• Mensen

• Systemen

• Externe gebeurtenis

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

6

Page 7: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico’s treden op in vele gedaanten

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

7

Page 8: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Veel voorkomende risico’s

Intern

• Huren

• Verkopen

• Onderhoud

• Financiering

• Bedrijfslasten.

• Personeel.

Extern

• Imagoschade

• Projectontwikkeling

• Veranderende regelgeving

• Veiligheid

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

8

Page 9: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risicomanagement

• Ander wijze van besluitvorming

• Als je uitgaat van gemiddelden is een zebra grijs

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

9

Page 10: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Een paar vragen?

• In hoeverre is uw organisatie nu in staat haar eigen risico profiel te managen?

• Hoe goed moet uw organisatie in staat zijn om deze risico’s te kunnen managen?

• Wat moet de organisatie doen om dit stadium te kunnen bereiken?

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

10

Page 11: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

11

Page 12: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Zou een helm helpen?

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

12

Page 13: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico’s veelal onvoldoende beheerst

Signalen:

• Prognoses worden steeds bijgesteld

• Borging van financiering gaat moeizaam

• Medewerkers klagen over werkdruk.

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

13

Page 14: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Betrouwbaarheid informatievoorziening van belang

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

14

Page 15: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Een selectie van gepubliceerde verliezen

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

15

Jaar Organisatie Sector Verlies Reden

2011 WSG Volkshuisvesting 63 miljoen Verspreiden van incorrecte informatie

2009 Servatius Volkshuisvesting 60 miljoen Verspreiden van incorrecte informatie

DSB Bank Financieel Failliet Verspreiden van incorrecte informatie

2008 Woonbron Volkshuisvesting 175 miljoen Verspreiden van incorrecte informatie

Delta Loyd Financieel 300 miljoen Verspreiden van incorrecte informatie

2011 HSL Openbaar vervoer Dagelijks € 360.000

Verspreiden van incorrecte informatie

Page 16: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Berichten uit het nieuws "Woningcorporaties"

Projectontwikkeling is een kunst. Dat ervaren ettelijke woningcorporaties nu aan den lijve. Afwaarderingen en verliezen op projecten zijn schering en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders pijnlijke maatregelen

moeten nemen. "Corporaties diep in rood met avontuur in vastgoed"

Woningcorporaties hebben forse verliezen gemaakt met activiteiten in projectontwikkeling. Een groot deel van de dochterbedrijven voor nieuwbouw en aankoop van gronden lijdt structureel verlies.

"Oud-directeur corporatie PWS betaalt de schade“

Rotterdam Voormalig directeur-bestuurder Henk Sligman van woningcorporatie PWS in Rotterdam moet ruim euro 5,4 mln terugbetalen aan zijn oud-werkgever. Dat heeft de Hoge Raad onlangs beslist na een juridische procedure van bijna zes jaar. Bij verschillende gerechtelijke instanties is Sligman

al verweten dat hij geld ontving van derden bij transacties waarbij de woningcorporatie was betrokken. In 2005 werd Sligman ...

"Woningcorporaties maken opnieuw stevig verlies“ Woningcorporaties hebben weer veel verlies geleden. In totaal kwam de sector vorig jaar 480 mln euro in het rood.

"Woningcorporaties moeten inzicht geven in commerciële dochters“

Woningcorporaties worden momenteel gevraagd extra inzage te geven in de financiële risico's van hun honderden commerciële dochterondernemingen. Op die risico's is te weinig zicht. Initiatiefnemer voor de controle is het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), dat borg staat voor euro 75 mrd

aan corporatieleningen. Martijn Rink, hoofd Kapitaalmarkt WSW, bevestigt het onderzoek.

"Corporatie De Key doet aangifte tegen ex-directeur“ Woningcorporatie De Key doet aangifte tegen oud-topman Jaap van Gelder en de oud-directeur van ontwikkeltak De Principaal wegens vermoedens van

fraude bij vastgoedtransacties. Dat bevestigt Frank de Grave, voorzitter van de raad van commissarissen.

"Opnieuw verlies voor grote corporaties“ Van de grote woningcorporaties in Nederland heeft 40% het afgelopen jaar afgesloten met rode cijfers. Dat blijkt uit onderzoek van deze krant onder de 50

grootste corporaties. Hun gezamenlijke resultaat was euro 92 mln negatief.

"Uitverkoop corporaties bepleit“ Als woningcorporaties overeind willen blijven, moeten zij de komende tien jaar tot 800.000 van hun 2,4 miljoen sociale huurwoningen verkopen aan hun

huurders. .

07-09-2011

Interim management - financieel management - turnaroundmanagement

www.ofm-groep.nl 16

Page 17: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Gepubliceerde verliezen door verspreiden van incorrecte informatie

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

17

miljarden euro’s maatschappelijk kapitaal

Page 18: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Wat je niet ziet

Bestaat niet

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

18

Page 19: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

19

Page 20: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Bij veel organisaties ontbreekt een integrale aanpak van risico

management.

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

20

Page 21: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risicobeheersing- en controle systemen

Instrumenteel is het bij de meeste woningbouwcorporatie goed geregeld.

• Risicoanalyses

• Integriteitscode – op de website

• Kwaliteitszorg en zelfevaluatie

• Handleiding financiële verslaglegging

• Periodiek monitoring en rapportering

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

21

Page 22: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Wat gaat er nu verkeerd bij het managen van risico’s?

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

22

Page 23: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

23

Page 24: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Stijging bedrijfskosten

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

24

Page 25: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Bedrijfswaarde daalt t.o.v. schuld

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

25

Bron: Trendnotitie WSW 2011

Page 26: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Een organisatie brede aanpak van Risicomanagement

Integraal risicomanagement

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

26

Page 27: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risicoaandachtsgebieden (IRM)

Strategische risico’s

•Markt risico - Onverwachte beweging in de markt

Financiële risico’s •Kredietrisico - Het risico dat een kredietnemer niet aan zijn verplichtingen kan voldoen

Operationeel risico

Regelgeving en compliance risico’s

Projectrisico’s

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

27

Page 28: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Waarom IRM?

• Inzichtelijk maken operationele risico’s

• Vanuit externe toezichthouders verplicht gesteld

• Reduceren kosten a.g.v. operationele incidenten.

• Handhaven van het imago van betrouwbaarheid.

• Handhaven/verbeteren huidige classificatie (CFV)

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

28

Page 29: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

FOCUS

07-09-2011

Interim management - financieel management - turnaroundmanagement

www.ofm-groep.nl 29

Page 30: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Meeste strategieën kunnen worden ingedeeld in vier categorieën.

• Klant is bereid om meer te betalen voor extra services

• Klant wil standaard producten / diensten met een paar extra’s

• Klant koopt een afgestemde oplossing voor haar probleem

• Klant gaat voor de laagste prijs

HOGE VOLUMES =

Concurreren op prijs

LAAG VOLUME Klant specifiek

oplossingen

Product innovatie Premium kwaliteit.

Standaardisatie

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

30

Operational excellence Klanten binding

Page 31: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Vanuit strategie benoemen KPI, KRI & KCI

Organisatie

• Kritische Prestatie Indicatoren

• Kritische Risico Indicatoren

• Kritische Control Indicatoren

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

31

KPI

KRI KCI

Page 32: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Ontbreken van focus

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

32

KPI

Effect:

Stijging bedrijfslasten

KPI KPI

Page 33: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico cultuur en bewustzijn

Risico cultuur en bewustzijn wordt bepaald door de top van de organisatie

Essentiële elementen: • Integriteit

– Kwaliteit van handelen van afgesproken waarden, normen en regels.

• Ethiek: – Set van principes waarop geacteerd

wordt.

Waarden: principes of standaarden van gedrag die een zeker gewicht hebben in onze keuzes.

Normen: geven aan wat moreel correct gedrag is in een bepaalde situatie

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

33

Page 34: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico cultuur en bewustzijn

Toon aan de top cruciaal

• Themabijeenkomsten

• Spreektijd in MT’s

• Intranet/nieuwsbrieven

Weerstanden

• Wat de boer niet kent..

• Bedreiging efficiency (bonus?)

• “Bij ondernemerschap hoort risico nemen”

• Extra werk, weer langs hetzelfde proces

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

34

Bewustwording programma’s

Page 35: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risico cultuur en bewustzijn

Communicatie

• Nieuws, brief, intranet, posters

Learning

• Risk awerness kennistoetsen via e-learning en / of klassikale training

Persoonlijk contact

• Workshops, interactieve sessies

Voorbeeld gedrag leidinggevende

•Zichtbaarheid en tonen verantwoordelijkheid voor ‘risk aware’ gedrag

Betrekken medewerkers bij ontwikkelen en uitrol risico bewust wordings programma’s

•Rol in focusgroepen, projectteam, evaluatie

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

35

Integratie proces

Informeren Betrokkenheid

Impact

Page 36: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

36

Risico cultuur en bewustzijn

Page 37: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

De praktijk

• Inventarisaren + kwantificeren risico’s

• Scenariotest – ALM • Risicobeheersing zelfonderzoek

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

37

Page 38: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risicobeheersing zelfonderzoek (CRSA)

• Uitgangspunt alle functie erbij betrekken:

– Verhuur, onderhoud, dagelijks onderhoud, vastgoedontwikkeling, HRM, financiën & administratie, strategie & beleid,…

• Samenstelling teams

– Manager, teamleider, medewerker

• Integrale aanpak

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

38

Page 39: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risicobeheersing zelfonderzoek (CRSA)

1. Inventarisatie risico’s

2. Waarderen van risico’s

3. Beheermaatregelingen en verbetervoorstellen

07-09-2011 39 Interim management – Financieel management – Turnaround management

www.ofm-groep.nl

Interim management - financieel management - turnaroundmanagement

www.ofm-groep.nl

Page 40: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Risicomanagement

Verandertraject Biedt kansen

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

40

Page 41: Samenhang en aanpak risicomanagement in organisaties · 2020-03-10 · en inslag. Ze komen veelal ten laste van het maatschappelijk vermogen, waardoor corporaties soms voor huurders

Ik dank u voor uw aandacht

07-09-2011 Interim management - financieel

management - turnaroundmanagement www.ofm-groep.nl

41