Samba en bossanovaSamba is volksmuziek uit Brazilië. Bossanova is de salonvariant ervan: minder extravert,minder percussiegericht en subtieler, maar de basisritmen zijn dezelfde.

De oorsprong van de samba vinden we in straatorkesten die enkel uit percussie-instrumentenbestaan. Het ritme bestaat uit drie lagen.

1) Een reeks achtste noten die de basispulsatie vormen van het ritme. Dit wordt meestalgespeeld door guiro’s, maraca’s en al wat daar op lijkt (zoals de reco-reco en de caixixi).

2) Gesyncopeerde accenten: gespeeld door instrumenten als pandeiro, tamborim, clave,agogo, repique, apito, caixeta of cuica.

Bijvoorbeeld:

3) Een basritme gespeeld door de surdo (een grote trom). Sambaorkesten hebben twee grotetrommen die afwisselend bespeeld worden.

De basis pulsatie van de surdo is:

Wanneer we in een pop- of jazzensemble samba of bossanova spelen, moetenalle partijen in de ritmesectie iets met die ritmen te maken hebben.

Het drumstel.

De drummer is de enige die alle drie die ritmes moet spelen

De achtste noten komen op het cimbaal of de hihat.De accenten worden gespeeld op snare of rim, maar worden ook mee benadrukt op cimbaal enhihat.De basdrum en de floor tom spelen de surdo na.

De bas.

De basgitaar of contrabas spelen de surdo na. Er zijn veel variaties mogelijk, maar hetbasispatroon is: op de eerste tijd de grondnoot van het akkoord, op de derde tijd de kwint (dielager gespeeld wordt dan de grondnoot)

De frasering is: kort - lang

Of

De piano en de gitaar

Piano en gitaar hebben dezelfde functie: zij zijn de enige harmonische instrumenten enmoeten dus het akkoordenschema weergeven. Indien er geen bas is, moeten zij ook debaspartij spelen, maar hun belangrijkste rol is het spelen van de accenten in akkoorden (bijvoorkeur in gesloten ligging).Syncopes zijn altijd anticipaties. Het akkoord uit de tweede maat klinkt hier dus al op delaatste achtste van maat 1.

Wanneer het combo zowel een gitarist als een pianist heeft, spelen ze nooit beide de accenten.Eén van de twee zal moeten ruimte laten voor de ander.

Melodische frasering.

1) De melodieën worden heel gesyncopeerd gespeeld.

Deze eenvoudige melodie

wordt dan bij voorbeeld:

Of

Of

2) pre-phrasing:

In jazz wordt er veel aan “post-phrasing” gedaan: de zanger zingt de noten iets later dan zegeschreven staan. Soms hebben de melodienoten al niets meer te maken met de onderliggendeharmonie. Dat geeft een ietwat nonchalante feel aan de muziek. Luister maar eens naarSinatra.

Een zanger als Joao Gilberto is een meester in het pre-phrasing: de melodie wordt “gehaast”,wordt te vroeg gezongen.