ROTTERDAM ARCHITECTUURPRIJS2016

Skatepark Westblaak

FIRST Rotterdam

Timmerhuis

WINNAARPUBLIEKS

PRIJS

Timmerhuis

Station Rotterdam Bergweg

VroesenpaviljoenDe Rozenburcht

WINNAARJURYPRIJS

De Rozenburcht 1

ROTTERDAM ARCHITECTUURPRIJS2016

p. 3 Voorwoord p. 4 Longlistp. 6 Shortlist

p. 7 Over de prijsp. 8 Juryprijs

p. 14 Publieksprijs

De Rozenburcht 2 3

Initiatief:

Samenstelling, productie en redactie:

Projectleiding, redactie en juryrapport: Catja EdensVormgeving: stoopmanvosFotografie: Frank HanswijkKaart: ZUS (Zones Urbaines Sensibles)Lithografie: Bert van der Horst, BFC, AmersfoortDruk- en bindwerk: Veenman +

© alle auteurs en fotograaf 2016

Rotterdam Architectuurprijs 2016Rotterdam, van ruwe diamant tot schitterend juweel

Rotterdam bruist. We zijn een moderne stad, geroemd in binnen- en buitenland, de laatste jaren vooral doorde nieuwe bijzondere gebouwen die er zijn neergezet. En er komt nog veel meer aan, kan ik u vertellen.Daarover straks meer.

Rotterdammers weten natuurlijk al jaren dat we een mooie stad zijn. Ik ben daar zelf voorbeeld van: ik kwamhier als vierjarig jochie wonen en ben nooit meer weggegaan. Desondanks was die trots op de stad meer ietsonbewusts. Een gevoel dat alleen werd uitgesproken als niet-Rotterdammers het waagden iets negatiefs tezeggen over mijn stad. Maar zo is het al lang niet meer.

Er waren eigenlijk buitenstaanders nodig om ons wakker te schudden. Sinds kranten als The New York Timesen The Guardian Rotterdam in het vizier hebben gekregen en sinds we op allerlei ranglijsten staan, kijkenwe met andere ogen naar onze stad. Zelfbewust worden via de u-bochtconstructie noem ik het. Opeens beseffen we dat Rotterdam inderdaad bruist. En dat we best hardop mogen zeggen dat we trots zijnop onze stad.

Het blijft niet alleen bij woorden. We zijn inmiddels een trekpleister voor nieuwe bedrijven en toeristen. Ook willen steeds meer mensen in Rotterdam wonen of blijven wonen: jonge gezinnen, hoger opgeleiden en oud-Rotterdammers die terugkeren vanuit de randgemeenten. Rotterdam is de enige grote stad in onsland die mensen uit omliggende gemeenten aantrekt, zo constateerde het CBS enige tijd geleden.

Alleen al de inzendingen voor deze Architectuurprijs bewijzen hoezeer Rotterdam in beweging is. Omdat deoogst zo talrijk en divers is, hebben we voor het eerst de thema’s – wonen, bedrijfsgebouwen en transfor-matie van gebouwen – losgelaten. Zo krijgen we bovendien een compleet overzicht van wat er wordtgebouwd in Rotterdam, van sportcomplex tot kluswoning tot woontoren.

Mijn complimenten gaan daarom uit naar de vakjury, die de moeilijke klus had een shortlist te maken en eenwinnaar aan te wijzen voor de Juryprijs. Daarnaast wil ik alle Rotterdammers en bezoekers van Rotterdambedanken die hebben gestemd voor de Publieksprijs. Dankzij jullie zien we dat architectuur breed leeft en datde bouwwerken daadwerkelijk een verrijking zijn voor buurten en wijken, voor Rotterdam.

De komende tijd wordt er – letterlijk – doorgebouwd aan het grootstedelijke imago van Rotterdam.Bijvoorbeeld met The Sax op de Wilhelminapier, twee torens verbonden met een skybar op 150 meterhoogte, met de verbouwing van de Marconitorens van kantoren naar appartementen.Ook zullen er nog veel eerste palen worden geslagen. Neem die van de twee woontorens Uptown en Musein het Wijnhavengebied, Bright aan de Verlengde Willemsbrug of de Zalmhaventoren, met zijn 200 meterstraks het hoogste gebouw van Nederland, Het is slechts een greep uit wat er in de nabije toekomst plaatsvindt.

Kortom, de Architectuurprijs is de komende jaren verzekerd van mooie inzendingen. En Rotterdam is op wegom van een ruwe diamant te veranderen in een schitterend juweel.

Ronald SchneiderWethouder Stedelijke Ontwikkeling en Integratie

De Rozenburcht 4 5

01 CPO Gaffelstraat Architect: Pasel.Künzel Archi-tects Opdrachtgever: CPO Gaf-felstraat/Woonstad Rotterdam Bouwer: Gebr. Verschoor 02 Skatepark Westblaak Architect: Janne Saario & Marcel Musch Opdrachtgever:Gemeente Rotterdam Bouwer:Damiaan Winkelman SkateOn. 03 District A VietnameseStreetfoodbar Architect: Koen Klok i.s.m. LAGADO architects Opdracht-gever: District A Bouwer:Cor Speijer, Willems VGO, Erik Hombrink Projecten 04 Advocatenkantoor inrijksmonument Architect: Siebold Nijenhuis Architect Opdrachtgever:Veerhaven Vastgoed Bouwer:Aannemingsbedrijf E.J. Bouw-meester 05 SchoolwoningenDuyststraat Architect: eklund_terbeek architects Opdrachtgever: CPODe Lokalen Bouwer: Maas-bouw / BDS 06 De Rozenburcht Architect: Koen van Velsen architecten Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Bouwer:Bouwbedrijf De Vries en Verburg 07 Fietsenstalling Station BlaakArchitect: Hersbach-Architecteni.s.m. Stadsontwikkeling Gemeente Rotterdam Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Bouwer: MourikGroot-Ammers 08 Diergaarde Blijdorp -Leeuwenverblijf en Lotus Serre Architect: Siebold Nijenhuis Architect, Broekbakema enKees Rouw [Architectuur & Onderzoek] Opdrachtgever:Diergaarde Blijdorp Bouwer:Bouwonderneming Goedleven09 De Fluwelen Weide Architect: MIX architectuur Opdrachtgever: SynchroonBouwer: Bouwbedrijf Niersman 10 Parkhavenstad Architect: ArchitectenbureauRutten van der Weijden Opdrachtgever: Accresco Vast-goed Bouwer: Van Wijnen, Dordrecht11 Woonhuis Kralingen Architect: Personal ArchitectureOpdrachtgever: Particulier Bouwer: Middelwateringbouw,

12 Inloophuis De Brug Architect: Arjan Scheer Opdrachtgever: College vanKerkrentmeesters, HervormdeGemeente Delfshaven Bouwer: Rietdijk Rotterdam 13 Hout- enMeubileringscollege Architect: RoosRos Architecten Opdrachtgever: Hout- en Meubileringscollege Bouwer:Waal Bouw 14 Horecagelegenheid kop Nieuwemarkt Architect: Vanschagen Archi-tecten Opdrachtgever: Marcan vastgoed Bouwer: BAM woningbouw15 Kantine WalhallaArchitect: Vanschagen Archi-tecten Opdrachtgever: Stich-ting Volkskracht Bouwer: DuraVermeer Bouw Rotterdam 16 Kindcentrum Zalmplaat Architect: diederendirrix Opdrachtgever: Gemeente Rot-terdam Bouwer: Dura VermeerBouw Rotterdam 17 McDonald's Coolsingel 44 Architect: Mei architects andplanners Opdrachtgever:McDonald's Coolsingel 44 - franchiseondernemer dhr. E.Ooms Bouwer: BVR Groep 18 Vroesenpaviljoen Architect: Vitibuck Architects Opdrachtgever: Stichting Theeschenkerij VroesenparkBouwer: 010 BOUW 19 Wijn aan de Kade Architect: AAAN Opdracht-gever: Bruderer Property B.V. Bouwer: Woodwave 20 WHL16 Architect: ONSIA architectuur Opdrachtgever: Katinka Lampeen Kees Liekens Bouwer: Aannemersbedrijf Van Alphen 21 De Bergse Zonnebloem Architect: Groosman i.s.m. Finbarr McComb Opdracht-gever: Pentarho als gedele-geerd opdrachtgever voorStichting Boor Bouwer: Maasbouw22 Laurens Intermezzo Zuid Architect: Martijn Verhagen, HD Architectuur, HD Groep Opdrachtgever: Laurens Bouwer: Dura Vermeer BouwZuid West 23 Rotterdamsche Cricket- enVoetbalvereeniging V.O.C. Architect: DEVRIES architectuuren interieurarchitectuur en Jager-Janssen architecten Opdracht-gever: Rotterdamsche Cricket-en Voetbalvereeniging V.O.C.Bouwer: Spee bouw en ontwikkeling

24 Station RotterdamBergweg Architect: JagerJanssen archi-tecten /Jasper de Haan architec-ten, i.s.m. Bureau PoldermanOpdrachtgever: HofbogenBouwer: Jurriëns west 25 Westersingelbrug Architect: Studio Selva enAnouk Vogel Opdrachtgever:Gemeente Rotterdam Bouwer:Metaluniek 26 Polak Building Architect: Paul de Ruiter Archi-tects Opdrachtgever: ErasmusUniversiteit Rotterdam, ErasmusFacilitair bedrijf Bouwer: SMT Bouw 27 TENT / Witte de With Architect: De Zwarte Hond |Daan Zandbelt i.s.m. Rogier vanden Berg Opdrachtgever: Stichting Witte de With Bouwer: Bakker Arkel 28 De Wiel & De Waal Architect: KAW Opdracht-gever: Woonstad Rotterdam Bouwer: Slokker bouwgroep 29 MAXIMAALArchitect: SIMONE DROST ARCHITECTURE Opdracht-gever: Gemeente RotterdamBouwer: Van Deelen 30 Spaces Hofplein Architect: ZZDP Architecten enSevil Peach Opdrachtgever:PPF Real Estate en SpacesworksBouwer: PGN Bouw 31 Raadzaal stadhuisRotterdam Architect: deMunnik-deJong ar-chitecten en Merk X Opdracht-gever: Gemeente Rotterdam Bouwer: Burgy bouwbedrijf 32 Oude Luxor Theater Architect: Aude de Broissia Architecture Design Opdracht-gever: Gemeente Rotterdam33 Timmerhuis Architect: OMA Opdracht-gever: Gemeente RotterdamBouwer: Heijmans 34 Nieuwe Botlekbrug Architect: Quist Wintermans Architekten Opdrachtgever:Rijkswaterstaat dienst Infra-structuur / A-Lanes A15 Bouwer: Bouwcombinatie A-Lanes A15 35 Gymzaal Slaghekstraat Architect: Koning Ellis archi-tecten Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Bouwer: Schipper Bouwgroep

36 Het voorleespaviljoen Architect: Iris de Kievith Opdrachtgever: StichtingSpeeltuin de Feijenoordse Middenstip Bouwer: MUD-projects / Boris Duijneveld, Clara Froger Dutch Design i.s.m.De Viltmannen 37 SkilledIn Office Architect: Studio RAP Opdrachtgever: Port of Rotter-dam Bouwer: Studio RAP 38 De Sportmotor Architect: Geurst & Schulze architecten Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Bouwer:Slokker Bouwgroep39 Tarwesterk Architect: Ziegler, Branderhorsten Artesk van Royen Archi-tecten Opdrachtgever: Gemeente Rotterdam Bouwer: W. Schipper 40 Rudolf Steiner College Architect: Arconiko architecten Opdrachtgever: Cluster Stads-ontwikkeling Bouwer: COMeG41 De Nieuwe Admiraliteit Architect: Klunder Architecten |Rien de Ruiter Opdrachtgever:U-Vastgoed, ABB Bouwgroep Bouwer: ABB Bouwgroep 42 Kantoorloft - De Fabriekvan Delfshaven Architect: Jaakko van 't Spijkeri.s.m. Julio Gil, Paul van denBergh en Casper Aussems Opdrachtgever: Jvantspijkeri.s.m. Havensteder Bouwer:Spacecreators.nl43 De Gouverneur Architect: architectuurMAKEN,Ferry in 't Veld, Nina Aalbers Opdrachtgever: Nina Aalbers,Ferry in 't Veld Bouwer: Koelman Bouw 44 FIRST Rotterdam Architect: de Architekten Cie. |Branimir Medic en Pero Puljiz Opdrachtgever: Weenapoint IIVastgoed Bouwer: Volker Wessels, Boele & van Eesterenen Bouwbedrijf Wessels Zeist

zie ook: www.rotterdamarchitectuurprijs.nl

40

30

3133

32

170319

41 11

26

36

35

15

20

39

22

38

28

37

12

05

42

10

01

43

44

04

25

2702

14

07

24

18

08

09

13

21

29

23

16

34

06

Rotterdam Architectuurprijs 2016 longlist

De Rozenburcht 6

Tijdens een feestelijke bijeen-komst in de Burgerzaal van hetstadhuis werden op 21 december2016 de juryprijs en de publieks-prijs van de RotterdamArchitectuurprijs uitgereikt.

2016 is een bijzonder jaar voor deRotterdam Architectuurprijs. In deafgelopen zes edities passeerdennieuwe Rotterdamse gebouwen telkens de revue aan de hand van dethema’s wonen, utiliteit en transfor-matie. Met ingang van 2016 is dezedriejaarlijkse cyclus losgelaten zodatde oogst van nieuwe Rotterdamsegebouwen van het afgelopen jaar in de breedte kon worden binnen-gehaald. Het resultaat van dezenieuwe aanpak is een veelzijdigelonglist. Daarop is bijvoorbeeld detransformatie van een voormalig stationsgebouw te vinden naast een rij nieuwbouwwoningen in eennegentiende-eeuwse wijk, en tweenieuwe bruggen naast verschillendewoonhuizen in particulier opdracht-geverschap. De oogst van 2016toont de actuele architectuurpro-ductie van Rotterdam in zijn vollebreedte en biedt daarmee een blikop de belangrijke architectonischeopgaven van dit moment en de tendensen en ontwikkelingen diewe daarbij kunnen onderscheiden.

In voorgaande jaren werd de short-list van deze prijs geselecteerd dooreen commissie bestaande uit devoorzitter van de jury, de directeurvan AIR en de projectleider van de juryprijs. Ook die aanpak is metingang van 2016 losgelaten. Nuheeft de voltallige jury zich gebogenover de longlist van 44 inzendingenen de bijbehorende dossiers metteksten, tekeningen en andere beel-den. Daaruit selecteerde zij eenshortlist van elf projecten die in haarogen de actuele kwaliteit van dearchitectuur in Rotterdam het bestelaten zien. Tot slot besloot de jury

om dit jaar geen nominaties aan tewijzen, maar te kiezen voor één project als winnaar van deRotterdam Architectuurprijs 2016.

Voor de prijs kwamen alle bouw-werken in aanmerking die tussen 1 juli 2015 en 1 juli 2016 in Rotter-dam in gebruik zijn genomen. Ook mochten bouwwerken uit de periode 2013 -2015 worden ingezon-den die binnen de oude opzet nogniet in de passende categorie meehadden kunnen dingen. De sitewww.rotterdamarchitectuurprijs.nlvormt het geheugen van de prijs enbiedt een schat aan informatie overactuele architectuur in de stadRotterdam, inzichtelijk gemaaktdoor middel van kaarten, foto’s enprojectinformatie. Hier zijn ook allejuryrapporten te downloaden.

De Rotterdam Architectuurprijs iseen initiatief van de gemeenteRotterdam en komt voort uit dearchitectuurnota Architectuur enRotterdam. Architectuur als drijven-de kracht voor de ontwikkeling vande stad (2010). De architectuurnotais een uitwerking van de Stadsvisie,ruimtelijke ontwikkelingsstrategie2030waarin de gemeente uitspreektdat architectuur en cultureel erfgoedde verdere ontwikkeling van de staddoorslaggevend kunnen stimuleren.De Rotterdam Architectuurprijs iseen onafhankelijke prijs voor de stadRotterdam en wordt georganiseerddoor AIR, het architectuurcentrumvan Rotterdam.

De jury van de Rotterdam Architec-tuurprijs 2016 bestaat uit:

Winy Maas (voorzitter), architecten directeur van bureau MVRDVBij de prijsuitreiking van 2014 hieldMaas een bevlogen pleidooi voorstad en prijs: ‘Het is een eer om ditinitiatief te mogen ondersteunen.Omdat een architectuurprijs van

een stad een goed concept is. En zeker voor Rotterdam, dat zicheen stad van de architectuur wilnoemen en moet blijven noemen.Het helpt om naar buiten te tonenhoe goed je bent. Maar niet alleendat. Het helpt om het vakmanschapvan ‘gebouwen maken’ te vergro-ten. Het helpt om een cultuur vanvernieuwing te vergroten, om dingenop te (laten) merken en in het dag-licht te brengen.’Madeleine Maaskant, architect endirecteur van de Academie vanBouwkunst Amsterdam Cruciaal voor de ontwikkeling vanstad en architectuur is voor haar eenlevendig architectuurklimaat datruimte biedt voor zowel jonge alsmeer ervaren ontwerpers en hunonderlinge interactie. Oana Rades, architect en directeur van Shift architecture + urbanism Rades onderstreept het belang vande stedenbouwkundige dimensievan architectuur. Een gebouw ont-leent een deel van zijn karakter aanzijn context maar definieert en acti-veert ook zelf de openbare ruimte. Ronald Rietveld, architect endirecteur van RAAAF, lid van deAkademie van Kunsten, KNAW In zijn eigen werk is Rietveld onver-moeibaar op zoek naar manieren omvia ruimtelijke theorie en ontwerpheden, verleden en toekomst te ver-binden en nieuwe vergezichten teopenen. Dit bepaalt ook de wijzewaarop hij kijkt naar de Rotterdamsearchitectuur.Mariet Schoenmakers, deskundige opdrachtgeverschapen lid van de Rotterdamse Van der Leeuwkring Schoenmakers ziet bouwen als eenculturele opgave waarin maatschap-pelijke en ruimtelijke belangensamenkomen. Daarmee levert archi-tectuur een belangrijke bijdrage aande identiteit van de stad en haarbewoners.

Rotterdam Architectuurprijs 2016

Skatepark Westblaak De Rozenburcht Kantine Walhalla Vroesenpaviljoen

Station RotterdamBergweg

Westersingelbrug Raadzaal stadhuisRotterdam

Timmerhuis

SkilledIn Office De Sportmotor FIRST Rotterdam

7

Rotterdam Architectuurprijs 2016 shortlist

De Rozenburcht 9

Rotterdamse traditie ontstaan van particulier opdracht-geverschap waarin voorbeeldige transformaties vanbestaande gebouwen, maar ook nieuwbouw en vormenvan collectief opdrachtgeverschap een belangrijke rolspelen. Deze projecten zorgen vooral voor het aanhelenen invullen van de bestaande stad zodat zich daar eensteeds rijkere en hoogwaardigere stedelijke leefom-geving kan ontwikkelen.

Zo is de wijk het Oude Westen op dit moment volop inontwikkeling. Graag brengt de jury hier twee projectenonder de aandacht die de shortlist niet hebben gehaaldmaar zich desondanks onderscheiden door hun kwali-teiten. Zo werd op een braakliggend terrein aan deGaffelstraat een serie van negen stadswoningengebouwd in collectief particulier opdrachtgeverschap,naar ontwerp van Pasel.Künzel Architects. In hun architectuur slaan de woningen een brug tussen de tradi-tionele negentiende-eeuwse woningbouw en de stads-vernieuwingsprojecten uit de jaren tachtig die hier hetbeeld bepalen. Met royale achtertuinen en een ruimtelij-ke indeling op maat voor elke koper, leveren de woningeneen waardevolle bijdrage aan de woonmogelijkhedenvoor gezinnen in de stad – een belangrijke opgave voorRotterdam. Opvallend was hier de rol van corporatieWoonstad die onder de toen geldende regelgeving voorcorporaties in staat was de voorfinanciering en de bege-leiding van de bewonersgroep op zich te nemen en als‘achtervang’ te fungeren voor de bouw van twee van de woningen.

Ook vestigt de jury graag de aandacht op stadswo-ning De Gouverneur aan de Gouvernestraat in het OudeWesten, een ontwerp van bureau architectuurMAKEN.Met De Gouverneur werd een gat in de bestaande straat-wand van de Gouvernestraat gedicht en meteen ook desociale controle op de doorgang naar de binnenplaats verbeterd. Door zijn bouwhoogte en metselwerkgevelsvoegt de woning zich in zijn omgeving, terwijl de vlakkegevel met eigenzinnige compositie het woonhuis onmis-kenbaar van deze tijd maakt. De ontwerpers kozen eenbaksteen vervaardigd uit bouwafval van steen, glas enkeramiek waarvan het glinsterende en reflecterendeoppervlak een extra kwaliteit aan dit project toevoegt. Dit project past in het gemeentelijk beleid dat zich richt ophet vullen van gaten in het stedelijk weefsel, bijvoorbeeldin het kader van ‘Klein en Fijn’, een gezamenlijk initiatiefvan de gemeente Rotterdam en AIR gericht op verbete-ring van stedenbouwkundige structuren in bestaande wijken met verdichting zonder sloop.

De verbouwing van de school aan de Duyststraatdoor eklund_terbeek architecten past in een traditie vantransformatie van bestaande gebouwen tot nieuwewoningen op privaat initiatief. Vaak gaat het daarbij om dezogenaamde kluswoningen, een Rotterdamse uitvindingdie rond 2006 het licht zag met de ontwikkeling van hetWallisblok in Spangen. De schoolwoningen aan de

Duyststraat tonen een voorbeeldige transformatie vaneen schoolgebouw naar zes woningen op basis van collectief particulier opdrachtgeverschap. Het projectkenmerkt zich door ruimtelijke vondsten en een zorgvul-dige afwerking en is in de ogen van de jury een voorbeeldvan de nieuwe hoge standaard van dit soort woningen inRotterdam.

Tegenover dit kleinschalige type transformatie staatook een paar uitgesproken grootschalige voorbeelden.Een daarvan is de Nieuwe Admiraliteit van KlunderArchitecten, de transformatie van een grauwe kantoor-kolos met een anonieme uitstraling. Twee ontwikkelaarsnamen het bewonderenswaardige initiatief voor eentransformatie tot woongebouw met 658 woonstudio’s enkleine appartementen. Door het uitzagen van de borst-weringen ontstaan grotere vensteroppervlakken die hetwooncomfort vergroten en de gevel meer transparantiegeven. In aanvulling op de woningen zijn in het gebouwverschillende ondersteunende voorzieningen gereali-seerd zoals een wasserette en sportruimte op de boven-ste verdieping en twee gezamenlijke dakterrassen.

Onder de inzendingen is één project waarvan de juryvindt dat het, wat betreft de kwaliteit van wonen, metkop en schouders boven de andere woonprojecten uit-steekt: het Timmerhuis. Dit opzienbarende gebouw in hethart van de stad is zeker geen woongebouw pur sangmaar combineert gemeentelijke kantoren, retail enpublieke functies met een opmerkelijke woonwereld inde ‘bovenstad’. Het opent de ogen voor de uitzonderlijkekwaliteit die het wonen in de binnenstad kan bereiken.

Iconisch aanhelenHet Timmerhuis, ontworpen door OMA, omvat hetStadstimmerhuis uit 1953 in een nieuwe kubistischestructuur van staal en glas. Een compositie van repete-rende ‘pixels’ geeft het complex zijn vorm met tweetorens, binnenpleinen, uitkragingen en dakterrassen. De Stadhuisstraat, tussen stadhuis en postkantoor, wordtdoorgezet als symmetrieas in het Timmerhuis en vormteen publieke passage die ruimte biedt voor culturele enmaatschappelijke programmering. Met zijn doorzichten,visuele verbindingen en gradaties van transparantie gaathet Timmerhuis aan alle zijden een relatie aan met zijnstedelijke omgeving. De stapeling van ‘pixels’ draagt bijaan het comfort doordat windhinder en slagschaduwenbeperkt blijven.

Veel waardering heeft de jury voor de contextualiteitvan dit gebouw dat in zijn vorm reageert op de directeomgeving, en de kwaliteiten en veelzijdigheid daarvanonder de aandacht brengt zonder die te domineren. Ook de stedenbouwkundige ingreep van een overdektepassage die een nieuw type publieke ruimte toevoegtaan het stadshart ziet de jury als belangrijke kwaliteit.Bovendien spreekt zij haar waardering uit voor het gege-ven dat daarmee de historische as tussen twee belang-rijke monumentale gebouwen, het stadhuis en het voormalige postkantoor, als passage door het gebouwwordt voortgezet.

De jury is lovend over het Timmerhuis en ziet het alseen uniek en veelzijdig gebouw. Tegelijk is duidelijk dat bijeen project van deze ambitie ook kanttekeningen moge-

JURYPRIJS

8

De jury van de Rotterdam Architectuurprijs 2016 zieteen dynamische, volwassen stad die zich blijft ver-nieuwen. Het is duidelijk dat Rotterdam als stad completer wil worden met een hoogwaardig enbreed woonaanbod, een rijke streetlife, ruimte voorinitiatieven van nieuwe stadmakers en goede archi-tectuur voor de gemeenschap. De gemeenteRotterdam betoont zich daarbij een aanjager vanarchitectonische kwaliteit via beleid en initiatievenen als opdrachtgever van publieke gebouwen. Het resultaat is een levendig architectuurklimaat met mogelijkheden voor al die traditionele opdracht-gevers en nieuwe initiatiefnemers, bouwers en architecten die willen bijdragen aan de stad.

De populariteit van de stad Rotterdam groeit van dag tot dag en de architectuur speelt daarin een doorslag-gevende rol. Belangrijke smaakmakers voor het inter-nationale imago van Rotterdam zijn het Centraal Station, De Markthal en De Rotterdam maar ook oudereiconen zoals de Kubuswoningen, de Kunsthal en de Van Nellefabriek.

De longlist van de Rotterdam Architectuurprijs 2016 kenmerkt zich in de ogen van de jury niet meteen door dit soort iconen. Zij ziet eerder dat er sprake is van eengoede architectuurproductie van hoge kwaliteit. Even hadde jury dan ook moeite om zich te verhouden tot de oogstvan de Rotterdam Architectuurprijs 2016. Het leidde totde observatie dat Rotterdam zich als architectuurstad ineen overgangsfase bevindt. Na de iconen waarmee hetzich de afgelopen jaren op de kaart heeft gezet, lijkt dehuidige periode vooral gewijd te zijn aan het welover-wogen aanvullen en invullen van de stad, gericht op deverbreding van het stadsklimaat om meer ruimte temaken voor de rijkdom aan stedelijke groepen en culturendie Rotterdam rijk is. De jury is ervan overtuigd dat hetnaast de architectonische iconen evenzeer de bredearchitectuurproductie is die de kwaliteit van Rotterdamals architectuurstad bepaalt. Zij constateert in de vollebreedte van de stedelijke bouwopgaven in Rotterdameen hoge architectonische kwaliteit.

Wonen in de stadOok dit jaar waren woonprojecten weer ruim vertegen-woordigd onder de inzendingen. Daarbij ziet de jury een

De betovering van architectuurJuryrapport Rotterdam Architectuurprijs 2016

Projecten zorgen vooral voor het aanhelen en invullen van de bestaande stad

De jury van links naar rechts: Winy Maas (voorzitter), Mariet Schoenmakers, Ronald Rietveld, Madeleine Maaskant en Oana Rades

De Rozenburcht 10 11

lijk zijn. Een voorbeeld is de kolossale staalconstructie.Enerzijds is het deze constructie die de veelzijdige pixel-structuur met zijn uitkragingen en overspanningen moge-lijk maakt, anderzijds vindt de jury het uiteindelijke beelddat deze constructie met name in het exterieur van hetgebouw oplevert, wat tegenvallen. Hier is het stoerestaal niet langer zichtbaar en ontstaat ook niet helemaalhet beeld van de zwevende wolk die de oorspronkelijketekeningen beloofden. Het karakter van de gevels blijftvlak en door de wijze waarop de open ruimtes op debegane grond zijn afgewerkt met transparante golvendepuien, komt het gebouw visueel niet goed los van zijnomgeving.

Daarnaast merkt de jury enkele zaken op met betrek-king tot de kantoren en andere ruimtes. Zo had zij deentree naar de gemeentekantoren graag wat royalergezien – ook als koppeling tussen de kantoren enerzijdsen de passage met trappartij anderzijds. De jury stelt vastdat veel aandacht is besteed aan het interieurontwerpwaarvoor kosten nog moeite zijn gespaard. Wel vindt zij dat de oriëntatie binnenin het gebouw soms te wensen overlaat.

Vooral enthousiast is de jury over de kwaliteit van dewoningen en het woonmilieu op de bovengelegen ver-diepingen. Hier zijn de mogelijkheden van de staalcon-structie ten volle uitgebuit door het creëren van wonin-gen met uitzonderlijk ruime dakterrassen die als ‘buiten-kamers’ aan de woningen zijn toegevoegd. De jury is verrast door privacy die hier op natuurlijke wijze ontstaatdoor een zorgvuldige ordening van bouwvolumes.Tegelijkertijd zijn de woningen zodanig ten opzichte vanelkaar gegroepeerd dat er hoog boven het maaiveld eengemeenschap ontstaat en anonimiteit wordt voorkomen.

De woonruimtes zijn voorzien van verdiepingshogeglazen puien die zorgen voor een ongekende ruimtelijk-heid en woonkwaliteit, en niet in de laatste plaats eenfenomenaal uitzicht over de stad. De jury merkt op dathier hoog boven de stad een volwaardig stedelijk woon-milieu tot stand is gebracht dat tegelijkertijd een waarde-volle bijdrage levert aan de skyline van Rotterdam. Zij spreekt de hoop uit dat dit andere opdrachtgevers,bouwers en architecten zal inspireren tot meer woon-projecten boven het hart van de binnenstad.

Streetlife en skylineVoor de beoordeling van de inzendingen voor deRotterdam Architectuurprijs 2016 kreeg de jury opnieuwde architectuurnota Architectuur en Rotterdam.Architectuur als drijvende kracht voor de ontwikkelingvan de stad aangereikt. De uitgangspunten van deze nota uit 2010 zijn nog altijd relevant en actueel: cultuur-historische gelaagdheid, stedenbouwkundige samen-hang en toekomstgerichtheid voor de architectuur vanRotterdam. In de nota staat te lezen: ‘De vernieuwing

schuilt in het verleggen van de aandacht voor opvallendegebouwen naar meer samenhang en architectuur metzeggingskracht. Het stedelijk weefsel is voor de stad min-stens zo belangrijk als een op zichzelf staand opmerkelijkgebouw. Streetlife gaat zelfs boven skyline.’ De juryonderschrijft het belang van streetlife maar gelooft datook in de ‘bovenstad’ kwaliteit te halen valt – niet alleen inde vorm van een skyline maar ook als rooflife met nieuwefuncties op de daken.

Deze aandacht voor streetlife is inmiddels op veelplekken in de stad te ervaren. Beleid op het gebied vanopenbare ruimte dat jaren geleden werd ingezet, werptinmiddels zijn vruchten af. Voorbeelden zijn de herinrich-ting van straten als de Meent, maar ook een project alsde verdiepte fietsenstalling op de kop van de Binnenrottedat de afdeling Stadsontwikkeling van de gemeente het afgelopen jaar realiseerde samen met Hersbach-architecten. De doordachte plaatsing van deze voor-ziening en de afwerking met rondlopende banken en een stalen brug, zijn kenmerkend voor de aandacht diewordt besteed aan de logistiek en vormgeving van hetpublieke domein.

Het belangrijkste voorbeeld van de aandacht voorstreetlife blijft toch wel de herontwikkeling van hetCentraal Station en omgeving, inmiddels een joyeuze toegangspoort naar de binnenstad. Hier bevindt zich ookkantoorgebouw First, een ontwerp van de ArchitectenCie. Dit shortlistproject kan op grote waardering rekenenvan de jury die het gebouw kenmerkt als ‘humane wolkenkrabber’. First vormt een voortzetting van de zake-lijke hoogbouw van het Weena in westelijke richting. Op de fundamenten van het voormalige Bouwcentrumwerd hier een rechthoekig bouwblok geplaatst met daar-boven een tweeledige toren van 130 meter met een uit-gesproken slank silhouet. In een van de gevels is hetReliëf No.1 van Henry Moore, dat ooit de gevels van hetBouwcentrum sierde, teruggeplaatst. Met grote venster-oppervlakken en beton refereert First op de gevel van het Groothandelsgebouw aan de overkant van de straat. De onderste twee lagen hebben een transparant karaktermet publieke functies. Het is geen gesloten en anoniemekantoorkolos maar een gastvrij stedelijk volume dat eenbijdrage levert aan de sfeer op het maaiveld. De jury constateert een trend om torens op stedelijke plinten teplaatsen om zo te kunnen bijdragen aan het stedelijkleven op straatniveau. Het is echter de vraag of dit altijdnodig is. Ook vrijstaande torens zijn waardevol in het stedelijk landschap, stelt de jury.

Het vernieuwde skatepark, ontworpen door JanneSaario & Marcel Musch op de middenberm van de Westblaak levert eveneens een wezenlijke bijdrage aande streetlife van Rotterdam en kreeg een plek op deshortlist. Het park is de opvolger van het voormalige skatepark op deze plek dat skaters uit heel Europa naarRotterdam wist te trekken. De jury vindt het mooi dat degemeente de kracht van deze specifieke invulling van eenstedelijke restruimte heeft ingezien. Het siert haar dat zeheeft besloten opnieuw te investeren in dezelfde locatie.

Het ontwerp kwam er echter niet zonder slag ofstoot. Nadat de voorbereidingen waren vastgelopen,

slaagden een actieve groep skaters, Het Nieuwe Instituuten de gemeenteraad erin om het proces weer samen opgang te brengen. Skaters en ontwerpers maakten gezamenlijk een nieuw masterplan.

Het nieuwe skatepark biedt een vloeiend landschapvoor skaters, in-liners, steppers en BMX’ers. De beperkteruimte leidde ertoe dat de verschillende standaardobsta-kels zijn samengevoegd tot een vloeiend skatelandschapmet nieuwe, onverwachte mogelijkheden. Het gepolijsteasfalt, het beton met blauwgekleurde obstakels en descherp gedefinieerde groenvlakken vormen een lineairstedelijk landschap waarvan de inrichting als geheel dejury echter niet volledig wist te overtuigen. Ten gevolgevan trends in de skatewereld zijn spectaculaire onder-delen als de halfpipe uit het beeld verdwenen. De juryvindt dit spijtig maar neemt aan dat daarmee de doel-groep met behoefte aan kleinere en andersoortige obstakels, wordt bediend. Andere bezwaren van de juryhebben te maken met de samenhang van het ontwerpals geheel. De randen van het park, die zijn voorzien vanstandaardhekwerk, grasvlakken en bankjes uit het vaste buitenruimterepertoire van de gemeente, passenvolgens de jury niet goed bij de rest van de inrichting. Zij merkt op dat de wens om een openbare ruimte tecreëren die aansprekend moet zijn voor een breedpubliek hier in botsing lijkt te komen met de uitstraling ensfeer van het skatepark. Ook voor voorzieningen dieomwille van de veiligheid zijn getroffen, waren andereoplossingen denkbaar geweest.

Op loopafstand van deze plek ligt het Westersingelparkwaar het afgelopen jaar een voorbeeldige kleine ingreepwerd gerealiseerd. De Westersingelbrug, een ontwerpvan Studio Selva + Anouk Vogel landscape architecture,is hedendaags in zijn materialisering en vormgeving, enpast tegelijkertijd goed in zijn romantische groene omge-ving. De brug is ontworpen als een sieraad voor het parkmet dicht opeengeplaatste balusters vervaardigd uit messing die een subtiele verwijzing vormen naar dereeks bronzen kunstwerken verderop langs de Wester-singel. Met zijn licht gebogen vorm en zorgvuldige bestra-ting monumentaliseert de brug de oversteek. Het projectis een toonbeeld van het gemeentelijk beleid dat metaandacht voor dit type kleine kunstwerken de kwaliteitvan de openbare ruimte wil verbeteren.

Stad makenDe jury heeft veel waardering voor de wijze waarop inRotterdam aan de stad wordt gewerkt. Het is duidelijk datde verantwoordelijkheid voor de inrichting en de pro-grammering van de stad breed wordt gedragen, nietalleen door de gemeente en traditionele opdrachtgevers,maar ook door andere partijen in Rotterdam. Onder deinzendingen van dit jaar bevindt zich dan ook een opval-

lend aantal initiatieven van deze nieuwe stadmakers. Dejury merkt op dat sommige van deze initiatieven ook eenappel doen op gemeente, eigenaren en andere partijenom de handschoen op te pakken.

Een voorbeeld is het station Rotterdam Bergweg,gesitueerd aan de veelbesproken Hofpleinlijn. Ter hoogtevan station Hofplein vond enkele jaren geleden een her-ontwikkeling plaats waarmee dit gebied zich ontwikkeldetot een nieuwe stedelijke hub met winkels en uitgaans-voorzieningen, gekoppeld aan de Luchtsingel. Ook voorde ontwikkeling van de rest van de Hofpleinlijn werden in de loop der tijd allerlei ideeën en plannen ontwikkeld.Zo zou Rotterdam hier – in navolging van New York – zijneigen Highline kunnen krijgen. Mede door het verdeeldeeigenaarschap van de lijn is het echter nog niet gelukt omdeze plannen verder te brengen.

Architectenbureau JagerJanssen, gevestigd in debogen onder de Hofpleinlijn, nam zelf het initiatief tottransformatie van station Rotterdam Bergweg, een rijks-monument naar ontwerp van Sybold van Ravesteyn.Nadat het station in 2006 in onbruik was geraakt viel hetaan verloedering ten prooi. In 2009 maakten de architec-ten een plan voor cascotransformatie van dit stations-gebouw wat de basis werd voor een opdracht in 2015.Een nieuwe langsgevel met glazen puien brengt de zeven bogen in het zicht waar het stationsgebouwomheen is gebouwd. De oude entreepartij op de kop,met zijn trapeziumvormige ramen en uitstekende luifel, is gerestaureerd. In zijn nieuwe functie als pizzarestaurantis het gebouw een hotspot in de buurt. De jury ziet in ditshortlistproject een klinkende oproep aan gemeente enandere partijen om verder te werken aan de realisatie vanplannen voor de Hofpleinlijn.

Een sociaalmaatschappelijk appel doet het Voorlees-paviljoen van speeltuin de Feijenoordse Middenstip, ont-worpen door Iris de Kievith. Deze speeltuin nam het ont-roerende initiatief om het lezen en de taalontwikkelingvan kinderen in de buurt te bevorderen door hen eenbeschutte plek te bieden om te lezen en voorgelezen teworden. De jury heeft sympathie voor doelstelling en ont-werp, maar voelt het paviljoen vooral als een schrijnendsignaal voor het gemis aan buurtbibliotheken. De meestedaarvan moesten enkele jaren geleden hun deuren slui-ten, wat leidde tot een reeks initiatieven uit de samen-leving zoals Leeszaal West en dit Voorleespaviljoen.

Shortlistproject Skilledin Office daagt de gemeen-schap van opdrachtgevers, bouwers en ontwerpers uit om meer aandacht te besteden aan technische ontwikke-lingen in de architectuur. Dit paviljoen van 130 vierkantemeter is het eerste door robots gefabriceerde gebouwvan Nederland. Een houten gewelf uit 225 unieke houtenelementen rijst op uit een decentraal geplaatste kolomovervloeiend in het dak dat ruim acht meter overspant.De dubbelgekromde vorm werd ontwikkeld met digitaleformfinding technieken en vertaald naar driehoekige houten panelen, gekoppeld met vingerverbindingen.Instructies voor het robotgestuurde fabricageproces wer-den rechtstreeks vanuit het digitale model gegenereerd.

De ontwerpers van Studio RAP verkennen op eigeninitiatief de mogelijkheden van high-end computer-baseddesign en gerobotiseerde fabricageprocessen voor de

Rotterdam Architectuurprijs 2016

Met aandacht voor kleine kunstwerken wil de gemeentede kwaliteit van de openbareruimte verbeteren

Hoog boven de stad is een volwaardig stedelijk woonmilieutot stand gebracht

De Rozenburcht 12 13

architectuur. De jury is enthousiast over het feit dat hiernieuwe technologische mogelijkheden voor de architec-tuur in praktijk worden gebracht en vindt dat dit op veelgrotere schaal zou moeten gebeuren. Zij is ervan over-tuigd dat juist op het terrein van de technologie belang-rijke ontwikkelingsmogelijkheden liggen en benadrukt denoodzaak om de kennis te bundelen, en onderzoek enpraktijk verregaand te koppelen.

Een aantal andere projecten laat zien hoe de veelzij-digheid van de stad groeit door de inzet van nieuwe stad-makers. Een voorbeeld daarvan is shortlistproject hetVroesenpaviljoen, ontworpen door Vitibuck Architects. In het populaire park in Blijdorp werd een paviljoen gerea-liseerd dat horeca en maatschappelijke activiteiten combineert. Het project startte in 2008 met een woning-corporatie als opdrachtgever en een sociaalmaatschap-pelijke instelling voor de exploitatie. De initiatiefnemerslieten zich niet ontmoedigen toen deze partijen zich tengevolge van de crisis gedwongen zagen af te haken. Zij besloten het project door te zetten als een burgerinitia-tief met eigen financiering en toonden daarmee hun veer-kracht als initiatiefnemers. Het architectenbureau, tevensinitiatiefnemer en buurtbewoner, maakte niet alleen het ontwerp, maar was ook betrokken als ontwikkelaar.Het gebouw is ontwikkeld als groeimodel dat gefaseerdkan worden uitgevoerd.

Een andere stadmaker op de shortlist is TheaterWalhalla. Dit kleine, onafhankelijke theater opende jarengeleden zijn deuren op Katendrecht, een wijk die tot bloeiis gekomen met Walhalla als vaste culturele speler.Gegroeid door hun succes nam dit theater het initiatiefvoor de transformatie van een voormalig kantinegebouwvoor havenarbeiders tot Kantine Walhalla, een theatermet horecavoorzieningen. Niet alleen heeft de jury grotewaardering voor het initiatief, ook is zij enthousiast overhet niveau van deze transformatie die de kwaliteiten vanhet oorspronkelijke gebouw respecteert en aan de opper-vlakte brengt.

Architectuur als publiek domeinDuidelijk is dat het zelfbewustzijn van Rotterdam alsarchitectuurstad groeit. Dit blijkt niet in de laatste plaatsuit de kwaliteit van de huisvesting van het gemeentelijkapparaat. In 2015 werd De Rotterdam in gebruik geno-men, een verticale stad waarin gemeentelijke diensten,wonen en andere functies zijn ondergebracht, en eenaanwinst voor de Rotterdamse skyline. Ook kwam in ditjuryrapport het Timmerhuis al aan de orde. Daarnaastprijkt op de shortlist van dit jaar de transformatie van deraadzaal door deMunnik-deJong architecten en Merk X.Na eerdere ingrepen aan het stadhuis waarbij onder meerwerkruimtes, vergaderzalen en de trouwzalen werdenaangepakt, is de transformatie van de raadzaal een pas-send sluitstuk. Niet alleen werd hier het werkcomfort verbeterd, ook zijn de kwaliteiten van het oorspronkelijkeinterieur weer zichtbaar gemaakt door toevoegingen uitde jaren zestig te verwijderen en te kiezen voor passendemeubilering en stoffering. Zo wordt op de juiste wijze eer betoond aan de raadzaal van wat in de woorden van de jury misschien wel ‘het leukste stadhuis vanNederland’ is.

Maar ook voor andere opgaven betoont de gemeentezich een opdrachtgever met hart voor architectonischekwaliteit. Opvallend is het aantal sportgebouwen onderde inzendingen van dit jaar. Als stad maakt Rotterdamzich al jaren sterk voor de sport. Daarvan getuigen bijvoor-beeld de drie voetbalstadions in de stad en het topsport-centrum, een ontwerp van Zwarts & Jansma dat in 2011werd ingezonden voor de Rotterdam Architectuurprijs.Ook in het kader van het Rotterdamse Lekker Fit!-programma, gericht op gezondheid en sport op basis-scholen, worden nieuwe gymzalen gebouwd.

Dit jaar zijn maar liefst vier sportaccommodaties inge-diend voor de Rotterdam Architectuurprijs en de kwaliteitervan is opvallend. Interessant in dit kader is dat het twee jaar geleden de onderwijsgebouwen waren die inkwaliteit en aantal opvielen onder de inzendingen. Beidegebouwtypen zijn te beschouwen als gemeenschaps-gebouwen van onze tijd, waar Rotterdammers elkaar ontmoeten en samen dingen ondernemen. De kwaliteitvan deze gebouwen is belangrijk, niet alleen omdat zeeen symboolwaarde hebben voor de gemeenschap maar ook omdat ze die gemeenschap een belangrijk platform bieden.

Een voorbeeld is de gymzaal Tarwesterk van architec-ten Ziegler en Branderhorst. Dit bescheiden gebouwvormt een nieuw ensemble met een vroeg twintigste-eeuws schoolgebouw ontworpen door architect Van derSteur. Een lage strook met bergingen vormt samen meteen reeds bestaand gebouwtje een nieuwe toegangs-poort tot het schoolplein. In zijn materialen en details sluitde gymzaal aan bij de historische architectuur van deschool en benadrukt het de sculpturale kwaliteiten van dit gebouw op liefdevolle wijze.

Ook shortlistproject De Sportmotor, ontworpen doorGeurst & Schulze Architecten, is een voorbeeld van dekwaliteit die met dit soort gebouwen wordt gerealiseerd.Deze sportaccommodatie staat in de buurt van het IkaziaZiekenhuis waar verschillende functies rond onderwijs,zorg en welzijn samenkomen in een nieuwe stedelijkeomgeving. Dat dit gebied nog volop in ontwikkeling is,zorgt voor een onzekere situatie wat betreft gebruik enprogrammering van het gebouw. De jury waardeert dathier is gekozen voor het model van een cascogebouw. Zo zal de Sportmotor zich in de loop der tijd met verschil-lende functies kunnen vullen en is het gebouw toekomst-bestendig. De uitvoering is losjes geïnspireerd op archi-tectuur uit de wederopbouwperiode die de wijde omge-ving kenmerkt. De plint bestaat grotendeels uit glas inmetalen puien terwijl daarboven metselwerk het beeldbepaalt met een baksteenmotief voor extra diepte.

De betoverende kracht van architectuurEen derde sportgebouw dat de jury selecteerde voor deshortlist is De Rozenburcht. Dit multifunctionele centrummet faciliteiten op het gebied van sport en verenigings-

Rotterdam Architectuurprijs 2016

leven vormt een nieuwe entree naar het dorp Rozenburg.Het gebouw bevat een zesbaans wedstrijdbad, eensporthal, een multifunctionele zaal en een horecagele-genheid met extra ruimte voor bijeenkomsten. Met hunverschillende hoogtes zijn deze functies als afzonderlijkevolumes herkenbaar in het exterieur. Opvallend is dematerialisering in antraciet-groene baksteen waarmeehet gebouw zich voegt in zijn groene omgeving, eeneffect dat nog wordt versterkt door de groene patio’s.Het interieur onderscheidt zich door een zorgvuldigematerialisering en afwerking waarin opnieuw de antraciet-groene baksteen samen met onder meer beton en hout het beeld bepaalt.

Bij het bezoek aan De Rozenburcht was de jury over-donderd door de kwaliteit van dit project. De Rozenburchtvormt het bewijs dat architectuur een feest kan zijn. In alzijn aspecten straalt dit gebouw kwaliteit, aandacht envakmanschap uit. Het is tot in het laatste detail liefdevolontworpen en gemaakt.

Al jaren maakt architect Koen van Velsen deel uit van de voorhoede van de Nederlandse architectuur met pro-jecten als Groot Klimmendaal in Arnhem en het entree-gebouw voor Paleis het Loo in Apeldoorn. Een belang-rijke kwaliteit van zijn werk schuilt in het gevoel voor deplek dat hij met zijn gebouwen aan de dag legt. Dit geldtook voor De Rozenburcht. Het gebouw is als een alzijdigbouwvolume ingepast in het overgangsgebied tusseneen woonwijk en een groene recreatiezone bij Rozen-burg. Het informele groengebied dat zich op deze plekbevond, werd omgevormd tot een parkachtige settingvoor het gebouw. Door een herschikking van grond engroen ontstond een glooiende ruimtelijke compositiewaarin – losjes in groepjes verspreid – betonnen zitjeszijn geplaatst. Deze inbedding op de locatie wordt nogversterkt door een stelsel van groene patio’s dat door hethele gebouw te vinden is. Sommige daarvan zijn gele-gen aan de buitenmuren en gaan zo een directe relatieaan met de buitenruimte, andere liggen binnenin hetbouwvolume en refereren daar aan de groene settingvan het gebouw. Iets vergelijkbaars geldt voor de kleur-vlakken die in de gevels van het gebouw zijn toegepast.Deze schijnbaar willekeurig geplaatste blauwe, roze engele vlakken zorgen voor onderbrekingen in het donker-groene bakstenen volume. Ze refereren aan de kleurenvan de bloeiende beplanting zoals magnolia’s in de zomeren zijn ook in het interieur hier en daar weer terug te vinden. De vlakken doorbreken de ernst van de strakke,donkergroene gevels aan de buiten- en de binnenzijdevan het gebouw. Ook de grote venstervlakken zorgenvoor een verbinding tussen binnen en buiten, bijvoor-beeld in de het zwembad en in de sporthal.

De gekozen baksteen is door ingebakken oxidesgrijsgroen van kleur en werd speciaal voor dit project ver-vaardigd. De architect liet in de steen een voeg inkerven,een eenvoudig ingreep die ervoor zorgt dat het standaard

halfsteens metselverband waarmee De Rozenburcht isgebouwd, oogt als een bijzonder metselverband waarinstenen recht boven elkaar zijn geplaatst. Het is een voorbeeld van hoe de architect in samenspraak metopdrachtgever en bouwer tot bijzondere oplossingen kan komen binnen de begrenzingen van een standaard-budget en een Europese aanbesteding.

In zijn ruimtelijke organisatie voelt het gebouw ner-gens geforceerd. Wie het betreedt, begeeft zich in eenvirtuoos gedirigeerd stelsel van ruimtes waarin de eneruimte op vanzelfsprekende wijze volgt uit de andere,gedramatiseerd door de uitgekiende plaatsing van groteglasvlakken, bijvoorbeeld aan het einde van een gang ofbovenin de sportzaal.

In het interieur ziet de jury ‘een Zwitsers gevoel voordetail’. Nergens is gekozen voor standaardoplossingenen -producten, en aan elk onderdeel en elk detail van ditgebouw is aandacht besteed. Voorbeelden zijn de was-tafels en babyverschoonplek in de gang bij het zwem-bad, op maat vervaardigd uit donkergrijs gegoten beton.Maar ook de afwerking van de kleedkamers en douchesvormt een bewijs van een continu streven naar esthetieken kwaliteit.

De Rozenburcht is een liefdevol en hoopvol gebouwwaarin cynisme en alledaagsheid ontbreken. Het isbewonderenswaardig hoe de architect zijn verlangennaar kwaliteit tot op het laatste detail heeft volgehoudenen het is even bewonderenswaardig hoe de opdracht-gever, de gemeente Rotterdam, de kwaliteit van dezebenadering heeft onderkend en ondersteund. Het resul-taat is een gebouw dat zich kan meten met de architec-tuur van internationale toparchitecten.

Ruim 25 partijen uit het dorp Rozenburg vinden hiereen nieuwe plek – daarvoor kreeg deze gemeenschapniet gewoon een goed gebouw, maar een uitzonderlijkgebouw van hoge kwaliteit. De jury is ervan overtuigddat het zich een plek zal verwerven in de herinneringenvan de Rozenburgers en hun kinderen en het zal zekerook Rotterdammers naar deze plek leiden. De Rozen-burcht maakt duidelijk wat de betoverende kracht vanarchitectuur kan zijn. Met groot genoegen wijst de juryDe Rozenburcht aan als de winnaar van de RotterdamArchitectuurprijs 2016.

De jury,

Winy Maas (voorzitter)Madeleine Maaskant, Oana Rades, Ronald Rietveld, Mariet Schoenmakers

De gemeente betoont zich eenopdrachtgever met hart voorarchitectonische kwaliteit

De Rozenburcht vormt hetbewijs dat architectuur eenfeest kan zijn

De Rozenburcht De Rozenburcht 14 15

Rotterdam Architectuurprijs 2016

Wat vindt het publiek van de nieuwe architectuur inRotterdam? In de maand november kon iedereen diedat wilde een stem uitbrengen op de veelzijdigeshortlist van elf bouwwerken. Niet alleen inwonersvan de stad konden stemmen. Ook mensen die werken, studeren of Rotterdam bezoeken kondenhun voorkeur aangeven. Veel mensen motiveerdenhun stem met lovende woorden over de projecten.Het resultaat is een top-drie waaruit veel waarderingblijkt voor het vernieuwen van bestaande gebouwen.Hieronder een impressie van de drie hoogst gewaar-deerde projecten.

De winnaar: TimmerhuisHet Timmerhuis bestaat uit het monumentale Stads-timmerhuis stammend uit 1953 gevat in een nieuwekubistische structuur van staal en glas. Een compositievan repeterende ‘pixels’ geeft het complex zijn karak-teristieke vorm met twee torens, binnenpleinen, uitkra-gingen en dakterrassen. Het staalskelet biedt ruimte voorkantoren en woningen met grote kolomvrije ruimten enroyale dakterrassen. De stapeling van ‘pixels’ draagt bijaan het comfort doordat windhinder en slagschaduwenbeperkt blijven. Met zijn doorzichten, visuele verbindingenen gradaties van transparantie gaat het Timmerhuis aanalle zijden een relatie aan met de stedelijke omgeving.Naast kantoren en woningen biedt het onderdak aanMuseum Rotterdam, retail, horeca en parkeren. De Stadhuisstraat, tussen stadhuis en postkantoor, wordt doorgezet als symmetrieas in het Timmerhuis envormt een royale, publieke passage die ruimte biedt voorculturele en maatschappelijke programmering.

Er is veel waardering voor de combinatie van functiesin het Timmerhuis: ‘Innovatie, effectief benutten van deruimte en aantrekkelijk wonen in de binnenstad; alleskomt hier bij elkaar.’

Ook roemt een van de bewoners het woongenot: ‘Er is als het ware een wereld onder, waar de stad zichafspeelt en waar de kantoren zijn en een bovengedeeltedat zich als het ware in de wolken bevindt.’ Een andereinzender schrijft: ‘De uitvoering is van een on-Nederlandshoog niveau en de woningen hebben een ongekendewoonkwaliteit door de glazen gevels en de dakterrassen.’

Ook hebben inzenders oog voor de manier waarophet gebouw oud en nieuw met elkaar verbindt. Een vande stemmers schrijft: ‘Ik vind de manier waarop het oudeStadstimmerhuis is verweven met het ultramoderneTimmerhuis briljant.’ Een ander: ‘Dit is geschiedenis entoekomst in één, waarbij het gebouw het verhaal vanRotterdam vertelt’. Een inzender merkt op: ‘Doordat degevel niet gereinigd is, wordt het contrast versterkt tus-sen de twee bouwdelen en behoud je een soort gelaagd-heid in de stad.’

Het publiek is enthousiast over de manier waarop ditgebouw zich voegt in zijn context: ‘Het voegt zich naad-loos in het stedelijk weefsel, met een programma datvoorziet in een behoefte voor de stad en in wonen voorgezinnen in het centrum.’ En: ‘Knap gebouwd op eenkrappe bouwplaats, een aanwinst voor Rotterdam.’

Over de architectonische uitstraling van het Timmerhuiszijn de motivaties lyrisch. ‘Het is wonderbaarlijk. Hetgebouw lijkt wel de top van een boom.’ En: ‘De glazenkubussen die overhellen zijn een juweeltje voor het oog.’

Tweede plaats: Station Rotterdam BergwegHet voormalige station Rotterdam Bergweg, een ont-werp van Sybold van Ravesteyn op de Hofpleinlijn, onder-ging een cascotransformatie en huisvest nu een grootpizzarestaurant. Nadat het station in 2006 in onbruik wasgeraakt viel het aan verloedering ten prooi. In 2009besloot bureau JagerJanssen, op eigen initiatief een plante maken voor de herontwikkeling. Het was de basis voor een opdracht in 2015. Een nieuwe langsgevel metglazen puien brengt de zeven bogen in het zicht waar hetstationsgebouw omheen is gebouwd. Zo ontstaat eennieuwe ruimtelijke as die de structuur van het gebouwafleesbaar en inzichtelijk maakt. De oude entreepartij opde kop, met zijn karakteristieke trapeziumvormige ramenen uitstekende luifel, is gerestaureerd. Binnen is hetgebouw ontdaan van binnenwanden en plafonds waar-mee een royale ruimte is ontstaan. Originele trappen en bordessen zijn inclusief keramieken bekleding be-houden gebleven.

Stemmers zijn enthousiast over de impuls die dit gebouwgeeft aan de wijk: ‘Een aanwinst voor de wijk, dit houdtde buurt leefbaar, er is weer een mooi stuk Rotterdamherrezen.’ Een van de stemmers vindt dat dit project de kracht laat zien van architectuur: ‘Het is een school-voorbeeld van hoe architectuur kan bijdragen aan hettransformeren van een vergeten en kleurloos stukje stad tot een parel voor de buurt.’ Bewoners vinden dat dit gebouw het Eudokiaplein completeert. Daarnaastheeft ook de wijk met dit project een boost gekregen. ‘De bogen zijn een ruwe diamant. Het polijsten daarvanwerkt als katalysator voor de hele buurt,’ schrijft iemand.

PUBLIEKSPRIJS

Dakterras Timmerhuis

Entree station Rotterdam Bergweg

De Rozenburcht

Rotterdam Architectuurprijs 2016

De stemmers zijn verheugd over de manier waaropkarakteristieke kenmerken van het station behouden zijngebleven. Een stemmer vindt het geweldig dat de bor-den met de treintijden gehandhaafd zijn. Een anderschrijft: ‘Ze hebben heel veel rekening gehouden methet oorspronkelijke ontwerp.’ ‘Leuk om te zien dat eengebouw met zo’n lange geschiedenis weer een echteeyecatcher is geworden.’ Een ander: ‘Een vervallen stuk-je Rotterdam dat in oude glorie is hersteld.’ Men staatversteld van de kwaliteiten van dit gebouw die nu weertot hun recht komen: ‘Van een weggestopte sta-in-de-weg tot een terugkeer van de vroegere erkenning vanhet gebouw. Wat is het mooi geworden, dat had ik eerdernooit gezien.’

Het initiatief van bureau JagerJanssen kan rekenenop veel waardering: ‘Het mooiste is dat dit door lokale initiatiefnemers is gerealiseerd.’ Een project dat past bijRotterdam luidt een van de motivaties: ‘Het behoudenvan het oude en aanpassen aan de nieuwe tijd, dat is watRotterdam maakt. En dat is wat de buurt leefbaar, gezel-lig en vertrouwd voor bewoners maakt.’

De derde plaats: Kantine WalhallaMet veel aandacht voor de oorspronkelijke constructieen uitstraling is een kantinegebouw uit 1950 gereno-veerd tot theater met horeca. Het kantinegebouwbevindt zich tussen de loodsen Fenix I en II. Deze vorm-den ooit één geheel maar werden na schade door hetbombardement en een brand twee jaar later, opgedeeldin twee afzonderlijke loodsen. In de tussengelegen ruim-te is toen een kantinegebouw voor de arbeiders gereali-seerd. Het heeft een opvallende constructie van beton-nen kolommen en balken met gewapende betonvloerenen een staalconstructie die in het zicht is gelaten. De renovatie respecteert dit oorspronkelijke karakter.

De sokkel van beton en baksteen is gehandhaafd enboven kreeg het gebouw een transparant karakter met inde theaterzaal puien van aluminium en geluidsisolerenddubbel glas. Het dak is aan de bovenzijde geïsoleerd envoorzien van nieuwe dakbedekking zodat de karakteris-tieke betonelementen in het plafond zichtbaar bleven in combinatie met moderne energetische installaties.Het publiek vindt dat de kantine met respect voor erf-goed is gerenoveerd.

‘Het voelt Rotterdams’ schrijft een van de stem-mers. Het is vooral de combinatie van historisch erfgoedmet hedendaagse functies en voorzieningen die op grotebewondering van de stemmers kan rekenen. Een vanhen schrijft: ‘Prachtig, die staalconstructies, mooi inoude stijl behouden en in fijne kleuren.’ ‘Dit is toekomstmet een geschiedenis’, schrijft een ander. ‘Een publieks-bestemming in een echt oud, Rotterdams markanthavengebouw op historische grond.’

Het industriële uiterlijk wordt geprezen. De eenomschrijft het als een rauw en industrieel pareltje dattypisch is voor Rotterdan. Een ander ziet het als een vande weinig mooie havengebouwen die niet gesloopt zijn:‘Dit moet een icoon blijven.’ De ander roemt het als eenlevendig, open en uitnodigend gebouw. En: ‘De kleurgroen maakt het nog mooier.’

Dat het voormalige kantinegebouw nu een theateris, draagt bij aan de versterking van Katendrecht, zegt hetpubliek. Deze renovatie zorgt voor een authentiek, pret-tig leefklimaat en maakt tegelijkertijd dat ook mensenvan buiten hierheen willen komen. Een van de stemmersschrijft: ‘Het geeft karakter en identiteit aan de wijk.’ En: ‘De kantine staat weer zijn mannetje. De typischewederopbouwarchitectuur is versterkt en vormt nu eenopen huis voor de buurt.’

16

Theater Walhalla

Vroesenpaviljoen

De Sportmotor

Kantine Walhalla

Westersingelbrug

SkilledIn Office

Raadzaal stadhuis Rotterdam