“Rioolreparatie met manchet blijkt zeer betrouwbaar. ”

Met medewerking van : Martin Nederlof, en Ronald van de Waerdt, Leitec Infrascan

Montfoort

Boomwortels, uithangend voegmateriaal en lokale zettingen kunnen in rioolbuizen

verstoppingen en lekkage veroorzaken. Door gebruik van de Quick-Lock reparatie manchet

kunnen deze problemen snel en doeltreffend opgelost worden. De manchet is 6 mm dik en

kan door een robot op elke gewenste plaats in het riool geplaatst worden. Het systeem is

geschikt voor nieuwe en bestaande rioolsystemen en kan concurreren met andere

oplossingen. Het Quick-Lock systeem is beproefd conform de ATV-M 127-2 en heeft het

keurmerk van het DIBT, zodat langjarig functioneren gegarandeerd is.

Een groot deel van het rioleringsysteem is vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw aangelegd.

Uitgaande van een levensduur van 50 tot 60 jaar betekent dit dat er de komende jaren op tal van

plaatsen riolen vervangen moeten worden. Volgens de stichting Rioned heeft Nederland circa

83.000 km riool. De kostenindex voor het vervangen van riolering is van 108 km in 1999 gestegen

naar 131 km in 2005. Om de kosten en de verkeershinder te reduceren is het aantrekkelijk om het

bestaande rioolstelsel goed te beheren.

Vanuit het rioolinspectievoertuig laat men de robotcamera in het riool zakken.

Verstoppingen of lekkages van het riool worden meestal veroorzaakt door lokale problemen. Als

deze zichtbaar gemaakt worden kan het probleem aangepakt worden. Om rioleringssystemen te

reinigen en te inspecteren zijn er de laatste jaren goede technieken ontwikkeld. Naast video-

inspectie van het rioolsysteem is het mogelijk om verhangmetingen uit te voeren. Hierbij worden

het begin- en eindpunt van de leiding ten opzichte van het NAP ingevoerd en berekend men, met

een speciaal softwareprogramma, het verhang van de leiding. Verder kan men met grote

nauwkeurigheid de omvang van een object, schade of voegwijdte in het riool bepalen.

Uit inspecties blijkt dat in veel riolen kleine schades aanwezig zijn die op termijn grote gevolgen

voor het rioolstelsel zullen hebben. Te denken valt aan:

• Slecht aansluitende rioolbuizen;

• uithangend voegmateriaal zodat grondwater en zand in het riool stroomt en verzakking en

verstopping ontstaat;

• Doorgroeiende boomwortels die de rioolbuis beschadigen en het riool verstoppen;

• Druk van dynamisch (vracht)verkeer.

2

Opstelling van de camera-robot met de hulpwagen en Quick-Lock manchet.

Traditionele technieken om lokale schades op te lossen zijn kostbaar en veroorzaken veel overlast.

Met name in de stedelijke omgeving is dit onacceptabel.

Met de Quick-Lock reparatiemanchet kunnen rioolsystemen van binnenuit snel en doeltreffend

gerepareerd worden. Het Quick-Lock reparatie systeem wordt door Leitec Infrascan al van af het

jaar 2000 toegepast in Nederland en België.

Inmiddels zijn er al 700 manchetten geplaatst en bij elke inspectie blijkt dat de manchetten nog

prima functioneren.

Ter vergelijking zijn in tabel 1 de verschillende werkzaamheden, de kosten en de uitvoeringsduur

van een traditionele en nieuwe methode opgenomen.

Tabel 1: overzicht activiteiten en kosten van twee rioolrenovatieoplossingen

Traditionele reparatie Kosten (€) Plaatsing Quick-Lock manchet Kosten (€)

Reiniging

Inspectie

Verwijdering verharding

(20 m²) 3 uur á 105,-

Vrijgraven rioolbuis

4 uur á 105,-

Buizen verwijderen en afvoeren

Leveren en plaatsen prefab controle put

Nieuwe buizen leveren en plaatsen

Aanvullen en verdichten

5 uur á 78,-

Verharding aanbrengen

(20 m²) 20 uur á 60,-

Eindcontrole

Totale reparatietijd 35 uur

630,-

600,-

315,

420,-

350,-

1150,-

2000,-

390,-

1200,-

225,-

Reiniging

Inspectie

Boomwortels of voegmateriaal

wegfrezen

Leveren en plaatsen Manchet

(diameter 400-600 mm)

Eindcontrole

Totale reparatietijd 2 uur

630,-

600,-

520,-

1750,-

220,-

Totale kosten circa 7280,- Totale kosten circa 3720,-

* bron www.gwwkosten-online.nl

Ook voor gesprongen of stukgeraakte leidingen is het systeem met de Quick-Lock manchet zeer

geschikt. De gebruikte materialen (RVS en EPDM) zijn zeer goed bestand tegen zuren en

oplosmiddelen die in riolen aanwezig kunnen zijn zo blijkt uit jarenlange ervaring bij toepassing

in de rioolzuivering.

Combi-voertuig met monitorruimte

Bij het plaatsen van een Quick-Lock manchet moeten vaak meerdere verschillende handelingen

verricht worden. Om die reden zijn speciale inspectieauto’s ingericht waarin verschillende

systemen opgenomen zijn. Zo is een panoramo video-inspectiesysteem aanwezig. Verder is een

freesrobot met verschillende typen freeskoppen beschikbaar om voorbereidingen uit te voeren

3

voordat de manchet geplaatst wordt. Voor het plaatsen van de manchetten tot 500 mm gebruikt

men een packer (plaatsingsballon). Voor grotere diameters past men een robotwagen toe. In de

monitorruimte kan men de video-inspectiebeelden controleren en de reparatiewerkzaamheden

regiseren.

Verder is apparatuur aanwezig om het verhang van leidingen en de aanwezigheid en de

concentratie van zuurstof en rioolgassen te meten. De meetgegevens worden met speciale

softwareprogramma’s bewerkt zodat ze op een PC gepresenteerd kunnen worden.

Voordeel van deze aanpak is dat men snel en efficiënt kan werken (geen wachttijden). Verder is de

kwaliteit gewaarborgd omdat het totale proces van begin tot eind door dezelfde werknemers wordt

uitgevoerd. Werkzaamheden voert men uit volgens NEN 3399, NPR 3398 en de geldende regels

op het gebied van ARBO en Milieu.

De inspectiebeelden zijn gekoppeld aan een informatiebalk met streng- en inspectiegegevens. en

worden op CD en DVD opgeleverd. Hiermee kan de opdrachtgever op de eigen PC de schades en

reparaties snel opzoeken en beoordelen.

Focus

Het Quick-Lock systeem bestaat uit een roesvast stalen buis die aan de buitenzijde bekleed is met

EPDM rubber. Speciale rubber afsluitprofielen of aanvullend zwelrubber zorgen voor een water-

en drukdichte verbinding van de manchet en de bestaande rioolbuis.

De plaatsing geschied als volgt: eerst wordt de leiding gereinigd en geïnspecteerd op

aanwezigheid van obstakels, waarna de positie van het schadebeeld vastgelegd wordt.

Zonodig wordt de buiswand met een freesrobot glad afgewerkt. Daarna wordt de manchet met een

packer (tot een diameter van 500 mm) of een robotwagen (diameter tot 700 mm) aangebracht.

Vervolgens wordt de manchet door de aangekoppelde rijdende camera op de plaats van

bestemming gebracht. Bij gebruik van de packer wordt deze met perslucht opgeblazen zodat de

manchet tegen de buiswand van het rioolsysteem wordt gedrukt. Het kliksysteem borgt de

manchet in deze stand. Door het aflaten van de lucht kan de apparatuur verder door het riool

rijden. Bij gebruik van de robotwagen wordt het kliksysteem door een tandrad-as uitgedraaid. Als

de manchet tegen de buiswand geklemd zit wordt de tandrad-as ingetrokken en kan de robotwagen

doorrijden.

Certificering

De fabrikant van de Quick-Lock reparatiemanchet Urich Kanaltechniek GMBH in Geisingen

(Duitsland)heeft het systeem door Prof bernard Falter varbonden aan de universiteit van Munster

uitgebreid laten testen. Hierdoor kunnen we voortaan niet alleen projectmatig, maar procesmatig

aantonen dat de Quick-Lock manchetten voldoen aan Altohruzstand II van de Duitse norm ATV-

M 127-2. Bij deze beproeving heeft de rioolbuis een aantal lentescheuren en moet deze een druk

van ruim 10 meter waterkolom (1 bar) kunnen weerstaan. Bij andere systemen (zoals met hars

geïmpregneerde deelkousen) is dit moeilijk aantoonbaar omdat deze producten niet seriematig

worden geproduceerd. Het Quick-Lock systeem is aan de hand van dit onderzoek beloond met het

keurmerk van de Deutsches Institut für

Bautechnik (DIBT).

Plaatsing Quick-Lock manchetten in serie

Voorbeeldprojecten

4

In 2001 heeft men op de luchthaven Schiphol een aantal Quick-lock reparatiemanchetten

geplaatst. Bij de grootschalige renovatie werden binnen een strakke planning en onder moeilijke

omstandigheden (beperkte ruimte en hoge grondwaterstand) nieuwe rioolsystemen aangelegd. Als

opleveringscontrole verlangde de opdrachtgever een video-inspectie waarmee moest worden

aangetoond dat het rioolsysteem foutloos aangelegd was. Na inspectie van het rioolsysteem bleken

er op een aantal plaatsen lokale afwijkingen in de vorm van uithangende verbindingsringen en

aansluitingen met een te grote voegwijdte aanwezig te zijn. Om dit op te lossen heeft de aannemer

in overleg met de opdrachtgever gekozen voor reparatie met het Quick-Lock systeem. Totaal zijn

twintig manchetten geplaatst in een tijdsbestek van twee werkdagen. Uit regelmatige inspectie is

gebleken dat de twintig manchetten nog optimaal functioneren en dat er geen materiaaldegradatie

is ontstaan. Luchthaven Schiphol is positief over het systeem “Het is een snelle betrouwbare

oplossing waarmee hinder voorkomen en kosten bespaard worden. Door gebruik van

hoogwaardige materialen is de betrouwbaarheid zeer goed.”.

Ook de Quick-Lock manchetten in de gemeente Tilburg en in het zenderpark in IJsselstein die

rond die periode zijn geplaatst verkeren nog in prima staat. Van de verwachte levensduur van 10-

15 jaar is nu ruim de helft verstreken en de kwaliteit is niet noemenswaardig gereduceerd.

Selectie en gunning rioolrenovatie projecten

Bij het renoveren of repareren van rioolsystemen blijkt pas na een aantal jaren of het toegepaste

systeem betrouwbaar is. Het Quick-lock reparatiesysteem is iets duurder in aanschaf maar door de

lange levensduur kan het systeem goed concurreren met andere technieken. Opdrachtgevers staan

vaak voor de moeilijke keuze om de juiste selectie te maken.

Omdat de aanbestedingsregels niet altijd voldoende duidelijk zijn kiest men vaak voor de laagste

prijs en accepteert men de veel hogere vervangingskosten.

PSI bouw te Gouda heeft in 2007 de methode “Gunnen op waarde”ontwikkeld. De aanbestedende

dienst (meestal de publieke sector) kan deze methode conform de aanbestedingsregelgeving

toepassen bij het selecteren van de ‘economisch meest voordelige inschrijving’ (EMVI).

Gunnen op waarde geeft meer ruimte voor creativiteit, innovatie en kwaliteit: de eigenschappen

die de bouwsector in staat stelt om meer toegevoegde waarde te leveren. Er werd al veel

geëxperimenteerd met gunnen op waarde, maar algemeen geaccepteerde methoden ontbraken tot

nu toe. Voorbeeld van de beoordeling van een waardering volgens de EMVI methode (voor

het beheer van rioolsystemen worden uiteraard andere selectiecriteria gehanteerd maar de

systematiek is vergelijkbaar). Bron PSI bouw

5

Bij het gunnen op basis van de EMVI staat het beoordelen van de aangeboden kwaliteit in

combinatie met de prijs centraal. Dit betekent dat de gekozen waardeaspecten specifiek en

meetbaar gemaakt moeten worden.

Randvoorwaarden hierbij zijn:

• Een duidelijke omschrijving van de waardebegrippen en hun wegingsfactor

• De beoordeling op waarde moet een significant onderdeel uitmaken van de totale

beoordeling

• Aan afgewezen aanbieders kan hiermee een goede onderbouwing van de redenen van

afwijzing worden gegeven

De aanbieders van riooolwerkzaamheden worden bij gebruik van deze methode gestimuleerd om

te innoveren en hun producten steeds verder te optimaliseren. Door gebruik van de EMVI

beoordeling kunnen opdrachtgevers binnen de bestaande regelgeving kiezen voor de beste

passende aanbieding. Hierdoor wordt bespaard op kosten en wordt de hinder voor het verkeer

gereduceerd.

Verder lezen:

www.PSIbouw.nl rapport “Gunnen op waarde”

www.leitec.nl

**********