Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s...

78
behandelplan behandelplan gedragstherapeutisch gedragstherapeutisch proces proces Rik Schacht, klinisch psycholoog Rik Schacht, klinisch psycholoog

Transcript of Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s...

Page 1: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

behandelplanbehandelplangedragstherapeutisch gedragstherapeutisch ““procesproces””

Rik Schacht, klinisch psycholoogRik Schacht, klinisch psycholoog

Page 2: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

wetenschappelijk methodisch werken

&het interpersoonlijk proces

hoe integreren ?

wat betekent dat voor “behandelplan”, diagnostiek, evalueren, …?

Page 3: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

wetenschappelijk methodisch werken

� systematiek van de empirische cyclus

theorie

toetsen theorie

waarnemingen

actieeffecten

intakeprobleem-

samenhang

diagnostiek

behandelplan + uitvoering

effectmeting

Page 4: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

wetenschappelijk methodisch werken

&het interpersoonlijk proces

hoe integreren ?

Page 5: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

het interpersoonlijk proces

Page 6: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Evidence Based werken in GGZEvidence Based werken in GGZ

�� Diagnosticeer !Diagnosticeer !•• objectiveer de klachten naar diagnoses (DSM IV)objectiveer de klachten naar diagnoses (DSM IV)

•• bij comorbiditeit : diagnoses naast elkaar / statischbij comorbiditeit : diagnoses naast elkaar / statisch

�� Behandel de gediagnosticeerde stoornis ! Behandel de gediagnosticeerde stoornis ! •• volgens protocol/volgens protocol/manualmanual

�� Meet effect op de stoornis !Meet effect op de stoornis !•• = nagaan of klachten voldoende verminderd zijn= nagaan of klachten voldoende verminderd zijn

……en wat met het interpersoonlijk proces ???en wat met het interpersoonlijk proces ???

Page 7: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

�� bepaal bepaal ‘‘ziektebeeldziektebeeld’’ �� 1 diagnose = 1 diagnose = uitzonderlijkuitzonderlijk

�� ernst symptomen is ernst symptomen is vaak niet de reden vaak niet de reden om hulp te zoeken om hulp te zoeken

�� gevoelens van gevoelens van hopeloosheid zijn dhopeloosheid zijn dééreden voor reden voor aanmeldingaanmelding

�� klachtgerichte klachtgerichte behandelingbehandeling

�� ziektebeeld ziektebeeld verdwenen of verdwenen of afgenomenafgenomen

Page 8: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gevoelens van hopeloosheid

belangrijkste reden om hulp te zoeken !DEMORALISATIE

Page 9: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

�� effect therapie niet enkel effect therapie niet enkel afhankelijk van kwaliteit afhankelijk van kwaliteit klachtgerichte klachtgerichte interventieinterventie

�� effect van therapie is effect van therapie is ruimer dan vermindering ruimer dan vermindering klachtenklachten

�� effect erg afhankelijk effect erg afhankelijk van de stijl van de van de stijl van de therapeuttherapeut

�� bepaal bepaal ‘‘ziektebeeldziektebeeld’’

�� klachtgerichte klachtgerichte behandelingbehandeling

�� ziektebeeld ziektebeeld verdwenen of verdwenen of afgenomenafgenomen

Page 10: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

� Patiëntkenmerken 40 %� Therapeutische relatie� Placebo� Specifieke technieken

Wat bepaalt resultaat psychotherapie ?

30 % 15 % 15 %

30 %15 %15 %

Page 11: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

interactionele factoren

30%

patiënt-kenmerken

40%

modelspecifieke factoren

15%

placebo15%

Wampold, B.E. (2001) The Great psychotherapy debate :

specifieke therapie-technieken

stijlkenmerkentherapeut

hoopvolleverwachting

ernst van de Klachten Kkwaliteit leefOmstandigheden OPersoonlijkheidskenmerken P

Wat bepaalt resultaat psychotherapie ?

Page 12: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

stijlkenmerken therapeutstijlkenmerken therapeut

werkt naar en vanuit gedeelde visie op moeilijkheden

positieve werkrelatie

Page 13: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

positieve werkrelatie

�� vriendelijkvriendelijk

�� gegeïïnteresseerd/nieuwsgierignteresseerd/nieuwsgierig

�� gericht op samenwerkinggericht op samenwerking

�� actief in het contact actief in het contact

�� structurerendstructurerend

Page 14: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

werkt naar en vanuit gedeelde visie op moeilijkheden

�� nauwkeurig uitvragen K, O, Pnauwkeurig uitvragen K, O, P

�� informatie geven over klachteninformatie geven over klachten

�� een gezamenlijke visie opbouwen over een gezamenlijke visie opbouwen over samenhang K, O & Psamenhang K, O & P

�� duidelijke werkpunten formulerenduidelijke werkpunten formuleren

�� haalbare stappen haalbare stappen

Overzicht…Inzicht…Uitzicht…

Page 15: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

positieve werkrelatie

daling hopeloosheidremoralisatie

Page 16: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Voorspellers van therapiesucces ?Voorspellers van therapiesucces ?

�� snelle remoralisatie goede voorspeller van eindresultaat snelle remoralisatie goede voorspeller van eindresultaat behandelingbehandeling

�� bij niet al te ernstige problematiek : na remoralisatie kan bij niet al te ernstige problematiek : na remoralisatie kan patipatiëënt vaak verder zonder behandelingnt vaak verder zonder behandeling

Page 17: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

daling hopeloosheid

gedeelde probleemdefinitie

< klachten K> leefomstandigheden O> persoonlijk functioneren P

remoralisatie

positieve werkrelatie

Page 18: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Voorspellers van therapiesucces ?Voorspellers van therapiesucces ?

�� snelle remoralisatie goede voorspeller van eindresultaat snelle remoralisatie goede voorspeller van eindresultaat behandelingbehandeling

�� bij niet al te ernstige problematiek : na remoralisatie kan bij niet al te ernstige problematiek : na remoralisatie kan patipatiëënt vaak verder zonder behandelingnt vaak verder zonder behandeling

�� daling hopeloosheid vaak voorwaarde voor actiebereidheid daling hopeloosheid vaak voorwaarde voor actiebereidheid en therapietrouwen therapietrouw

Page 19: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

daling hopeloosheid

gedeelde probleemdefinitie

remoralisatie

positieve werkrelatie

actiebereidheid

componentenmodel psychotherapiecomponentenmodel psychotherapie

< klachten K> leefomstandigheden O> persoonlijk functioneren P

Page 20: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

actiebereidheid

= bereidheid om zelf aan de slag te gaan vanuit gedeelde probleemdefinitie

= bereidheid om adviezen op te volgen buiten de sessie:- medicatie innemen (K)- oefeningen doen en blijven doen…(K, P) - aanpakken van O’s (evt. met hulp)

+ doorzetten niettegenstaande geen onmiddellijk effect ! discipline !

Page 21: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

wat als ‘geremoraliseerde patiënt’

� niet bereid is om tot actie (zelfwerkzaamheid) over te gaan

� wel even bereid is tot actie maar er al gauw mee ophoudt

en toch verder ‘in therapie’ wil blijven ?

actiebereidheid ?actiebereidheid ?

therapie = komen “bijtanken”(positieve relatie + over probleemsamenhang praten �remoralisatie)

Page 22: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Actie of blijven bijtanken ?

‘bijtanken’

daling hopeloosheid

Page 23: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

actiebereidheid versus remoralisatie

� mag ‘therapie’ = chronisch remoraliseren ?

� Veel patiënten willen enkel komen ‘bijtanken’’

� therapeuten gaan hier vaak in mee

Hoeveel van uw therapieën komen niet verder dan chronisch remoraliseren ???

Page 24: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

� Positieve relatie� Beleeft patiënt het contact positief ?

� Gedeelde probleemdefinitie� Uitgeschreven/uitgetekend? � Eensgezindheid over probleemsamenhang ?� Behandelplan aanwezig ?

� Remoralisatie � < gevoelens van hopeloosheid ?� < gevoel er alleen voor te staan ?

evaluatie componenten

Page 25: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

� Actiegerichtheid � Wordt het behandelplan uitgevoerd ?

� < Klachten K� Objectiveerbaar verminderd?

� > leefomstandigheden O� Objectiveerbaar verbeterd?

� > Persoonlijk functioneren P� Objectiveerbaar verbeterd?

evaluatie componenten

Page 26: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

interactionele

factoren

30%

patiënt-

kenmerken

40%

toepassing

specifieke

technieken

15%

placebo

15%

ernst van de Klachten Kkwaliteit leefOmstandigheden OPersoonlijkheidskenmerken P

specifieke therapie-technieken

stijlkenmerkentherapeut

positieveverwachting

++

beter benutten van de interpersoonlijke componenten …

Page 27: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

systematiek van de empirische cyclus

wetenschappelijk methodisch werken

Page 28: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

doelstelling

� aantonen dat systematisch werken met ‘de wetenschappelijke methode’� effectiviteit bevordert (resultaat)

~ objectieve kwaliteit van de gedeelde probleemdefinitie

� efficiëntie bevordert (proces)~ communicatieve en interpersoonlijke kwaliteit van

de gedeelde probleemdefinitie

Page 29: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

beschrijvende /verklarendediagnostiek

effecten meten

InventarisatieK, O, P

behandelplan +uitvoering

empirische cyclus

Page 30: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

empirische cyclus

� evident…maar geen kat die er zich aan houdt

� tegengesteld aan menselijke natuur informatieverwerking� menselijke geest is steeds op zoek naar confirmatie� empirische cyclus is gericht op zoeken naar fouten in het proces� geldt voor therapeut en voor patiënt

� tegengesteld aan menselijke natuur sociaal� als mensen zich verbonden voelen, willen ze het contact

continueren� geldt voor patiënt en voor therapeut

Page 31: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

protocol ‘empirische cyclus’

1. structureer het verzamelen van informatie� K, O, P

2. expliciteer een theorie/probleemsamenhang en toets de onderdelen

3. maak expliciet een behandelplan geënt op getoetste theorie

4. voer interventies, waar protocollen voor bestaan, uit zoals het hoort

5. toets de effecten van wat je doet regelmatig en trek er gevolgen uit voor de behandeling

Page 32: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

beschrijvende /verklarendediagnostiek

effecten meten

InventarisatieK, O, P

behandelplan +uitvoering

empirische cyclus

Page 33: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

K : klachten en probleemgedrag

� affectief� cognitief� motorisch/handelen� lichamelijk� Interpersoonlijk

GEVOELENS

GEDRAGINGEN

GEDACHTEN

GEWAARWORDINGEN

GEVOLGEN

Page 34: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

O : omstandigheden (in het heden)

� lichamelijke gezondheid� lichamelijke conditie� financiële en sociaal administratieve situatie� werk� (vrije) tijdsbesteding� kansen tot zelfontplooiing/sociaal engagement� ruimte voor levensbeschouwing, spiritualiteit� woning� buurt� levenssituatie zonder/met partner� contacten met va/moe kinderen (gescheiden)� kinderen� familiale contacten� vriendschappen� sociale contacten

Page 35: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

P : persoonlijke stijl kenmerken

� temperamentkenmerken

� persoonlijkheidskenmerken• kernschema’s/-thema’s• copingstrategieën• en sociale vaardigheden

Page 36: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

K -

----

O -

----

P -

----

Page 37: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

O + P � KK x O x P

beschrijvende /verklarendediagnostiek

effecten metenK, O, P

inventarisatieK, O, P

behandelplan +uitvoering

empirische cyclus

Page 38: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Probleemsamenhang met K, O, P

‘eerste lijn’ : O + P � K

K: recentO: belastende O recent, niet chronisch

voldoende positieve OP: niet al te hinderlijk persoonlijk en interpersoonlijk

functioneren

Voorbeeld: O reorganisatie werk / puberende kinderen + P perfectionisme � K koppijn, maaglast

Page 39: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

K pubers in huis

P

perfectionisme

Oreorganisatie job

koppijn, maaglast

Voorbeeld 1

probleemsamenhang

Page 40: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Probleemsamenhang met K, O, P

‘tweede lijn’ : K x O x P

K: vaak langer aanslepend, heeft vaak ook O en P ‘besmet’

O: vaak meerdere O’s ‘aangetast’, onderlinge ‘besmetting’

P: vaak hinderlijk persoonlijk en interpersoonlijk functioneren

Voorbeeld: O reorganisatie werk x puberende kinderen uit 2 gezinnen x schulden uit vorige relatie x …. X P perfectionisme x hoge prikkelgevoeligheid x fragiel zelfbeeld x K koppijn, maaglast x paniekaanvallen x …

Page 41: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

PPPPOOOO

tweede lijn…

K

Page 42: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

bij complexe problematiek: probleemsamenhang “tekenen”

� het in kaart brengen (letterlijk : tekening) van causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s� ‘cellen’ = K, O, P

� ‘pijlen’ = causale relaties

� deze ‘kaart’ is een theorie die (het blijvend) disfunctioneren probeert te verklaren

� deze theorie is empirisch toetsbaar

zoveel als mogelijk : gezamenlijk opgebouwd �gezamenlijke visie

Page 43: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Inventarisatie- Klachten- Omstandigheden- Persoonlijkheid

Voorlopige Probleemsamenhang VPS

Behandelplan

Getoetste Probeemsamenhang GPS

Uitvoering

Afsluiting

toetsen of deze samenhang klopt(overleggen, vragenlijsten, registraties..)

Effecten meten

diagnose- en behandelingsproces complexe problematiek (De Raedt & Schacht, 2003; Schacht, De Raedt, Rijnders, 2007)

Page 44: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

probleemsamenhang

Kwetsbaarheden

Krachtbronnen

Persoonlijke stijl kenmerken

Klachten en probleemgedrag

omstandigheden (heden)

Page 45: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

diagnose- en behandelingsproces

� inventariseren� klachten (huidige) K� omstandigheden (huidige) O� persoonlijke stijl kenmerken P

� voorlopige probleemsamenhang� causale verbanden uittekenen� objectiveren cellen� objectiveren pijlen

� getoetste probleemsamenhang

� doelen en therapieplan, procedures toepassen, evalueren

‘cellen’

‘pijlen’

Page 46: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

K

spanningsklachten

P

perfectionismeO

pensioen echtgenoot

depressiviteit

relatieproblemen

Voorbeeld 1

voorlopige probleemsamenhang

Page 47: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

sociale fobie

depressie

negatieve zelfbeleving

sociaal isolement

pesterijen jeugd angstdispositie

hoog

Voorbeeld 2

voorlopige probleemsamenhang

Page 48: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

sociale fobie

depressie

negatieve zelfbeleving

sociaal isolement

pesterijen jeugd angstdispositie

hoog

werkloosheid

voorlopige probleemsamenhang

Page 49: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

sociale fobie

depressie

negatieve zelfbeleving

sociaal isolement

pesterijen jeugd angstdispositie

hoog

werkloosheid

voorlopige probleemsamenhang

Page 50: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

�� Toetsen van cellen: Toetsen van cellen: �� beschrijvende diagnostiek beschrijvende diagnostiek

�� Toetsen van pijlenToetsen van pijlen�� verklarende diagnostiekverklarende diagnostiek

voorlopige probleemsamenhang voorlopige probleemsamenhang ��getoetste probleemsamenhanggetoetste probleemsamenhang

Page 51: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

O + P � KK x O x P

beschrijvende /verklarendediagnostiek

effecten metenK, O, P

inventarisatieK, O, P

behandelplan +uitvoering

empirische cyclus

Page 52: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Toetsen van ‘cellen’ en ‘pijlen’

� Overleg en onderhandelen, eventueel ook met significante ander

� Vragenlijsten K, O en P : ter objectivering� Topografische analyses : chronologisch verloop

van denken – voelen – handelen – effect –denken -…

� Functie-analyses: � Betekenis-analyses: welke betekenissen worden

opgeroepen door situaties� Functie-analyse van gedrag : voor en nadelen op

korte en langere termijn

Page 53: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Inventarisatie- Klachten- Omstandigheden- Persoonlijkheid

metingen / vragenlijsten

behandelplan

individuspecifieke theoriegedeelde probleemdefinitie

uitvoering

afsluiting

eval

uatie

s

explorerend :KOP

toetsend:KOP

Vragenlijsten en ontwikkelen van gedeelde probleemdefinitie

Page 54: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

vragenlijstenvragenlijsten

�� Klachten: generiek en/of specifiekKlachten: generiek en/of specifiek�� SCL90, OQSCL90, OQ--45, BDI, 45, BDI, ……

�� Omstandigheden: Omstandigheden: �� MansaMansa, VTL, Rand 36 , VTL, Rand 36

�� Persoonlijke stijlPersoonlijke stijl�� NEONEO--PIPI--R, TCI, ADPR, TCI, ADP--IV, RZS, UCLIV, RZS, UCL

Page 55: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

diagnostiek met vragenlijstendiagnostiek met vragenlijsten

�� versterkt gevoel van versterkt gevoel van ‘‘samen zoekensamen zoeken’’

�� vragenlijsten: 1 bron van informatievragenlijsten: 1 bron van informatie�� bevestigt de probleemdefinitiebevestigt de probleemdefinitie

�� spreekt probleemdefinitie tegenspreekt probleemdefinitie tegen

�� cruciaal : communicatiestijl terugkoppelingcruciaal : communicatiestijl terugkoppeling�� 22--expert, betrokken, zoekend,nieuwsgierigexpert, betrokken, zoekend,nieuwsgierig……

altijd zinvolle info

diagnosticeren = therapeutischdiagnosticeren = therapeutisch

Page 56: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

‘‘diagnostiekdiagnostiek’’ en componentenmodelen componentenmodel

�� vanvan……

therapiegerichte diagnostiek : objectief beschrijven therapiegerichte diagnostiek : objectief beschrijven / verklaren van klachten, persoonlijkheid om beter / verklaren van klachten, persoonlijkheid om beter therapie te kunnen doentherapie te kunnen doen

�� naarnaar……

diagnostiek als volwaardig onderdeel van het diagnostiek als volwaardig onderdeel van het samen zoeken naar/cresamen zoeken naar/creëëren van een gedeelde ren van een gedeelde probleemdefinitieprobleemdefinitie

Page 57: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

probleemsamenhangprobleemsamenhang

�� geeft een antwoord op de vraag:geeft een antwoord op de vraag:

““waarom blijven mijn klachten bestaanwaarom blijven mijn klachten bestaan””

�� moet moet ‘‘juistjuist’’ zijn : zijn : �� objectiverendobjectiverend

�� moet vooral moet vooral ‘‘passendpassend’’ zijn : zijn : �� communicatie en samenwerking bevorderendcommunicatie en samenwerking bevorderend

Page 58: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

sociale fobie

depressie

negatieve zelfbeleving

sociaal isolement

pesterijen jeugd angstdispositie

hoog

werkloosheid

nog te delen probleemdefinitie ??nog te delen probleemdefinitie ??

voorlopige probleemsamenhang

Page 59: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

�� samenwerking als 2 samenwerking als 2 expertenexperten

�� leidt tot een nieuw leidt tot een nieuw ‘‘verhaalverhaal’’

�� moet herkenbaar zijnmoet herkenbaar zijn

�� moet erkenning geven voor (last van) moet erkenning geven voor (last van) huidige toestandhuidige toestand

�� voegt meestal voegt meestal ‘‘ietsiets’’ toe aan bestaande toe aan bestaande visie maar kan er ook haaks opstaanvisie maar kan er ook haaks opstaan

gedeelde probleemdefinitie : gedeelde probleemdefinitie : ““passendpassend””

Page 60: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

�� moet voldoende vernieuwend zijn (anders moet voldoende vernieuwend zijn (anders prikkelt het te weinig)prikkelt het te weinig)

�� moet moet ‘‘entbaarentbaar’’ zijn (anders afstoting)zijn (anders afstoting)

�� moet perspectieven openen voor moet perspectieven openen voor verandering (soms voor berusting)verandering (soms voor berusting)

�� moet een goed gebracht verhaal zijn: moet een goed gebracht verhaal zijn: betrokken en zoekende therapeutbetrokken en zoekende therapeut

gedeelde probleemdefinitie : gedeelde probleemdefinitie : ““passendpassend””

Page 61: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

stressbronnen

klachten

uitputting

huis bouwenzwangerschap2x full time jobpoetsvrouw ziek

in- en doorslapenconcentratie

gedeelde probleemdefinitiegedeelde probleemdefinitiegepaste vormgevinggepaste vormgeving

Page 62: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitiegedeelde probleemdefinitiegepaste vormgevinggepaste vormgeving

Page 63: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitiegedeelde probleemdefinitie

Page 64: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

O + P � KK x O x P

beschrijvende /verklarendediagnostiek

effecten metenK, O, P

inventarisatieK, O, P

behandelplan +uitvoering

empirische cyclus

Page 65: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

behandelplan ‘eerste lijn’

O + P � K

K : wat en hoe ?O : wat en hoe ?P : wat en hoe ?

Voorbeeld: K: ontspanning inbouwen, …O: overleg rond invulling functie ? P: hoge normen wat los laten ?

Page 66: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

behandelplan ‘tweede lijn’

K x O x P

K : wat en hoe ? Wat doet patiënt en doet wat voor de patiënt ?

O : wat en hoe ? Wat doet patiënt en welke discipline doet wat voor de patiënt ?

P : wat en hoe ? Omzeilen ? Scherpe kantjes vijlen ? Therapie gericht op P ?

Page 67: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

behandelplan ‘tweede lijn’

Voorbeeld: O reorganisatie werk x puberende kinderen uit 2 gezinnen x schulden uit vorige relatie x …. X P perfectionisme x hoge prikkelgevoeligheid x fragiel zelfbeeld x K koppijn, maaglast x paniekaanvallen x …

Mogelijke interventies:� K : ontspanning inbouwen, protocol paniekstoornissen,..� O : overleg rond invulling functie ? gesprekken acceptatie

complexiteit NSG, afstemming opstelling tegenover kinderen, hulpbij schuldsanering, ..

� P : hoge normen wat los laten ? medicatie om prikkelgevoeligheid te reduceren, cursus ‘minder last van je zelfbeeld’,…

Wat doen en timing ?

Vloeit voort uit Probleemsamenhang !

Page 68: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

wat + timing: vloeit voort uit Probleemsamenhang !

� Acute K en O � wie doet wat

� Centrale O en P’s � veranderbaar of niet� aanpakken of niet

• gericht op acceptatie• gericht op verandering

� inspanningen van patiënt ?� inspanningen van anderen ?

� Loops in probleemsamenhang : hoe doorbreken

Page 69: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

gedeelde probleemdefinitie

O + P � KK x O x P

beschrijvende /verklarendediagnostiek

effecten metenK, O, P

inventarisatieK, O, P

behandelplan +uitvoering

empirische cyclus

Page 70: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

effecten meteneffecten meten

�� bewust bezig blijven met effect maakt je bewust bezig blijven met effect maakt je een succesvoller therapeuteen succesvoller therapeut�� alerter voor stagnatie alerter voor stagnatie één achteruitgang n achteruitgang

•• koersveranderingkoersverandering

•• andere behandeling/behandelaarandere behandeling/behandelaar

�� gerichter en sneller werken gerichter en sneller werken �� snellere snellere doorstroming van patidoorstroming van patiëëntennten

�� positieve reactie van patipositieve reactie van patiëënten op nten op terugkoppeling resultatenterugkoppeling resultaten

Page 71: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

effecten meteneffecten meten

�� resultaten met patiresultaten met patiëënt doorsprekennt doorspreken�� is er evolutie ? is er evolutie ?

•• klachten, zelfwaarde, tevredenheid levenskwaliteitklachten, zelfwaarde, tevredenheid levenskwaliteit

•• indien + : is er nog meer nodig of kunnen we indien + : is er nog meer nodig of kunnen we stoppen ?stoppen ?

•• indien indien -- : waar ligt het aan? moet er iets anders : waar ligt het aan? moet er iets anders gebeuren ?gebeuren ?

�� zijn zijn ““wijwij”” goed bezig ?goed bezig ?•• proces : manier van werkenproces : manier van werken

effecten meten = therapeutischeffecten meten = therapeutisch

Page 72: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Inventarisatie- Klachten- Omstandigheden- Persoonlijkheid

metingen / vragenlijsten

behandelplan

individuspecifieke theoriegedeelde probleemdefinitie

uitvoering

afsluiting

eval

uatie

s

DemoralisatieKOP

Procesmetingen

EFFECTEN METEN

DemoralisatieKOP

Procesmetingen

DemoralisatieKOP

Procesmetingen

Page 73: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

effecten meten : vragenlijsten effecten meten : vragenlijsten

�� Demoralisatie: Demoralisatie: �� BHSBHS

�� Klachten: generiek en/of specifiekKlachten: generiek en/of specifiek�� SCL90, BDISCL90, BDI--II,II,……

�� Omstandigheden: Omstandigheden: �� MansaMansa, VTL, VTL

�� Persoonlijke stijlPersoonlijke stijl�� RZS, UCL,RZS, UCL,

�� Procesmetingen: WAV, SRS, Procesmetingen: WAV, SRS,

OQ-45

Page 74: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

hoe hou je hoe hou je effecteffect--metenmeten levend(levend(igig) ?) ?

�� doe het niet in je eentjedoe het niet in je eentje�� projectmatig aanpakken : eenvoudig opzet voor projectmatig aanpakken : eenvoudig opzet voor

individuele therapie, evalueren van een trainingindividuele therapie, evalueren van een training�� logistiek zo eenvoudig mogelijk houden logistiek zo eenvoudig mogelijk houden

•• eenvoudige meetinstrumenten gebruikeneenvoudige meetinstrumenten gebruiken•• tool nodig om snel lijstjes te kunnen verwerkentool nodig om snel lijstjes te kunnen verwerken

�� en dan nog en dan nog •• …… veel weerstand bij collegaveel weerstand bij collega’’ss•• …… na een tijd verslapt de aandacht voor effecten na een tijd verslapt de aandacht voor effecten

meten weermeten weer....

Page 75: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

conclusieconclusie

�� diagnostiekdiagnostiek

�� behandelingbehandeling

�� effecten meteneffecten meten

therapiegerichtediagnostiek

diagnostiek incomponenten model

�� remoraliserenremoraliseren= = behandelingbehandeling

�� diagnosticerendiagnosticeren= = behandelingbehandeling

�� behandelplanbehandelplan opstellenopstellen= = behandelingbehandeling

�� specifieke interventiesspecifieke interventies= = behandelingbehandeling

�� effecten meteneffecten meten= = behandelingbehandeling

Page 76: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

daling hopeloosheid

gedeelde probleemdefinitie

< Klachten> leefOmstandigheden

> Persoonlijk functioneren

remoralisatie

positieve werkrelatie

actiebereidheid

componentenmodel psychotherapiecomponentenmodel psychotherapiediagnostiekdiagnostiekdiagnostiekdiagnostiek

effecten meten

effecten meten

effecten meten

effecten meten

effecten meten

Page 77: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

behandelplan

� Formalistisch of functioneel� Verplicht voor dossier ?

� Werkinstrument ?� Vermijden van werken ? Vlucht in procedures

� K, O, P opsplitsing handig voor beide ?� Voor K, O, P : drop down in EPD ?

Page 78: Rik Schacht, klinisch psycholoog€¦ · causale verbanden tussen verschillende K, O en P’s ‘cellen’ = K, O, P ... Klachten en probleemgedrag omstandigheden (heden) diagnose-

Behandelplan en team

� Als 1 therapeut met 1 patiënt werkt� Mandaat: wie bewaakt of er met PS gewerkt wordt en hoe de

behandeling verloopt ?

� Als je met meerdere disciplines voor 1 patiënt werkt :� Mandaat: wie maakt PS ? Marcheert iedereen erin mee ?

� Multimodale teams vs. team vanuit 1 model ?� Effectief ? Efficiënt ?

� Alle cases bespreken of enkel moeilijk lopende ?� Effectief ? Efficiënt ?