1

Resultaten poliklinische revalidatiezorg 2010

1 september 2011

Stichting Centra voor Integrale Revalidatie en Arbeidsactivering Nederland

( Ciran )

_______________________________________________________________________

Vooraf

De Stichting Ciran biedt medisch specialistische revalidatiezorg aan patiënten met

ernstige, meervoudige beperkingen in fysieke en mentale belastbaarheid.

In deze rapportage wordt verslag gedaan van de behaalde revalidatieresultaten bij

patiënten die in 2010 voor behandeling zijn doorverwezen naar Ciran door huisarts,

bedrijfsarts of specialist.

Doorverwezen cliënten die tot de revalidatie worden toegelaten hebben fysieke en

mentale klachten met een continu of progressief beloop en een historie van tenminste

drie maanden. Eerdere behandeling in eerste of tweede lijn heeft geen verbetering

gegeven.

De revalidatiezorg omvat op de patiënt afgestemde interventies gericht op verbetering

van grondmotorisch fysiek functioneren, op vermindering van psychische stoornissen en

op versterking van het reagerend en anticiperend vermogen. Zorgverleners van Ciran

stellen individuele behandeldoelen van de te verlenen revalidatiezorg op in overleg met

hun patiënten. Iedere patiënt heeft zijn eigen doelen, gemeenschappelijk in het pallet

zijn:

1. verbeterd grondmotorisch fysiek functioneren gecombineerd met een verlaagd

niveau van psychische stoornissen resulterend, in een positieve interactie tussen

lichaam en geest (gezondheidsherstel en klachtontkoppeling)

2. verminderen/opheffen van de ervaren gezondheidsbelemmeringen

3. verhogen van de zelfmanagement kwaliteiten en het voorkomen van onnodige

zorgconsumptie

4. maatschappelijke participatie, privé- en arbeidgerelateerd

5. tevredenheid over de bejegening en behandeling

In dit zorgverslag wordt gerapporteerd over de mate waarin deze revalidatiedoelen zijn

bereikt. Het verslag is als volgt ingedeeld:

In § 1 wordt ingegaan op de gezondheidsvisie van Ciran. Deze visie stuurt de

revalidatiestrategie, de samenstelling en uitvoering van het interventiepallet en de

gebruikte uitkomstmaten voor verleende revalidatiezorg

In § 2 staat informatie over klachthistorie en diagnostiek

In § 3 staat demografische informatie

2

In § 4 en § 5 wordt ingegaan op de mate waarin het fysieke functioneren is

verbeterd en psychische stoornisniveaus zijn verlaagd

In § 6 wordt gerapporteerd over de versterking van het reagerend en anticiperend

vermogen

In § 7 wordt de mate van doelrealisatie op uitkomstmaten voor klachtbeleving en

participatie toegelicht

In § 8 en § 9 wordt gerapporteerd over respectievelijk de patiënttevredenheid en

de toegankelijkheid

De samenvattende conclusie staat in § 10

3

§ 1. Visie

Ciran beschouwt gezondheid als de individuele kunst van het steeds opnieuw bereiken

van het persoonlijke, lichamelijke, geestelijke en maatschappelijke evenwicht door het

kunnen reageren en anticiperen op gebeurtenissen en wisselwerkingen in de eigen

omgeving.

In de visie van Ciran heeft de gezonde mens het vermogen tot aanpassen en

onderhouden van fysiologisch, mentaal en sociaal evenwicht onder veranderende

omstandigheden. De niet-gezonde mens moet ondersteund worden bij het hernieuwd

bereiken van evenwicht en positieve interactie binnen en tussen voornoemde domeinen.

Naar Ciran doorverwezen patiënten tonen een multifactoriële problematiek bepaald door

fysieke en mentale stressoren en hun negatieve interactie. Ciran ondersteunt deze

patiëntengroep bij het hervinden van hun weg naar gezondheid.

De doelen bij de revalidatie zijn:

1. verbeterd grondmotorisch fysiek functioneren gecombineerd met een verlaagd

niveau van psychische stoornissen resulterend in een positieve interactie tussen

lichaam en geest (gezondheidsherstel en klachtontkoppeling)

2. een versterkt reagerend en anticiperend vermogen

3. weggenomen of afgenomen klachtbeleving

4. herstelde of verhoogde maatschappelijke participatie

De revalidatiezorg is integraal opgezet omdat de problematiek van de patiënten en

zorgdoelen interdisciplinaire samenwerking vereist van geneeskundige,

gedragswetenschappelijke en revalidatietechnische professionals onder

eindverantwoordelijkheid van de revalidatiegeneeskundige.

4

§ 2. Klachthistorie en diagnostiek

Van de patiënten die zich in 2010 hebben aangemeld is 82% met de revalidatie

begonnen en heeft deze volledig doorlopen. 18% heeft zich aangemeld, maar is niet

begonnen of heeft de revalidatie in 2010 nog niet voltooid. In tabel 1 staat de verdeling.

Tabel 1: Aangemelde patiënten in 2010

In % totaal

Behandeling begonnen en doorlopen 82,6%

Behandeling na aanmelding niet voltooid 18,4%

Reden van niet voltooien:

Geen match zorgvraag en zorgaanbod 4,9%

Monofactorieel gediagnosticeerd 2,8%

Behandeling niet inpasbaar in agenda patiënt 1,3%

Andere zorgroute 1,1%

Niet gemotiveerd 1,0%

Hernieuwde participatie 0,8%

Ontevreden over behandeling 0,7%

Behandeldoelen behaald 0,4%

Niet bekend 5,3%

Tijdstip van niet voltooien:

Voor de intake 0,8%

Na de intake 14,3%

Na 8 weken 3,1%

Na 16 weken 0,2%

De meeste patiënten die voegtijdih het traject beëindigen, doen dit na de diagnostische

fase. De belangrijkste redenen zijn geen match tussen de gevraagde en de geboden

zorg, een monofactorieel diagnostisch profiel en het niet inpasbaar zijn van de

intensieve Ciran behandeling in de agenda van de patiënt.

73% van de patiënten hadden bij aanmelding erger geworden klachten met een langer

dan één jaar durend verleden. 17% hadden gelijk gebleven klachten met een langer dan

één jaar durend verleden. Zie tabel 2.

5

Tabel 2: beloop en klachtverleden

Erger geworden klachtverleden > 1 jaar 44%

Erger geworden klachtverleden > 3 maanden < 1 jaar 29%

Gelijk gebleven klachtverleden > 1 jaar 17%

Minder geworden klachtverleden > 3 maanden < 1 jaar 10%

Totaal 100%

De bedrijfsarts was in 63% van de gevallen de verwijzer, huisarts en specialist bij 37%

van de patiënten.

De gemiddelde patiënt heeft 2,27 revalidatiediagnosen (ICD-9-REV), waarvan primair

1 in de categorie bewegings-apparaat en pijn, en secundair 1,27 in de categorie

psychische diagnosen. Bij patiënten van Ciran is altijd sprake van een multifactoriële

problematiek. Patiënten met enkelvoudige diagnostiek worden niet in behandeling

genomen.

Tabel 3: Gemiddeld aantal ICD-9-REV diagnosen per patiënt

Gemiddeld

Diagnosecategorie per patiënt

Bewegingsapparaat en pijn 1

Psychisch 1,27

Totaal diagnosen 2,27

Onderverdeling psychisch:

Angst 0,11

Aanpassing en persoonlijkheid 0,87

Depressie 0,27

Somatoform 0,02

Totaal psychisch 1,27

Naast de multifactoriële medische problematiek zijn er problemen in het sociale domein,

gemiddeld 1,44 per patiënt.

6

Tabel 4: Interactie met sociaal domein

Problemen in sociaal domein Gemiddeld

per patiënt

Familieproblemen 0,48

Sociale problemen 0,21

Werkgebonden problemen 0,75

Totaal sociaal domein 1,44

7

§ 3. Demografie

50% van de patiënten die zich in 2010 hebben aangemeld is tussen de 35 - 50 jaar.

26% is ouder dan 50 jaar en 24% is jonger dan 35 jaar. 56% is vrouw.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

35 jr. of jonger 35 - 50 jaar ouder dan 50 jaar

15%

21%16%

10%

25%

13%

man

vrouw

Ruim 50% van de patiënten heeft een middelbare of hogere beroepsopleiding. Bijna 5%

een wetenschappelijke opleiding. 20% heeft een vorm van uitgebreid lager onderwijs

genoten.

29,5

20,7

11,5

9,2

4,7

3,1

2,7

2,1

1,2

15,3

0 5 10 15 20 25 30 35

MBO

HBO

LBO/VBO/VSO

MAVO/MULO/ULO

WO

Overige

HAVO/MMS

LO

VWO/HBS

Geen opgave

8

De meeste patiënten met een baan werken in de verzorging en sociale dienstverlening.

23,017,2

15,1

8,0

7,4

5,1

4,5

3,8

1,2

,6

,6

,4

13,1

0 5 10 15 20 25

Verzorging, sociale dienstverlening

Economie, commercieel, administratie, secretarieel, …

Techniek

Horeca, toerisme, recreatie, transport en logistiek

Gezondheidszorg

Wiskunde, natuurwetenschappen en informatica

Juridisch, bestuurlijk, openbare orde en veiligheid

Onderwijs

Agrarisch en milieu

Loonderving- of pensioenuitkering

Humaniora, communicatie en kunst

Ondernemer

Geen beroep

De topografische verdeling van de patiënten vertoont geen verdere bijzonderheden.

9

§ 4. Verbeteringen in fysiek functioneren

De revalidatiezorg van Ciran is ondermeer gericht op verbetering van vier onderdelen

van het (grondmotorisch) fysiek functioneren:

functionele coördinatie

mobiliteit van spieren en gewrichten

spierkracht

uithoudingsvermogen

Elke patiënt doorloopt gedurende 16 weken een op individuele mogelijkheden afgestemd

programma aan oefeningen. Op het vijfde grondmotorisch onderdeel, snelheid, wordt

niet geïntervenieerd. Bij de uitvoering van het programma wordt veel aandacht besteed

aan opheffing en vermindering van blokkades als gevolg van kinesiofobie.

De ontwikkeling in fysiek functioneren wordt gemeten met wetenschappelijk gevalideerde

tests. De verdeling van de verbetering in de interventieperiode staat in onderstaande

tabel. De helft tot tweederde van de verbetering wordt in de eerste acht weken bereikt.

Tabel 5: Cumulatief beloop verbeteringen in de interventieperiode

Onderdeel fysiek functioneren Verbetering Verbetering

bij 8 weken bij 16 weken

Functionele coördinatie 63% 100%

Mobiliteit van spieren en gewrichten 64% 100%

Spierkracht 53% 100%

Uithoudingsvermogen 67% 100%

Angstvrij bewegen 69% 100%

De bereikte verbetering zelf staat in onderstaande tabel en de grafiek op de volgende

bladzijde. Het zijn de testscores op de baseline, na 8 en na 16 weken, waarbij de scores

vóór behandeling op 100 zijn gezet. Op alle onderdelen is sprake van verbetering die zich

na 8 weken verder doorzet.

Tabel 6: Behaalde verbeteringen in interventieperiode

Onderdeel fysiek functioneren Vóór Bij 8 weken Na 16 weken

Functionele coördinatie 100 117 127

Mobiliteit spieren en gewrichten 100 114 122

Spierkracht 100 110 119

Uithoudingsvermogen 100 106 109

10

Angstvrij bewegen 100 111 116

127

122

119

109

100

116

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

135

140

145

150

Start Bij 8 weken Na 16 weken

Functionele coördinatie

Mobiliteit van spieren en

gewrichten

Spierkracht

Uithoudingsvermogen

Angstvrij bewegen

Verbeteringen in fysiek functioneren en angstvrij bewegen

Meetmomenten

Deze testscores op fysiek functioneren zijn onder de nul-hypothese van geen verbetering

zeer onwaarschijnlijk (p-waardes < 0,0000). Zie tabel 7.

Tabel 7: Verschiltoetsen in testscores vóór en na behandeling

Gemiddelde 95% B-I

verbetering Ondergrens Bovengrens T p-waarde

Functionele coördinatie 27% 25% 29% 28,76 0,0000

Mobiliteit van spieren en gewrichten

22% 21% 23% 37,70 0,0000

Spierkracht 19% 18% 20% 37,41 0,0000

Uithoudingsvermogen 9% 8% 10% 14,44 0,0000

Angstvrij bewegen 16% 15% 17% 28,33 0,0000

127

122 119

109

100

116

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

135

140

145

150

Baseline Bij 8 weken Na 16 weken

Functionele coördinatie

Mobiliteit van spieren en gewrichten Spierkracht

Uithoudingsvermogen

Verbeteringen in fysiek functioneren en angstvrij bewegen

11

Tenslotte de cijfers op individueel niveau. Onderstaande staafdiagrammen tonen

testuitslagen van onze patiënten vóór en na revalidatie. De waardes op de horizontale

assen lopen van 0 -15. Dat is de index van de testscores op de vier onderdelen van

grondmotorisch fysiek functioneren. Hoe hoger de index, des te meer grondmotorische

fysiek stoornissen. De waarden op de verticale assen lopen van 0 - 25. Dat is het

procentueel aandeel patiënten. Iedere staaf toont dus het procentueel aantal patiënten

met de bijbehorende index-waarde.

Het plaatje met de blauwe staven toont de indexwaarden vóór revalidatie. Het plaatje

met de groene staven toont de indexwaarden van de testuitslagen van diezelfde

patiënten na revalidering. Het blauwe plaatje laat zien dat de meeste patiënten vóór de

revalidatie 'in de hoge (=slechte) cijfers vallen', gemiddeld 9. Het groene plaatje maakt

duidelijk dat de meeste patiënten na revalidering in de lage cijfers vallen', gemiddeld 4.

De drempelwaarde tussen disfunctioneel ( > 4 en functioneel (< 5) bedraagt 4, de

verticale lijn.

De verandering in de testscores wijzen uit dat de revalidatiebehandeling van Ciran tot

significante verbetering in fysiek functioneren leidt.

12

§ 5. Verlaging van psychische stoornisniveaus

Naar Ciran doorverwezen patiënten tonen een multifactoriële problematiek, in stand

gehouden door fysieke en mentale stressoren en hun negatieve interactie. Onderdeel van

de revalidatiezorg van Ciran zijn interventies die gericht zijn op verlaging van de

psychische stoornisniveaus.

Psychische stoornisniveaus vóór en na behandeling worden gemeten met

wetenschappelijk gevalideerde tests (SCL-90-R). Onderstaande grafiek geeft de

testscores op de baseline, na 8 en na 16 weken, waarbij de scores vóór behandeling op

de vier afzonderlijke dimensies op 100 zijn gezet. Bij 16 weken staat de index voor het

totaal op 71, een verbetering van 29%.

De verdeling van de verbetering in de interventieperiode staat in onderstaande tabel. De

helft tot bijna tweederde van de verbetering wordt in de eerste acht weken bereikt.

100,00

75,00

64,00

71,00

50,00

55,00

60,00

65,00

70,00

75,00

80,00

85,00

90,00

95,00

100,00

105,00

110,00

115,00

120,00

125,00

130,00

135,00

140,00

145,00

150,00

Baseline Bij 8 weken Na 16 weken

Angst

Aanpassing en persoonlijkheid

Depressie

Somatiek

Psychisch totaal

SCL - 90 schalen

13

Tabel 8: Cumulatief beloop behaalde verbeteringen in interventieperiode

Testonderdeel Verbetering Verbetering

bij 8 weken bij 16 weken

Angst 60% 100%

Aanpassing en persoonlijkheid 56% 100%

Depressie 61% 100%

Somatiek 65% 100%

Totaal psychisch 59% 100%

De verbeterde testscores zijn onder de nul-hypothese van geen verbetering uitermate

onwaarschijnlijk; de kans is kleiner dan 1/1.000. Zie tabel 9.

Tabel 9: Verschiltoetsen in testscores vóór en na behandeling

Gemiddelde 95% B-I

afname Ondergrens Bovengrens T p-waarde

Angststoornis 29% 27% 31% 28,771 ,000

Depressie 34% 32% 36% 35,810 ,000

Aanpassing en persoonlijkheid 24% 22% 26% 24,228 ,000

Somatiek 28% 27% 29% 36,644 ,000

Psychisch totaal 28% 27% 29% 37,116 ,000

Onderstaande staafdiagrammen tonen testuitslagen van onze patiënten vóór en na

revalidatie. De waardes op de horizontale assen lopen van 0 -400. Dat is de index van de

testscores op psychische stoornissen. Hoe hoger de index, des te meer stoornissen. De

waarden op de verticale assen lopen van 0 - 25. Dat is het procentueel aandeel

patiënten. Iedere staaf toont dus het procentueel aantal patiënten met de bijbehorende

index-waarde voor psychische stoornissen.

Het plaatje met de blauwe staven toont de indexwaarden vóór revalidatie. Het plaatje

met de groene staven toont de indexwaarden van de testuitslagen van diezelfde

14

patiënten na revalidering. Het blauwe plaatje laat zien dat de meeste patiënten vóór de

revalidatie 'in de hoge (=slechte) cijfers vallen', gemiddeld 9. Het groene plaatje maakt

duidelijk dat de meeste patiënten na revalidering in de lage cijfers vallen'. De

drempelwaarde tussen disfunctioneel en disfunctioneel ligt op 129 voor vrouwen, 115

voor mannen.

Vóór revalidatie

Conclusie is dat de revalidatiebehandeling van Ciran tot significante verlagingen van

psychische stoornisniveaus bij vrouwen en bij mannen leidt.

Na revalidatie

Vóór revalidatie

15

§ 6. Reagerend en anticiperend vermogen

In de visie van Ciran heeft de gezonde mens het vermogen tot aanpassen en

onderhouden van fysiologisch, mentaal en sociaal evenwicht onder veranderende

omstandigheden. De niet-gezonde mens moet ondersteund worden bij het hernieuwd

bereiken van evenwicht en positieve interactie binnen en tussen het fysiek, psychische en

sociale domein. Interventies gericht op versterking van het reagerend en anticiperend

vermogen van de patiënt zijn het draaipunt in de revalidatiestrategie van Ciran. Een

gerevalideerde patiënt verstaat de kunst van het steeds opnieuw bereiken van het

persoonlijke, lichamelijke, geestelijke en maatschappelijke evenwicht omdat zij of hij kan

reageren en anticiperen op gebeurtenissen en wisselwerkingen in de eigen omgeving.

Ciran meet de veranderingen vóór en na revalidering met wetenschappelijk gevalideerde

tests (UCL). Onderstaande grafiek geeft de testscores op de baseline, na 8 en na 16

weken, waarbij de scores vóór behandeling op de zeven afzonderlijke dimensies op 100

zijn gezet.

70,00

75,00

80,00

85,00

90,00

95,00

100,00

105,00

110,00

115,00

120,00

125,00

130,00

Baseline Bij 8 weken Na 16 weken

Actief - Aanpakken

Actief - Sociale steun

Actief - Geruststelling

Passief - Emoties en boosheid

Passief - Af leiding zoeken

Passief - Reactief reageren

Passief - Afwachten

Scores op de dimensies die een meer actieve stijl (groen) meten nemen toe, omgekeerd

nemen scores die een reactief-passieve stijl (oranje) meten, af. De scores staan staan in

onderstaande op de volgende bladzijde.

16

Tabel 10: Behaalde veranderingen in interventieperiode

Reagerend en anticiperend vermogen Vóór Bij 8 weken Na 16 weken

Actief - Aanpakken 100 100 107

Actief - Sociale steun 100 101 108

Actief - Geruststelling 100 99 103

Passief - Emoties en boosheid 100 94 92

Passief - Afleiding zoeken 100 100 100

Passief - Reactief reageren 100 90 80

Passief - Afwachten 100 98 96

De verdeling van de verbetering in de interventieperiode staat in onderstaande tabel.

Reactieve kanten nemen sneller af dan dat actieve kanten toenemen.

Tabel 11: Cumulatief beloop veranderingen in interventieperiode

Reagerend en anticiperend Verandering Verandering

Stijl bij 8 weken bij 16 weken

Actief - Aanpakken 4% 100%

Actief - Sociale steun 14% 100%

Actief - Geruststelling -20% 100%

Passief - Emoties en boosheid 70% 100%

Passief - Afleiding zoeken -64% 100%

Passief - Reactief reageren 49% 100%

Passief - Afwachten 53% 100%

De veranderde testscores zijn onder de nul-hypothese van geen verandering

onwaarschijnlijk; de kans is kleiner dan 1/1.000. Zie tabel 12. Alleen de dimensie

afleiding zoeken is niet veranderd.

17

Tabel 12: Verschiltoetsen in testscores vóór en na behandeling

Reagerend en anticiperend Gemiddelde 95% B-I

vermogen verandering Ondergrens Bovengrens T-waarde p-waarde

Actief - Aanpakken 7% 6% 8% -13,752 ,000

Actief - Sociale steun 8% 7% 9% -11,262 ,000

Actief - Geruststelling 3% 1% 5% -4,444 ,000

Passief - Emoties en boosheid 8% 7% 9% 10,747 ,000

Passief - Afleiding zoeken 0% -3% 3% -1,166 ,244

Passief - Reactief reageren 20% 19% 21% 28,390 ,000

Passief - Afwachten 4% 3% 5% 6,689 ,000

18

§ 7 . Klachtbeleving en participatie

Verbeterd fysiek functioneren, een verlaagd psychisch stoornisniveaus en versterkt

reagerend en anticiperend vermogen leiden tot lagere klachtbeleving en versterkte

participatie. Vóór aanvang van hun revalidatie meldde 71% van de patiënten erger

geworden klachten. Na revalidering was dit percentage gedaald naar 2%. Bij 79% van de

patiënten is sprake van een duidelijke afname na revalidering. Zie onderstaande grafiek.

71%

2%

19%

19%

11%

79%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

1. Toename vóór

1. Toename na

2. Gelijk gebleven vóór

2. Gelijkgebleven na

3. Afname vóór

3. Afname na

Een overeenkomstige verbetering is zichtbaar bij maatschappelijk participatie. Vóór

aanvang van hun revalidatie meldde 58% van de patiënten niet te participeren. Na

revalidering was dit percentage gedaald naar 8%. Bij 75% van de patiënten is sprake

van volledige participatie na revalidering. Zie onderstaande grafiek.

58%

8%

39%

18%

3%

75%

0% 20% 40% 60% 80%

1. Geen participatie vóór

1. Geen participatie na

2. Gedeeltelijke participatie vóór

2. Gedeeltelijke participatie na

3. Volledige participatie vóór

3. Volledige participatie na

19

§ 8. Toegankelijkheid

De mate van toegankelijkheid wordt gemeten met de duur in dagen tussen datum

aanmelding en datum intake. De doorlooptijd lag op gemiddeld op 21 kalenderdagen.

Deze doorlooptijd heeft twee componenten:

1. de tijd tussen de aanmelding en het invullen van de vragenlijst, voor Ciran het

‘groene licht’ om te kunnen beginnen met de diagnostische intake. Deze heeft

gemiddeld 12 dagen bedragen. Deze component is niet te beïnvloeden door Ciran.

2. de tijd tussen de ontvangst van de vragenlijst en de diagnostische intake. Deze

heeft gemiddeld 9 dagen bedragen.

§ 9. Patiënttevredenheid

85% van patiënten is zeer tevreden (36%) tot tevreden (49%). 15% is matig tevreden

(11%) of ontevreden (4%).

§ 10. Samenvattend

Samenvattende conclusie is dat die patiënten die een revalideringsrelatie zijn aangegaan

met Ciran na hun behandeling:

1. Significant beter funtioneren in fysiek opzicht en verder een significant verlaagd

psychisch stoornisniveau hebben

2. een versterkt reagerend en anticiperend vermogen bezitten

3. Een veel positievere klachtbeleving hebben

4. In overwegende mate hun participatiedoelen hebben behaald.