Reizen

16
1 14 Warm welkom op Deense eilanden Wie op Samsø 70 kroon in een potje stopt, kan zelf een huurfiets pakken. 7 Skye kruipt onder je huid „Zelfs in de somberste kleuren is het eiland vol leven.” 4 januari 2013, 39e jaargang nr. 233 Reformatorisch Dagblad autovakantie eerst werd aange- boden als een gewone rondreis, blijkt uit een reactie van Anouk Derwort van Pharos Reizen. „De reis bestaat al een jaar of zes, zeven. Toen we begonnen met de kinderboekenreizen, hebben we deze reis erin opgenomen. En we hebben inderdaad de beschrijving nauwelijks aan- gepast. Bij de reizen die nieuw zijn, bijvoorbeeld rond ”Kruis- tocht in spijkerbroek”, geven we meer tips rond het boek.” Vanuit Tintagel toch nog maar even langs Slaughterbridge, bij Camelford in Noord-Cornwall, waar Arthur volgens de overleve- ring de laatste slag werd toege- bracht. Is dit de plek waar hij, in Jaap ter Haars woorden „vervuld van afschuw alsof hij een slang moest doden”, het zwaard hief om zijn ridder en verrader Modred te doden en daarbij zelf ook tot de dood gewond raakte? Misschien. Net als het zou kunnen dat Arthurs geboorte- paleis niet in Tintagel, maar in Winchester staat, zoals het boek van Ter Haar meldt. Die pittoreske stad, met de snelstromende rivier de Itchen, de scheve huisjes die er volgens Ter Haar al in Arthurs tijd ston- den, het sterf huis van schrijf- ster Jane Austen, de kathedraal met de 12e-eeuwse Winchester Bijbel, oogt haast te idyllisch om het toneel te zijn geweest van verraad en afgunst. Van het enorme kasteel waar eens koning Uther Pendagron –Arthurs vader– zou hebben gezeteld, resten weinig meer dan een paar gangen en de Great Hall. Een enorm rond, houten tableau, waaiervormig geschilderd in groen en wit, trekt daar de aandacht naar zich toe. Dit is de ronde tafel, 1200 kilo zwaar, 5,5 meter in doorsnee, gemaakt van zeven eiken. En hij stamt niet uit de tijd van Arthur – die rond de zesde eeuw geleefd zou moeten hebben. Onderzoek maakte duidelijk dat de tafel veel later, in de 13e eeuw, is gemaakt. In opdracht van koning Edward I, een bewonderaar van zijn illustere voorganger Arthur. Hij is ook de man die de stoffelijke resten van Arthur en zijn vrouw Guinevere in Glastonbury heeft laten herbegraven. Waarbij het de vraag is of het inderdaad hun lichamen zijn die nu in het graf in de Abbey liggen. Het is typerend voor reizen in de voetsporen van koning Arthur: zekerheden zijn er nauwelijks. Of toch wel, één ding staat vast: zelfs als Arthur nooit heeft bestaan, is zijn land –het zuidwesten van Engeland– meer dan de moeite waard. tekst Mariëlle Oussoren-Buys beeld RD Een reis rond een kinderboekpersonage is op zich al een bijzon- dere ervaring. Als dat personage koning Arthur is –bestond hij wel, be- stond hij niet?–, wordt het nog aparter. Op naar Zuidwest-Engeland, met Jaap ter Haars ”Koning Arthur” in de hand. K asteel Camelot? De heer die in de berm van een landweggetje niet ver van Yeovil loopt, wijst naar een heuvel. Zijn mondhoeken krullen om- hoog. „That’s the castle. Wist je dat er niets meer van over is?” Jawel. Sterker nog, het is de vraag of Arthurs roemruchte kasteel ooit op deze plek, nu be- kend als Cadbury Castle, heeft gestaan. Op pakweg 100 kilo- meter afstand, tussen Tiverton en Crediton, ligt bijvoorbeeld nóg een Cadbury Castle, dat overigens niet in verband wordt gebracht met koning Arthur. Dat past de heer in kwestie wel, want hij is ervan overtuigd: „This is the real Camelot.” In feite is de kans erg klein dat dit de heuvel is waar ooit Arthur op de uitkijk stond. En toch maakt de plek emoties los. De te voet toegankelijke ”castle lane” naar boven. Het glooiende landschap, de schapen, de type- rende vlakverdeling van de heu- vels, het prachtige overzicht dat het hoge door bomen omringde heuvelplateau biedt – hier zou de middeleeuwse vorst zomaar gestaan kunnen hebben. De zeventiendaagse kinderboe- kenreis ”In de sporen van King Arthur” begint met een nach- telijke overtocht met de Stena Line van Hoek van Holland naar Harwich en eindigt hetzelfde, maar dan in omgekeerde rich- ting. Alles inbegrepen bij de reissom, in het hoogseizoen zo’n 600 euro per persoon. De reis is heel comfortabel, maar met kinderen is de nachtboot weinig praktisch. Met –op de terugreis– een incheckmogelijk- heid vanaf 20.15 uur, een niet- geplande wachttijd van bijna anderhalf uur, een uur tijds- verschil de ongunstige kant op en een wake-upcall voor dag en dauw in het vooruitzicht wordt het een zwaar nachtje. Windsor, het stadje met het weekendhuis van koningin Eli- zabeth, ligt niet ver van de route die de eerste dag van Harwich 400 kilometer westelijk, naar Burnham-on-Sea voert. Maar meer dan een stadsrondrit per dubbeldekker en een glimp van Windsor Castle zit er niet in met twee oververmoeide peuters. Burnham-on-Sea, nabij kaasstad- je Cheddar, herbergt een van de drie caravanparken van aanbie- der Haven die de reis aandoet. Het tweede park in Perranporth is het spectaculairst qua ligging: ver in het zuidwesten, aan de Atlantische Oceaan, met impo- sante rotsformaties. De derde overnachtingsplek –weer op de terugreis– ligt in Weymouth, aan het Kanaal. Het tot de verbeelding sprekende uiterste zuidwestelijke puntje –Land’s End– wordt net niet gehaald, hoewel een dagtrip vanuit Per- ranporth mogelijk is. Ook het dorp Tintagel, volgens de overlevering de geboorteplek van koning Arthur, is vanuit die plaats goed te doen. Zowel Arthur als zijn pleegvader, de mythische tovenaar Merlijn, heeft op veel winkelgevels een plek gekregen, om bezoekers te lokken natuurlijk. De ruïne van Tintagel Castle is wondermooi gelegen aan de kustlijn en bereikbaar via een steil pad omlaag, eventueel per ”Landrover service”. De atlan- tische golven die breken op de rotsen, de duizelingwekkende dieptes en de haast eindeloze traptreden zijn indrukwekkend. Ze kunnen lief hebbers van Arthur en zijn ronde tafel zo- maar in de juiste sfeer brengen. Schild mee, zwaard in de hand; meer is hier niet nodig om je een ridder te wanen. Naast Tintagel noemt de reisbeschrijving –waarin wel veel nuttige informatie staat over andere uitstapjes– geen plaatsen die te maken hebben met het verhaal van koning Arthur. Dat komt doordat deze Op zoek naar Arthur Hier zou de mid- deleeuw- se vorst zomaar gestaan kunnen hebben Cambridge Norwich Brighton Weymouth Harwich Londen Plymouth Exeter Burnham on Sea Cardiff Oxford Bristol Southampton Perranporth Tintagel Engeland Quethiock Noordzee Voor zijn kinderboekenreizen werkt Pharos Reizen samen met de Samenwerkende Kinderboekwinkels. Bij alle reizen –ze variëren van zesdaags tot zeventien- daags– zijn de overnachtingen in stacaravan, vakantie- huis of appartement inbegrepen, net als eventuele overtochten en soms een maaltijd of een entree. Een wegenkaart van het desbetreffende land, een kidsgids voor de kinderen en het betreffende kinderboek horen bij de prijs. Naast de Arthurreis zijn er onder meer vakanties rond Pippi Langkous (Zweden), Remi uit ”Alleen op de wereld” (Frankrijk) en Winnetou (Kroatië) te boeken. Een enkele keer start een reis op zondag, maar een dag uitstellen is altijd mogelijk, aldus Pharos. >>pharosreizen.nl/kinderboeken >>voordeelmetjebiebpas.nl voor 50 euro korting op een reis. Kinderboekenreizen van Pharos Reizen Tip voor literatuurliefhebbers: wijk af van de route voor een uitstapje naar Quethiock (spreek uit: kwiddek). Dit dorpje speelt een rol in ”De eindigheid der da- gen” van Peter Hobbs (Mozaïek, 2007). Het boek gaat over zijn betbetovergrootvader, de metho- distische lekenpredikant en smid Charles Wenmoth, en valt op door zijn stilistische eigenzinnig- heid. „We’re famous” , we zijn beroemd, zegt inwoner David Prudden als hij hoort over het boek dat in Enge- land in 2005 verscheen. Hij weet te vertellen dat een verre, aan- getrouwde nazaat van Wenmoth nog in het dorp woont. Deze ”lady old Barbara” herkent de naam Wenmoth, maar weet verder wei- nig van de familie te vertellen en kent het boek evenmin. Het dorp spreekt echter voor zich. Mooi om te zien zijn het Keltische kruis en de kerk, bekend uit het boek. Net als het kapelletje buiten de dorps- kern dat in de tijd van Wenmoth buiten gebruik was. Prudden heeft overigens wel een theorie over de herkomst van de wonderlijke plaatsnaam: die zou te danken zijn aan een zogenaam- de „holy man” , Cadoc, die de nog steeds bestaande waterbron bij de kerk ontdekte. Dorp van lekenprediker Wenmoth Windsor Castle. Rivier Itchen. Ridder. Ronde tafel. Old Barbara en haar man. Perranporth. Zou koning Arthur hier, op dit heuvelplateau, hebben gestaan? Over de locatie van Arthurs kasteel Camelot is veel onzekerheid. Stond het op de plek van Cadbury Castle? En welk dan? Dat tussen Tiverton en Crediton (foto)? Of, waar- schijnlijker, bij Yeovil?

description

Commerciele bijlage bij het Reformatorisch Dagblad van 4 januari 2013

Transcript of Reizen

Page 1: Reizen

1

14 Warm welkom op Deense eilandenWie op Samsø 70 kroon in een potje stopt, kan zelf een huurfi ets pakken.

7 Skye kruipt onder je huid„Zelfs in de somberste kleuren is het eiland vol leven.”

4 januari 2013, 39e jaargang nr. 233Reformatorisch Dagblad

autovakantie eerst werd aange-boden als een gewone rondreis, blij kt uit een reactie van Anouk Derwort van Pharos Reizen. „De reis bestaat al een jaar of zes, zeven. Toen we begonnen met de kinderboekenreizen, hebben we deze reis erin opgenomen. En we hebben inderdaad de beschrij ving nauwelij ks aan-gepast. Bij de reizen die nieuw zij n, bij voorbeeld rond ”Kruis-tocht in spij kerbroek”, geven we meer tips rond het boek.”

Vanuit Tintagel toch nog maar even langs Slaughterbridge, bij Camelford in Noord-Cornwall, waar Arthur volgens de overleve-ring de laatste slag werd toege-bracht. Is dit de plek waar hij , in Jaap ter Haars woorden „vervuld van afschuw alsof hij een slang moest doden”, het zwaard hief om zij n ridder en verrader Modred te doden en daarbij zelf ook tot de dood gewond raakte?

Misschien. Net als het zou kunnen dat Arthurs geboorte-paleis niet in Tintagel, maar in Winchester staat, zoals het

boek van Ter Haar meldt.Die pittoreske stad, met de

snelstromende rivier de Itchen, de scheve huisjes die er volgens Ter Haar al in Arthurs tij d ston-den, het sterfhuis van schrij f-ster Jane Austen, de kathedraal met de 12e-eeuwse Winchester Bij bel, oogt haast te idyllisch om het toneel te zij n geweest van verraad en afgunst.

Van het enorme kasteel waar eens koning Uther Pendagron –Arthurs vader– zou hebben gezeteld, resten weinig meer dan een paar gangen en de Great Hall. Een enorm rond, houten tableau, waaiervormig geschilderd in groen en wit, trekt daar de aandacht naar zich toe. Dit is de ronde tafel, 1200 kilo zwaar, 5,5 meter in doorsnee, gemaakt van zeven eiken. En hij stamt niet uit de tij d van Arthur – die rond de zesde eeuw geleefd zou moeten hebben. Onderzoek maakte duidelij k dat de tafel veel later, in de 13e eeuw, is gemaakt. In opdracht van koning Edward I, een bewonderaar van zij n illustere voorganger Arthur. Hij is ook de man die de stoffelij ke resten van Arthur en zij n vrouw Guinevere in Glastonbury heeft laten herbegraven. Waarbij het de vraag is of het inderdaad hun lichamen zij n die nu in het graf in de Abbey liggen. Het is typerend voor reizen in de voetsporen van koning Arthur: zekerheden zij n er nauwelij ks. Of toch wel, één ding staat vast: zelfs als Arthur nooit heeft bestaan, is zij n land –het zuidwesten van Engeland– meer dan de moeite waard.

tekst Mariëlle Oussoren-Buysbeeld RD

Een reis rond een kinder boekpersonage is op zich al een bijzon-dere ervaring. Als dat personage koning Arthur is –bestond hij wel, be-stond hij niet?–, wordt het nog aparter. Op naar Zuidwest-Engeland, met Jaap ter Haars ”Koning Arthur” in de hand.

Kasteel Camelot? De heer die in de berm van een landweggetje niet ver van Yeovil

loopt, wij st naar een heuvel. Zij n mondhoeken krullen om-hoog. „That’s the castle. Wist je dat er niets meer van over is?” Jawel. Sterker nog, het is de vraag of Arthurs roemruchte kasteel ooit op deze plek, nu be-kend als Cadbury Castle, heeft gestaan. Op pakweg 100 kilo-meter afstand, tussen Tiverton en Crediton, ligt bij voorbeeld nóg een Cadbury Castle, dat overigens niet in verband wordt gebracht met koning Arthur. Dat past de heer in kwestie wel, want hij is ervan overtuigd: „This is the real Camelot.”In feite is de kans erg klein dat dit de heuvel is waar ooit Arthur op de uitkij k stond. En toch maakt de plek emoties los. De te voet toegankelij ke ”castle lane” naar boven. Het glooiende landschap, de schapen, de type-rende vlakverdeling van de heu-

vels, het prachtige overzicht dat het hoge door bomen omringde heuvelplateau biedt – hier zou de middeleeuwse vorst zomaar gestaan kunnen hebben.

De zeventiendaagse kinderboe-kenreis ”In de sporen van King Arthur” begint met een nach-telij ke overtocht met de Stena Line van Hoek van Holland naar Harwich en eindigt hetzelfde, maar dan in omgekeerde rich-ting. Alles inbegrepen bij de reissom, in het hoogseizoen zo’n 600 euro per persoon. De reis is heel comfortabel, maar met kinderen is de nachtboot weinig praktisch. Met –op de terugreis– een incheckmogelij k-heid vanaf 20.15 uur, een niet-geplande wachttij d van bij na

anderhalf uur, een uur tij ds-verschil de ongunstige kant op en een wake-upcall voor dag en dauw in het vooruitzicht wordt het een zwaar nachtje.

Windsor, het stadje met het weekendhuis van koningin Eli-zabeth, ligt niet ver van de route die de eerste dag van Harwich 400 kilometer westelij k, naar Burnham-on-Sea voert. Maar meer dan een stadsrondrit per dubbeldekker en een glimp van Windsor Castle zit er niet in met twee oververmoeide peuters.Burnham-on-Sea, nabij kaasstad-je Cheddar, herbergt een van de drie caravanparken van aanbie-der Haven die de reis aandoet. Het tweede park in Perranporth is het spectaculairst qua ligging:

ver in het zuidwesten, aan de Atlantische Oceaan, met impo-sante rotsformaties. De derde overnachtingsplek –weer op de terugreis– ligt in Weymouth, aan het Kanaal. Het tot de verbeelding sprekende uiterste zuidwestelij ke puntje –Land’s End– wordt net niet gehaald, hoewel een dagtrip vanuit Per-ranporth mogelij k is.

Ook het dorp Tintagel, volgens de overlevering de geboorteplek van koning Arthur, is vanuit die plaats goed te doen. Zowel Arthur als zij n pleegvader, de mythische tovenaar Merlij n, heeft op veel winkelgevels een plek gekregen, om bezoekers te lokken natuurlij k.

De ruïne van Tintagel Castle

is wondermooi gelegen aan de kustlij n en bereikbaar via een steil pad omlaag, eventueel per ”Landrover service”. De atlan-tische golven die breken op de rotsen, de duizelingwekkende dieptes en de haast eindeloze traptreden zij n indrukwekkend. Ze kunnen liefhebbers van Arthur en zij n ronde tafel zo-maar in de juiste sfeer brengen. Schild mee, zwaard in de hand; meer is hier niet nodig om je een ridder te wanen.

Naast Tintagel noemt de reisbeschrij ving –waarin wel veel nuttige informatie staat over andere uitstapjes– geen plaatsen die te maken hebben met het verhaal van koning Arthur. Dat komt doordat deze

Op zoek naar ArthurHier zou de mid-deleeuw-se vorst zomaar gestaan kunnen hebben

Cambridge

Norwich

BrightonWeymouth

Harwich

Londen

Plymouth

Exeter

Burnham on Sea

CardiffOxford

Bristol

Southampton

Perranporth

Tintagel

Engeland

Quethiock

Noordzee

Voor zijn kinderboekenreizen werkt Pharos Reizen samen met de Samenwerkende Kinderboekwinkels. Bij alle reizen –ze variëren van zesdaags tot zeventien-daags– zijn de overnachtingen in stacaravan, vakantie-huis of appartement inbegrepen, net als eventuele overtochten en soms een maaltijd of een entree. Een wegenkaart van het desbetreffende land, een kidsgids voor de kinderen en het betreffende kinderboek horen bij de prijs.Naast de Arthurreis zijn er onder meer vakanties rond Pippi Langkous (Zweden), Remi uit ”Alleen op de wereld” (Frankrijk) en Winnetou (Kroatië) te boeken. Een enkele keer start een reis op zondag, maar een dag uitstellen is altijd mogelijk, aldus Pharos.

>>pharosreizen.nl/kinderboeken>>voordeelmetjebiebpas.nl voor 50 euro korting op een reis.

Kinderboekenreizen van Pharos Reizen

Tip voor literatuurliefhebbers: wijk af van de route voor een uitstapje naar Quethiock (spreek uit: kwiddek). Dit dorpje speelt een rol in ”De eindigheid der da-gen” van Peter Hobbs (Mozaïek, 2007). Het boek gaat over zijn betbetovergrootvader, de metho-distische lekenpredikant en smid Charles Wenmoth, en valt op door zijn stilistische eigenzinnig-heid.„We’re famous”, we zijn beroemd, zegt inwoner David Prudden als hij hoort over het boek dat in Enge-land in 2005 verscheen. Hij weet te vertellen dat een verre, aan-getrouwde nazaat van Wenmoth

nog in het dorp woont. Deze ”lady old Barbara” herkent de naam Wenmoth, maar weet verder wei-nig van de familie te vertellen en kent het boek evenmin. Het dorp spreekt echter voor zich. Mooi om te zien zijn het Keltische kruis en de kerk, bekend uit het boek. Net als het kapelletje buiten de dorps-kern dat in de tijd van Wenmoth buiten gebruik was.Prudden heeft overigens wel een theorie over de herkomst van de wonderlijke plaatsnaam: die zou te danken zijn aan een zogenaam-de „holy man”, Cadoc, die de nog steeds bestaande waterbron bij de kerk ontdekte.

Dorp van lekenprediker Wenmoth

Windsor Castle.

Rivier Itchen.

Ridder.

Ronde tafel.

Old Barbara en haar man.

Perranporth.

Zou koning Arthur hier, op dit heuvelplateau, hebben gestaan? Over de locatie van Arthurs kasteel Camelot is veel onzekerheid. Stond het op de plek van Cadbury Castle? En welk dan? Dat tussen Tiverton en Crediton (foto)? Of, waar-schijnlijker, bij Yeovil?

Page 2: Reizen

Vakantie ineigen sfeer!

T (0341) 26 48 87www.vakanz.nl

Onlinezoeken enboeken

Christelijke parken• betaalbare bungalows• schitterende locaties• eigen recreatieteams• ref. kerkdiensten

ISRAËL: BELEEF HET LAND VAN DE BIJBEL.Met de bijbel als gids kunt u een onvergetelijke reis maken door het

beloofde land. Hier liggen de wortels van het christendom. Ervaar het

zelf in Jeruzalem, Nazareth, Galilea en vele andere historische plaatsen.

De bijbelverhalen krijgen een extra dimensie op al die locaties, waardoor

een rondreis een ervaring wordt die u altijd bij zal blijven. Intussen maakt

u kennis met het hedendaagse Israël en zijn eigentijdse comfort.

De unieke combinatie van verleden en heden maken uw reis ‘wonderful’.

Rondreizen kunnen individueel, maar ook in groepen geboekt worden.

De beste aanbiedingen vindt u op www.goisrael.nl

≤ Ook luxe, maar VOOR-DELIG kamperen in 2013?Alle plaatsen voorzien vanprivé sanitair en al vanaf€ 99,00 per week, ook tij-dens de meivakantie enHemelvaart en Pinkste-ren! www.comfortcamping.nl, 0546 - 67 15 59,de Blekkenhorst, Den Ham.

≤ Welkom op onze mini-camping Duinzicht teDOMBURG. Plaatsen vrijvoor tenten en caravans.Tevens 6 pers. stacaravanst.h. Tel. 0118 - 58 14 94.

≤ Lage VUURSCHE, inschitterend bosrijk midd.-Ned. t.h.: gezellige 4/6-p.bungalows. Inl. / folder:035 - 666 82 23. www.bungalowparkdespar.nl

≤ ZOUTELANDE, vak-.huisje op loopafst vstrand, max 4 pers, leukeprijs, vrij voor 20-7 en na31-8, 06 - 57 25 16 69.

≤ OOSTKAPELLE -Zeeland; comfortabel zo-mer huisje - 10 minutenlopen later sta je met jevoeten in het zoute water- vrijstaand - gezinsvrien-delijke tuin - 2 slaapka-mers - max 8 personen -bel 038 - 33 22 111 of 06 -54 98 89 15 - www.oostkapellevakantie.nl

≤ T.h. vak.huis 6-8 pers, a.h.GREVELINGENMEER, metairco, ideaal voorwatersporters en familie,incl. zwembad. € 250,-/550,-p.w. info 06-22309652.

≤ Alleen in januari: 10%VROEGBOEKKORTING.Boek snel uw vakantie,(sta)caravan of kampeer-plaats, en profiteer vandeze korting! www.minicampingrollecate.nl, Punt-horst (gem. Staphorst), tel.0529 - 48 24 50.

≤ Op vakantie bij deboer? Te huur inACHTERBERG bij Rhenen2-pers. vak.huis. gelijk-vloers. landelijke omge-ving. Tel. 0317-612862.

≤ T.h. caravan, 4 pers. inO V E R I J S S E L aan deRegge. Tel. 0548 - 54 26 76Marktplaats 267010492.

≤ Ameland - Terschelling- Bakkeveen(frl) - Ommen- Hardenberg: t.h chalets/stacars alle COMFORTwww.vdsluisvakanties.nl -0512 - 51 60 96.

≤ Limburg, BAARLOt.h.: 2-/16-pers. luxe vak.-woningen in 17e-eeuwsehoeve. Fiets- en wandel-rijke omg. Ook midweek-verhuur. Tel. 077-4772583of www.hoevebongers.nl

≤ T.h. in LUNTEREN opde Veluwe nw. vak.verblijfbij een boerderij v. 50 m2.+ een slaapzolder. Evt. v.kinderen. Voor inl. 06 -17 01 73 07.

≤ Welkom op onze gezel-lige boerderijcamping inMELISKERKE (Zld)!Verhuur van nieuwe cha-lets en ruime, beschuttekampeerplaasten! Genietvan het boerderijleven aande zeeuwse kust! Info:www.charlottenburg.nl ~Tel. 0118 - 56 15 27.

≤ NOORD-HOLLANDmini-camping, tevensverh. sta-car./vak.woning.www.campinglighthouse.blogspot.com. E: [email protected]. Tel.06 - 21 27 05 98.

≤ Nog enkeleJAARPLAATSEN beschik-baar, al vanaf € 1.400,00per jaar. Kijk op www.de-blekkenhorst.nl voormeer informatie en tarie-ven. Verwarmd zwembaden animatieteam in hethoogseizoen. Den Ham(Ov.), 0546 - 67 15 59.

≤ NIEUW-BALINGE(gem. Midd. Drenthe),6-pers. recr.bung. aan dezuidrand vh Mantinger-veld. Veel privacy, rust enruimte. Geen huisdieren.0528 - 26 35 39.

≤ Te huur op TER-SCHELLING: 6-p. chalet.Kijk snel..............................www.Kooikersplak.nl

≤ ZUID-LIMB., te h.sfeervol 4pers. landhuisje.Rust, ruimte, prachtig ge-legen, natuur/ wandel-gebied. Vrij: mei t/m aug.Inl. tel: 043 - 457 17 21.

≤ T.H. nieuwe vakantie-woning! in bosrijke omge-ving van GARDEREN ,van 2 tot 10 personen.Tel. 0342 - 44 00 61.

≤ Te huur mooi gelegenrecreatiebung. in bosr.omg. v. HOLTEN/Rijssen.Voor foto etc. zie: www.recreatieholten.nl. Billijkeprijs. Inl. 0548-519534.

≤ LAUWERSMEER (Fr.):fraaie recr.bungalow inprachtig natuurgeb. (Na-tionaal Park). Omg. bos,water, rust, ruimte. 0512 -84 29 80 of 0519 - 34 93 00www.wadenmeer.nl.

≤ T.h.: 6p. chalet met groteveranda op Bergzicht. ZieCHALETBERGZICHT.nlof bel 06-45486427.

≤ V A K A N T I E O O R DHolsappel. Al 60 jaar eenbegrip. Boek nu u vak 6/7en 8 pers bungalowsv.a.g.v met veel rust enruimte in vertrouwde sfeernu vanaf € 60.- p/w excl.bel voor info 0548 -51 27 90 of kijk op www.vakantieoordholsappel.nl

≤ Te koop: ArcaboOrlando CHALET 10x4meter op mooie rustigeplaats op Comfortcampingde Blekkenhorst te DenHam. Zo goed als nieuw!Nieuwprijs € 52.000,00 nuvoor € 22.500,00! Tel.0546 - 67 15 59, www.comfortcamping.nl.

≤ HARDENBERG, tehuur: ruime 2-1-kapw.Wk. 28 t/m 33 beschik-baar. Fietsen aanw. € 450,-p/w. Tel. 0523 - 858043 /06 - 41523181. ≤ Te huur in HOGE

HEXEL: luxe 8-pers. bung.met 4 sl.k. (no. 97), fam.Rijsdijk. Voorzien vanvaatw., wasm., dro., magn.,skelter, tramp. etc. Be-schikbaar t/m 19 juli env.a. 23 aug. Bel voor info06 - 41 10 47 06.

≤ Te huur in PUTTEN:vakantiebungalow nabijbos en dorp, in mooiewandel- en fietsomgeving,Tel. 0341 - 352335.

≤ Te koop: dubbeleCanexel CHALET 6x8meter op mooie rustigeplaats op Comfortcampingde Blekkenhorst te DenHam. 2 slaapkamers,douche/toilet en ruimekeuken/kamer. Tel. 0546 -67 15 59, www.comfortcamping.nl.

≤ Park HOGE HEXEL:6-p. bung. no. 203 metwasm. en nu ook Wifi. Be-zet 19/7-2/8. Tel. 0342-416572, www.aalvanger.net

≤ ZEELAND: T.h. luxevak.huis., 2-8 pers. www.braakmanzicht.nl. Dichtbij Terneuzen. 0115 -482785. Bezet: wk 31-35.

≤ DOORNSPIJK, in pr.rustige omg. Betaalbaaren schoon vak. huisje tehuur. Speelgel. voor kind.Wasm. en kindermeub.aanw. Geen huisdieren.Tel. 0525 - 66 11 66.

≤ OMMEN, t.h.: vak.bung.,zwembad, ideale fiets- enwandelmogel.h. 078 -651 13 92, www.vakantiehuisinommen.nl.

≤ NOORDWIJK aan Zee:Gezell. 6-pers. recr.bung.op loopafst. van zee. 0252-41 20 57 - 06-24 84 37 45.

≤ C o m f o r t a b e l eV A K A N T I E W O N I N G”Lutje Stee” in Schild-wolde, 1-4 pers., allesgelijkvloers. 0598-423902www.deholterij.nl

≤ Te huur op De Hofsteete NUNSPEET vak.won. 6p. Zie www.deviersprongvakantie.nl of bel 0488 -49 15 23.

OuddorpNunspeetLondenTexel

HardenbergParijs

DomburgDrenthe

≤ Stacaravan (5 pers.) tehuur op campingSCHOOLZICHT. Weken18, 19, 30 t/m 33 bezet.Info 06 - 43 36 64 71.

≤ Te huur: onze luxecaravan op campingSCHOOLZICHT, nog vrijvanaf week 31. Info viamail [email protected]

≤ P ARK H. Hexel inT w e n tseland. Luxe 6bung. Tel. 06 - 51 47 55 66http://members.tele2.nl/j.w.kooijman

≤ Te huur in BURGH-HAAMSTEDE(Zld.) comf.vak.won. met tuin en ter-ras op ’t zuiden. Loopafst.strand 10 min. Geenhuisd. Foto’s beschikb.Termijnbet. mogelijk. Tel.0113 - 27 08 40.

≤ OUDEMIRDUM scho-ne, gezellige 8-pers. Bung.4 slk. www.luxehuis.nl0582 - 55 12 47.

≤ Mid. Friesland, luxeWOONBOERDERIJ vlak-bij Leeuwarden 12-p.4 slk. www.lytsemar.nl06 - 33 10 11 22.

≤ Te huur: Z.g.a.n. staca-ravan op nieuwe gedeeltevan camping SCHOOL-ZICHT. 0341 - 25 30 53.

≤ OUDDORP t.h. luxe 6-pers. vak. bung. met gr.tuin op zuiden. Oploopafstand van zee. Tel.06 - 55 86 09 85

≤ Te huur in OUDDORP:een huisje voor 2-4 pers.Tel. 0187 - 68 18 98

≤ N ORG, Drenthe, tehuur 8-pers. vak.bunga-low in bosrijke omg.4 sl.k, waarvan 1 sl.k,douche en w.c. op beganegrond. Meer info:0511 - 47 51 26 of www.vakantiewoningnorg.nl

≤ T.h. 6-p. toercar. camp.SCHOOLZICHT, bez. wk31+32, tel. 06 - 13 12 71 08

≤ Comf. VAKANTIEWO-NINGEN in Luxemburg,Eifel, Ardennen, Frankrijk,Kreta, Turkije. Tel. 0343 -45 44 58. www.letzeburg.nl

≤ T.h. M I D D E N -FRANKRIJK Gîtes tot 8pers. Tourcaravan 4 pers.Logies met ontbijt mooietussenstop naar het zui-den, met groot zwembadgroepen tot 30 pers. www.evenfransleven.nl / tel.0033 - 470 029 334

≤ De EIFEL + Sauerland:mooie vak.huizen/pensi-ons, 2-34 pers., v.a. € 210,-p.w. 0546 - 57 66 32, www.krikhaarvakanties.nl

≤ TSJECHIË, ruime vak.-huizen tot 10 pers. BijReuzengebergte. In debuurt: wandelen, zwem-men, dierentuin, Praag,enz. www.adrien.nl of0345-651058.

≤ PrachtigSAUERLAND, 5-daagsebusreis met vertrek ppD.V. 11 februari, v.a. 295,-Kijk snel op beter-uit.nlof bel 0172 - 48 48 48.

≤ De nieuwe BETER-UITREIZEN zomerbrochure2013 is uit! Vraag nu dereisgids aan op beter-uit.nl of bel 0172 - 484848.

≤ Haus VIOLA (ch) Wijwensen u allereerst eengoed 2013! Voor een win-ter e/o zomervakantiezoekt u natuurlijk ook eengoed en vooral betaalbaaronderkomen. Kijkt u danop www.haus-viola.ch ofbel naar 0184-750734resp. mail naar [email protected] voor alle infor-matie. Weest welkom!

≤ Familia Tours, met uwGEZIN naar Israël, Zuid-Afrika, Kenia of Suri-name? Reis op maat,familiatours.nl of bel 088 -130 73 55.

≤ T.h.: luxe chalet teWallis, ZWITSERLAND.Centrale ligging. Mooi uit-zicht en veel comfort. In-clusief gratis draadloosinternet. Zomer en winter.Voor meer info: www.chaletariette.nl / tel. 075 -640 89 44.

≤ 8-pers. vak.woningFRANSE Pyreneeën nabijMiddel. zee, t/m 6 pers.€ 300,-/wk. Voor-/naseiz.korting. 038 - 376 49 40 /06 - 54 22 50 76.

≤ Zin in leuke vak.SAUERLAND WillingenD. Vrijstaande vak. bun-galow. Max. 7-pers., ookmidweeken & wkn www.van-meulen.nl Tel. 0577 -49 20 27.

≤ T.h. in ZWITSERLANDin Aechi bij Reichenbachin B.O., 2 vak.won.1 voor2-6 pers. 1 voor 2-11 pers.v.a.g.v. Voor de krokuswon.van 2-6-pers.nog vrij.Voor fotos www.christelijk e v a k a n t i e s i t e . n l / a /1511/ En klik op link naareigen site. Voor inl. 0548 -51 45 84.

≤ ISRAEL ELAL va.€ 359Groepsreizen op maat.Flydrive 8dg va. €795T. 010-2827242 Lid SGRwww.promisedlands.nl

≤ Nwe vrijstaande 6-8-p.vakantiewoning metzwembad in Kusadasi,TURKIJE, nabij deEgeïsche zee, inl. 0180-434388, www.vanderheidenvakantiehuis.nl

≤ HONGARIJE t.h. idyl-llische boerderij op poestav.a. € 175,- p.w. 06 - 2127 05 98, www.lighthouse-ministries.blogspot.com

≤ Vrijstaand vakantiehuisNeuastenberg SAUER-LAND. 10 pers. Grotetuin. € 950,-/wk. Info:0342-451002 of [email protected]

≤ ZWITSERLANDBerner Oberland en WallisMooie vakantiewoningenvoor uw winter- en zomer-vakanties. Grüma Alpen-chalets, 071 - 589 22 49,www.gruma.nl

≤ Z -FRANKRIJK opned.talig park met zwem-bad etc. 5-pers. vak.bung.met veel privacy. Vrij voor20 juli na 30 aug. Tel.0113-572241.

≤ ISRAEL anders ontdek-ken vanuit een zelfstandigappartement bij een Ne-derlands sprekend gezin,die u helpt om het land ende cultuur te ontdekken.Zie www.israelanders.nl

≤ T.h. Oostenrijk vrijst.VAKANTIEHUIS met o.a.wasm. Bergen wandeleneeuwige sneeuw zwem-meer. 0578 - 66 17 66.

≤ WINTERSFEERREISZwitserland van 26/1-2/2Vertrekgarantie. U kuntnog boeken. burgtours.nl0113-573681/06-22296733

www.erdeeservice.nl

[email protected]

@erdeeservice

Tel. (055) 539 04 98 Maandag t/m vrijdag van 8.00 - 19.00 uur Zaterdag van 09.00 tot 11.00 uur

Optimale bereikbaarheid...

www.erdeeservice.nl

Bestel nu verantwoorde boeken via refoboekperpost.nl

Meld u aan voor de nieuwsbrief en betaal geen verzendkosten

bij uw eerstvolgende bestelling.

Betaalbaar...en goed!

T (0341) 26 48 87www.vakanz.nl

Onlinezoeken enboeken

Groot aanbodvakantiehuizen envakantieparken!

≤ Sfeervolle grote vrijst.vak. woning in de HARZ(Du) 2-12 pers. Veelprivacy en natuur. Ge-schikt voor 1-2 gezinnen.Tel. 06 - 20 59 99 85.

Page 3: Reizen

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad italië R 3vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

op tafel plaatst, zou een heel weeshuis kunnen voeden. Het is een ouderwets gerecht dat de mensen in Tirol vroeger maak­ten van restjes brood, melk en room. De hedendaagse variant is dankzij de cacao en suiker een stuk smakelijker. Het is in ieder geval een maaltijd waar de toerist lang op kan teren.

Zo nieuw als de boerderij van de familie Weisenhorn is, zo oud is de Huberhof van Alexander en Emanuela Frusco. Uit oude papieren blijkt dat de boerderij al in 1142 bestond. De statige grote hoeve ligt midden tussen de appelboomgaarden op hét appelplateau van Italië.

Alexander kreeg dertig jaar geleden als kind van zijn moe­der al instructies om bepaalde delen van de vloeren te mijden. Toen nam hij zich voor om de boerderij eens in oude glorie te herstellen. Emanuela glimlacht: „Onze dorpsbewoners vonden

het een waanzinnig plan. Maar nu zeggen ze: Jullie hebben het mooiste huis uit het hele dorp.”

De dorpsbewoners overdrijven niet. De vier appartementen in het historische pand zijn ge­restaureerd met veel aandacht voor de authentieke elementen. Onder een dikke glazen plaat bevindt zich een eeuwenoude trap. Oom Alois Frusco woont in een pand naast de boerderij. Hij werd geboren in de ruimte die nu appartement Historia is. „Wij woonden er met ons hele gezin, mijn grootouders, de knechten en bedienden. In het achter­huis bevonden zich de dieren. Alexander en Emanuela hebben het prachtig opgeknapt.”

Werk heeft Alexander het hele jaar door. Maar de oogsttijd is natuurlijk het allerdrukst. Ook in Italië kampen de fruitboeren met lage prijzen. Alexander: „Gelukkig doe ik rechtstreeks zaken met de groothandel. Daardoor heb ik er meer werk aan, maar zijn de prijzen ook beter.”

Ten minste, als er geen hagel komt. Nog diezelfde avond wordt de lucht bijna zwart. Een hevige bui barst los. De volgen­de morgen staat het anders zo opgewekte gezicht van de fruit­boer somber. „In vijf minuten tijd is er veel arbeid vernietigd. Hopelijk valt het nog mee.”

„Hoorden jullie de klok luiden toen de bui eraan kwam?” vraagt Emanuela. „Dan weten de mensen dat ze moeten bid­den.” Ook dat is Italië.

Natz-Schabs

Mals

OOSTENRIJK

ITALIË

Zuid-Tirol

Italië

tekst Gisette van Dalen-Heemskerk beeld RD

Met de boer mee naar de alm of appelsap drin-ken op hét appelplateau. Een vakantie op een boerderij aangesloten bij de Italiaanse Roter Hahn is ontspannend en leerzaam. „Loop nooit zomaar over de alm.”

Behoedzaam stuurt boer Elmar Weisenhorn zijn tractor over het smalle weggetje de berg op.

Op een klein bankje achter in de bak van de tractor zitten vakantiegangers die bij Elmar en zijn vrouw Annigret logeren. Genietend kijken ze uit over het ongerepte natuurschoon van het Matschertal, een zijdal van de Vinschgau in het Itali­aanse Südtirol. Naast de tractor fladderen tientallen vlinders. Honderden meters lager ligt de Ausser Glieshof, een bedrijf dat al eeuwenlang in het bezit van de familie Weisenhorn is. Achter de gloednieuwe boer­derij staat nog altijd de inmid­dels bouwvallige woning waar Elmar zestig jaar geleden ter wereld kwam.

Op de alm zet de boer de tractormotor uit. En dan is het stil. Alleen het gerinkel van koeienbellen klinkt in de verte. Boerderijhond Bundi rukt

aan de riem. Maar los mag de felle teckel niet. De almen zijn omringd door toppen van 3000 meter en hoger. In de verte blinkt de sneeuw op de Ramudl en de Upi.

Elmar –voorzien van een wit zonnehoedje– wijst naar een hoger gedeelte van de alm. „Lopen jullie zo in mijn spoor?” Verbaasd kijken zijn gasten hem aan. Om dan les één in het boerenleven van Italië te krijgen. „Op deze hoogte groeit alles zo langzaam dan we het gras maar één keer kunnen maaien. Onze woning ligt lager, daar kunnen we twee keer maaien, maar de laatste keer is het gras dan maximaal 10 centi­mer hoog. Vandaar dat we altijd zeggen: Loop nooit zomaar over het gras op de alm.”

Even kijkt Elmar naar de berg voor hem. Dan hurkt hij achter een grote steen. Op een kussen legt hij een verrekijker. „Elmars jagersoog heeft al wat opgespoord”, glimlacht Anni­gret. Haar man knikt tevreden. „Twee alpenmarmotten.” Met behulp van een sterke ver­rekijker zien zijn gasten de zogeheten Mürmeltiere ook. Natuurlijk komen de gasten niet de alm af zonder het vee van Elmar te hebben gezien. Zijn koeien lopen achter bomen in een alm iets hogerop. Na een minuut of tien komt de boer met een deel van de kudde terug. „Het zijn Pinzgauer”, ver­telt Elmar niet zonder trots. De bruine koeien behoren tot een zeldzaam, uitstervend ras.

Annigret komt met een hand­

vol bloemen aanlopen. Les twee in het boerenleven volgt. Alpen­troost is geschikt om vlees te kruiden, vrouwenmantel helpt tegen vrouwenkwaaltjes. „Vo­rige winter had Elmar zijn arm lelijk bezeerd. Maar hij wilde niet naar de dokter. De johanne­solie uit mijn eigen kruidenapo­theek hielp gelukkig goed. We leven dicht bij de natuur. We zijn er zo afhankelijk van.”

Ook de –weinige– buren van de Weisenhorns zijn belangrijk. In de wintermaanden komen de vrouwen elke maand bij elkaar. „Natuurlijk is het vooral gezellig. Maar we vinden het ook waardevol om kennis over te dragen aan jongere vrouwen. Afgelopen winter hebben we van wol van Matsche schapen een hoed en pantoffels gevilt.”

In de wintermaanden blijven de wegen begaanbaar. „De sneeuwschuiver houdt de boel wel schoon. Maar we zijn altijd zo blij als we half januari de zon weer zien. Doordat we in een dal wonen en de toppen hier zo hoog zijn, zien wij de zon van november tot half januari niet.”

„Of het leven voor de berg­boeren zwaar is?” Elmar staart even voor zich uit. Dan antwoordt hij resoluut. „Rijk worden we er niet van. En als je wilt investeren of bijvoor­beeld schoolgaande kinderen hebt, moet je neveninkomsten vergaren. Maar we wonen op de mooiste plaats van de hele wereld. Onze rijkdom zit hem in het feit dat we nagenoeg zelfvoorzienend zijn. En wat we zelf niet hebben, krijgen we wel weer van onze buren.”

De inkomsten die de Weisen­horns verdienen met het ontvangen van gasten, zijn een welkome aanvulling op hun boerenloon. Dat neemt niet weg dat het echtpaar er ook zichtbaar van geniet om de toeristen wegwijs te maken in het leven van de bergboeren. De ontvangst is meer dan hartelijk. Een welkomstkaart versierd met vilt, een zelfgebakken cake en een schaal appels. Het apart te boeken ontbijt is overvloedig. Ham van eigen varkens, romige yoghurt met verse aardbeitjes, allerlei soorten brood. En niet te vergeten de schneemilch. De grote schaal die Annigret

Schneemilch als Italiaans ontbijt„Afgelo-pen win-ter heb-ben we pantof-fels van vilt ge-maakt”

Logeren bij de boer in Zuid-Tirol tegen een redelijke prijs kon altijd al, maar toeristen wisten van tevoren niet welke kwaliteit hun vakantieadres zou hebben. Sinds 1999 is dat veranderd. In dat jaar richtte de Südtiroler Bauernbund de vakantieorganisatie Roter Hahn op. Inmiddels zijn er in een gebied van 7400 vierkante kilometer meer dan 1500 boerderijen aangesloten, vertelt persvoorlichter Sabine Gafriller trots. Om zich bij Roter Hahn te kunnen voegen, moeten boeren aan drie criteria voldoen: gastvrij zijn, het bedrijf (vee-, fruit- of druiventeelt) moet nog in werking zijn en de gasten moeten producten zoals wijn of vlees van de boerderij kunnen gebruiken. Afhankelijk van wat de boeren kunnen bieden krijgen ze één (goed) tot vier (erg luxe) bloemen toebedeeld.

„Al onze adressen controleren wij jaarlijks.”Verreweg de meeste gasten, iets meer dan 50 procent, die de boerderijen bezoeken komen uit Duitsland, weet Gafriller. „De Italianen zijn de volgende grote groep. Daarnaast komen er kleine percentages toeristen uit Nederland, Zweden, België en Oostenrijk.”Roter Hahn verspreidt jaarlijks –op aanvraag– ruim 85.000 catalogussen. „We merken wel dat onze internetsite steeds belangrijker wordt. Het grote voordeel daarvan is dat eventuele wijzigingen in adressen direct beschikbaar zijn voor toeristen.”

>>rodehaan.it/nl >>ausserglieshof.it >>huberhof-natz.com

Bivakkeren bij de boer

Hoog in de bergen, op zonnige hoog-vlaktes of juist mid-den in een dorpje. Op de mooiste plekjes van Zuid-Tirol wachten meer dan 1500 boerderijen op toeristen. Gasten krijgen een indruk van het Italiaanse boerenleven van alle-dag.  beeld Roter Hahn

De Ausser Glieshof ligt op 1800 meter hoogte.

Annigret leert gasten vilten.

Uitzicht vanaf het balkon van de Ausser Glieshof.

Eeuwenoude Huberhof met gloednieuwe aanbouw.

Elmar en Annigret Weisenhorn.

Alexander en Emanuela Frusco.

Page 4: Reizen

op Vakantie?

Prachtige Recreatiebungalowop Bungalowpark ”de KleineBelties” in HARDENBERG op800 m2 gehuurd bosperceel.Ideaal voor groot gezin.

Veel voorzieningen en 9 slaap-plaatsen. Gerenoveerd in 2010.

Kunststof gevelbekleding enkozijnen. Vraagprijs C 52.500,-.Inlichtingen: 06 - 22 72 36 70.

Te huur, twee-en-halve weekin augustus 2013, ons nieu-we (mei 2012) twee-onder-

een-kaphuis (5 slaapkamers),aan de BOSRAND IN EDE.

Inclusief tafeltennistafel,trampoline, fietsen, wifi.

Tel. 0318 - 42 01 84,[email protected]

TE HUUR in KESTEREN, hethart van de prachtige Betuwe:een comfortabele 2-persoons

vakantiewoning (geenhuisdieren). Mooie fietsgele-

genheden tussen de boomgaar-den, over dijken, langs de

rivieren en door de bossen.Tel. 06 - 25 19 25 49

FRANSE-ALPEN, dichtbij Meervan Geneve, zeer luxe nieuw

chalet, 6-8-14 pers. Grootbalkon en terrassen op zuiden.

Nú vroegboekkorting van15% in voor- en naseizoen.

Uitermate geschikt voor tweesamenreizende gezinnen.Zie www.montevian.nl.Tel. 06 - 51 19 33 58

Modern appartement(max. 6 pers.) + zwembad in

VORARLBERG/GASCHURN.Nog vrij van 27 juli t/m

17 augustus. Kosten 650 europer week all-in. Gebruik van

fitnessruimte, sauna, zonnebank,speelkamer voor de kinderen en

buitenzwembad. Zie: www.appart-laijola.eu/ (appartement 108)

Tel. 06 - 51 19 33 58

SPEULD (VEL.):Ruime, schone,

vrijstaande woning.(af)wasmach. en magnetron

aanw. 1 slaap- +badka.op b.g. Omheind speelveld.Prachtige omg. voor fietsen/wandelen.500 m. v.a. bos enheide. tel. 0577 - 40 73 06.

In Achterberg, landelijk gelegentussen Wageningen/ Veenendaalen Rhenen: Compleet ingerichteachterzijde van een boerderij tot5 personen, met terras en speel-veldje met schommel en trampo-line. 2 slaapkamers. Woonkamermet open keuken. Ruime douche.

Dichtbij de prachtigeGrebbeberg met Ouwehands

dierenpark.Prachtige fietsroutes langs het

Valleikanaal (Grift), en het buiten-gebied. Kanovaren, Cunerakerk,musea, winkels en kerken in dedirecte omgeving. Bel voor in-

formatie of boeking met M. Roelof-sen, tel. 06 - 53 77 19 86 of mailnaar [email protected]

Te huur: stenen 6-persoonsrecreatie-woning op

Park HOGE HEXEL:De HortensiaHof: 3 slaapkamers,

vaatwasser, wasmachine, trampoline,schommelset, overdekt & verwarmdzwembad. Beschikbaarheid en prijzen:www.micazu.nl; snelcode 11868.

Familie De Jonge,telefoon: 0180 - 51 66 72.

Zorgeloze, rolstoelvriendelijkevakantie op kleinschalig

landgoed waar

RUST EN RUIMTEalledaagse werkelijkheid is.

www.zonderdrempelsopvakantie.nl

GEHANDICAPT?

Zorgeloosop vakantie!www.zonderdrempels

opvakantie.nl

TE HUURvoor echtpaar ZONDER kinderen

binnen periode van1 april t/m 31 oktober 2013.

Ons appartement staat aan de randvan SCHERPENZEEL (GLD).

BUBBELBAD + HUISPIJPORGELAANWEZIG.

Tel. 06 - 23 99 60 32033 - 258 95 39

Prijs nader overeen te komen.

Op zoek naar eenLUXE VAKANTIESTEK

VOOR 2 P. IN ZEELAND?Vlakbij zee, strand en bos.

Alles erop en eraan!Ook B&B. 0118 - 58 41 21

[email protected] ofwww.tuusjeaagtekerke.nl

Hartelijk welkom!Fam. Van Duin.

Vakantiehuis in deSCHOTSE HOOGLANDEN,

in een rustige omgeving dichtbij de zee. Dichtbij Tain.

Minder dan een uur rijdenvanaf Inverness.Meer informatie:

Rachel en Peter ReynoldsTelefoon: +44 1862 89 32 36

http://www.highlandbreak co.uk

Ommen - 6-persoonsvakantiewoning in bosrijkeomgeving, van alle comfort

voorzien. Gelegen in het Vecht-dal, goede recreatiemogelijk-

heden. Voor verdere informatie,kijk op www.boomblauwtje.nl

of bel 0528 - 27 44 15.

ZWITSERLANDSavièse (Wallis). Te huur:

vrijstaand chalet. Maximaal5 personen. Afhankelijk van

seizoen ski-, wandel- enmountainbikemogelijkheden.Uitvalsbasis voor dagtochten.

Prachtig uitzicht over hetRhônedal. Ca. 7 autominuten

van snelwegafrit Sion.Info: [email protected]

CHALET IN BELGIË(ARDENNEN)

8-persoons luxe chalet op rustigpark in Remouchamps.

Compleet ingericht en buitendiv. speeltoestellen.Voor verdere info:

[email protected],tel. 06 - 12 55 05 26

OUDDORP AAN ZEETe huur: 6-pers. vakantiebunga-low op rustige locatie, dicht bijhet strand. Mooie fiets- en wan-delroutes. Wasmach., droger en

vaatwasser. Incl. adsl/wifi.Geen huisdieren toegestaan.

Tel. 0187 - 68 43 09/06 - 20 13 11 07

HOGE HEXEL3 gezellige particuliere recreatie-

bungalows. Veel ruimte en privacy.Op bungalowpark met zwembad,

speeltuin en recreatieteam.In omgeving veel fiets- / wandel-

mogelijkheden. Een fijnvakantieadres voor jong en oud.

Fam. De JongInfo/folder 0180 - 42 52 17

Gezellige 7-persoons vakantiewoning

OP BOERDERIJ IN DALFSEN,gelegen in het Vechtdal. Ook gezellig als u met 2 pers. bent.Mooie boswandeling te maken vanuit huis, ideale fietsomge-

ving. In laagseizoen C175,- per week op basis van 2 pers.Voor foto’s en info: 06 - 40 96 99 50 | [email protected]

Comfortabele 6-persoons recre-atievilla met ruime tuin in parkSchouwse Duin. Mooi gelegen

aan de duinrand van boswachterijWESTERSCHOUWEN/BURGH-HAAMSTEDE.

Indeling: L-vormige woonkamer,open keuken, bijkeuken met

vaatwasmachine en wasmachine,badkamer en 3 slaapkamers.Folder: tel. 06 - 22 24 08 87.

TE KOOP:Vrijstaand huisje in Elspeet.

2 slaapkamers, douche, toilet,keuken. Op zeer rustige

camping. C 25.000,-.Incl. jaarhuur 2013.

Voor info en meer foto’s:06 - 41 25 15 22

b.g.g. 06 - 57 95 95 99

CHALET OP”DE BLEKKENHORST”

in Den Ham (Ov.)(Zie ook www.deblekkenhorst.nl/huisjes, 4-p., Junnerveld 2)

Tent bijzetten mogelijk(is beschikbaar) C 475,- p/w.

Bij 3 weken huur kortingTel. 0186 - 69 07 42

Bed & Breakfast in Betuwe.LUXE 2-4 PERS. HOOIBERGIN METEREN (Geldermalsen)

Complete keuken met oven,douche, toilet en ruime woon-en slaapkamer tot uw beschik-

king. [email protected] of 0345 - 52 05 59

Verhuur 6-persoons vrijstaandebungalow, op een rustig park.

1 km van het strand inOUDDORP AAN ZEE

Tel. 0187 - 68 75 99,06 - 23 15 55 80 of

www.lcrecreatieouddorp.nl

TERSCHELLING (MIDSLAND).Nieuw luxe chalet ’de Parel’ op

Camping Duinland. Geschikt voor5 personen. 1.500 meter van zee.Rustige omgeving. Twee slaapka-mers: tweepersoonsbed; eenper-

soonsbed en stapelbed. Wasserette,wasdroger, WiFi. Fietsverhuur, etc.Info: www.christelijkevakantiesite.

nl/details.php?aId=22447 ofe-mail [email protected]

Op een ruime, vrijeen rustige plaats op

DE WOLFSKUYLEN IN GEESis ons vernieuwde chalet tehuur. Drie slaapkamers metzeven slaapplaatsen en een

ledikantje. In het hoog-seizoen C 600,- per week.

Bel 0343 - 52 11 01.

VAKANTIE AAN ZEE:Te huur in Westkapelle,

recreatiewoningen midden inhet centrum. Op loopafstand

van de zee, het strand, deaanwezige voorzieningen in

het dorp en de kerk(en).2-pErsooNs sTudIo en

1 VAKANTIEwoNINgvoor 5 personen en onze luxeeigen woning van 1 jaar oudmet echt alles erop en eraan

voor 4 personen(5 personen in overleg).

Huren bel snel0118 - 57 15 39

of [email protected]

TE HUUR:IN LUNTEREN (GLD)

een riante hoekwoning. Huis isvan vele gemakken voorzien.

Ideaal voor gezinnen.Nabij centrum, station en

bossen. 4 slaapkamers.Woning gehele jaar

door beschikbaar. Mail [email protected]

Bed and Breakfast in prachtigewijnstreek van Ontario (Jordan).

NABIJ NIAGARA FALLSEN USA.

Luxe en ruime slaap- enwoonkamer met eigen douche,

keuken en zithoek.Ook camper te huur.

Info: www.travellershome.caof 0529 - 48 30 25.

Gezellig 4-persoons vakantiehuisjete huur in Rouveen. Beschikbaarin de weekenden, op feestdagen

en in de schoolvakanties.Voor meer informatie

tel. 0522 - 46 05 14 of mail [email protected]

Welkom in Zuidh./ZeelandOUDDORP,

6-PERSOONSVAKANTIEBUNGALOW

www.christelijkevakantiesite.nl/a/3014

of mail/[email protected]

Mobiel: 06 - 42 07 27 07

TE HUUR:GezelliGe 6-8 pers.bungalow op vakantiepark.

De Berckt te Baarlo. De bunga-low ligt op een rustige locatiein een bosrijke omgeving. Hetruime perceel biedt veel priva-cy en op de overdekte verandais het goed toeven! Indeling:

open keuken (afwasmachine),woonkamer, 3 slaapkamers

(1 x 2-pers. bed, 2x stapelbeden 2-pers. slaapbank), toilet enbadkamer (wastafel en ligbad).

Vanaf s 50,- per nacht!Meer info?

Mail: [email protected]

Zeer comfortabel 4-pers. chaletmet veel ruimte rondom

en vrij uitzicht over visvijverop camping

”DE KLIMBERG”TE HARDENBERG.

Ook zeer geschikt voorjonge kinderen.

Inf. 06 - 51 55 07 48

TSJECHIË,ruime vakantiewoningenbij Reuzengebergte tot 10

personen. Veel activiteiten inomgeving te doen: zwemmen,

rodelen, Praag bezoeken,krijtrotsen, kastelen, grotten,

enz. voor jong en oud.www.adrien.nl

Page 5: Reizen

tsjechië R 5vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

–met helm, arm- en been-beschermers– naar beneden. De adrenaline stuwt omhoog.

Gestaag stroomt het water van de Moldau heuvelafwaarts. Vyssi Brod is een uitstekende uitvalsbasis om korte of lan-gere tochten over de Moldau te maken: 10 kilometer naar Rozmberk, 21 kilometer naar Nahorany of 34 naar Cesky Krumlov. Een bus brengt de op-varenden weer terug.

Raften is een uitdaging. Even dobberen, dan weer pedde-len, maar altij d lekker met de stroom mee. Bocht naar rechts, bocht naar links. Een aantal aangelegde stroomversnellin-gen verhoogt de spanning.

Met een vaartje stort het rub-beren vaartuig over de ‘water-val’ naar beneden. Het water spettert. Een opvarende verliest in de hectiek een peddel. Geen nood. Een behulpzame kanoër vist ’m op en brengt het netjes langszij .

Een eettentje langs het water roept om een pitstop. Tiental-

len rafters doen zich te goed aan Tsjechisch bier en broodjes. Voor een habbekrats. Bezoekers kunnen in het voormalige com-munistische land nog altij d veel eten voor weinig, vooral op het platteland. „Met dikke biefstuk-ken”, glundert Speksnij der.

Tsjechië biedt ook cultuur-snuivers het nodige vertier. Tij dens een wandeling langs voorname negentiende-eeuwse hotels en jugendstilpanden herleeft een roemrij ke historie. Hoog boven dorpjes en stadjes verheffen zich imposante kaste-len met rij kgevulde stij lkamers.

Cesky Krumlov, op pakweg 25 kilometer van het Lipno-meer, is een must. Het uit de 13e eeuw daterende kasteel is goed voor een fl inke dag uit. De beren onder de toegangs-poort zij n een bezienswaardig-heid. Tij dens een rondleiding komt het kasteel echt tot leven.

Ook bij het Lipnomeer zij n diverse kastelen en kloosters te vinden. Kasteel Rozmberk bij voorbeeld, waar ooit ridders om de ronde tafel zaten. Een smal, steil pad loopt omhoog naar de fraaie burcht, met meerdere bouwstij len. Alleen de Onderburcht is te bezichti-gen. Dit bouwwerk, door Johan Rosenberg in de 14e eeuw aangelegd onder de bestaande Bovenburcht, ging in de 16e eeuw in vlammen op. Alleen de toren resteert. Het pronkstuk is de ridderzaal. En een indruk-wekkende wapencollectie.

>>lipnodreams.eu >>czechtourism.com

Tsjechië

Lipnomeer

BoheemseWoud

Rozmberk nad Vltavou

Vyssi Brod

OOSTENRIJK

DU

ITS

LAN

D

Cesky Krumlov

Lipno nad Vltavou

tekst Gerard ten Voordebeeld RD

Het Lipnomeer glinstert in de zon. De lucht is blauw, het water is blauw. Witte zeilen wap-peren in de wind. Lipno nad Vltavou –of gewoon Moldau– biedt bezoe-kers rust, ruimte en een rodelbaan. Tsjechië: voor natuur, cultuur en avon-tuur.

Langzaam zakt de zon achter de rij k gestof-feerde heuvelruggen. Het villapark Lipno

Dreams biedt een pracht uit-zicht op het rustieke, afwis-selende landschap. Een lang-gerekt meer, omgeven door heuvels met donkere bossen.Het Boheemse Woud –Sumava– strekt zich vele tientallen kilo-meters uit, tot en met Duits-land. Wandelaars kunnen zich hier op de vele wandelroutes urenlang vermaken, zonder ook maar iemand tegen te komen.

Lipno nad Vltavou oogt enigs-zins toeristisch, maar zeker niet overdadig. Laat staan storend. In het Tsjechische dorpje, op een steenworp afstand van Duitsland en Oostenrij k, heerst een gezellige drukte.

Ontspannen is er bij elk weer-type mogelij k, zomer én winter. Een bikepark, een frisbeepark, minigolf, een Aquaworldzwem-bad, een skipiste. Sportievelin-

gen kunnen naar hartenlust wandelen, kanovaren, fi etsen en bergbeklimmen. Leuke ste-den bevinden zich op rij afstand: Linz 1,5 uur, Praag en Wenen 2,5 uur, het historische Cesky Krumlov om de hoek.

In het jachthaventje Marina Lipno schommelen motorboot-jes, waterfi etsen en zeilboot-jes tussen de aanlegsteigers. Dagjesmensen fl aneren over de wandelpromenade met een handvol leuke restaurantjes.

Tegen een heuvelrug van Lipno nad Vltavou ligt een nieuw, terrasvormig Neder-lands bungalowpark met 32 riante, smaakvol vorm-gegeven villa’s. Gesausd in warm geel en donkergeel. Of

in donkergeel en warm geel.„De huizen zij n eigendom van

Nederlanders. En één Tsjech. Veel particulieren verhuren hun villa”, aldus Monique van Nieuwkerk van Lipno Dreams. Prij zen zij n volgens haar „een stuk gunstiger” dan in omrin-gende landen.

Het park kent villa’s voor zes, acht of tien personen. Nr. 27 telt –behalve woonkamer met open haard, keuken met mag-netron en afwasmachine– drie badkamers en twee ligbaden. In een la ligt een uitgebreide infomap over de omgeving. En een stapeltje Saambinders.

„Mooie ruime huizen”, zegt Klaas Speksnij der uit Berg-ambacht – 925 kilometer

van huis. Samen met tien, elf huisgenoten bevolkt hij een villa –„met sauna”– van Lipno Dreams. Rook kringelt uit de schoorsteen. „We hebben net de open haard aangemaakt. Met een RD.”

Het gezin is voor ’t eerst in Tsjechië. „Wij hebben het prima naar de zin. Lekker rustig, niet van die kermistoestanden. Het landschap is niet ruig, wel erg mooi. Elke avond zie je de zon in het meer spiegelen.”

De Speksnij dertjes hebben al veel wild gezien. „Heel veel ree-en. En zondag zag mij n dochter een edelhert. Er schij nen hier ook vossen, lynxen en wolven te zitten. Onze Veluwe is slechts een postzegeltje vergeleken met

het Boheemse Woud hier.”Langs het villapark slingert

een zomerrodelbaan van 1400 meter. De eerste 400 meter trekt een kabel de roddelaars naar de top. Vervolgens roetsjen gasten met hoge snelheid over het 1000 meter lange traject met 21 bochten en 2 tunnels.

Iets verderop voert een stoeltjeslift, tussen de dichte naaldbomen door, naar de gloednieuwe, 40 meter hoge uitkij ktoren Stezka Korumani Stromu Lipno. Het imposante houten bouwwerk staat midden in een bos, op een heuveltop.

Een breed houten wandelpad op palen leidt langs de kruinen van de bomen. Onderweg kun-nen bezoekers een blik in de diepte werpen door openingen in het pad. Of griezelend balan-ceren op een paar wiebelende houten palen, tientallen meters boven de grond – alles zorgvul-dig afgezet met gaas.

Het wandelpad voert hoger en hoger, cirkelvormig om een dikke stalen paal. De wind blaast door het open bouwwerk. De houten constructie deint licht heen en weer. Het uitzicht is fabelachtig. Fris groene wei-landen, donkergroene bossen, goudgele korenvelden. Hier en daar een nederzetting.

Ook de terugweg is een be-levenis. Een lange, overdekte glij baan brengt liefhebbers in no time weer met beide benen op de grond. Voor een optimaal glij comfort stappen bezoekers in een stoffen zak. Rooeeetssjj!

Onder de stoeltjeslift is een lang mountainbikeparcours aangelegd. Durfals wagen zich

Lipno – rust, ruimte en rodelbaan„De Velu-we is een postzegel vergele-ken met het Bo-heemse Woud”

Aan de oostkant van het Lipnomeer ligt Vyssi Brod. Met een kloek cisterciënzerklooster. Het –ietwat verwaarloosde– complex werd in 1259 gesticht door een rijke Tsjechische zakenman, Vok I van Rozm-berk. Volgens de overlevering heeft hij het klooster gesticht als dankbetuiging aan Maria, nadat hij won-derbaarlijk was gered toen hij bijna verdronk in het woeste rivierwater van de Moldau.De instelling kent een roerige historie. In de Tweede Wereldoorlog is het klooster vijf jaar lang gecon-fi squeerd door de nazi’s. Na de oorlog werden de monniken door de communisten gevangengezet. De kloosterlingen zijn, sinds de omwenteling, in 1991 te-ruggekeerd, na veertig jaar communistische bezetting. De orde wil van het klooster een regionaal spiritueel en cultureel centrum maken. Het complex –met een bibliotheek van zo’n 70.000 boeken, 200 perkamen-ten, 1000 manuscripten– is een bezoek meer dan waard. Alleen al door de aanwezigheid van een Bijbel van Luther. En bijvoorbeeld een handgeschreven

exemplaar van de brief van Paulus aan de Thessaloni-censen. Op het plafond van de Filosofi sche Zaal prijkt een prachtig fresco. De indrukwekkende, oudtesta-mentische afbeelding toont koning Salomo, die een oordeel moet uitspreken over de twee moeders met één levende baby. Het fresco uit de 18e eeuw is vrijwel onaangetast, doordat zonlicht de zaal niet binnenkomt. In de volgende ruimte, de Theologische Zaal, met Bijbels in veertig talen, is op het plafond een fresco te zien met een reusachtige nieuwtesta-mentische afbeelding. De 12-jarige Jezus zit hier in de tempel tussen de Schriftgeleerden. Een van de farizeeën luistert aandachtig, een bril op z’n neus.Het klooster is alleen te bezichtigen onder leiding van een gids. De rondleiding duurt ongeveer een uur. Voor bezoekers is er onder andere een Nederlands-talige audiotour beschikbaar. De Maria-Hemelvaart-kerk is –tijdens een verbouwing– alleen toegankelijk tijdens missen. Het Postmuseum, op hetzelfde terrein, is wel dagelijks open.

Een farizeeër met bril

De jachthaven Ma-rina Lipno. Toeristen kunnen zich op het 42 kilometer lange Lipnomeer in Tsjechië op tal van manieren vermaken.

Lipnomeer.

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Raften.

Uitzicht.

Architectuur.

Bedehuis.

Farizeeër.

Rodelen.

Page 6: Reizen

Abonneevoordeel

Profiteer nu extra van uw abonnement!www.abonneevoordeel.erdee.nl

Volop genieten in winters SauerlandHotel Carpe Diem is een erkend openluchtkuuroord met een Wellness Center. Verder zijn er comfortabelekamers en is er een fijne lounge met open haard. Bijzonder is de authentieke kapel van het hotel waarregelmatig muziekuitvoeringen worden gegeven.Het ligt aan de Rothaarsteig, een groot natuurgebied met zo’n 154 wandelwegen, 40 km vanaf Winterberg.U kunt er heerlijk wandelen, fietsen, skieën of langlaufen.

Verdere bezienswaardigheden zijn:● Druipsteengrotten in Attendorn● Biggesee● Steden als Keulen en Marburg● Slot Adolfsburg en het streekmuseum

in Altenhundem

Abonneevoordeel arrangement:● Ontvangst met koffie/thee en lekkernij● 2x overnachting inclusief uitgebreid ontbijtbuffet● 1x 3-gangen keuzediner● 10% korting op skipas, skiles, skiuitrusting in skigebied

Fahlenscheid● 10% korting op langlaufuitrusting & gratis toegang tot

Loipe gebied Rheinweserturm (5 km)● Fles wijn op kamer en wandelroute

Abonneevoordeel

AanbiedingProfiteer nu van deze scherpe aanbieding. Abonneesbetalen slechts € 89,00 per persoon! De normale prijs is€ 139,00. Bij verblijf op vrijdag- en zaterdagnacht geldteen toeslag van € 5,00 p.p.p.n.

VoorwaardenBovenstaande prijs is gebaseerd op 2 personen perkamer en exclusief toeristenbelasting à € 2,50 p.p.p.n.en reserveringskosten à € 7,50 per reservering.Deze actie is geldig tot en met 30 april 2013 m.u.v.feestdagen en op basis van beschikbaarheid.De eenpersoonstoeslag bedraagt € 12,50 per nacht.

Informatie & reserveren:Reserveren kan uitsluitend bij Goedverblijf.nl viawww.goedverblijf.nl/erdee4912 of telefonisch op werkda-gen van 09.00 uur tot 18.00 uur via 085 - 489 90 19.

Voor meer informatie: zie www.abonneevoordeel.erdee.nl

3 dagenvoorslechts¤ 89,00

Page 7: Reizen

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad schotland R 7

koken, vertelt hij wat hij zélf vindt van het leven op Skye. „Ik houd van het buitenleven. Bin-nen word ik gek. De wisseling van de seizoenen hier is fasci-nerend. Zelfs in de somberste kleuren is Skye vol leven.”

Voelt hij zich niet geïsoleerd, als de toeristen het eiland de rug toekeren? „De winters kunnen vuig zijn, en nat. De wereld wordt klein, met steeds dezelfde gezichten. Maar de lente komt altijd weer. Voor mij is de winter slechts een pauze-knop op de kalender.”

Wandelen mag, net als kam-peren, in Schotland overal. Met respect voor de natuur uiter-aard. En op Skye is wandelen dé manier om het eiland echt te leren kennen. Eén ding wil Mitchell wel meegeven: ga nooit onvoorbereid op pad. De wandelaars die, verrast door plotselinge mist of regen, gedes-oriënteerd raakten –of erger– zijn niet op de vingers van één hand te tellen.

Vanaf het water toont Skye, opnieuw, een andere gedaante.

De mystiek die het eiland omgeeft, dringt zich nadruk-kelijker op. Slechts het stampen van de Bella Jane, de boot die ons vanuit het zuidwestelijk gelegen Elgol naar de Cuillins brengt, doorbreekt de stilte.

Met elke mijl die we het mach-tige bergmassief naderen, lijkt de kans toe te nemen dat de Cuillins plotseling vuur en rook zullen uitbraken. Dit is onaards. De scherpgerafelde rotsen, het kraakheldere en toch inktzwar-te water, de vele zeehonden die één lijken te zijn met de kust-lijn; dit is een andere planeet.

Twee mannen, gehelmd en omhangen met touwen en grote rugzakken, stappen van boord. Zij gaan de krachtmeting met de Cuillins aan. Dat kost hun meer-dere dagen. Minder geoefende wandelaars kunnen in anderhalf uur Loch Coruisk rondgaan, om daarna weer opgepikt te worden door de Bella Jane.

De oceaan bruist hier van het leven. Op de terugweg vertelt kapitein Alex van de talloze ontmoetingen die hij had met dolfijnen, orka’s, zeehonden. Ver weg, tegen de achtergrond van de eilandjes Rûm en Eigg, springt een drietal bruinvissen even boven de waterspiegel uit. Alsof ze Alex’ woorden kracht willen bijzetten.

Skye is niet de makkelijkste vakantievriend. Skye daagt uit, roept tegenstrijdige gevoelens op, is weerbarstig. Maar de puurheid die uit de poriën van het eiland druipt, wint het.

>>skyeghillieflyfishing.co.uk >>bellajane.co.uk >>visitscotland.com

Portree

Dunvegan

Quiraing

Cuillins

SKYE

Loch Snizort

Loch Coruisk Broadford

Elgol

Schotland

tekst Pieter Ariese beeld RD

Adembenemend mooi en beklemmend leeg. Het Schotse eiland Skye heeft vele gezichten. Het is een plek waar mens en natuur elkaar omhelzen en tegelijk naar de keel grijpen.

Een snoeiharde zeewind beukt tegen de kliffen van Kilt Rock. De Mealt Falls, een water-

val die normaal gesproken van grote hoogte in de oceaan stort, wordt welhaast terug naar zijn oorsprong geblazen. Tegen zo veel brute kracht is zelfs dit icoon van Skye nauwelijks opgewassen.De wind is een voorbode van een koudefront. Sneeuw en re-gen zijn in aantocht, om de uit-zonderlijk mooie herfstdagen in vergetelheid weg te spoelen. Dat dat niet eerder gebeurde, mag een wonder heten. Want Skye ziet veel regen, al duren buien nooit lang. En als de zon de natte bergkammen afdroogt, sprankelt het leven je tegemoet. In alle groen- en bruintinten die er zijn.

De kalige basaltbergen –slechts bedekt met stugge grassoorten– zijn overdag majestueus. ’s Avonds echter torenen ze massief zwart boven de late reiziger uit. Die voelt zich opgejaagd. Alsof de don-kere schaduwen hem dreigen te verzwelgen. Het zijn deze

wonderlijke tegenstellingen die Skye tot een intense ervaring maken. Het eiland kruipt onder je huid. Dat komt vooral door de machtige, Tolkienachtige natuur. Skye, de grootste van de Binnen-Hebriden, heeft glooi-ende glens –valleien– en impo-nerende kliffen. Blikvangers op het vulkanische eiland zijn de zuidelijk gelegen Cuillins, het grillige bergmassief dat grote aantrekkingskracht uitoefent op klimmers.

Over Trotternish, de noorde-lijke landtong van Skye, slingert de andere bergrug van Skye: de Quiraing. Het zachte gesteente maakt het minder geschikt voor beklimming, maar weer en wind kregen er wel greep op en schuurden de bergen tot bizarre

vormen. Zo surrealistisch soms dat Hollywood er onlangs een sciencefictionfilm schoot.

Rijdend over het eiland, in grootte vergelijkbaar met de provincie Zeeland, valt je de leegte op. De glens, wijd uitge-strekt of juist ingeklemd tussen de bergen, zijn begroeid met heide en bevolkt door schapen. Bos is er niet veel. Stroompjes meanderen richting meren of oceaan. Hier en daar klonteren cottages samen.

De leegte zit echter vol ver-rassingen, zo blijkt tijdens een wandeltocht met gids Mitchell Partridge. Mitchell noemt zichzelf ”ghillie”, Gaelic voor knecht. In vroeger tijden as-sisteerden ghillies bij vis- en jachtpartijen. Dat suggereert

kennis van de natuur, en die heeft Mitchell. Zijn geoefende oog –hij is oud-marinier– ziet tal van zaken die de argeloze wandelaar niet zou hebben opgemerkt. Bijzondere planten, sporen van vossen, roofvogels.

Mitchell wijst op de restanten van een ”blackhouse”. Wie goed kijkt, ziet overal op Skye over-blijfselen van de eenvoudige wo-ningen waarin ooit gezinnen én het vee leefden. Een schoorsteen hadden de huizen niet; de rook van het turfvuur trok door het rieten dak naar buiten. Dak en muren kleurden na verloop van tijd zwart. Vandaar: blackhouse.

De gestapelde stenen die des-tijds –100, 200 jaar geleden?– muren waren, zijn deels over-woekerd door groen gras. Maar

de vorm is nog goed zichtbaar. Veel ruimte bood het huis niet.

Was Skye niet erg onbarmhar-tig voor z’n bewoners? De een-zaamheid, het onvoorspelbare en vaak onstuimige weer, riva-liserende clans; niet de beste omstandigheden. En dan waren er nog de Clearances, waarbij in de 18e en de 19e eeuw minstens de helft van de bevolking van het eiland werd gejaagd. Ten faveure van schapen, die de hardvochtige landeigenaren meer geld opleverden.

Mitchell meent dat de black-housebewoners toch best een goed leven kunnen hebben gehad. „Deze plek bijvoorbeeld ligt redelijk beschut. Er is vol-doende grasland voor de scha-pen.” Hij wijst naar de Hinnis-dal, het kraakheldere riviertje dat even verderop richting Loch Snizort stroomt. „Drinkwater. Zalm.” Aan de oever van het meer, eigenlijk een uitloper van de oceaan, voltooit hij zijn op-somming. „Zeewier. Daar kun je heerlijke spinazie van maken.” Hij zakt op zijn knieën, grijpt in het koude water en trekt een paar mossels naar boven. Zijn punt is duidelijk.

Als Mitchell op verse otter-poep stuit, is het zwijgen gebla-zen. De kans dat het dier nog in de buurt rondscharrelt, is niet denkbeeldig. Vanachter rotsen turen we naar het kiezelstrand en het water. We zien ganzen, scholeksters, futen. Een jonge zeehond sticht verwarring, omdat hij uit de verte verdacht veel weg heeft van de otter. Maar die laat zich niet zien.

Terwijl Mitchell een vuurtje maakt om de mossels op te

De vele gezichten van SkyeSkye roept tegen­strijdige gevoe­lens op, is weer­barstig

Nergens is de rijke historie van Skye zo tastbaar als in Dunvegan Castle. Al bijna acht eeuwen lang zetelt hier onafgebroken de clan MacLeod. Inmiddels toe aan zijn dertigste chief: Hugh MacLeod of MacLeod. Diens invloed reikt fors minder ver dan die van zijn voorouders, maar clan en kasteel houdt hij man­moedig in stand.In de dertiende eeuw trouwde Leod, zoon van Olaf the Black, koning van het eiland Man, met de erfgename van de Macarailts, Vikingen die in Dunvegan woonden. Destijds was het eiland zo goed als Noors, omdat veel Noren hun roerige thuisland achter zich hadden gela­ten om op Skye een vredig bestaan op te bouwen.Leods zoon Tormod verruilde om politieke redenen de Vikingcultuur voor de Keltische traditie en werd daarmee de eerste chief van de clan MacLeod. Die zou eeuwenlang een stempel drukken op het eiland.Feitelijk waren clans koninkrijkjes op zich, en was het hoofd zowel aanvoerder, vertrouwenspersoon als rechter. Was er geen hommeles met de naburige

clan MacDonald, dan was het wel de centrale over­heid die vanuit Edinburgh probeerde de clan eronder te krijgen.Roerig was vooral de periode rond 1745, toen de jacobieten probeerden hun rooms­katholieke ”Bon­nie Prince Charlie” (Charles Edward Stuart) op de Schotse troon te helpen. Dat mislukte jammerlijk. Zijn leger, een samenraapsel van Hooglanders, werd bij Culloden verslagen.Een struise Schotse, Flora MacDonald, smok­kelde Charles vermomd als dienstmeid naar Skye, en vandaar naar Frankrijk. Haar dochter huwde de privéleraar van clan MacLeod, en zo kwam Dunve­gan Castle weer in beeld. Flora bracht er de laatste dagen van haar leven door. Het kasteel herbergt nog altijd relieken uit die tijd, waaronder Flora’s korset en een haarlok van Bonnie Prince Charlie.

>>dunvegancastle.com

Vikingwortels en jacobitische opstanden

Skye kruipt onder je huid, vooral vanwege de machtige, Tolkien-achtige natuur. Het Schotse eiland heeft glooiende glens en imponerende kliffen.

Mitchell zet thee.

Leegte.

Vuurtoren.

Verse mossels.

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Mealt Falls.

Dunvegan Castle.

Richting de Cuillins.

Page 8: Reizen

Goed Idee Reizen blijft de meest verrassende christelijk reisorganisatie.In de zomer gids voor 2013 staan meer nieuwe reizen dan ooit. De prijzenzijn nog aantrekkelijker én veel reizen hebben nu al vertrekgarantie! GoedIdee Reizen is de christelijke reisorganisatie die reizen organiseert waaru zich thuis voelt. Want vakantie moet bijzonder en onvergetelijk zijn.Vraag snel onze gratis reisgids aan en het vakantiegevoel kan beginnen!

www.goedideereizen.nl0172 - 725 000

Vakantie in eigen sfeer?

✔ nóg lagere prijzen

✔ nóg meer reizen

✔ nu al met vertrekgaranties

✔ volop vroegboekvoordeel

GOED IDEE REIZEN!Wie anders?

Vakantie in eigen sfeer?

• ruim 120 busreizen • altijd in Comfort Class • 4 tot 12dgn • excursiereizen en rondreizen • sfeervolle hotels •prachtige excursies • 40 gegarandeerde opstapplaatsen

Busreizen

• 25 vaarreizen • 11 mooie routes • eigen schepen Andanteen Allegro • met echte lift! • varen in Nederland, België,Duitsland en Oostenrijk • nu ook over de Neckar en de Saar

Vaarvakanties

• altijd een 1-persoonskamer zónder toeslag voor ieder-een • bus- en vliegreizen • dichtbij en ver weg • meerkeuze dan ooit • veel nieuwe reizen

Alleengaandenreizen

• binnen en buiten Europa • o.a. naar Turkije, Birma, Chi-na, Marokko, Griekenland, Thailand en Andalusië • ver-rassende reisprogramma’s • rondreizen en excursiereizen

Vliegreizen

• inclusief luxe Gazellefietsen • ook reizen inclusief elek-trische fiets • 5- tot 9-daagse reizen • naar o.a. Nederland,Duitsland, Franktijk en Oostenrijk • met begeleiding

Fietsreizen

• zomaar 4 of 5 dagen naar de mooiste hoofdsteden vanEuropa • met bus- of vliegreis • naar o.a. Berlijn, Rome enLissabon • veelal mét excursies en gids • eigen groep

Citytrips

• 8 verrassende rondreisprogramma’s • ook met Egypte enhet Overjordaanse • altijd Joodse hotels • Nederlands-sprekende gidsen én eigen reisleider • altijd voordeliger

Israëlreizen

v.a.

149,-

40 gegarandeerde opstapplaatsen

v.a.

224,-

nu ook over de Neckar en de Saar

Alleengaandenreizenv.a.

285,-

v.a.

599,-

rondreizen en excursiereizen

v.a.

349,-

met begeleiding

v.a.

149,-

eigen groep

v.a.

919,-

Page 9: Reizen

belgië R 9vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

wisselen elkaar af. De eikel-muis woont er, en de bosuil en de sperwer. Plus een groepje koeien. Ze kijken nieuwsgierig, stappen langzaam en zwijgend in de richting van de witte hond die aan de leiband hoort te lopen.

Kasseien: zeker zijn die er. Op weg naar restaurant De Stille Droom in Sint-Maria-Lierde worden ze de Hollandse uitlaat te veel. De rammel speelt op en verandert in oorverdovende herrie. De Vlaamse wegenwacht komt op zijn gemak kijken en haalt de schouders op. „Alleen het hitteschild is afgebroken”, zegt hij, en hij trekt het van de uitlaat los. „Rijden maar. Kan geen kwaad.”

Gelukkig maar. Op de derde dag van deze reis staat name-lijk een derde soort landschap op het programma: de kust, met z’n slikken en schorren, zee en strand. Door de provin-

cie West-Vlaanderen loopt een wandelnetwerk. Mensen kun-nen zelf hun route uitstippelen en van knooppunt naar knoop-punt trekken, net zo lang of kort als ze willen. De hele Vlaamse kustlijn valt eronder: tussen De Panne en Knokke-Heist. Bij Knokke ligt het na-tuurreservaat De Zwinduinen en -polders (vroeger: de Zwin-bosjes): 222 hectare groot. Met zeereepduinen, struik gewas, een bos dat Tobruk heet en een strand dat de Kleyne Vlakte wordt genoemd. Alleen al om die prachtige benamingen zou je erheen gaan. Omdat honden niet overal zijn toegestaan, wordt het dit keer Wenduine, een dorpje niet ver van Oost-ende. Daar kun je wandelen door het kleine natuur gebied Zand panne, door duinbos-sen, en langs het schuilhuisje Spioenkop – een wit hokje met een rood puntdak op een duin.

En langs de zee. De zon staat laag. De hond weet opeens welk soort landschap hij het allermeest waardeert: dit. Zand, water. Hier komt geen eind aan de wereld, hij rent keihard, in grote bogen, en nog kan hij ver-der. Hek noch heg noch boom staat in de weg. Dat hebben zijn poten nodig, na urenlang gesluimer in dat vierkante honden hokje dat de auto is.

>>toerismevlaanderen.nl >>toerismelimburg.be >>toerismevlaamse ardennen.be

LimburgGent

Vlaamse kust

Vlaamse Ardennen

Hamont-Achel

Lierde Brussel

WenduineBelgië

FRANKRIJK

NEDERLAND

tekst Clasina van den Heuvel beeld RD

Bij de buren is het gras altijd groener. Nou – groen is het wel, in de Belgische Kempen. De Vlaamse Ardennen zijn glooiend en gezellig. En aan de kust is het koud en prachtig. Drie dagen, drie natuurgebieden.

De auto knort kalmpjes richting Vlaanderen. Er klinkt gestaag een zacht gerammel

– waarschijnlijk een los klepje in de uitlaat, zei de garageman geruststellend. Kan geen kwaad. Rijden maar. Achterin snurkt de hond. Bij de combinatie ”auto-rondreis” en ”natuur” denkt een honden eigenaar direct: ”hond mee”.

En bij ”vakantie” en ”België” denken veel mensen onmid-dellijk: ”Ardennen”, maar wat blijkt? België heeft heel wat meer mooie natuurgebieden. Zoals de Achelse Kluis, een Vlaams natuurreservaat, in de provincie Limburg. Het is een landschap van weilanden, naaldbossen, hei en historie. Startpunt voor een mooie wan-deling is de St.-Benedictusabdij (zie kader) in Hamont-Achel, net over de grens bij Eindhoven.

Hier, bij de grens, liep ”den draad”, oftewel de ”Draad

des Doods”: de versperring waarmee Duitsers in de Eerste Wereld oorlog de Belgisch-Neder landse grens afsloten. Hoge palen met draden waar stroom op stond –2000 volt of meer– moesten spionnen, vluchtelingen, deserteurs en smokkelaars afschrikken. De af-rastering kostte naar schatting zeker 800 mensen het leven.

Een van de zeven trappisten-wandelroutes bij Hamont-Achel voert langs die draad. ”In het zog van kluizenaars, smok-kelaars en smulpapen”, zo karakteriseert een routeboekje de wandeling van de gele zes-hoek (11 kilometer). Zelfs in de herfst is in deze streek nog veel groen te zien. Maar ook rood en bruin en grijsblauw. De bos-paden zijn breed en recht, dan

weer smal en kronkelig. Bordjes met de zeshoek duiken trouw op. Opeens is daar restaurant Domein De Bever, maar moeten wandelaars van de gele route die wel tegenkomen? Terwijl ”den draad” onzichtbaar blijft... Niet te lang over nadenken. Bordjes zijn gemakkelijk, kaar-ten moeilijk. De hond huppelt mee. Voor hem zijn z’n mensen de richting aanwijzers. Draaien zij hun hoofd op een kruispunt naar rechts, dan slaat hij alvast rechtsaf. Officieel moet hij trou-wens aan „de leiband.”

Het bos is mooi en stil. Een omgevallen boom mag in het domein Beverbeek best blij-ven liggen rotten, vertelt een bordje. Goed voor mossen, zwammen en insecten. Een bouwwerk verderop dat er

wat vervallen uitziet, blijkt de laathoeve Beverbeek te zijn: een boerderij die al genoemd wordt in 1360. In de 19e eeuw werd er vlakbij een kasteel gebouwd.

Eén dag is wat kort om hier de omgeving te verkennen, zeker als het een herfstdag is waarop het vroeg donker wordt. Op de parkeerplaats bij de Achelse abdij staat de auto geduldig te wachten. Hij had een paard moeten zijn. Dat past hier.

De dag erna tuft de auto naar Parkbos Uilenbroek in de Vlaamse Ardennen, in Oost-Vlaanderen. De streek heet zo vanwege het heuvelachtige ka-rakter, en heeft niets te maken met de Waalse Ardennen, die tegen Luxemburg en Frankrijk aan liggen.

Heuvels, holle wegen en

„kronkelende kasseibanen” kenmerken de Vlaamse Arden-nen. De online-encyclopedie Wikipedia citeert een omschrij-ving van auteur Omer Wattez uit 1889 die te mooi is om niet even te noemen: „O, mijn schoon land, met uw wijde horizonten; land van heuvels en dalen, waar ge tien, twaalf dorpen in één dag te voet kunt bezoeken, van het ene naar het andere gaan langs veld wegeltjes die klimmen en dalen; waar ge van op een hoogte wel twin-tig dorpen ziet liggen, met hun kerktorens en huizen en hofsteden en boomgaarden. O, mijn schoon land met uw wijde en brede vergezichten, ...machtig veel groen, bossen, lange bomenrijen die men op de hoogten van verre ziet staan...”

Parkbos Uilenbroek ligt mid-den in zo’n streek met dorpjes: in de gemeente Lierde. Het is een natuurgebied van 21 hec-tare. Na een paar regendagen zijn lieslaarzen nodig om een van de uitgezette wandelingen (5 kilometer) te maken, weet Robby van Toledo van bed and breakfast Daantjeshoeve. Een ingang naar het parkbos bevindt zich vlak bij de b&b.

De grond van dit natuur-reservaat wordt arm gehouden, zodat zeldzame planten de kans krijgen te ontkiemen. Het gebied is een bocagelandschap: een mix van graslanden, slee- en meidoornhagen, muurtjes. Bosjes, houtkanten, poelen, natte ruigtes en hooilanden

Van trappisten via kasseibanen naar zeeDe hond rent kei-hard, in grote bo-gen, en nog kan hij verder

Aan de Vlaamse kust, bij Wenduine.

Parkbos Uilenbroek.

Blije sporen.

Wandelen door Achelse Kluis.

Vlaamse Ardennen.

Bij de laathoeve Beverbeek.

Bezoekers van de St.-Benedictusabdij –beter bekend als de Achelse Kluis– in Hamont-Achel kunnen het koorgebed van de monniken bijwonen. Zeven man-nen in pijen bidden zingend, zeven keer per dag. Op woensdag klinkt dit: „Ik blijf om U roepen; verlos mij:/ ik wil naar Uw uitspraken leven./ Heel mijn hart roept U./ Antwoord mij, Heer:/ ik zal Uw verbonds-eisen trouw zijn.” Na de Tweede Wereldoorlog woon-den hier nog zo’n honderd monniken. Ze staan vroeg op om te bidden, leven volgens een strak ritme – iets waar mensen met moderne levens soms weer naar snakken, waarop ze een tijdje in retraite gaan, in een klooster bijvoorbeeld. Maar wat doen deze mannen nu verder, zo’n hele dag? Hen spreken gaat niet zomaar, na het gebed glippen ze

zwijgend weg. Bovendien lijkt zo’n aardse vraag niet op zijn plaats, in de stiltezone van het klooster. Voor de monniken van de Achelse Kluis zijn vanouds gebed en studie belangrijk, maar handenarbeid ook. Ze ontgonnen woeste gronden, brachten landbouw en veeteelt tot bloei. Ze werkten als bakkers, kaasma-kers, meubelmakers. Tegenwoordig zorgen handelsactiviteiten voor inkom-sten, zoals de verkoop van zelfgebrouwen Achels bier. Op het terrein van de abdij staan verder een herberg (met trappistenbier) én een grote galerie, met beeld-jes, boeken en fraaie wenskaarten.

>>achelsekluis.org

Bidden met monniken in de Achelse Kluis

Vogelvriendelijk.

Grote familie vak.woningRustig gelegen bij SpaMax. 14 personen

www.BIESENBERG.nl

Page 10: Reizen

Randmeerweg 14, Nunspeet | T: 0341-250851 | www.familiehuisnunspeet.nl | Volg ons op:

Familiehuis NunspeetVakantiepark aan het Veluwemeer

Familiehuis NunspeetVakantiepark aan het Veluwemeer

4-6personen

6-8personen6-8personen

verhuur&

verkoopverhuur

&verkoop

Zondagsrust

uw eigen chaletopCampingSchoolzicht

Brouwerijweg 5 - Aagtekerke

www.schoolzicht.nl

ook enkelejonge

gebruiktechaletste koop

NIEUW

Royale kavels

Rust en privacy

Zondagsrust

INFORMEERNAARDEMOGELIJKHEDEN(0118) 58 33 33

Zeeland is een uniek land in zee.Op een prachtige locatie, slechtsenkele minuten van het strand, ligtCamping Schoolzicht. Vanaf dezeechte familiecamping kunt u Zeeland,en Walcheren in het bijzonder,op uw gemak ontdekken.

Op een nieuw terrein buiten het centrumvan Camping Schoolzicht worden royalekavels (250 m2) gereed gemaakt vooruw eigen chalet. De chalets zijn geheelnaar eigen wens samen te stellen.Daarmee creëert u een eigen plek metveel rust en privacy. Uiteraard zijn allevoorzieningen van Camping Schoolzichtbeschikbaar. Uw (klein)kinderen kunnendeelnemen aan alle campingactiviteiten.

volg ons ook op

Vakantieparken

Vakantieparken

VV

VV

V

akantieparken

V

akantieparkenakantieparken

Vakantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparkeVakantieparkeakantieparkeV

akantieparkenakantieparken

V

akantieparken

akantieparke

akantieparken

akantieparkeVV

VV

V

akantieparkenakantieparken

V

akantieparkenVakantieparkenV

VVakantieparkeakantieparkeV

VV

V

V

akantieparke

V

akantieparkeV

akantieparkenakantieparken

V

akantieparken

akantieparke

akantieparken

akantieparkeV

akantieparkenVakantieparkenV

V

akantieparkenV

akantieparke

akantieparkenV

akantieparkeV

akantieparken

akantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

voor het hele gezinakantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

christelijkeV

V

VV

V

akantieparkenakantieparkenakantieparken

akantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparkeakantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparkeakantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

VakantieparkenakantieparkenV

V

VV

V

akantieparkenakantieparken

V

akantieparkenVakantieparkenV

Vakantieparke

VV

akantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

akantieparkenVakantieparkenV

akantieparkeVakantieparkeakantieparkeV

VV

V

V

akantieparke

V

akantieparkeV

akantieparkenakantieparken

V

akantieparken

akantieparke

akantieparken

akantieparkeV

akantieparkenVakantieparkenV

V

akantieparkenV

akantieparke

akantieparkenV

akantieparkeVVakantieparke

V

V

VV

V

akantieparken

akantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

akantieparken

akantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

voor het hele gezinakantieparken

voor het hele gezinvoor het hele gezinakantieparken

akantieparke

akantieparkenakantieparken

akantieparke

voor het hele gezinvoor het hele gezinakantieparke

voor het hele gezinakantieparken

voor het hele gezinakantieparken

akantieparke

www.onsvakanties.nl www.onseigensfeer.nl

M e e r i n f o ?0184 - 422 000

Meer dan

30.000Vakantie

woningen

door heelEuropa!

Nederland • Frankrijk • Zwitserland • Oostenrijk • Duitsland • Tsjechië

www.onsvakanties.nlwww.onsvakanties.nlwww.onsvakanties.nlwww.onsvakanties.nlwww.onsvakanties.nlwww.onsvakanties.nlwww.onsvakanties.nl

Europa!Vakantiebungalow of chalet? Groot of klein?Op een park of juist niet? Binnen- of buitenland?

Nu ookchristelijkecampingen hotel!

Tevens vragen wij voorgangers voor Nederlandstalige kerkdiensten

SAALBACH-HINTERGLEMM

OOSTENRIJK

Lianne deVisser, tel. 0118 - 58 45 12www.hausamwald.nl

Schitterend gelegenvrijstaande woning

in prachtigwandelgebied.Geschikt voor22 personen.

Ook in gedeeltente huur.

Naturparkhotel

FlorenceHHHHHH

Hotel Florence ligt netbuiten de dorpskernvan Weissenbach,

op eenzogenaamd

zonneplateau.Biedt U kamers en

hotel-appartement (2tot 7 personen) met

douche/wc.Het hotel staat bekendom zijn Nederlandsegastvrijheid van Wim

Tabor en LydiaTabor-Minderhoud

en om zijn uitstekendekeuken.

Wij bieden U demogelijkheid omaandacht aan de

zondag te besteden.

Een midweek genietenvan de witte bergen

6 dagen (5 overn.)halfpension (incl. ontbijt-

buffet, ´s avonds eensmaakvol 3-gangen

diner met salade buffet).

Midden in debergen ont-spannen!4 dagen (3 overn.)halfpension (incl.ontbijtbuffet en's avonds een smaakvol 3-gangenmenu met salade buffet).

Jan Willem TaborLydia Tabor - Minderhoud

Schäfflershof 46671 Weissenbach am Lech

Austria / TirolTel: +43 (0)5678 5277

Een week genieten van debergen in tirol8 dagen (7 overn.) halfpension(incl. ontbijtbuffet, ´s avonds eensmaakvol 3-gangen diner metsalade buffet).

-p.p.

v.a.€ 140,

p.p.

v.a.€ 240,-

p.p.

v.a.€ 225,-

Een midweek genieten van Tirol!6 dagen (5 overn.) halfpension (incl. ontbijtbuffet,'s avonds een smaakvol 3-gangen diner met saladebuffet.

p.p.

v.a.€ 310,-

p.p.

v.a.€ 460,-

De Florence Zomer All-in Week!8 dagen (7 overn.) halfpension incl. consumptie bijhet diner en ´s avonds 2 consumpties.Met alsbijzondere luxe op zondagmorgen koffie met gebaken een heerlijke lunch!

i n f o@h o t e l - f l o r e n c e . a twww. h o t e l - f l o r e n c e . a t

HGJB-Vakanties 2013www.hgjb.nl/vakantieschristelijke vakanties voor kinderen, tieners en jongeren

HGJB-Vakanties 2013www.hgjb.nl/vakanties

Op één van de zonnigste plekjesvan Nederland, op loopafstandvan het strand en de duinen ligtCamping Duinzicht uniek aan deZeeuwse kust.- Verhuur stacaravans & chalets- Kampeerplaatsen- Recratieteam

Aantrekkelijke

vroeg- en laatzomer

arrangementen!Kijk op onze website:

www.kleinebelties.nlvakantiepark

De kleine beltiesRheezerweg 79, 7771 TD HardenbergTel. 0523 - 26 13 03

LUXE CHALETS.Verschillendvan inrichting,comfort en prijs.Verschillende chaletszijn ook voorzienvan wasmachine,vaatwasser ofmagnetron.

RUIME KEUZE INSTACARAVANSverschillend vaninrichting, comfort enprijs.

BUNGALOWSverschillend van grote,inrichting en comfort.Ruime kavels met veelprivacy!

RUIME KAMPEERPLAATSEN eventueelmet privésanitair.

GROEPSACCOMMO-DATIES, OOK VOORMINDER VALIDEN!‘ t Ole hoes 16 pers.en Knabbel en Babbel8-16 pers.

TE HUURCHALETKAVELSOM 365 DAGENPER JAAR TERECREËREN

4'+ $'3' "110 112.#'(#2%'2

Het vakantieaanbod is uitgebreid!(ook veel aanbod van particulieren)

! vakantiewoningen !campings!bungalowparken!reisaanbod!hotels !zomerkampen!groepsaccommodaties!vakanties gehandicapten

'+"+ $!0,&#).-/,&+. +# "-.,%&#*,+. (

&&&,*$0#-+'3#"!'/)1!12+#'-#+',23

www.oldemeyer. nl

ofbel0523-2628052233-22666662222880055◉ Verwarmd buitenzwembad,

peuterbad, waterglijbaan◉ Ruime plaatsen met voorzieningen

◉ Actief recreatieteam◉ Caravan en chalet verhuur

Gelegen in het mooie Vechtdal

Boerencamping* vak.woningen met CV* groepsaccommodatie

* camping metsanitair en witgoed

Kampeerboerderij GroenJan Schotanuswei 57, OudemirdumTel. 0514 - 57 17 26www.kampeerboerderijgroen.nlKampeerboerderij fam. Groen

Te huur: 4-6-persoons vakantiewoningen.Prachtig gelegen op 5 minuten loopafstand van hetstrand.

Inl.: www.verhuurbedrijfkoppejan.nl oftel.: 0118 - 56 26 42

ZOUTELANDE

Page 11: Reizen

*

*

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

de Johannes a Lasco Bibliotheek (JALB). Sommige daarvan zijn werkelijk historisch, vertelt directeur dr. Marius Lange van Ravenswaay. Hij toont een boek waarin de humanist Erasmus zelf zijn naam heeft gezet. De reformator A Lasco werkte enige tijd met Erasmus samen en erf-de een groot deel van Erasmus’ boekenschat. Een deel daarvan staat nu in Emden, waar A Lasco zelf enige tijd doorbracht.

Van A Lasco zelf is er nog een handgeschreven brief uit 1546. Die ligt in de vitrine. Evenals een avondmaalservies uit 1535.

De bibliotheek in de Grote Kerk lokt honderden weten-schappers. Maar minstens zo belangrijk zijn de 30.000 museum bezoekers die elk jaar over de drempel komen.

Niet altijd ging het de JALB voor de wind. In 2008 werd de zaak vanwege geldgebrek ge-sloten, waarna hij in 2010 weer werd geopend.

Inmiddels gaat het „buiten-gewoon goed”, stelt Lange van Ravenswaay. „De Evangelische

Kirchen in Duitsland zien het belang in van onze biblio-theek voor de geschiedenis van Europa.”

De Moederkerk is belangrijk geweest voor de Reformatie in Oost-Friesland en Neder-land. Lange van Ravenswaay wordt het daarom nooit moe om bezoekers te wijzen op het zandstenen scheepje boven de toegangsdeur. Door de eeuwen heen bleef dit het officiële vignet van de gereformeerden in de Duitstalige wereld. Wat de brandende braambos is voor de presbyterianen, de gans voor de luthersen, is dit scheepje voor de Reformierte Kirchen. Met dat beeld heeft Emden dus geschie-denis gemaakt.

Er is nog iets wat tijd noch bommen hebben uitgewist: het graf van graaf Adolf van Nas-sau. Lange van Ravenswaay is er vast van overtuigd dat de broer van Willem van Oranje hier zijn laatste rustplaats vond, na de Slag bij Heiligerlee in 1568. „Er zijn documenten die dat bevestigen.” Onder historici is dat overigens nog geen uitge-maakte zaak.

De directeur loopt naar een hoekje van de kerk, onder een portaal. „Hier ergens moet het zijn geweest”, zegt hij.

De directeur zou graag nog dit jaar een plechtigheid houden voor de omgekomen graaf. Daarover is hij ook in gesprek met het Nederlandse hof. „Des-tijds is hij hier in stilte begra-ven. Er is nooit een eerbiedige begrafenis geweest. Vandaar.”

>>ostfriesland-toerisme.nl >>jalb.de

Duitsland

NEDERLAND

DUITSLAND

Emsland

Graafschap Bentheim

Eems

Geeste

HarenEmmen

tekst Evert van Vlastuin beeld RD

Emden moet je mis-schien niet binnenrijden, maar binnenvaren. Zo kwamen in de zestiende eeuw veel Nederlandse vluchtelingen binnen. Maar ook het landschap van Oost-Friesland is trouwens het bekijken waard.

Met de boot vaar je door tot hartje stad. Recht te-genover het oude

stadhuis (tegenwoordig mu-seum) is een houten waterstoep. Daarvandaan wandel je mak-kelijk naar alle bezienswaar-digheden in de stad, zoals het Bunkermuseum en de Johannes a Lasco Bibliotheek in de oude Moederkerk.

Eeuwenlang wilde Emden liever Nederlands dan Duits zijn. Dat is maar een paar jaar gelukt, toen Oost-Friesland even was ingelijfd bij het Koninkrijk Holland (1806-1810), dat door Napoleons broer Lodewijk werd bestuurd.

De geallieerde troepen in de Tweede Wereldoorlog zagen in Emden echt een Duitse stad. In de oorlogsjaren onderging het 95 bombardementen. Zoals in veel Duitse steden is het meeste in het centrum van Emden naoorlogse nieuwbouw.

In de haven ligt een motor-bootje uit Groningen. Net hersteld van motorpech. Het

echtpaar uit Groningen wil ei-genlijk oversteken naar Delfzijl, maar „er is regen op komst.” Even afwachten dus.

Aan de haven staat een bron-zen plaquette van de stad in vroeger dagen. Wie wil weten door welke straten de protes-tantse vluchtelingen hebben gelopen, kan hier terecht.

Die vluchtelingen verdubbel-den in enkele jaren het aantal inwoners. In 1560 woonden er 5000 mensen in Emden. In ongeveer tien jaar tijd kwamen er 6000 bij. Velen zijn gebleven. Het telefoonboek van Emden bewijst dat nog steeds, gezien de vele Nederlandse namen.

Emdenaren zeggen wel eens glimlachend tegen elkaar dat hun stad de enige is die aan de Tachtigjarige Oorlog heeft verdiend. Dat is zeker niet

zonder grond. De komst van de vluchtelingen gaf niet alleen hoofdbrekens, maar bracht ook inkomsten. Bovendien waren Emdense schepen actief in het bevoorraden van de Spanjaar-den. Zo sneed het mes van de Opstand aan twee kanten.

Toch ging het in Emden spoedig daarna slechter. Kort na 1600 begonnen de Dollard en de Eems te verzanden. Zelfs de kleine zeeschepen van toen konden de haven niet meer in. Het duurde tot eind negentien-de eeuw voordat betere bagger-technieken soelaas boden.

Inmiddels is Emden er weer helemaal bovenop. De grote bui-tenhaven is de derde van Europa. Op de kade staan letterlijk dui-zenden Volkswagens op versche-ping te wachten. VW is niet voor niets de grootste werkgever van

Oost-Friesland. En op de oude scheepswerven worden vandaag windmolens gemaakt, maar on-langs zijn hier ook onderzeeërs voor Israël gebouwd.

Tot de Tweede Wereld oorlog kende Emden de grootste Joodse gemeenschap van deze streek. Op een enkeling na zijn de Joden nu verdwenen uit de stad. Wel is er nog de oude be-graafplaats, dicht bij de plaats waar tot de Kristallnacht in 1938 de synagoge stond.

Veel zerken zijn scheefgezakt en beschadigd. Kenners zien nog steeds namen van bekende en invloedrijke Emdense fa-milies terug, zoals Leufgen en Meyer.

Aan het begin van de begraaf-plaats staan 3 grote marmeren zuilen met de namen van 400 Joodse slachtoffers uit de

oorlog. Ook hier is de Neder-landse invloed duidelijk: Visser, Van der Walde, De Beer.

Er is nog meer in Emden dat herinnert aan de oorlog. Zo zijn er nog altijd 34 (bovengrondse) bunkers uit de oorlogsjaren, die de bevolking moest beschermen tegen de bombardementen. Het Bunkermuseum in het centrum laat zien hoe angstig en bene-pen de situatie vaak was. Na de oorlog werden de bunkers vanwege de woningnood ook wel als huis gebruikt.

Terwijl de bunkers overeind bleven, ging ongeveer 80 procent van het stadscentrum tegen de vlakte. Van de monu-mentale Nieuwe Kerk bleven al-leen de buitenmuren over. Het bedehuis was in 1648 als eerste protestantse kerk gebouwd naar het voorbeeld van de Noorder kerk in Amsterdam.

Na de oorlog is het gebouw weer hersteld. Momenteel bevolken bouwvakkers het gebedshuis opnieuw. In de zomer moet de Neue Kirche weer worden opgeleverd, nu om te worden gebruikt als kerk én cultureel centrum.

Ook de Grote Kerk van rond 1570 heeft tegenwoordig twee functies. Vanwege haar beteke-nis voor de Reformatie wordt ze wel ”Mutterkirche” genoemd. Na de oorlog was er echter niets meer van over dan een ruïne. Dat bleef zo tot in 1992. Toen is de kerk herbouwd. De diensten zijn trouwens meestal nog in de Zwitserse noodkerk die vlak na de oorlog op hetzelfde terrein werd gebouwd.

De Grote Kerk biedt nu onder-dak aan de 150.000 boeken van

Emden werd rijk van oorlog bij de burenAlsnog een eer-biedige begrafe-nis voor graaf Adolf van Nassau

Met de boot kun je in het centrum van Emden komen.

Lange van Ravenswaay.

Het vignet van de Duitstalige gereformeerde kerken komt uit

Emden.

Een bronzen plaquette aan de haven toont de straten waar de Neder-landse vluchtelingen liepen.

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad duitsland R 11

Het museum over de geschiedenis van de Reformatie in de Grote Kerk trekt jaarlijks zo’n

30.000 bezoekers.

De toren van Suurhusen is wel niet zo hoog als die in Pisa. Maar Suurhusen is ook geen ”bella cita” in Italië, het is een buurtschap in Oost-Friesland, iets ten noorden van Em-den.Bij het kerkje staat een bordje van Guinness World Records dat elke twijfelaar ervan over- tuigt dat dit toch echt de scheefste toren ter wereld is.Kerk en toren staan op een terp. Het model is dat van de eenvoudige Friese dorpskerk. De kerk is inmiddels ingesloten in het groen, maar ook vanaf de doorgaande weg verraadt zich de scheefstand. Op foto’s van een jaar of tien geleden is het euvel beter te zien, omdat er toen minder bomen omheen stonden.

>>kirche-suurhusen.de

De scheefste toren Het ongeschonden LeerNiet alle steden in Duitsland werden het slacht-offer van bommengeweld. In Oost-Friesland wist Leer eraan te ontsnappen. De stad ligt iets ten zuiden van Emden, eveneens langs de Eems.Helemaal terecht pocht de stad ermee dat hij de mooiste verzameling oude huizen van de regio heeft. Veel smalle straten, met hoge huizen. Hier en daar geven opschriften op gevels in het Neder-lands uiting van een levend godsgeloof. Ook aan oude kerken is in Leer geen gebrek. Zowel de lutherse kerk als de calvinistische heeft hier gebloeid. Leer is nog altijd het centrum van de Evangelisch-Reformierte Kirche. De Grosse Kirche van de reformierten is zelfs een plaatje, zowel vanbinnen als vanbuiten.

>>leer.de >>reformiert.de

De stad Leer is de oorlog min of meer ongeschonden door-

gekomen. De evangelisch-reformierte Grosse Kirche is een

van de mooiste kerken uit de omgeving.  beeld Wikimedia, 

T. Bosse

Als Guinness World Records gelijk heeft, staat de scheefste toren niet in Pisa, maar in Suurhusen (even boven Emden).

Page 12: Reizen

www.boksbungalowpark.nl

Putterweg 76, Garderen0577 –461362

bungalowpark

Het mooiste ple

kje vande

Veluwevind je

in Garderen

Fam. DonselaarDe Heygraeff 15

3931 MKWoudenbergT 033 - 286 14 24F 033 - 286 44 19

www.campingboerenerf.nl

Gezellige familiecamping met ruime veldenTevens groepsaccommodatie en chaletverhuur

www.campingboerenerf.nl

De gezelligste

camping bijde

heuvelrug

...WANNEER U MAAR WILT.

NAAR DE VELUWE...

Dat kan met een eigen chalet op de Gerrit Jan’s Hoeve. Comfortabel en onderhoudsvrij. Zodat u in uw vrije tijd ook echtkunt genieten. Van de Veluwse bossen bijvoorbeeld, of van uw eigen tuin. Op ons park zijn ook regelmatig occasions tekoop, kompleet met aangelegde tuin etc. De door ons nieuw gebouwde chalets leveren wij door geheel Nederland.Keuze uit standaard modellen of maatwerk. Wij nodigen u uit voor een bezichtiging van de showmodellen, het park, etc.

Gerrit Jan’s Hoeve • Langezuiderweg 126 • 3781 PL Voorthuizen • telefoon (0342) 47 15 71 • www.gerritjanshoeve.nl

Vakantiebungalow Garderen2-11 personen, 4 slaapkamers

[email protected]

0113 - 38 12 03 - 06 - 23 19 30 25

”Net een grote familie”Als Jeannette Simons uit Nieuw-Lekkerlandeen kernwoord moet noemen dat vakantie-park De Wolfskuylen typeert, hoeft ze nietlang na te denken. „Het is er zo gemoe-delijk.” Het gezin Simons viert al tien jaarvakantie in het Drentse Gees.

Tien jaar geleden zochtenJeannette en haar man Jan eenvakantieaccommodatie die grootgenoeg was voor een gezin metnegen kinderen. Ze struinden hetinternet af en kwamen een tien-persoonsbungalow tegen opDe Wolfskuylen.Jeannette: „We hebben gebeld engevraagd of we er ook met z’nelven in mochten. Dat was geenenkel probleem. We hadden eengeweldige vakantie en zijn ersindsdien elk jaar teruggekeerd.”

De familie Simons is vooral tespreken over de de ontspan-nen sfeer die er op de campinghangt. „Het is er heel gemoe-delijk. Er komen zulke gewonemensen. We zijn net een grotefamilie.” Zo denken de kinderenSimons er ook over. Hoewelze ouder worden, vrienden envriendinnen kregen of zelfs algetrouwd zijn,gaat ieder-een elk jaargewoon weermee. „En alswe er tweedagen zitten,vragen zesteevast of wevolgend jaarweer gaan”,lacht Jeannette.

Afgelopen zomer ontmoette een21-jarige zoon opDe Wolfskuylen zijn vriendin.De Drentse camping heeft eenexpliciet christelijke identiteit.Dat betekent onder meer datreceptie, kantine en zwembadop zondag gesloten zijn en erbijbelstudies worden georgani-seerd. Jeannette beschouwt datals een waardevol extra.

„Op die bijbelstudies komenzo’n dertig tot veertig mensenaf. Omdat je elkaar de heleweek ziet, wordt er altijd nogover nagepraat. Dat zijn vaakheel diepe en eerlijke gesprek-ken.” Favoriet bij de Simonsenzijn ook de samenzangavondenop zondag en woensdag. „Dekinderen mogen dan op huneigen instrument meespelen.Geweldig. Staat er zomaareen heel orkest.”

Holtweg 9

7863 TA Gees

Tel. 0524 - 58 15 75

[email protected]

www.wolfskuylen.nl

DeWolfskuylen

Sowieso hoeven kinderen zichniet te vervelen in het park. Hetrecreatieteam heeft altijd welwat leuks voor hen in petto.En anders gaan ze samen ietsondernemen, waterskieënbijvoorbeeld.

Jeannette en Jan fietsen het liefstdoor het Drentse landschap.„Je kunt een dag fietsen zonderiemand tegen te komen.De rust, de bossen,de mooie huizen.Geweldig.”

DE WOLFSKUYLENADVERTORIAL

Kijk op onze

site en win

een GRATISvakantie!

PABO

studenten

gevraagd voor

het recreateam!

Luxe kindvriendelijke app. metzwembad in Vorarlberg Oostenrijk

Zoover winnaar 2012www.appart-laijola.eu

De allerleukste boerderijcamping in de Betuwe:de Vijverhof!

Mooie omgeving, rust, ruimte, gezelligheid, activiteitenen speeltuin:

Huurcaravan 2-4 pers. Vakantiewoning max. 10 pers.Tevens verzorgen wij uw verjaardag, jubilea

en bedrijfsuitjes.

Kijk voor info: www.campingdevijverhof.nlTel. 0344 - 60 19 73 / 06 - 21 61 16 10

Privacy gewaarborgd

Wij staan op de christelijke vakantiebeurs 11 en 12 jan.

Groepsaccommodatie De Aalbertshoeve

www.es-vakanties.nlVoor meer info bel 055 - 3030083

Eigen sfeer, zon, water en bergen in OostenrijkEigen sfeer, zon, water en bergen in OostenrijkVoordeligstacaravans hurenVoordeligstacaravans huren

Boek snel:vol = vol!

aan meer - actief - gezinscampingNederlandstalige kerkdiensten

Ervaar het echte buitenleven

Een vakantie bij bungalowpark hoge Hexel voelt als thuiskomen.Lekker genieten met het hele gezin in het mooie, afwisselendelandschap van Overijssel. Vanuit onze prachtig gelegen bungalowsgeniet u van het echte buitenleven!

Ga voor onze actuele prijzen naarwww.bungalowparkhogehexel.nl.

Bungalowpark Hoge Hexel

Bruinehoopsweg 6

7645 BJ Hoge Hexel

Tel. 0546 - 57 98 65

* Comfortabele vak.-bungalows met cv,het gehele jaar te huur

* Wasserette aanwezig* In hoogseizoen

recreatieteam* Verhuur stacaravans

v.a. € 175,- p.w. all-in* Kamperen in het

laagseizoen, 2-pers.voor € 70,- p.w.

* keuze uit normale ofgrote plaatsen

* Zondag gesloten* Wifi aanwezig

* Centraal gelegenop deVeluwe

* 500 m vanaf centrumElspeet

* 1000 km fietsroutesin omgeving

* Nabij bos & heide

Welkom op deVeluwe!

Camping“De Meulebarg”

ElspeetElspeetElspeetElspeet

FamilieT. vanVoorstMolenweg 46

Tel. 0577 - 49 13 [email protected]

Camping“De Meulebarg”

Jiltdijksheideop de grens van Groningen en Friesland

Kolonieweg 209865 VZ Opende

www.jiltdijksheide.nl0594 - 65 81 65

Groepen tot 20 personen

Boerderijcamping Klein Emelaar• Ruime standplaatsen (v.a. 125 m2) met water, afvoer en 10 amp.• Kunstgras onder voortent• Uitgebreide sanitairvoorziening met babybadkamer• Recreatieruimte met voetbaltafel, boeken en tijdschriften• Zeer weids uitzicht over weides met o.a. onze melkkoeien• Prachtige omgeving om te fietsen en wandelen• Speeltoestel, trampoline en zandbak, tafeltennistafel• Nieuwe schuur met melkrobot

Henk-Jan en Marjan van Hierden | 3888 NE Meerveld (bij Uddel)Buurtweg 12 | Tel. 0577 - 45 68 18

www.kleinemelaar.nl of [email protected] bezichtiging, reservering, aankomst of vertrek op zondag!

Een lichamelijke beperking entoch een buitenlandse vakantie?

Dat kan!Zomer 2013 is er nog ruimte

in de reizen naarDuitsland, Tsjechië en Wenen.

Kijk op www.Ichthusreizen.nl,bel naar 06 - 44 44 07 52 of

0577 - 46 16 09 of mail [email protected]

ook zoeken we nog vrijwilligers

voor de zomerreizen.

Page 13: Reizen

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad frankrijk R 13

Ventoux, valt veel te beleven voor stads- en natuurminnende toeristen, al is het wel klim-men geblazen. Zo is het stadje Simiane-la-Rotonde vrij wel on-begaanbaar voor rolstoelen en hoge hakken. De straatjes met kasseien lopen steil omhoog en eindigen bij de 12e-eeuwse gerestaureerde rotonde, een vestingtoren die meteen het hoogste punt markeert. Bezoe-kers klimmen graag omhoog voor het jaarlij ks terugkerende festival van barok- en renais-sancemuziek, mede dankzij de fabelachtige akoestiek in de ronde, Romeinse zaal. En uiter-aard voor het rij ke historische verleden, waarin de adellij ke familie Simiane d’Agoult eeu-wenlang een hoofdrol speelde en invloedrij ke maarschalken, diplomaten, bisschoppen en gouverneurs voortbracht.

Buiten de stadsmuren ligt

even verderop de gerestaureerde abdij van Valsaintes. Een groep vrienden begon vij ftien jaar ge-leden de tuin om de 11e-eeuwse abdij nieuw leven in te blazen, geheel in de voetsporen van de vroegere monniken. Intussen gedij en in de vriendelij ke ter-rastuinen zo’n 500 rozensoorten en andere aromatische planten-soorten die in mei en juni een hoogtepunt garanderen.

Oostwaarts ligt het typisch Provençaalse en fotogenieke stadje Forcalquier, met veel vergane glorie in grij stinten en een weekmarkt op maan-dag, die net als in Orange een publiekstrekker is. Wie na het stadsleven weer even van rust wil genieten, kan in Mane terecht, vlak bij Forcalquier. De tuinen van Salagon kennen een geschiedenis van 2000 jaar en in de oude abdij zij n zelfs Gallo-Romeinse resten te zien. Dankzij veel overheidssubsidie is deze tuin vergeleken met die van Valsaintes beduidend luxer, maar dat vertaalt zich dan ook in het entreegeld.

Een verblij f in Campagne Berne in Pierrerue biedt volop de mogelij kheid om het fraaie landschap van de Haute-Proven-ce te voet of per fi ets langdurig te doorkruisen.

>>provenceguide.com >>plus france.com >>alpes-haute-provence.com >>valsaintes.org >>musee-de-slagon.com >>lacampagneberne.com

AvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignonAvignon

OrangeOrangeOrangeOrange

CarpentrasCarpentrasCarpentrasCarpentrasCarpentrasCarpentras

SorguesSorguesSorguesSorguesSorguesSorguesSorguesSorguesSorguesSorgues

Châteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-PapeChâteauneuf-du-Pape

Frankrijk A7

tekst Marianne Witvlietbeeld RD

Hoe Frans ook, de Provence heet wel het Toscane van Frankrijk. Net als daar worden wijngaarden en cipres-sen afgewisseld door stadjes, die levendige weekmarkten herbergen onder oude platanen op stadspleinen.

De stadjes –steden is meestal een te groot woord– zij n soms openluchtmusea op

zich. Orange, boven Avignon en Marseille, is daarvan een origi-neel voorbeeld. Vanuit het be-roemde theater blikt Augustus al twintig eeuwen naar de heu-vel St.-Eutrope aan de overzij de, melden de folders. Dat is ten dele waar. Het enorme beeld werd namelij k lang als verloren beschouwd, maar in de jaren 30 ineens weer opgegraven.

De Romeinen die de fotogenie-ke stad bouwden, werden ooit te hulp geroepen door inwoners van Massalia, het latere Mar-seille. Ze streken met enorme legioenen neer en na een reeks van veldslagen bouwden zij Orange. Een stad voor vetera-nen, compleet met triomfboog, tempel en theater. De triomf- of herinneringsboog aan de Via

Aurelia is met bij na 20 meter hoogte en voorzien van enigs-zins beschadigde voorstellingen die vooral de overwinning van de Romeinen illustreren, impo-sant. Maar moet het toch een tikje afl eggen tegen het theater.

„Het theater is een van de best bewaarde bouwwerken uit de oudheid. Helemaal sinds Augustus weer in de muur is gemetseld.” Gids Céline Bal, die de geschiedenis ondertus-sen uit haar hoofd kent, wij st aan hoe het theater er vroeger uitzag en gebaart met haar andere hand over de gerestau-

reerde banken. „Er werden hier vooral Bij belse voorstel-lingen gegeven. De meeste mensen konden namelij k niet lezen en kregen aanschouwe-lij k onderwij s.”

In de daaropvolgende eeuwen wordt Orange regelmatig ge-teisterd door oorlogen. „Vors-ten wisselen elkaar met soms grote snelheid af, totdat Orange ineens in Nederlandse handen valt en wel in die van de familie Nassau. De beroemdste van hen was Willem de Zwij ger.”

Niet alleen in Orange, ook in omliggende stadjes prij zen

kooplui lokale producten aan op drukbezochte markten die al even fraaie beelden opleve-ren als de stadjes zelf. Zoals de beroemde ”savon de Marseille” uit een van de zeepfabriekjes rond Marseille, natuurlij k op basis van lavendel, olij folie of Provençaalse kruiden. De geurige lavendelvelden bloeien ’s zomers, eind november volgt de olij venoogst. Je kunt patés en worsten proeven, harde en zachte rauwmelkse kazen voor-zien van AOC’s, de marktkoop-man verplicht tot niets.

Het is trouwens de moeite

waard om te wandelen of ergens een fi ets te huren en het vrij e veld te kiezen. Zo kun je met enige inspanning van Orange naar het 13 kilometer zuidelij ker gelegen Château-neuf-du-Pape fi etsen. Dat biedt om te beginnen een prachtig uitzicht over de olij f- en wij n-gaarden. Aansluitend volgt een verdiende pauze in het Musée du Vin. Hier verhalen vitri-nes en foto’s de interessante geschiedenis van de familie Brotte, die hier sinds 1931 de wereldberoemde Châteuneuf-du-Papewij nen maakt. Als vanzelfsprekend wordt dit bezoek gevolgd door een proeverij . Het is verleidelij k om de befaamde wij nen door te slikken, maar bij een proeverij gaat het erom de aroma’s van bij voorbeeld bessen of bramen te ontdekken. De smaak blij ft vooral over na het uitspugen. Omdat de fi ets ingeleverd moet worden in Orange, is het Palais du Vin een voor de hand lig-gend vervolg op dit uitstapje. In dit coöperatieve en sfeervolle onderkomen verkopen zo’n 150 wij nboeren uit de Rhône-vallei er meer dan 600 wij nen. „Vooral rood, wit en rosé zij n in opkomst”, legt Fabien Desmedt van Palais du Vin uit. „Nee, hier is niets te merken van concur-rentie uit Zuid-Afrika, Argenti-nië of Chili. De Fransen drinken Franse wij n.”

Ook in Alpes-de-Haute-Pro-vence, met uitzicht op de Mont

De Fransen drinken Franse wijnIn Pro-vence bieden fotoge-nieke stad-jes veel vergane glorie en grijs-tinten

Zuid-Frankrijk kent veel kleine ambachtelijke be-drijfjes waar liefde voor het vak en voor kwaliteits-producten overheersen.Zo gaat er voor Xavier Legrand niets boven bon-bons. De patissier uit Orange experimenteert al jaren met chocolade en zuivere smaken. „Met mijn Italiaanse ijssoorten verdien ik in het seizoen mijn hoofd inkomen, maar mijn passie ligt bij de bonbon. Ik maak ze zonder chemische toevoegingen. Als ik een aardbeiensmaak wil hebben, gebruik ik vers fruit. De cacao komt van de plantages op het eiland Dominica.” Je moet wiskundig kunnen denken, zegt Legrand.„ Als ik in mijn hoofd weet welke smaak ik wil ontwikkelen, kan ik aan het werk. Met ijs werken is artistiek, bonbons maken beschouw ik als kunst.”Valérie Marcoup Ricard verbouwt saffraan. Het bordeauxrode product bestaat uit stampers van de Crocus sativus, een bolletje dat oorspronkelijk in Grie-kenland en Azië groeit, maar hier vanaf de 14e eeuw wordt verbouwd. De krokus bloeit van half oktober tot

half november, dan plukt Marcoup zo’n 200.000 bloe-men voor haar ”safron d’Orange”. „Een paar gram is voldoende voor een rijstschotel. De bloemen worden machinaal gedroogd, op de juiste temperatuur. Ik ver-werk de saffraan en verkoop die hier en op markten.”Rose Combre exploiteert met haar man de educa-tieve en biologische boerderij L’Oiselet. Er zijn dieren, geurende planten en groenten, wijn- en olijfgaarden. Kinderen kunnen ruiken, plukken en proeven en ook toeristen zijn welkom. Ze kunnen desgewenst in Mongoolse tenten tussen de olijfbomen overnach-ten. Combre is onderwijzeres en geniet ervan om stadskinderen te laten kennismaken met het eerlijke en biologische plattelandsleven. De 30.000 bezoe-kers per jaar zijn schoolkinderen en cursisten die een van de vele workshops volgen. En al of niet met zaden en sappen vertrekken.

>>regaltendance.com >>safran-orange.com >>oiselet.com

In Provence moet je proeven

Triomfboog in Orange herinnert aan Romeins verleden.

Theater Orange.

Het Toscane van Frankrijk.

Provençaalse weekmarkt.

L’Oiselet.

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Veel grijstinten in Forcalquier.

Simiane-de-la-Rotonde.

Patissier Xavier Legrand experimenteert met de bonbon.

Page 14: Reizen

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad denemarken R 14

vroegere boerenleven op Samsø belicht en de Energie Akademie die uitleg geeft over de groene stroomvoorziening van het eiland. De liefhebber van oldti-mers kan terecht in het Austin Museum, dat 45 historische voertuigen tentoonstelt.

Op de weidse vlakte achter het valkenierscentrum in Permelille verzorgen Louise Vedel en Flem-ming Salomonsen op gezette tij den een show met gieren, adelaars, buizerds en uilen. Sa-lomonsen is al vanaf zij n jeugd geïnteresseerd in „alle dieren met een gebogen snavel.” Met plezier laat hij zien welke kun-sten zij n vogels, gelokt door een aantrekkelij ke prooi, vertonen.

De valkenier is goede vriendjes met zij n vogels, uitgezonderd één dier dat slechts met Vedel wil samenwerken. „Hij is voor hem de ”bad guy””, zegt Vedel, wij zend naar haar collega. Deze trekt intussen een jongen een

grote leren handschoen aan, zodat hij zich met een vogel op de hand kan laten fotograferen. Zij n ingespannen gezicht maakt duidelij k dat het dier een fl ink gewicht heeft.

Als de fi etsroute 5 kilometer is vervolgd, doemt de haven van Ballen op. Een paar mannen zij n bij de viskraam druk in gesprek. Wie hier met de boot aanmeert, kan voor 70 kroon per dag (een kleine 10 euro) een fi ets huren. Het is een kwestie van het geld in een gleuf stop-pen, een paarse tweewieler uit-zoeken en wegrij den. Op Samsø is het vertrouwen in de mens-heid nog groot. Een winkel om de hoek verkoopt natuur-lij ke producten als bessen- en bramenjam. Partjes meloen en sinaasappel liggen op een scho-teltje klaar om te proeven.

Op een klein terras met zicht op de haven is het kil. Geluk-kig ligt er op elke stoel een blauwe deken klaar om benen of schouders te verwarmen. Als de serveerster ziet dat twee kinderen na het nuttigen van een visfrikadel rillend in een fi etskar plaatsnemen, geeft ze de dekens zomaar mee.

Het is tij d voor de laatste etappe –10 kilometer–, die met enige tegenwind een gezonde inspanning vergt. Aan het eind van de middag doemt de haven van Saelvig weer op. Net op tij d, de ferry ligt klaar voor vertrek.

>>visitdenmark.nl

Kattegat

Denemarken

Aarhus

Hov

Horsens

Glud SnaptunSamsøHjarnø

Juelsminde

tekst Michiel Bakkerbeeld RD

Wandelen, fi etsen, varen. Wie Denemarken bezoekt, kan met deze bezigheden volop uit de voeten. Een auto-loze tocht over Hjarnø en Samsø, eilanden in het Kattegat, brengt de toerist in aanraking met fraaie natuur en gemoe-delijke mensen.

Wat zij n dat voor rare snuiters, die op deze zonnige ochtend in mei

in Snaptun op de pont naar Hjarnø stappen? De één steekt fi er een rode vlag omhoog, waarop een hamer en een slak staan afgebeeld. Een nadere kennismaking wij st uit dat het geen 21-eeuwse Vikingen zij n die het eiland onveilig gaan maken. De vij f vrienden komen uit de stad Horsens en beleven hun jaarlij kse dagje uit.

„De slak op de vlag is voor hem”, zegt de man met het vaandel, terwij l hij lachend naar een van zij n kornuiten wij st. „Hij is altij d zo lang-zaam.” Kaas eten en whisky drinken, dat heeft het vij ftal vandaag op zij n programma staan. Als de vrij buiters luttele minuten later voet aan wal

zetten op het eiland, voegen ze de daad al snel bij het woord. Bij de eerste picknicktafel die ze tegenkomen, openen ze hun rugtassen en nemen een slok.

Het eiland in het Horsens Fjord –slechts 3 vierkante kilo-meter groot– maakt rond 10.00 uur een uitgestorven indruk. Een wit kerkje springt als eerste in het oog. Op het kerkhof overheersen de namen Wulff, Pedersen en Rasmussen.

Het zestiende-eeuwse lutherse bedehuis bevat veertien kerk-banken waarin de krap honderd eilandbewoners eens in de twee weken kunnen aanschuiven voor een ochtend- of avond-dienst. Aan de wand prij kt een schilderij van de broodbrekende Jezus, aan het plafond hangt een vikingschip.

De weg die langs de kerk voert, slingert verder over het knusse eiland. Wie hier loopt, ziet in de verte links en rechts water, voelt de zon op het voor-hoofd en de wind in de haren. En hoort vogels, overal vogels. Door een omgeploegd akker-land rennen vier hazen en twee fazanten. De deur van Café Den Gamle Smedie (de oude smede-rij ) zit nog op slot. Iets verderop schuifelt een bejaarde vrouw achter een rollator door de tuin. Haar woning staat te koop.

Eilandbewoner Flemming Sørensen heeft de caravan bij zij n huis staan. In het pand ernaast was vroeger een zuivel-fabriek gevestigd. Daar werd tot 1977 kaas gemaakt, zegt de in Horsens geboren Deen.

Sørensen vestigde zich van-

wege „de lucht, het water en de natuur” op Hjarnø, het eiland waar vogels als de zeekoet, scholekster, noordse stern en ei-dereend te vinden zij n, en waar liefhebbers vissen of op ganzen jagen. Over de mooiste plek hoeft hij niet lang na te denken. „De noordkant. Daar heb je een prachtig zicht over het water en een uitgestrekt vogelgebied.”

Sinds hij vij f jaar geleden naar het eiland kwam, werkt Sørensen aan de verbouw en renovatie van zij n begintwin-tigste-eeuwse woning. Haast heeft hij niet. „Ik ben nog wel vij ftien jaar bezig”, zegt de ge-pensioneerde sociaal werker die geregeld met probleemjongeren door Scandinavië zeilde.

Sørensen behoort tot de meer-derheid van de eilandbevolking

die niet op Hjarnø is geboren. Verderop in de straat vertelt Mette Harnvig dat het aantal autochtonen onder de tien ligt. Een van hen is haar man, die opgroeide op een varkensboer-derij . De dieren hebben intus-sen het veld geruimd.

Leunend op haar schoffel vertelt Harnvig spontaan dat haar 14-jarige dochter over een paar dagen confi rmatie (een soort geloofsbelij denis) hoopt te doen. Na afl oop van de dienst houdt ze een tuinfeest, zegt de eilander, waarna ze de schof-fel weer ter hand neemt. In de verte nadert de veerboot.

De vriendelij kheid en gemoe-delij kheid van de bewoners bepalen mede de charme van een eiland, zo blij kt een paar dagen later opnieuw, ditmaal op Samsø. Vanuit de haven van Hou brengt een ferry om halftien ’s ochtends tientallen reizigers in een uur naar het eiland, dat zo’n 4000 inwoners telt en bekend is vanwege z’n zoete aardappels.

De fi ets blij kt een prima mid-del voor een ontdekkingstocht door het glooiende landschap van Samsø, langs dorpen als To-rup en Østerby. Menige eiland-bewoner biedt in een stellage langs de weg tweedehands spul-len te koop aan, variërend van boeken tot pannen en kleding. De koper kan de gevraagde kro-nen in een potje deponeren.

Het eiland biedt diverse bezienswaardigheden, zoals een museumboerderij die het

Gastvrij onthaal op Deens eilandWie op Samsø 70 kroon in een potje stopt kan zelf een huurfi ets pakken

Grijze baard, gebruind gezicht, zwarte pet op het hoofd. Op de veerboot tussen Samsø en het Deense schiereiland Jutland vertelt Niels Bach (74) dat hij 32 jaar zeeman is geweest. Hij woont al jaren op het eiland. Zijn interesse in de visserij en de jacht bracht hem indertijd naar die plek. Op en rond het eiland kon hij volop jagen op eenden en ganzen. In de afgelopen 25 jaar maakte Samsø een grote verandering door, stelt Bach vast. De visstand in de wateren rond het eiland daalde drastisch, mede door de toename van vogels. Het zijn deze „luimen van de natuur” die het eilandleven fors beïnvloedden. Voeren de viskotters in het verleden massaal uit van-uit de haven van Ballen, tegenwoordig is er nog één eilander die met dit werk zijn brood verdient. Het

eiland wordt nu voor een belangrijk deel bevolkt door „pensionisten en toeristen”, zegt Bach. „De jongere generatie trekt weg, de gemiddelde leeftijd wordt steeds hoger.”In de zomer trekt de gepensioneerde zeeman er graag met vakantiegangers opuit. Vanuit de haven van Langør verzorgt de mede-eigenaar en kapitein van de MS Tunø, een schip uit 1976, twee dagen per week vaartochten van 2,5 uur ten oosten van Samsø, waar veel kleine, onbewoonde eilanden te vinden zijn. Onderweg verhaalt hij over de eilandhistorie. „En bijna altijd duiken er onderweg zeehonden op.”

>>mstunoe.mono.net/9640/English

Met kapitein Bach op zeehondsafari

In de lutherse kerk op het eiland Hjarnø –een van de klein-ste bedehuizen van Denemarken– wordt elke twee weken een dienst gehouden.

Fietshuur: zelfbediening.

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

De haven van Ballen.

Verkoop prullaria langs de weg.

Eilandproducten.Flemming Salomonsen (l.) en Louise Vedel.

Fietsvriendelijk eiland.

Kapitein Niels Bach.

Page 15: Reizen

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad italië R 15

soorten van het huis zij n niet op de vingers van vier handen te tellen. „Allemaal organisch geproduceerd”, benadrukt Balestrazzi.

Als kers op de taart geldt het gastenverblij f, waar in culinair en rustgevend opzicht een punt-je aan te zuigen valt. Rosalba zwaait de scepter in de keuken, die inter nationaal als vermaard bekendstaat. Een diner telt al snel acht gangen. Eten is geen noodzaak, maar een manier van leven. „Bij ons geen stress, geen verkeer, geen drukte, geen televisie, geen wake-upcalls”, lepelt de Italiaan op. Hij spreekt graag in beelden. „Alle kamers hebben hier een naam, want gasten zij n geen nummers.”

De verblij ven zij n smaakvol ingericht, met een grote hang naar vroeger. „Mij n vrouw verzamelde 2000 oude gebruiks-voorwerpen en werktuigen.” Wie wil lezen, heeft de keus uit

1500 boeken. Muziek staat niet op cd of pc, maar op langspeel-plaat, waarvan de Balestrazzi’s er 500 bezitten. „Nee, geen modern popgedoe.”

Het leven op Masseria Il Fran-toio speelt zich het grootste deel van het jaar buiten af. Als de temperatuur op de ruime binnenplaats te hoog oploopt, bieden de naastgelegen tuinen verkoeling. Balestrazzi: „De temperatuurverschillen bedra-gen soms meer dan 10 graden. De moderne mens doet dat met z’n vinger, via de knop van de airco. Hier is het de speling van de natuur, en daar is ook over nagedacht door de ontwerpers van het landgoed.”

Voor de poort van de mas-seria staat een grij ze Fiat 1100 uit 1949. De ”padroni” vond de oldtimer ooit in een van de schuren, achtergelaten door vo-rige eigenaren. Hij restaureerde het voertuig en tuft er nu op verzoek met gasten rondjes mee over z’n landgoed.

Het is alsof de jachtigheid van het leven geen rol speelt in dit stukje authentiek Italië. Armando Balestrazzi: „Dit is geen museum, alles werkt hier. We runnen geen hotel, we be-wij zen dat de oude manier van leven beter is. We serveren geen maaltij den, maar sfeer.” En weg is hij . De gasten wachten, de business gaat door.

>>masseriailfrantoio.it/>>viaggiareinpuglia.it/

Ionische Zee

Adriatische Zee

Lecce

Brindisi

Santa Maria di Leuca

CisterninoOstuni

LocorotondoAlberobello

PUGLIA

Martina Franca

Matera

BariItalië

tekst Henk de Boerbeeld RD

Het is de vraag of je er nu melancholiek dan wel opgewekt van moet worden. De ietwat mysterieuze Armando Balestrazzi predikt niet alleen onthaasting, de Italiaan leeft er ook naar. Om jaloers op te wor-den.

Ooit dacht hij de Pugliaanse wereld van puntmutsdaken te moeten ont-

vluchten, hij vond uiteindelij k rust op het haciënda-achtige landgoed Masseria Il Frantoio, op een steenworp afstand van Ostuni, tussen Bari en Brindisi. „We proberen de sterren te grij -pen. Al is dát nog niet gelukt.”Puglia ligt in de hak van de Ita-liaanse laars, ingeklemd tussen de Adriatische en de Ioni-sche Zee. De streek kent geen bergen, maar vlak is bepaald anders.

Bewonderaars noemen de regio –ook wel Apulië geheten– het Toscane van het zuiden, wat in die vergelij king weer wat overdreven is. Stij l heeft het ge-bied in het uiterste zuiden van Italië zeker. Het door de Grie-ken gestichte Lecce bij voorbeeld pronkt met Romeinse en vooral barokke monumenten, en tooit

zich om die reden met de titel ”Florence van de Barok”. Er is nóg zo’n erenaam: het ”Athene van Apulië”, vanwege de Griekse invloeden. De steden in Puglia worden opgesierd door tal van kerkjes, kathedralen en kastelen, niet zelden rij kver-sierd. De ”trulli’s” –witgekalkte huisjes met kunstig vorm-gegeven punt daken– vormen een verhaal apart (zie kader).

Cultuurliefhebbers kunnen de streek dus onmogelij k op z’n klik-klak-Japans afdoen. Daarvoor zij n Alberobello,

Locorotondo, Martina Franca, Cisternino en nog een lij st zan-gerig klinkende namen te fraai.

Het is een belevenis om over het heuvelachtige platteland te rij den, via bochtige weggetjes, tussen eindeloze olij fboomgaar-den door. Het gebied telt maar liefst 70 miljoen olij fbomen. Puglia bouwde een naam op als het om de olie gaat. Erf- en landafscheidingen zij n steevast gemaakt van uit de kluiten gewassen keien, die hier in overvloed aanwezig zij n.

Een van die olij fplantages

betreft die van Armando Ba-lestrazzi en zij n vrouw Rosalba. Aan de door pij nbomen en cipressen omzoomde ”strada statale” nummer 16 ligt hun ”masseria”, wat in vroeger dagen voor een versterkte boer-derij doorging. Geen overbodige luxe met nogal wat loslopend maffi oos volk in de buurt.

De minstens 500 jaar oude Masseria Il Frantoio (”frantoio” betekent oliemolen, oftewel olij fpers) staat vandaag de dag voor ruim 70 hectare grond, met duizenden olij fbomen,

waarvan sommige tussen de 1000 en de 2000 jaar oud zij n, aldus de eigenaar.

Ooit draaide hij mee in de top van het grote bedrij fsleven –de levensmiddelenindustrie, om precies te zij n–, met z’n stress, stropdassen en snelle geld. De uit Bari afkomstige Balestrazzi besloot de knop radicaal om te zetten en ging met zij n vrouw Rosalba op zoek naar een bui-tenplaats waar ze een biolo-gisch bedrij f konden opzetten.

Het echtpaar trok tien jaar lang heel Europa door, keek zelfs nog serieus naar een locatie in de buurt van Edam, maar kwam begin jaren negen-tig uiteindelij k terecht in de velden van Ostuni, in de buurt van de wortels van Balestrazzi dus. „We zochten een schat, we vonden een schat.”

De olij fboomgaard met z’n grillig gevormde eeuwenoude –en ook jonge– bomen kregen ze snel weer aan de praat. De friswitgepleisterde gebouwen werden opgeknapt. De oudste delen zij n zestiende-eeuws, er is zelfs een kleine kapel met de nodige heiligenbeelden. „We zij n natuurlij k religieus hier”, verklaart Balestrazzi.

Het resultaat van tien jaar stug renoveren is een geolied bedrij f met dertig man per-soneel dat maar liefst vij ftien soorten olij folie produceert. Daarnaast zij n er groente en fruit (tot en met sinaasappels en bananen aan toe) van eigen bodem. De wij n- en likeur-

Onthaasten in de hak van Italië„Bij ons geen stress, geen te-levisie, geen wake-up-calls”

Als sprookjes echt zouden zijn, zou de Valle d’Itria het decor vormen van ten minste een paar van zulke fan-tastische verhalen. Met dank aan de ”trulli”, kabouter-achtige huisjes met puntdaken, die met grote halen in het Pugliaanse landschap gezaaid lijken te zijn.Alberobello is een klein dorpje tussen Bari en Brindisi, maar de plaats draagt trots het predicaat ”trulli”-hoofdstad dankzij de meer dan duizend onderkomens met de kenmerkende kegelvormige daken. Daarbij wordt overigens wel elk dak mee-geteld: hoofdvestiging, nevenvestiging, aanbouwsel en naamloos onroerend goed.Een kniesoor die daarover zeurt, trouwens. Want de bouwwerken, waarvan de historie teruggaat tot het jaar 1500, zijn zo uniek dat Unesco ze in 1996 op de lijst met werelderfgoederen plaatste. Maria Concette Marco laat graag haar tot winkel ingerichte trullo zien. De handelswaar bestaat uit wijn, augurken, desserts, honing, pasta’s en kaas. Allemaal afkomstig van boeren in de omgeving.In originele staat telde het huisje één kamer, twee slaapkamers op de begane grond en een krappe

slaapplaats pal onder het spits toelopende dak van elkaar overlappende stenen. „De ouders sliepen beneden, de dochter ook, en een zoon moest naar boven.” Maria lacht. „Onze grootvader had acht kinderen.” Onvoorstelbaar dat die allemaal konden worden gehuisvest. Het zal een van de redenen zijn dat de meeste trulli zijn uitgebouwd.Zo stevig –en perfect gerestaureerd– als de meeste witgepleisterde trulli nu zijn (te koop vanaf 50.000 euro), zo bouwvallig waren ze eertijds. „De overheid bepaalde dat huiseigenaren belasting moesten be-talen”, vertelt gids Daniela Giuliani. Om bij inspectie te voorkomen dat er alsnog een aanslag zou volgen, braken de bewoners hun trullo in een mum van tijd af na de waarschuwing dat de belastinginspecteurs onderweg waren.Opbouwen ging daarna bijna in hetzelfde tempo. Cement kwam er niet aan te pas; een slimme hout-constructie en doordacht stapelen van de stenen volstonden. Alleen de kenmerkende (soms religi-euze) symbolen moesten dan even opnieuw op de ‘dakpannen’ worden gekalkt.

De puntmutsdaken van Alberobello

Alberobello is een klein dorpje tussen Bari en Brindisi, maar de plaats draagt trots het predicaat ”trulli”-hoofdstad.

Hang naar het oude.

Masseria Il Frantoio.

Gerestaureerde Fiat 1100 uit 1949.

Maria Concette Marco vertelt dat haar grootvader acht kinderen groot-bracht in een ”trullo”.

vrijdag 4 januari 2013 Reformatorisch Dagblad

Armando en Rosalba Balestrazzi.

Eten is geen noodzaak, maar een manier van leven.

Zeventig miljoen olijfbomen.

Page 16: Reizen

0172 48 48 48 • www.beter-uit.nl

De nieuwe zomergidsenVerrassend en voordelig!

De grootste christelijke reisorganisatie heeft 3 nieuwe zomergidsen met ruim 320 pagina’sbetaalbare vakanties voor Alle Leeftijden, jongeren, singles en gezinnen! Vraag direct gratis aan!

Bezoek ons op hetChristelijk Vakantieplein!

Bezoek ons op hetChristelijk Vakantieplein!11 en 12 januari 2013,Jaarbeurs Utrecht11 en 12 januari 2013,Jaarbeurs Utrechtwww.christelijkvakantieplein.nl

www.christelijkvakantieplein.nl

dé vakantiebeursvoor de christelijke reiziger

Vanaf

1599,-

Verre reizenOnvergetelijke reiservaringen die u inspireren en uuw hele leven bijblijven. Kies uit prachtige en boven-dien betaalbare vakanties naar o.a. Suriname, Ecua-dor,Thailand, Noord-India,Amerika enZuid-Afrika.

Vanaf

1749,-

TreinreizenDeze reizen zijn een unieke ervaring, waarbij nietalleen de bestemming, maar ook de reis er naar toeeen unieke belevenis is! Kies voor de routesTrans-mongolië Express of de uniekeOriënt Express.

Vanaf

399,-

Actieve reizenPak uw ets of trek uw wandelschoenen aan en er-vaar o.l.v. onze ervaren reisleiding de natuur op haarbest tijdens onze actieve vakanties! Nieuw zijn o.a.de bijzondere routes langs de Rijn en Moezel en hetMarburgerland.

50%korting in voor-en naseizoen

VakantieparkenGeniet met uw gezin van een onvergetelijke vakan-tie op één van onze drie eigen vakantieparken metervaren recreatieteams.Onze parken liggen in demooiste natuurgebieden van Luxemburg, Duitslanden Frankrijk!

Vanaf

295,-

BusreizenEen busreis is genieten van begin tot eind! Stap inen geniet van de vertrouwde kwaliteit, service en delaagste prijzen. Er is volop keuze!Wat denkt u vanDuitsland,Oostenrijk, Italië, Engeland of bijvoor-beeld Noorwegen?

Vanaf

495,-

VaarreizenOntdek de machtige rivieren van Nederland, België,Duitsland,Oostenrijk of Zwitserland tijdens één vanonze uitstekend verzorgde en altijd populaire rivier-cruises. Nieuw is een zeecruise over deOostzee!

Vanaf

495,-

VliegreizenWij bieden een ruime keuze uit betaalbare mooievliegvakanties! Nieuw dit jaar zijn o.a. Roemeniëen Rome &Amalkust. Uiteraard kunt u ook kiezenvoor een heerlijke strandvakantie.

Vanaf

899,-

Bijbelse reizenLaat de Bijbel spreken tijdens één van onze indruk-wekkende Bijbelse reizen maar o.a. Israël, JordaniëenTurkije.Wij bieden u het grootste aanbod en debeste prijs-kwaliteit verhouding!


Reizen handy lens

Reizen handy lens

Excellent reizen 2016

Excellent reizen 2016

Reizen, Sport & Cultuur

Reizen, Sport & Cultuur

Corfu - Reizen De Cauwer

Corfu - Reizen De Cauwer

COVER BL uitvouBUCKETLIST REIZEN 25 REIZEN DIE JE OOIT GEMAAKT MOET HEBBEN – REIZEN – B U C K E T L I S T 25 REIZEN DIE JE OOIT GEMAAKT MOET HEBBEN Marloes …

COVER BL uitvouBUCKETLIST REIZEN 25 REIZEN DIE JE OOIT GEMAAKT MOET HEBBEN – REIZEN – B U C K E T L I S T 25 REIZEN DIE JE OOIT GEMAAKT MOET HEBBEN Marloes …

Onze Reizen Een Voorsmaakje

Onze Reizen Een Voorsmaakje

Reizen door de tijd

Reizen door de tijd

Zephyr Reizen

Zephyr Reizen

Boutique Reizen

Boutique Reizen

Afstudeeronderzoek ‘Slimmer organiseren, slimmer …...aspecten van mobiliteitsmanagement: organiseren en slim reizen. Slim reizen is het reizen van een individu op de meest optimale

Afstudeeronderzoek ‘Slimmer organiseren, slimmer …...aspecten van mobiliteitsmanagement: organiseren en slim reizen. Slim reizen is het reizen van een individu op de meest optimale

Trein reizen

Trein reizen

Flair reizen

Flair reizen

Diederik Reizen

Diederik Reizen

Zomerbrochure OKRA-REIZEN 2014

Zomerbrochure OKRA-REIZEN 2014

Reizen - OKRA

Reizen - OKRA

OKRA-Reizen zomer 2012

OKRA-Reizen zomer 2012

Bas reizen 2012

Bas reizen 2012

Reizen door Periodeland

Reizen door Periodeland

Slim reizen in Zeist

Slim reizen in Zeist

Alattin reizen powerpoint

Alattin reizen powerpoint