Voorstel intergemeentelijke samenwerking preventie op het Voortgezet Onderwijs en MBO scholen

Inleiding Veel gemeenten geven aan “preventie en vroegsignalering” als prioriteit te stellen, om eerder vragen en zorgen van jongeren te signaleren en op te pakken. Door dichter bij de jongeren te komen waar nog weinig (of niets) aan hand is (de 80% groep) en ervoor te zorgen dat dat zo blijft. Met als uiteindelijke doel om de groeiende vraag naar intensieve jeugdzorg terug te dringen.

Voor de uitvoering van o.a. de preventietaak van de gemeenten zijn er in alle Friese gemeenten gebieds/wijkteams opgericht, wel verschillend in vorm en functie. Deze teams (bestaande uit verschillende disciplines) maken deel uit van de bestaande netwerken van professionals in de wijken en dorpen. De professionals van deze teams staan met beide benen in het gebied, omdat zij actief zijn op de vindplaatsen (zoals de scholen), bijvoorbeeld als schoolmaatschappelijk werker, JGZ verpleegkundige of jongerenwerker.

Niet alleen de gemeenten hebben een preventieve taak, dit geldt ook voor het onderwijs. Alle VO en MBO scholen hebben een eigen interne zorgstructuur waarbij de docenten, mentoren, zorgcoördinatoren een belangrijke taak hebben in het vroegtijdig signaleren van vragen/zorgen en mogelijke problemen.

De transitie van de jeugdzorg op 1 januari 2015 is gepaard gegaan met een forse krimp van de uitgaven. Het idee achter de transitie is meer inzet op preventie zodat de vraag naar zwaardere ondersteuning omlaag gaat. Preventie door gemeenten is dan ook een belangrijk onderdeel van de Jeugdwet.

Zorg in en om de schoolDe invoering van de wet Passend onderwijs en de transitie van de Jeugdzorg hebben er voor gezorgd dat er meer samenwerking en afstemming is gekomen tussen het onderwijs en jeugdzorg (de gemeenten), zoals dat ook is opgenomen in de ondersteuningsplannen van de samenwerkingsverbanden en de beleidsplannen Zorg voor Jeugd van de gemeenten. Eén van de uitgangspunten van deze samenwerking is dat de woongemeente van een jongere verantwoordelijk is voor de jeugdzorg voor kinderen tot 18 jaar (woonplaatsbeginsel). Dit geldt ook voor preventieve interventies vanuit de gemeenten.

Preventie op de scholenVeel gemeenten hebben ervoor gekozen om hun preventieve interventies en/of de preventieve inzet van de wijk/gebiedsteams in te zetten binnen de VO (en/of MBO) scholen, zodat ze zichtbaar en aanwezig zijn op die plek waar veel jongeren komen en dus ook veel signalen zijn van mogelijke vragen en problemen.Veelal gaat het om werkers (zoals jongerenwerkers, schoolmaatschappelijk werkers, jeugdverpleegkundigen, etc.) die preventief op de scholen aanwezig zijn voor signalering, advisering en lichte vorm van begeleiding kunnen bieden. Met als doel om jongeren met

1

Aan

Bestuurlijk overleg ZvJ

Van

Bestuurlijke werkgroep preventie vo/mbo

Datum

30 mei 2016

vragen, zorgen en problemen eerder te bereiken en eerder te kunnen helpen. School is hiervoor de belangrijkste vindplaats waarbij de samenwerking en afstemming met docenten, mentoren, zorgcoördinatoren erg belangrijk zijn.

De preventieve ondersteuning en vroegsignalering op de (VO en MBO) scholen, in de vorm van werkers, is beschikbaar voor alle leerlingen en is niet afhankelijk van de woonplaats van deze leerling. Er wordt gekeken wie ondersteuning nodig heeft en niet uit welke gemeente de jongere komt. Het woonplaatsbeginsel wordt bij deze preventieve inzet dus niet gebruikt waarmee deze preventieve inzet dus voor rekening van de schoolgemeente komt.

Resultaten van bestaande projecten op scholenUit de verschillende initiatieven op de VO en MBO scholen in Friesland (zoals School als Vindplaats, School als Werkplaats, CJG in school enz.) blijkt dat door deze preventieve ondersteuning in de school en ook in de klas, jongeren beter hun vragen/problemen (zoals verslaving, schulden, tienerzwangerschappen, psychische klachten etc.) kunnen hanteren, er minder schooluitval/verzuim is en er minder snel een beroep wordt gedaan op (langdurige) zwaardere of specialistische zorg.

Daarnaast geldt voor veel leerlingen dat de drempel hoog is om langs te gaan bij een hulpverleningsinstelling die ergens anders is gevestigd. Vaste en bekende aanspreekpunten (professionals) op de scholen zorgen ervoor dat jongeren eerder een praatje gaan maken en signalen eerder opgepakt worden.

Docenten en mentoren geven aan dat o.a. de zorgdruk verlicht wordt doordat ze eerder vragen en zorgen met iemand kunnen delen en zich weer meer en beter kunnen richten op hun onderwijstaken. Deze manier van werken past in de transformatie van de Zorg voor Jeugd en is een van de speerpunten in het uitvoeringsprogramma omvormingsplan Zorg voor jeugd Friesland 2015 – 2016: het versterken van het gebiedsgericht werken.

De resultaten van School als Werkplaats Leeuwarden over de periode 2011 – 2105 laten zien: geen regieproblemen, geen schotten en korte lijnen 90% van de ondersteuningsvragen van studenten worden op school opgelost door SAW doorverwijzing naar specialistische ondersteuning is gedaald van 6% in 2011/2012 naar

3.3% in 2014-2015 het diplomarendement van studenten op MBO-niveau 2 is met ruim 10% gestegen

Het preventief werken op scholen toont aan dat problemen eerder worden opgelost, verdere problematisering wordt voorkomen en jongeren een betere toekomstpositie verkrijgen. Dit is op termijn een daadwerkelijke kostenbesparing en rechtvaardigt nu een financiële inzet op de preventie.

Probleemstelling Als alle Friese gemeenten het belang van preventie onderschrijven en de preventieve inzet van professionals op de VO en MBO scholen een belangrijke interventie is om de vraag naar intensievere jeugdzorg terug te dringen, dan wordt deze vorm van preventie een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle Friese gemeenten en niet alleen de schoolgemeente. Alle gemeenten profiteren namelijk van deze preventie op scholen, de uiteindelijke mindere vraag naar jeugdzorg.

De vraag voor de Friese gemeenten is dan ook: Op welke manier kunnen we, vanuit een gezamenlijk gestuurd budget, de preventie initiatieven op de VO en MBO scholen in Friesland verder uitbreiden/ verbreden/ verstevigen zodat elke jongere in Friesland hiervan kan profiteren?

2

In deze memo vindt u een voorstel voor een intergemeentelijke samenwerking op het gebied van preventie en signalering in de provincie Friesland.

Voorstel provinciaal verdeelmodelOm samen de verantwoordelijkheid voor preventie op scholen op te pakken is het voorstel om een provinciaal verdeelmodel voor het VO en MBO te ontwikkelen waarbij gekeken wordt naar de leerlingenstromingen binnen iedere individuele gemeente, aan de hand van de 1-okt. tellingen van de scholen. Met andere woorden, waar zitten de leerlingen op school (schoolgemeente) en wat is hun woongemeente. Binnen dit rekenmodel/verdeelmodel wordt aan elke leerling een bedrag gekoppeld. Er is een onderscheid gemaakt tussen het verdeelmodel voor het VO en het MBO.

Verdeelmodel VODoor dit verdeelmodel wordt per gemeente duidelijk hoeveel leerlingen binnen hun gemeente VO onderwijs volgen, waar de leerlingen op school zitten (binnen en buiten de gemeente) en van welke gemeenten zij de leerlingen ontvangen (op hun VO scholen). Door het verdeelmodel ontstaan er twee groepen gemeenten (zie bijlage 1.):

1. Gemeenten die moeten betalen ; zij hebben zelf geen of weinig VO scholen/ locaties in hun gemeente en hun jongeren volgen VO onderwijs buiten hun gemeente.

2. Gemeenten die geld ontvangen ; deze gemeenten hebben meer jongeren uit andere gemeenten op hun scholen dan jongeren die buiten de gemeente naar school gaan. Deze gemeenten ontvangen meer geld dan dat zij moeten betalen waardoor er een ontvangen saldo ontstaat. De scholen hebben een duidelijke regio functie.

Het is niet de bedoeling dat gemeenten elkaar rekeningen gaan versturen, maar dat het verdeelmodel uitrekent wat elke gemeente zou moeten betalen of zou ontvangen voor de uitvoering van preventie op school daar waar de leerling naar school gaat (zie bijlage 2.) Dit zal lopen via de Centrumgemeente Leeuwarden. Gemeenten ontvangen op basis van de 1 okt. telling (duo) een gespecialiseerde factuur (voor vo en mbo) van de Centrumgemeente .

Gemeenten hebben ook leerlingen op de VO of MBO scholen, die zowel binnen hun gemeente wonen als naar school gaan, waarvoor zij noch geld ontvangen of moeten betalen. Het voorstel is om ook aan dit aantal leerlingen een bedrag te koppelen, dat de gemeenten minimaal zelf aan preventie op scholen moeten investeren, willen ze gebruik gaan maken van de middelen uit andere gemeenten (als basisvoorwaarde/garantie voor de betalende gemeenten).

Bedrag per leerling Om tot een bedrag per leerling te komen is gekeken naar de verschillende bestaande initiatieven, de bijhorende kosten en het aantal jongeren dat bereikt wordt. Het probleem dat hierbij ontstaat is dat de omvang en inhoud van de bestaande initiatieven verschillen en niet goed te vergelijken zijn. De bedragen per leerlingen lopen uiteen van € 4,- tot € 30,- per leerling. Het voorstel is dan ook om voor het eerste jaar een bedrag van € 15,-

3

per leerling te hanteren en later te evalueren. Een overzicht van de kosten is te vinden in bijlage 2.

Voorbeeld gemeente X

Er zitten in totaal 2500 leerlingen op het VO in de gemeente X

2500 lln. VO gemeente X

2.000 lln. wonend gem. X 500 lln. wonend elders

200 lln. wonend in gem. X op VO elders

Bedrag per leerling: € 15,-

500 lln. wonend elders; dit ontvangt gemeente X van andere gemeenten € 7.500,-

200 lln. wonend in gemeente X en op VO elders zitten; dit moet gemeente X betalen aan andere gemeenten

€ 3.000,-

2.000 lln. wonend in gemeente X en op VO in gemeente X; Dit moet gemeente X zelf investeren in preventie op school. Dit is een basisvoorwaarde.

€ 30.000,-

Totale kosten gemeente X

Totale inzet preventie gemeente X . Uitgaande van een gem. kostprijs € 65,- is dat 577 uur preventie op de scholen.

€ 33.000,-

€ 37.500

Criteria inzet extra beschikbare middelen preventie en vroegsignalering VOHet extra geld dat voor groep 3 (ontvangende gemeente) beschikbaar komt moet door de schoolgemeente worden ingezet voor:

Werkers die preventief aanwezig zijn op een VO school voor signalering, advisering en lichte vormen van begeleiding. Ze zijn laagdrempelig, hebben korte lijnen binnen de school, ontzorgen docenten/mentoren/zorgcoördinatoren en zorgen voor afstemming met gebiedsteam/CJG enz. Het gaat hier om werkers die vanuit de gemeente worden gefinancierd (vanuit de gebiedsteams, CJG, schoolmaatschappelijk werkers enz.).

De preventie initiatieven blijven verantwoordelijkheid van de individuele schoolgemeenten (met een VO locatie); Een basisvoorwaarde voor het ontvangen van de extra middelen is dat de gemeente zelf al middelen inzet voor preventie voor die leerlingen die in eigen gemeente wonen en naar school gaan (minimaal).

Wanneer meer nodig is dan preventie, daarmee dus de overgang naar niet-vrij- toegankelijke ondersteuning, moet er altijd afstemming plaatsvinden met het gebiedsteam/wijkteam van de woongemeente.

Alle gemeenten die middelen inzetten voor preventie op VO scholen volgens het verdeelmodel in bijlage 2., moeten zorgen voor een verantwoording van de inzet

4

van middelen (jaarlijks). Hiervoor wordt een eenvoudige standaardprocedure opgezet.

Er kunnen ook samenwerkingsafspraken gemaakt worden tussen gemeenten die veel leerlingen van elkaar ontvangen/aanleveren. Gemeenten kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om eigen preventieve werkers (fte) in te zetten op specifieke scholen in een andere gemeente waar veel leerlingen uit hun gemeente naar toe gaan. Het bedrag (op basis van de leerlingenstromingen tussen de twee betreffende gemeenten) dat ze eigenlijk moeten betalen wordt dan verrekend met een betaling in natura (geld wordt omgezet in fte). Dit wel graag van te voren aangeven bij de Centrumgemeente .

Verschillen VO en MBO

De MBO scholen en veel VO scholen hebben in Friesland een duidelijk regiofunctie, maar er zijn een aantal duidelijke verschillende tussen het VO en MBO die zorgen voor een andere inzet van de middelen vanuit het provinciaal verdeelmodel.

Het MBO (4 instellingen) biedt aan jongeren vanuit de gehele provincie (en daar buiten) onderwijs en bestaan vaak uit meerdere vestigingen in verschillende gemeenten. Dit maakt het maken van afspraken over preventieve inzet vanuit gemeenten moeilijker. Daarnaast blijkt uit de ervaringen uit de huidige initiatieven binnen het MBO dat de problematiek op het MBO veelal op andere terreinen ligt dan in het VO en soms om een andere expertise vraagt. Er is naast algemene expertise van bijv. jongerenwerkers, schoolmaatschappelijk werkers en jeugdverpleegkundigen (de generalisten), ook behoefte aan generalisten met een bepaalde expertise. Het gaat dan met name om preventieve expertise op het gebied van bijv. J-GGZ, verslavingszorg en geweld in relaties.

Verdeelmodel MBOHet voorstel is dan ook om op het MBO, naast de preventieve aanwezigheid van werkers in de school zoals jongerenwerkers, schoolmaatschappelijk werkers, ook de mogelijkheid te (blijven) creëren om vroegsignalering en lichte ondersteuning van generalisten met een bepaalde expertise aan leerlingen in te zetten/aan te bieden (vanuit bijv. J-GGZ, VNN, MEE, ZIENN). Het is aan de MBO instelling om te bepalen hoe en welke expertise in te zetten op welke locaties, mits ze voldoen aan de onderstaande criteria. Het financieren van de preventieve inzet van een generalist met een bepaalde expertise voor het MBO zal gaan lopen via een subsidiebeschikking van de Centrumgemeente Leeuwarden. De MBO instellingen vragen subsidie aan voor de inzet van deze generalisten. Op basis van leerlingenaantallen (1-oktober telling) per woongemeente is inzichtelijk gemaakt hoeveel lln per woongemeente op welke MBO instelling in Friesland zitten (bijlage 2.). Ook aan deze leerlingen wordt het bedrag van € 15,- per leerling gekoppeld.

5

Criteria inzet extra beschikbare middelen preventie en vroegsignalering MBOHet extra geld dat voor de MBO instelling beschikbaar komt moet worden ingezet voor:

- Werkers die preventief aanwezig zijn op een MBO school voor signalering, advisering en lichte vormen van begeleiding (paar gesprekken). Ze zijn laagdrempelig, hebben korte lijnen binnen de school en ontzorgen docenten/mentoren/zorgcoördinatoren.

- Wanneer meer nodig is dan preventie, daarmee dus de overgang naar niet-vrij- toegankelijke ondersteuning, moet er altijd afstemming plaatsvinden met het gebiedsteam/wijkteam van de woongemeente als het gaat om jongeren jonger dan 18 jaar. En voor jongeren boven de 18 jaar verloopt dit via de huisarts van de jongere.

- De MBO instellingen die middelen ontvangen van de Centrumgemeente voor preventie op de MBO scholen volgens het verdeelmodel in bijlage 2., moeten zorgen voor een verantwoording van de inzet van middelen (jaarlijks). Hiervoor wordt een eenvoudige standaardprocedure opgezet.

Overleg schoolbesturenOp 25 september 2015 (ambtelijk) en op 4 februari 2016 (bestuurlijk) heeft overleg plaatsgevonden met de samenwerkingsverbanden van het VO en met de MBO’s in Friesland. Zij ondersteunen het voorstel van harte. Vanuit Passend Onderwijs hebben scholen de opdracht om leerlingen met leerproblemen passende ondersteuning te bieden. VO en MBO hebben op papier gezet wat zij aan ondersteuning bieden (zie bijlage 3.). Op deze manier is inzichtelijk wat tot het domein van de scholen behoort en wat zij inzetten in het kader van preventie. Duidelijk is dat er verschil in aanpak is op de diverse scholen in de verschillende gemeenten.  Per schoollocatie wordt maatwerk geleverd en dit verschilt ook tussen VO en MBO. Gezien alle verschillen is het nodig te monitoren wat werkt wel en wat werkt niet en deze kennis te delen tussen scholen/gemeenten/gebiedsteams.

Vanuit het onderwijs is aangegeven dat scholen soms te lang zelf doorgaan met een leerling. Eerder ingrijpen is nodig. Door de samenwerking met de wijk/gebiedsteams/CJG is daar verandering in gekomen. Werkers in de school kunnen snel, preventief handelen, dicht bij het primaire proces. Als het nodig is weten de werkers in school de weg en kunnen de stappen naar buiten (externe hulpverlening) maken die nodig zijn. De scholen geven daarnaast aan dat er vanuit de gebiedsteams nog weinig contact wordt gezocht. Dit kan verbeterd worden. Ook moet de regievraag nog worden verhelderd: wie heeft regie over de zorg voor een leerling; school of gebiedsteam?

6

Bijlage 1. Verdeel model VO op basis van leerlingenstromingen van de 24 Friese gemeenten (okt. telling 2015)

Gemeente

Totaal aantal VO-leerlingen dat in deze gemeente naar school gaat

A: Totaal aantal VO-leerlingen dat in deze gemeente naar school gaat en woont

B: Totaal aan VO-leerlingen dat in deze gemeente naar school gaat, maar uit een andere Friese gemeente komt

C: Totaal aantal VO-leerlingen dat uit deze gemeente komt, maar in een andere Friese gemeente naar school gaat

D: Totaal aantal MBO-leerlingen dat in de provincie Friesland naar school gaat(Friesland College, Nordwin College, Friese Poort en Maritieme Academie)

Achtkarspelen 1968 1216 598 479 845Ameland 161 161 0 36 80Dantumadiel 413 277 135 1162 651De Fryske Marren 1437 1376 31 1757 1609Dongeradeel 2202 1315 883 157 834Ferwerderadiel 200 188 12 370 301Franekeradeel 1398 891 506 427 720Harlingen 1390 882 494 171 525Heerenveen 4772 2802 1919 370 1655Het Bildt 592 340 245 348 416Kollumerland 436 220 160 536 389Leeuwarden 7806 5083 2709 182 3797Leeuwarderadeel 0 0 0 627 396Littenseradiel 123 99 24 694 405Menameradiel 0 0 0 912 472Ooststellingwerf 1743 1348 288 191 515Opsterland 751 481 270 1489 990Schiermonnikoog 27 27 0 16 11Smallingerland 5377 3380 1733 129 1840Sudwest-Fryslân 6446 5391 1046 289 2836Terschelling 136 136 0 114 86Tytsjerksteradiel 1406 1091 306 1024 1002Vlieland 36 36 0 22 18Weststellingwerf 1636 1284 106 136 567

7

Bijlage 2. Overzicht kosten preventie op school VO en MBO per Friese gemeente (okt. telling 2015)

Gemeente

A: minimale eigen investering preventie op scholen (€15)

B: ontvangen middelen vanuit andere gemeenten VO (€ 15)

C: te betalen aan andere Friese gemeenten VO (€ 15)

Totale kosten / baten * VO (B-C)

D: Totale kosten MBO *(€ 15,- per leerling)

Achtkarspelen € 18.240 € 8.970 € 7.185 € 1.785 € 12.675Ameland € 2.415 € 0 € 540 € -540 € 1.200Dantumadiel € 4.155 € 2.025 € 17.430 € -15.405 € 9.765De Friese Meren € 20.640 € 465 € 26.355 € -25.890 € 24.135Dongeradeel € 19.725 € 13.245 € 2.355 € 10.890 € 12.510Ferwerderadiel € 2.820 € 180 € 5.550 € -5.370 € 4.515Franekeradeel € 13.365 € 7.590 € 6.405 € 1.185 € 10.800Harlingen € 13.230 € 7.410 € 2.565 € 4.845 € 7.875Heerenveen € 42.030 € 28.785 € 5.550 € 23.235 € 24.825Het Bildt € 5.100 € 3.675 € 5.220 € -1.545 € 6.240Kollumerland € 3.300 € 2.400 € 8.040 € -5.640 € 5.835Leeuwarden € 76.245 € 40.635 € 2.730 € 37.905 € 56.955Leeuwarderadeel € 0 € 0 € 9.405 € -9.405 € 5.940Littenseradiel € 1.485 € 360 € 10.410 € -10.050 € 6.075Menameradiel € 0 € 0 € 13.680 € -13.680 € 7.080Ooststellingwerf € 20.220 € 4.320 € 2.865 € 1.455 € 7.725Opsterland € 7.215 € 4.050 € 22.335 € -18.285 € 14.850Schiermonnikoog € 405 € 0 € 240 € -240 € 165Smallingerland € 50.700 € 25.995 € 1.935 € 24.060 € 27.600Sudwest-Fryslan € 80.865 € 15.690 € 4.335 € 11.355 € 42.540Terschelling € 2.040 € 0 € 1.710 € -1.710 € 1.290Tytsjerksteradiel € 16.365 € 4.590 € 15.360 € -10.770 € 15.030Vlieland € 540 € 0 € 330 € -330 € 270Weststellingwerf € 19.260 € 1.590 € 2.040 € -450 € 8.505

* Elke gemeente ontvangt een gespecificeerde rekening van Centrumgemeenten Leeuwarden (VO en MBO)

8

Bijlage 3. Preventie vanuit het onderwijs

Passend Onderwijs in en door het SWV VO

Basisondersteuning scholen

In het ondersteuningsplan 2014-2018 van het SWV staat omschreven aan welke indicatoren de basisondersteuning op de scholen van het swv minimaal moet voldoen. Hieronder valt o.a. het vroegtijdig signaleren van leerproblemen en opgroei- en opvoedproblemen in het kader van preventieve interventies en het aanbieden van licht curatieve interventies o.a. op het gebied van dyslexie en dyscalculie.

Extra ondersteuning in de reguliere VO - scholen

Het swv maakt een deel van haar middelen over naar de scholen om binnen de scholen extra ondersteuning te kunnen bieden aan leerlingen die dat nodig hebben. Zij kunnen hiermee binnen hun eigen zorgstructuur eigen keuzes maken (inzet extra formatie voor (extra) ondersteuning binnen de school en/of eigen activiteiten op het gebied van extra ondersteuning). De inzet kan zowel groeps- als individueel gericht zijn. De omvang van deze middelen is tot nu toe gerelateerd aan het budget dat scholen voorheen ontvingen voor lgf leerlingen, maar kan nu breder ingezet worden. De eerste verantwoording van deze middelen vindt momenteel plaats.

Voor specifiek aanbod: zie de inventarisatie die in 2013 samen met regionale werkgroep passend onderwijs noord is gemaakt

Expertisecentrum

De scholen kunnen ondersteuning inroepen van het Expertisecentrum van het SWV. Binnen het expertisecentrum zijn gedragsdeskundigen, consulenten passend onderwijs en specialisten op het gebied van leerproblemen werkzaam. De ondersteuning vanuit het Expertisecentrum bestaat o.a. uit:

- ondersteuning van docenten en teams door het geven van handelingsgerichte adviezen omtrent leerlingen

- professionalisering van de docenten- consultgesprekken met school, ouders en leerlingen- onderzoek van leerlingen- ondersteuning bij opstellen van opp’s (school is verantwoordelijk)- ondersteuning bij toeleiding naar vso – ondersteuning bij terugkeer van leerlingen uit het vso

of gesloten setting naar regulier VO- bemiddeling bij (dreigende) conflicten tussen ouders en school

Uitgangspunt hierbij is: samen naar oplossingen zoeken vanuit een handelingsgerichte optiek; wat heeft de leerling (maar soms ook de docent) nodig?

9

OPDC (NB: niet in alle SWV hetzelfde georganiseerd)

De doelgroep voor het OPDC wordt gevormd door leerlingen in het voortgezet (speciaal) onderwijs. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen de diverse onderwijsniveaus. Het gaat om leerlingen die te maken hebben met een mate van sociaal-emotionele problematiek die de interne begeleidingsmogelijkheden van de eigen school te boven gaat. Hierbij kan gedacht worden aan (een combinatie van) de volgende problemen:

- de leerling vertoont opstandig gedrag en laat zich onvoldoende beïnvloeden door de docenten of de school

- de leerling vertoont regelmatig verbaal of fysiek agressief gedrag - de leerling is bedreigend voor de veiligheid van medeleerlingen en/of personeel - de leerling is onvoldoende bereid zich aan regels en afspraken te houden - er is sprake van een problematiek die het functioneren in groepsverband (ernstig)

bemoeilijkt - er is sprake van een ernstige vorm van concentratieproblematiek waardoor de

leerling of de omgeving ernstige moeilijkheden ondervinden in het functioneren - er wordt door de leerling een onevenredig zware wissel getrokken op de aandacht van de

docent - er wordt door de leerling een onevenredig groot beslag gelegd op de mogelijkheden

van individuele begeleiding, hetgeen ten koste gaat van andere leerlingen met specifieke ondersteuningsvragen

- het functioneren van de leerling wordt door een traumatische ervaring in de privé-situatie, al dan niet tijdelijk, ernstig belemmerd

- er is sprake van een verzuimprobleem - er is sprake van ernstige motivatieproblematiek - er is sprake van gezinsproblematiek

Toelaatbaarheidsverklaringen

Het SWV geeft de toelaatbaarheidsverklaring (TLV) af voor het VSO en is daarmee verantwoordelijk voor de extra ondersteuningsbekostiging binnen de VSO scholen. Hierbij onderscheiden we drie categorieën: laag, midden en hoog.

Per 1 januari 2016 geeft het SWV ook de Aanwijzing voor Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) en de TLV voor praktijkonderwijs (PrO) af en is daarmee verantwoordelijk voor de (extra ondersteunings-)bekostiging van deze vormen van onderwijs.

Voormalige AWBZ middelen

Het SWV beschikt in 2016 nog over een (klein) bedrag aan voormalige AWBZ middelen. Deze middelen gaan voor eht overgrote deel naar VSO cluster 3 scholen. worden daar ingezet voor extra ondersteuning van leerlingen op het gebied van adl en verzorging.

Gewenste ontwikkelingen

Het inrichten van onderwijszorgarrangementen vanuit gedeelde verantwoordelijk met en mede bekostiging door gemeenten

10

Inventarisatie ondersteuningsaanbod: overzicht aanbod door gemeenten en Scholen

Product/dienst Aanbod gemeenten

Aanbod scholen

Ambulant Jongerenwerk x

“Rebound” intern x

Agressie regulatie x

Bijdrage Verwijsindex x

CJG kernteam x

Coördinator CJG x

Counseling x

Diverse subsidies (Stand-By, steunpunt huiselijk geweld, slachtofferhulp, AanZet, Tûmba)

x

Faalangst training x

Faalangst training individuele gesprekken x

Geen zorgaanbod: geen geld x

GZ-psycholoog x

Incident. prod. in kader Sluitende Aanpak x

Jeugd- en Jongerenwerk x

Jeugdgezondheidszorg x

JGZ/GGD x

Jongerencoach x

Jongerenwerk x x

Jongerenwerk op school x

Leerlingbegeleiders x

Lgf-begeleiding x

Maatjesproject x

Maatschappelijk Werk x

Mentoraat x

11

Ontmoetingsplekken in de stad x

Outreachend jongerenwerker x

Overgang VO-MBO x

Remedial hulp x

RMC-consultatieteam x

RMC-functie voortijdig schoolverlaten x

Rots en water x

Rouwverwerking x

School als Werkplaats x

Schoolmaatschappelijk werk x x

Schoolmaatschappelijk Werk Rebound Plus x

Sova training x

Spreekuur leerplicht x

Vertrouwenspersoon x

Verzuimbegeleiding x

VSV/Trajectbegeleiding x

VSV-programmagelden x

Weerbaarheids-training x

ZAT x

ZAT team x

Zorg intern x

Zorg coördinatie/Zorgteam x

Zorgfunctionaris x

Zorgfunctionaris / pedagogisch med. x

Zorgteam intern x

12

In het kader van het gemeentelijk overleg over preventie op scholen wordt hieronder

Beschreven hoe ROC Friese Poort preventief werkt tav zorg en aandacht voor de individuele student.

Bij ROC Friese Poort staat de loopbaan van de student centraal. Hierbij is gekozen voor het onderwijsconcept “actief leren”, waarbij de didactiek gericht is op het leren in plaats van het onderwijzen. Een persoonlijk benadering en inspelen op de persoonlijke leerbehoefte staan in het onderwijsconcept van ROC Friese Poort centraal. Zelf actief, zelf mede verantwoordelijk zijn voor het onderwijsproces van belng.

Vanuit de kernbegrippen persoonlijk, veelbelovend en christelijk wil ROC Friese Poort invulling geven aan persoonlijke begeleiding van studenten, zodat zij hun capaciteiten en ambities optimaal kunnen ontplooien. Van intensieve begeleiding van de student aan het begin van de opleiding naar meer zelfstandig functioneren aan het einde van de opleiding.

Op ROC Friese Poort worden jongeren opgeleid voor beroepen volgens (van 'bovenaf opgelegde') kwalificatiedossiers Het doel van ons onderwijs is: het afleveren van jonge beroepsbeoefenaars aan de maatschappij. Naast het onderwijs op school is er ook een onderdeel BPV ( Beroeps Praktijk Vorming). Zonder medewerking van bedrijfsleven is er geen opleiding. Zonder voldoende BPV is er geen diploma haalbaar. We hebben elkaar nodig.

Op ROC Friese Poort wordt binnen elk opleidingsteam naast het verzorgen van onderwijs, basisbegeleiding geboden aan alle studenten van deze opleiding. Het signaleren van het wel en wee van de student staat daarbij centraal. Het registreren van verzuim en het handelen na verzuim is een belangrijke schakel in onze begeleidingsstructuur. Verzuim is het eerste signaal, dat er iets niet in orde is. Gesprekken met studenten en evt. ouders zijn van groot belang. Hoe eerder je in gesprek gaat met de jongere over zijn problematiek des te beter.

Voor studenten voor wie het reguliere aanbod onvoldoende is en die extra begeleiding en/of aanpassingen nodig hebben, is er een interne begeleidings- ondersteuningsstructuur. Medewerkers van Bureau TAB: Traject Advies en Begeleiding kunnen extra ondersteuning bieden op de gebieden: beroeps-en studiekeuzeproblematiek, leerproblemen en lichte psychosociale problematiek of een combinatie hiervan.

ROC Friese Poort heeft als onderwijsinstelling de primaire taak om onderwijs te verzorgen. Bij de begeleiding van studenten staat het leertraject van de student centraal. Als er sprake is van problematiek wordt nagegaan hoe deze problematiek van de student de studievoortgang belemmert en wat er gedaan kan worden om de belemmering te verminderen, te kanaliseren of weg te nemen. Het is van belang dat onderwijsteam en specialisten van Bureau TAB in een zo vroeg mogelijk stadium ontdekken wat de student zelf en school kunnen bijdragen om het scholingstraject tot een goede afronding te laten komen. De grens aan begeleiding wordt gesteld indien er sprake is van complexe of langdurige problematiek, waardoor het schoolgaan zodanig wordt belemmerd dat uitval dreigt. Voor de behandeling van dergelijke (leer)problemen kunnen studenten doorverwezen worden naar externe instanties.

13

ROC Friese Poort heeft op elke vestiging een eigen structuur die aanhaakt bij de regionale hulpverleningsinstanties. Steeds meer medewerkers van de basis hulpverlening zoals leerplicht, GGD en binnen sommige regio’s ook MEE, en Wellzo, geven adviezen bij lichte problematiek op psychosociaal gebied. Verder wordt steeds meer de eerste contacten gelegd met de hulpverlening die bij complexere problematiek nodig is. Daardoor kan de student eerder starten met een hulpverleningstraject in de regio, dat het best bij hem/haar past. Liefst in combinatie met een opleidingstraject. Student, school en samenleving hebben hierin een gedeelde verantwoordelijkheid.

14

Passend Onderwijs MBO Nordwin College

Binnen Nordwin College heeft elke student een coach. Deze coach is het eerste aanspreekpunt voor de studenten. Zowel op het gebied van studievoortgang, welbevinden, vervolgopleidingen als arbeidsmarkt. De coaches kunnen hierbij gebruik maken van de ondersteuningsstructuur van zorgcoördinatoren, decanen en de backoffice van Het Steunpunt.

Op alle vijf MBO-locaties kunnen studenten gebruik maken van de zorgstructuur op de locatie en daarnaast terecht bij de vertrouwenspersonen. Op de grootste locatie in Leeuwarden is het Steunpunt ingericht. Het Steunpunt coördineert de intakes, begeleidt studenten, regelt tussentijdse in-en uitstroom en treedt op als intermediair in externe contacten voor de locatie.Het Steunpunt is tevens back-office Passend Onderwijs voor alle locaties: Heeft een adviesfunctie voor alle Nordwin vestigingen; begeleidende taak locaties te

ondersteunen en te professionaliseren in het realiseren van arrangementen passend onderwijs.

Kan ingezet worden voor second opinion Heeft een regiefunctie voor de inzet van de S-teams op de locaties Is inzetbaar om de vraag betreffende “zware” ondersteuning te stroomlijnen naar een

Nordwin- brede aanpak voor de beschrijving van arrangementen, waar sprake is van (gediagnosticeerd) onderzoek in het klinisch en subklinisch gebied

In Leeuwarden is sinds een aantal jaren het S-team actief. Het S-team is er voor studenten die knelpunten in hun welbevinden ervaren en ondersteuning kunnen gebruiken. Knelpunten kunnen liggen op het gebied van leren, maar ook bij de thuissituatie of de financiële situatie. Het doel van de inzet van het S-Team is om te voorkomen dat zij voortijdig de school verlaten.Het S-Team bestaat uit teams van stagiaires, meestal afkomstig van opleidingen in de Welzijnssector van het HBO. De stagiaires worden intensief getraind in de werkwijze en methodiek van Het Buro en begeleiden studenten onder supervisie van een teamcaptain vanuit Het Buro.

InvesteringenNordwin College investeert vooral in het vroegtijdig signaleren van problemen bij studenten en het ondersteunen van jongeren om de problemen op te lossen. Deze problemen kunnen te maken hebben met de studie of met persoonlijke problemen. De ervaren korte afstand tussen de stagiaires van het S-team en de studenten draagt substantieel bij aan het voorkomen van verzuim en voortijdig schoolverlaten. Een goede inbedding van het S-team in de zorgstructuur en deskundige externe begeleiding, waarborgen een goede begeleiding van de stagiaires en waar nodig ook zeker van de studenten zelf.

De investeringen in de zorgstructuur bedragen structureel 3,5 fte (1800 studenten). Met het S-team zijn hier 7 stagiaires (4-5 fte) aan toegevoegd.

Professionalisering van de medewerkers in de zorgstructuur en docenten/coaches is jaarlijks onderdeel van het scholingsplan.

FinanciënHet budget dat Nordwin College ontvangt van de overheid na de invoering van passend onderwijs MBO voor Nordwin College is voor 2015 € 138.000,- (ca. 2 fte).

15

Friesland College en passend onderwijs

School Als Werkplaats

Het Friesland College investeert in het versterken van het School Als Werkplaats team, hulpverleners in de klas. Een derde van het totale aantal uitvoeringsuren van deze werkers en de coördinatie van dit team wordt door het Friesland College bekostigd. In totaal zijn dat

4,7 fte’s. Dit zijn docenten met een opleiding en werkervaring in de hulpverlening of het jongerenwerk.

FC supportplan

Daarnaast heeft iedere FC school, een afdeling in het Friesland College, een FC supportplan waarin jaarlijks wordt vastgelegd welke extra activiteiten pedagogisch en didactisch er worden georganiseerd voor studenten die extra begeleiding nodig hebben. In totaal zijn er zeven FC scholen (de zevende school is MBO Life Sciences, onderdeel van het Friesland College en Nordwin College).

Voorbeelden van ondersteuningsactiviteiten binnen deze scholen zijn: - extra begeleiding bij dyslexie/dyscalculie - extra begeleiding bij praktijk/stage van een student - extra begeleiding bij rekenen, Nederlands en Engels i.v.m. invoering van de landelijke MBO examens rekenen, Nederlands en Engels vanaf 2015 - extra trainingen assertiviteit en faalangst Bij alle extra ondersteuning geldt dat er altijd een afspraak is met school, student en ouders om de afspraken vast te leggen in een bijlage bij de onderwijsovereenkomst. Daarin wordt beschreven en regelmatig geëvalueerd wat de school, ouders en studenten aan acties ondernemen.

Daarnaast zijn er op instellingsniveau twee ondersteuningsactiviteiten georganiseerd voor studenten met: - sociaal-emotionele problematiek, de Pitstop een korte time out voorziening van maximaal 6 weken. - loopbaankeuze vragen, FC-XL genoemd voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs of studenten die tijdens hun loopbaan in het Friesland College willen switchen van opleiding.

Professionalisering

Een tweede deel van het FC support plan is de professionalisering. Vanuit de gelden van passend onderwijs wordt geïnvesteerd in verdere scholing van docenten en andere medewerkers in het begeleiden van studenten met moeilijk te begrijpen gedrag.

Dit wordt op verschillende manieren georganiseerd:-Via directe coaching van docenten in de klas.-Via trainingen van docenten en ondersteunend personeel bijvoorbeeld over pesten, omgaan met sociale media en verbreden van het pedagogisch repetoire.

Financiën

Het passend onderwijsbudget in het MBO is een tijdelijk budget. Voor het Friesland College is de inzet voor 2015 1,2 miljoen euro, circa 13 fte’s extra voor 10.000 studenten en in 2016 10 fte’s. De komende jaren vindt er een afbouw in de financiering plaats. Eind 2018 is er geen budget passend onderwijs meer.

16

Oktober 2015

17