Rechtsstaat en democratie

PO - Geschiedenis

1 DECEMBER 2019Pien butter en melanie van de voort

H4B

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

InhoudsopgaveInleiding.................................................................................................................................................2

Theorie..................................................................................................................................................3

Historisch persoon – Pieter Sjoerds Gerbrandy..............................................................................5

Biografie............................................................................................................................................5

Welke politieke denkbeelden had deze persoon?.......................................................................5

Welke rol speelde deze persoon in de politieke geschiedenis?................................................6

Hoe verhield de persoon zich tot zijn tijd (progressief of conservatief)?..................................6

Bij welke partij zou deze persoon zich nu thuis voelen?............................................................6

De excursie...........................................................................................................................................7

Ervaringen van de excursie zelf.....................................................................................................7

Theorie..............................................................................................................................................7

Parlementaire democratie..............................................................................................................9

Interview met een raadslid...............................................................................................................11

Waarom bent u bij de VVD gegaan?...........................................................................................11

Welke doelen wilt u nog bereiken in de politiek?.......................................................................11

Kunt u ons nog iets over de gemeenteraad zelf vertellen?......................................................11

Wat vindt u van de politiek zelf?..................................................................................................12

Welk doel of welke doelen heeft u al bereikt in de politiek?.....................................................12

De stemwijzer.....................................................................................................................................13

Resultaat – Pien.............................................................................................................................13

Resultaat - Melanie........................................................................................................................13

Conclusie............................................................................................................................................14

Deel 1..............................................................................................................................................14

Deel 2..............................................................................................................................................14

Bronvermelding..................................................................................................................................15

1

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

InleidingOp 28 oktober hebben wij een bezoek gebracht aan Den Haag, de politieke hoofdstad van Nederland. Op deze dag kregen wij een rondleiding over het Binnenhof en uitleg over de democratie en politieke regels binnen Nederland. We kregen ook uitleg over de verschillende belangrijke historische personages die een rol speelden binnen onze samenleving vroeger. Na de excursie in Den Haag hebben wij ook nog een interview met een gemeenteraadslid gehad. Alle informatie die wij hebben gekregen in Den Haag en het interview hebben wij verwerkt in dit verslag.

2

Dit is ProDemos. Hier hebben wij uitleg gekregen over ander andere de Eerste en Tweede Kamer. We hebben hier ook allemaal spellen gedaan over politiek en hebben we een soort speurtocht met vragen over de politiek gedaan.

De Tweede Kamer en het gedeelte waar het publiek zit.

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

TheorieEen rechtsstaat is een staat waarin vrijheid en gelijkheid centraal staan voor de burgers.1 Burgers maken hierbij gebruik van bescherming van hun rechten en vrijheden, bijvoorbeeld tegen andere burgers en de overheid. De macht van de overheid wordt beperkt door wetten en regels. Burgers van een rechtsstaat hebben fundamentele vrijheden. Dit betekent dat deze vrijheden het grootste belang hebben. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting: burgers hebben het recht om te zeggen wat ze willen. Binnen een rechtsstaat is de macht verdeeld. Dit wordt gedaan via de Trias Politica, bedacht door Franse filosoof Montesquieu.2 De Trias Politica bestaat uit de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechtsprekende macht. Het doel van de Trias Politica is dat geen één van deze machten de overhand zou kunnen krijgen. Er is dus meer vrijheid voor burgers.  

In Nederland is er dus ook een scheiding van machten.3 De wetgevende macht bestaat uit de regering en het parlement (Eerste- en Tweede Kamer). Wetsvoorstellen komen van de regering; het parlement moet hier wel mee instemmen. De uitvoerende macht bestaat uit de regering. De regering heeft de leiding over ambtenaren (ministeries). De uitvoerende macht heeft alleen het recht om dingen die in de wet staan uit te voeren. De rechterlijke macht bestaat uit rechters en het OM (Openbaar Ministerie). Rechters maken gebruik van wetten, verdragen en eerdere uitspraken. Rechters mogen in onze rechtsstaat ook uitspraken doen die geen voordelen bieden voor de overheid.4 

Binnen de politiek zijn er verschillende stromingen en ideologieën. Vaak wordt er op het nieuws gesproken over zogeheten linkse en rechtse partijen. Links is een aanduiding binnen de politiek voor partijen, personen en andere organisaties. Linkse partijen doelen vooral op het progressivisme, een stroming die gebaseerd is op vooruitgang. Rechts is daarentegen het tegenovergestelde van deze linkse ideologie. Rechts is een aanduiding binnen de politiek voor personen, partijen en andere organisaties. Rechtse organisaties zijn gefocust op het conservatisme, de tegenhanger van het progressivisme. Het conservatisme doelt vooral op het behoud van dingen.

Progressief betekent veranderingsgezind. Dit geldt ook bij progressieve partijen, dit zijn partijen die uitgaan van een zo groot mogelijke persoonlijke vrijheid. Zij vinden dat de staat zich niet zoveel moet bemoeien met de manier waarop mensen willen leven. Voorbeelden van progressieve partijen zijn de VVD, de PvdA, GroenLinks en D66.5 Conservatief betekent behoudend. Dit geldt ook bij conservatieve partijen, dit zijn partijen die uitgaan van een sterk

1 https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/wat-is-een-rechtsstaat/2 https://reserveren.prodemos.nl/uploads/media_items/wat-is-een-rechtsstaat-2016.original.pdf3 https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/wat-is-een-rechtsstaat/de-scheiding-der-machten/4 https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vkndm7nuwdwh/de_trias_politica_in_de_nederlandse

3

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

sturende staat. Zij vinden dat de overheid als plicht heeft om normen te handhaven. Voorbeelden van conservatieve partijen zijn bijvoorbeeld de CDA, SGP en ChristenUnie.6

In de grondwet staan de basisregels die in Nederland gelden. Iedereen in Nederland moet zich aan deze regels houden. In het eerste deel van de grondwet staan de grondrechten, zoals bijvoorbeeld “Vrijheid van meningsuiting”. In het tweede deel van de grondwet staan hoofdstukken over de staatsinstellingen en hoe deze functioneren, bijvoorbeeld over de regering en de Staten-Generaal.7 De volksvertegenwoordiging in een democratie wordt een parlement genoemd. In Nederland heet het parlement de Staten-Generaal, dat bestaat uit de Eerste kamer en de Tweede kamer. Deze moeten zich dus ook aan de grondwet houden. Naast het parlement is er ook nog de regering. De regering bestaat uit de koning en alle ministers van Nederland. De regering is verantwoordelijk voor de begrotingen opstellen en aanpassen en voor de uitvoering van wetgeving en Rijksoverheidstaken.8 Bij het Nederlandse bestuur bestaat ook nog het kabinet. Dit kabinet bestaat uit alle ministers en staatssecretarissen van Nederland. De taken van het kabinet zijn het land besturen, het beleid uitvoeren en het benoemen van commissarissen van de koning, burgemeesters en leden van de rechterlijke macht.9

5 https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/politieke-partijen/indeling-van-partijen/ 6 https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/politieke-partijen/indeling-van-partijen/ 7 https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vi3ak47ajhgk/de_nederlandse_grondwet 8 https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/rijksoverheid/vraag-en-antwoord/wat-is-de-regering-en-wat-is-het-kabinet9 https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/rijksoverheid/vraag-en-antwoord/wat-is-de-regering-en-wat-is-het-kabinet

4

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

Historisch persoon – Pieter Sjoerds GerbrandyBiografie

Pieter Sjoerds Gerbrandy werd geboren op 13 april 1885 in Goënga, bij Sneek en stierf op 7 september 1961 in ‘s Gravenhage.10 Hij was minister-president van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog (3 september 1940 tot 25 juni 1945) en daarvoor advocaat en hoogleraar handels-, burgerlijk proces- en faillissementsrecht. Gerbrandy was onderdeel van een boerengezin wat intensief meeleefde met de politieke en kerkelijke tweestrijd in de tweede helft van de 19e eeuw. Hij volgde het gymnasium aan een internaat in Zetten van 1897 tot 1904 en studeerde ook rechten aan de Vrije Universiteit van Amsterdam in 1904. Tijdens zijn tijd aan de universiteit schreef hij een proefschrift, “Het Heimstättenrecht” (1911) en gaf hij een uitleg over de pogingen om in verschillende landen de ‘Heimatstätte’, de boerderijen helemaal onaantastbaar te maken voor “executie van privaatrechtelijke vorderingen”. Dit houdt in dat er een verhouding is tussen burgers, bedrijven en organisaties. Bij executie van deze vorderingen is het niet mogelijk voor burgers om zelf dingen te beslissen. Hij verdedigde de rechten van deze burgers. Verder wilde hij kleinere boeren steunen door middel van boerenleenbanken.

In 1939 werd Gerbrandy minister van justitie binnen Kabinet-De Geer II. Dit was één van de vier kabinetten die tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gevormd (Londense kabinetten). Toen Gerbrandy deze rol op zich nam, liet hij zijn “eigen” partij, de ARP (Anti-Revolutionaire Partij) in de steek. Hij weigerde deze kans echter niet door de dreigende oorlogssituatie. Op 13 mei 1940 vluchtte hij naar het Verenigd Koninkrijk en werd door Koningin Wilhelmina in september benoemd tot premier van Kabinet-Gerbrandy I. In februari 1945 stapte de socialistische ministers uit zijn kabinet, waarna hij Kabinet-Gerbrandy III organiseerde. Op 12 mei 1945 werd dit kabinet demissionair verklaard, dit betekent dat het parlement hem “in de steek liet”. Gerbrandy is dan ook de enige premier in de Nederlandse geschiedenis die zonder parlement regeerde. In 1947 plande Gerbrandy een staatsgreep met de “Soldaat van Oranje”, de bijnaam voor Erik Hazelhoff Roelfzema. Deze is echter nooit uitgevoerd.11 Vanaf 1948 was Gerbrandy lid van de Tweede Kamer.12

Welke politieke denkbeelden had deze persoon?Van 1920 tot ongeveer 1930 was Gerbrandy positief over de Anti-Revolutionaire Partij, de eerste politieke partij in Nederland (deze partij staat nu bekend als de Christen-Democratisch Appèl, de CDA). Vanaf 1948 was Gerbrandy een lid van de Tweede Kamer. Het proefschrift (“Heimstättenrecht”) geeft aan dat Gerbrandy al

10 https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Sjoerds_Gerbrandy#Levensloop11 https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/oorlogspremier-gerbrandy-plande-staatsgreep-met-soldaat-van-oranje~bce6e781/12 https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Sjoerds_Gerbrandy#Premier

5

Pieter Sjoerds Gerbrandy

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

vroeg bezig was met het socialisme en hoe mensen met elkaar omgingen. Hij wilde verbetering onder de zwakken in onze samenleving. Sinds dit moment is Gerbrandy zich blijven bezighouden met “het sociale vraagstuk”, hoe mensen met elkaar omgaan binnen een samenleving. 

Welke rol speelde deze persoon in de politieke geschiedenis?Pieter Sjoerds Gerbrandy heeft na het studeren van rechten in Amsterdam als advocaat de rechten van de textielarbeiders in het gerechtshof verdedigd. Vanaf 1920 was Gerbrandy lid van de eerste politieke partij in Nederland, de ARP (Anti-Revolutionaire Partij). Hierna is hij tijdens de Tweede Wereldoorlog minister-president geweest in Nederland, en heeft hij met een tiental andere mannen het kabinet-Gerbrandy I in London tijdens de Tweede Wereldoorlog gerund. Later ontstond ook het kabinet-Gerbrandy II.

Hoe verhield de persoon zich tot zijn tijd (progressief of conservatief)?Gerbrandy was zeer progressief. Hij vond (zoals gezegd) het sociale vraagstuk zeer belangrijk, het aangenaam met elkaar omgaan. Vroeger wilden de rijke burgers en adel alles voor zichzelf houden, dit waren conservatieven. Er loopt hier dus een scheiding. Gerbrandy zette zich in voor de zwakken, wat ook te lezen is in zijn proefschrift. Conservatief houdt meer in dat iedereen voor zichzelf moest zorgen en dat de regering alle macht vasthoudt, Gerbrandy wilde dit juist niet.

Bij welke partij zou deze persoon zich nu thuis voelen? Gerbrandy zou zich in de moderne wereld het meest eens zijn met de denkbeelden en standpunten van de SP, oftewel de Socialistische Partij. De SP doet bijvoorbeeld veel aan het probleem dat de arbeidsongeschikte in Nederland hebben over hun uitkering/inkomen. Gerbrandy wilde altijd al de zwakkere zoals de zieken en ouderen helpen, het probleem wat veel arbeidsongeschikte hebben tegenwoordig is volgens mij zeker iets waar Gerbrandy zich voor zou inzetten. Ook steekt de SP veel tijd in onderwijs, zorg en welzijn van de mens. Dit is een belangrijk deel van onze samenleving en hoe we met elkaar omgaan. Zoals al eerder verteld is past dit goed bij de ideeën van Pieter Sjoerds Gerbrandy. 

6

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

De excursieErvaringen van de excursie zelfWij vonden dit beide een erg interessante excursie, ook al had Pien deze excursie vorig jaar ook al meegemaakt. De politieke wereld rondom Nederland wordt meestal fout weergegeven, terwijl er een erg rijke geschiedenis schuilt achter deze wereld. Er zijn een paar belangrijke politieke moorden geweest, zoals bijvoorbeeld die van Floris V, Johan van Oldenbarnevelt en Johan de Witt.

TheorieOns land kent een lange, ingewikkelde geschiedenis waarin zich veel heeft afgespeeld. De rondleiding in Den Haag begon op het Binnenhof, bij een beeld van graaf Willem II. Dit was een geschenk van de Haagse Burgerij in 188513, aangezien graaf Willem II de originele oprichter van het Binnenhofcomplex was. Floris V van Holland was de persoon die de Ridderzaal heeft gebouwd in 1288. Floris V werd uiteindelijk vermoord in 1296 door een groep edelen, die niet blij waren met zijn nieuwe regels (edelen zouden hierdoor in het nadeel worden gebracht).14

Op het Binnenhof bevindt zich ook het kamertje van prins Maurits van Oranje, de zoon van Willem van Oranje. Maurits kreeg tijdens het Twaalfjarig Bestand (periode van twaalf jaar tijdens de Tachtigjarige Oorlog waarin een wapenstilstand was tussen de Republiek en Spanje) ruzie met Johan van Oldenbarnevelt. Dit ontstond doordat er een conflict tussen twee geloofsstromingen uitbrak in de Nederlanden. Van Oldenbarnevelt en Maurits kwamen hierbij recht tegenover elkaar te staan, waarbij ze elkaars plannen dwarszaten. Van Oldenbarnevelt wilde namelijk vrede sluiten met Spanje, terwijl Maurits wilde doorgaan met oorlog voeren. Dit leidde uiteindelijk tot van Oldenbarnevelts dood, nadat hij door Maurits veroordeeld was voor landverraad.

Na de dood van Willem van Oranje II in 1650 begon het Eerste Stadhouderloze Tijdperk. Aangezien Willem III acht dagen na het overlijden van zijn vader werd geboren, was het onmogelijk om een peuter aan te wijzen als nieuwe stadhouder. Deze taak werd toegewezen aan Johan de Witt, die de titel “raadspensionaris” kreeg. Dit bleef hij voor zo’n 20 jaar. Na deze 20 jaar wilde de Witt eigenlijk wel de baas blijven. Dit kon hij alleen bereiken als hij 13 http://www.haagsekaart.nl/10/location/fontein-binnenhof/?themeId=18&mapId=9&markerId=51014 https://www.historischnieuwsblad.nl/middeleeuwen/graaf-floris-v-van-holland.html

7

Verguld standbeeld van graaf Willem II

Standbeeld Johan van Oldenbarnevelt (1954) – Ludwig Oswald Wenckebach

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

“aardig” bleef doen tegen Willem III. Dit deed hij door regelmatig te tennissen (“kaatsen”) tegen Willem III. Op het Binnenhof is dan ook de eerste tennisbaan van Nederland te vinden.

Op een gegeven moment brak de zogeheten “Hollandse Oorlog” (1672-1679) uit. Frankrijk was hier de oorzaak van, nadat ze Nederland (Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) binnenvielen. Dit werd gedaan aangezien Frankrijk behoefte had aan natuurlijke grenzen. Aangezien de Witt geld had gestoken in de “vloot”, maar niet in het verwaarloosde leger (land), gaf de bevolking de Witt de schuld van de tegenslagen in de oorlog (zoals bijvoorbeeld de paniek rond de “Waterlinie” (het vol laten lopen van polders als bescherming). De Witts acties werden later bestempeld als verraad.

Zijn broer, Cornelis de Witt werd opgepakt vanwege hoogverraad en na een list (dat zijn broer hem wilde spreken) werd Johan de Witt in een val gelokt. De woedende menigte buiten de gevangenis sleurde de twee broers naar buiten, naar “Het Groene Zoodje”. Dit was een executieplaats waar van de 14e tot de 18e eeuw gebruik van werd gemaakt. Hier werden de broers vermoord, waarna er lichaamsdelen werden afgesneden (zoals bijvoorbeeld vingers en een tong).

Even buiten de poorten van het Binnenhof bevindt zich het Torentje, de huidige werkplek van minister-president Mark Rutte. Daarnaast bevindt zich het Mauritshuis, wat niet toebehoord aan de hiervoor genoemde prins Maurits van Oranje, maar aan een achterneef met dezelfde naam. Deze Johan Maurits was rijk geworden door de slavenhandel. Het Mauritshuis is sinds 1822 een museum. Tegenover de poorten van het Binnenhof bevindt zich een gebouw met het wapen van Amsterdam. In dit gebouw verbleven de vertegenwoordigers van de Staten-Generaal die naar Den Haag waren gekomen voor vergaderingen. Deze vergaderingen gingen zo lang door, dat het nodig was om een soort hotel in te richten voor deze vertegenwoordigers. Herbergen

8

Het Mauritshuis

Het huis van Johan de Witt

Standbeeld ter nagedachtenis aan de broers de Witt (1916) - Fré Jeltsma

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

waren niet veilig genoeg voor deze vertegenwoordigers: geheimen over de vergaderingen kwamen hier naar boven.15

In de tijd van de Tweede Wereldoorlog was koningin Wilhelmina aan de macht in Nederland. Na de oorlog besloot Wilhelmina dat de democratie moest worden afgeschaft (zuilen moesten worden afgebroken: deze deelde mensen in groepen) en wilde ze meer macht aan de Kroon (koninklijke familie) geven.16 Daarna had ze nog een plan gemaakt om een staatsgreep te plegen. Dit ging uiteindelijk niet door en na haar aftreding nam koningin Juliana de macht over. In Den Haag bevindt zich ook Paleis Noordeinde, het werkpaleis van de koning. Dit paleis bevindt zich dicht bij de regering, wat erg gemakkelijk is voor de koning (bij bijv. vergaderingen). Tegenover het paleis staat een standbeeld van prins Willem I. Boven de poort van dit paleis staat de Franse tekst “Je Maintiendrai”, wat vertaald wordt naar “Ik zal handhaven”. Dit is de laatste zin in een brief die Willem van Oranje schreef nadat hij vogelvrij was verklaard (dit betekent dat hij buiten de wet was geplaatst: iedereen mocht hem vermoorden).

Paleis Noordeinde

Parlementaire democratieNederland heeft een regering dat gebruik maakt van een parlementaire democratie. Burgers kiezen voor volksvertegenwoordigers: leden van de Tweede Kamer, Provinciale Staten en de gemeenteraad.17 Nederlanders met stemrecht (vanaf 18 jaar en de Nederlandse nationaliteit zijn verplicht) stemmen elke vier jaar wie hen gaat vertegenwoordigen in het parlement. Deze vertegenwoordigers bevinden zich in de Eerste en Tweede Kamer en volgen wat er gebeurt binnen het kabinet. Leden van de Provinciale Staten organiseren het beleid van een provincie, terwijl de gemeenteraad dit doet bij een gemeente. In een parlementaire

15 https://indebuurt.nl/denhaag/genieten-van/mysteries/wat-doet-het-wapen-van-amsterdam-op-het-haagse-plein~62325/ 16 https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/politieke-elite-belemmerde-democratie-na-de-oorlog~bc3261fa/17 https://www.tweedekamer.nl/zo_werkt_de_kamer/de_nederlandse_democratie/volksvertegenwoordiging

9

Standbeeld prins Willem I (1845) – Alfred-Emilien comte de Nieuwerkerke

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

democratie is het mogelijk om een eigen politieke partij op te richten.18 Vrijheid van meningsuiting, vrijheid binnen het onderwijs en het verbieden van discriminatie op grond van bijvoorbeeld godsdienst of ras zijn kenmerken van een democratie.

Koningin Wilhelmina wilde na de Tweede Wereldoorlog dus af van deze parlementaire democratie, omdat deze voor veel verdeeldheid had gezorgd voor en tijdens de oorlog.19 Zeker nadat totalitaire ideologieën zoals het communisme, fascisme en het nationaalsocialisme aan hun opmars begonnen, was het zwaar voor de democratie. Nadat deze verandering mislukt was, trad Wilhelmina na enige jaren af. Dit is een voorbeeld van onze parlementaire democratie: de burgers van Nederland moesten niks weten van Wilhelmina’s plannen en lieten dit dan ook weten: de verzuilde samenleving kwam terug.20

Een ander voorbeeld van de parlementaire democratie zijn de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Deze vinden elke vier jaar plaats (maart of mei). De laatste keer vonden de verkiezingen plaats op 15 maart 2017.21 Tijdens deze verkiezingen kiezen Nederlandse burgers de (nieuwe) volksvertegenwoordigers van de Tweede Kamer. Dit is een bekend proces binnen een democratie: burgers brengen hun stem uit en worden ook gehoord.

Nog een voorbeeld van parlementaire democratie zijn de (klimaat)protesten. De regering luistert naar deze manier van actievoeren en mensen maken hierbij gebruik van hun vrijheid van meningsuiting.

18 https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/democratie/vraag-en-antwoord/hoe-richt-ik-een-politieke-partij-op19 https://historiek.net/koningin-wilhelmina-wilde-af-van-partijstelsel/67663/20 https://nl.wikipedia.org/wiki/Wilhelmina_der_Nederlanden#Wederopbouw_en_troonsafstand21 https://www.kiesraad.nl/verkiezingen/tweede-kamer/

10

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

Interview met een raadslidWij hadden een interview met Rina Schenk, van de partij de VVD. Mevrouw Schenk is vijfenvijftig jaar oud en getrouwd. Zij heeft 3 katten en vind het jammer dat ze geen kinderen heeft. Ook heeft mevrouw Schenk een eigen bedrijfje, ze maakt sieraden en sculpturen van glas. Mevrouw Schenk heeft het VWO gedaan op OSG Rooswijk in Zaandijk. Na het eindexamen wist zij niet welke vervolgopleiding passend was en besloot dus om te gaan werken bij de gemeente. Vervolgens heeft mevrouw Schenk 5 jaar bij een gemeente op de afdeling belastingen gewerkt en daarna 15 jaar bij een softwareleverancier voor gemeenten en waterschappen. Nadat mevrouw Schenk al 20 jaar verbonden was aan de gemeentewereld en zij toe was aan een nieuwe uitdaging, heeft zij zichzelf kandidaat gesteld om raadslid te worden.

Waarom bent u bij de VVD gegaan?Mevrouw Schenk heeft sinds zij 18 was altijd gestemd op de VVD. De reden hiervoor was dat zij het heel erg eens was met de uitgangspunten van de VVD, dat je je eigen verantwoordelijk moet nemen en dat je vrijheid hebt in waar je voor wilt kiezen dat vond zij heel erg belangrijk.

Welke doelen wilt u nog bereiken in de politiek?Mevrouw Schenk heeft als doel om de politiek wat dichter bij de inwoners te brengen, want nu is het zo dat heel veel mensen de politiek niet echt volgen en er eigenlijk weinig vanaf weten. Mevrouw Schenk denkt altijd na over “hoe betrek ik de inwoners bij de keuzes die wij maken?”. Zij gaat vaak op pad om met mensen te praten en te vragen wat ze bezighoudt. Op dit moment is mevrouw Schenk bezig met een pilot op het Bertrand Russel College om tijdens een bezoek aan het stadhuis op 2 onderwerpen echt de mening van de scholieren te krijgen en mee te laten tellen bij het maken van het beleid. Mevrouw Schenk vindt dit ook een leuk idee voor onze school!

Kunt u ons nog iets over de gemeenteraad zelf vertellen?De raad heeft 39 raadsleden, dit betekent dat als je echt iets voor elkaar wilt krijgen, je meer dan 19 stemmen nodig hebt. Alle raadsleden komen een paar keer in de maand bij elkaar om te vergaderen. In deze vergaderingen wordt er over de verschillende debatten die er die maand zijn gevoerd gestemd. De woordvoerders van de vele verschillende partijen zitten op de eerste ring waar zij de ideeën van de verschillende partijen presenteren en de debatten hierover behandelen. Op de tweede ring zitten de andere fractieleden met een stem en op de derde ring zitten de overige leden zonder stem. Hieronder vallen de fractieassistenten en de steunfractieleden. Deze mensen hebben geen stemrecht, maar ze draaien wel mee in de fractie en doen mee in de discussies. Aan de lange zijde van de halve cirkel zitten de

11

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

voorzitters van de vergadering, ook de griffier zit hier. De griffier zorgt dat alles in orde is, dat alles online staat en dat alle punten op de agenda worden besproken. Ook de burgemeester is vaak aanwezig bij deze vergaderingen om te zorgen dat alles goed verloopt.

Op maandag avond hebben de meeste partijen hun eigen fractievergadering. Dan bespreek je met de raadsleden en soms met steunfractieleden welke onderwerpen er zijn en wat de meningen daarover zijn. Op donderdagavond is er standaard een vergadering. Je hebt dan 3 keer een beraad. Soms is het zo dat er heel veel stukken zijn waar vergaderd over moet worden, dus dan is er op dinsdag nog een vergadering. Het kost dus best wel veel tijd.

Wat vindt u van de politiek zelf?Mevrouw Schenk vindt politiek heel leuk om te doen, want je hoort veel over wat er in je eigen omgeving gebeurt. Dit is ook een reden dat mevrouw Schenk lokale politiek veel aantrekkelijker vindt dan landelijke politiek. Ondanks het feit dat zij lokale politiek het belangrijkst vindt, vindt zij het toch erg jammer dat er in de raad van de gemeente Zaanstad soms nog steeds op de mens wordt gespeeld. Zij vindt dat het alleen over de inhoud moet gaan en niet over de persoon zelf.

Welk doel of welke doelen heeft u al bereikt in de politiek?Samen met haar collega’s heeft mevrouw Schenk in de vorige periode bereikt dat de bus-brug openging.

12

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

De stemwijzerVoor dit verslag moesten we ook de stemwijzer invullen. Dit is een soort test op https://www.stemwijzer.nl/ waar je door middel van 30 vragen, uitkomt bij de ideale partij om op te stemmen. Hieruit komen dus verschillende resultaten, die soms wel maar soms ook niet bij je passen.

Resultaat – PienStandpunten over het milieu vond ik erg belangrijk. Ook de vraag of Nederland uit de EU moet stappen (“Nexit”) zette me aan het denken: wat als Nederland dit net zoals Groot-Brittannië zou proberen te doen? Brexit vind ik persoonlijk een erg interessant onderwerp, zeker gezien de maatregelen die genomen zouden moet worden om dit succesvol te laten verlopen. Standpunt 16 over asielzoekers vond ik ook vrij belangrijk. Dit standpunt stelde dat asielzoekers die de Middellandse Zee probeerde over te steken, direct teruggestuurd moesten worden naar hun land van herkomst. Ik ben het hier niet mee eens, net zoals de partijen die mij uiteindelijk werden aanbevolen.

Uiteindelijk bleek dat partijen zoals de SP, de PvdA en GroenLinks het beste bij me paste. Ook 50 PLUS werd mij aanbevolen. Dit komt vooral door het feit dat al deze partijen zich vooral inzetten voor het welzijn van mens en milieu. Dit vind ik dus ook belangrijk.

Ik had verwacht dat GroenLinks zich zou bevinden in het rijtje van aanbevolen partijen. Ik ben het eens met een groot aantal van hun standpunten, zoals bijvoorbeeld stelling 26 over de CO2-uitstoot. Deze stelling stelt dat regels over vermindering van de CO2-uitstoot binnen de EU strikter moeten worden nageleefd. Ik ben het hier zeker mee eens, ook al lost dit waarschijnlijk niet het gehele klimaatprobleem op.

Resultaat - MelanieNet zoals Pien vond ik standpunten over het milieu ook heel belangrijk. Ook de vraag over terrorisme vond ik belangrijk, want terrorisme speelt een grote rol. De stelling die ik echt interessant vond was “Asielzoekers moeten evenredig over de EU-lidstaten worden verdeeld.” Het is namelijk iets dat een hele tijd een grote rol heeft gespeeld en iets waar nog steeds discussies over zijn. Ik ben het er persoonlijk wel mee eens, want als het evenredig verdeeld wordt dan zijn er minder problemen en is de kans dat bepaalde landen er heel veel hebben veel kleiner.

Uiteindelijk bleek het dat de partijen PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie het beste bij mij pasten. Ik snap op zich wel dat dit de uitkomst was, want de PvdA bijvoorbeeld vindt dat asielzoekers evenredig over de EU-lidstaten moeten worden verdeeld en daar ben ik het heel erg mee eens en zo waren er nog veel andere standpunten waar ik het ook mee eens was. GroenLinks houdt zich ook veel bezig met het milieu en dat vind ik ook heel belangrijk.

13

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

ConclusieDeel 1Wij vonden dit een erg interessante excursie, waarvan we veel hebben geleerd. Aangezien we niet vaak in directe aanraking komen met de politiek (behalve via het nieuws), was dit een erg verfrissende indruk op de normale lessen. De historische persoon die we onderzocht hebben, is Pieter Sjoerds Gerbrandy. Gerbrandy was dus in de tijd van de Tweede Wereldoorlog minister-president van Nederland (Kabinet-Gerbrandy I), maar dit verliep niet vlekkeloos. Hij plande in het geheim een staatsgreep en liet zijn eigen partij, de ARP in de steek toen hij een baan kreeg aangeboden binnen de regering.

In Den Haag hebben we informatie gekregen over de verschillende grote politieke moorden die plaats hebben gevonden in de geschiedenis van Nederland/Den Haag. Voorbeelden van deze moorden zijn bijvoorbeeld de moorden op Floris V, Johan van Oldenbarnevelt en de gebroeders de Witt. Het is best wel schokkend dat dit gewoon kon gebeuren toen. Verder zijn wij dingen te weten gekomen over koningin Wilhelmina, die de democratie na de Tweede Wereldoorlog totaal wilde veranderen. Voor dat we op deze excursie gingen, wisten wij dit niet.

Deel 2Toen wij deze opdracht kregen begonnen we eerst met de hele opdracht een paar keer doorlezen en kijken of we alles goed begrepen. Daarna maakten we alvast een taakverdeling zodat we in Den Haag ook wisten waar we extra aandacht aan moesten besteden. Pien heeft onderdeel 2 (historisch persoon), onderdeel 3 (de excursie), deel 1 van de conclusie en de opmaak van het verslag gemaakt. Melanie heeft onderdeel 1 (de theorie), onderdeel 4 (het interview) en deel 2 van de conclusie gemaakt. Na Den Haag hebben we onze informatie uitgewisseld en zo zijn we eigenlijk begonnen met het verslag maken. Wat wel een beetje moeizaam verliep was het inplannen van een interview met een raadslid. Voordat wij naar Den Haag gingen hadden wij al een raadslid gemaild, maar daar hadden wij helaas geen reactie van gekregen. Na Den Haag was het voor ons heel lastig om een datum te vinden waarop wij en het raadslid konden. Uiteindelijk is het ons gelukkig wel gelukt. Wat wel goed ging was de taakverdeling en het maken van het verslag zelf. Wij hadden totaal geen discussie over de taakverdeling en waren daar zo mee klaar. Daarnaast hielpen we elkaar en hebben er zo ook voor gezorgd dat het verslag op tijd helemaal af was. Kortom vonden wij dit dus een leuke, maar ook interessante opdracht. Zelf wisten wij namelijk nog niet zo heel veel af van de politiek, dus dit was ook heel informatief.

14

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

BronvermeldingAckermans, M. (1995, Mei 5). Politieke elite belemmerde democratie na de oorlog. Opgehaald van

volkskrant.nl: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/politieke-elite-belemmerde-democratie-na-de-oorlog~bc3261fa/

Bootsma, P. (2019, Oktober 19). Koningin WIlhelmina wilde af van partijstelsel | Historiek.net. Opgehaald van historiek.net: https://historiek.net/koningin-wilhelmina-wilde-af-van-partijstelsel/67663/

De Nederlandse Grondwet. (sd). Opgehaald van denederlandsegrondwet.nl: https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vi3ak47ajhgk/de_nederlandse_grondwet

De Trias Politica in de Nederlandse Grondwet . (sd). Opgehaald van denederlandsegrondwet.nl: https://www.denederlandsegrondwet.nl/id/vkndm7nuwdwh/de_trias_politica_in_de_nederlandse

Hoe richt ik een politieke partij op? | Rijksoverheid.nl. (sd). Opgehaald van rijksoverheid.nl: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/democratie/vraag-en-antwoord/hoe-richt-ik-een-politieke-partij-op

Hoogland, J. (2018, September 30). Wat doet het wapen van Amsterdam op het Haagse plein? Opgehaald van indebuurt.nl: https://indebuurt.nl/denhaag/genieten-van/mysteries/wat-doet-het-wapen-van-amsterdam-op-het-haagse-plein~62325/

Informatie over politie | Wat is een rechtsstaat. (sd). Opgehaald van prodemos.nl: https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/wat-is-een-rechtsstaat/

Lavèn, A. (2012). Graaf Floris V van Holland (1254-1296) - Historisch Nieuwsblad. Opgehaald van historischnieuwsblad.nl: https://www.historischnieuwsblad.nl/middeleeuwen/graaf-floris-v-van-holland.html

Pieter Sjoerds Gerbrandy - Levensloop. (2019, December 1). Opgehaald van wikipedia.org: https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Sjoerds_Gerbrandy#Levensloop

Pieter Sjoerds Gerbrandy - Premier. (2019, December 1). Opgehaald van wikipedia.org: https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Sjoerds_Gerbrandy#Premier

Pieter Sjoerds Gerbrandy. (2019, Oktober 11). Opgehaald van wikipedia.nl: https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Sjoerds_Gerbrandy

ProDemos. (sd). De scheiding der machten - ProDemos. Opgehaald van prodemos.nl: https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/wat-is-een-rechtsstaat/de-scheiding-der-machten/

ProDemos. (sd). Indeling van Partijen - ProDemos. Opgehaald van prodemos.nl: https://prodemos.nl/kennis-en-debat/publicaties/informatie-over-politiek/politieke-partijen/indeling-van-partijen/

ProDemos. (sd). Wat is een rechtsstaat 2016 original. Opgehaald van prodemos.nl: https://reserveren.prodemos.nl/uploads/media_items/wat-is-een-rechtsstaat-2016.original.pdf

15

Rechtsstaat en democratie 1/12/2019

Rol politieke partijen | Democratie | Rijksoverheid. (sd). Opgehaald van rijksoverheid.nl: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/democratie/rol-politieke-partijen

Tromp, J. (2015, November 19). Oorlogspremier Gerbrandy plande staatsgreep met Soldaat van Oranje. Opgehaald van volkskrant.nl: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/oorlogspremier-gerbrandy-plande-staatsgreep-met-soldaat-van-oranje~bce6e781/

Tweede Kamer | Verkiezingen | Kiesraad.nl. (sd). Opgehaald van kiesraad.nl: https://www.kiesraad.nl/verkiezingen/tweede-kamer/

van der Krogt, P., & van der Krogt, R. (2005, November 6). Den Haag - Johan van Oldenbarnevelt. Opgehaald van standbeelden.vanderkrogt.net: https://standbeelden.vanderkrogt.net/object.php?record=ZH15bc

van der Krogt, R., & van der Krogt, P. (2005, November 6). Den Haag - Johan de Witt. Opgehaald van standbeelden.vanderkrogt.net: https://standbeelden.vanderkrogt.net/object.php?record=ZH15ax

van der Krogt, R., & van der Krogt, P. (2005, November 6). Den Haag - Prins Willem I. Opgehaald van vanderkrogt.net: https://vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=ZH15ag

Volksvertegenwoordiging | Tweede Kamer der Staten-Generaal. (sd). Opgehaald van tweedekamer.nl: https://www.tweedekamer.nl/zo_werkt_de_kamer/de_nederlandse_democratie/volksvertegenwoordiging

Wat is de regering en wat is het kabinet? | Rijksoverheid.nl. (sd). Opgehaald van rijksoverheid.nl: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/rijksoverheid/vraag-en-antwoord/wat-is-de-regering-en-wat-is-het-kabinet

Werking parlementaire democratie | Democratie | Rijksoverheid. (sd). Opgehaald van rijksoverheid.nl: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/democratie/werking-parlementaire-democratie

Wilhelmina der Nederlanden - Wederopbouw en troonsafstand. (2019, November 19). Opgehaald van wikipedia.org: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wilhelmina_der_Nederlanden#Wederopbouw_en_troonsafstand

16