Legal Culture 2015

Organisatie: Wibo van Rossum, Agnes Schreiner

Voor deze sessie willen we iedereen uitnodigen om expliciet te maken in welke zin “Legal Culture” in

recent onderzoek door hem/haar is geoperationaliseerd of geconceptualiseerd. We willen nagaan of

er een 21ste eeuws concept in omloop is dat kan wedijveren met concepten van eerdere eeuwen.

Neem een beroemde uit de 18de eeuw, de eeuw van het “tableau denken” als we Michel Foucault

(Les mots et les choses, une archéologie des sciences humaines, 1966) mogen geloven en er geordend

wordt naar de zichtbare kenmerken. We denken aan de these van de onontkoombare relatie tussen

recht en nationale kenmerken van Montesquieu in De l’esprit des lois:

“It would be highly unlikely that the laws of one nation could suit another; laws should be relative to

the physical characteristics of the country, for the climate, to the quality of the terrain, it’s location

and extent; to the style of life of it’s inhabitants whether farmers, hunters or shepards, to the degree

of liberty permitted by it’s constitution, to the inhabitants religion, inclinations, riches, number,

commerce, moreys, and customs.”1

Anders dan in de 18e zoekt de 19de eeuw naar de essentie van de legal culture (Volksgeist, Savigny),

naar de historie en naar de evolutie (Durkheim, Maine). Cultuur is dan onlosmakelijk verbonden met

traditie.

De 20ste eeuw brengt ons moderne en postmoderne cultuurbegrippen. Cultuur is dan nieuw, anders

dan ooit respectievelijk volledig losgezongen van een historische ontwikkeling. Cultuurelementen

worden in nieuwe arrangementen en constellaties gevat. (Watson, Teubner versus Legrand).

Wat brengt ons de 21ste eeuw? Onlangs hoorden we beweren dat er geen legal tradition is maar

enkel legal organisation. Economisch, practisch, functioneel en dan toevallig anders maar om het

1 La loi, en général, est la raison humaine, en tant qu'elle gouverne tous les peuples de la terre; et les lois politiques et civiles de chaque nation ne doivent être que les cas particuliers où s'applique cette raison humaine.

Elles doivent être tellement propres au peuple pour lequel elles sont faites, que c'est un très grand hasard si celles d'une nation peuvent convenir à une autre.

Il faut qu'elles se rapportent à la nature et au principe du gouvernement qui est établi ou qu'on veut établir, soit qu'elles le forment comme font les lois politiques, soit qu'elles le maintiennent, comme font les lois civiles.

Elles doivent être relatives au physique du pays; au climat glacé, brûlant ou tempéré; à la qualité du terrain, à sa situation, à sa grandeur; au genre de vie des peuples, laboureurs, chasseurs ou pasteurs. Elles doivent se rapporter au degré de liberté que la constitution peut souffrir; à la religion des habitants, à leurs inclinations, à leurs richesses, à leur nombre, à leur commerce, à leurs mœurs, à leurs manières.

even hetzelfde. Correctie: niet ‘om het even’, maar ‘wat de beste oplossing biedt’. Stappen we dan

heen over de vraag waarom het toch/toevallig anders is? Schuilt er in convergeren niet altijd

divergeren?

Hoe komt het dat in de jongste, derde editie van Cultures and Organisations (2010), uitgebreid met

het werk van Michael Minkov, de relatieve onderlinge verschillen tussen nationale culturen zich nog

steeds laten indexeren? Minkov was in staat om de studie van Hofstede & Hofstede te valideren met

zijn onderzoek naar de recentere World Values Survey (2007).2 Naast globaliseringstendensen blijft

het recht (net als de statistiek) nationaal georganiseerd, zoals ook de rechtenstudies per home

university verschillen.3

2 Ook andere onderzoekers en ander onderzoek (Chinese Values Survey, European Values Survey) droegen bij.

3 De organisatoren hebben in hun onderwijs in Comparative Legal Cultures (Van Rossum, UU) en Anthropology of European Private Law (Schreiner, UvA) herhaaldelijk kunnen constateren dat er grote verschillen in het werk en de aanpak van de buitenlandse studenten bestaan.