Hoofdstuk 5 Embryonale ontwikkeling bij de mens

Menstruatie cyclus

De menstruatiecyclus is een periodieke verandering in het lichaam van de geslachtsrijpe vrouw tussen de puberteit en de menopauze. De cyclus heeft te maken met de eicelrijping en het klaarmaken van het lichaam voor mogelijke zwangerschap. De menstruatiecyclus heeft dus te maken met de vruchtbaarheid van de vrouw. De gemiddelde duur van een normale menstruatiecyclus bedraagt 25 tot 35 dagen, maar kan uiteenlopen van 21 dagen tot drie maanden. Het verloop wordt gecoördineerd door hormonen.

Hormonaal verloop

Volgens conventie is de eerste dag van de menstruatiecyclus, die dag waarop de vrouw begint te menstrueren. Hormonaal gezien wordt de cyclus in twee delen verdeeld. De eerste fase is de folliculaire fase, de tweede na de eisprong de luteale fase.

Tijdens de folliculaire fase scheidt de hypofyse (in de hersenen) follikel stimulerend hormoon (FSH) af dat de granulosacellen van een follikel zal stimuleren tot groei. FSH zorgt ervoor dat de granulosacellen gelegen in het ovarium oestradiol gaan produceren. Zodra oestradiol concentratie boven een bepaalde waarde kom te zitten, wordt door de hypofysevoorkwab een grote hoeveelheid LH aan de circulatie afgegeven. Meerdere follikels (een zogenaamd cohort), gelegen in de eierstok en bevatten elk een eicel.De follikels produceren gedurende deze fase van de cyclus oestrogeen. Als de grootste follikel ongeveer een diameter van 17-20 mm bereikt heeft zal de hypofyse piekgewijs luteiniserend hormoon (LH) produceren, waarna de follikel ongeveer 36 tot 48 uur zal springen.Het geproduceerde oestrogeen zorgt voor groei van het endometrium in de baarmoeder.Deze periode van menstruele cyclus heet daarom ook proliferatieve fase. Deze fase is wisselend in duur (7 tot 21 dagen). Dit heeft gevolgen voor de vruchtbare periode.

De tweede fase wordt luteale fase genoemd en begint op het moment dat de follikel gesprongen is, en de eicel er uit verdwenen is. De granulosacellen van het follikel veranderen

van vorm en worden granulosa luteïnecellen. Onder invloed van het LH zullen deze granulosa luteïnecellen progesteron gaan produceren. Het follikel zonder eicel wordt geel lichaam genoemd en zal nog enkele dagen de productie van progesteron blijven voortzetten. Onder invloed van de progesteron (en ook oestrogenen) verandert het baarmoederslijmvlies waarbij de slijmklieren secreet produceren en afgeeft, en zo klaargemaakt wordt voor de innesteling van het embryo. Deze fase heet daarom ook wel de secretoire fase. Als dit geel lichaampje enkele dagen later stopt met de hormoonproductie, doordat het niet ondersteunt wordt door een zwangerschap geproduceerd hormoon hCG, zal het baarmoederslijmvlies ten gronde gaan en een bloeding optreden.Deze fase duurt bij 10% van de vrouwen met een regelmatige cyclus ongeveer 14 dagen, maar blijkt te kunnen variëren van 7- 19 dagen. Bij vrouwen met een onregelmatige cyclus is de onzekerheid nog groter. Meer dan 70% blijkt vruchtbaar voor de 10 of na de 17 dag van de cyclus. De eisprong kan ongeveer 14 dagen voor de volgende menstruatie geschieden, maar ook veel eerder of later. Dus niet noodzakelijk rond de 14e cyclusdag. Het tijdstip van de eisprong kan dus niet bepaald worden door enkel een aantal dagen te tellen sinds het begin van de cyclus of terugtellen vanaf het eind van de cyclus; vooral als de duur van cyclus van de vrouw onregelmatig is.

Invloed op de baarmoeder

In de eerste helft van de menstrule cyclus, de folliculaire fase, zal de binnenwand van de baarmoeder, het baarmoederslijmvlies ofwel het endometrium, groeien onder invloed van oestrogeen. Het endometrium wordt dikker door celgroei (proliferatie). Deze fase heet daarom ook wel de proliferatieve fase. Het maakt zich klaar voor innesteling van een embryo. Na de eisprong in de eierstok wordt in de follikel, nu corpus luteum genaamd, voornamelijk progesteron geproduceerd. Dit hormoon zorgt er voor dat endometrium slijmbekercellen hun secreet in de endometriumklieren uitstorten. Daarom heet deze fase ook wel de secretoire fase. Na de 5e dag na de eisprong is het endometrium optimaal voor een innesteling. Waarschijnlijk zit in het secreet stoffen die dit innestelingsproces reguleren. Indien een embryo innestelt zal het zelf een hormoon produceren, het zwangerschapshormoon hCG. Dit zorgt er voor dat het corpus luteum nog tijdelijk blijft bestaan waardoor progesteron geproduceerd blijft worden tot ongeveer de 7-8e week van de zwangerschap. Hierna neemt de moederkoek (placenta) de productie van progesteron over. Als een zwangerschap uitblijft zal het corpus luteum ten gronde gaan en de productie van progesteron stoppen. Daling van

progesteron zorgt voor verval van endometrium, en dan uiteindelijk afstoting gevolgd door een vaginale menstruele bloeding. Deze bloeding verschilt van vrouw tot vrouw en van cyclus tot cyclus, maar duurt normaal 3 tot 7 dagen waarbij er een totaal bloedverlies is van rond de tien centiliter (vergelijkbaar met een half kopje).

De eicellen

De eicel is de grootste menselijke cel. De eicellen bevinden zich in follikels in de eierstokken. Gedurende de embryonale ontwikkeling van een vrouwelijke foetus worden de eicellen gevormd. In de twintigste zwangerschapsweek zijn er ongeveer zeven miljoen follikels. Tijdens de verdere ontwikkeling in de baarmoeder gaat een fors aantal verloren, waardoor bij de geboorte nog 'slechts' één miljoen follikels resteren. Zodra een vrouw haar eerste menstruatie krijgt, zijn er nog zo'n 400.000 follikels over. Tijdens de menstruatiecyclus groeien er een aantal follikels onder invloed van het FSH.De follikel met de meeste receptoren voor dit hormoon zal het sterkst reageren, en het snelst en grootst groeien, om uiteindelijk als eerste te ovuleren. In welke van de twee eierstokken deze follikel rijpt, is door toeval bepaald. Wanneer toch een tweede follikel ovuleert, zullen er dus twee eicellen vrijkomen tijdens één cyclus. In dit geval kunnen er dus twee bevruchtingen plaatsvinden, hetgeen tot een twee-eiïge tweeling kan leiden. De meeste follikels die in een cohort groeien zullen ten gronde en dus verloren gaan atretisch.

In geval van hormoonstimulatie, voor bijvoorbeeld in-vitrofertilisatie (IVF) zullen de anders atretische follikels wel kunnen doorgroeien. Het hoogste aantal gerijpte eicellen dat bij de mens ooit geteld is bij een dergelijke stimulatie, is 128. Meestal echter zijn er bij jonge vrouwen zo’n 10 eicellen die rijpen bij hormoonstimulatie.

Bij de eisprong barst het follikel en moet de eicel haar weg vinden naar de eileider (tuba ovaria). Ze wordt voortbewogen door de golfslag van bewegende trilhaartjes in de eileider. De bevruchting van de eicel gebeurt waarschijnlijk reeds in de eileider. Hierdoor ontstaat een embryo. Na enkele dagen bereikt het embryo de baarmoeder, waar het zich zal trachten in te nestelen indien het bevrucht is. Onbevrucht bereikt het de baarmoeder meestal niet levend, want een eicel blijft onbevrucht slechts 12-24 uur in leven na de eisprong.

Vruchtbaarheid tijdens de menstrualtiecyclus

Sperma cellen leven veel langer dan eicellen, welke ongeveer 24 uur in leven blijft, en kunnen in het lichaam van de vrouw soms 3 à 4 dagen overleven. Dit betekent dat coïtus tot 4 dagen vóór de eisprong en 2 dagen na de eisprong kan leiden tot zwangerschap, omdat overlevende spermacellen dagen na de geslachtsgemeenschap nog de eicel kunnen bevruchten. De vruchtbaarste dag is 2 dagen voor de eisprong.Indien zwangerschap gewenst is, is het dus aangewezen reeds enkele dagen voor de vermoedelijke eisprong geslachtsgemeenschap te hebben.

Bevruchting

Tijdens de geslachtsgemeenschap worden honderden miljoenen zaadcellen in de schede van de vrouw uitgestoten. Slechts een klein deel van de spermacellen overleeft de tocht naar de baarmoederhals, die overigens vol hindernissen zit. Om deze hindernissen te kunnen trotseren hebben de zaadcellen een “energiepakket” bij zich. Vlak achter de kop van de zaadcel ligt een hoeveelheid mitochondriën.  Deze vormen de krachtbundels van de zaadcel. De energie die deze mitochandriën leveren is genoeg voor urenlange beweging van de zaadcel zonder dat daar extra energie voor nodig is. De energie die de zaadcel in goede “conditie” ,verkrijgt van de mitochondriën is over het algemeen genoeg om de bevruchting te kunnen voltooien. Heeft de zaadcel toch niet genoeg energie om de bevruchting te voltooien neemt hij brandstof op uit de afscheiding van de eileider.  

Achterste gedeelte van de zaadcel met mitochondrien

Tijdens de eisprong maken kleine kliertjes in de baarmoederhals, die normaal afgesloten zijn met een ondoordringbare slijmprop, een vloeistof waardoor ze ongeveer vierentwintig uur open zijn. De zaadcellen krijgen zo de kans om in deze korte tijd gemakkelijker de baarmoeder binnen te dringen. Maar in de wand bevinden zich veel inhammen en doodlopende gangetjes. Veel spermacellen blijven hierin steken.

De wand van de baarmoederhals is, evenals de baarmoeder en eileider, bedekt met trilharen. Tussen de dikke bossen trilharen zitten klieren die een afscheiding produceren die bijdraagt aan de rijping van de zaadcellen. Bovendien zorgen de trilharen ervoor dat de zaadcellen makkelijker de baarmoeder bereiken. Ze wuiven in de richting van de baarmoeder, zodat de zaadcellen zich altijd stroomopwaarts bewegen. Sommige zaadcellen zijn in slechtere staat en worden té snel “moe”.

Zo’n vier tot vijf uur na de bevruchting bereiken enkele duizenden zaadcellen de eileider, het ovarium. Deze zaadcellen hebben de moeilijke tocht overleefd. Velen gaan niet opzoek naar een eicel maar “zwemmen” de eicel voorbei. Enkele tientallen zaadcellen proberen om de wand van de eicel te doorboren, om daadwerkelijk tot een samensmelting van de twee kernen te zorgen.

De eicel is omringd door follikelcellen uit het ovarium. De follikelcellen dienen als voedingscellen. Veel van deze voedingscellen zijn al afgevallen tijdens het vervoer door de eileider, maar er zijn er nog té veel om de zaadcellen te kunnen laten passeren. De zaadcellen hebben kopkappen, het acrosoom. Deze kappen bevatten enzymen die de zaadcel helpen bij het verwijderen van de follikelcellen. De kappen verdwijnen geleidelijk en het enzym komt vrij.

         

Een aantal zaadcellen dringt zo door de follikelcellen heen, en raken de eischil . De eischil is een laag eiwitten die de eicel omgeeft. Aan de eischil bevinden zich bindingsplaatsen. De zaadcellen kunnen zich aan deze bindingsplaatsen hechten. Zodra een zaadcel in contact komt met een bindingsplaats, staat hij enzymen af die ervoor zorgen dat de eischil plaatselijk wordt afgebroken.

De zaadcel dringt door tot het celmembraan van de eicel, door zijn staart zo te bewegen dat de kop draaibewegingen maakt, zodat een effect ontstaat dat te vergelijken is met dat van een boorijzer. De membranen van zaadcel en eicel versmelten met elkaar. Deze versmelting zorgt voor een reactie waarbij de bindingsplaatsen en andere zaadcellen worden vernietigd. Zo wordt voorkomen dat een tweede zaadcel ook binnen kan dringen en er meer dan één set chromosomen in de eicel terecht komt.

Zodra de kop van de zaadcel binnen is wordt een chemisch proces in werking gezet waarbij de staart van de zaadcel wordt afgebroken. Dit simpel weg omdat hij niet meer nodig is. 

   

De kern van de zaadcel dringt binnen in het cytoplasma van de eicel, waar de kern van de eicel ligt verborgen. De twee kernen die beide het erfelijke materiaal bevatten worden naar elkaar toegetrokken en zullen versmelten. De bevruchting is voltooid!!

.

Ontwikkeling in de baarmoeder

Een paar uur na de versmelting tussen beide kernen vinden de eerste delingen plaats. De cellen worden niet groter. Deze delingen worden klievingdelingen genoemd. Na de eerste deling heeft de eicel twee cellen.

De spieren van de eileider trekken zich nu en dan samen en dankzij miljoenen trilhaartjes op het slijmvlies van de eileider wordt de eicel langzaam in de richting van de baarmoeder gevoerd. Om de twaalf tot vijftien uur vindt een deling van de cellen plaats. Het vervoer per eileider is de meest kritieke tijd voor het klompje cellen. Er zijn talloze inhammen in het slijmvlies waarin het klompje cellen gemakkelijk kan blijven steken. Normaal zijn de eicel en het slijmvlies in de eileider niet in contact met elkaar maar tijdens het vervoer van de bevruchte eicel zorgt het slijmvlies ervoor dat er veel stoffen naar de eicel stromen om zo te zorgen voor een stabiel milieu waar de eicel goed in kan gedijen.

Bij de overgang van het brede naar het smalle gedeelte van de eileider bevindt zich een versperring in de vorm van een kringspier. De eicel kan niet door deze kringspier heen. Door de productie van progesteron ontspant de kringspier zich en kan de tocht verder gaan. Het

vervolg van de tocht door het smalle gedeelte van de eileider duurt een aantal uur. De ruimte is in dit gedeelte zo nauw dat de eicel zich door de slijmvliesbanen moet dringen, waarbij de kans op blijven steken zeer groot is.

Als het klompje cellen de baarmoeder heeft bereikt bestaat het uit zo’n 100 cellen. Dit klompje cellen wordt het blastocyste genoemd.

De blastocyste moet nu gaan zorgen dat het een plaats vindt in het baarmoederslijmvlies om zich in te nestelen. En dat het zijn aanwezigheid kenbaar maakt aan de vrouw. In de baarmoeder is veel plaats, en de cel kan flink in grote toenemen.

De innesteling

De bevruchte eicel glijdt de baarmoeder binnen, en gaat opzoek naar een plaatsje om zich te nestelen. Het baarmoeder slijmvlies is onder invloed van hormonen dikker geworden.

De blastocyste zoekt zijn weg over het slijmvlies van de baarmoeder. De schaal die nog aanwezig is, de zona pellucida, verhindert dat de blastocyste direct kan innestelen. Het ontdoet zich daarom van de schaal. De blastocyste is nu groter dan de schaal en kan zich vrij gaan uitdijen, om zich vervolgens in te nestelen in het baarmoeder slijmvlies.

De cellen in de blastocyste beginnen zich nu ook te differentiëren. De buitenste laag cellen, het trofoblast, de bovenste helft is het embryo in wording, de kiemschijf en de onderste helft vormt de toekomstige moederkoek oftewel de placenta. De hechtsteel vormt de verbinding tussen trofoblast en kiemschijf, en maakt transport van stoffen mogelijk.

Het trofoblast heeft kleine uitsteeksels van suikermoleculen gevormd, vili. Deze komen overeen met de structuur van het baarmoederslijmvlies. Zo kan het blastocyste zich goed vastzetten in het slijmvlies, wat van belang is voor een goed transport van stoffen. De vili zorgen namelijk voor opname van zuurstof uit de bloedvaten van de baarmoederwant en afgifte van koolstofdioxide en andere afvalstoffen aan het bloed van de vrouw.

Als de blastocyste net ingenesteld is, treden er veel reacties op om ervoor te zorgen dat het blastocyste zo goed mogelijk beschermd is en in ideaal milieu verkeerd. De blastocyste staat een stof af dat zijn aanwezigheid kenbaar maakt.

Het baarmoederslijmvlies wordt dikker en de baarmoedermond wordt afgesloten door een slijmprop. De spieren in de baarmoederwand worden zachter en elastischer. Ook de hormoon huishouding van de vrouw moet worden aangepast. Vanuit de eierstok, komt het hormoon progesteron vrij. Deze geeft een signaal af naar de hypofyse, zodat er geen menstruatie meer plaats vindt.

Ook het immuunsysteem van de vrouw wordt onderhanden genomen. de algehele weerstand van de vrouw neemt af. Het zou anders de ingenestelde blastocyste kunnen zien als indringer, omdat het bestaat uit vreemde eiwitten. Dit wordt voorkomen doordat cellen in het blastocyste chemische stoffen produceren die de afweer in de baarmoeder verzwakken.

Amnion en chorion

De cellen die zich nu in de blastocyste bevinden zijn in tegenstelling tot in de stadia hiervoor allemaal verschillend. Ze bevatten het bouwplan voor het toekomstige kindje. In elke cel ligt een groot aantal genen die bepalen welk onderdeel van het bouwplan welke cel uit gaat voeren. Dit wordt celdifferentiatie genoemd.

In de kiemschijf ontstaan twee holten gevuld met vocht, uit het omhulsel van één van deze twee holtes vormen zich samen met een groot deel van het trofoblast twee vruchtvliezen. Het amnion en het chorion. De andere holte vormt de dooier zak, waar de eerste bloedcellen worden gevormd. Uit de groep cellen tussen beide holten ontwikkelt het embryo zich.

1: Chorion

2: Amnion

3: Plaats waar het embryo zich gaat ontwikkelen

4: Allentois

5: Placenta

6: Dooierzak

De drie kiemlagen en hun functies

Drie weken na de bevruchting is het embryo nauwelijks 2 millimeter groot. Er hebben zich drie kiembladen ontwikkeld waaruit een compleet mens gaat ontstaan. Op de plaats waar het amnion en chorion elkaar raken wordt het embryo gevormd. Op die plaatsen vormen het ectoderm om het amnion en het endoderm om het chorion een dubbele laag. Na en paar dagen gaan enkele cellen van het ectoderm migreren tot een laag die tussen het ectoderm en endoderm geklemd zit. Het mesoderm.

Het ectoderm, het buitenste kiemblad kan worden verdeeld in twee lagen. Het binnenste van het ectoderm verdikt zich tot het neuraal ectoderm. Het omgevende ectoderm is het oppervlakte ectoderm of ook wel epidermale ectoderm.

Ectoderm

Uit het oppervlakte ectoderm vormen zich opperhuid,haar,nagels en talg-, zweet-, melk-, traan- en speekselklieren. Ook het reukepitheel, de lens en het binnenoor worden gevormd uit deze laag evenals de hypofyse voorkwab.

In het neuraal ectoderm worden het centraal zenuwstelsel, het netvlies, de hypofyse achterkwab, de diepe delen van de grote hersenen (ganglia), zenuwen, kieuwboog kraakbeen, het bijniermerg en de pigmentcellen.

Mesoderm

De eerste laag van het mesoderm is de chorda. Deze dient als staafvormig steunorgaan. Omdat de chorda precies in het midden ligt wordt het ook wel axiale mesoderm genoemd. Aan weerskanten van de chorda ontstaan nog 3 lagen. Het paraxiala-, het intermediaire-, en het laterale- of zijplaat mesoderm.

Het praxiale mesoderm vormt zich en er treed een gelijkmatige structuur van een soort bolletjes op, de somieten. De somieten van het praxiale mesoderm zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de wervelkolom, de ribben, de dwarsgestreepte spieren, de lederhuid en het vetweefsel van de huid. Het intermediaire mesoderm worden de toekomstige geslachtsklieren gevormd. Ook de nieren komen uit dit deel van het mesoderm.

In het laterale mesoderm worden alle gladde spieren van de ingewanden gevormd en de motor van dit toekomstige mens , het hart.

Entoderm

Het entoderm vormt zich zo, dat er aan de dooierzak vast een buis ontstaat, de dooierzaksteel. Bovendien worden uit het entoderm ook het dekweefsel van het ademhalingsstelsel, het darmstelsel en van de schildklier en derivaten kieuwzakken.

Vorming van het embryo

De drie kiemlagen die aanwezig zijn liggen in de vorm van een cirkel. Om de vorm van het bekende oerdiertje aan te kunnen nemen moet er heel veel gebeuren. Ten eerste moet bepaald worden wat de boven en de onderkant van het embryo wordt. Dit doet het met behulp van de chorda, het staafvormige steunorgaan. Deze bepaald waar de rug van de baby komt en ook wat boven en onderkant van het kind worden. De plaats van het hoofd wordt gekozen wanneer er aan één van de uiteinde van de chorda een klein plaatje te voorschijn komt. Dit is

de mondplaat. Op deze plaats wordt een gat door de drie kiembladen gemaakt waar de mond wordt gevormd. Aan de andere kant van de chorda verschijnt ook een plaatje. De anale plaat. Op deze plaats zal de anus worden gevormd. Nu weet het embryo wat de voor en achterkant moet worden, en kan het beginnen aan de vormgeving.

Het embryo gaat aan de randen omkrullen, net zo lang tot de punten elkaar raken. Boven de chorda ontstaat zo een groef, die tijdens het vouwen steeds dieper wordt. 

Als de punten elkaar raken is het embryo getransformeerd in een holle bal.

De ectoderm die de huid gaat vormen ligt aan de buitenkant. Het endoderm zit aan de binnenkant en is een eenvoudig darmkanaal.  Uit dit darmkanaal, dat bedekt is met slijmvliezen zullen ook de longen en de urinewegen ontstaan. De ruimte tussen darmbuis en huid wordt opgevuld door het mesoderm. De chorda loopt boven de darm, van voor naar achter. Simpelweg is te stellen dat aan het begin van deze darm de mond gevormd wordt en aan het eind de anus.

Het embryo heeft inmiddels ook alle beschermende vliezen aangemaakt. De dooierzak is verhuisd naar de buik van het embryo, op hoogte van de navel in wording. Achter de dooierzak zit nog een klein blaasje. Dit blaasje, allantois, zal uiteindelijk de blaas en de navelstreng vormen. Door het samenvouwen van het embryo wordt ook een bescherming voor de vrucht aangelegd. Het amnion is helemaal om het embryo heen gevouwen en is gevuld met amnionvloeistof, het vruchtwater. Het amnion vormt nu het binnenste vruchtvlies en het trofoblast het buitenste vruchtvlies

Ontwikkeling stap voor stap

3 weken

Het embryo is nu niet meer dan 2 mm lang. De drie kiemlagen zijn gevormd en door de richtingbepaling van de chorda, zijn de plaatsen voor de organen als vastgelegd. Het totale bouwplan is klaar en de bouw kan beginnen.De navelstreng wordt in deze 3e week gevormd.

Het buitenste kiemblad wordt gespleten door de sleuf van de zenuwbuis. Deze sleuf is van boven naar beneden open. Alleen op de plaats waar de romp zich bevindt is de buis gesloten.

De voorhersenen worden gevormd uit de zwelling bovenaan het embryo. Hier bevinden zich nu al de primitieve zenuwcellen voor het aanstaande mensje. Deze primitieve zenuwcellen hebben alleen nog maar een begin van uitlopers die zich uitstrekken naar aangrenzende zenuwcellen.

4 weken

Het embryo is flink gegroeid en is nu zo’n 6 mm lang. Het heeft zichtbaar de vorm van een “oerbeestje”. De hersenen ontwikkelen zich flink en ook de ruggengraat is bezig zijn oorspronkelijke vorm aan te nemen. De staart van het oerdiertje bevat beginselen van de toekomstige wervels. Na een paar dagen trekt de kolom zich omhoog en verdwijnt de staart.Het hart, dat er nu uitziet als een balletje vlak onder het hoofd, maar in werkelijk een u-vorm heeft, begint te pompen en pompt bloed naar de lever en de lichaamsslagader. Het slaat ongeveer 60x per minuut. Het hoofd begint zich nu ook te ontwikkelen. Het is niet groter dan een speldenknop, maar de mond, ogen, oren en hersenen zijn al in aanleg aanwezig. De kieuwbogen ontwikkelen zich tot kaken en gedeelten van het gezicht zoals wangen en de hals.

Het embryo ontvangt stoffen van de dooierzak die voor de aanmaak van bloedcellen zorgen. De navelstreng maakt contact met de placenta. Hierna kan uitwisseling van voedingsstoffen en afvalstoffen tussen de moeder en het embryo opgang komen.

5 weken

Het embryo is nu ongeveer 10 mm lang.Het hoofd zal zich iets oprichten. De ogen, neus en mond beginnen zich nu overduidelijk af te tekenen. De ogen zijn al zover ontwikkeld dat het netvlies zich begint te vormen. Ook het gehoorkanaal en trommelvliezen worden gevormd.De ledematen ontwikkelen zich verder en gaan schijfjes vormern. De beentjes en voetjes groeien iets langzamer dan de armpjes en handjes.

6 weken

Het embryo is inmiddels gegroeid tot 15 mm. Het transformeert langzaam tot een herkenbare menselijke vorm. De ogen in aanleg hebben zich gevormd als kleine kuiltjes en zijn bedekt met huid. Hieruit zullen de oogleden zich vormen. Het hoofd begint ook al duidelijke sporen van een gezicht te vertonen. De neus, oogjes en mond zijn duidelijk herkenbaar in de contouren van het embryo.

Het oor is zich behoorlijk aan het ontwikkelen. O.a. het gehoorkanaal wordt aangelegd. Dit gebeurt allemaal inwendig, uitwendig is nog niets te zien van een oor.

De ribben beginnen nu te groeien en het hart klopt nu twee maal zo snel als dat van de moeder zo'n 140 tot 150 slagen per minuut.

8 weken

Vanaf nu wordt het embryo foetus genoemd. Het is in de afgelopen twee weken behoorlijk gegroeid en is nu zo’n 4 cm lang. Alle organen zijn vanaf nu aanwezig. Ze kunnen echter nog niet functioneren, dat moet later komen, na tal van aanpassingen en ontwikkelingen. De ingewanden beginnen te groeien.De foetus zweeft nu vrij rond in het vruchtwater. De enige verbinding die het heeft is de navelstreng die de foetus met de moeder verbind. De spieren beginnen te werken. De foetus kan armen en benen een beetje bewegen. De vingers gaan los van elkaar.

Het zenuwstelsel begint zich te vormen door zenuwcellen, die contact met elkaar maken. De zenuwcellen vermeerderen heel snel. In een paar seconden komen er zo’n duizend zenuwcellen bij. De hersenen zijn in de 8e week nog maar zwak ontwikkeld.

De ogen beginnen zich duidelijk te vormen. Het oog ligt nog in een diepe holte, maar de pupil is al aanwezig en de oogleden zijn gevormd.

3 maanden

De foetus is nu ongeveer 8 cm groot en weegt gemiddeld zo'n 28 gram. De lever, de mild en het beenmerg hebben de taak van de dooier zak overgenomen, de bloedlichaampjes worden nu zelfstandig aangemaakt.De spieren van de foetus zijn inmiddels zo sterk dat het met de beentjes kan schoppen, het hoofdje kan draaien en de handjes samen kan knijpen tot een vuist.De groei van de nagels op handjes en voetjes is begonnen. In de armen en benen beginnen zich al echte beenderen te vormen, ook de ribben zijn ook al flink ontwikkeld.Het hoofd is iets ronder geworden en de hals begint zich langzaam maar zeker af te tekenen.De foetus kan zich verplaatsen als bijvoorbeeld de druk op de buik van de moeder te groot wordt, het kruipt dan naar een plekje waar minder druk heerst.Vanaf week 11 is het hartje te horen met een doptone.

4 maanden

De foetus is 15 cm groot en weegt ongeveer 125 gram.

Vanaf deze maand wordt de foetus bedekt met een laagje donzig haar, de lanugo. Het begint met de vorming van de wenkbrauwen en na een tijdje is heel de foetus bedekt met lanugo. 

De huidcellen beginnen met de productie van huidsmeer: vernix caseosa. Deze vette wittige substantie dient om de huid te beschermen.

De schedelbeenderen zijn ook al ver ontwikkeld. Ze zijn echter nog niet verbonden met elkaar.

De oorschelp is nu duidelijk te zien, maar het bevat nog geen gehooropening. De foetus kan dus nog maar nauwelijks horen.

De foetus beweegt zich nu iets heftiger. Het beweegt armen en benen, draait zijn hoofd, kan de mond openen en begint met het oefenen van de longen. Het maakt ademhalingsbewegingen, waarbij vruchtwater ingeslikt kan worden. Dit is ongevaarlijk, want de foetus ontvangt zuurstof uit de placenta, zodat het niet kan verdrinken.

Vanaf den vierde maand zijn de geslachtsorganen ontwikkeld. De penis is nu duidelijk te zien. En via echoscopie kan nu ook uitslag worden gegeven over het geslacht van het kindje. 

5 maanden

Aan de buikopmvang van de moeder is te zien dat de foetus weer flink gegroeid is. Het is nu zo’n 23 cm lang en heeft een gewicht van 380 gram. De moeder kan haar kindje nu duidelijk gaan voelen. De kracht waarmee de foetus schopt en zich draait, is zo sterk toegenomen dat het voor de moeder voelbaar is.Ook kan de foetus vanaf nu zintuiglijke reacties maken, doordat de hersenen zover ontwikkeld zijn dat prikkels die binnenkomen vertaald kunnen worden in waarnemingen. Het kan reageren op geluiden, op licht en op lichamelijke inspanning van de moeder.

Ondanks dat de ogen nog gesloten zijn en het rondzweeft in het donkere vruchtwater, kan de foetus dus licht waarnemen. Bij veel licht kruipt het weg. Ook het gehoororgaan is zover ontwikkelt dat bij harde geluiden de foetus reageert door te schoppen of te draaien. Dit draaien kan vrijwel altijd zonder dat de navelsteng in de knoop komt.Ook blijkt uit onderzoek dat de foetus vanaf de 5e maand kan voelen. Bij prikkeling van de voetzolen, trekt de foetus de beentjes op. 

6 maanden

De foetus is nu zo’n 35 cm en weegt ongeveer 720 gram.In deze maand gaan de neusgaten open. Het ademhalingsorgaan is volledig ontwikkeld, maar het is nog wel heel zwak. Het wordt dan ook nog niet gebruikt. De foetus oefent alleen af en toe zijn ademhaling. Soms kan het gebeuren dat het vruchtwater inslikt en kan dan last hebben van de hik. Dit uit zich in 15-30 ritmische schokjes per minuut die door de moeder te voelen zijn.

Vanaf de 6e maand kan de foetus op de duim zuigen. Door bewegen van de handjes raakt het soms de lippen even aan. Op deze beweging volgt het zuigreflex. Het duimzuigen komt steeds vaker voor naarmate de foetus ouder wordt.  

Het kloppen van het hartje is vanaf nu ook voor de buitenwereld te horen. De buitenwereld hoort de eerste tekenen van het kind, maar de foetus kan ook de buitenwereld horen. Het erkent de stem van de moeder, die zorgt voor ontspanning.

7 maanden

De foetus is 38 cm en heeft een gewicht rond de 1300 gram bereikt. De ruimte in de baarmoeder wordt krapper, en de hoeveelheid vruchtwater neemt af. Het gewicht van de foetus neemt in deze periode met 100 tot 200 gram per week toe.

De foetus slikt zo nu en dan vruchtwater in, om de functies van het spijsverteringskanaal te oefenen.

Het beweegt voortdurend, maar steeds vaker ligt het langer met het hoofdje naar beneden. De natuurlijke en meest gunstige ligging voor de bevalling.

8 maanden

De foetus is nu 40 cm groot. en weegt zo'n 2500 gram. Het groeit nu vrij snel snel.   Het is volledig ontwikkeld.De kleur van de foetus verandert, onder invloed van de vetlaag, van bloedrood naar zachtroze.In deze periode is duidelijk te merken wanneer de foetus wakker is en wanneer het rust. Als het wakker is beweegt het en voelt de moeder dit.De baby ligt nu bijna voortdurend met het hoofd omlaag. Af en toe draait het, maar na korte tijd keert het zich weer zodat het hoofd weer omlaag gericht is. 

Het kindje is nu klaar om kennis te maken met de buitenwereld. De afgelopen 8 maanden heeft het tal van ontwikkelingen doorgemaakt om te zijn wat het nu is: een klein wonder!

Ontwikkeling van het reukorgaan, het gehoororgaan en de ogen.

Omstreeks de 28e dag na de bevruchting zijn er aan de voorkant van het embryo drie zintuigplaten zichtbaar. Elke plaat is een verdikking in de ectodermale huid. Één plaat is bestemd voor de neus, de ander voor de ogen  en de laatste is bestemd voor de oren. 

Reukorgaan

De neusplaten, de placodes nasalis, zitten net boven de oermond. Ze ontwikkelen zich tot reukgevoelige slijmvliezen. Ze zorgen er ook voor dat een deel van de grote hersenen naar de neusplaat toegroeit. Deze verbinding vormt het reukkanaal, een uitgroeisel van de hersenen die reukinformatie doorgeeft zodat de hersenen deze kunnen interpreteren.

Omstreeks dag 40 zijn deze slijmvliezen diep in het hoofd begraven doordat de neus eromheen is gegroeid. Weefselplooien groeien naar binnen. Op die plaatsen ontstaan de neusgaten. Als dit is voltooid ontwikkelen zich andere plooien tussen de neusplaten in om de twee neusgaten van elkaar te scheiden. Ook worden plooien gevormd onder de platen, om het gehemelte te vormen. Het gehemelte dient om de neus en mond van elkaar te scheiden.

Ogen

De oogplaten, de placodes optica, zinken weg in het hoofd, en komen terecht in het mesoderm. De daar gevormde ectodermblaasjes zullen uitgroeien tot ooglenzen. Aan de voorkant van de lens groeit vanaf weerskanten de iris. Als de blaasjes vlak bij het huidoppervlak komen, maakt het een instulping naar binnen. 

Uit de hersenen zijn inmiddels steeltjes naar voren gegroeid. Deze steeltjes hebben de vorm van een cognacglas. Aan iedere opening van het cognacglas ligt een lens. De rest van het steeltje ontwikkelt tot een groot deel van de oogbol.

Een groot deel van het steeltje wordt netvlies. De randen van de steeltjes worden ringen bedekt met cirkelvormige, gerangschikte, gekleurde spiervezels. Deze spiervezels bedekken een deel van de lens. uit het achterstuk van de steeltjes vormt zich de gezichtsbaan. Deze dient ervoor om snel informatie, ontvangen door het netvlies, door te geven aan de hersenen. 

    

Het huidvlies dat over de lens ligt vormt de glazige voorkant van het oog en ontwikkelt zich tot de oogleden. 

Oren

De oorplaten, placodes acustica, zitten meer achter aan het hoofd. De oorplaten zinken weg en vormen twee holle blaasjes aan weerskanten van het hoofd. Deze blaasjes maken tal van draaiingen, zodat er een labyrint is gevormd: het binnenoor. 

Het binnenoor moet twee functies gaan vervullen: gehoor en evenwicht. Het onderste deel groeit uit tot een lange, opgekrulde buis, het slakkenhuis. In het slakkenhuis zitten gevoelige zenuwvezels die geluidstrillingen opvangen. 

   

Het bovenste deel groeit uit tot drie halfcirkelvormige kanalen. Die in een rechte hoek ten opzichte van elkaar staan. Deze kanalen moeten een belangrijk evenwichtsorgaan gaan vormen, die de bewegingen van het hoofd registreren door beweging van de vloeistof in de kanalen.Het oor wordt in de 8e week pas zichtbaar voor de buitenwereld. 

De oorschelp ontstaat uit 6 zwellingen van het ectoderm. Deze zwellingen gaan samen en versmelten. Zo ontstaat uiteindelijk de oorschelp.

Pas na 5 maanden is het ook echt te erkennen als oor. 

Ontwikkeling van het skelet

De mens is een gewerveld dier. Het moet worden gedragen door tal van botten,spieren en zenuwen. De ruggengraat is het meest verantwoordelijk voor het overeind houden van de mens.

Het zenuwstelsel is het eerste orgaan wat het embryo aanlegt. De chorda dorsalis veroorzaakt een verandering in de ectodermale huidcellen die erboven liggen. Hierdoor ontstaat een sleuf die over de lengte van het hele embryo loopt. Als het embryo zich gaat vormen, en de twee punten van de cirkelvormige schijf naar elkaar toegroeien, wordt deze sleuf dieper en ten slotte heeft het zich een holle buis gevormd. Deze buis beslaat de hele rug van het embryo.

Als het embryo vier weken oud is vormen zich uit de tussenlaag, rond de zenuwsleuf veertig kleine skeletblokjes. 32 á 33 worden wervels, de staartblokjes degenereren geleidelijk.

Vanuit de eerste twaalf wervels, de borstwervels beginnen zich langzaam ribben om de longen te ontwikkelen. Om te voorkomen dat de wervels tegen elkaar groeien worden ze door elastisch bindweefsel en spieren bij elkaar gehouden. Ze groeien langzaam naar één en vormen dan borstkraakbeen. Dit kraakbeen verbeent in een later stadium.

Tussen de wervels door groeien er uit het ruggenmerg ook zenuwbundels naar buiten. Deze bundels verspreiden zich geleidelijk over het hele lichaam. Ze vormen een netwerk.Ook spieren beginnen zich te vormen. Tussen de ribben en in de wand van het lichaam groeien de spieren die bedekt zijn met een dunnen laag onderhuid.Tussen de mondopening en het hart

groeien zes uitsteeksels uit de halswervelkolom. Ze lijken op vissenkieuwen, de kieuwbogen. Een van deze kieuwbogen vormt de onderkaak. De andere 5 vormen de hals en het gezicht.

De ontwikkeling van de ledematen

Handen, voeten, armen en benen. Zonder deze ledematen is de mens nergens. Ook de ledematen ondergaan vele ontwikkelingen en aanpassingen om te worden zoals  ze nodig zijn.Ongeveer vier weken na de bevruchting wordt er aan beide zeiden van het embryolichaam een lijn getrokken. Deze lijn loopt van de toekomstige schouder tot de toekomstige heup. Deze streep wordt opgebouwd uit cellen uit het mesoderm. Een week later vormen zich aan weerskanten van deze streep twee knopjes, de ledemaatknopjes, die bedekt zijn met huid van het embryo.

Deze ledemaatknopjes vormen twee armen met handen en vingers, en twee benen met voeten en tenen.

Armen en benen

Aan het uiteinde van elk ledemaatknopje zit een dikke richel van ectoderm weefsel. Terwijl de armen en benen groeien, communiceert de richel voortdurend via chemische signalen met het mesoderm dat zich in de groeiende ledematen bevindt. De ontwikkeling van arm en been vindt plaats vanaf de romp naar buiten. Dit is een vaste volgorde. Dit wil zeggen dat als het been ontwikkelt, eerst het dijbeen ontstaat en later de beenderen in het onderbeen. Tot slot worden handen en voeten in aanleg gevormd. 

Als de hoofdonderdelen van de armen en benen zijn voltooid beginnen de handen en voeten zich volledig te ontwikkelen.

Handen en voeten

De toekomstige handen en voeten zijn nog niet meer dan een plat klompjes cellen aan het uiteinden van elk arm of been,in de vorm van peddels, waaraan een soort ribbels zitten op de plaats waar de toekomstige vingers en tenen moeten komen. 

Het weefsel tussen deze ribbels degenereert en sterft af. Het afsterven van deze cellen is een bepaalde soort van celzelfmoord. Dit wordt apoptose genoemd. Door chemische boodschapperstoffen worden de cellen aangestuurd om zichzelf te vernietigen. 

 

Nu de handen en voeten volledig ontwikkelt zijn kunnen armen en benen in lengte toenemen. Dit gebeurd nu pas omdat nu de goede verhoudingen kunnen worden bepaald. 

Geslachtsbepaling en ontwikkeling

Geslachtsbepaling

Een man en een vrouw, een eicel en een zaadcel. Het vereiste voor het creëren van nieuw leven.

Al vanaf het moment van de bevruchting is het geslacht van het kind bepaald. Door versmelting van de kernen van zaadcel en eicel wordt het genenpakket van het kind bepaald. In dit genen pakket ligt ook de informatie over de sekse van de vrucht.

De geslachtschromosomen van moeder zijn te formuleren als: XX. Die van vader zijn:XY.

Dit Y-chromosoom komt enkel bij mannen voor. Bij bevruchting wordt één chromosoom van moeder en één chromosoom van vader gecombineerd. Dit is weer te geven in een tabel.

Vader/moeder X-chromosoom X-chromosoom X-chromosoom XX = meisje XX = meisje Y-chromosoom XY = jongen XY = jongen

Het Y-chromosoom is dus bepalend voor het geslacht van de vrucht.

Geslachtsontwikkeling

Nu het geslacht van het kind vast staat, kunnen de geslachtskenmerken zich gaan ontwikkelen.

Tussen de benen van het embryo wordt een knopje gevormd. Er is nog niet te zien wat voor geslacht dit embryo heeft.  Dit knopje ontwikkelt zich bij jongens tot de penis en bij meisjes tot de clitoris.

Aan weerszijden van dit knopje ontstaan twee langgerekte verdikkingen. Bij jongens zullen deze verdikkingen samengroeien en de balzak vormen. 

Bij meisjes ontstaat er een spleet tussen deze twee verdikkingen, die zich ontwikkelt tot de vagina. 

Diep in de buikholten ontwikkelen bij jongens de teelballen.

Bij meisjes vindt hier de vorming van de eierstokken plaats. 

Al in de embryonale fase begint de ontwikkeling van zaadcellen en eicellen.

Bij jongetjes zijn kleine kanaaltjes in de teelballen al begonnen met de ontwikkeling van de voorstadia van zaadcellen.

Bij meisjes bevinden er zich al eiblaasjes in de eierstokken.  Deze blaasjes bevatten al eicellen. Na vier maanden zijn alle 5 miljoen eicellen, voor het verdere leven van de vrouw al gevormd.Onder invloed van hormonen uit de hypofyse van moeder groeien een aantal

eiblaasjes uit tot blaasje van flinke omvang. Voor volledige rijping of voor een eisprong is té weinig hormoon.

De geboorte

Ongeveer 266 dagen na de bevruchting is het dan zover. Het kind is klaar om kennis te maken met de grote buitenwereld.

Het ligt in de houding waarin het geboren gaat worden. Meestal is dit met het hoofdje naar beneden. Het is ingedaald. Dit wil zeggen dat het naar beneden zakt, met het hoofdje dieper in het bekken. De foetus geeft nu signalen af die de weeën opgang brengen. Deze signalen zorgen bij de moeder voor de productie van prostaglandine. Dit zijn hormonen die ervoor zorgen dat de baarmoeder hals zachter wordt en de baarmoeder wat gaat samentrekken.

De eerste lichte weeën zijn vaak nog niet voelbaar voor de moeder. Deze weeën zorgen ervoor dat de slijmprop die tijdens de zwangerschap de baarmoederhals afgesloten heeft, los komt. Het loskomen van de slijmprop heet: tekenen.

De baarmoederhals wordt bij iedere wee kleiner. Dit wordt verstrijken van de baarmoedermond genoemd. Na het verstrijken gaat de baarmoedermond open. dit heet ontsluiting. De weeën die de ontsluiting veroorzaken heten ontsluitingsweeën. Tijdens de ontsluitingweeën drukt het kind met het achterhoofd tegen de baarmoederhals. Hierdoor gaat de baarmoedermond steeds meer openstaan. De baby heeft de kin stevig op de borst gedrukt. De ontsluitingsweeën zorgen ook voor het breken van de vliezen. Het vruchtwater kan nu weglopen. Tijdens de uitdrijving wordt er nog steeds kleine hoeveelheden vruchtwater aangemaakt. Het verlies van vruchtwater gaat dus nog door tijdens de bevalling.

De weeën die zorgen voor de ontsluiting en ook de weeën die gaan zorgen voor de uitdrijving, de persweeën, worden aangestuurd door het hormoon oxytocine. Dit hormoon wordt veroorzaakt door het drukkende gewicht van het kind op de baarmoedermond. Deze stuurt zenuwimpulsen naar de hypotalomus. Deze zet de hypofyse aan tot de productie van oxytocine. De oxytocine zorgt voor krachtigere samentrekking van de spieren in de baarmoeder wand. Deze weeën gaan zorgen voor de uitdrijving van het kind. De oxytocine heeft ook gezorgd voor productie van het hormoon prolactine, die de melkafgifte bevordert.

Bij iedere wee krijgt het kind minder zuurstoftoevoer. Dit wordt veroorzaakt doordat de placenta bij iedere samentrekking van de baarmoeder minder bloedtoevoer krijgt. De bijnieren zorgen dat het kind deze hindernis kan doorstaan. Het produceert grote hoeveelheden adrenaline en noradrenaline. Deze hormonen vergroten het pompvermogen van het hart en versnellen de hartslag. Het sluist bloed naar de hersenen en verhogen het bloedsuikerniveau.

De hormonen bereiden de longen voor op het leven buiten het moederlichaam. Adrenaline vermindert de vorming van longvloeistof, die tijdens de zwangerschap wordt geproduceerd en wat de longblaasjes vult.

Om het geboortekanaal goed te kunnen passeren worden de vijf schedelbeenderen van het kindje tegen elkaar aangedrukt. Het hoofdje krijgt zo een langgerekte vorm, waarmee het makkelijker het geboortekanaal passeert. Ook neemt de baby een andere houding aan. Het draait het hoofdje zodat de draai, die veroorzaakt wordt door het schaambeen makkelijker genomen kan worden. Dit draaien heeft ook tot reactie dat de moeder het gevoel krijgt dat ze moet persen. Dit komt omdat het kind met het gezicht tegen de stuit en bilnaad drukt. De armpjes houdt het kind stevig tegen zich aangedrukt, om hindernissen tijdens het passeren van het geboortekanaal te voorkomen.

Hoofdstuk 6 Eigen creativiteit

Varkens

Van een varken heeft iedereen wel eens gehoord. In het dagelijks leven weet men dat varkens vieze beesten zijn, maar bovenal is bekend dat ze een lekker bordje vlees kunnen opleveren. Maar wat zijn varkens eigenlijk,wat eten ze hoe worden ze gekweekt en hoe planten zij zich voort?In dit hoofstuk zal ik op deze punten ingaan, maar in het bijzonder op de kunstmatige inseminatie van varkens. Ik heb besloten over varkens te schrijven omdat ik de kweek van varkens zeer interresant vindt en hetgeen ik geleerd heb graag met anderen deel.

Een lekker bordje varkensvlees!!

Mijn bezoekje

Voor het in elkaar zetten van dit gedeelte van mijn verslag, heb ik een bezoek gebracht aan het varkensbedrijf 99’quality farming. Het bedrijf is gevestigd te Saramacca en is een zusteronderneming van de Vitco holding. Het bedrijf is een volledig geintegreerd bedrijf van ongeveer 30 jaren oud en produceerd op jaarbasis 5000 mestvarkens volgens de meest moderne kweektechnieken. Het berijf heeft zelf 100 grootouder moederdieren die ongeveer 400- 450 dochters of moeders produceren per jaar. Dit voor de vermeerderings afdeling.

Er wordt vaak gezegd dat het varken een onrein beest is, maar ik denk er anders over. Het vlees is erg lekker en het varken heeft over het algemeen best wel een gedrag wat ons als mensen deze mening doet verplaatsen. Ik heb gezien dat in gesloten gevangenschap ( hokken of stallen) wanneer de juiste bezettings normen worden gehanteerd en de sociale rangorde binnen de groep aanwezig is, er duidelijk sprake is van een slaapruimte, poepruimte en eetruimte. Het varken zelf poept niet waar ze eet of slaapt.

Waarvoor worden varkens gekweekt? Varkens kunnen als huisdieren worden gekweekt, maar in de meeste gevallen worden varkens gekweekt voor hun consumptie vlees. Omdat vele organen van varkens overeenkomen in bouw en werking met die van de mens, worden varkens ook heel vaak gebruikt voor het uittesten van nieuwe medicamenten. Verder worden haren van varkens gebruikt voor het vervaardigen van zachte borstels en verfmateriaal.

Wat eten varkens?

Varkens eten over het algemeen voer (gemalen voer). In het voer zijn verschillende vitaminen, mineralen en eiwitten die het varken nodig heeft voor een goede en snelle groei. Er zijn verschillende typen voer op de markt te krijgen. De varkens eten naast hun voer ook organisch voedsel zoals banaan en sommige groenten.

Leefomstandigheden

Varkens worden in hokken gekweek. Afhankelijk van de grootte gaan er tussen de 1 en 25 varkens in een hok. Hoe groter het hok, hoe meer varkens erin kunnen. Weliswaar moeten er niet te veel varkens in 1 hok zo wordt het vechten voorkomen. Vooral bronstige zeugen moeten niet met zijn velen in een hok zitten. Belangrijk is ook een goede afvoer, en het hok moet regelmatig schoongewassen worden.

Varkensrassen

Door de jaren heen zijn er tientallen varkensrassen ontstaan. De een had lange oren de ander had een korte staart en 27u see maar zo door. Maar niet alle rassen bleken even sterk te zijn en als gevolg hiervan stierven vele rassen uit. Er zijn nu nog maar 5 bekende varkensrassen die over de gehele wereld gekweekt worden.Enkele varkensrassen:

- Berkshire- Meishan- Bonte bentheimer

Voortplanting bij varkens

Bij de varkens vond er oorspronkelijk geslachtelijke voortplanting plaats. De zeug werdt tijdens haar bronstigheid besprongen door de beer en kreeg na een bepaalde tijd een aantal kleine biggetjes. Maar met de moderne tijd komen er ook nieuwe technologieen. Bijna over de gehele wereld vindt er kunstmatige inseminatie plaats bij varkens. Dit is dus een 2e manier die de mens zelf bedacht heeft. Bij kunstmatige inseminatie wordt er sperma van de beer afgetapt en wordt na een verwerkingsproces in de zeug geleid.

Voordelen van kunstmatige inseminatie

- Tijdwinning. Er is bij kunstmatige inseminatie veel minder tijd nodig om een bronstige zeug te bevruchten.

- De hoeveelheid sperma die er in een keer bij de beer vrijkomt kan bij geslachtelijke voortplanting maar voor 1 zeug gebruikt worden. Maar bij kunstmatige inseminatie wordt de zelfde hoeveelheid voor wel 5 zeugen gebruikt.

- De sperma kan bij kunstmatige inseminatie op een bepaalde temperatuur gebracht worden wat resulteerd in een betere bevruchting.

- Bevordert het behouden van een bepaalde ras- De sperma cellen kunnen eerst onder de microscoop bekeken worden. Bij normale

bevruchting niet.

De zeug

Het vrouwtjes varken wordt een zeug genoemd. Zeugen zijn meestal erg groot gebouwd en kunnen een maximaal gewicht van ongeveer 200-300 kg bereiken. De zeug wordt voor het eerst bronstig (vruchtbare periode) op haar 4e-5e maand, maar wordt pas gedeekt wanneer zij 8 maanden is. Zij wordt om de 21 dagen bronstig. Gebeurt dat eerder, dan treden er meestal complicaties bij de geboorte op. Er zijn die bronst perioden te onderscheiden:- De 1e bronst/ voorbronst : hier wordt de vulva (vagina van een varken) opgezwollen en

rood. Het varken gaat dan anderen bespringen en doet aan het oortjs spel. Ze speelt met haar oren wanneer ze doorheeft date r een beer in haar buurt is.

- De 2e bronst /vruchtbare periode : de varken is hier in haar vruchtbare periode. Ze besringt andere varkens nu niet meer maar blijft rustig in de stand staan wanneer een beer in haar buurt is. ( duurt ongeveer 12-18 uren)

- De 3e bronst/nabronst : de zeug is hier niet meer in haar vruchtbare periode wanneer een beer in haar buurt is staat zij niet meer stil. Ze doet ook niet meer mee aan het orenspel.

De kunst van kunstmatige inseminatie ligt in het bepalen van de juiste tijd van de bronst voor de inseminatie. Als de zeug te laat wordt geinsemineerd (3e bronst), dan komt de zeug meestal terug ( ze wordt weer bronstig). De zeug haalt gemiddeld 2.2 worpen per jaar.

Het reproductie orgaan van de zeug

Het reproductie orgaan van de zeug bestaat uit:1. het zichtbaar deel : de vulva of kling2. het onzichtbaar gedeelte:- de vagina- de baarmoederhals of cervix- baarmoederlichaam- de baarmoederhorens- de eileiders- de eierstokken

De inseminatie vindt plaats in de baarmoedermond. En de bevruchting in de eileiders.

De beer

Het mannetjes varken wordt een beer genoemd. Deze zijn erg groot, groten dan de zeugen en kunnen een gewicht van wel 400 kg bereiken. Sommige beren kunnen agressief zijn ( varkens bijten). Het mannetje is op de 4e-5e maand al rijp voor het aftappen van sperma. Maar de sperma wordt meestal pas op de 7e-8e maand afgetapt. Dan is men er zeker van dat de sperma goed gevormd wordt. De beren die worden gebruikt voor het aftappen zijn meestal eindberen. Eindberen zijn beren die speciaal gekweekt worden voor de vermeerdering, deze eidnberen komen meestal uit Europa. Beren worden maximaal 3 keer per week afgetapt. Als men meer

sperma per week aftapt gaat de kwaliteit van de sperma achteruit. Verse sperma kan maar 1 dag goed blijven, maar sperma kan op vloeibare stikstof wel honderden jaren goed blijven. Dan wel bij een temperatuur van -143 graden celcius.

Tijdens het bezoek aan het bedrijf heb ik veel over kunstmatige inseminatie mogen leren. Hoe de kunstmatige inseminatie verloopt zal ik nu dus in een korte samenvatting puntgewijs weergeven.

Kunstmatige inseminatie stap voor stap

STAP 1 Alle benodigdheden in het lab worden klaar gezet.- Het gedestileerd water wordt nog 2 keer door een bepaalde opstelling gefilterd. Het water

moet helemaal zuiver zijn.- Na het water gezuiverd te hebben wordt het op een temperatuur gebracht ongeveer 50

graden celcius en vervolgens aan de kant gezet. - Reageerbuizen en allerhande benodigdheden worden gereinigd- Daarna wordt een cup schoongemaakt en voorzien van een filtratie papier.( het filtratie

papier zorgt ervoor dat het voorvocht niet in de sperma terecht komt)

STAP 2Sperma aftappen- Als alles in het lab al gereed gemaakt is, wordt de sperma afgetapt- In de stal worden nu de voorbereidingen voor het aftappen van de sperma gedaan. Voor

de beer wordt een kunstzeug in de vorm van een grote ton geregeld. De beer denkt dat het een zeug is en gaat er netjes op springen. ( de beer is daarvoor getraind)

- De penis van de beer wordt vervolgens eruit getrokken en heel hard gedrukt.( op een speciale manier)

- De penis moet goed vastgehouden worden omdat het glibberig is met glijmiddel, en de beer krijgt zo het gevoel alsof hij in de zeug is.( handschoenen zijn zeer belangrijk)

- Voorvocht wordt apart gehouden van de sperma. Het voorvocht wordt dus niet opgevangen.( het voorvocht en de navocht lijkt op maizena met water)

- Na ongeveer 5 minuten komt de witte melkachtige sperma uit de penis van de beer- Aangezien dit met een paar schokken vrij komt is het aan te raden de penis nu extra strak

vast te houden. Als de penis niet goed vast gehouden wordt , kan de sperma op de grond vallen en verloren gaan. De beer wilt dan ook niet meer springen.

- Nadat de sperma is vrijgekomen springt de beer direct van de ton af.- De kunstzeug wordt verwijdert, de beer wordt rustig gelaten en de sperma wordt snel naar

het lab gebracht. Het moet snel gebeuren omdat de temperatuur constant moet blijven.( de sperma wordt dan ook in een speciale box vervoerd)

STAP 3De sperma wordt bijgewerkt- In het lab wordt de sperma op een schone preparaatglas gezet en onder de microscoop

bekeken. Als de sperma goed beweegt is de sperma goed en kan die verder aangemaakt worden.

- De sperma wordt vervolgens afgewongen en op dichtheid gecontroleerd- Aan de hand van de dichtheid van de sperma wordt een hoeveelheid sperma verdunner

bereidt- De temperatuur wordt gemeten en het gedestilleerd water dat eerder verwarmd was wordt

op exact dezelfde temperatuur gebracht.( 1 verschil in temperatuur kan maken dat de spermacellen doodgaan).

- Als het gedestileerd water op temperatuur gebracht is wordt er een hoeveelheid sperma verdunner in het water gedaan.

- Vervolgens worden de sperma en de sperma verdunner met elkaar gemengd en over verschillende pakjes verdeelt. De pakjes hebben een speciaal mondstuk dat aan het inseminatie pipet gekoppeld kan worden.( elk pakje heeft een inhoud van 100cc) de sperma moet voldoende zijn om over de 2 baarmoederhorens verspreid te worden

- Inseminatie pipetjes worden goed gewassen en gereinigd- Alle gebruikte spullen worden gewassen en weer op hun plaats gedaan

STAP 4Inseminatie- In de stallen zijn de bronstige zeugen geselecteerd en in bepaalde hokken geplaatst die het

insemineren vergemakkelijken- Op de rug van de zeug wordt er een beugel gelegd. De zeug heeft dan het gevoel alsof de

beer op haar is en staat erg rustig. Ze vertoont orenspel- De pipet wordt aan een van de pakjes met sperma vastgemaakt en aan het kopstuk wordt

er een flinke hoeveelheid glijmiddel gedaan, om te voorkomen dat de pipet de baarmoederhals verwond.

- De pipet wordt nu via de vulva in de baarmoedermond gebracht. Met een draaiende beweging wordt de pipet goed vastgemaakt in de baarmoedermond

- De zeug moet nu gestimuleerd worden en dat doet men door haar te aaien op de rug. De stimulans is ook nodig om het pompend effect van de baarmoeder op gang te brengen.

- Na enige tijd trekt de baarmoedermond zich samen en binnen de kortste keren is het zakje met sperma leeg

- De pipet wordt dan voorzichtig uit de vulva gehaald

STAP 5Drachtigheids onderzoek- Na 24-28 dagen wordt er een echo gemaakt. Met behulp vana een speciale echo machine

wordt het binnenste deel van de baarmoeder bekeken.- Als de zeug vol is zijn de nu nog kleine biggetjes op het scherm te zien. (je ziet dan een

heleboel donkere plekjes, dat zijn de kleintjes)- De zeug wordt dan in een verzamel hok geplaatst, speciaal voor drachtige zeugen.

Bij de zeug komen er per ovulatie zo’n 20-40 eicellen vrij. Hiervan raakt ongeveer 40 of 50% bevrucht. Na een tijdje kunnen een paar afsterven als gevolg van ziekte van de zeug of slechte leefomstandigheden. Tijdens de geboorte en afspenen sterft nog ongeveer 10 %.De zeug wordt een week voor de verwachte worpdatum naar de kraambox gebracht om tot rust te komen en te voorkomen dat ze de kleintjes dooddrukt.Na 3 maanden, 3 weken en 3 dagen worden de kleine biggetjes geboren. De geboorte kan soms moeilijk verlopen, de zeug wordt dan ingespoten met seciale medicamenten die vb weeen opwekken. Per worp krijgt de zeug zo’n 10-15 biggetjes. En na ongeveer 28 dagen worden de biggetjes afgespeend (weggehaald van hun moeder). Ze wegen dan 7-8 kg per stuk.Deze kleine biggetjes gaan dan naar de mesterij of worden gekweekt voor vermeerdering.