Rare jongens, die rom einen stad...Z e zijn kwijt, constateert de krant bondig. In een...
2
Rare jongens, die rom einen ? In 19 85 w erd er bijde voorbereidingen van de bouw van h etCasino aan de W aal k ade een zw are rom einse m uur gevonden. Al in een van de eerste k rantenberich ten in De Gel derlander w ordtgem el d, dater iets raars is aan deze m uur. Aan de k antvan de rivier zitten er m uurresten van aangebouw de h uizen aan de m uur, m aar de fundam enten van die h uizen lopen nietdoor. Z e zijn k w ijt, constateertde k rantbondig. In e e n k rante nartik e l in de N.R.C uit19 87 w ordtgem el d, datde nuur er slordig bijstond. Ongel ijk , in grote stuk k en gebrok en, en boch tig. D e arch e oloog T. W ill em s noem tin zijn boek Rom eins Nijm egen nog een aantal m e rk w aardige feiten op over deze m uur: - De k antvan de m uur die naar de h euvel toe ge k e e rd w as , be s tond uitk e urig, ne tje s afge w e rk t m e ts e lw e rk . M aar w aarom zou je de k antvan e e n k e e rm uur die in h e tzand zit, ne tje s afw e rk e n ? H et zag eruital s de voork antvan de m uur, m aar zoal s de m uur lag, w as h e tde ach te rk ant. - de k antvan de m uur die naar de rivier gek eerd w as, vertoonde de resten van aangebouw de h uizen. H etk on dus ook geen w aterk erende of k adem uur gew eestzijn, w antw ie bouw ter nu h uizen aan een k ade m uur ? - h etRom eins m ateriaal datrond de 4de eeuw se m uur lag, stam de uitde 2de,3de en 4de eeuw. Maar hetlag all e m aal door el k aar, zonde r ge laagdh e id. In e e n k rante nartik e l s tond e e n foto van de opgraving, w aarbijve rm e l d stond datde m uur onder h et w ate rnive au van de W aal lag. Aannem end datdatzo ongeveer w as al s hetpeil nu, is h etw el e rg raar al s je e e n m uur onde r w ate r bouw t, w aar h uize n aan vas tzitte n, die ook nog e e ns vloe rve rw arm ing h e bbe n. O nde r w ate r. Naastde m uur w erd een stuk van een rom einse grach tgevonden, een k arak teristiek e v-vorm ige droge grach t, standaard bijrom einse vesting op pl e k k e n w aar ge e n w ate r w as . M aar vre e m d dus op e e n pl ek waar wel w ate r w as . De bouw van de W aal brug 1931-1936 In 19 31 w ordter een begin gem aak tm etde bouw van de verk eersbrug in Nijm egen. Daarvoor m oesten de landh oofden en de pijl ers van de brug diep gefundeerd w orden. H e tarch ie f van Rijk sw aterstaatarrondissem entArnh em is bijde Slag om Arnh em verbrand, m aar ook in h et Nijm eegse Gem eente Arch ief bevinden zich all e rl e i s tuk k e n e n k rante nk nips e l s over de bouw. De w erk w ijze voor de bouw van de pijl ers w as al s volgt. Ee rs tm aak te m e n e e n ringvorm ige 'badk uip' door lange s tal en bal k en diep in de bedding van de rivier te drijven. Deze bal k e n zate n m e tfl enzen aan e l k aar vas t, e n vorm de n daarom één ge h e e l . Om deze stal en badk uip w erd een aarden dam gel egd, om de boel te verstevigen. Dan w erd h etw ater uitde k uip gepom pt, en k on m en op de bodem van de zo ontstane bouw putgaan w erk en. Bijh eth eien van de betonnen pal en ondervond m en m oeil ijk h eden. In De Gel de rlande r van 27 nove m be r 19 32 s taat: "D ith e ie n onde rvindtook zijn e ige naardige m oe il ijk h e de n van de ge s te l dh e id van de n bode m . M e n stuitge re ge l d op grindbank e n w aarop de be tonpal e n afs tuite n e n bl ijve n s taan. D e l igging de ze r grindbank e n is onre ge lm atig, s om s op tie n dan op tw aalfm e te r. D e ze bank e n vorm e n bl ijk baar e e n h e ch te basis om daarop de be tonne n pal e n voor h e tlandh oofd te doe n rus te n. Ste k e n de k oppe n de r betonpal e n, - e e nm aal vastge stoote n op de grindbank e n - ve r bove n de n grond uit, dan w orde n zij ge w oonw e g afge s ne de n m e tde s nijvlam ."
Transcript of Rare jongens, die rom einen stad...Z e zijn kwijt, constateert de krant bondig. In een...
-
Rare jongens, d ie rom einen ?
In 19 85 w erd er bij de voorbere idingen van de bouw van h et Cas ino aan de Waalk ade e en zw are rom e ins e m uur gevonden.Al in e en van de e e rste k rantenberich ten in De Gelderlander w ordt gem eld, dat er iets raars is aan deze m uur. Aan de k ant van de rivier zitten er m uurre sten van aangebouw de h uizen aan de m uur, m aar de fundam enten van die h uizen lopen niet door. Z e zijn k w ijt, constateert de k rant bondig.
In e en k rantenartik el in de N.R.C uit 19 87 w ordt gem eld, dat de nuur er slordig bij stond. O ngelijk , in grote stuk k en gebrok en, en boch tig.De arch eoloog T. W illem s noem t in zijn boe k Rom e ins Nijm egen nog e en aantal m erk w aardige fe iten op over deze m uur:
- De k ant van de m uur die naar de h euvel toege k e e rd w as , be stond uit k eurig, netje s afgew erk t m ets elw erk . M aar w aarom zou je de k ant van e en k e e rm uur die in h et zand zit, netje s afw erk en ? H et zag eruit als de voork ant van de m uur, m aar zoals de m uur lag, w as h et de ach terk ant.
- de k ant van de m uur die naar de rivier ge k e e rd w as , vertoonde de re sten van aangebouw de h uizen. H et k on dus ook ge en w aterk e rende of k adem uur gew e e st zijn, w ant w ie bouw t er nu h uizen aan e en k adem uur ?
- h et Rom e ins m ateriaal dat rond de 4de e euw s e m uur lag, stam de uit de 2de ,3de en 4de e euw . M aar h et lag allem aal door elk aar, zonder gelaagdh e id.
In e en k rantenartik el stond e en foto van de opgraving, w aarbij verm eld stond dat de m uur onder h et w aterniveau van de Waal lag. Aannem end dat dat zo ongeveer w as als h et pe il nu, is h et w el erg raar als je e en m uur onder w ater bouw t, w aar h uizen aan vastzitten, die ook nog e ens vloerverw arm ing h ebben. O nder w ater.
Naast de m uur w erd e en stuk van e en rom e ins e grach t gevonden, e en k arak teristie k e v-vorm ige droge grach t, standaard bij rom e ins e ve sting op plek k en w aar ge en w ater w as . M aar vre em d dus op e en plek w aar w el w ater w as .
De bouw van de W aalbrug 19 31-19 36
In 19 31 w ordt er e en begin gem aak t m et de bouw van de verk e e rsbrug in Nijm egen. Daarvoor m oe sten de landh oofden en de pijlers van de brug diep gefunde erd w orden. H et arch ief van Rijk sw aterstaat arrondis s em ent Arnh em is bij de Slag om Arnh em verbrand, m aar ook in h et Nijm e egs e Gem e ente Arch ief bevinden zich allerlei stuk k en en k rantenk nips els over de bouw .De w erk w ijze voor de bouw van de pijlers w as alsvolgt. Eerst m aak te m en e en ringvorm ige 'badk uip' door lange stalen balk en diep in de bedding van de rivier te drijven. Deze balk en zaten m et flenzen aan elk aar vast, en vorm den daarom één ge h e el. O m deze stalen badk uip w erd e en aarden dam gelegd, om de boel te verstevigen. Dan w erd h et w ater uit de k uip gepom pt, en k on m en op de bodem van de zo ontstane bouw put gaan w erk en.
Bij h et h e ien van de betonnen palen ondervond m en m oe ilijk h eden. In De Gelderlander van 27 novem ber 19 32 staat:"Dit h e ie n onde rvindt ook zijn e ige naardige m oe ilijk h e de n van de ge ste ldh e id van de n bode m . M e n stuit ge re ge ld op grindbank e n w aarop de be tonpale n afstuite n e n blijve n staan. De ligging de ze r grindbank e n is onre ge lm atig, som s op tie n dan op tw aalf m e te r. D e ze bank e n vorm e n blijk baar e e n h e ch te bas is om daarop de be tonne n pale n voor h e t landh oofd te doe n ruste n. Ste k e n de k oppe n de r be tonpale n, - e e nm aal vastge stoote n op de grindbank e n - ve r bove n de n grond uit, dan w orde n zij ge w oonw e g afge sne de n m e t de snijvlam ."
-
M en w ist niet precie s w at er in de grond zat. H et w erden nu e ens h arde grindbank en, dan w e er h arde leem lagen genoem d.
O m de h oofdoverspanning te k unnen m ak en, m oe sten nog e ens h ulppijlers in de rivier gebouw d w orden. O ok deze be stonden uit e en buitenk ant van ge h e ide stalen dam plank en. H et inh e ien ging m et veel k rach t gepaard. H et w as de bedoeling, dat de stalen dam plank en w e er verw ijderd w erden. H et blee k ech ter, dat dat uittre k k en vrijw el ondoenlijk w as . In e en tech nisch e verh andeling in h et Polytech nisch W ee k blad van 29 augustus 19 35 staat:"H e t lag in de be doe ling om de dam plank e n, w aaruit de bouw k uipe n be staan, na ge bruik aan de noordzijde w e e r voor de zuidzijde te ge bruik e n, w aarbij natuurlijk e e n ze k e r pe rce ntage door ve rlie s ve rnie uw d zou m oe te n w orde n. H e t uittre k k e n de ze r plank e n ging e ch te r bijzonde r zw aar. H ie rvoor zijn ve rsch ille nde oorzak e n aan te ge ve n, als b.v. sch e e f inh e ie n, krom tre k k e n door grondve rdich ting binne n de kuip of door zw e rfste e ne n e n daardoor grote w rijving in de slote n, de ze e r taaie le e m laag op 6-8 m - N.A.P., te rw ijl ook de grondsoort van de bove nlage n e e n be langrijk e rol spe e lde ."Uite indelijk w erd van de noordelijk e pijlers en h ulppijlers m aar 1/3 van de dam plank en getrok k en. De re st w erd onderw ater doorgebrand, w aarbij m en dus de delen die in de bodem stak en liet zitten.De aannem er die deze h ulppijlers plaatste , de N.V. Internationale Gew apend Beton-Bouw IGB ze i daar in h et e igen blad "Tech nisch I.G.B."over : "De uitvoe ring w as ge e n e e nvoudig w e rk (..). De grondge ste ldh e id w as zoodanig (zand, grind, zw are k le i, e nz) dat de plank e n ze e r m oe ilijk zak te n. Te ne inde e e n de nk be e ld van h e t ze e r zw are h e iw e rk te
k rijge n, w orde n e nige foto's ge ge ve n van e nk e le plank e n, zoals de ze na h e t tre k k e n (..) te voorsch ijn k w am e n. Z oals blijk t, zijn e nk e le toch ze e r zw are plank e n op e e n bijk ans onge lofe lijk e w ijze tot k rulvorm ige figure n w e gge slage n, zonde r dat zulk s tijde ns h e t h e ie n te be m e rk e n w as ."Als h ypoth e s e k an h ie ruit w orden opgem aak t, dat er zich op e en diepte van 6 - 8 m eter -NAP (dat is 8-10 m eter onder de rivierbodem ) e en h arde laag zit, die be st e ens k on be staan uit h et puin van de verzonk en rom e ins e stad of de verzonk en burch t.
Afb. 31. De k oppe n van de h e ipale n w orde n afge zaagd. (ge de nk boe k ope ning Waalbrug Nijm e ge n, 19 36)
Afb. 31 Ee n stale n dam plank van de h ulppijle r na h e t tre k k e n: ge sch e urd, k rom ge trok k e n e n opge k ruld. IGB.
