De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 1 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

www.degeo-online.nl 1ste druk

De Geo 2 TH Aardrijkskunde voor de onderbouw

Antwoorden hoofdstuk 4

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 2 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

Hoofdstuk 4 Globalisering in Azië Start 1 a Foto A: Een grote stad. Foto B: Vrouwen aan het werk op een laboratorium. Foto C: Een containerschip en een containerhaven. b Er is grote welvaart, er zijn veel hightechbedrijven 2 a Hij zou geschreven hebben over de snelle groei van de welvaart in Azië. b Antwoord verschilt per leerling. 3 a Antwoord verschilt per leerling. b Antwoord verschilt per leerling. 4 a 1 China 2 Japan. b Antwoord verschilt per leerling.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 3 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

§1 Regio in beeld: Oost- en Zuidoost-Azië 1 a land hoofdstad 01 Japan Tokyo 02 Zuid-Korea Seoul 03 China Beijing (Peking) 04 Taiwan Taipei 05 Filipijnen Manila 06 Indonesië Jakarta 07 Maleisië Kuala Lumpur 08 Singapore 09 Vietnam Hanoi 10 Thailand Bangkok b Indonesië c gematigde zone, tropen. 2 a A b Tropisch regenklimaat, savanneklimaat (eventueel als derde: zeeklimaat) c W3

Naam Hoofdletter + tweede letter

Kenmerken

1 Steppeklimaat BS Droog klimaat, sons wat regen 2 Woestijnklimaat

BW Droog klimaat, heel droog

3 Poolklimaat EH Hogggebergteklimaat, koud, eeuwige sneeuw

W4

Naam Hoofdletter + tweede letter

Kenmerken

1. Zeeklimaat Cf Gematigd klimaat, hele jaren door neerslag

2. Zeeklimaat met droge winter

Cw Gematigd klimaatt, droge winter, natte zomer

d oosten 3 a

b Diagram A heeft hele jaar door neerslag, diagram B heeft een droge winter. c A, B d C

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 4 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

4 a Kenmerken bevolking China Bevolkingsaantal Bevolkingsspreiding Bevolkingsdichtheid De meeste mensen worden in het oosten van China x

In China wonen 1,3 miljard mensen x

In China wonen gemiddeld 137 inwoners per km2 x

b Het oosten is dichtbevolkt, het westen is dunbevolkt. c In Oost-China is het klimaat vochtiger en er is minder reliëf dan in West-China: daar is het droog en daar is veel reliëf. 5 West-China < 1 inw/km² Oost-China > 200 inw/km² Kalimantan 1 -10 inw/km² Japan 0 - >700 inw/km² Java >200 inw/km² 6 a De regering wil de mensen erop wijzen dat men maar één kind per gezin mag hebben. b Ouders besteden al hun geld en tijd aan het ene kind: hierdoor wordt het verwend. c Antwoord verschilt per leerling. 7a De leeftijdsopbouw van de bevolking van een land. b piramide c Hoe de leeftijdsopbouw van de Chinese bevolking in 2050 zal zijn. d In 2050 zijn er in China meer oudere mensen dan in 2005. De groep 15-20-jarigen uit 2005 is de groep 60-65-jarigen in 2050 e De basis van de piramide is smaller dan het deel erboven: afname van het aantal kinderen. 8 a Natte rijstbouw. b Er wordt met veel mensen op kleine stukjes grond gewerkt. c Door de natte rijstbouw kunnen veel mensen aan het werk in de landbouw; bovendien levert de natte rijstbouw veel voedsel op. 9 a Het groepsgebeuren: het samen iets doen. b Antwoord verschilt per leerling. 10 a

W7 W8 b In landen met hoge inkomens zijn de geboortecijfers in het algemeen laag. In landen met lage inkomens zijn de geboortecijfers hoog. c Rijke landen zijn hoog ontwikkeld en daar doet men meer aan geboortebeperking.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 5 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

11 De goede zinnen zijn: • De bevolkingsdichtheid in Oost-China is hoog. • De bevolkingsspreiding in Oost- en Zuidoost-Azië is ongelijk. • Een sawa is een natte rijstakker. • Een bevolkingspiramide laat de leeftijdsopbouw van een bevolking zien. • Een EH-klimaat is een hooggebergteklimaat. • Natte rijstbouw gaat uitstekend in een gebied met een Af-klimaat. • Geboortebeperking hoort bij de eenkindpolitiek in China.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 6 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

§2 China, de fabriek van de wereld 1 Steden: a 1 Beijing 2 Shanghai 3 Hongkong 4 Guangzou 5 Chongquin Wateren: a Hoang He b Yangtze Buurlanden: A Rusland B Mongolië C Kazachstan D India E Thailand F Laos G Vietnam b

c Het laagland is dichtbevolkt

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 7 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

2 a

b Antwoord verschilt per leerling. c 231 x d Antwoord verschilt per leerling. e China: 1.300.000.000 inwoners : 9.600.000 km² = 135 inwoners per km² Nederland: 398 inwoners per km² 3 a Omdat de regering plannen maakte voor de productie van de bedrijven. b Een bedrijf kijkt naar wat de markt wil. 4 a Speciale Economische Zone. b Langs de oostkust c Daar is het dichtbevolkt: veel arbeidskrachten; producten kunnen van daaruit makkelijk worden uitgevoerd d >100 euro per inwoner. e <10 euro per inwoner. f Langs de kust zijn bedrijven veel kansrijker dan in het binnenland.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 8 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

5 a

b In het oosten. c Daar liggen de SEZ’s. 6 a Het doorgaande proces van internationale uitwisseling van geld, goederen en informatie. b De goede antwoorden:

• Een wedstrijd uit de Champions League op televisie. • Sperziebonen uit Egypte in de aanbieding bij AH. • Reclame voor ING op een raceauto in de Formule-1. • Muziek op je iPod. • Een T-shirtje, gemaakt in China, voor € 6,00 gekocht op de markt. • Internet.

7 a Omdat Nike in een heleboel verschillende landen vestigingen heeft. b Waar de arbeidskosten het laagst zijn laat Nike haar producten maken. c De politiek in China heeft gezorgd voor SEZ’s. Goed voor bedrijven als Nike. d Azië: 459 Noord-Amerika: 59 e De lonen in Azië zijn veel lager dan in Noord-Amerika: maakwerk gebeurt daarom meer in Azië. 8 a Het in elkaar zetten van speelgoed is arbeidsintensief. De lonen in Nederland zijn veel hoger dan in China. b Goede havens en goed vervoer. 9 a Producten uit rijke landen worden nagemaakt in China. b De nagemaakte producten lijken erg op de originele. c Antwoord verschilt per leerling. d Antwoord verschilt per leerling.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 9 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

10 a Stalen laadkisten met vaste afmetingen. b

c De grootste containerhavens bevinden zich tegenwoordig in Azië. d Veel goederen worden in containers verpakt en per container verstuurd naar de afnemers. 11 a

b Booming. c De Chinese economie is booming, d.w.z. die groeit erg hard.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 10 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

§3 Ongelijkheid in China 1 a Het percentage stedelingen in een land. b Tot de arme landen. c 24% d hoog e arme landen 2 a Ruraal-urbane migratie. b Er zijn veel krottenwijken. c In China wordt hard gebouwd om alle nieuwkomers goede huizen te geven. 3 a Ze steken hoog boven de rest van de bebouwing uit. b Figuur 10: hoogbouw en modern Figuur 11: laagbouw en traditioneel. 4 a Redenen om ergens weg te gaan en elders te gaan wonen. b De lonen in de steden zijn hoger; de voorzieningen in de steden zijn beter; in de steden is werk. c 1 De voedselprijzen stijgen door de toenemende vraag naar voedsel vanuit de steden. 2 Familieleden uit de stad sturen geld naar het platteland. 5 a b

c binnenland d 1 Hongkong 2 Guangzhou e Doordat het SEZ’s zijn groeien de werkgelegenheid en de welvaart er snel. 6 a De goede eigenschappen van een bestemmingsgebied. b 1 werk 2 hoger loon 3 moderne levensstijl 7 a 20 euro per maand. b 4 x c 1990 d Tot 1980 waren er nog geen SEZ’s.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 11 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

8 a Ook in China zelf kunnen de mensen steeds meer spullen kopen. b Auto-industrie. 9 a China: 4,5 – 6% Nederland: <1,5% b Azië en Afrika c Dat is nog laag. d Nee, want het percentage stadsbewoners is er nog maar klein. 10 Antwoord verschilt per leerling. 11 A – IX B – VII C – IV D – VIII E – VI F – I G – III H – X I – V J – II

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 12 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

§4 Keerzijde van de groei 1 a 1 Door uitlaatgassen van auto’s. 2 Door rook van fabrieken en electriciteitscentrales. b 1 China heeft veel steenkool in de bodem. 2 China heeft weinig aardolie- en aardgas. c Er zijn daar genoeg arbeidskrachten om de steenkool te delven. d Door de groei van het aantal auto’s: hiervoor is benzine nodig. 2 a De hoeveelheid steenkool en bruinkool in miljoenen tonnen die in 2004 in een land werd gewonnen. b De hoeveelheid steenkool die in 2004 door een land werd uitgevoerd. cdef

g Japan en China h 1 China is de belangrijkste producent. 2 China voert ook nog veel steenkool in. 3 a 1 De rivier droogt voert maar weinig water meer af. 2 Het water is ernstig vervuild. b China heeft een droge winter: de rivier voert dan minder water af, maar de hoeveelheid vuil blijft gelijk, dus is het water dan smeriger. 4 a

b benedenloop c Dat komt doordat in de benedenloop de meeste mensen wonen: daar wordt het meeste vuil geproduceerd.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 13 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

5 a Zie figuur bij 4a b De rivieren met de meeste afvoer liggen in het zuiden. c Daar valt meer neerslag. d De Chang Jiang. 6 a Bodemerosie is het verdwijnen van de bovenste vruchtbare bodemlaag. b 1 Bossen zorgen voor regelmatige verdamping van het water. 2 Bossen zorgenervoor dat het water niet op de bodem klettert. 3 Boomwortels houden de grond (en daarmee ook het water) vast. c 1 Bodemdeeltjes spoelen weg 2 Er komen vaker overstromingen. 7 a 1 Ligging: De Chang Jiang ligt in het zuidelijke, nattere deel van China. 2 Waterfavoer: de Chang Jiang voert veel meer water af. b Dan valt de meeste neerslag: de Chang Jiang is een regenrivier. 8 a bergachtig b Er is een stuwmeer ontstaan die drie kloven vol water zette. c stroomopwaarts. d Omdat het water van de rivier begon te stijgen toen de Drieklovendam gereed was. e Antwoord verschilt er leerling. 9 a Lezen. b

c Het levert veiligheid of economisch voordeel op. d zie figuur bij a e Het levert vooral milieuproblemen op.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 14 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

f W17  Voor-­‐  en  nadelen  van  de  Drieklovendam voordelen nadelen veiligheid verlies aan natuurgebied bereikbaarheid Problemen voor vissen hydro-elektriciteit verlies van cultuurschatten Minder overstromingen verlies van landbouwgrond Slib in stuwmeer Mensen moeten verhuizen Gevaar voor aardbevingen

g Antwoord verschilt er leerling. h Antwoord verschilt er leerling. 10 a Antwoord verschilt er leerling. b Het is wel mooi dat de economie groeit, maar er kleven ook veel nadelen aan. 11 1 smog

2 milieu 3 stroomgebied 4 stuwdammen 5 steenkool 6 wegspoelen 7 milieuaantasting 8 debiet 9 milieuvervuiling 10 benedenloop

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 15 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

§5 Japan en andere tijgers 1 a A Hokkaido B Honsju C Shikoku D Kyushu b

c 35°NB d Italië / Spanje / Griekenland 2 a b c zie kaart bij 1B d De agglomeratie ligt op de rand van drie platen: kans op aardbevingen. e 1 Veel vulkanen. 2 Kans op tsunami’s. 3 a laag b Rijstbouw vindt plaats in de dichtbevolkte gebieden.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 16 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

c d

e 1 Landbouw. 2 Bebouwd. f Bos. 4 a Het gebied waar de meeste mensen wonen en waar de meeste bestaansmiddelen zijn. b Een secundair kerngebied is minder belangrijk dan het primaire kerngebied. c Economie: daar liggen de meeste industriegebieden. Bevolkingsdichtheid: de kerngebieden zijn het dichtst bevolkt. 5 a b W22 Problemen met de natuur en de oplossingen

Problemen met de natuur Maatregelen 1 veel eilanden (eilandenrijk) bruggen en tunnels bouwen. 2 veel reliëf Mensen wonen vooral langs de kust in het laagland

3 weinig delfstoffen Invoeren van ijzererts, bauxiet en energiebronnen 4 Aardbevingen Aardbevingsbestendig bouwen

6 a 1 economische 2 culturele 3 demografische 4 politieke b 1 politieke 2 culturele c Dat is goed voor het ‘wij’gevoel. d Antwoord verschilt er leerling. 7 a De omwenteling op het Aziatische platteland door het gebruik van nieuwe rijstsoorten. b 1 Commercialisering 2 Grotere opbrengsten

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 17 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

8 a Een Aziatisch land met een snelgroeiende economie. b c

d Het inkomen van de oude tijgers ligt (nog) veel hoger dan van de nieuwe tijgers. 9 a Land A = China Land B = Zuid-Korea Land C = Vietnam Land D = Japan b Vooral aan het percentage werkzaam in de primaire sector. 10 a Land E en Land B b Land C en land F c 1 E 2 B 3 A, B, G 4 C, F d Land A = China Land B = Zuid-Korea Land E = Japan Land G = Laos 11 De goede zinnen zijn:

• In Japan is veel reliëf • Japan is arm aan delfstoffen • In Japan wonen de meeste mensen langs de kust • Japan voert veel industrieproducten uit • Japan is de oudste tijger • Japanners hebben per jaar weinig vakantie • Zuid-Korea is wel een lagelonenland • Vietnam is één van de jongste tijgelanden

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 18 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

• De resultaten van de Groene Revolutie zie je vooral op het platteland • Shinkansen is de naam van een trein

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 19 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

§6 Kinderarbeid, een lastig probleem 1 a Werk dat te zwaar is voor kinderen en/of zoveel tijd kost dat ze niet naar school kunnen gaan. b figuur 25: weven figuur 26: schoenen inpakken/voorzien van veters figuur 29: wierook maken figuur 30: theeplukken c In Afrika. 2 a Antwoord verschilt er leerling. b Antwoord verschilt er leerling. c Antwoord verschilt er leerling. d Antwoord verschilt er leerling. 3 a Producten die op een eerlijke manier zijn gemaakt. b Je kunt ervoor kiezen of je alleen maar schone producten wilt aanschaffen. c Antwoord verschilt er leerling. d Antwoord verschilt er leerling. 4 a Antwoord verschilt er leerling. b Antwoord verschilt er leerling. c Antwoord verschilt er leerling. d Antwoord verschilt er leerling. 5 a Arme landen. b vee hoeden, sjouwen, schoenen poetsen, sigaretten maken. c 1 Om eten te kunnen kopen. 2 Omdat vrienden ook werken. 3 Om een bijdrage te leveren aan het gezinsinkomen. d 1 Het werk is erg stoffig. 2 De werkdagen zijn lang. e 1 Ze zorgen voor scholing. 2 Ze helpen bij medische controles. 3 Ze proberen de werkomstandigheden te verbeteren.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 20 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

6

7 a Antwoord verschilt er leerling. b Antwoord verschilt er leerling. c Antwoord verschilt er leerling. d Antwoord verschilt er leerling. e Antwoord verschilt er leerling. f Antwoord verschilt er leerling. 8 a Uitspraak kiezen. b Argumenten verzamelen. c Tips lezen. d Mening op papier zetten. 9 Debat. 10 a Antwoord verschilt er leerling. b Antwoord verschilt er leerling. c Antwoord verschilt er leerling. 11 a € 100,-- b € 50,-- c € 0,40

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 21 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

d Antwoord verschilt er leerling. e Antwoord verschilt er leerling. Keuzemenu A Landenpuzzel 1 2

Land Inwonersaantal (x 1 miljoen) 1 Filipijnen 89 2 Noord-Korea 23 3 Indonesië 245 4 Zuid-Korea 49 5 Myanmar 47 6 China 1,314 7 Laos 6 8 Taiwan 23 9 Vietnam 84 10 Maleisië 24 11 Thailand 65 12 Cambodja 33 13 Japan 127 14 Mongolië 3

B Globalisering in je eigen omgeving 1 Tekst lezen. 2 Antwoord verschilt er leerling. 3 Antwoord verschilt er leerling. 4 Antwoord verschilt er leerling. 5 Antwoord verschilt er leerling. 6 Antwoord verschilt er leerling. 7 Antwoord verschilt er leerling. 8 Antwoord verschilt er leerling. C Bevolkingsgroei India en China vergeleken 1 Tekst lezen. 2 a De landen zijn niet afgebeeld naar gootte van het oppervlak , maar naar grootte van het inwoneraantal. b In Azië wonen de meeste mensen. 3 a Reclame voor kleine gezinnen. b Er wordt maar één kind per ouderpaar afgebeeld.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 22 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

4 a

b Ja, de levensverwachting in China is hoger, de zuigelingensterfte veel lager en het geboortecijfer lager: dus heeft China een hoger ontwikkelingspeil. 5 a Nu : China heeft de meeste inwoners. 2050: India heeft grootste inwoneraantal. b 2030

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 23 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

6 a Minder kosten voor onderwijs. b 1 In de toekomst zijn er te weinig jongeren om voor de bejaarden te zorgen. 2 In de toekomst een tekort aan arbeidskrachten. 3 In de toekosmt een kleinere afzetmarkt voor producten. c Antwoord verschilt er leerling. D Megasteden en megawolkenkrabbers 1 Tekst lezen. 2 a Taiwan b Taiwan: het land wil zich bewijzen. Japan: ruimtegebrek. China: statussymbool 3 8 4 a Antwoord kan per jaar verschillen. b Antwoord kan per jaar verschillen. 5 a 3 b 6 6 Ca. 70 stuks. F Vietnam – toeristenland 1 Tekst lezen. 2 Bronnen bekijken. 3 Antwoord verschilt er leerling. Finish 1 Cw- Cf-klimaat 2 Het wij-gevoel en rijst als voedsel 3 Bevolkingsdichtheid: hoog

Bevolkingsgroei: dalend 4 Open steden, globalisering, SEZ’s 5 Vervuilde lucht 6 Milieu-uitputting 7 Dichtbevolkte kustgebieden, rijk, hoog ontwikkeld, weinig delfstoffen 8 Myanmar 9 Indiase rijst in winkel AH, een Toyota in Barendrecht, Chinees vuurwerk in Rotterdamse haven 10 Antwoord verschilt per leerling. Wat vind jij zelf? 1 Antwoord verschilt per leerling. 2 Antwoord verschilt per leerling.

De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 2 TH 24 © ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen, 2009

Fotofinish 1 a Naaiwerk. b §2 c Lagelonenlanden Export Globalisering 2 Antwoord verschilt per leerling.