Rapportageonderzoeknaarherontwerp

leerpraktijk‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’

PaboInholland

LectoraatTeaching,Learning&TechnologyJeroenBottemaPieterSwagermetmedewerkingvanGraciaOriOktober2016

2

3

Inhoudsopgave1.Inleiding....................................................................................................................................................4

1.1Aanleiding..........................................................................................................................................41.2.Probleemanalyse...............................................................................................................................41.3Doelenvraagstelling..........................................................................................................................51.4Relevantie..........................................................................................................................................51.5Reikwijdteenafbakening...................................................................................................................61.6Stakeholders......................................................................................................................................6

2.Theoretischeachtergrond........................................................................................................................93.Methode.................................................................................................................................................11

3.1Typeringvanhetonderzoek............................................................................................................113.2.Participanten...................................................................................................................................113.3Wijzevandataverzameling..............................................................................................................123.4Aanpakvoordata-analyse................................................................................................................153.5Validiteitenbetrouwbaarheid.........................................................................................................153.6Ethischekwesties.............................................................................................................................16

4.Resultaten..............................................................................................................................................174.1Inleiding...........................................................................................................................................174.2Procesgang.......................................................................................................................................174.3Instrumenten...................................................................................................................................184.4Procesgangenuitvoering.................................................................................................................184.5Samenvatting...................................................................................................................................21

5.Conclusiesenaanbevelingen.................................................................................................................236.Kritischereflectie....................................................................................................................................287.Geraadpleegdebronnen........................................................................................................................30BijlageAProtocolfeitenverslag.................................................................................................................33BijlageBProtocolsemi-gestructureerdinterviewdocent-pionier.............................................................35BijlageCScript‘OnderzoekRijkeleeromgevingperiode1.3opbasisvanklas1ClocatieHaarlem...........38BijlageDScript‘Onderzoekendenontdekkendlerenperiode1.4opbasisvanklas1CHaarlem.............39

4

1.Inleiding1.1AanleidingInfebruari2015ishetO3-projectbijhogeschoolInhollandvanstartgegaanwaarindeonderzoeksgroepOnderwijzenenLereninDiversiteitvanhetdomeinOnderwijs&Innovatie(O&I)opleidingenonderzoeksmatigondersteuntinhetbevorderenvanstudiesuccesdoorkwalitatieveverbeteringvanhetonderwijsenduurzamedidactischeinnovatie.Inditprojectparticipeertookdeonderzoekslijn(lectoraat)Teaching,Learning&Technology.Middelseenuitgebreideinventarisatieinalledomeinenvandehogeschoolzijndebelangrijkste(didactische)vraagstukkeninkaartgebrachtwaarbijteamsvanopleidingenonderzoeksmatigeondersteuningwensenomopeenduurzamewijzemogelijkeoplossingenvoordezevraagstukkenteontwikkelen.Devraagstukkenvanonderzoeknaardeeffectieveinzetvantechnologiezijnondergebrachtintweethema’s:hetthemaTeaching,Learning&Videobetreftvraagstukkenrondomdedidactischeinzetvanvideo;hetthemaTeaching,Learning&Feedbackbetreftvraagstukkenrondomfeedbackenscriptingvanpeer-review.Indemeestegevallenbetreffenditvraagstukkendiegerelateerdzijnaantestartenofaanlopendeprojectenronddevernieuwingvancurricula.Hetevaluerenvaneenstrategievoordeinzetvanpeer-reviewindepropedeusevandePabo-opleidinginhetdomeinOnderwijs&Innovatiebetrefthetvraagstukdatdedirecteaanleidingisvoorditonderzoeksplan(Fransen,2015a).DePaboisgestartmetdeinnovatievanhetgehelecurriculum.Inhetstudiejaar2014-2015iseenprototypevanhetontwerpvoorheteerstestudiejaarontwikkeld.Ditprototypewerdinhetstudiejaar2015-2016uitgevoerdopallelocaties.Centraleuitgangspuntenvanditvernieuwdecurriculumishetontwerpenenuitvoerenvanonderwijsdatgerichtisophetactiverenvanstudententothetparticipereninleeractiviteitenendeontwikkelingvanhetzelfsturendevermogenvandestudentwaarbijfeedbackprocesseneenbelangrijkerolspelen(HogeschoolInholland,2012).InoverlegmethetmanagementteamvandePabo(PMT)werdbeslotendatwerkgroebegeleidersvandeonderzoekslijninhetcursusjaar2015-2016participeerdeinhetonderzoeksthemaTeaching,Learning&Feedbackgezienhetfeitdatdezevakgroepwensenheefttenaanzienvandeinzetvanpeerfeedbackomdaarmeehetleerprocesvanstudententeondersteunen:hiertoewerdeenscriptontworpenenuitgevoerdinhetstudiejaar2015-2016.1.2.ProbleemanalyseEénvandepeilersvanhetherontwerpvanhetcurriculumvandePaboisactiverendedidactiek.Activerendedidactiekimpliceertdeontwikkelingvaneenscenarioofscriptvooreenleerprocesineengegevenleerpraktijk(Fransen,2015a).Eenscriptbeschrijfteenstructuurvaninteractieenondersteuningwaarbijstudent-endocentactiviteiten,endevolgordelijkheidvandezeactiviteiten,dienoodzakelijkzijnomeenleerprocesadequaattelatenverlopen,wordenbeschreven(Götte,2015;King,2007).Eenscriptisgerichtophetondersteunenenhetversterkenvanhetlerenendientzoontworpentewordendatactiefparticiperenonontkoombaarenaantrekkelijkwordtgemaakt.Inhetscriptspeeltfeedbackeencrucialerolinhetsturenvanhetleerprocesenhetrealiserenvande

5

gewensteleeropbrengsten(Fransen,2015a).Eenstrategiedevaakwordttoegepastbijhetbetrekkenvanstudentenbijhetfeedbackprocesbetrefthetprocesvanpeer-review.Peer-reviewbetrefteenleeractiviteit,waarbijhetstudenthetwerkvanéénofmeerderemedestudentenvoorzienvanformatievefeedbackmetalsdoelhetleerproceswederzijdsteondersteunen(Götte,2015).Mitsgoedgeorganiseerdleidtdittotactiefendiepgaandlerenbijdestudent.Dezeleerprocessenkunnengoedondersteundwordendoortechnologie(Fransen,2015a).1.3DoelenvraagstellingHetobjectvanhetonderzoekwashetontwikkelenvaneenscriptbinneneenleerpraktijkgerichtopdeinzetvanfeedback.Hetgaathierbijomdeinzetvanpeerfeedbackenexpert-ofdocentfeedbackendewijzewaaropdezeprocessenondersteundkunnenwordenbinnendedigitaleleeromgevingvandePabo(Moodle).HetdoelvanhetonderzoekwashetinsamenwerkingmetbetrokkendocentenontwerpenentestenvaneenconcreteuitwerkingvaneenscriptvooreenspecifiekonderdeelindepropedeusevanhetvernieuwdecurriculumvandePabometalsbasisheteffectieforganiserenvanpeer-reviewenexpert-reviewterondersteuningvanhetleerprocesvandestudent.Hettestenenevaluerenvanditscripthadalsdoeldoorontwikkelingvandeaanpak,endiendealsexemplarischeaanpakvooranderecurriculumonderdelen.Hetonderzoeksprojectrichttezichophetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’InzakehetonderdeelpeerfeedbackkanditonderdeelalsexemplarischwordengezienvoordewerkwijzebinnendePabo.Decentralevraagvanhetonderzoekwerdalsvolgtgeformuleerd:Hoeziethetdidactischontwerp(script)vanhetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’eruitwaarinbeoogdwordtdatpeerfeedbackenexpertfeedbackbijdraagtaandekwaliteitvandeleeropbrengsten,enhoewordtditdidactischontwerpervarenengewaardeerddoordocentenenstudenten?1.4RelevantieHetonderzoeksprojectrichttezichophetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’vandePaboenkangezienwordenalsexemplarischvoordewerkwijzeindePabo.Hetvraagstukvandevakkenlijnonderzoekoverheteffectiefondersteunenvanpeer-reviewmiddelsdedigitaleleeromgevingmoetgezienwordenindecontextvanhetherontwerpvanhetcurriculumvandePabowaarinhetstudiejaar2015-2016hetprototypevandepropedeusewordtuitgevoerd.Eénvandecentraleuitgangspuntenvanhetvernieuwdecurriculumishetontwerpenenuitvoerenvanonderwijsdatgerichtisophetactiverenvandestudentenwaarbij(peer)feedbackeencrucialerolspeelt.HetontwerpkanmogelijkalsgoodpracticedienenvoorhetherontwerpvananderecurriculumonderdelenindePabowaarbijdeervaringenmethetontworpenscriptbenutkunnenworden.Hetherontwerpdraagtbijaanhetverwervenvanpraktijkkennisoverfeedbackprocessenin

6

leerpraktijken,deverbeteringvandekwaliteitvanfeedbackenhetbenuttenvanpeerfeedbackindecontextvandePabo.Deaanpakenherontwerpkunnenookinspirerendzijnvoorandereopleidingenindehogeschoolmetdewensomhetonderwijsactiverendinterichten.Ditsluitaanopdevisievandehogeschooloptoekomstgerichtonderwijsenderoldietechnologiedaarinkanvervullen(Fransen,2015b).Hetonderzoeksprojectsluittevensaanbijdelandelijketrendinhethogerberoepsonderwijswaaringepersonaliseerdleren,activerendedidactiekendeberedeneerdeinzetvantechnologiebelangrijkeaandachtspuntenzijn(Fransen,2015b).1.5ReikwijdteenafbakeningHetonderzoeksprojectbetrofeencontextspecifiekherontwerp.HetherontwerpslootaanbijdeconditiesenderandvoorwaardendiegeldenindecontextvandePabo,enbijdevisieopdidactiekendebeschikbareexpertiseenmiddelenindeleeromgeving.Hetontwerp,endeverworvenkennisoverdewerkingvanhetontwerp,moetengezienwordenindezecontextenkunnennietéénopéénwordenvertaaldnaaranderecurriculumonderdelenenopleidingen.Uiteraardkanhetontwerpalsmogelijkegoodpracticewelalsbasisdienenvooreenherontwerpvaneenvergelijkbaarcurriculumonderdeelbinnendezelfdeofandereopleidingdoorgebruiktemakenvandemeergeneriekeontwerpprincipesdieafteleidenzijnuithetontwerp.Hetonderzoeksprojectbetrofhetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’,eenonderdeeluitdederdeperiodevanheteerstestudiejaar(propedeuse)datopallelocatiesvandePabowordtuitgevoerd(HogeschoolInholland,2016).HetbetrofhiervoltijdstudentenvandelocatiesAlkmaar,DenHaag,Dordrecht,HaarlemenRotterdam.Belangrijksteredenenomtekiezenvoorditonderzoeksprojectwasdeaanwezigheidvandepionierdiedeeluitmaaktvandevakkenlijnonderzoekendegerichtevraagvandevakgroepompeer-reviewteondersteunenindedigitaleleeromgeving.Deleerpraktijkbetrefteengroepsopdrachtwaarinstudenteneeneenvoudigonderzoeksplanontwikkelenomopbasisvanonderzoeksgegevensinterventiesophetgebiedvanhetjongekindenderijkeleeromgevinguittevoerenoftoetepassen(HogeschoolInholland,2016).Deteontwikkelendidactischeaanpakzalingrotelijnenidentiekzijnvoorallelocaties,deuitvoeringvandeaanpakzalperlocatieietsverschillen,omdatdezeafhankelijkisvanroostersenbeschikbaarheidvancollega’s.Hetonderzoeksprojectrichtzichophetniveauvanalgemenekenmerkenvandeleerpraktijkenspecifiekdedidactischeaanpak(script)rondomdefeedbackprocessenomdekansoptransfervandeonderzoeksresultatentevergroten.1.6StakeholdersInditonderzoekwerdenstakeholdersonderscheidenophetniveauvanhetonderzoekprojectopdePaboinhetdomeinOnderwijs&Innovatie,ophetniveauvanonderzoekslijnTeaching,Learning&Technologyendehogeschool(zietabel1:stakeholders).

7

Tabel1.Stakeholders,niveauenbelang

Stakeholder Niveau Belanginhetonderzoek

ManagementvanhetdomeinOnderwijs&Innovatie,enspecifiekhetmanagementvandePabo(PMT)

Domein/Opleiding

Ontwikkelingvantoekomstgerichtonderwijs[activerendenmetmeerflexibiliteitvoorhetbiedenvanmaatwerk].Opdrachtgever.

PionieroplocatieHaarlem Domein/Opleiding

Ontwikkelingvanactiverendentoekomstgerichtonderwijsmeteffectieveinzetvantechnologie.Onderzoeker&respondent.

WerkgroepbegeleidersvakkenlijnonderzoekPabolocatiesAlkmaar,DenHaag,Dordrecht,HaarlemenRotterdam

Domein/Opleiding

Ontwikkelingvanactiverendentoekomstgerichtonderwijsmeteffectieveinzetvantechnologie.Respondenten.

StudentenPabolocatiesAlkmaar,DenHaag,Dordrecht,HaarlemenRotterdam

Domein/Opleiding

Participereninonderwijsdateffectiefondersteundbijhetbehalenvanleerdoelenmeteffectieveinzetvantechnologie.Respondenten.

OnderzoekersonderzoekslijnTeaching,Learning&Technology

Onderzoeksgroepenhogeschool

Genererenvanvalideentoepasbarekennisoverdeeffectieveinzetvantechnologieinleerprocessen.Onderzoeker.

Dienst‘Onderwijsbeleid’vanInholland

Hogeschool Ontwikkelingvangereedschapvoorontwerpvanactiverendonderwijsmeteenberedeneerdeinzetvantechnologie.

CollegevanBestuurvanInholland

Hogeschool Ontwikkelingvankwalitatiefgoedtoekomstgerichtonderwijsmeteffectieveinzetvantechnologieenveelflexibiliteit.

1.7Randvoorwaarden,beperkingenenuitgangspuntenAlsrandvoorwaardevoorafgaandaanhetherontwerpengoldinditonderzoekprojectdathetmoestpassenbinnendedidactischeuitgangspuntenvandePaboenuitvoerbaarmoestzijnbinnendegegevenconditiesvandebeschikbarecapaciteitenmiddelen.Daarbijmoestrekeningwordengehoudenmetmogelijkebeperkingentenaanzienvandeorganiseerbaarheidalsgevolgvanregelgevingophogeschoolniveaumetbetrekkingtotdeorganisatieenplanningvanhetonderwijs.Daarnaastwasuitgangspuntdebetrokkenheidvanhetdocententeamopdelocatiesbijeenherontwerpvanuitdebereidheidomvanuiteengedeeldevisiesamentewerkenaaneenvoorhenenvoorde

8

gegevenlocatieuitvoerbaareneffectiefontwerpvancurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’.DeonderzoekslijnTeaching,Learning&Technologyhanteerteenaanpakwaarbijvoorkeurwordtgewerktmetpioniersdiesamenwerkenmetcollega’suithetteam(Fransen,2015b).Binnenhetteammoesteenpionieraanwezigzijndiealhadaangetoondinaanlegtebeschikkenoverdeeigenschappenvaneenpionierenzichverderwildeontwikkelenals‘changeagent’binnenhetbetrokkendocententeam:Eensuccesvollepioniervormthetbruggenhoofdineenverbindingmethetteam.Vanuitdiepositiereduceerthij,zomogelijksamenmetéénofmeervroegegebruikers,decomplexiteitvaneenverandering.Bijvoorbeelddoorcollega’stetrainenenteondersteuneninhetomgaanmetdetechnologie(operationelecomplexiteit)endoortehelpenbijhetinzettenvandetechnologieinhetonderwijs,passendbijdevisieenwerkwijzevandeindividueleleraar(conceptuelecomplexiteit).Opdezemanierkandepioniereenfundamentelerolspelenbijdeacceptatieenduurzameimplementatievaneenict-toepassingineenonderwijsorganisatie’(Fransen,2013).Depionierenbetrokkendocentenuithetteammoestenvanuitdeopleidingvoldoendewordengefaciliteerdintijdinkadervanhetherontwerp.

9

2.Theoretischeachtergrond

2.1.InleidingIndithoofdstukwordteenkortetheoretischeverkenningbeschreventenaanzienvandekernbegrippenfeedbackenpeerfeedback.Watkanuitdetheoriewordenafgeleidmetbetrekkingtothetscriptenvanpeer-reviewenexpert-review?Dezevraagzalbeantwoordwordenmiddelseenbeknoptetheoretischeverkenninguitgevoerdmetalsdoelhetgenererenvanontwerpeisenvoordeteontwikkelendidactischeaanpak(script).Dezeliteratuurstudiekangezienwordenalsresultaatvandevooronderzoeksfaseinditonderzoeksproject(ziehoofdstuk3).

Peer-reviewenexpert-reviewPeer-review1wordtinditonderzoekgedefinieerdalseenleeractiviteit,waarbijstudentenhetwerkvanmedestudenten(peers)voorzienvanformatievefeedbackmetalsdoelhetleerproceswederzijdsteondersteunen(Götte,2015).Peer-reviewiseenleeractiviteitdieaansluitbijdoelstellingenalszelfsturend,activerendencollaboratiefleren(VanZundert,Sluijsmans,&Merriënboer,2010).Expert-reviewheeftbetrekkingopdedocent/expert.

Hoeweluitonderzoekblijktdatpeer-reviewhetleerproces(Rieber,2006;Topping,1998)isditnietvanzelfsprekend,ondermeerdoorgebrekkigeorganisatievanhetproces(Falchikov,2005;Nilson,2003;Rompa&Romme,2001).Detoegevoegdewaardevanpeer-reviewwordtbeïnvloeddoordewijzewaarophetwordtingezetendematewaarinvalkuilenenproblemenwordenvermeden(Hattie&Timperley,2007;Nilson,2003;Shute,2008).Eenberedeneerdeinzetvanpeer-reviewisdanookvandoorslaggevendebetekenisvooreffectieveleerpraktijken.Deimpactvanfeedbackophetleerprocesisruimschootsaangetoond(Hattie,2009;Shute,2008).Eenveelgenoemdestrategieomheteffectvanfeedbackophetleerprocesteverhogen,ishetdirectbetrekkenvanstudentenbijhetfeedbackproces(Dochy,Segers,&Sluijsmans,1999;Topping,Smith,Swanson,&Elliot,2000).Peer-reviewwordtdaarbijvaakgenoemdalsleeractiviteit(Falchikov,2005;Rieber,2006;VandenBerg,Admiraal,&Pilot,2006).Metdegroeiendeaandachtvoorpeer-review,isdeinteresseinonderzoeknaardeeffectievetoepassingervantoegenomen,alsmedeinderoldietechnologiedaarbijkanvervullen(Laurillard,2002).Opbasisvandeliteratuurkondendevolgendeconclusiesgetrokkenwordenenimplicatiesgeformuleerd(ontwerpeisen)voorhetontwerp.

• Voorwaardevoorhetadequaatondersteunenvanhetleerprocesdoorpeerfeedbackiseengoedeorganisatievanhetreview-proces(Dennen,2003;Ladyshewsky,2013;VandenBerg,Pilot,&Admiraal,2005);

• Richtlijnenmetbetrekkingtothetgevenvanadequatefeedbackmoetendeeluitmakenvanhetontwerp(Finn&Garner,2011;Keh,1990;Ladyshewsky,2013;Min,2005;Nilson,2003;Sahin,2008;Topping,1998);

1EenuitgebreideliteratuurverkenningvanuithetlectoraatTLTmetbetrekkingtotdeinzetvanfeedbackenscriptingvanpeer-review(Götte,2015)isbeschikbaaropwww.inholland.nl/tlt.

10

• Hetgevenvanfeedbackmoetgebeurenaandehandvanduidelijke,inhoudelijkecriteria(Black

&Wiliam,1998a,1998b;Falchikov,2005;Finn&Garner,2011;Juwahetal.,2004;Newkirk,1984;Rieber,2006;Sadler,1989;VandenBergetal.,2005)

• Volgordelijkheidinhetgevenvanfeedbackisbelangrijk:peer-reviewmoetvoorafgaanaan

expert-review(Dennen,2003;Paulus,1999;Tsui&Ng,2000;VandenBerg,Admiraal,&Pilot,2003;VandenBergetal.,2005)

• Peer-reviewkangoedondersteundwordendoorinzettechnologie(Falchikov,2005;Kigozi

Kahiigi,Vesisenaho,Hansson,Danielson,&Tusubira,2012;Mory,2004;Richardson,Ertmer,Lehman,&Newby,2007;Sahin,2008;VandenBergetal.,2005;Williams,Brown,&Benson,2013)

• Dewijzewaaroppeerfeedbackisgegevenenverwerktmoet(bijvoorkeurF2F)worden

besproken(Boud,2000;Juwahetal.,2004;Sadler,1989;VandenBergetal.,2003,2006;VanSeggelen-Damen&Romme,2014)

11

3.Methode3.1TyperingvanhetonderzoekHetonderzoekbetrofeenpraktijkgerichtonderzoek(Andriessen,2014).Decasusvanditonderzoeksprojectheeftbetrekkingopeenherontwerpvaneenprototypevaneencurriculumonderdeelineenuniekecontext.Depraktijk,decontextfactoren,ishiermeevaninvloedophetonderzoek,enomzowelderelevantieenvaliditeitvanhetonderzoekteborgen,ishetvanbelangomtekiezenvooreenflexibeleonderzoeksstrategiegedurende(flexibledesign)waarinhetmogelijkisomgedurendehetonderzoekaanpassingentedoen(Collins,Joseph,&Bielaczyc,2004;Robson,2002)Deaanpakinhetonderzoeksprojectkanwordengetypeerdalseenontwerpgerichtonderzoek.Ontwerpgerichtonderzoekbetrefteenbenaderingwaarinopwetenschappelijkewijzeeenoplossingvooreenprobleemwordtontworpenengetest(vanAken&Andriessen,2011).Inditonderzoeksprojectbetrefthetresultaateencontext-specifiekherontwerpenkennisoverdewerkingvanditontwerpindegegevensituatie.Hetontwerpgerichtonderzoekkenmerktzichdooreenvooronderzoeksfaseeneenontwerp-ofprototypefasefasemetdaarinookdeevaluatieenrapportage(Berg&Kouwenhoven,2008)HetvooronderzoekbetreftdeverkenningendeanalysevanhetspecifiekeinstructieprobleemvandevakkenlijnonderzoekvandePaboinzakehetorganiserenenondersteunenvanpeer-reviewmiddelseendigitaleleeromgeving.Hetdoelvandezefaseishetvaststellenvancriteriawaaraanhetherontwerpzoumoetenvoldoen.Deontwerpfasebetreftdefasewaarineeneersteprototypevanhetherontwerpwordtontwikkeld.Ditprototypewordtgetestengeëvalueerdoprelevantie,consistentie,bruikbaarheideneffectiviteit(Plomp&Nieveen,2007).Opbasisvanderesultatenuitdeevaluatiewordthetprototypebijgesteld.Hetonderzoeksprojectbetrefthetdoorlopenvanééniteratie(testen,evaluatieenbijstellen).Hetbetrefthiereenformatieveevaluatiegerichtophetverbeterenvanhetprototype(Plomp&Nieveen,2007).Deaanpakismedegerichtopbredeacceptatieenduurzameimplementatievanhetherontwerpendatvereistdatbetrokkendocentenzicheigenaarvoelenvanhetgerealiseerdeontwerpenzichzelfinstaatachtenomdatontwerpindepraktijksuccesvolteimplementeren(Fransen,Bottema,Goozen,Swager,&Wijngaards,2012;Verdonschot&Kessels,2011).3.2.ParticipantenBijontwerpgerichtonderzoekzijnverschillendestakeholdersbetrokken(Plomp&Nieveen,2007).Hetpraktijkprobleemindegegevencontextiseencomplexprobleem,enomditprobleemgoedtekunnenbeschrijvenishetgoedomdestandpuntenvanverschillendestakeholders,metelkhuneigenvisieenwensentenaanzienvanhetpraktijkprobleem,meetenemen(Plomp&Nieveen,2007).Doorhetbetrekkenvanzoveelmogelijkstakeholderswordtmogelijkookdepraktischerelevantievanhetonderzoekenmatevaneigenaarschapoverdeoplossingvergroot(Plomp&Nieveen,2007).Ontwerpgerichtonderzoekkanopdezewijzeookalseeninnovatiestrategiewordengezienwaarbijdraagvlakwordtgecreëerdvoordeontworpenoplossingenachterliggendevisie,maarwaarstakeholdersookeenpersoonlijkleerprocesdoormakenenersprakeisvaneffectieveprofessionalisering(Fransenetal.,2012;Plomp&Nieveen,2007;Verdonschot&Kessels,2011)

12

In§1.6staandestakeholdersvanditonderzoekbeschreven.Participanteninditonderzoekzijnderollendocent-pionier,dedocentenendestudentenvandePabo.

DeonderzoekslijnTeaching,Learning&Technologyhanteerteenaanpakwaarbijvoorkeurwordtgewerktmetpioniersdiesamenwerkenmetcollega’suithetteam(Fransen,2015b).Binnenhetteammoeteenpionieraanwezigzijndiealhadheeftaangetoondinaanlegtebeschikkenoverdeeigenschappenvaneenpionierenzichverderwilontwikkelenals‘changeagent’binnenhetbetrokkendocententeam.

Dedocent-pionierisaangewezendoorhetmanagementvandePabo,enwerdinkadervanditonderzoeksprojectgefaciliteerdintijd.Dedocent-pionierisalsdocentbetrokkenbijdevakgroepvakkenlijnonderzoekvandePaboenactiefbetrokkenhetherontwerpvandepropedeuseenonderzoekslijn.Dedocent-pioniercoördineerthetprocesvanherontwerpmetdebetrokkencollega’s,waarbijernauwsamengewerktwordtmetdeonderzoekervandeonderzoekslijnTeaching,Learning&Technology.Dedocent-pionierheeftindezeeenbeperkteonderzoeksrol.Daarnaastisdedocent-pionierookuitvoerdervanhetherontwerp,enadviseurvoordecollega’s,endaarmeeeenactorinhetonderzoek.Andriessen(2014)geeftaandatbeiderollendooreenonderzoekervervuldkunnenworden,waarbijdecombinatieweltotspanningkanleiden.Deonderzoeksroldientonafhankelijkenobjectieftezijn,derolvanuitvoerder/adviseurbetrefteenafhankelijkerol.Dedocentenvandevakkenlijnonderzoekwarenmede-verantwoordelijkvoorhetherontwerpenhettestenvanhetontwerp.HetbetreftdertiendocentendiebetrokkenzijnbijdeuitvoeringvanhetprototypevandepropedeuseopallelocatiesvandePaboenookactiefbetrokkenzijnbijhetherontwerpvandepropedeusemetbetrekkingtotdeonderwijseenhedendiezijverzorgen.Dedocentenbeschikkenoverkenniseninzichtendiegebruiktwordenomtoteenrelevantenbruikbaarprototypetekomen.Dedocentenwerdeninkadervanditonderzoekstrajectnietextragefaciliteerdintijdmaarmakengebruikvandereguliereontwikkel-enuitvoertijd.Deinzichtenvandedocentenoverrelevantie,consistentie,bruikbaarheideneffectiviteitvanhetprototypenahetuitvoeringzijnvanbelangvoorevt.bijstellingvanhetprototype.Destudentenwerdeningezetalservaringsdeskundigentijdenshetuitvoerenvanhetprototype.Deinzichtenvandestudentenoverrelevantie,consistentie,bruikbaarheideneffectiviteitvanhetprototypenahetuitvoeringzijnvanbelangvoorevt.bijstellingvanhetprototype.Hetbetrefthiereerstejaarsvoltijd-studenten.3.3WijzevandataverzamelingOntwerpgerichtonderzoekisgerichtophetverwervenvanontwerpspecificaties,eenverzamelingvaneisenwaaraanhetontwerpmoetvoldoen.Hetbetrefthierfunctioneleeisen(watmoethetontwerpdoen),operationeleeisentenaanzienvandeuitvoeringengebruiksvriendelijkheidvanhetontwerpenontwerpbeperkingen(vanAken&Andriessen,2011).Erissprakevaneenkwalitatiefonderzoekwaarbijzowelkwalitatieve-alskwantitatievedatawordtverzameld,eenmixed-methoddesign,waarbijbeidesoortendatavangelijkewaardezijn(Creswell,2008).Doorgebruiktemakenvanverschillende

13

databronnenenverschillendemanierenvandataverzamelingisersprakevantriangulatiemetalsdoelhetbevorderenvandevaliditeitvandeonderzoeksresultaten(Baardaetal.,2013).Deinstrumentatieisgebaseerdopdevolgendeonderzoeksvragen:

Vooronderzoeksfase

1. Watkanuitdetheoriewordenafgeleidmetbetrekkingtothetscriptenvanpeer-reviewenexpert-review?(literatuuronderzoek)

2. Welkespecificatieskunnenwordenafgeleiduitdecontextwaarinhetontwerpmoetfunctioneren?(empirischonderzoek:ontwerpsessies)

Ontwerpfase

3. Hoeziethet(her)ontwerperuitopbasisvandeontwerpspecificatiesuitdevooronderzoeksfase?(empirischonderzoek:ontwerpsessies)

EvaluatiefaseHetbetrefthiereenformatieveevaluatiewaarbijdeprocesgangindeuitvoeringbelangrijkis,omdatdiehetmeesteinformatiekanopleverenoverdeconsistentieenbruikbaarheidvanhetontwerp.

4. Ishetherontwerp(prototypevanhetontwerp)uitgevoerdzoalsbedoeld?5. Watisdeervarenbruikbaarheidenervareneffectiviteitvanhetherontwerp(prototypevanhet

ontwerp)indeperceptievandocentenenstudenten(empirischonderzoek:focusgroep,vragenlijstenstudentenendocentenenlogboekdocenten)?

6. Welkeverbeteringeninhetontwerpkunnenvolgensbetrokkenenwordendoorgevoerd?(empirischonderzoek:focusgroep,vragenlijstenstudentenendocentenenlogboekdocenten)?

Hieronderdeargumentatievoordekeuzevanonderzoeksinstrumenten.LiteratuurstudieLiteratuurstudiemoestzichtgevenopdekenmerkenvandecentralethema’sinditonderzoekstraject,eenreferentiekader.Hetbetrofeenbeperkteliteratuurstudie.ViazoekmachineszoalsGoogleScholar,deLybrin-portalvandehogeschoolendeeigenreferencemanagement-databasevandeonderzoekerwerdnaarrelevantegepeerreviewdeofandereartikelenoverdecentralethema’svanditonderzoekgezocht:(peer)feedback,peer-enexpert-reviewenscriptenvandezeprocessen.ZoweldeEngelsealsdeNederlandstaligevariantvandezoektermenwerdengebruikt.Hierbijwerddesneeuwbalmethodewordentoegepast,waarbijdeinliteratuurlijstvangevondenpublicatiesgezochtwordtnaarandererelevantepublicaties.Degevondenpublicatieswerdenbestudeerddoorhetlezenvanabstractsenconclusies.Vervolgenswerdbeslistofdepublicatiegeschiktwasvoorhetdoelvandeliteratuurstudie.Relevanteartikelenwerdengeanalyseerd,samengevatenuitkomstenwordengeordend.

14

Empirischonderzoekmiddelsontwerpsessiesendocument-analyseEmpirischonderzoekbetrefthetvaststellenvanfeitenzoalsdezewordenwaargenomendoordeonderzoekerenhetbeschrijvenvandezefeiten(Baardaetal.,2013).Middelsontwerpsessieswerdeninsamenspraakmetdepionier-docentenbetrokkendocentenindefasevanvooronderzoekontwerpspecificatiesvastgesteldeneenontwerpgemaakt.LogboekTenbehoevevanhetregistrerenvandeervaringenbijdeuitvoeringvanhetprototypedoordepionier-docentendedocentenwerdeenlogboekingerichtbinneneendigitaleapplicatie.Middelseenaantalgerichtevragenkondendedocentenhunervaringenbeschrijven(ziebijlageA).VragenlijstenTenaanzienvanhetinkaartbrengenvandeervaringenenwaarderingvanstudentenendocententijdensdeuitvoeringvanhetprototypewerdenschriftelijkevragenlijstenopgesteld.FocusgroepIndeevaluatiefasewerdookeenfocusgroepvoorstudentenendocentenvoorbereiddoorhetopstellenvaneenfocusgroepprotocol.Hetvoordeelvaneenfocusgroepisdatreactiesvandeelnemersinspirerendwerkenenanderedeelnemersopnieuwegedachtenbrengt(Baardaetal.,2013).Bovendienkosteendergelijkgroepsgesprekminderonderzoekstijd,omdatjemetmeerderemensentegelijkvangedachtenkuntwisselen(Baardaetal.,2013).Hetprotocolwassamengesteldopbasisvandeontwerpspecificaties,detheorieoverdeberedeneerdeinzetvantechnologieinleerpraktijkenenaspectendiegerelateerdzijnaandeervarenbruikbaarheidenervareneffectiviteitvanhetherontwerpbinnendegegevencontext.Intabel2zijninéénoverzichtdeonderzoeksvragen,participanten,instrumentenenfaseonderzoekweergegeven.Tabel2.Participanteneninstrumentatie

Deelvraag Deelonder-zoek

Participanten Instrumenten Faseonderzoek

1.Watkanuitdetheoriewordenafgeleidmetbetrekkingtothetscriptenvanpeer-reviewenexpert-review?

Literatuur-verkenning

OnderzoekerTLT

Literatuur-onderzoek

Tijdensvooronder-zoeksfase,periode1

2.Welkespecificatieskunnenwordenafgeleiduitdecontextwaarinhetontwerpmoetfunctioneren?

Context-analyse

Pionier-docent,docenten,onderzoekerTLT

Document-analyse/ontwerp-sessies/

Tijdensvooronder-zoeksfase,periode2

15

overleg

3.Hoeziethet(her)ontwerperuitopbasisvandeontwerpeisenuitdevooronderzoeksfase?

Ontwerpprototype

Pionier-docent,

docenten,

onderzoekerTLT

Ontwerp-sessies/overleg

Tijdensontwerpfase,periode2

4.Watisdeervarenbruikbaarheidenervareneffectiviteitvanhetherontwerp?

Evaluatieprototype

Pionier-docent,

docenten,

studenten

Logboek/

vragenlijstendocentenenstudenten/

focusgroep/

Tijdensuitvoering(logboek)/

naafloopuitvoering(overig),periode3

5.Welkeverbeteringeninhetontwerpkunnenvolgensbetrokkenenwordendoorgevoerd?

Verbeteringprototype

Pionier-docent,

docenten,

studenten

Logboek/

vragenlijstendocentenenstudenten/

focusgroep/

Naafloopvanuitvoering.periode4

3.4Aanpakvoordata-analyseVragenlijsten(kwantitatievedata)VerwerkingvankwantitatievedatavandeschriftelijkevragenlijstengebeurdedoorimporterendatainExcelomdraaitabellentegenereren.Focusgroep,logboek,empirischonderzoekmiddelsontwerpsessies(kwalitatievedata)Bijdekwalitatievedatavondcoderingplaatsopbasisvandeuitdetheorieafgeleideaspectenengerubriceerdopbasisvanuitontwerpspecificatiesafgeleiderubrieken.3.5ValiditeitenbetrouwbaarheidValiditeitzegtietsoverdegeldigheidvanhetonderzoeksmateriaaleninwelkematezijeencorrecteweergavezijnvanhetonderzoeksobjectindepraktijk(Baardaetal.,2013).Wordtergemetenwatbeoogdwerdtemeten?Betrouwbaarheidverwijstnaardestabiliteitvandemetingenenrichtzichopdevraagofeenmetingherhaalbaarisendanweertotdezelfderesultatenleidt.Validiteitstaatonderdrukalsersprakeisvansystematischeafwijkingenindeopzetenuitvoeringvanhetonderzoek,betrouwbaarheidstaatonderdrukalsersprakeisvantoevalligeafwijkingenwaardooreenzorgvuldige,navolgbareeneenduidigeuitvoeringvanhetonderzoeknietmogelijkis(Baardaetal.,2013).Indittypeonderzoekgaatvaliditeitvoorbetrouwbaarheid,omdatvanherhaalbaarheidvanmetingennietofnauwelijkssprakeis.

16

Validiteitwerdinditonderzoekversterktdoordetheoretischeinbeddingvanhetonderzoek,doortriangulatievanmethodenenonderzoekers,endooreenrepresentatieveselectievanrespondenten.Verderwerdenbedreigingenvanvaliditeitenbetrouwbaarheidgereduceerddoorhetvastleggenvandatauitfocusgroepopgeluidsdragers,endoor‘membercheck’.Hetvastleggenvankeuzesenbeslissingen,inclusiefdeonderliggendeargumentatie,alsmedehetdocumenterenvandeprocesgangvanhetonderzoek,droeginditonderzoekbijaandenavolgbaarheidentransparantievanhetonderzoek.

3.6EthischekwestiesBijhetonderzoekisdeGedragscodePraktijkgerichtOnderzoek(CommissieGedragscodePraktijkgerichtOnderzoekinhethbo,2010;Creswell,2008)uitgangspuntgeweest.

17

4.Resultaten4.1InleidingDeonderzoeksopzetdieinhoofdstuk3isbeschrevenbetrefteenopzetdiegebaseerdisopeenontwerpgerichtebenaderingvanonderzoek,metalsdoelhetontwerpen,testenenformatiefevaluerenvaneen(prototypevaneen)didactischontwerpvanhetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’waarinbeoogdwerddatpeerfeedbackenexpertfeedbackbijdraagtaandekwaliteitvandeleeropbrengsten.Indeonderzoeksopzetwerdonderscheidgemaaktineenvooronderzoeksfase,implementatiefaseenevaluatiefase.DeevaluatiefasezoalsbeschreveninH3heeftnietkunnenplaatsvinden,omdathetdidactischontwerpdoorbetrokkendocentennietisuitgevoerdzoalsbedoeld.Ditbleekuitgesprekkentussendedocent-pionierenonderzoeker,hetfeitenverslagvandedocent-pionierenhetinterviewmetdedocent-pionier.Inplaatsdaarvanhebbendedocentenhetoorspronkelijkedidactischeontwerpuitgevoerd.Doordatergeenpraktijkervaringisopgedaanmethetnieuwontworpendidactischontwerpdoorbetrokkendocentenenstudenten,kunnengeenvalideuitsprakengedaankunnenwordentenaanzienvandebruikbaarheideneffectiviteitvanhetontwerp.HetimplementerenvanleerpraktijkenmeteenberedeneerdeinzetvanICT,endematewaarindezeinzetwordtgeaccepteerdbinneneenteam,iseencomplexprocesdatdoorallerleifactorenbepaaldwordt(Fransenetal.,2012).Dezecasuslijktdecomplexiteitvaneendergelijkimplementatietrajecttebevestigen.Ondankshetfeitdatdeonderzoeksvraagnietbeantwoordkanwordenomdathetontwerpnietisuitgevoerdconformontwerp,leverthetonderzoektochwaardevolleinzichteninontwerpenenimplementerenvanvernieuwingenmettechnologie:decasuslevertinzichtindeprocesgangvanhettrajectenkanaanbevelingenopleverentenaanzienvanrandvoorwaardenenconditiesdienodigzijnomeendidactischeinzetvanICTopdePaboopduurzamewijzeteimplementeren.4.2ProcesgangNadatduidelijkwasgewordendatergeenpraktijkervaringisopgedaanmethetnieuwedidactischontwerpinperiode1.3,isinsamenspraakmetdeonderzoekersdoordebetrokkendocent-pionierbeslotenomeenaangepastdidactischontwerpopkleinereschaaluittevoereninperiode1.4.DezeaanpakisuiteindelijkgeëvalueerddoortweebetrokkendocentenoplocatieHaarlem,waaronderdedocent-pionier,enstudentenvantweeklassenuitHaarlem,enenkelestudentenvanlocatieDordrecht.DetweedocentenvanlocatieHaarlemhebbenhetontwerpinperiode1.4echteropverschillendewijzeuitgevoerd,waardoorhetontwerpendeuitvoeringnietovereenkwamen.Hierdoorkunnenertenaanzienvanbruikbaarheideneffectiviteitvanhetontwerpgeenvalideuitsprakengedaanworden.Welwerdookhierinzichtverkregenindeprocesgangenindefactorendiedaarbijeenrolspelen.

18

4.3InstrumentenOmdeprocesgangvanhetonderzoeksprojectTeaching,Learning&FeedbackopdePabotebeschrijveniseendrietalinstrumenteningezet:(1)documentanalyse,(2)feitenverslagen(3)semi-gestructureerdinterview.DocumentanalyseHetbetrefthierdeanalysevandeverslagleggingvandeontwerpsessies.Vaniedereontwerpsessieiseensamenvattendverslaggeschrevendatterverificatieisaangebodenaandedocent-pionier.FeitenverslagDepionierisgevraagdomeenfeitenverslagteschrijven.InditdocumentisdeprocesgangvanhetonderzoeksprojectTeaching,Learning&Feedbackindeperceptievandedocent-pionierbeschreven.HierbijisgebruikgemaaktvaneenprotocolopgestelddooreenonderzoekervanhetlectoraatTLT(ziebijlageA).Semi-gestructureerdinterviewOmaspectenvanhetfeitenverslagteverheldereniseeninterviewafgenomenmetdedocent-pionier.Hetbetrefthiereensemi-gestructureerdinterview.HierbijisgebruikgemaaktvaneenprotocolopgestelddooreenonderzoekervanhetlectoraatTLT(ziebijlageB).

4.4ProcesgangenuitvoeringUitdeanalysevandeverslaglegging,hetfeitenverslagvandedocent-pionierenhetinterviewmetdedocent-pionierblijkthetvolgendetenaanzienvandeprocesgangenuitvoeringvanhetonderzoeksprojectTeaching,Learning&FeedbackopdePabo.AanleidingHetherontwerpvanhetcurriculumvandePabobepaaldevolgensdedocent-pionierhetmomentomteparticiperenaanhetonderzoeksprojectTeaching,Learning&Feedback.Inditherontwerpspeeltpeer-revieweenbelangrijkerol.Hetherontwerpvanhetcurriculumwasvoordevakkenlijnonderzoek,waardedocent-pionierdeeluitvanmaakt,aanleidingomdeonderwijseenhedeninheteerstestudiejaardiegerichtzijnophetdoenvanonderzoekteherontwerpen.DevakgroephaddewensomdeonderzoeksleerlijnindePaboteverbeterenwaarbijsprakeisvaneen‘opwaartsproces’richtingdeafstudeerfasewaarstudentenlerenomsystematischtekijkennaarhuneigenonderzoekenonderzoekendehouding.Hetdoenvanonderzoekmoetgeïntegreerdtewordenindebestaandeonderwijseenheden,waardoorerookmeercollega’sbijhetthemabetrokkenworden.Indestudiehandleidingenvandevakkenlijnonderzoekvandeonderwijseenhedeninheteerstejaarzijndethema’senhetdoenvanonderzoekmetelkaargecombineerd,onderanderedoorhetopnemenvande‘zevenvastestappen’vanonderzoek.Devisievandevakkenlijnonderzoekisdatstudentennietalleenindividueelleren,maarooksamenmetanderen.Hetgevenvanfeedbackwordtgezienals‘eeneindpijler’vandeonderzoeksleerlijn.Inheteerstesemestervanhetstudiejaar2015-2016zijninperiode

19

1en2collegesverzorgdoverhetgevenenontvangenvanfeedback.InsamenspraakmetdeverschillendeeigenarenvandestudiehandleidingenwerdafgesprokenomhetgevenenontvangenvanfeedbacktussenstudentenentussendocentenstudentteondersteunenmetbehulpvanMoodle.DekeuzevoorMoodleisverklaarbaar,omdatdezedigitaleleeromgevinggebruiktwordtinhetherontwerpvandePabo.VoorheenwerdBlackboardgebruikt,maardevakkenlijnonderzoekheeftdezeomgevingnooiteerderingezetomhetprocesvanpeer-reviewteorganiseren.Voordevakkenlijnonderzoekwasditdeeerstekeerdatzijhetprocesvanpeer-reviewzoudenondersteunenmetICT.RollenBinnendeonderwijseenheid‘OnderzoekRijkeLeeromgeving1.3’issprakevaneenrolverdelingtussendedocentenvandevakkenlijnonderzoek.Erzijndocentendieperlocatiedeinhoudelijkeinstructieoverhetthemaonderzoekverzorgen,metdaarbijdeinstructievoordepeer-reviewopdracht.Anderedocenten,dewerkgroepbegeleiders,zijnverantwoordelijkvoorhetbegeleidenvandestudenteninhetmakenvandeonderzoeksopdracht,decoördinatievandepeer-reviewactiviteitenenhetgevenvanexpertfeedbackaandestudenten.ProcesverloopherontwerpHetontworpenscript(ziebijlageC)istotstandgekomeninzevenontwerpsessies(eneenstartbijeenkomst)metdedocent-pionierenonderzoekersvanhetlectoraatTLT.Indezesessieswerdgesprokenoverdeinzetvanpeer-enexpert-feedback,endewijzewaaropdedigitaleleeromgevingkonwordeningezetterondersteuninghiervan.Ookwerdgesprokenovergeldenderandvoorwaarden(zoalstoetsing)enandereontwerpeisenzodathetherontwerp(1)uitgevoerdkonwordendoorbetrokkendocenten,(2)ervoldoendedraagvlakwasvoordewerkwijzeen(3)dathetuitgevoerdkonwordenbinnendedaarvoorbeschikbaretijd.Dedocent-pioniergeeftaandateen’script’totstandisgekomendoortekijkennaardeinhoudvandeonderwijseenheid,o.a.deonderzoekstappen,decollegesendeopdrachtenvoorstudenten:destudentenvoereninperiode1.3eengroepsopdracht.Vervolgensiseenoverzichtgemaaktvandeleeractiviteitenendevolgordelijkheidvandezeactiviteiten.Depeer-reviewactiviteitenzijnvervolgensgekoppeldaandittijdspad.Binnenditschemaisrekeninggehoudenmethetverkrijgenvanexpertfeedbackvandewerkgroepbegeleiderenhetbesprekenvandezefeedbackbinnendegroepen.Ditscriptisgedeeldenbesprokenmetdedocentenendeeigenaarvandeonderwijseenheid‘OnderzoekRijkeLeeromgeving1.3’blijktuitdeverslaglegging.Hetwasdeintentieomhetscriptgedurendeperiode1.3uittevoeren.Injanuari2016zijnalledertienwerkgroepbegeleidersvandevijflocatiesvandePaboopdehoogtegebrachtvanhetonderzoeksproject.Deteamleiderswerdendaarnageïnformeerdenerwerdhunverzochtomhetonderzoeksprojectonderdeaandachttebrengenbijcollega’s.AlleenoplocatieHaarlemishiersprakevangeweest.ProcesverloopuitvoeringVoordathetscriptwerduitgevoerdzijndoordedocent-pionier,ondersteunddooreenonderzoekervanhetlectoraatTLT,voorbereidendewerkzaamhedenverricht,metnamegerichtopdedigitaleleeromgevingMoodle.Vooriedereklaswerdenworkshopsingerichtwaarindepeer-reviewgeorganiseerdwerd.Bovendienwerdenstudentendiezichnogniethaddenaangemeldbijdejuiste

20

coursehandmatigtoegevoegd.HetinrichtenvandeworkshopsisgebeurddooreenonderzoekervanhetlectoraatTLT,medeomdathetinrichtenenige‘technischevaardigheidm.b.t.Moodle’vereistendedocent-pionierzichnognietvaardiggenoegachtteinhetorganiserenvanpeer-reviewmetbehulpvanMoodle.Dedocent-pioniergeeftaanzichopditterreingeenrolmodelvoorcollega’stevindenvanwege(1)onvoldoendeaffiniteitmetdedidactischeinzetvanICTen(2)omdathetvanwegedeafstandlastigwasomhiervoordraagvlaktecreërenopallelocaties.Dedocent-pioniergafaandatintheoriehetschemavanhetscriptpraktischuitvoerbaarzoumoetenzijn,maarerontstondengedurendedeuitvoeringbelemmeringenmetalsgevolgdatdocentenwelpeer-reviewhebbengeorganiseerdmaarnietmetbehulpvanMoodle.IntotaalhebbentweegroepenuitHaarlementweegroepenuitDordrechthetscriptgeprobeerduittevoeren,watdooreencombinatievanfactorennietgoedisgelukt.Hetscriptwasafgestemdopdeinteractietussenstudentenendewerkgroepbegeleidersdiedeexpertfeedbackdiendenteverzorgenopdeproductenvandestudenten.Echter,erwasgeenafstemmingmethetindividueleroosterenbeschikbaarheidvandocentendiedeinhoudelijkecolleges(dezogenaamdeonderzoeksateliers)overonderzoeksvaardighedenverzorgden.Degeplandevolgordelijkheidwasdatstudenteneersthetonderzoeksateliervolgdenomvervolgenstestartenmetdepeer-reviewactiviteiten.Doorteweinigafstemmingkondenonderdelenvanhetscriptnietaltijdindejuistevolgordewordenuitgevoerd.DaarnaastontstondenerproblemenmethettoewijzenvanstudentenvoordeworkshopsinMoodle.Sommigestudentenblekenzichnietaangemeldtehebben,waardoorzenietingedeeldkondenwordenennietkondenparticiperenindeactiviteiten.Complicerendefactorwasdatstudenteneengroepsopdrachthaddengekregen.Deworkshopwasintheoriezoingestelddatstudentenbijautomatischetoewijzinggekoppeldwerdenaaneenmedestudent,maarnietaaneenmedestudentuitdeeigengroep.Ofdezewerkwijzenuwerkte,werdnietduidelijk,omdatweinigstudentenhunwerkhaddenaangebodeninMoodle.Alleenstudentendieietshaddeningeleverdkondenparticiperenindepeer-review.Dedocent-pioniergeeftookaandatbetrokkenwerkgroepbegeleidershetscriptmogelijkniethebbenuitgevoerd,doordatditniettecombinerenvielmetanderewerkzaamheden.InkadervanhetherontwerpvandePabozijnveelveranderingendoorgevoerddiemeerurenaanvoorbereidingvroegen.BovendienwasMoodleeennieuwedigitaleomgevingommeetewerkenvoordemeestewerkgroepbegeleiders.Doordezecombinatievanfactorenhebbendebetrokkenwerkgroepbegeleidersbeslotenomdepeer-reviewklassikaalteorganiseren.OplocatieAlkmaargebeurdeditinoverlegmetdeteamleider.OplocatieDenHaagwerdinheteerstejaar,bijnavraagbijdeteamleider,bijditonderdeelnognietgewerktmetMoodle.VanlocatieRotterdamzijngeendatabeschikbaar,ondanksverzoekenvandedocent-pionier.Dedocent-pioniergeeftaandatdecollega’shetondersteunenvanpeer-reviewmiddelsdeworkshopinMoodlenogniethebbenervarenalseenbetekenisvolleoplossing.Demeerwaardewerdnietgezien.

21

Ondankshetfeitdathetwerkenmetdeworkshophelemaalwerdafgestemdophuneigenplanninghaaktencollega’stochaf.Dedocent-pioniergeeftaandatditooktemakenheeftmethetgebrekaankennisoverhetwerkenmetdeworkshopinMoodle.Doordathetscriptnietisuitgevoerdzoalsbedoeldwas,zijnervervolgensookgeenvragenlijstenuitgezetbijstudentenendocenten,engeenfocusgroepengeorganiseerd.EencollegauitDordrechtheeftéénkeereenlogboekingevuld.ProcesverloopvervolgNaaraanleidingvandeuitvoeringheeftdedocent-pioniermetdebetrokkenwerkgroepbegeleiderscontactgehad.Hieruitkwamnaarvorendatdocentenenstudentenweldemeerwaardevanhetgevenvanfeedbackervoeren,maardathetinstrumentMoodleditprocesnegatiefheeftbeïnvloed.Enkeledocenten,uitHaarlemenDordrecht,gavenaanbereidtezijnomhetorganiserenvanpeer-reviewmetbehulpvanMoodleverdertetesten:ditheeftgeleidtoteennieuwetestinperiode1.4.Dekansrijkheidvansuccesvolleuitvoeringvanditscriptwerdinperiode1.4(ziebijlageD)alsgroteringeschatdoordedocent-pionier.Teneerstewassprakevaneen‘experiment’opkleinereschaal,waarbijcollega’sbetrokkenwarendiepositief-kritischhaddengereageerdoverhetorganiserenvanpeer-reviewmetbehulpvanMoodle.Tentweedebetrofhetnueenindividueleopdracht,watdeautomatischetoedelingindeworkshopinMoodlezouvereenvoudigen.Tenderdekondenproblemendieinperiode1.3deoorzaakwarendatonderdelennietgoedwarenverlopen,nuvoorkomenworden.UiteindelijkisditscriptuitgevoerddoortweeklassenoplocatieHaarlemendoorenkelestudentenoplocatieDordrecht.Dezestudentenhebbennaafloopeenvragenlijstingevuld.BijvergelijkingvanderesultatenvandeklasseninHaarlemvaltopdatergroteverschillenzijn.Zoblijktéénklaszichnietgehoudentehebbenaandeadlinesvoorhetgevenvanfeedback,deanderewel.Eénklasoordeeltnegatiefoverhethoudenaandedeadlinesvoorhetgevenvanfeedbackdoordedocent,deandereklasoordeeltdaarpositiefover.Eénklasgeeftaannauwelijksfeedbacktehebbenontvangenvanmede-studenten,bijdeandereklasiserwelfeedbackgegevenenontvangen.Dezeverschillenzijnmogelijkteverklarendoorhetverschillenduitvoerenvanhetscriptdoordedocenten.Tenaanzienvanbruikbaarheideneffectiviteitvanhetscriptvanperiode1.4kunnendaaromgeenvalideuitsprakengedaanworden.4.5SamenvattingErisdoorbetrokkendocentengeenpraktijkervaringopgedaanmethettestenvanhetscriptvooronderwijseenheid‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’,gerichtophetondersteunenvanhetlerendoorpeer-reviewdoormiddelvandedigitaleomgevingMoodle.HierdoorisdefocusvanhetonderzoeksprojectTeaching,Learning&FeedbackopdePaboverschovenvaneencasuswaarbijdeinzetvanpeer-reviewwordtonderzochtnaareencasuswaarbijdeprocesgangvandeimplementatievaneenonderwijsinnovatieendevoorwaardenvoorduurzameimplementatievanonderwijsvernieuwingenwaarbijtechnologiewordtingezet.

22

Deverklaringvoorhetnietuitvoerenvanhetscriptbetrefteencombinatievanfactoren.Genoemdworden(1)onvoldoendeafstemmingtussenverschillendeleeractiviteiteninhetscriptendedaarbijbetrokkendocenten,(2)belemmeringentenaanzienvanhetorganiserenvanpeer-reviewinMoodleen(3)gebrekaanvoorbereidingstijdvoorbetrokkendocenten.Eenbijgesteldscriptisinperiode4uitgevoerdengeëvalueerddoorstudentenendocenteninHaarlemenDordrecht.Deresultatentussendeklassenzijndermateverschillenddateropbasishiervangeenvalideuitsprakengedaankunnenwordentenaanzienvanconsistentieenbruikbaarheidvanhetscript.

23

5.Conclusiesenaanbevelingen

Hetobjectvanonderzoekbetrofhetherontwerpvanhetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’waarbijeenscriptwerdontwikkeldgerichtopdeinzetvanfeedbackendewijzewaaropdezeprocessenondersteundkunnenwordenbinnendedigitaleomgeving(Moodle)vandePabo.Hetdoelvanhetonderzoekwashetinsamenwerkingmetbetrokkendocentenontwerpenentestenvaneenconcreteuitwerkingvanditscript.Decentralevraagvanhetonderzoekisalsvolgtgeformuleerd:Hoeziethetdidactischontwerp(script)vanhetcurriculumonderdeel‘OnderzoekRijkeLeeromgevingperiode1.3’eruitwaarinbeoogdwordtdatpeerfeedbackenexpertfeedbackbijdraagtaandekwaliteitvandeleeropbrengsten,enhoewordtditdidactischontwerpervarenengewaardeerddoordocentenenstudenten?Decentralevraagkoninditonderzoeksprojectnietwordenbeantwoord:docentenenstudentenhebbengeenpraktijkervaringopgedaanmethetscript“OnderzoekRijkeLeeromgeving1.3”waardoorergeenevaluatievanhetnieuwedidactischeontwerpmogelijkwas.Erisinperiode1.4opbeperkteschaaleenbijgesteldscriptuitgevoerdengeëvalueerd.Echter,opbasisvandeuitkomstenkunnengeenvalideuitsprakenwordengedaantenaanzienvandeconsistentieenbruikbaarheidvanhetscript.Hetonderzoeksprojectheeftwelveelonbedoeldeopbrengstenopgeleverddieinzichtengevenindeprocesgangvanhetontwerpenvaneenonderwijsinnovatie.OmdezeopbrengstenteinterpreterenwerdgebruikgemaaktvanhetmodelvaninnovatiekrachtdatdoorhetlectoraatTeaching,Learning&TechnologyinsamenwerkingmetKennisnetisontwikkeld(Fransen,Bomas,Swager,&Bottema,2014;Fransen,Swager,&Bottema,2014;Fransen,Swager,Wijngaards,&Bottema,2013).Inditmodel(ziefiguur1)wordtdeprocesgangvaneenonderwijsinnovatiebeschrevenendebelangrijksteaspectendiedaareenrolbijspelen.

24

Figuur1Modelvoor'innovatiekracht'inhetonderwijsmetstappen,niveausendebelangrijksteaspectendiedaarineenrolspelen.OvergenomenvanFransen,J.,etal.(2014)."VersneldeonderwijsvernieuwingmetICT."TijdschriftvoorLerarenopleiders35:51-62.Hetbeschrijvenvandeprocesgangzegtietsoverdevoorwaardendiebepalendzijnomteinnoveren(Fransen,Bomas,etal.,2014).Inhetmodelwordtallereerstdeinnovatiepotentiebenoemdwaarbijhetgaatomdemotivatievoordeinnovatie(willen),decompetentiesvandocentenenhetteamomteinnoveren(kunnen)enhetmogeninnoveren(mogen).Hetbetrefthierdeinnovatiepotentievandebetrokkendocenten(individueel)enhetteam(devakkenlijnonderzoek).Hetinnovatieprocesbetrefthetrealiserenvandeinnovatie,deprocesgang,waarbijvier‘succesvoorspellende’kenmerkenwordenonderscheiden(Fransenetal.,2012).HetaantalsuccesvolgeïmplementeerdeonderwijsvernieuwingenmetdidactischeinzetvanICT,enhetprocesvanrealiseren,kanvervolgensietszeggenoverdeinnovatiekrachtvandeorganisatie.KenmerkenvandeICT-toepassingDeICT-toepassinginhetontworpenscriptbetrefthetinzettenvanasynchroneleeractiviteitenondersteunddooreendigitaleomgeving:hetinzettenvandeweblectureoverhetgevenenontvangenvanfeedbackenhetorganiserenvanhetprocesvanpeer-reviewmiddelsdeworkshopinMoodle.Hetismaarzeerdevraagofhetinzettenvandedigitaleomgevingmetalsdoelhetondersteunenvanhetlerenvanstudentenmiddelspeer-reviewgoedaanslootbijdeconcernsvanhetteamendeindividueledocenten.Devakkenlijnonderzoekheeftvolgensdedocent-pioniereenduidelijkevisiegeformuleerdopdeintegratievanpeerfeedbackindeonderzoeksleerlijnvandePabo,inditonderzoeksprojecto.a.zichtbaardoorhetopnemenvanpeerfeedbackactiviteitenindestudiehandleiding“OnderzoekRijkeLeeromgeving1.3”.Echter,demogelijkemeerwaardevanhetinzettenvandedigitaleomgevingomhetprocesvanpeer-revieweffectiefenefficiëntteondersteunenlijktnogonvoldoendeverkendtezijndoorhetteam.DeinzetvanMoodlebetrefteennieuweontwikkelingvoordecollega’senhetwerdpasgaandewegduidelijkwatdeconsequentieswarenvanhetwerkenmetMoodleomhetprocesvanpeer-reviewteondersteunen.

25

Hetiszeerdevraagofbetrokkendocenteninhetonderzoeksprojectdeovertuiginghaddendat,mitsgoedingezet,deinzetvandedigitaleomgevingeenpositievebijdragekanleverenaanhetondersteunenvanhetlerenvandestudenten.DeinzetvandeICT-toepassinglijktvooralsnognietalseenbetekenisvolleoplossinggezientewordendoordebetrokkencollega’s.DeinzetvandeICT-toepassingheeftalsgevolgeentransformatievandedidactiek(Fransenetal.,2012).Datvraagtvandebetrokkendocenteneenbepaaldematevanopenstaanvoorveranderingen,professionaliseringvaneigenhandeleneneenleercultuurindeorganisatie.DeinzetvanICTdieeendergelijketransformatievandedidactiekvereistlijktindezecasusmindergemakkelijkgeaccepteerdteworden.Hetinzettendedigitaleomgevingendeworkshop-functieinMoodleomhetprocesvanpeer-reviewteondersteunenverliepnietsuccesvol.Metnameomdatveelstudentennietparticipeerdenindeonlinepeer-reviewactiviteiten.Ditkanmogelijkverklaardwordendoorhetfeitdat(1)studentengeentoeganghaddentotdedigitaleomgeving,waarineenenkelegevallensprakevanwas,(2)destudentengeenduidelijkeinstructiehebbengekregenen(3)deopdrachtniet‘onontkoombaar’wasgemaakt.Hetisdevraaginhoeverredebetrokkencollega’sgoedvoorbereidwarenophetuitvoerenvanenzichthaddenopdecomplexiteitvanhetscriptmetdaarindeasynchroneactiviteitenindedigitaleomgeving.Inhetonderzoeksprojectwerdduidelijkdat,tenaanzienvandeproblemenmethetuitvoerenvanhetscript,dedocentennietterugkondenvallenopdidactischeentechnologischekennism.b.t.hetwerkenmetdeworkshop-functieindedigitaleomgevingMoodle.Hetwerkenmetdedigitaleomgevinglagkennelijkbuitendecomfortzonevandebetrokkencollega’senleverdedaaromproblemenopwaardoordecollega’steruggrepenopdeoorspronkelijke,vertrouwde,didactischeaanpak.IndividuenhetteamEffectievedidactischeinzetvantechnologievraagtvandedocentomzoweltechnischealsdidactischekennis,enopbasisvandezekenniseenmatevanvertrouwenineigenkunnen,endeopvattingdatdeinzetvandetechnologiebijdraagtaanhetondersteunenvanhetleerproces,waarbijdecultuurindeorganisatieeenbelangrijkeinvloedheeft(Ertmer&Ottenbreit-Leftwich,2010;Fransenetal.,2012).Devraaginwelkematedebetrokkendocentenbeschiktenoverdenodigekennisenvaardighedenomhetscriptzoweltechnischalsinhoudelijkuittevoeren,enofhetontworpenscriptdaadwerkelijkaanslootbijdeconcernsvandebetrokkendocenten,ishierbovenalbesproken.DeinrichtingvandedigitaleomgevingisgedaandoordeonderzoekervanhetlectoraatTLTinsamenwerkingmetdedocent-pionier.Voordebetrokkendocentenwasinditonderzoeksprojectgeenscholingopgenomeninhetwerkenindedigitaleomgeving.Hetuitvoerenvanhetscriptvolgdekortnahetontwerpenvanhetscriptwaardooreronvoldoendegelegenheidwasomdergelijkescholingteverzorgen.Hetfeitdatcollega’svanverschillendelocatiesbetrokkenzijnbemoeilijkteditproces.Derolvandepionier-docentbijonderwijsinnovatiesisbelangrijk(Fransen,2013;Fransenetal.,2012).Eendocent-pionierheeftaffiniteitmetICT-toepassingenenvertrouweninzijneigenvaardighedenop

26

ditterrein.Eenpionierdievervolgensdeaansluitingweettemakennaaranderecollega’s,enalsrolmodelfungeert,staatvaakaandebasisvaneensuccesvolle,breedgedragenonderwijsvernieuwingmetICT(Fransenetal.,2012).Dedocent-pionierinditonderzoeksprojectwasbetrokkenbijhetontwerpenvanhetscriptencommuniceerdedevoortgangnaardebetrokkencollega’s.Dedocent-pioniergeeftaanhetscriptonderwijskundigtekunnenenwillenverdedigen,maarzietzichzelfnietalsrolmodelophetterreinvanhetontwerpenvanonderwijsmetdidactischeinzetvanICT.Ditfeitgecombineerdmethetfeitdatmeerderelocatiesbetrokkenwarenbijhetprojectbemoeilijktehetprocesvancommunicatie.Dedocent-pioniergeeftaanhetlastigtevindenomvoldoendeaansluitingtevindenbijcollega’somhetscriptenhetgedachtengoederachtergoedovertebrengen.Bijhetvindenvandeaansluitingmetcollega’s,hetcreërenvandraagvlak,zijndekenmerkenvanhetteambelangrijkommeetenemen.HetfeitdatmeerderelocatiesvandePaboparticipeerdeninhetprojectheeftditprocesbemoeilijkt.Dedocent-pioniergeeftaanveelalviadee-mailgecommuniceerdtehebben,watbinnendevakgroepeengebruikelijkegangvanzakenisalshetgaatomhet‘communiceren’vanzakenmetbetrekkingtotdeuittevoerenonderwijsprogramma’s.TenaanzienvandeinzetvanICTzijnwelpijlersbenoemdinkadervanhetherontwerpvanhetcurriculumvandePabo,maardezevisielijktnogniettewordendoorleefddoorhetteam.DeinzetvandedigitaleleeromgevingMoodlewordtinditonderzoeksprojectmogelijkgezienalseenextrahandelingwaarbijmennietovertuigdisvandemeerwaarde.Binnendevakkenlijnonderzoekisvolgensdepionierduidelijksprakevaneenduidelijkesamenwerkingsstructuurenerwordenzakenmetelkaargedeeld.Enkelebetrokkencollega’shebbendedocent-pionieropverzoekvoorzienvanconstructievefeedback.Dezefeedbackisnietontvangentijdenshetontwerpproces,waaruitopgemaaktkanwordendaterindecontextvanditonderzoeksprojectnoggeensprakewasvaneenadequatefeedbackcultuur.Belangrijkaspecthierbijisdewerkdrukdiewordtervarendoorbetrokkencollega’s.Betrokkendocentendienendevoorbereidingenbinnendegegevenurenvoorvoorbereidingenuitvoeringvandeonderwijseenheidtedoen,engevenaandatdezeextravoorbereidingenonderdrukzijnkomentestaandooranderewerkzaamheden.LeiderschapDeteamleidervandedocent-pionierkanomschrevenwordenalseenvoorstandervandeinzetvanICTenfaciliteertopditterreinscholingentraining.Gezienhetverloopvanhetprojectishetdevraaginhoeverredecommunicatietussendedocent-pionierendeteamleidergerichtwasophetondersteunenvanhetonderzoeksproject.Hetfeitdatermeerderelocatiesbetrokkenwarenbijhetonderzoeksprojectbetekentookdatermeerdereteamleiderszijnbetrokken.Hetisbelangrijkdatertenaanzienvandedoelenvanhetonderzoeksprojectsprakeisvaneengedeeldgezamenlijkdoel.Hierwasduidelijkgeensprakevan.Dedocent-pioniergeeftaandathetbelangvanhetonderzoeksprojectnietgoedwerdonderkenddoordeteamleiders.Hiermeewordtaangegevendathetontwerpenenuitvoerenvanhetscriptomtransformationeel

27

leiderschapvraagt,metaandachtvoordevisieendeskundigheidvanhetteamophetterreinvandedidactischeinzetvanICT,hetmotiverenvandecollega’somhierindoelennatestrevenenditprocestebegeleiden(Fransenetal.,2012).GeconcludeerdkanwordendatervoordedidactischeinzetvandeICT-toepassing,dedigitaleomgevingMoodlemetdaarindeworkshop-functieomhetprocesvanpeer-reviewefficiënteneffectiefteondersteunen,onvoldoendedraagvlakwas.Erwasweldraagvlakvoorhetintegrerenvanpeerfeedbackindeonderzoeksleerlijn,maarinvisievandevakgroepishiernoggeenstructureleplekvoordebetekenisvolleinzetvantechnologieomditprocesteondersteunen.Detoepassingwerdnognietalsbetekenisvolgezien.Hetontbrakaanvoldoendedidactischeentechnologischekennisomhetprocesvanonlinepeer-reviewgoedteondersteunen.Hoeweldedocent-pionierachterhetontworpenscriptstaatisdezeonvoldoendeinstaatgeblekenomverbindingtemakenmetdebetrokkencollega’somvoldoendedraagvlaktecreërenvoorhetuitvoerenvanhetscript.Ditkandeelsverklaardwordendoordeschaalgroottevanhetonderzoeksproject,waarbijmeerderelocatiesbetrokkenzijn,hetgeendecommunicatiebemoeilijkte.Echter,erbleekooknognietduidelijkspraketezijnvaneendoorleefdevisieoverdedidactischeinzetvanICT,waaropvoortgebouwdkonworden.Ophetniveauvanleiderschap,overdeverschillendelocatiesheen,kangeconstateerdwordendaternoggeensprakewasvaneengedeeldgezamenlijkdoeldatnagestreefddiendeteworden:hetontwerpenvanonderwijsmetdidactischeinzetvantechnologievraagtimmersomtransformationeelleiderschap.

28

6.KritischereflectieHetonderzoeksprojectisnietverlopenzoalsvoorafopgezet.HoewelhetonderzoeksprojectgoedaanslootbijdeconcernsvandevakkenlijnonderzoekenpasteindecontextvanhetherontwerpvanhetcurriculumvandePabomoetachterafgeconstateerdwordendathetontbrakaandejuisteconditiesvoorhetuitvoerenenevaluerenvanhetontwikkeldescriptendathetontbrakaanvoldoendedraagvlakbijzoweldocentenalsteamleidersvandelocatiesvandePabo.Deschaalvanhetonderzoeksprojectwaswellichttegroot.Deaanleidingomallelocatiestebetrekkenhadtemakenmethetfeitdatdevakgroepinconcepteenuitgewerktscripthadliggen,waardeasynchroneonderdelenaantoegevoegdzijn.Hetscriptisontworpendoordedocent-pionierinontwerpsessiesdiebegeleidwerdendoordeonderzoekersvanhetlectoraatTLT.Dedocent-pioniercommuniceerdeoverhetontwerpmethaarcollega’sviadegebruikelijkecommunicatiekanalenvandevakgroep,metnameviadee-mail.Deafstandtussendelocatiesbemoeilijktevoordedocent-pionierdecommunicatiemethaarcollega’s,metnamevoorhetverkrijgenvandraagvlak.Hierdoorisgedurendehetontwikkelenvanhetscripteentepositiefbeeldontstaanoverhetdraagvlakbijdecollega’sendedocent-pionierhadteweinigzichtopmogelijkebelemmeringen.Dezebelemmeringenkwamenpasaanhetlichttoenhetscriptuitgevoerdmoestworden.Opvallendishetfeitdatergeensprakelijkttezijnvaneengezamenlijkgedeelddoelbijdeteamleiderstenaanzienvanditonderzoeksproject.AanbevelingenTenaanzienvanhetparticiperenineenonderzoeksprojectwaarincollega’sonderwijsontwerpenenuitvoerenmetdedidactischeinzetvanICTisonderstaandevanbelang.Allereerstishetvanbelangdatersprakeisvanvoldoendedraagvlakbijbetrokkencollega’senopleidingvoordebetreffendeonderwijsinnovatie.Tenaanzienvanhetintegrerenvanfeedback-activiteitenindeonderzoeksleerlijnwassprakevandraagvlak,maardezeontbraktoensprakewasvandeinzetvantechnologiemetalsgevolgtransformatievandedidactiek.Inhetteammoetsprakezijnvaneengedeeldevisieopdezeaspecten,wildeinnovatiesuccesvolwordentoegepast.Derolvandedocent-pionierisbelangrijkinhetsuccesvolontwerpenenuitvoerenvanhetscript.Hetisvanbelangdatdedocent-pionieraffiniteitheeftmetdedidactischeinzetvanICTeninstaatisomdeverbindingtemakenmetdeanderecollega’s.Voldoendevoorbereidingstijdenadequatevoorbereiding/professionaliseringvandocentenisvanbelang.Betrokkendocentenmoetenvoldoendedidactische-entechnologischekennishebbenomhetscriptefficiënteneffectiefuittevoeren,endermatevertrouwenhebbenineigenkunnendatzehierinookalsgoedrolmodelfungerennaarhunstudenten.Tenaanzienvandeondersteuningvanhetprojectendeontwikkelingvanbetrokkencollega’sishetvanbelangdateropmanagementniveausprakeisvaneengedeeldgezamenlijkdoel.Hierbijdientnietalleenaandachttezijnvoordeorganisatorischerandvoorwaardenmaarookzakenals

29

professionaliseringvancollega’senhetbevorderenvaneenleercultuurgerichtophetsuccesvoluitvoerenvaneendergelijkeonderwijsinnovatie,waarbijactievedeelnamevanbetrokkenengestimuleerdwordt.GeziendeaardvandeonderwijsinnovatieendecomplexiteitvanhetonderzoeksprojectopdePabokanbovendiengesteldwordendathetteadviserenisomeendergelijkecasusopeenenkelelocatieuittevoeren,waardoordekansopsucceservaringengroterisenerooktenaanzienvandebruikbaarheidvanhetscriptvalideuitsprakengedaankunnenworden.

30

7.GeraadpleegdebronnenAndriessen,D.(2014).Praktischrelevanténmethodischgrondig?DimensiesvanonderzoekinhetHBO.

OpenbareLes10April2014DoorDr.DaanAndriessenAanHogeschoolUtrecht,68.Baarda,B.,Bakker,E.,Fischer,T.,Julsing,M.,Goede,M.d.,Peters,V.,&Velden,T.v.d.(2013).

BasisboekKwalitatiefonderzoek.Handleidingvoorhetopzettenenuitvoerenvankwalitatiefonderzoek.

Berg,E.v.d.,&Kouwenhoven,W.(2008).Ontwerponderzoekinvogelvlucht.TijdschriftvoorLerarenopleiders,29,20-26.

Black,P.,&Wiliam,D.(1998a).Assessmentandclassroomlearning.AssessmentinEducation:Principles,Policy&Practice,7(74).

Black,P.,&Wiliam,D.(1998b).InsidetheBlackBoxRaisingStandardsThroughClassroomAssessment.PhiDeltaKappan,80(2),139-148.

Boud,D.(2000).Sustainableassessment:Rethinkingassessmentforthelearningsociety.StudiesinContinuingEducation,22(2),151-167.

Collins,A.,Joseph,D.,&Bielaczyc,K.(2004).Designresearch:Theoreticalandmethodologicalissues.JournaloftheLearningSciences,13,15-42.doi:10.1207/s15327809jls1301_2

CommissieGedragscodePraktijkgerichtOnderzoekinhethbo(2010).Gedragscodepraktijkgerichtonderzoekvoorhethbo,HBO-raadVerenigingvanhogescholen.

Creswell,J.W.(2008).EducationalResearch.Dennen,V.(2003).Designingpeerfeedbackopportunitiesintoonlinelearningexperiences.Paper

presentedatthe19deAnnualConferenceondistanceteachingandlearning.,Madison,Wisconsin.

Dochy,F.,Segers,M.,&Sluijsmans,D.(1999).Co-assessmentinhighereducation:areview.StudiesinHigherEducation,24(3).

Ertmer,P.A.,&Ottenbreit-Leftwich,A.T.(2010).TeacherTechnologyChange:HowKnowledge,Confidence,Beliefs,andCultureIntersect.JournalofResearchonTechnologyinEducation,42,255-284.

Falchikov,N.(2005).Improvingassessmentthroughstudentinvolvement:practicalsolutionsforaidinglearninginhigherandfurthereducation.NewYork:RoutledgeFalmer.

Finn,G.M.,&Garner,J.(2011).Twelvetipsforimplementingasuccessfulpeerassessment.Medicalteacher,33(6),443-446.

Fransen,J.(2013).Depionieralsbruggenbouwer.4W:WetenWatWerktenWaarom,2.Fransen,J.(2015a).OnderzoeksvoorstelO3-O3-Project_TLF_ONI_Pabo_2015/9Feedbackenscripting

peer-review.DenHaag:HogeschoolInholland.Fransen,J.(2015b).Teaching,Learning&Technology:Instrumentatievanbetekenisvolleinteracties,

HogeschoolInholland.Fransen,J.,Bomas,E.,Swager,P.,&Bottema,J.(2014).VersneldeonderwijsvernieuwingmetICT.

TijdschriftvoorLerarenopleiders,35,51-62.Fransen,J.,Bottema,J.,Goozen,B.v.,Swager,P.,&Wijngaards,G.(2012).Acceptatieenduurzame

implementatievandedidactischeinzetvanICT,Rotterdam.Fransen,J.,Swager,P.,&Bottema,J.(2014).HetLerenvandeToekomst4(2013-2014),Rotterdam.

31

Fransen,J.,Swager,P.,Wijngaards,G.,&Bottema,J.(2013).HetLerenvandeToekomst3(2012-2013),Rotterdam.

Götte,B.(2015).Cirkelenrondpeerreview:EenontwerpgerichtonderzoeknaareenscenariovoordeinzetvanpeerreviewindeafstudeerfasevandehogereberoepsopleidingCommunicatievanHogeschoolInhollandDiemen.(Master),HogeschoolInholland,DenHaag.

Hattie,J.A.C.(2009).Visiblelearning:asynthesisofover800meta-analysesrelatingtoachievement.NewYork:Routledge.

Hattie,J.A.C.,&Timperley,H.(2007).ThePowerofFeedback.ReviewofEducationalResearch,77(1),81-112.doi:10.3102/003465430298487

BachelorofeducationOpleidingtotleraarbasisonderwijsDomeinOLLHogeschoolInhollandVisieenverantwoording,(2012).

StudiehandleidingOnderzoekrijkeleeromgeving.OpleidingtotleraarBasisonderwijs.2015-2016,HogeschoolInholland(2016).

Juwah,C.,Macfarlane-Dick,D.,Matthew,B.,Nicol,D.,Ross,D.,&Smith,B.(2004).Enhancingstudentlearningthrougheffectiveformativefeedback.York:TheHigherEducationAcademy(GenericCentre).

Keh,C.L.(1990).Feedbackinthewritingprocess:amodelandmethodsforimplementation.ELTjournal,44(4),294-304.

KigoziKahiigi,E.,Vesisenaho,M.,Hansson,H.,Danielson,M.,&Tusubira,F.F.(2012).Modellingapeerassignmentreviewprocessforcollaborativee-learning.JournalofInteractiveOnlineLearning,11(2),67-79.

King,A.(2007)Scriptingcollaborativelearningprocesses:Acognitiveperspective13-37(SpringerUS).Ladyshewsky,R.K.(2013).Theroleofpeersinfeedbackprocesses.InD.Boud&M.E(Eds.),Feedbackin

Higherandprofessionaleducation:understandingitanddoingitwell(pp.147-189).Laurillard,D.(2002).Rethinkinguniversityteaching:aconversationalframeworkfortheeffectiveuseof

learningtechnologies.Londen:RoutledgeFalmer.Min,H.-T.(2005).Trainingstudentstobecomesuccessfulpeerreviewers.System,33(2),293-308.Mory,E.H.(2004).Feedbackresearchrevisited.InD.H.Jonassen(Ed.),Handbookofresearchon

educationalcommunicationsandtechnology(2ed.,pp.745-783).London:LawrenceErlbaumAssociates,Publishers.

Newkirk,T.(1984).Directionandmisdirectioninpeerresponse.CollegeCompositionandCommunication,35(3),301-311.

Nilson,L.B.(2003).Improvingstudentpeerfeedback.Collegeteaching,51(1),34-38.Paulus,T.(1999).Theeffectofpeerandteacherfeedbackonstudentwriting.JournalofSecond

LanguageWriting,8(3),265-289.Plomp,T.,&Nieveen,N.(2007).AnIntroductiontoEducationalDesignResearch:SLO.Richardson,J.C.,Ertmer,P.A.,Lehman,J.,&Newby,T.J.(2007).Usingpeerfeedbackinonline

discussionstoimprovecriticalthinking.PaperpresentedattheTheAnnualMeetingoftheAssociationforEducationalCommunicationsandTechnology,Anaheim,CA.

Rieber,L.J.(2006).Usingpeerreviewtoimprovestudentwritinginbusinesscourses.JournalofEducationforBusiness,322-326.

Robson,C.(2002).RealWorldResearchsecondedition.

32

Rompa,R.M.G.,&Romme,A.G.L.(2001).Samenwerkingenleerprestatiesinafstudeerkringen.PedagogischeStudien,78(5),298-312.

Sadler,D.(1989).Formativeassessmentandthedesignofinstructionalsystems.InstructionalScience,18(2),119-144.

Sahin,S.(2008).Anapplicationofpeerassessmentinhighereducation.TheTurkishOnlineJournalofEducationalTechnology,7(2).

Shute,V.J.(2008).Focusonformativefeedback.ReviewofEducationalResearch,78(153),153-189.doi:10.3102/0034654307313795

Topping,K.(1998).Peerassessmentbetweenstudentsincollegesanduniversities.ReviewofEducationalResearch,68(3),249-276.

Topping,K.,Smith,E.,Swanson,L.,&Elliot,A.(2000).Formativepeerassessmentofacademicaritingbetweenpostgraduatestudents.Assessment&EvaluationinHigherEducation,25(2).

Tsui,A.B.,&Ng,M.(2000).DoSecondaryL2WritersBenefitfromPeerComments?JournalofSecondLanguageWriting,9(2),147-170.

vanAken,J.,&Andriessen,D.(2011).Handboekontwerpgerichtwetenschappelijkonderzoek:wetenschapmeteffect.

VandenBerg,I.,Admiraal,W.,&Pilot,A.(2003).Peerassessmentinuniversityteaching.Anexplorationofusefuldesigns.Assessment&EvaluationinHigherEducation,31(1),135-147.

VandenBerg,I.,Admiraal,W.,&Pilot,A.(2006).Designingstudentpeerassessmentinhighereducation:analysisofwrittenandoralpeerfeedback.TeachinginHigherEducation,11(2),135-147.

VandenBerg,I.,Pilot,A.,&Admiraal,W.(2005).Peerassessmentalsleermiddel.Voorbeeldenuithethogeronderwijs.Utrecht:UniversiteitUtrecht(IVLOS).

VanSeggelen-Damen,I.C.,&Romme,A.G.L.(2014).Reflectivequestioninginmanagementeducation:lessonsfromsupervisingthesisprojects.SAGAOpen,4(2),1-13.doi:10.1177/2158244014539167

VanZundert,M.,Sluijsmans,D.,&Merriënboer,V.(2010).Effectivepeerassessmentprocesses:Researchfindingsandfuturedirections.LearningandInstruction,20,270-279.

Verdonschot,S.andJ.W.M.Kessels(2011).Ontwerpgerichtonderzoekalsinnovatiestrategie.Handboekontwerpgerichtwetenschappelijkonderzoek:Wetenschapmeteffect.J.vanAkenandD.Andriessen.DenHaag,BoomLemmauitgevers:377-398.

Williams,B.,Brown,T.,&Benson,R.(2013).Feedbackinthedigitalenvironment.InD.Boud&E.Molloy(Eds.),Feedbackinhigherandprofessionaleducation:understandingitanddoingitwell(pp.125-139).London:Routledge.

33

BijlageAProtocolfeitenverslagFeitenverslaginzetvanpeer-reviewonderwijseenheden“Rijkeleeromgeving”en“Onderzoekendenontdekkendleren”leerjaar1PaboInhollandOmhetprocesvanhetherontwerptrajectnaardeinzetvanpeerfeedbackgoedtekunnenbeschrijven,opdatdePabohaarvoordeelkandoenmetdeleerpuntendienaarbovenkomen,verzoekikjeeenfeitenverslagteschrijven.Hetbetrefthierhetprocesvantweedeeltrajecten,inperiode3en4.Maarhetisgoedombijhetbegintebeginnen,vanafperiode1.Onderstaandevragenhelpenjebijhetopzettenvanhetfeitenverslag:1.Watwasdeaanleidingvanhetherontwerpenvandeleerpraktijkvoorperiode1.3metinzetvanpeerfeedback?2.Watwarendedoelstellingenvanhetherontwerpenvandeleerpraktijkvoorperiode1.3metinzetvanpeerfeedback?3.Hoeishetontwerpvandeleerpraktijkvoorperiode1.3totstandgekomen?4.Welkecollega’swarenbetrokkenbijhetontwerpenvandeleerpraktijkvoorperiode1.3enwatwashunrol?5.Welkecollega’shebbendeleerpraktijkinperiode1.3uitgevoerd?6.Hoeisdeuitvoeringvandeleerpraktijkinperiode1.3verlopen?7.Wathebjegedaannaaraanleidingvandeuitvoeringvandeleerpraktijkinperiode1.3?8.Watwasdeaanleidingvanhetherontwerpenvandeleerpraktijkvoorperiode1.4metinzetvanpeerfeedback?9.Watwarendedoelstellingenvanhetherontwerpenvandeleerpraktijkvoorperiode1.4metinzetvanpeerfeedback?10.Hoeishetontwerpvandeleerpraktijkvoorperiode1.4totstandgekomen?11.Welkecollega’swarenbetrokkenbijhetontwerpenvandeleerpraktijkvoorperiode1.4enwatwashunrol?12.Welkecollega’shebbendeleerpraktijkinperiode1.4uitgevoerd?13.Hoeisdeuitvoeringvandeleerpraktijkinperiode1.4verlopen?14.Hoeisdeleerpraktijkinperiode1.4ervarenengewaardeerddoorbetrokkenstudentenencollega’s?

34

15.Geefkorteninalgemenebewoordingenaanwelkeconclusiesjijtrektuitderesultatenvandevragenlijstenvanbetrokkenstudentenendocenten?

35

BijlageBProtocolsemi-gestructureerdinterviewdocent-pionierTLT/TLF–Protocolvoorinterviewmetdocent-pionier[Pabo]160706BOT-Doelvanhetinterviewisomopeenaantalpuntenvanhetfeitenverslagendevragenlijsteneentoelichtingtekrijgen,tenbehoevevanhetbeschrijvenvandezecasusenhaarprocesgang;-Vanditinterviewwordteensamenvattendverslaggeschreven,indeuiteindelijkerapportagewordenbetrokkenengeanonimiseerd,endezewordttercontroleaanjevoorgelegd.Aspect Startvraag Vervolgvragen

Naaraanleidingvanhetfeitenverslag

1.Watwasdeaanleidingvanhetherontwerpenvandeleerpraktijkmetinzetvanpeerfeedback.-peerfeedbackwasalgeïntegreerdindestudiehandleidingonderwijseenheidperiode1.3>hoeisdatzoontstaan,welkinstructieprobleemlaghieraantengrondslag.

• KunjeietszeggenoverdeontstaansgeschiedenisvanditonderzoekopdePaboenjouwbetrokkenheid?

2.Dedoelstellingenvanhetherontwerpomschrijfjeals(1)hetvolgenvanhetleerprocesen(2)eenkwaliteitsslagmakeninhetgevenenontvangenvanfeedback.KunjehiereentoelichtingopgevenenaangevenwaaromjulliehiervoorMoodlewildengaaninzetten?

• JegeeftaandaterinsamenspraakmetdeeigenarenvandestudiehandleidingenisbesprokenomhetgevenenontvangenvanfeedbackviaMoodletelatenverlopen.Kunjeaangevenhoedeze‘samenspraak’isverlopen?

• DenkjedatervoldoendedraagvlakwasmbthetinstructieprobleemendeinzetvanMoodleomditprobleemmogelijkoptelossen?Warencollega’sovertuigdvandemeerwaarde?

3.Eriseenscriptontwikkeldvoordeleerpraktijkinperiode1.3.Hoeisditscripttotstandgekomen?Wiewarendaarbijbetrokken?

• Opwelkewijzewarencollega’sbetrokkenbijhetontwerpenvanhetscript?

4.Deuitvoeringvandeleerpraktijkinperiode1.3verliepnietnaarwens.Naaraanleidinghiervanhebjemetdezevenbetrokkencollega’stelefonischgesproken.Metwiehebjegesproken?Welkevragenhebjegesteldenkunjedeuitkomstenvandezegesprekkenbeschrijven.

5.Vervolgensisereennieuwscriptontworpenvooreensoortgelijkeleerpraktijkinperiode1.4.Opwelkeonderdelenhebjeverbeteringendoorgevoerdenwaarom?

• Opwelkewijzewarencollega’sbetrokkenbijhetontwerpenvanhetscript?

Naaraanleidingvandedataset

6.Ondersteuntdeaanpakhetleerprocesinditonderwijsonderdeelvolgensjouenzoja,waarom?

• Watbetekentdescorevanstudenten/docentenvoordematewaarindezeaanpakhetleerprocesondersteunt?

• Watkanandersofbeterindeuitvoeringomhetleerprocesteondersteunen?

7.Eenvandedoelstellingenvanhet • Isdekwaliteitvandefeedbackdiestudenten

36

herontwerpisdekwaliteitsslaginhetgevenenontvangenvanfeedbackdoorstudenten.Isdezedoelstellingvolgensjouwgehaald?

elkaargavenbetervanwegedefeedbackactiviteiten?Geefeenvoorbeeld.

• Watbetekenendescoresvanstudenten/docentenopdewaarderingvoordekwaliteitvanfeedback?

8.Zowelstudentenalsjulliezijnnegatief

overdeinzetvanMoodlealsomgevingvoordefeedbackactiviteitenenalsondersteuningvoordefeedbackactiviteiten.Watmoetandersininrichtingvandedigitaleomgevingvoorhetgevenvanfeedbackvanstudentenaanelkaarendoorjou?Geefeenvoorbeeld.

• Watbetekenendescoresvanstudenten/docentenvoordewaarderingvoordedigitaleomgeving?

9.Ondersteunthetindelesbespreken

vandefeedbackhetleerprocesvolgensjou?Waaromwelofniet?

• Watbetekentdescoresvanstudenten/docentenvoordematewaarinhetindelesbesprekenvanfeedbackondersteunendisvolgensjou?

• Watkanandersofbetermetbetrekkingtotdebesprekingvandefeedbackindelesomhetleerprocesteondersteunen?

10.Ondersteuntindividuelefeedbackopeen(groeps-)producthetleerprocesvolgensjou?Waaromwelofniet?

• Watbetekenendescoresvanstudenten/docentenvoordematewaarindeindividuelefeedbackondersteunendwerkt?

• Watkanandersofbetermetbetrekkingtothetgevenvanindividuelefeedback,opdathetondersteunendis?

11.Moetdeaanpakveranderenvoordit

onderwijsonderdeelvolgensjou?• Watkanerandersofbeterindeuitvoering

vanditonderwijsonderdeel?Voorbeeld?• Watkanandersofbeterindewijzewaarop

jealsdocentjerolvormgafindeuitvoering?

12.Welkesuggestieshebjenogvoordeaanpakinditonderwijsonderdeel?

• Watkanandersofbetermetbetrekkingtotdeaanpakinditonderwijsonderdeel?Lichttoe.

• Moetenanderemediaofactiviteitenwordeningezetenzoja,welkeenwaarom?

Tenaanzienvandeimplementatie

13.Hoehebjijjerolalspionier-docentinditonderzoekstraject?

• Inwelkematewordjijerkendalsexpertenrolmodel?

• Welkekansenhebjekunnenbenutten,welkebelemmeringenbenjetegengekomen?

14.InwelkematesluitdeICT-toepassing,inditgevalMoodleterondersteuningvanpeerfeedback,aanbijdeconcernsinhetteam?(Zieookvraag2).

15.Watisjouwzienswijzeopdemate • Watkunjezeggenoverdematewaarinhet

37

waarinjouwteambereidisommeetegaaninveranderingen?

teamopenstaatvoorICTinhetonderwijs?• Watkunjezeggenoverdematewaariner

samenwerkendwordtgeleerdinhetteam

16.Watkunjezeggenoverderolvandeleidinggevendeinditonderzoeksproject?

• Watkunjezeggenoverdematewaarindeleidinggevendeinzijnalgemeenstuurtopprofessionalisering?

• Watkunjezeggenoverdematewaarindeleidinggevendeinzijnalgemeenscholingentrainingfaciliteert

• WatkunjezeggenoverdematewaarindeleidinggevendevoorstanderisvanICTinonderwijs?

17.Ikzoujewillenvragenomnaaraanleidingvanbovenstaandede‘implemenatiesuccesvoorspeller’intevullen.

Tenslotte 18.Watzoujenogwillenbesprekenofwillenopmerkentenaanzienvanhetonderzoekstrajectofditinterview?

38

BijlageCScript‘OnderzoekRijkeleeromgevingperiode1.3opbasisvanklas1ClocatieHaarlem1)Studentenhebbenindeeerstewerkgroepbijeenkomstgroepjesgemaaktendebijlagenvoorgroepswerkafsprakenvastgelegd.DegroepjesdiezijningedeeldhebikingevoerdinMoodle(destudentenuiteengroepjezijnaanelkaargekoppeldtervoorkomingvaneen(moodle)toebedelingtothetvanfeedbackvoorzienvanheteigenwerk.2)Studentenontvangenindetweedeweekeenkorteweblectureoverfeedbackgeven(gebaseerdopdebeoordelingscriteriavoorfeedbackgeven(zoalsbeschrevenindestudiehandleidingrijkeleeromgeving).Deweblectureisnietbedoeldomopzichzelftestaan.Defunctievandeweblectureiseenintroenaangrijpingspunttezijnvoorstudentenombewusttewordenwaarhunfeedback(diezijstraksgaangeven)aanmoetvoldoen.Hetisdenkikhandig(enleerzaam!)omdeweblectureookalsdocenttebekijken.Ookwordenzijverzochtomdeeerderepptsoverfeedbackgevenuitblok1leraarwordentebekijken.Ookmaakikduidelijkdatindevolgendebijeenkomstdeverwerking(terugkoppeling)vanfeedbackcentraalstaat.3)Vóórwerkgroepbijeenkomst3gevenstudentenfeedbackopinhoudelijkeaspectenvanhetconceptonderzoeksopzet.Ditmoetuiterlijkwo24/02/2016om10:00zijngebeurd,deworkshopwordtdangesloten.4)Tijdenswerkgroepbijeenkomst3wordtdepeerfeedbackbesprokenenstudentenzijnindegelegenheiddefeedbackteinterpreteren,sprekenenverwerken.Uitdiverseonderzoekenblijktdatfeedbackbesprekenleidttotkrachtigeleermomenten.Deervaringisdatdatvaaknietgebeurt,terwijlhetgesprekoverfeedbackgevenjuistvangroteinvloedisopdekwaliteitvandeuitvoering.Hetzoumooizijnominhetgesprekstudenteneerstzelfeenvertalinggevenvandeinhoudvandeweblecturenaarhungegevenenontvangenfeedbackennaaraanleidinghiervanwatvoorbeeldenplenairtebespreken.5)Voorwerkgroepbijeenkomst4uiterlijkwo15/03/2016om10.00moetallefeedbackzijnverwerktenwordtdebijgesteldeonderzoeksopzet(1pergroep)aangebodenaandedocentt.b.v.expertfeedbackviainleveropdrachtwaardocentdemogelijkheidheeftomfeedbackengoedkeuringtegeven.

39

BijlageDScript‘Onderzoekendenontdekkendlerenperiode1.4opbasisvanklas1CHaarlemTaak1:

o Werkgroep-begeleider(week15)§ Afsprakenmakenvoorfeedbackopdeinleiding(dewg-begeleidergeeftfeedback

opinhouddenkik).§ Afspraakmakenvoorhetgevenvanfeedbackopdeoriëntatievanhetontwerpen

hetdefinitieveontwerp(taak1)o Studentenonderling(week17)

§ Feedbackvragenvantenminstetweemedestudentenenzelffeedbackgevenaantenminstetweemedestudenten(taak1).

§ Hiernaontwerpaanpassen(taak1).o Praktijkdocent(week17)

§ Feedbackvragenaandepraktijkbegeleiderophetontwerp(taak1).- Taak2:

o Pedagogiekdocent(week19)§ Begeleidenpeerfeedbackophetontwerpvantaak2

o Studentenonderling(week19)§ Feedbackvragenvantenminstetweemedestudentenenzelffeedbackgevenaan

tenminstetweemedestudenten.o Praktijkdocent(week19)

§ Feedbackvragenophetaangepasteontwerpaandepraktijkbegeleider(taak2)o Werkgroepbegeleider(week19)

§ Hierna:feedbackvragenaandewerkgroepbegeleiderophetverslagvandeoriëntatieophetontwerpenhetdefinitieveontwerpvanderijkehoek.

o Werkgroepbegeleider(week20)§ Afspraakmakenvoorhetgevenvanfeedbackopdeevaluatievanhetgegeven

onderwijs.Omdefeedbackmomentenvoortaak1en2iserweereenscriptgemaakt.Dezezageralsvolgtuit:1)Studentenhebbenindeeerstewerkgroepbijeenkomstgroepjesgemaaktendebijlagenvoorgroepswerkafsprakenvastgelegd.DegroepjesdiezijningedeeldblijveninHaarlemhetzelfdealsinblok3,dezegaikkopiërenvoorblok4inMoodle(destudentenuiteengroepjezijnaanelkaargekoppeldtervoorkomingvaneen(moodle)toebedelingtothetvanfeedbackvoorzienvanheteigenwerk).2)Studentenkijkeninweek16wederomdekorteweblectureoverfeedbackgeven(gebaseerdopdebeoordelingscriteriavoorfeedbackgeven.DezelinkkomtinMoodletestaan.Deweblectureisnietbedoeldomopzichzelftestaan.Defunctievandeweblectureiseenintroenaangrijpingspunttezijnvoorstudentenombewusttewordenwaarhunfeedback(diezijstraksgaangeven)aanmoetvoldoen.Hetisdenkikhandig(enleerzaam!)omdeweblectureookalsdocenttebekijkenindienjeerinblok3nietaantoegekomenwas.Ookwordendestudentenverzochtomdeeerderepptsoverfeedbackgevenuitblok1leraarwordentebekijken.Ookmaakikduidelijkdatindevolgendebijeenkomstdeverwerking(terugkoppeling)vanfeedbackcentraalstaat.3)Deworkshopopengaatop18/04/16vanaf09:00totuiterlijk24/04/2016om23:55.AllestudentenbiedenhunconceptontwerpaanindeworkshopinMoodle.Dezegaikvolgendeweekklaarzetten.

40

Aangezienallestudentenindividueelhunontwerpaanbieden,kanmoodleaselecttweemedestudententoewijzenvoordepeerfeedback.4)Vóórwerkgroepbijeenkomst3(of4)(vanaf25/04/2016)gevenstudentenfeedbackopinhoudelijkeaspectenvanhetconceptonderzoeksopzet.Ditmoetuiterlijkvrijdag29/04/2016om12:00zijngebeurd,deworkshopwordtdangesloten.Ondertussenkunnendestudentenaandeslagmettaak2.5)Hetisdebedoelingdattijdenswerkgroepbijeenkomst3wordtdepeerfeedbackbesprokenenstudentenzijnindegelegenheiddefeedbackteinterpreteren,sprekenenverwerken.Uitdiverseonderzoekenblijktdatfeedbackbesprekenleidttotkrachtigeleermomenten.Deervaringisdatdatnauwelijkstotnietgebeurt,terwijlhetgesprekoverfeedbackgevenjuistvangroteinvloedisopdekwaliteitvandeuitvoering.Hetzoumooizijnominhetgesprekstudenteneerstzelfeenvertalinggevenvandeinhoudvandeweblecturenaarhungegevenenontvangenfeedbackennaaraanleidinghiervanwatvoorbeeldenplenairtebespreken.Inweek19vindthetgevenvanpeerfeedbackoptaak2plaats.Hetisbelangrijkdatstudentenvóórdezeweekhunconceptaanbieden.Indezeweekzaldepedadocentdepeerfeedbackbegeleidenvantaak2.VooralleklasseninHaarlemzouhetmooialsstudentenvanaf02/05/16totuiterlijk09/05/1612:00hunconceptaanbiedenindeworkshopinMoodle.Depedadocentkandandepeerfeedbacktijdenseendeelvanhetcollegebegeleiden.Vervolgenskanhetvoorstel(oppapier)wordenaangebodenaandementor.Aanheteindevandeweekkanhetbijgesteldeontwerpaangebodenaandewerkgroep-begeleidert.b.v.expertfeedbackviaeeninleveropdrachtopMoodle,waardocentdemogelijkheidheeftomfeedbackengoedkeuringtegeven.