Rapport sociale werkplaatsen 2012

Opleidingsbehoeften

in de sector van de

Sociale Werkplaatsen Een studie uitgevoerd door VIVO vzw in

opdracht van het Sectoraal Vormingsfonds

van de Sociale Werkplaatsen

2012

1

INLEIDING

Het Sectoraal Vormingsfonds van de Sociale Werkplaatsen vroeg VIVO vzw om in het voorjaar 2012 een

screening van de vormingsinspanningen uit te voeren in hun sector.

Sinds 2004 organiseert het Sectoraal Vormingsfonds opleidingen voor werknemers van de sociale

werkplaatsen. Met dit onderzoek wenste het Vormingsfonds een betere kennis te verwerven over de

opleidingsbehoeften in de sector. De verkregen informatie zal men gebruiken om de inzet van de

vormingsmiddelen1 maximaal af te stemmen op de praktijk.

Het onderzoek liep van februari tot juni 2012 en kwam tot stand met medewerking van de cel Onderzoek

en Ontwikkeling van FE-BI vzw2.

De screening van de vormingsinspanningen bestond uit 2 onderdelen:

1. Een analyse van de huidige vormingsinspanningen

2. Een opleidingsbehoeftenonderzoek

In dit rapport stellen we u de belangrijkste resultaten voor van deze studie.

In een eerste hoofdstuk schetsen we de methodologie van het onderzoek.

Hoofdstuk 2 focust op de huidige vormingsinspanningen van de werkplaatsen.

Het grootste luik van dit rapport bestaat uit de analyse van de opleidingsbehoeften, terug te vinden in

hoofdstuk 3. We geven weer welke opleidingsthema’s door de werkgevers enerzijds en de werknemers

anderzijds worden aangegeven. De informatie verkregen uit de online bevraging wordt aangevuld met

suggesties rond mogelijke opleidingsinhouden en –formules.

Tot slot geven we in hoofdstuk 4 weer welke voorstellen de werkplaatsen gaven rond de verbetering van

het sectoraal opleidingsaanbod.

We eindigen met conclusies.

Graag danken wij de verschillende werkplaatsen die meewerkten aan het onderzoek. We hebben de

medewerking als positief én hartelijk ervaren. Extra dank ook aan de leden van de expertengroep en de

deelnemers aan de focusgroepen.

Wij hopen dat dit onderzoek bijdraagt aan een beter inzicht in de huidige opleidingsvragen van werknemers

en dat het toelaat om een passend opleidingsaanbod mét kwalitatieve leeractiviteiten te ontwikkelen.

1 Op het tijdstip van het onderzoek betrof het de middelen van het Vormingsbudget van de Vlaamse Regering die via

VIVO vzw aan de sector worden toegekend én de middelen van het Sectoraal Vormingsfonds verkregen via 0.15% op

de werkgeversbijdrage. 2 De Vereniging van de Federale en Bicommunautaire Sociale Fondsen van de Non-Profit Sector. Zie www.fe-bi.org

2

INHOUDSOPGAVE

Inleiding

1. Methodologie

1.1. Kwantitatief onderzoek

1.1.1. Webenquête bij de werkgevers

1.1.2. Webenquête bij de werknemers

1.1.3. Opmaak lijst met opleidingsthema’s

1.1.4. Timing en verloop van het onderzoek

1.2. Kwalitatief onderzoek

2. Screening vande vormingsinspanningen

2.1. Analyse van de inschrijvingen voor het sectoraal opleidingsaanbod 2008-2012

2.2. Analyse van de huidige vormingsinspanningen buiten het sectoraal opleidingsaanbod

3. Opleidingsbehoeftenonderzoek

3.1. Structuur en omvang van het personeel

3.2. Opleidingsbehoeften in de sector

3.3. Prioritaire opleidingsbehoeften spontaan uitgedrukt door de werkgevers

3.4. Analyse van de opleidingsbehoeften volgens personeelsgroep

3.4.1. Doelgroepwerknemers

3.4.2. Begeleidend personeel

3.4.3. Middenkader

4. Randvoorwaarden voor het sectoraal opleidingsaanbod

4.1. Bekendmaking van het aanbod

4.2. Inschrijvingsprocedure

4.3. Organisatie van het aanbod

5. Conclusie

Bijlagen

Bijlage 1: Overzicht van de inschrijvingen voor het sectoraal opleidingsaanbod 2008-2012

Bijlage 2: Overzicht opleidingen gevolgd door werknemers (buiten het sectoraal aanbod)

Bijlage 3: Lijst van de thema’s voorgelegd aan de werknemers

Bijlage 4: Synthese opleidingsbehoeften doelgroepmedewerkers

Bijlage 5: Synthese opleidingsbehoeften begeleidend personeel

Bijlage 6: Synthese opleidingsbehoeften middenkader

Bijlage 7: Sociale werkplaatsen en initiatieven voor arbeidszorg die deelnamen aan het onderzoek

3

1. METHODOLOGIE

Voor deze studie zetten we verschillende onderzoeksmethoden in. Naast analyse van cijfermateriaal werd

eerst een kwantitatief onderzoek opgezet naar de opleidingsbehoeften in de sector. De resultaten hiervan

werden vervolgens uitgediept via een kwalitatief onderzoek.

Het kwantitatief onderzoek wil de opleidingsbehoeften in de sector breed na gaan. Dit betekent dat we ons

in de bevraging niet enkel toespitsten op de opleidingsthema’s en de doelgroepen van het huidige sectoraal

aanbod.

Het onderzoek ambieerde alle werkelijke opleidingsvragen (ook bijv. vaktechnische opleidingsthema’s) van

alle werknemers (ook bijv. administratieve of logistieke medewerkers) in kaart te brengen.

1.1. Kwantitatief onderzoek

Het kwantitatief onderzoek richtte zich naar werkgevers én werknemers. Dit liet ons toe om de

opleidingsbehoeften die beiden aangeven met elkaar te vergelijken.

We opteerden voor een online bevraging via een web-applicatie. Gezien de korte doorlooptijd van dit

project was een snelle verwerking van de gegevens immers van doorslaggevend belang.

1.1.1. Webenquête bij de werkgevers

Via e-mail benaderden we de directies van de sociale werkplaatsen3 . We vroegen hen om de vragenlijsten

te laten invullen door een werkgeversvertegenwoordiger die de opleidingsbehoeften van het geheel van

werknemers goed kent of die deze kan inschatten. Dit kon een vertegenwoordiger van de directie of van de

personeelsdienst zijn, of een VTO-verantwoordelijke.

De vragenlijst peilde naar:

• De (niet) deelname van de werkplaats aan het sectoraal opleidingsaanbod

• De opleidingsbehoeften die vanuit werkgeversstandpunt ervaren worden voor de verschillendegroepen

van werknemers

• Suggesties ter verbetering van het sectoraal opleidingsaanbod.

Van de 107 gecontacteerde sociale werkplaatsen en arbeidszorginiatieven hebben er 31 organisaties de

werkgeversvragenlijst ingevuld. Wat een totale responsgraad geeft van 29% voor het werkgeversluik van

het onderzoek. Het gaat om 28 sociale werkplaatsen en 3 arbeidszorginitiatieven.

Uit tabel 1 blijkt dat we de beste respons behaalden bij de eerder kleine sociale werkplaatsen, nl. deze met

minder dan 20 VTE op de loonlijst.

3 Voor de werkgeversenquête werden ook 11 arbeidszorgcentra aangesproken om deel te nemen.

4

Tabel 1 –– respons werkgeversenquête volgens grootte van de sociale werkplaatsen4

Grootte werkplaats N werkplaatsen N enquête %

< 20 VTE 10 6 60%

20- 49 VTE 36 11 31%

50 – 99 VTE 33 7 21%

> 100 VTE 17 4 24%

Uit tabel 2 kunnen we afleiden dat in de bereikte werkplaatsen de werknemers diverse activiteiten5

uitvoeren.

Tabel 2 –verdeling respons werkgeversenquête volgens activiteiten van werknemers

Activiteit N werkplaatsen %

Transport 15 48%

Groen, land- en tuinbouw 14 45%

Verkoop 13 42%

Bouw en renovatie 13 42%

Magazijn 13 42%

Schoonmaak 12 39%

Voeding en horeca 9 29%

Fietsherstel 9 29%

Andere 9 29%

Kantoor 8 26%

Kringloop 8 26%

Confectie en strijk 5 16%

Energie 2 6%

29% van de werkplaatsen geeft op dat er ook andere activiteiten worden uitgevoerd. Het gaat om

ondermeer: assemblage, was- en strijkatelier, verhuis, polyvalente ploeg (ontruimingen, werfwachters), …

1.2. Webenquête bij de werknemers6

In dit behoeftenonderzoek wilden we ook de stem van de werknemers zelf mee opnemen. De vragenlijst

werd opgesplitst naar doelgroepwerknemers en niet-doelgroepmedewerkers (omkaderingspersoneel

bestaande uit middenkader, begeleidend personeel, administratief personeel …).

De bevraging van werknemers was qua inhoud volledig gewijd aan het nagaan van de opleidingsbehoeften.

Voor de doelgroepwerknemers voorzagen we een andere vragenlijst dan voor de niet-

doelgroepwerknemers. Aan de eerste groep werd een beperkter aantal thema’s voorgelegd.

Ook deze 2 bevragingen verliepen online. Aangezien niet alle werknemers op de werkvloer toegang

hebben tot een computer, vereiste dit de medewerking van de werkgever.

4 Deze tabel betreft enkel de sociale werkplaatsen. De arbeidszorgcentra zijn niet mee opgenomen.

5 Met ‘activiteiten’ wordt niet verwezen naar de activiteit van de werkplaats maar naar de concrete uit te voeren

taken door de werknemers. Bijvoorbeeld: voor een houtatelier zijn de activiteiten ‘bouwen en renoveren’ maar ook

‘verkoop’ en transport’ mogelijk. 6 Er werden geen werknemers van arbeidszorginitiatieven bevraagd.

5

We voorzagen enige hulp voor de doelgroepwerknemers bij het invullen van de vragenlijsten. We vroegen

aan de werkgevers om de doelgroep de onlinevragenlijst in te laten vullen met ondersteuning van een

werknemer van het omkaderingspersoneel. Hiertoe werd een kleine handleiding met instructies

aangemaakt zodat alle werkplaatsen op een uniforme manier handelden én de mogelijke invloed van deze

persoon zo beperkt mogelijk bleef.

We richtten ons tot de werknemers via hun directie/coördinator7. Deze ontving concrete richtlijnen rond

het aantal aan te spreken personen. Per werkplaats bestond de steekproef uit 1 op 7 werknemers uit de

doelgroep en 1 op 4 werknemers uit de groep niet-doelgroepwerknemers. De berekening werd gebaseerd

op de VTE-gegevens van de RSZ - 2de

kwartaal 2011.

Om een representatieve steekproef te verkrijgen gaven we ook instructies inzake de trekking van de aan te

spreken medewerkers. Er werd opgegeven welke persoon aan te spreken van een alfabetische

gerangschikte lijst van de medewerkers.

Tabel 3 – respons werknemersenquête

N VTE N Steekproef N enquêtes % VTE %

steekproef

Doelgroepwerknemers 4665 688 215 4,61% 31,25%

Niet-doelgroepwerknemers 1603 481 153 9,54% 31,80%

Totaal 6268 1169 368 5,87% 31,47%

In totaal werkten er 368 werknemers uit de sector mee aan het onderzoek. Wat een algemene

responsgraad geeft van 5,87%. De responsgraad voor de ‘niet-doelgroepwerknemers ‘(9,54%) lag hoger

dan voor de ‘doelgroepwerknemers’ (4,61%).

Tabel 4 geeft de verdeling weer van de respons van de ‘niet-doelgroepwerknemers’ over verschillende

functies.

Tabel 4 – werknemersenquête ‘niet-doelgroepwerknemers’ – respons volgens personeelsgroep

Personeelsgroep N enquêtes

Begeleidend personeel 108

Middenkader 36

Andere 9

Totaal 153

In de groep ‘andere’ bevonden zich 4 administratieve medewerkers, 3 medewerkers van het hoger kader

en 2 logistieke coördinatoren.

7 Dit in navolging van de door VIVO toegepaste methodologie in het onderzoek naar de opleidingsbehoeften in de

beschutte werkplaatsen 2008-2009.

6

1.1.3. Opmaak lijst met opleidingsthema’s

De lijst met rubrieken en thema’s werd opgemaakt naar voorbeeld van andere

opleidingsbehoeftenonderzoeken in de social profit. De leden van de expertengroep (zie verder) en SST

(Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstelling) brachten via verschillende invalshoeken thema’s aan:

� Invalshoek 1: Veranderingen binnen en buiten de organisatie die om opleiding vragen

� Invalshoek 2: Problemen op de werkvloer die om opleiding vragen

� Invalshoek 3: Spontane opleidingsvragen

� Invalshoek 4: Thema’s uit het bestaande opleidingsaanbod (sectoraal + ruimer)

Afhankelijk van de activiteit(en) van de werkplaats/werknemer werden specifieke vaktechnische

opleidingsthema’s voorgelegd. De vragenlijst voor de doelgroepmedewerker werd beperkter gehouden en

het taalgebruik werd vereenvoudigd. In bijlage vindt u een overzicht van alle thema’s.

1.1.4. Verloop van het onderzoek

De directies van de sociale werkplaatsen werden via mail gecontacteerd. Een eerste communicatie

gebeurde op 17 april 2012. Voor het invullen van de online-vragenlijsten werd de de oorspronkelijk

reponstijd van 2 weken verlengd naar 5 weken. Er werd telefonisch contact genomen met een aantal

werkplaatsen wiens gegevens tengevolge van een technisch probleem niet gebruikt konden worden.

Aankondiging van het onderzoek: doel, werkwijze, timing 17/4/2012

Start van het onderzoek: toegang tot de webapplicatie en

instructies

20/4 en

24/4/2012

Herinnering en verlenging responstijd 7/5/2012

Afsluiten van de web-applicatie 31/5/2012

Uitnodiging voor focusgroep 11/6/2012 en

19/6/2012

1.2. Kwalitatief onderzoek

Aanvullend op het kwantitatief onderzoek werden regionaal 2 focusgroepen8 georganiseerd. Dit om de

onderzoeksresultaten te toetsen en verder uit te werken.

We streefden ernaar werknemers uit verschillende werkplaatsen te laten deelnemen, gezien de grote

verschillen tussen werkplaatsen qua activiteiten, leercultuur, …

Er vond één focusgroep9 plaats voor het begeleidend personeel (monitoren), er waren 5 deelnemers.

Een tweede focusgroep voor middenkader werd geannuleerd wegens te weinig respons op de uitnodiging.

Ter vervanging werd via e-mail contact genomen met medewerkers uit het middenkader van 5

werkplaatsen.

8 Focusgroepen zijn groepsgesprekken met meerdere personen onder leiding van een onderzoeker met als doel de

kennis van de deelnemende personen te delen, om zo informatie of een bepaald inzicht te verkrijgen. 9 Op 28 juni 2012 in Gent.

7

De onderzoekers concentreerden zich tijdens deze contacten op het algemeen aftoetsen van de top-10 van

opleidingsthema’s die uit het onderzoek naar voor kwamen. Vervolgens gingen we dieper in op de

opleidingsthema’s die het Vormingsfonds10

“nieuw” in het sectoraal opleidingsaanbod wenst op te nemen.

We bekeken de mogelijke opleidingsinhouden en de gewenste opleidingsformules voor deze thema’s.

Elke groep kreeg de resultaten voor de eigen functie én voor de doelgroepmedewerkers voorgelegd.

We koppelden de onderzoeksresultaten ook terug aan een expertengroep11

teneinde zinvolle

aanbevelingen te formuleren naar de sector. We vroegen de experten om de interpretatie van deze

gegevens aan te vullen vanuit hun ervaringen op de werkvloer.

2. Screening van de vormingsinspanningen

2.1. Analyse van de inschrijvingen voor het sectoraal opleidingsaanbod

2008-2012

Een eerste werkwijze voor het opsporen van de actuele opleidingsbehoeften in de sector verliep via het in

kaart brengen van de inschrijvingen voor het sectoraal opleidingsaanbod. We gingen na welke thema’s de

laatste 5 jaar het meest gevraagd werden.

Het aantal inschrijvingen op de sectorale opleidingen is nagenoeg verdubbeld (zie bijlage 1): van 1.955

aanvragen in 2008 tot 3.790 in 2012. Tabel 5 en 6 toont de meest gevraagde opleidingen in de periode

2008-2012. De 5 thema’s waarvoor de meeste inschrijvingen toe kwamen zijn over de jaren heen dezelfde

gebleven.

Voor de doelgroepwerknemers zijn dit (in volgorde van succes over de laatste 5 jaar): heb aandacht voor

je rug - werken in team – veilig werken – EHBO - klantvriendelijkheid.

Tabel 5 – Overzicht meest gevraagde opleidingen doelgroep 2008 – 2012

THEMA

Top 5

INSCHRIJVINGEN

TOTAAL

2008

2009

2010

2011

2012

DOELGROEP

Heb aandacht voor je rug 277 498 732 592 598 2697

Werken in team 413 386 497 536 714 2546

Veilig werken 203 418 723 573 617 2534

Eerste hulp bij ongevallen 373 497 478 512 502 2362

Klantvriendelijkheid 112 284 309 326 347 1378

10

RVB Vormingsfonds 26 juni 2012. 11

De leden van de expertengroep werden aangebracht door de sociale partners van het Vormingsfonds. Zij werkten

ook mee aan de tot opmaak van de vragenlijsten.

8

Voor het personeel in een omkaderingsfunctie zijn de top-thema’s: basiscursus voor begeleiders op de

werkvloer – omgaan met conflicten - coachen en motiveren – hoe opleiden op de werkvloer -

functionerings- en evaluatiegesprekken.

Tabel 6 – Overzicht meest gevraagde opleidingen omkadering 2008-2012

THEMA

Top 5

INSCHRIJVINGEN

TOTAAL

2008

2009

2010

2011

2012

OMKADERING

Basiscursus begeleiders op de werkvloer 90 112 114 146 130 592

Omgaan met conflicten 52 94 71 82 52 351

Coachen en motiveren 61 81 71 58 48 319

Hoe opleiden op de werkvloer 43 44 52 69 65 273

Functionerings- en evaluatiegesprekken 60 49 67 39 215

Dat deze thema’s belangrijk blijven/zijn voor de sector wordt bevestigd in het vervolg van het onderzoek.

2.2. Analyse van de huidige vormingsinspanningen buiten het sectoraal

opleidingsaanbod

Om een totaalbeeld te krijgen van de opleidingen die momenteel in de sector worden gevolgd, gingen we

ook de deelname aan opleidingen buiten het sectoraal opleidingsaanbod na.

Aan de werkgevers vroegen we welke opleidingen12

hun werknemers het afgelopen jaar volgden. We

suggereerden om de tabel “formele opleidingen” uit de sociale balans 2011 te raadplegen.

Zes werkgevers gaven geen enkele opleiding op. De andere werkplaatsen gaven gemiddeld 4,5

opleidingsthema’s13

op.

Onderstaande tabel geeft de 10 meest vernoemde thema’s. De tabel vermeldt het aantal keer dat een

thema werd opgegeven en geeft ook de personeelsgroep weer die de opleiding volgde.

12

Er konden maximaal 10 thema’s opgegeven worden. 13

Tussen deze thema’s zitten ook onderwerpen uit het sectoraal opleidingsaanbod.

9

Tabel 7 - Overzicht opleidingen gevolgd door werknemers in 2011

THEMA Thema’s in blauw zijn thema’s uit

het sectoraal opleidingsaanbod AANTAL % all

e m

ed

ew

erk

ers

dir

ect

ie

mid

de

nk

ad

er

Be

gle

ide

nd

pe

rso

ne

el

do

elg

roe

pm

ed

ew

erk

ers

an

de

re

EHBO 9 29% 1 1 6 5

Rugpreventie 5 16% 1 1 3 4

Omgaan met alcohol en drugs 4 13% 1 1 2 1

Groenopleiding/plantenkennis 4 13% 2 3 2

Kettingzaag 4 13% 4 4

Klantvriendelijkheid 4 13% 1 1 3 3

Rijbewijs BE 3 10% 3

Basiscursus assistentwerkleiders/meestergasten 3 10% 3

Opleiden op de werkvloer 3 10% 3

Werken in team 3 10% 1 3

Het thema dat het meest genoemd werd is EHBO.

Tussen de andere thema’s zitten er verschillende thema’s die in het sectoraal aanbod worden aangeboden.

Buiten het sectoraal aanbod blijken de opleidingen groenopleiding/plantenkennis en kettingzaag het

meest gevolgd.

26,5 % van de opgegeven onderwerpen betreffen vaktechnische opleidingen ( zie bijlage 2). De helft van

deze vaktechnische opleidingen bestaat uit thema’s die aan de werking ‘groen, land- en tuinbouw’

gekoppeld zijn. Dit blijkt een activiteit met een grote nood aan opleiding (kennis) en training

(vaardigheden).

3. Opleidingsbehoeftenonderzoek

Alvorens dieper in te gaan op de analyse van de opleidingsbehoeften, staan we even stil bij de

personeelsstructuur in de sociale werkplaatsen. We definiëren de thema’s die door de werkgevers als

prioritair worden beschouwd. Vervolgens lichten we de opleidingsbehoeften van de verschillende

personeelsgroepen uit de sector toe Gezien het beperkt aantal administratieve en logistieke medewerkers

dat we bereikten geven we geen resultaten voor deze groepen.

10

We geven per personeelsgroep telkens:

� Meest gekozen opleidingsthema’s

� Prioritaire opleidingsbehoeften

� Andere aangebrachte opleidingsthema’s

� Suggesties naar opleidingsinhoud en –formules

3.1. Structuur en omvang van het personeel

In het 2de

kwartaal 2011 werden er volgens de RSZ 6.269 VTE’s tewerkgesteld in de sector. Om meer inzicht

te verkrijgen in de personeelsstructuur van de sociale werkplaatsen vroegen we in de werkgeversenquête

het aantal loontrekkende werknemers op (in ‘hoofden’ en in VTE).

De 31 werkplaatsen die we via het onderzoek bereikten gaven in totaal 1.705,25 VTE op de loonlijst te

hebben op 31/2/2012. Het betrof 2.049 effectieve werknemers (‘hoofden’).

Maar hoe zijn de werknemers verdeeld over de verschillende functies en personeelsgroepen in de sector?

Aangezien er op de werkvloer diverse functies bestaan hebben wij geopteerd voor een analyse met ruimere

personeelsgroepen: directie - middenkader - begeleidend personeel - doelgroepmedewerkers – andere.

Dit geeft volgende resultaten:

Personeelsgroep N werknemers %

Directie 25 1%

Middenkader 76 3%

Begeleidend personeel 349 14%

Doelgroepmedewerkers 1528 62%

Andere 474 19%

2452 100%

Nagenoeg 2 op 3 van de personeelsleden in de werkplaatsen zijn doelgroepmedewerkers (62%). De

‘doelgroepmedewerkers’ vormen de belangrijkste personeelsgroep in de sector.

Het springt in het oog dat er binnen de sociale werkplaatsen ook een grote groep ‘andere’ werken (19%).

Hierin zitten diverse functies zoals administratieve medewerkers, een personeelsverantwoordelijke, een

technicus-chauffeur, … Het merendeel van deze personen werkt als ‘doelgroepmedewerker’ en wordt

tewerkgesteld met het statuut ‘arbeidszorg’ of via ‘artikel 60’. Het betreft hier ook een deel medewerkers

(16%) die niet op de loonlijst staan.

3.2. Opleidingsbehoeften in de sector

Het onderzoek naar de opleidingsbehoeften werd anders aangepakt naargelang het ging om de werkgevers

(directies van de werkplaatsen) dan wel om de werknemers zelf.

11

In de werkgeversenquête hebben we de inschatting van de opleidingsbehoeften eerst via een open vraag

aangebracht. We vroegen de respondent om spontaan de drie thema’s te benoemen die hij het

belangrijkste achtte voor zijn loontrekkende werknemers.

Vervolgens werd een aanvinklijst met thema’s voorgelegd.

De werkgever diende hierin de thema’s aan te kruisen waarvoor hij een behoefte zag bij zijn werknemers.

Er werd daarbij steeds de mogelijkheid gelaten om aan te vullen met eigen thema’s.

In de werknemersenquête werd de werkwijze omgedraaid. Werknemers kregen eerst de themalijst

voorgelegd. We vroegen hen die thema’s aan te vinken waarrond ze de komende 2 jaar een opleiding

wensten te volgen. Zij kregen nadien de vraag om de 3 voor hen prioritaire thema’s op te geven.

3.3. Prioritaire opleidingsbehoeften spontaan uitgedrukt door de werkgevers

Wanneer we bekijken welke onderwerpen als belangrijkste opleidingsthema’s worden opgegeven voor de

komende 2 jaar, dan blijken 4 opleidingsthema’s globaal (over de personeelsgroepen heen) prioritair te

zijn.

• Veiligheid: 29% geeft veiligheid op als één van de 3 belangrijkste opleidingsbehoeften in de

werkplaats. Deze behoefte signaleert men voor zowel de doelgroepmedewerkers, begeleidend

personeel als voor alle medewerkers.

• Nederlands voor anderstaligen: door 19% opgegeven als opleidingsbehoefte, specifiek voor de

doelgroepmedewerkers.

• Werken in team: door 16% van de werkplaatsen opgegeven, en dit opvallend vaak op de eerste

plaats van de top 3. Door 1/3de

van werkgevers eerder als onderwerp voor alle medewerkers, door

1/3de

voor de doelgroep en door 1/3de

voor het begeleidend personeel.

• Werken met een POP: door 16 % , en dit ook opvallend vaak als het belangrijkste opleidingsthema.

Dit is een opleidingsvraag van begeleidend personeel en ‘andere’ (wellicht middenkader).

39% van de werkplaatsen zet vaktechnische bijscholingen in de top 3. Het betreft zeer specifieke

opleidingen. Bijv. groenonderhoud, bosexploitant, kettingzaag, confectietechnieken, strijken voor

gevorderden, snijtechnieken, registratie en rapportage goederenstroom. Deze opleidingsbehoeften ziet

men vooral voor de doelgroep en het begeleidend personeel en zelfs ruimer voor alle medewerkers.

3.4. Analyse van de opleidingsbehoeften volgens personeelsgroep

We behandelen de personeelsgroepen op volgorde van belangrijkheid in de sector (in termen van aantal

werknemers).

We geven onder het titeltje ‘belangrijke opleidingsbehoeften’ via een grafiek de resultaten weer van

opleidingsthema’s die beantwoorden aan één van volgende criteria:

1. Aangevinkt door minstens 25% van de respondenten uit de betreffende personeelsgroep

2. Aangevinkt door minstens 50% van de werkgevers.

De blauwe lijnen vertegenwoordigen de resultaten van de werkgevers, de groene lijnen deze van de

werknemers. De resultaten worden gerangschikt volgens orde van belangrijkheid waarin ze door de

werknemers werden aangegeven.

12

Het % werkgevers dat een thema aanvinkt ligt systematisch hoger dan het % van de werknemers. Dit

verschil is te verklaren doordat de werknemers hun persoonlijke opleidingsbehoeften hebben uitgedrukt,

terwijl de werkgevers de behoeften van personeelsgroepen aangaven. De werkgevers hebben dus alle

werknemers van de werkplaats in aanmerking genomen voor het inschatten van de opleidingsnoden. Maar

dit betekent niet alle werknemers uit die betreffende personeelsgroep effectief een opleiding over die

thema’s nodig hebben.

Bijgevolg worden er twee verschillende zaken gemeten bij de werknemer en de werkgevers. In het eerste

geval evalueert men het aantal werknemers dat werkelijk behoefte heeft aan een opleiding over die

thema’s. In het tweede geval evalueert men het maximum aantal potentiële deelnemers aan de

verschillende opleidingen.

3.4.1. Doelgroepwerknemers

Meest gekozen opleidingsthema’s

De ‘doelgroepmedewerkers’ vormen de grootste personeelsgroep in de sector van de sociale

werkplaatsen. Figuur 1 geeft de thema’s weer die in de bevraging het meest werden aangevinkt.

De drie belangrijkste opleidingsthema’s die naar voor komen uit de werknemersenquête zijn ‘zorg voor

kwaliteit’ (38%) , ‘omgaan met stress’ (36%) en ‘omgaan met conflicten’ (32%). Maar ook volgende

thema’s worden door 30% van de doelgroepwerknemers opgegeven als opleidingsbehoefte: ‘kennismaking

met computer’, ‘internet’, ‘werken in team’, ‘veilig werken’ en ‘rugpreventie’.

Al deze thema’s komen terug naar voor in de werkgeversenquête. ‘Rugpreventie’ (97%) en ‘veilig werken’

(90%-) staan ook in de top 3 van de werkgevers. Het thema ‘rechten en plichten op het werk/hoe kan ik

me voorbereiden op het werk’ scoort vooral hoog bij de werkgevers. Het wordt door 94% van de

werkgevers aangekruist, maar iets minder bij de werknemers (19%).

13

Figuur 1 – Opleidingsbehoeften van doelgroepwerknemers

Aangekruiste thema’s in een lijst door werknemers en werkgevers

N vragenlijsten: 215 doelgroepwerknemers – 31 werkgevers

Prioritaire opleidingsbehoeften

Tabel 8 geeft de opleidingsthema’s die ervaren werden als meest prioritaire behoefte voor de komende 2

jaar. De thema’s die op deze vraag naar voor komen zijn niet noodzakelijk dezelfde thema’s als diegenen

die het meest werden aangevinkt (zie vorig punt).

0% 20% 40% 60% 80% 100%

klantvriendelijkheid

goedkoop een gezonde maaltijd

bereiden

wijzer omgaan met geld

stoppen met roken

gezond voeding en beweging

rechten en plichten op het werk

gezond: fit in je hoofd, goed in je vel

sociale vaardigheden

EHBO

samenwerken met anderstaligen

nederlands op de werkvloer

rugpreventie

veilig werken

werken in team

internet

kennismaking met de computer

omgaan met conflicten

omgaan met stress

zorg voor kwaliteit

doelgroep

werkgevers

14

De doelgroepmedewerkers vinden computeropleidingen het vaakst de meest prioritaire opleiding. Deze

opleidingsbehoefte wordt niet als prioritair gezien door de werkgevers. De werkgevers vinden het thema

‘veilig werken’ het meest prioritaire opleidingsthema voor de doelgroep.

Tabel 8 - prioritaire opleidingsbehoeften doelgroepwerknemers

Thema Doelgroepwerknemers Werkgevers

% Rang % Rang

Computer 13% 1 - -

Veilig werken 12% 2 29% 1

Rugpreventie/heffen en tillen 11% 3 10% 4

Nederlands voor anderstaligen 10% 4 19% 2

EHBO 9% 5 10% 4

Retro- en vintagekledij herkennen 9% 5 - -

Communicatie en sociale vaardigheden - - 16% 3

N vragenlijsten: 215 doelgroepwerknemers – 31 werkplaatsen

34% van de opgegeven prioritaire thema’s door de doelgroepmedewerkers betroffen vaktechnische

opleidingen.

Verfijnde analyse

We gingen voor enkele variabelen na of deze de keuze voor opleidingsthema’s beïnvloeden. Nl. grootte

van de werkplaats, leeftijd en anciënniteit van de doelgroepmedewerkers.

We kunnen voor geen enkel opleidingsthema met betrouwbaarheid stellen dat er een verband is tussen het

opleidingsthema en de grootte van de werkplaats .

Alleen voor ‘kennismaking met de computer’ en ‘herbronning voor ervaren werknemers’ kon er een

(weliswaar zwak) verband worden vastgesteld. Beide thema’s worden meer gekozen door de groep ‘ouder

dan 45 jaar’.

Voor de meeste opleidingsthema’s is er ook geen betrouwbaar verband tussen de variabele anciënniteit en

het feit of men al dan niet het opleidingsthema heeft aangekruist, uitgezonderd voor het thema ‘veilig

werken’ en ‘stoppen met roken’. Voor ‘Veilg werken’ merken we dat hoe recenter iemand in dienst is

(minder dan 2 jaar anciënniteit), hoe meer men dit opleidingsthema aanvinkt. Dit is ook het geval voor

‘stoppen met roken’.

Andere aangebrachte opleidingsbehoeften

Onderstaande tabel geeft de thema’s weer die ‘bijkomend’ werden opgegeven. Dit zijn de thema’s die de

werknemers nuttig vinden voor het werk, maar die ze niet terugvonden in de aanvinklijst.

We splitsen deze op in ‘vaktechnische’ en ‘andere’ onderwerpen. Finaliteitsopleidingen staan in het blauw

vermeld.

15

Tabel 9 - andere aangebrachte opleidingsbehoeften doelgroepwerknemers

Vaktechnische Andere

Constructiewerken Bedrijfsbeheer

Hapjes en desserts Sollicitatietraining

Vloeren leggen en tegels Frans

Merkkledij herkennen en prijzen Meditatie

Vervolg schrijnwerkerij Intensievere begeleiding voor nieuwe starters

Horecaopleiding

Kinderdagverblijf

Boekhouding

Kapper

Schilderen –afschilderen - productkennis

Werken met grafische programma’s

TIG-lassen

IT-helpdesk

Werken met zonne-energie

N vragenlijsten: 215 doelgroepmedewerkers

Suggesties rond opleidingsinhoud – en formules

Algemeen ziet men14

opleidingen voor doelgroepwerknemers vooral als opleiding met collega’s onder

elkaar op de werkvloer. Dit dienen korte opleidingen te zijn met veel ruimte voor praktijk en oefeningen.

Van de lesgevers verwacht men een goede kennis van de doelgroep en de sector.

Zorg voor kwaliteit

Voor sommigen is de hoge score van dit thema een verrassing. Niet iedereen in de focusgroep ziet deze

interesse terugkomen bij hen op de werkplaats.

Kan dit onderwerp gelinkt zijn aan het nieuw maatwerkdecreet i.v.m. doorstroming dat op til is? Een vraag

die sommigen vaak horen is ‘hoe weet ik of ik het goed zal doen in een andere organisatie, al dan niet in de

privé-markt?’

Er is vanuit de doelgroep ook een grote vraag naar attesten, bewijzen en erkenning van een opleiding en

competenties.

Anderen geven aan dat er steeds meer gewerkt wordt rond kwaliteit en dat de doelgroepwerknemers zelf

ook kwaliteit willen aanbieden aan de klanten.

Inhoudelijk zou er vooral aandacht gevraagd worden voor oplossingsgericht werken: “veel

doelgroepwerknemers proberen problemen op te lossen maar maken er vaak ongewild nog een groter

probleem van, ze blijven soms in een cirkeltje draaien.”

Daarnaast wordt voorgesteld te werken rond zelfstandigheid en verantwoordelijkheid: keuzes maken en

de gevolgen ervan kunnen inschatten. Weten wat hun bijdrage is in het geheel van activiteiten.

14

Zowel de leden van de focusgroep begeleidend personeel als de gecontacteerde medewerkers uit het middenkader

werd naar input rond de thema’s voor doelgroepmedewerkers gevraagd.

16

Omgaan met conflicten

Conflicten komen vrij vaak voor op de werkvloer en doelgroepwerknemers hebben het soms moeilijk om

hier op een goede manier mee om te gaan.

Voor de doelgroepwerknemers ziet men in deze opleiding een luik rond ‘wat is mijn eigen aandeel in een

conflict’ en ‘hoe omgaan met verschillen’.

Daarnaast wil men voldoende aandacht voor communicatievaardigheden, vertrekkend vanuit een positieve

houding.

Tijdens de focusgroep gaven enkele begeleiders aan om in de titel voor deze opleiding het woord ‘conflict’

te vermijden. Men vond dit vrij negatief en niet aantrekkelijk voor de doelgroep.

Enkele voorstellen die gebracht werden zijn: “Samenwerken met collega’s” , “Hoe positief samenwerken”,

“Mijn collega’s en ik”.

Algemeen gezien wil men dat deze opleiding ertoe bijdraagt dat doelgroepwerknemers kunnen stilstaan bij

hun eigen handelen tijdens een conflict en leren om het daarna ook af te sluiten. Dit zal een goede

samenwerking in het team enkel bevorderen.

Samenwerken met anderstaligen

Onder dit thema verstaat de meerderheid eerder ‘omgaan met diversiteit’ of ‘omgaan met andere

culturen’. De insteek ligt dan op samenwerken met een ploeg rijk aan diversiteit, op verdraagzaamheid en

respect.

De grote interesse voor dit thema kan voortkomen uit het feit dat er veel diversiteit op de werkvloer terug

te vinden is. De groep allochtonen is sterk aanwezig op de werkvloer.

Als we navragen of we dit thema ook letterlijk kunnen opvatten “Hoe samenwerken met iemand die jou

(bijna) niet verstaat” dan wordt dit minder herkend. Dit is minder aan de orde zo blijkt.

Men vindt het belangrijk om dit thema luchtig te houden en ziet de nadruk liggen op kennismaking van

anderen of andere culturen. Bij voorkeur is er tijdens deze opleiding veel ruimte voor eigen inbreng en

maakt de lesgever gebruik van herkenbare situaties uit hun eigen werkplaats.

Fit en gezond leven

Doelgroepwerknemers hebben het nodig om te “zien en te ervaren” om de kans nog te verhogen dat ze er

achteraf mee aan de slag gaan.

Men vraagt aandacht voor het feit dat veel mensen een beperkt budget hebben.

Een onderdeel van deze opleiding kan dus zijn ‘hoe met een beperkt budget toch gezond en gevarieerd

eten op tafel brengen’.

Nog anderen vinden het interessant om de relatie gezondheid, werk en vrije tijd onder de loep te nemen en

te bespreken of om het thema hygiëne bespreekbaar te maken.

Als titel voor deze opleiding denkt men onder andere aan ‘Fit op de werkvloer’.

Na deze opleiding hoopt men dat de doelgroepwerknemers open staan voor gezondere levensgewoontes,

fitter zijn. Dit zou een positief effect kunnen hebben op afwezigheden wegens ziekte.

17

3.4.2. Begeleidend personeel


In figuur 2 vindt u de opleidingsthema’s die door de werknemers zelf en door de werkgevers het meest

werden aangevinkt voor de groep ‘begeleidend personeel’.

In de werknemersenquête geeft iets meer dan de helft (51%) van de respondenten ‘excel’ op als thema

waarrond men de komende 2 jaar opleiding wenst te volgen. Ook de thema’s ‘omgaan met en

onderkennen van psychische aandoeningen op de werkvloer’ (44%), ‘omgaan met agressie’ (44%) en

‘omgaan met conflicten’15

(41%) worden vaak aangekruist door het begeleidend personeel.

Er blijkt een grote vraag naar opleiding te bestaan bij deze personeelsgroep. Maar liefst 17

opleidingsthema’s worden door 1 op 4 (25%) van de respondenten gekozen als thema waarrond men (op

relatief korte termijn) opleiding wenst te volgen in het kader van het werk.

In de werkgeversenquête worden deze opleidingsbehoeften vooral bevestigd. De thema’s die bij het

begeleidend personeel zelf hoog scoren, doen het ook goed bij de werkgevers.

15

Het thema ‘omgaan met conflicten’ is voorgelegd onder de rubriek ‘omgangskunde en communicatie’. Het thema

‘omgaan met agressie’ was opgenomen in de rubriek ‘veiligheid en gezondheid’. Beide thema’s werden dus op

verschillende momenten bij het doorlopen van de aanvinklijst gepresenteerd.

18

Figuur 2 – Opleidingsbehoeften begeleidend personeel


N vragenlijsten: 108 begeleidend personeel – 31 werkgevers

0% 20% 40% 60% 80% 100%

brandveiligheid en brandpreventie

basiscursus voor begeleiders

kwaliteitszorg

werken in team

omgaan met veranderingen

veilig werken

EHBO

rugpreventie

instructies geven

samenwerken met anderstaligen

diversiteit op de werkvloer

observeren en scoren van competenties

herbronning voor ervaren werknemers

antiek en design herkennen

effectief omgaan met tijd

begeleiden van medewerkers op afstand

coachen en motiveren

werkplaatsorganisatie

vergadertechnieken

werken met een POP

basis sociale wetgeving

functionerings-, ontwikkelings- en…

omgaan met alcohol en drugs op de…

oplossingsgericht werken

maatschappelijke kwetsbaarheid op de…


omgaan met agressie

psychische aandoeningen op de…

excel

begeleidend

personeel

werkgevers

19


‘Veilig werken’ blijkt het meest prioritaire thema voor het begeleidend personeel, zowel bij werknemers als

bij de werkgevers. Ook ‘werken met een POP’ is voor beiden een prioritair thema.

Voor de werkgever scoort het thema ‘begeleiden op de werkvloer’ hoog. Dit thema kwam niet letterlijk

terug in de aanvinklijst. We veronderstellen dat het de basiscursus voor monitoren betreft. Deze wordt

door de werknemers niet als prioritair opgegeven. Wellicht omdat we vooral ervaren medewerkers

bereikten. 23% van de respondenten uit deze personeelsgroep had minder dan 2 jaar anciënniteit.

Doelgroepmedewerkers vragen vooral verdieping inzake hun taak via specifieke opleidingen rond coachen,

omgaan met conflicten en agressie, oplossingsgericht werken.

Tabel 10 - prioritaire opleidingsbehoeften begeleidend personeel

Thema's Begeleidend personeel werkgevers

% Rang % Rang

Veilig werken 13% 1 23% 1

Basis sociale wetgeving 10% 2 - -

Coachen en motiveren 9% 3 6%

Omgaan met conflicten 8% 4 - -

Omgaan met agressie 7% 5 - -

Antiek en design herkennen 7% 5 - -

Oplossingsgericht werken 7% 5 - -

Werken met een POP 7% 5 16% 2

Begeleiden op de werkvloer 5% - 16% 2

Werken in team 1% 13% 3

N vragenlijsten: 108 begeleidend personeel – 31 werkgevers

Andere aangebrachte opleidingsbehoeften

Slechts 9% van de respondenten brengt thema’s aan buiten deze opgegeven in de aanvinklijst.

Tabel 11 - andere aangebrachte opleidingsbehoeften begeleidend personeel


Constructiewerken Omgaan met racisme op de werkvloer

Lassen Groepsdynamieken

Renovatie van standbeelden Samenwerking met andere verantwoordelijken

Kraanman Crea-atelier: bijv. renovatietechnieken, naaien,...

Interne religieuze conflicten

Maatschappelijke opleiding voor onze medewerkers: hoe

belastingsbrief invullen, hoe kies je je energie, vakbond, waarom

moet je gaan stemmen, …

Doorgroeiopleiding: wanneer het oude lijf het fysieke werk niet

meer aankan maar de opgedane praktische kennis meer dan een

beetje kan gebruikt worden,bestekken en offertes

maken,vergadering leiden, ploegen aansturen, …

N vragenlijsten: 108 begeleidend personeel

20


Excel

Zowel voor de beheerders van het Vormingsfonds als voor de deelnemers aan de focusgroep is het

verrassend dat ‘excel’ voor het begeleidend personeel als het meest gewenste opleidingsthema naar boven

komt. Men erkent te verwachten dat medewerkers uit deze personeelsgroep reeds kunnen werken met

excel.

Deze medewerkers leren meestal op de werkvloer aan wat zij concreet nodig hebben. Bij aanwerving komt

nu vaak naar voren dat zij eerder vertrouwd zijn met andere computerprogramma’s zoals access en

publisher en dus niet zozeer met excel.

Aangezien een opleiding ‘excel’ niet sectorspecifiek is en er een ruim aanbod aan informaticaopleidingen

bestaat in Vlaanderen, is het organiseren van een sectoraal opleidingsaanbod hierrond niet wenselijk.

Omgaan met agressie

De behoefte aan een opleiding ‘omgaan met agressie’ wordt bevestigd tijdens de focusgroep en de RVB van

het Vormingsfonds. Men signaleert dat confrontaties met agressieve klanten toenemen, het gaat dus niet

alleen om agressie van de doelgroepwerknemers. “Als begeleider moet je weten hoe je op zo’n moment

technieken kan inzetten. We willen instrumenten aangereikt krijgen waarmee je op de werkvloer kan

werken”.

Moet deze opleiding gekoppeld worden aan een opleiding ‘omgaan met conflicten’? Dit is een optie, maar

hoeft niet noodzakelijk aangezien de inhoud toch anders is. Eventueel zouden we kunnen werken met

aparte modules die je kan combineren.

Wat de formule betreft geven ze de voorkeur aan een korte opleiding van één dag, met medewerkers uit

verschillende werkplaatsen. Hierin verwacht men aandacht voor theorie én praktijk. De lesgever is een

expert inzake het thema ‘agressie’.

Is er ook een opleiding of een andere formule nodig rond het opzetten van een agressiebeleid in de

werkplaatsen? In de focusgroep meldt men dat er in de werkplaatsen duidelijke afspraken rond het

melden en opvolgen van gevallen van agressie.

Agressiebeleid is eerder een thema voor het middenkader en directie. Gezien het niet gekozen werd door

het Vormingsfonds werd de nood aan opleiding voor deze groep niet verder bevraagd bij de betrokkenen.

Onderkennen van en omgaan met psychische aandoeningen / maatschappelijke kwetsbaarheid

Als we dieper ingaan op dit thema geeft iedereen de voorkeur aan het opsplitsten van deze thema’s.

Inhoudelijk wensen de deelnemers van de focusgroepen vooral meer inzicht. Ze willen aandoeningen

herkennen om dan correct door te kunnen sturen naar een gespecialiseerde persoon.

Op die manier hopen ze ook meer houvast te krijgen om hun eigen grenzen te herkennen; waar ligt de

grens tussen begeleiden en advies geven en vanaf wanneer verwijs je iemand beter door?

Uiteindelijk werd er aangegeven dat het thema ‘maatschappelijke kwetsbaarheid’ gelinkt kan worden aan

het thema ‘kansarmoede’.

Het thema ‘omgaan met psychische aandoeningen’ willen ze wel gelinkt zien aan ‘omgaan met alcohol en

drugs’. Bijvoorbeeld om verschillen te herkennen tussen psychische aandoeningen en het gebruik van

alcohol en drugs. Dit is voor jonge begeleiders vaak heel verwarrend.

21

Ze verwachten een praktische benadering waarmee ze op hun werkvloer verder kunnen.

Kwaliteitszorg

Dit thema werd op verschillende manieren geïnterpreteerd.

Sommigen verstaan hieronder de kwaliteit van de zorg voor de doelgroepwerknemers. Hoe kunnen we ze

zo ondersteunen dat ze zich zelf heel verantwoordelijk voelen over hun werk. Hoe kan je er in een

kringwinkel bijvoorbeeld voor zorgen dat een medewerker zich ook echt verkoper voelt.

Anderzijds kan dit ook zorg voor de opvolging van dossiers omvatten. Na een functioneringsgesprek snel

een verslag schrijven of een POP opstellen en blijven opvolgen. Hoe blijf je dossiers goed opvolgen en zorg

je ervoor dat je dit zo efficiënt mogelijk doet. De druk van sociale inspectie hieromtrent werd hier ook kort

aangehaald.

Nog één andere benadering was de zorg van het omgaan met je klant. Dan hebben we het vooral over

opmaken van offertes, een eerste bezoek op locatie of het behandelen van klachten.

Tijdens de bespreking wordt er aangegeven dat het moeilijk blijft om een evenwicht te vinden tussen de

kwaliteit van het product dat je aan je klant levert en de kwaliteit van de zorg waarmee je de

doelgroepwerknemers omringt. Het economische en het sociale aspect van het werk verzoenen blijkt een

grote uitdaging.

3.4.3. Middenkader


Welke thema’s voor het middenkader het meest worden aangegeven als opleidingsbehoefte wordt

weergegeven in figuur 3.

In de werknemersenquête scoren de volgende onderwerpen het hoogst: ‘coachen van werkleiders’ (50%),

‘oplossingsgericht werken’ (47%) en ‘changemanagement’ (44%). Er blijkt een grote overeenstemming

tussen de noden die het middenkader voor zichzelf opgeeft. In totaal zijn er 17 opleidingsthema’s die door

meer dan 30% van deze personeelsgroep wordt aangevinkt.

Vanuit de werkgeversenquête zijn de voornaamste thema’s voor het middenkader veeleer ‘werken met

een POP’ (87%), ‘kwaliteitszorg’ (77%) en ‘externe communicatie en marketing’ (71%).

22

Figuur 3 – Opleidingsbehoeften middenkader


N vragenlijsten: 36 middenkader - 31 werkgevers


In de werkgeversenquête werden de prioritaire opleidingsbehoeften van het middenkader niet expliciet

opgevraagd. Tabel geeft daarom alleen de 5 meest prioritaire thema’s die medewerkers uit het

middenkader voor zichzelf zien. Dit zijn andere thema’s dan die als belangrijkste (meest aangevinkte) naar

voor kwamen. Het thema ‘coachen’ komt als meest prioritaire thema naar voor. In de aanvinklijst stond

zowel het opleidingsthema ‘coachen en motiveren’ als ‘coachen van werkleiders’.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

herbronning voor ervaren werknemers

voeren van een verzuimbeleid

voeren van een vormingsbeleid

kwaliteitszorg

omgaan met stress

schaalvergroting en participatie

functionerings-, ontwikkelings- en…

outlook

begeleiden van medewerkers op afstand

externe communicatie en marketing

werken met een POP


effectief omgaan met tijd


omgaan met alcohol en drugs op de…

psychische aandoeningen op de werkvloer

excel

vergadertechnieken

maatschappelijke kwetsbaarheid op de…

interne communicatie

leanmanagement

observeren en scoren van competenties

omgaan met agressie

changemanagement


coachen van werkleiders

middenkader

werkgevers

23

Tabel 12- prioritaire opleidingsbehoeften middenkader

Thema % Rang

Coachen 19% 1

Leanmanagement 11% 2

Schaalvergroting en participatie 11% 2

Efficiënt omgaan met tijd 11% 2

Interne communicatie 8% 3

N vragenlijsten: 36

Andere aangebrachte opleidingsthema’s

Het middenkader geeft nagenoeg alleen extra onderwerpen op betreffende het personeelsbeleid. Het

betreft vooral thema’s gelinkt aan werving en selectie.

Tabel 13 - andere aangebrachte opleidingsthema’s middenkader


- Werving en selectie: interviewtechnieken, competenties ontdekken en omschrijven

Sollicitatiegesprekken voeren

Jobhunting

Competentiemanagement voor kortgeschoolden

Doorstroom mogelijk maken

Jobcoach

Netwerking


Changemanagement

Dit thema scoort volgens de meesten goed omdat er binnen de sector veranderingen op komst zijn. Als

voorbeeld daarvan wordt het maatwerkdecreet aangehaald.

Ook toekomstige samenwerkingsprojecten tussen sociale werkplaatsen en de invloed hiervan op de

doelgroepwerknemers zorgen ervoor dat dit een gewild thema is.

Men wil de medewerkers doelgericht kunnen ondersteunen bij het veranderingsproces. Vooral omdat

veranderingen vaak op weerstand stuiten en moeilijk te verwerken zijn voor doelgroepwerknemers.

In een opleiding rond dit thema wil het middenkader hoofdzakelijk leren hoe ze medewerkers op een

positieve manier meekrijgen in een veranderingsproces. Hoe communiceer je over veranderingen, hoe kan

je valkuilen vermijden en welke stappen moet je precies doorlopen om een veranderingsproces succesvol

af te ronden. Dit alles met respect voor de betrokkenen en met als doel een duurzaam resultaat.

Leanmanagement

Aangezien er in de sector reeds projecten lopen hieromtrent is de nieuwsgierigheid gewekt. Bovendien wil

men leren om zo efficiënt mogelijk te werken en de beperkte middelen zo goed mogelijk in te zetten.

Enkelen geven aan dat ze dit graag willen toepassen op hun administratieve dienstverlening.

De meerderheid geeft de voorkeur aan een lesgever wiens expertise op het inhoudelijk vlak ligt maar die de

opleiding wel op een heel begrijpelijke en praktische manier kan brengen.

24

Via deze opleiding willen de deelnemers bevatten hoe ze processen kunnen vereenvoudigen in

verschillende diensten, dit kunnen implementeren en evalueren. Ze willen waar mogelijk de efficiëntie van

een proces verhogen door nog doelgerichter te werken.

Er werd ook aangehaald dat het interessant zou zijn om tijdens deze opleiding aan te tonen waar Lean

Management zich situeert ten opzichte van bestaande kwaliteitssystemen zoals het EFQM-model en het

Kwaliteitshandboek.

4.Randvoorwaarden voor het sectoraal opleidingsaanbod

Het ontwikkelen van een aanbod op maat van de opleidingsnoden van de sector was het uitgangspunt voor

dit onderzoek. Gezien de deelname aan opleiding mede beïnvloed wordt door diverse randvoorwaarden,

werden werkplaatsen ook hierover bevraagd.

4.1.Bekendmaking van het aanbod

Jaarlijks wordt het opleidingsaanbod bekend gemaakt via een brochure (op papier en via e-mail aan de

werkplaatsen bezorgd) en via info-fiches op de VIVO-website.

Op welke wijze wordt er in de werkplaatsen intern gecommuniceerd over het opleidingsaanbod? In ruim

driekwart van de werkplaatsen (77%) bespreekt men de brochure op interne overlegmomenten. In 45%

van de werkplaatsen laat men de brochure ook rondgaan onder werknemers. 1 op 10 werkplaatsen

vermeldt de bespreking van het aanbod op de ondernemingsraad of met de

werknemersvertegenwoordiging. In enkele werkplaatsen wordt het opleidingsaanbod aangekondigd in het

personeelsblad (6%) of wordt dit individueel per medewerker (3%) toegelicht.

90% van de werkplaatsen geeft aan dat een ‘flyer op maat van de doelgroep’ een geschikt

communicatiemedium is. 35% vindt dit ook van ‘affiches’.

Op de open vraag naar suggesties voor verbetering van de bekendmaking van het aanbod, kwamen

volgende voorstellen:

- Een affiche (niet te groot) om op het hangen

- Een aparte brochure voor doelgroep en voor omkadering

- De brochure visueel aantrekkelijker maken

- Beeldmateriaal voorzien met een link naar de werkvloer

4.2. Inschrijvingsprocedure

Hoe kan de organisatie van de inschrijvingen verbeterd worden? Volgende concrete voorstellen worden

door werkplaatsen gebracht:

- Online inschrijven

- Een halfjaarlijks inschrijvingsmoment voorzien

- Bij inschrijving de keuze van de locatie open laten

25

Respondenten signaleren dat (individuele) inschrijvingen veel dubbel administratief werk met zich

meebrengen. Zij vragen of dit door andere inschrijvingsformulieren en/of –werkwijze kan opgevangen

worden.

Vanuit de werkplaatsen merkt men op dat een éénmalig inschrijvingsmoment te weinig is. Nieuwe

medewerkers die in de loop van een jaar in dienst komen kunnen in principe dat jaar geen individuele

opleiding meer volgen.

Eén werkplaats vindt het een probleem dat op het moment van de inschrijving sommige data nog niet

gekend zijn. Dit maakt de planning moeilijker, vooral omdat de data dan pas 2 weken voor de start van de

opleiding meegegeven worden in een bevestigingsbrief.

4.3. Organisatie van het aanbod

We geven een overzicht van de gesignaleerde problemen en verbetervoorstellen:

1. Vernieuwing van het aanbod.

Jaarlijks komen dezelfde opleidingen terug. De meeste medewerkers hebben de voor hun

interessant opleiding reeds gevolgd. Er is nood aan nieuwe opleidingen. Sommige vormingen zijn

zeker jaarlijks nodig, maar indien er geen vernieuwing ingestoken wordt, is er minder interesse bij

de werknemers.

2. Verbetering op vlak van didactiek en voorbereiding.

Voorbereiding: wat zijn de concrete vragen en wat is het niveau van de cursisten?

Didactiek: niet doceren met laptop en beamer, maar coachen, bevragen, zoeken en vooral na

enkele weken nog eens feedback vragen omtrent de impact van de opleiding

3. Een uitgesproken aanbod voor de arbeidszorgsector.

Inzake administratie vraagt één werkplaats om de deelnemersattesten sneller te ontvangen.

5.CONCLUSIE

Het Vormingsfonds organiseert sinds 2004 een opleidingsaanbod voor werknemers uit de sector. De

laatste jaren kende het aantal inschrijvingen voor dit aanbod een explosieve groei.

Ondertussen beweegt het in de sector: het aantal werknemers groeit, de profielen van de werknemers

veranderen en het op handen zijnde maatwerkdecreet zijn maar enkele elementen die spelen. De sector

evolueert en dus ook de opleidingsbehoeften van de werknemers uit de sector.

Met het oog op het aanbieden van een opleidingsaanbod dat maximaal afstemt op de noden van de

werkvloer, heeft het Vormingsfonds van de sociale werkplaatsen in het voorjaar van 2012 aan VIVO vzw

gevraagd een screening van de vormingsinspanningen in de sector op te starten. Dit onderzoek wil de

sectorale opleidingsbehoeften evalueren.

De studie heeft in de eerste plaats de huidige vormingsinspanningen in de sector in kaart willen brengen.

Hierbij werd de informatie over de inschrijving van de werkplaatsen voor de cursussen uit het

opleidingsaanbod 2008-2012, aangevuld met informatie van de werkgevers over de opleidingen die zij

26

opgaven in de sociale balans 2011. De top-thema’s die uit beide gegevens na voor komen zijn duidelijk.

Voor de doelgroepwerknemers zijn dit: heb aandacht voor je rug - werken in team-EHBO -

klantvriendelijkheid. Voor het personeel in een omkaderingsfunctie is dit de basiscursus voor begeleiders

op de werkvloer.

De studie heeft in de tweede plaats de thema’s opgevraagd waarrond de werkgevers en de werknemers

momenteel een opleidingsbehoefte ervaren. Dit gebeurde voor beide groepen via een webenquête. We

bereikten 31 werkgevers (29%) en 368 werknemers (5,87%).

Voor de belangrijkste personeelsgroepen uit de sector hebben we een analyse gemaakt van de

opleidingsbehoeften. Zo werd in eerste instantie gekeken naar de opleidingsthema’s die het meest

werden aangevinkt op een lijst met opleidingsthema’s. En dit zowel voor de werkgevers, als de

werknemers. We gingen tevens na welke de meest prioritaire opleidingsbehoeften zijn voor de komende 2

jaar. Via een synthese van de antwoorden op beide vragen (zie bijlage 4-5-6) kunnen we opleidingthema’s

detecteren waarvoor een opleidingsnood wordt aangevoeld in de sector.

De belangrijkste personeelsgroep in de sociale werkplaatsen zijn de doelgroepwerknemers. Volgende

thema’s komen als hun belangrijkste opleidingsnoden naar voor. Zij werden én vaak aangevinkt en als

prioritiar opgegeven door zowel de werkgevers als de werknemers: ‘Veilig werken’, ‘ Nederlands op de

werkvloer voor anderstaligen’, ‘rugpreventie’ en ‘EHBO’.

Voor het begeleidend personeel zijn het de thema’s ‘veilig werken’ en werken met een POP’ die én vaak

werden aangevinkt door de respondenten én ook als meest belangrijk worden ervaren.

De analyse leert ons dat voor het middenkader nood heeft aan opleiding rond ‘coachen’,

leanmanagement’, ‘effectief omgaan met tijd’ en ‘interne communicatie’.

We hopen dat deze informatie het Vormingsfonds zal helpen om de programmatie van het

opleidingsaanbod aan te passen aan de behoeften op de werkvloer. Via de focusgroepen werd rond enkele

mogelijke nieuwe opleidingsthema’s de opleidingsinhoud en de gewenste opleidingsformule bevraagd. Dit

kan helpen om nieuwe opleidingen maximaal af te stemmen op de vraag.

Bijlage 1 : Overzicht van de inschrijvingen voor het sectoraal

opleidingsaanbod 2008- 2012

Thema

INSCHRIJVINGEN

2008 2009 2010 2011 2012 TOTAAL

DOELGROEPMEDEWERKERS Heb aandacht voor je rug 277 498 732 592 598 2697

Werken in team 413 386 497 536 714 2546

Eerste hulp bij ongevallen 373 497 478 512 502 2362

Veilig werken 203 418 723 573 617 2534

Klantvriendelijkheid 112 284 309 326 347 1378

Praten en praten is twee 48 48

Computerinitiatie 10 68 135 141 142 496

Horen, zien en zeggen 101 101

Heftruck 3 3

Assertiviteit 23 23

Basiscursus voor assistent-werkleiders 61 48 37 43 189

Omgaan met stress 37 37

Defensief rijden voor chauffeurs met rijdebewijs B/BE 151 148 299

Basiskwaliteit Rijbewijs C (theorie en praktijk) 46 20 66

Vakbekwaamheid voor chauffeurs met een rijbewijs C 62 70 132

OMKADERING

Basiscursus begeleiders op de werkvloer 90 112 114 146 130 592

Coachen en motiveren 61 81 71 58 48 319

Omgaan met maatschappelijke kwetsbaren op de werkvloer 21 21

Criteriumgericht interviewen 12 12

Hoog tijd om tijd te maken 20 20

Functionerings- en evaluatiegesprekken 60 49 67 39 215

Omgaan met conflicten 52 94 71 82 52 351

Hoe opleiden op de werkvloer 43 44 52 69 65 273

Omgaan met kansarmoede op de werkvloer 59 68 41 168

Omgaan met alcohol en drugs op de werkvloer 49 37 86

Herbronnen voor begeleiders op de werkvloer 56 39 39 134

Werken met persoonlijke ontwikkelingsplannen (POP) 31 36 30 30 42 169

Observeren en scoren van niet-vaktechnische competenties 25 39 17 24 28 133

Coachen van werkleiders 29 34 31 94

Begeleiden naar groei 39 42 20 101

Vorming Training en Opleidingsbeleid 29 25 16 10 80

Hoe bouw je een professionele en excellente organisatie? 35 21 7 63

Ontwikkelingsgericht ondersteunen van werkleiders 73 73

Basisvorming kwaliteit 25 25

Totaal aantal aanvragen per jaar 1955 2805 3569 3721 3790

Totaal doelgroepwn's 1600 2212 2922 2976 3201

Totaal niet-doelgroepwn's 355 593 647 745 589

28

Bijlage 2 : Overzicht opleidingen gevolgd door werknemers in 2011 (buiten

het sectoraal aanbod)

Transport

rijbewijs BE (theorie voor Nederlands-

en anderstaligen) 3

theoretisch rijbewijs 2

rijbewijs G/traktor 2

ecodriving 1

Veiligheid en gezondheid

preventieadviseur 2

gezond koken 1

powerpoint 1

Informatisering

PC voor leidinggevenden 2

excel 2

outlook exchange 1

Groen/land- en tuinbouw

groenopleiding/plantenkennis (

interne opleiding) 4

kettingzaag (module 2/3) 4

ecologisch groenbeheer 1

natuurbeheer 1

fytofarmaceutische producten 1

onkruidbeheer 1

groensoft 1

bosmaaier 1

hoogtewerker 1

PMB's en valbeveiliging 1

Bouw en renovatie

HVLP tapen, plakken en spuiten 2

houtbewerking 1

renovatie 1

hout en energie 1

Energie

dakisolatie 2

energiescaner 1

Fietsherstel

fietsonderhoud (interne opl) 1

Confectie en strijk

stijken (interne opl) 1

Schoonmaak

poetstechnieken 1

productkennis 1

Management en organisatie

innovatie in sociale economie 1

management sociale economie HRM 1

management cursus 1

sociale verkiezingen 1

openbare aanbestedingen 1

boekhouding 1

Persoonlijke effectiviteit en

ontwikkeling

sollicitatietraining 1

syndicaal 1

leren fietsen 1

belastingbrief 1

peterschap 1

Gespecialiseerde beroepskennis

leidinggeven 2

oplossingsgericht coachen 2

Begeleidershouding (interne

opleiding) 1

begeleiden van personen met

autisme 1

Omgangskunde en communicatie

communicatie/communicatie en

sociale vaardigheden 2

omgaan met conflicten 1

klantvriendelijkheid 1

Bijlage 3 : Lijst van de thema’s voorgelegd aan de werkgevers en aan de

werknemers

Gespecialiseerde beroepskennis

Basiscursus voor voormannen

Basiscursus voor begeleiders op de werkvloer

Werken met arbeidszorgmedewerkers

Onderkennen van en omgaan met psychische

aandoeningen op de werkvloer

Onderkennen van en omgaan met maatschappelijke

kwestbaarheid op de werkvloer

Observeren en scoren van competenties

Instructies geven

Begeleiden van medewerkers op afstand

Oplossingsgericht werken

Andere:

Management en organisatie

Kwaliteitszorg

Changemanagement/omgaan met veranderingen

Schaalvergroting en participatie

Basis sociale wetgeving

Externe communicatie en marketing

Functionerings-, ontwikkelings en evaluatiegesprekken

Coachen van werkleiders

Voeren van een verzuimbeleid

Voeren van een vormingsbeleid

Werkplaatsorganisatie

Leanmanagement

Andere:

Persoonlijke effectiviteit en ontwikkeling

Herbronning voor ervaren medewerkers

Werken met persoonlijke ontwikkelingsplannen (POP)

Assertiviteit

Effectief omgaan met tijd

Omgaan met stress

Arbeidsattitudes/ Hoe kan ik me voorbereiden op de

arbeidsmarkt?

Andere:

Omgangskunde en communicatie

Omgaan met conflicten

Coachen en motiveren

Samenwerken met anderstaligenDiversiteit op de

werkvloer

Interne communicatie

Vergadertechnieken

Werken in team

Sociale vaardigheden

Klantvriendelijkheid

Andere:

Veiligheid en gezondheid

Rugpreventie/heffen en tillen

EHBO

Veilig werken

Omgaan met alcohol en drugs op de werkvloer

Omgaan met agressie

Brandveiligheid en brandpreventie

Gezonde levensstijl: voeding en beweging

Goedkoop een gezonde maaltijd bereiden

Haal meer uit je geld

Gezonde levensstijl: fit in je hoofd, goed in je vel

Stoppen met roken

Andere:

Informatisering

Kennismaking met de computer

Word / Excel / Outlook / Internet

Andere:

Taal

Nederlands moedertaal opfrissen

Nederlands op de werkvloer voor anderstaligen

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Kantoor

Telefonisch onthaal

Rekenen

Administratieve vaardigheden

Dactylografie

Postbehandeling

Professionele e-mail

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Verkoop

Gespreks- en verkoopstechnieken

Prijsstellingsmethoden

Reclame

Etalage- en winkelinrichting

Kleur- en stijladvies geven

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Fietsherstel

Basisopleiding monteren en kennis gereedschap

Organisatie van het atelier

Reglementering in verband met fietsen

Andere:

Schoonmaak

Basisopleiding poetstechnieken

Industriële reiniging

Reinigen van verticale oppervlakken (ramen, tegels, …)

Detailreiniging bijv. Graffiti

Andere:

30

Vaktechnische opleidingen - Voeding en horeca

Basistechnieken van de keuken

Warenkennis

Voedingsleer

Bedienings- en serveermethoden

Keuken- en zaalorganisatie

Voedselveiligheid en –hygiëne (HACCP)

Dieetkeuken

Vegetarisch koken

Andere:

Vaktechnische opleidingen - Groen/land- en tuinbouw

Groenonderhoud algemeen

Ecologische tuinbouw – basisopleiding

Snoeitechnieken

Gebruik en onderhoud tuingereedschap

Plantenkennis en plantenherkenning

Aanleg en onderhoud gazon

Werken met de kettingzaag

Werken met de bosmaaier

Werken met de hoogtewerker

Veilig werken langs de weg

Andere:

Vaktechnische opleidingen - Bouw en renovatie

Basisopleiding bouw

Basisopleiding ecologisch verbouwen

Klussen in en rond huis

Basisopleiding elektriciteit

Plaatsen van muur- en vloerisolatie

Afbraakwerken

Werken in de hoogte

VCA(veiligheids)-attest

Herstellen van elektrische toestellen

Houtbewerking

Herstellen van meubels

Stofferen en canneren

Andere:

Vaktechnische opleidingen - Confectie en strijk

Basisopleiding snit en naad

Strijken voor beginners

Strijken voor gevorderden

Strijken voor strijkcentrales

Herstellen van kledij

Ontwerpen van kledij, accessoires, …

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Magazijn

Veiligheid en ergonomie

Magazijnorganisatie

Heftruck

Stapelaar

Laden en lossen

Orderverwerking

Routeplanning

Verpakking

Commerciële administratie

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Transport

RijbewijsB/ BE (rijden met de aanhangwagen)

Rijbewijs C /C1 (vrachtwagen)

Rijbewijs CE (vrachtwagen met oplegger)

Vakbekwaamheid voor chauffeurs met een rijbewijs C

Rijbewijs G (tractor)

Voorbereiding theoretisch rijbewijs

Defensief rijden en economisch rijden

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Energie

Energiescans uitvoeren

nergiebesparende maatregelen

Isolatie van de woning

Woonkwaliteit, veiligheid en

hygiëne,onbewoonbaarverklaring

Andere:

Vaktechnische opleidingen – Kringloop

Antiek en design (meubels,curiosa, …) herkennen

Retro- /vintage-kledij herkennen

Verhuizen/inboedelservice verzorgen

Andere:

Andere

Andere opleidingen (vul aan)

Bijlage 4: Synthese opleidingsbehoeften doelgroepmedewerkers

De thema’s in vet zijn thema’s die al worden aangeboden in het sectoraal aanbod.

De tabel werd als volgt opgemaakt:

Frequent werknemers = door minimum 25% werknemers aangevinkt

Frequent werkgevers = door minimum 50% van de werkgevers aangevinkt

Prioritair werknemers = top 5 van de thema ‘s opgegeven als prioritaire opleidingsbehoefte

Prioritair werkgevers = thema’s door minstens 10% van de werkplaatsen opgegeven als prioritair

frequent - prioritair frequent- niet prioritair niet frequent - prioritairniet frequent -

niet prioritair

frequent -

prioritair

veilig werken

Nederlands op de

werkvloer voor

anderstaligen

rugpreventie/heffen en

tillen

EHBO

kennismaking met de

computer

retro - en vintagekledij

herkennen

frequent -

niet

prioritair

sociale vaardigheden

omgaan met stress


internet

werken in team

samenwerken met

anderstaligen zorg voor kwaliteit

niet

frequent -

prioritair

niet

frequent -

niet

prioritair

rechten en plichten op

het werk

klantvriendelijkheid

goedkoop een gezonde

maaltijd bereiden

gezond leven: voeding

en beweging

stoppen met roken

haal meer uit je geld

we

rkn

em

ers

werkgevers

32

Bijlage 5: Synthese opleidingsbehoeften begeleidend personeel

frequent - prioritair frequent- niet prioritair niet frequent - prioritairniet frequent -

niet prioritair

frequent -

prioritair

veilig werken

werken met POP



omgaan met agressie

oplossingsgericht

werken

basis sociale wetgeving

antiek en design

herkennen

frequent -

niet

prioritair

begeleiden van

medewerkers op afstand

werkplaatsorganisatie

functionerings-,

ontwikkelings- en

evaluatiegesprekken

omgaan met alcohol- en

drugs op de werkvloer

onderkennen van

maatschappelijke

kwetsbaarheid

onderkennen en omgaan

met psychische

aandoeningen

excel

herbronning voor

ervaren medewerkers

effectief omgaan met

tijd

vergadertechnieken

niet

frequent -

prioritair

niet

frequent -

niet

prioritair

basiscursus voor

begeleiders

werken in team

brandveiligheid en

brandpreventie

kwaliteitszorg

omgaan met

veranderingen

EHBO

rugpreventie/heffen en

tillen

instructiesgeven

samenwerken met

anderstaligen

diversiteit op de

werkvloer

observeren en scoren

van competenties

werkgevers

we

rkn

em

ers

33

Bijlage 6: Synthese opleidingsbehoeften middenkader

frequent niet frequent

frequent -

prioritair

coachen van werkleiders


leanmanagement

efficiënt omgaan met de tijd

interne communicatie

schaalvergroting en participatie

frequent -

niet

prioritair

functionerings-, ontwikkelings-

en evaluatiegesprekken

externe communicatie en

marketing

werken met POP

changemanagement

outlook

begeleiden van medewerkers op

afstand

observeren en scoren van

competenties


omgaan met agressie

omgaan met alcohol en drugs op

de werkvloer

onderkennen van en omgaan met

psychische aandoeningen

omgaan met maatschappelijke

kwetsbaarheid

excel

vergadertechnieken


niet

frequent -

prioritair

niet

frequent -

niet

prioritair

herbronning voor ervaren

medewerkers

voeren van een verzuimbeleid

voeren van een vormingsbeleid

kwaliteitszorg

omgaan met stress

werkgevers

we

rkn

em

ers

34

Bijlage 7: Sociale werkplaatsen en intiatieven voor arbeidszorg die

deelnamen aan het onderzoek

Alderande Lokeren

ANA vzw arbeidszorg Berchem

Arbeidscentrum de wroeter vzw Kortessem

Arbeidszorgcentrum Stuurkracht 2 Ieper

Ateljee vzw Gent

Berchop-Esdeurn Berchem

boskat vzw Herentals

Buseloc vzw Peer

De Biehal STC Lommel

De Cirkel - sociale werkplaats vzw Lokeren

De Enter vzw Brecht

De Kringwinkel Antwerpen vzw Merksem

De Kringwinkel Meetjesland vzw Eeklo

De Kringwinkel Zuiderkempen vzw Heist-Op-Den-Berg

De Loods vzw Aalst

De Ploeg Vzw Sint-Truiden

De Sleutel vzw Gent

De Sprong vzw Meerhout

Den Azalee vzw Sint-Niklaas

Den hoek vzw - 't Steencaycken Boom

Fietsbasis vzw Hasselt

Groenwerk vzw (de winning) Lummen

HEBE vzw Maasmechelen

Intergemeentelijk Opbouwwerk Arrondissement Leuven - Werk IGO-W vzw Kessel-Lo

Kringloopcentrum Leefbaar Wonen vzw Ruddervoorde

Kringloopcentrum Zuid-West-Vlaanderen vzw Kortrijk

Leefbaar wonen kringloopcentrum vzw Ruddervoorde

Mo-Clean vzw Sint-Niklaas

Molendries vzw Gits

M-plus vzw Maasmechelen

Natuur- en Landschapszorg sociale werkplaats vzw Mechelen

Oost Vlaamse Projectuur Sociale Economie Tewerkstelling Opset vzw Sint-Niklaas

Opnieuw & co vzw Duffel

Pro Natura Sociale werkplaats vzw Buizingen

Sociale Werkplaats Brasschaat vzw Brasschaat

Sociale Werkplaats Levanto Klus & Verhuis vzw Deurne

Sociale Werkplaats Levanto Patrimoniumzorg vzw Deurne

Spoor Twee vzw Hamme

t Apostelhuisje Temse

t Atelier vzw Mechelen

't Vierkant vzw Geraardsbergen

veerkracht 4 vzw Menen

35

WEB vzw Turnhout

Willebroeks Recyclage en Afvalkringloopcentrum WRAK VZW Willebroek

WOTEPA sociale werkplaats vzw Antwerpen

Rapport sociale werkplaatsen 2012

Documents

Transcript of Rapport sociale werkplaatsen 2012