Yael Bartana

rené Daniëls

Essay - Lorenzo Benedetti

spirits of internationalism

rolanD schimmel

feature : salt

aGenDa

#03 sprinG 2012

Yae

l Ba

rta

na, Z

am

ach

, 201

1. Vi

deo

Stil

l. C

olle

ctie

Va

n A

bb

emus

eum

.

Zowel Yael Bartana als rené Daniëls dragen op hun geheel eigen wijze alternatieve manieren aan om de wereld om ons heen te bekijken. Yael daagt de conventies van haar opvoeding uit en biedt een ander beeld van een bekende situatie, terwijl rené’s werk zowel voor als na zijn hersenbloeding een kunstenaar toont die onrustig de verwachtingen van de wereld op zijn schouders neemt en ongedurig zoekt naar manieren om zijn verwondering over de wereld in verhalen te gieten. samen met het herschrijven van de kunstgeschiedenis, hetgeen gebeurt in de tijdmachine en lissitzky tentoonstellingen, is het streven om een nieuw verhaal aan te bieden bij dagelijkse gebeurtenissen datgene wat onze huidige tentoonstellingen verbindt. ik wens u, als altijd, veel plezier bij uw bezoek en hoop dat u met evenzoveel nieuwe vragen als antwoorden naar huis zult terugkeren.

charles esche

Dear Visitor,

Both Yael Bartana and René Daniëls show us new imagina-tions of the world around us in their very different ways. Yael challenges the conventions of her upbringing to offer another pic-ture of a familiar situation, while Rene’s work both before and after his illness shows an artist restless with the expectations the world placed on his shoulders and anx-ious to find ways to put his mar-vel about the world into stories. Taken together with the rewriting of art history that happens in the time machine and lissitzky exhibi-tions, this attitude of proposing another story about everyday events unites our current exhibi-tions. I hope, as always, that you enjoy your visit and depart with at least as many new questions as answers.

Charles Esche

rené Daniëls, zaaloverzicht Museo Nacional Centre de Arte Reina Sofia, Madrid. Foto: Christiane Berndes

Beste Bezoeker,

… and Europe will be stunnedsolotentoonstelling Yael Bartana

24.03 – 26.08.2012

. . . and europe will be stunned is een video-trilogie over een denkbeeldige politieke beweging die pleit voor de terugkeer van verdreven Joden naar polen. Deze video-trilogie werd voor het eerst getoond in het poolse nationale paviljoen tijdens de 54ste Biënnale van Venetië in 2011. Yael Bartana is de eerste niet-poolse kunstenaar die polen vertegenwoordigde op de Biënnale.

De films gaan over de Jewish renaissance movement in poland (Jrmip): een politieke groepering die oproept tot de terugkeer van Joden naar het land van hun voorvaderen. alles is fictief, maar wordt als echt gepresen-teerd; alles is verzonnen, maar raakt aan een authentieke kern en wonden. Bartana’s werk biedt de toeschouwer geen zaak waar-mee hij zich kan identificeren, maar bewan-delt de dunne lijn tussen fictie en realiteit.

De films van Bartana’s trilogie, die als een gelaagde video-installatie in het museum wordt gepresenteerd, deconstrueren samen een complex van ideologische standpunten die in het verleden hebben bijgedragen aan het europese kolonialisme, socialisme, anti-semitisme en zionisme. het drieluik belicht de retorische ontwikkeling van het zionisme in het licht van de huidige israëlische houding tegenover de palestijnen en de onmogelijk-heid van israël als democratische staat.

Deze video-installatie van de israëlische/nederlandse kunstenares Yael Bartana bestaat uit drie films: mary Koszmary (2007, collectie Van abbemuseum), mur i wieża (2009, collectie Van abbemuseum) en Zamach (in 2011 door outset aan het Van abbemuseum geschonken).

… and europe will be stunnedA solo exhibition by Yael Bartana 24.03 – 26.08.2012

. . . and Europe will be stunned is a video trilogy about an imagi-nary political movement that calls for the return of exiled Jews to Poland. The video trilogy was shown for the first time in the Pol-ish national pavilion at the 54th International Art Exhibition in Venice in 2011. Yael Bartana is the first non-Polish artist to represent Poland at the Venice Biennale.

The films revolve around the Jew-ish Renaissance Movement in Poland (JRMiP): a political group calling for the return of Jews to the land of their forefathers. Everything is fictitious but is presented as real; everything is invented but touches on authen-tic ground and wounds. Bartana’s work does not offer the viewer a cause with which to identify, but instead created on a razor edge between fiction and reality.

Bartana’s trilogy, presented as a multilayered video installation in the museum gallery, collectively deconstruct an assemble of ideo-logical positions that contributed to the European past colonial-ism, Socialism, anti-Semitism and Zionism. Exposing the rhetorical development of Zionism, vis-a-vis Israel’s contemporary political stance toward the Palestinians and the impossibility of Israel as a democratic state.

This video installation by the Israeli/Dutch artist Yael Bartana consists of three films: Mary Koszmary (2007, collection Van Abbemuseum), Mur I wieża (2009, collection Van Abbemuseum) and Zamach (donated by Outset to the Van Abbemuseum 2011).

installation view ...and europe will be stunned, moderna museet malmö, 2012. foto: terje estling

Yael Bartana, Zamach, 2011. Video Still

rené Daniëls, Lentebloesem, 1987. Foto: Peter Cox

met de tentoonstelling rené Daniëls: een tentoonstelling is ook altijd een deel van een groter geheel brengt het museum een ode aan een bijzonder kunstenaar en een boei-end oeuvre dat van groot belang is voor de ontwikkeling van de schilderkunst.

in 1976, het jaar dat hij zijn opleiding aan de kunstacademie voltooide, begon rené Daniëls de mogelijkheden van het medium schilderkunst op een heel eigen wijze te verkennen. in zijn werk verbindt hij de kunst-geschiedenis met het dagelijks leven en de populaire cultuur, waarbij ambiguïteit en dub-bele betekenissen een belangrijke rol spelen. hierin toont zijn oeuvre verwantschap met dat van voorgangers zoals francis picabia, rené magritte, marcel Broodthaers en marcel Duchamp. het is vanaf het begin duidelijk dat Daniëls zichzelf eerder ziet als een opvolger van deze kunstenaars dan als een tijdgenoot van de neo-expressionistische schilders, die in de periode waarin Daniëls zijn unieke oeu-vre ontwikkelde veel bekendheid verwierven en die hij bekritiseerde omdat ze slechts een enkel idee zouden exploiteren.

De presentatie omvat een groot aantal schil-derijen, tekeningen, gouaches en grafische werken uit de periode 1976 tot 1987. Voor het eerst worden deze werken getoond samen

an exhibition is always part of a Greater WholeSolo exhibition René Daniëls 12.05.2012 – 23.09.2012

With the exhibition René Daniëls: An Exhibition is Always Part of a Greater Whole the museum brings an ode to a special artist and an interesting oeuvre which is of great importance for the development of painting.

René Daniëls began his personal exploration of the possibilities of painting as a medium in 1976, on completing his art studies. He linked the visual arts and their rich history with literature and every-day life. Ambiguity and double meaning play a crucial role in his work, showing evidence of a rela-tionship with predecessors like Francis Picabia, René Magritte, Marcel Duchamp and Marcel Broodthaers. Indeed, Daniëls saw himself more as an heir to these artists than as a contemporary of the neo-expressionist painters who found fame in the period when the first phase of his highly origi-nal work was developing, even though he was sometimes mislead-ingly associated with them by exhibition curators and critics.

The presentation includes a great number of paintings, drawings, gouaches and graphic works from 1976 until 1987. For the first time these works are shown in

Een tentoonstelling is ook altijd een deel van een groter geheelsolotentoonstelling rené Daniëls 12.05.2012 – 23.09.2012

rené Daniëls, Painting on the Bullfight, 1985. Foto: Peter Cox

rené Daniëls, Untitled ‘Panama’, 1987. Stichting René Daniëls. Foto: Peter Cox

met een keuze uit de schetsen, notities en documentatie uit zijn archieven. 1987 was het jaar waarin Daniëls (eindhoven, 1950) getrof-fen werd door een hersenbloeding die hem het werken lange tijd onmogelijk maakte. in deze tentoonstelling wordt ook aandacht besteedt aan zijn recente werk.

Daarnaast wordt een relatie gelegd met de alternatieve muziekscene in de jaren zeven-tig en tachtig die een belangrijke inspiratie-bron voor Daniëls is geweest. Dit gebeurt in de vorm van een kleine documentairepresen-tatie met fotomateriaal waarin ook filmmate-riaal is opgenomen dat Daniëls in die tijd van een aantal concerten maakte.

Bij de tentoonstelling verschijnt een publicatie getiteld De woorden staan niet op hun juiste plaats, over het werk van Daniëls tegen de achtergrond van de kunstscene en de under-groundcultuur van de jaren zeventig en tach-tig getiteld De woorden staan niet op hun juiste plaats. Dit rijk geïllustreerde boek geeft een chronologisch overzicht van zijn werk, aangevuld met installatiefoto’s, foto’s van zijn persoonlijke geschiedenis en nieuwe en eer-der gepubliceerde teksten.

De tentoonstelling is georganiseerd in samen-werking met het museo nacional centre de arte reina sofia, madrid.

Bij de tentoonstelling wordt de cursus De terug-keer van rené Daniëls georganiseerd. in vier bijeenkomsten wordt het werk van Daniëls steeds vanuit een andere invalshoek belicht.

combination with a choice from the sketches, notes and documen-tation from Daniëls’ archives. 1987 was the year in which Daniëls (Eindhoven, 1950) had a cerebral haemorrhage which made it impossible for him to continue his work for a long time. In this exhi-bition, the museum also shows a selection of his recent work.

Next to this, the exhibition will also address the alternative music scene of the 70’s and 80’s which formed an important source of inspiration for Daniëls. A small documentary presenta-tion with photo material will be made, including films of concert recordings made by Daniëls.

The exhibition is accompanied by a publication entitled The Words Are Not in Their Proper Place, that provides a unique retrospective of the multifaceted nature of the work of Daniëls, against the backdrop of the art scene and underground culture of the 1970s and 1980s. This richly illustrated book presents a chronological retrospective of his paintings, watercolours, drawings, sketches, as well as his personal his-tory, supplemented by three unique interviews from 1983, and essays written especially for this publica-tion that cast new light on his work.

The exhibition is organised in cooperation with Museo Nacional Centre de Arte Reina Sofia, Madrid.

With the exhibition, you can attend the course The Return of René Daniëls. In four meetings, Daniëls’ work will be looked at from different angles.

houd de zomereditie van radically Yours in de gaten voor meer informatie over deze tentoonstelling.Check out the Summer edition of Radically Yours for more information about this exhibition.

Hollands Kabinet / Dutch cabinet

Opmerkelijke serie tekeningen van Nederlandse kunstenaar Sara van der Heidet/m 29.04.2012

Hollands Kabinet (2010-201?) is een ‘werk in wor-ding’ van kunstenaar Sara van der Heide. Van der Heide begon haar reeks kabinetten op 14 oktober 2010, de dag dat de regering van premier Mark Rutte van VVD en CDA met gedoogsteun van PVV geïnstalleerd werd. Iedere dag tekent zij een ander ‘Hollands Kabinet’. Het kabinet is, naast de aanduiding voor de Nederlandse regering, ook een oer-Hollandse meubelstuk dat volgens de kunstenaar symbool staat voor het pluriforme karakter en de diversiteit van de Nederlandse ge-schiedenis. Bij de opening op 21 januari werd al een collectie van 451 uiteenlopende kabinetten getoond in de lange gang van het museum naar het museumcafé en het aantal blijft groeien met elke dag dat kabinet Rutte regeert.

remarkable series of drawings by Dutch artist sara van der heideuntil 29.04.2012

The serial work Hollands Kabinet (2010-201?) is an ‘ongoing project’ by Dutch artist Sara van der Heide. Van der Heide started her series of cabinets on 14 October 2010, the day of the installation of the government of Prime Minister Mark Rutte, a combination of VVD, CDA supported by the populist right-wing Freedom Party (PVV). Everyday, she makes a drawing of another ‘Hollands Kabinet’. Hollands Kabinet is a colloquial term for the Dutch government, but also the name for a traditional Dutch storage cabinet. According to the artist, this wooden cabinet symbolizes the multiform nature and diversity of the Dutch history. During the opening on 21 January, there were already a collection of 451 diversified cabinets on display in the long corridor from the museum to the museum café. The number will continue to grow each day the government of Prime Minister Rutte is in charge.

sara van der heide, Hollands Kabinet 433, 20-12-2011.

In zijn essay “Wat is het hedendaagse”1 stelt Giorgio Agamben dat er een ontregeling, een verwarring tussen het heden en het hedendaagse lijkt te zijn. Door een onderscheid te maken tussen het actuele en het hedendaagse geeft de Italiaanse filosoof aan dat “degene die werkelijk hedendaags is, hiermee niet volledig in overeenstemming is […] en daarom niet actueel is.” “Maar,” zo vervolgt de filosoof, “juist door dit verschil en dit anachronisme is hij [die hedendaags is] meer dan anderen in staat zijn eigen tijd te begrijpen”.2 Deze visie helpt om enkele praktijken te begrijpen die zich vandaag de dag in de hedendaagse kunst afspelen. Neem bijvoorbeeld de steeds grotere aantallen kunstwerken die vervaardigd zijn met verouderde technieken als 16mm film, dia’s of VHS-video of het organiseren van tentoonstellingen die decennia eerder al eens te zien waren. Deze ontregeling, een diachronie, is een van de toegevoegde waarden die de kunst produceert, waarmee ze de hedendaagse cultuur bevrijdt van de existentiële kortzichtigheid van de actualiteit van nu.

Het subtiele onderscheid tussen actueel en hedendaags wordt dus juist zichtbaar als iets obsoleet of verouderd overkomt. Kunst wil daarbij niet in de al maar dieper wordende spiraal van veroudering glijden, maar probeert daarentegen deze ver-oudering te gebruiken als middel en niet als doel. Een mooi voorbeeld hiervan is de recente en zeer interessante discussie over de relatie tussen hedendaagse kunst en ons hedendaags klimaat. Hierin staat het contrast centraal tussen de huidige drang naar technologische versnelling van onze maatschappij aan de ene kant en de hang naar ‘vertraging’ en ‘revisie’ die breed cultureel verspreid is aan de andere kant. We kunnen spreken van twee snelheden die dwars door ons historisch landschap gaan. Enerzijds is er een hightech cultuur die continu versnelt, voortgestuwd door een exacte evenredigheid: hoe meer technologie

essay

Het hedendaagse van het museumlorenzo Benedetti

1 G. Agamben Wat is het hedendaagse, Nottetempo, Rome 20082 Ibid. Pagina 8.

zich verspreidt binnen de samenleving, hoe groter het aantal vernieuwingen en updates ervan is. Anderzijds is er een ‘snelheid’, aanwezig in veel kunstwer-ken, die weerstand biedt tegen de cultuur van veroudering. Kunst lijkt zo het probleem van een andere snelheid op te werpen.

Één van de kwaliteiten van kunst is dat het een waarde schept die steeds groter lijkt te worden met het verstrijken van de tijd. Dit is overduidelijk als we kijken naar de geleidelijke acceptatie van de kunst door de massa. Dit betekent dat kunst, om geaccepteerd en verspreid te kunnen worden, een proces van veroudering moet ondergaan dat haaks staat op de technologische drang naar innovatie en vernieuwing. Wanneer men bijvoorbeeld kijkt naar technieken die in de afgelopen jaren gebruikt zijn, valt op dat er in de kunst geen zogenaamde technologische ondergang bestaat. Een 16 mm projector, een diaprojector, een 3d beeldscherm uit begin van de twintigste eeuw, een VHS videoband, een walkman, mini dvd, cassette - en DAT-recorder waren eens niet minder belangrijk dan de digitale technieken van de huidige generatie en zijn voor kunstenaars nog steeds interessant. En niet alleen omdat technologieën uit het verleden een eigen esthetiek hebben, maar bovenal ook omdat historisch bezien alle technologie voorbestemd is om verouderd te raken. Voor de kunst, die altijd moet anticiperen op toekomstige waardering, is het daarmee om het even of het een nieuwe of een oude technologie gebruikt. De kunst bevindt zich als het ware in een visionaire dimensie, een soort ‘onbepaalde toekomst’, waarin de meest recente technologische oplossing al verouderd is.

Verwant aan het artistieke gebruik van oude technologieën door kunstenaars zijn ook curatoren geneigd om naar ‘vergeten’ kunstenaars of tentoonstellingen uit het recente verleden te kijken. Ze doemen op aan de horizon als wezenlijk onderdeel van onze hedendaagse cultuur. Door de twintigste eeuwse kunst in een hedendaagse context te zetten, wordt duidelijk dat de relatie tussen heden, verleden en toekomst ingewikkelder ligt dan de traditionele indeling tussen ‘klassiek’ voor oude en ‘hedendaags’ voor nieuwe kunst. Deze houding om situaties van voorbije jaren te herzien en actueel te maken, maakt een histori-sche en sociale confrontatie mogelijk van het heden met het verleden.

Het museum vervult een bijzondere functie in deze worsteling met veroude-ring en vernieuwing. Het is een plek voor dialoog en confrontatie en vergelijkt verschillende “technieken” en isoleert er elementen uit die in verval kunnen raken. Het is niet per toeval dat de design musea de enige plek zijn waar industrieel technologische producten nog bewonderd worden. Het museum

redt het in onbruik geraakte apparaat op twee manieren. Enerzijds stelt het deze tentoon binnen de geschiedenis van de technologische en wetenschap-pelijke vooruitgang. Anderzijds ontsluit het museum een ‘functie’ van het apparaat dat buiten zijn historische context ligt. Met andere woorden is in het museum het apparaat niet alleen een stap op de ladder van technologische innovatie, maar krijgt ook een eigen ruimte en eigen waarde die hier los van staat. Doordat het museum niet volledig onderworpen is aan de drang naar (technologische) vernieuwing, is het een plek waarin verschillende essentiële niveau’s van waardering binnen de samenleving samenkomen. Het museum relativeert het heden en zijn obsessie met vernieuwing door te anticiperen op de toekomst waarin elke nieuwe technologie verouderd zal overkomen. Zo stelt het museum de meest inflatueuse staat van ons heden – de vernieuwing omwille van de vernieuwing – ter discussie. In zekere zin kan men zeggen dat de kunst geen houdbaarheidsdatum heeft. Net zoals een taal tienduizenden jaren gesproken blijft worden, kan een kunstwerk eeuwen, zo niet millennia worden ervaren. Dit is waarschijnlijk de grootste waarde van de kunst: de ‘extra’ betekenis behouden die het in de loop van de tijd gekregen heeft, terwijl het grootste gedeelte van de functionele elementen om ons heen – al onze high tech gebruiksvoorwerpen – bestemd zijn om verouderd te raken.

De functie van het museum is, behalve een plek te zijn waar kunstwerken in een context worden geplaatst, het interpoleren van tijd om “in staat te kunnen zijn deze te transformeren en het in relatie tot een andere tijd te zetten, om er ongeschreven geschiedenis uit af te lezen, om het te “citeren” vanuit een nood-zaak die niet voortkomt uit de willekeur ervan maar uit een behoefte waaraan het niet kan beantwoorden”.3

Lorenzo Benedetti is directeur van SBKM De Vleeshal in Middelburg en adviseur van Sculpture International Rotterdam.

Dit essay is een bewerking van een italiaanse tekst van lorenzo Benedetti. het origineel is terug te lezen via vanabbemuseum.nl.

3 Ibid. Pagina 24

Istanbul Eindhoven – SALTVanAbbe: Post ‘89

In het kader van 400 jaar diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Nederland werken SALT Istanbul en het Van Abbemuseum Eindhoven in 2012 samen aan een serie van tentoonstellingen die kunstwerken uit de collectie van het Van Abbemuseum samenbrengen met werk van lokale kunstenaars. De twee instellingen voor hedendaagse kunst willen hiermee de groeiende cultu-rele uitwisseling tussen de twee landen vieren en verder ontwikkelen. De eerste tentoonstelling Istanbul Eind-hoven – SALTVanAbbe: Post ’89 opende op 27 januari en toont kunst uit de collectie van het Van Abbemuseum geproduceerd na 1989, met onder meer werk van Rineke Dijkstra, Marlene Dumas, Mike Kelley, Paul McCarthhy en Stanley Brouwn. In aanvulling en reactie op deze werken van het Van Abbemuseum worden kunstwer-ken getoond van lokale kunstenaars als Leyla Gediz, Cevdet Erek, Özlem Günyol & Mustafa Kunt en Inci Eviner. De tentoonstelling wordt later gevolgd door Istanbul Eindhoven-SALTVanAbbe: ‘68-’89 (20 april – 19 augustus 2012; SALT Beyoğlu) en Istanbul Eindhoven-SALTVanAbbe: Pre ‘68 (14 september - 31 december 2012; SALT Galata).

feature

istanbul eindhoven – saltVanabbe: post ‘89

In the framework of the 400th year of diplomatic relations between Turkey and the Netherlands SALT Istanbul and the Van Abbemuseum Eindhoven cooperate in 2012 on a series of exhibitions that bring together works from the Van Abbemuseum collection with selected local positions. The two institutions for contemporary art aim to enhance and celebrate the growing cultural exchange between the two countries. The first exhibition Istanbul Eindhoven – SALTVanAbbe: Post ’89 opened on 27 January and focuses on art from the Van Abbemuseum collection produced post 1989, with amongst others work by Rineke Dijkstra, Marlene Dumas, Mike Kelley, Paul McCarthhy and Stanley Brouwn. In addition to these works of the Van Abbemuseum artworks by local artists like Leyla Gediz, Cevdet Erek, Özlem Günyol & Mustafa Kunt and Inci Eviner will be on view. The exhibition will be followed by Istanbul Eindhoven- SALTVanAbbe: ‘68-’89 (20 April - 19 August 2012; SALT Beyoğlu) and Istanbul Eindhoven-SALTVanAbbe: Pre ‘68 (14 September - 31 December 2012; SALT Galata).

mik

e K

elle

y, C

ate

go

rica

l Im

per

ativ

e a

nd M

org

ue, 1

999.

Co

llect

ie V

an

Ab

bem

useu

m.

Foto

: Pet

er C

ox

BibliotheektentoonstellingUit de verzameling: Carl Andre08.05.2012 – 31.07.2012

Aan de hand van publicaties, uitnodigingen, persberichten en recensies wordt in deze tentoonstelling een blik gegeven in de carrière van de Amerikaanse Minimal Art kunstenaar en dichter Carl Andre (Quincy, 1935). Aanleiding voor deze presentatie is de verwerving van delen uit het Jean-Noel Herlin Archive Project. Dit is een privéarchief dat ontstond uit het verzamelen van tentoonstellingsuitnodigingen en andere efemera door de antiquarische boekhandelaar Herlin in New York in 1973.

Library ExhibitionFrom the collection: Carl Andre08.05.2012 – 31.07.2012

With publications, invitations, press releases and reviews, this exhibition gives an insight into the career of the American Minimal Art artist and poet Carl Andre (Quincy, 1935). The reason for this presentation is the acquisition of parts of the Jean-Noel Herlin Archive Project. This is a private archive that originated from the col-lection of exhibition invitations and other ephemera from the antiquarian bookseller Herlin in New York in 1973.

bibliotheek / library

Uitn

od

igin

gsk

aa

rt o

pen

ing

tent

oo

nste

lling

Ca

rl A

ndre

, 196

9

het oog / the eye

Roland Schimmelhet onschuldige oog02.04.2012 – 30.09.2012

Sinds februari 2009 is de ruimte van Het Oog een plek in de ‘openlucht’ van het museum die kunstenaars ruimte biedt om gedurende zes maanden een werk uit te voeren. Vanaf april werkt kunstenaar Roland Schimmel (Velp, 1954) hier aan een zogenaamde dynamische muurschildering getiteld Het Onschuldige Oog. Deze schildering verandert voordurend onder invloed van het eigen kijken van de bezoekers en het wisselende daglicht dat door de gebogen wand van Het Oog gevangen en gereflecteerd wordt. Het gaat Schimmel om de ervaring van het onberekenbare in onze waarneming.Roland Schimmel zal van april t/m juni voor het oog van de museumbezoeker aan de schilde-ring werken, daarna is het resultaat nog tot eind september te zien.

roland schimmel, Psychoscope, 2007 installatie Culturgest-Porto.

roland schimmelThe Innocent Eye02.04.2012 – 30.09.2012

Since February 2009, Het Oog (The Eye) is a space in the ‘open air’ of the museum that gives artists space to work on a project for a period of six months. Starting in April, the artist Roland Schimmel (Velp, the Netherlands, 1954) will work on a so-called dynamic wall painting, entitled The Innocent Eye. This painting will change continuously influenced by the act of viewing of the visitors and the changing day light that is caught and reflected by the bended wall of Het Oog. Schimmel is interested in the experience of the unpredict-able in our perception.Roland Schimmel will work on the mural from April until June, before the eye of the visitor. After this, the result will be on view until the end of September.

Zaaloverzicht Spirits of Internationalism, Van Abbemuseum 2012. Foto: Peter Cox

Spirits of Internationalism6 europese collecties, 1956 – 1986t/m 29.04.2012

De tentoonstelling spirits of internationalism is gelijktijdig te zien in het Van abbemuseum in eindhoven en het m hKa in antwerpen en biedt een uitgelezen kans om kunstwerken uit zes europese collecties te zien. De werken, gecreëerd tussen 1956 en 1986, zijn afkomstig uit vier musea en twee kunstenaarsarchieven. De tentoonstelling richt zich hiermee op een periode van snelle economische en tech-nologische ontwikkelingen, maar ook van gespannen internationale betrekkingen.

Kunst voor een wereld in bewegingDe actuele crisis in europa, de arabische lente en de geopolitieke machtsverschuivin-gen van het Westen naar het oosten zijn ver-anderingen die ons dwingen om opnieuw een blik te werpen op de tweede helft van de 20ste eeuw, toen de wereld van nu ont-stond. er was de technologie die ons vleu-gels gaf, met de maanlanding, de concorde, televisie en computer. en er was de vorming van een politieke en economische wereld-orde, met de Koude oorlog, dekolonisatie, europese eenwording en het aaneenschake-len van kapitaalmarkten. aan die tijd lijkt nu een einde te komen.

spirits of internationalism6 European Collections, 1956 – 1986 until 29.04.2012

The exhibition Spirits of Interna-tionalism, simoultaneaously on view in the Van Abbemuseum in Eindhoven and M HKA in Antwerp, gives you an unique opportunity to see art works from six European collections. This exhibition shows art from six European collections: four museums and two artists’ archives. It presents art made between 1956 and 1986, a period marked by fast economic and tech-nological development, but also by international political tension.

art for a World in motionThe current crisis in Europe, the shift in geopolitical power from West to East and the Arab Spring compel us to take another look at the second half of the 20th century, when our present world was created. Technology gave us wings with the moon landing, Concorde, television and the computer. A political and eco-nomic world order developed with the Cold War, decolonisa-tion, the unification of Europe and the amalgamation of the capital markets. It now appears to be on its last legs.

Zaaloverzicht Spirits of Internationalism, Van Abbemuseum 2012. Foto: Peter Cox

De kunstwerken in de tentoonstelling spirits of internationalism werden gecreëerd in die dynamische periode. Ze tonen ons waar we zijn, door te tonen waar we waren. spirits of internationalism neemt ons weer mee naar de tijd van de kernwapens, de opstand in hongarije, de cuba crisis, de bouw van de Berlijnse muur en de amerikaanse oorlog in Vietnam. stuk voor stuk waren het gebeur-tenissen waarvan de beelden zich als een lopend vuurtje over de wereld verspreidden. Kunst stond allerminst los van die snel ver-anderende wereld. in België bijvoorbeeld bouwde panamarenko fantastische vlieg-tuigen die niet konden vliegen. James lee Byars creëerde in zwarte tule de vorm van een buitenaards wezen, alleen vanuit de lucht volledig zichtbaar. Jef cornelis experi-menteerde dan weer met de mogelijkheden van televisie als een medium voor nieuwe kunstvormen. in de jaren 60 en 70 was er bovendien een internationalisering van de kunstwereld, onder andere dankzij kunsttijd-schriften en kunstenaarsboeken. internatio-nale kunstenaarsgemeenschappen kwamen tot stand via festivals en tentoonstellingen, met in europa onder andere die van parijs, Kassel, amsterdam, Warschau en Zagreb. Die internationalisering spreekt het beeld tegen van een gesloten oosten, een open Westen en de rest van de wereld ’in ontwikkeling’. achter dat zwart-witte beeld van de Koude oorlog gaan vele grijstinten schuil, en liggen nog heel wat onontdekte parels verscholen.

spirits of internationalism is de afsluitende tentoonstelling van de eerste fase van het europese samenwerkingsproject l’internationale. De partners in dit project zijn m hKa in antwerpen, macBa in Barcelona, Van abbemuseum in eindhoven, moderna Galerija in ljubljana, Július Koller society in Bratislava en KwieKulik archive in Warschau.

The works in this exhibition were created during this dynamic period. They show us where we are by showing us where we were. Spirits of Internationalism brings us back to the age of mutual nuclear destruc-tion, the Hungarian uprising, the Cuban missile crisis, the construction of the Berlin Wall and America’s war in Vietnam. Such events were accompanied by images spread-ing across the world like wildfire. Art was by no means isolated from world developments. In Belgium, for instance, Panamarenko built fantas-tic flying machines (that did not fly), James Lee Byars created the figure of an ‘extra-terrestrial’ from black tulle which was only completely visible from the air, and Jef Cornelis experimented with television as a medium for new art forms.International artists’ communities developed as a result of exhibitions and festivals organised in Paris, Kassel, Amsterdam, Warsaw and Zagreb, to mention only some Euro-pean examples. Art journals and artists’ books were also important for the art world internationalism of the 1960s and ‘70s, which belies the monolithic image of the open West, the closed East and the developing’ Rest. The black-and-white image of the Cold War world hides thousands of nuances of grey and many undis-covered pearls.

Spirits of Internationalism is the last part of a series of exhibitions devel-oped within the framework of the European collaborative project L’Internationale (M HKA Antwerp, MACBA Barcelona, Van Abbemuseum Eindhoven, Moderna Galerija Lju-bljana, Július Koller Society Bratislava and KwieKulik Archive Warsaw).

groepsarrangementen / group arrangements

Kunst als creatieve impuls

Heeft u iets te vieren of zoekt u een locatie voor een inspirerende dag uit? Kom met uw gezelschap naar het Van Abbemuseum! Het museum biedt diverse groepsarrangementen voor kleine en grote gezelschappen, die in overleg met u kunnen worden samengesteld. Wat dacht u bijvoorbeeld van een rondleiding achter de schermen van het museum? Of een workshop waarbij u zelf een tentoonstelling maakt?

De tentoonstellingen en de bijzondere museum-architectuur van het Van Abbemuseum bieden bovendien een sfeervolle ambiance voor uw zakelijke of feestelijke bijeenkomst.

De inrichting van het museumcafé ondergaat de komende maand een metamorfose. In april nodi-gen wij u graag uit voor een hernieuwde kennis-making en een verrassende culinaire ontmoeting.

art as creative impulse

If you have something to cel-ebrate, or if you are seeking a location for an inspiring day out with friends or colleagues, come to the Van Abbemuseum! We offer a variety of arrangements for gatherings large and small, and we will be happy to discuss the details of your requirements with you. Consider a behind the scenes tour, or a tailor-made workshop that centres around artistic topics or activities.

The exhibitions and museum architecture of the Van Abbemu-seum offer an exclusive ambi-ance for business gatherings and celebrations.

The look and feel of the museum café will undergo a major trans-formation in the coming month. You are cordially invited the see the suprising results with a spe-cial culinary event this April.

Workshop tentoonstelling maken, Van Abbemuseum, 2009. Foto: Bram Saeys

Zend je projectvoorstel nu in!

Stichting Niemeijer Fonds en het Van Abbemuseum introduceren de Theodora Niemeijer prijs, een stimuleringsprijs voor jonge, vrouwelijke beeldende kunstenaars. In vergelijking met hun mannelijke collega’s zijn zij nog steeds in de minderheid in tentoonstellingen en museale collecties. De prijs ter waarde van €10.000 wordt eenmaal per twee jaar uitgereikt aan de kunstenaar die het beste projectvoorstel maakt voor Het Oog, een ruimte in het Van Abbemuseum.

De inzendingtermijn voor de projectvoorstellen loopt tot eind april 2012.

Inzending voor de Theodora Niemeijer prijs kan wanneer je voldoet aan de volgende criteria: •Vrouwelijkebeeldendekunstenaar;•WonendenwerkendindeBenelux;•Maximaal5jaargeledenafgestudeerd;•Beschikbaarindeperiodeseptember2012- februari 2013.

Kijk voor meer informatie op:tn-prijs.vanabbemuseum.nl

submit your project proposal now!

The Stichting Niemeijer Fonds (Niemeijer Fonds Foundation) and the Van Abbemuseum intro-duce the Theodora Niemeijer prize: an incentive for young female artists. In comparison with their male colleagues, they are still in the minority in exhibitions and museum collections. The prize, with a value of € 10,000, is awarded once every two years to the artist who presents the best project proposal for Het Oog (The Eye), a unique space in the Van Abbemuseum.

The period for submitting project proposals runs to the end of April 2012.

You can submit a proposal for the Theodora Niemeijer prize if you comply with the following criteria: •Femalevisualartist;•Livingandworkinginthe Benelux;•Graduatedatmost5yearsago;•Availablefortheperiod September 2012 - February 2013.

More info:tn-prize.vanabbemuseum.nl

Theodora Niemeijer prijs / prize

Gratis rondleidingelke zondagmiddag om 12.00 uur vindt een gratis rondleiding plaats. aanmelden kan vanaf 11.00 uur bij de infobalie, maximaal 2 personen per aanmelding. De rondleiding is gratis, toegang voor het museum dient wel betaald te worden.

Free tourEvery Sunday afternoon at midday we organise a free tour. Register from 11 am at the Information Desk, maximum of two people per registration. The tour is free but you do need to pay admission to the museum.

minirondleidingiedere dag houdt de cicerone (museumvraagbaak) meerdere keren een minirondleiding voor bezoekers. hij of zij geeft aanvul-lende informatie bij kunstwerken waar u iets extra’s van wilt weten.

Mini tourEvery day the cicerone does a couple of mini tours for visitors. He or she can provide additional information with certain works of art that you are interested in.

Van abbemuseumBilderdijklaan 10 – eindhoventel. +31 40 238 1000info@vanabbemuseum.nlwww.vanabbemuseum.nl

toegangVolwassenen €9 >10 personen, 65-plussers €7studenten / cJp-houders €4museumkaart gratisVereniging rembrandt gratisKinderen t/m 12 jaar gratis

tijdens de tentoonstelling spirits of internationalism (t/m 29.04.2012) geldt een toeslag van €1 op de toegangsprijs.

AdmissionAdults €9Groups >10, 65-plussers €7Students / CJP-card holders €4Museum card freeRembrandt association freeChildren 12 years and under free

During the exhibition Spirits of Internationalism (until 29.04.2012) an additional admission fee of €1 is charged.

openingstijden museumdi - zo 11.00 – 17.00 uur1e do van de maand 11.00 – 21.00 uur

bibliotheekdi - vr 11.00 – 17.00 uur

Opening hoursmuseumTu - Su 11.00 – 17.00 hFirst Thu of the month 11.00 – 21.00 h

libraryTu - Fr 11.00 – 17.00 h

colofonuitgave: Van abbemuseumredactie: ulrike erbslöh, mariët erica, steven ten thijeBijdragen van: lorenzo Benedetti, christiane Berndes, ilse cornelis, Galit eilat, charles esche, Diana franssen, Joram Kraaijeveld, trudy van de meerakker, steven ten thijeGrafisch ontwerp: 75BDrukwerk: Drukkerij lecturiscopyright: pictoright Van abbemuseum

ColophonPublication: Van AbbemuseumEditing: Ulrike Erbslöh, Mariët Erica, Steven ten ThijeContributions by: Lorenzo Benedetti, Christiane Berndes, Ilse Cornelis, Galit Eilat, Charles Esche, Diana Franssen, Joram Kraaijeveld, Trudy van de Meerakker, Steven ten ThijeGraphic Design: 75BPrinting: Drukkerij LecturisCopyright: Pictoright Van Abbemuseum

spirits of internationalism is tot stand gekomen met steun van het cultuurprogramma van de europese unie.

het Van abbemuseum wordt structureel en incidenteel o.a. ondersteund door de BankGiro loterij, mondriaan fonds, de provincie noord-Brabant en stichting promotors Van abbemuseum.

Spirits of Internationalism is realized with the support of the Culture Programme of the European Union

The Van Abbemuseum is supported structurally and incidentally by ao the BankGiro Loterij, Mondriaan Foundation, provincie Noord-Brabant and Stichting Promotors Van Abbemuseum.

praktische informatie / practical information

TENTOONSTELLINgEN / gESPREKKEN / SymPOSIAExHIBITIONS / TALKS / SYMPOSIuMS

Spirits of Internationalism6 europese collecties, 1956 - 1986 nu t/m 29.04.2012Spirits of Internationalism6 European collections, 1956 - 1986now until 29.04.2012

Hollands Kabinetsara van der heidenu t/m 29.04.2012Dutch CabinetSara van der Heidenow until 29.04.2012

Het Oog: Bram Hermens – BACTRIUSnu t/m 25.03.2012Het Oog (The Eye): Bram Hermens – BACTRIuSnow until 25.03.2012

LISSITZKy+ Overwinning op de Zonnu t/m 20.05.2012LISSITZKY+ Victory over the Sunnow until 20.05.2012

yael Bartana… and europe will be stunned24.03.2012 – 26.08.2012Yael Bartana… and Europe will be stunned24.03.2012 – 26.08.2012

Het Oog: Roland Schimmelsol niger / Zwarte Zon02.04.2012 – 30.09.2012Het Oog (The Eye): Roland SchimmelSol Niger / Zwarte Zon02.04.2012 – 30.09.2012

René Daniëlseen tentoonstelling is ook altijd een deel van een groter geheel12.05.2012 – 02.09.2012René DaniëlsAn Exhibition is Always Part of a Greater Whole12.05.2012 – 02.09.2012

Bibliotheektentoonstellingrot – roth – ròt27.11.2011 t/m 04.05.2012Library exhibitionRot – Roth – Ròt27.11.2011 – 04.05.2012

Bibliotheektentoonstellinguit de collectie: carl andre08.05.2012 – 31.07.2012Library exhibitionFrom the collection: Carl Andre08.05.2012 – 31.07.2012

Wandtekeningen Dan Perjovschipermanente expositieWall drawings Dan PerjovschiPermanent exhibition

ACTIVITEITEN / mUZIEKACTIVITIES / MuSIC

Themalezing: panamarenkodo 1 maart 19.00 – 21.00 uurTheme lecture: Panamarenko (Dutch Spoken)Thu 1 March 19.00 – 21.00 h

Themalezing: Yael Bartanado 5 april 19.00 – 21.00 uurTheme lecture: Yael Bartana (Dutch Spoken)Thu 5 April 19.00 – 21.00 h

museumweekend14 en 15 aprilMuseum weekend14 and 15 April

Luisteravond Frank de munnikdo 3 mei 19.00 – 21.00 uurLuisteravond Frank de Munnik (Dutch Spoken)Thu 3 May 19.00 – 21.00 h

FAmILIE / KINDERENFAMILY / CHILDREN

Kinderkunstclubiedere zaterdag, 14.00 – 16.00 uurChildren’s art clubEvery Saturday, 14.00 – 16.00 h

Familielunch & rondleidingiedere 1e zondag vd maand 11.00 uurFamily lunch & guided tourEvery first Sunday of the month 11.00 h

agenda maart – mei

Dez

e g

egev

ens

kunn

en v

era

nder

en, k

ijk v

oo

r mee

r inf

orm

atie

op

va

nab

bem

useu

m.n

l. D

eta

ils a

re s

ubje

ct to

cha

nge

. Che

ck v

ana

bb

em

use

um.n

l fo

r up

to d

ate

info

rma

tion.

Wij danken de BankGiro loterij voor het hernieuwen van de steun aan ons museum voor de komende 5 jaar!We thank the BankGiro Loterij for the renewal of the support to our museum for the next five years!