Publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie

Historie

Achtergronden

Juridische structuur

Presentatie voor de

Afdeling Energie en Landbouw van de

Directie Wetgeving en Juridische Zaken van het

Ministerie van EL&I

24 januari 2012 René Guldenmund

Historie: 18e eeuw

Sociaal-economische structuur: op ambachten gebaseerde gilden

Na Franse revolutie: afschaffing gildensysteem

Industriële revolutie

Historie: 19e eeuw

Gecorrumpeerd kapitalisme

Geleidelijk groei arbeidersproletariaat

Opkomst communisme en socialisme

Toenemende klassenstrijd

Ellende arbeidersklasse

In de literatuur:

Louis Paul Boon

“Pieter Daens”

Beeldend relaas van arbeidersellende in België 19e eeuw

Poging tot overbrugging

1891 Paul Leo XIII

Encycliek Rerum Novarum (Naar nieuwe toestanden)

“Over de toestand der arbeiders”

Afwijzing uitbuiting en socialisme

Rerum novarum, par. 2:

“…duidelijk zien Wij dat spoedig en afdoende moet gezorgd worden voor het proletariaat daar een zeer groot deel onverdiend in een ellendige en jammer- lijke toestand verkeert.”

“…vielen de arbeiders, niet verenigd en onver- dedigd als zij waren, langzamerhand ten prooi aan onmenselijke praktijken van hun meesters en aan een bandeloze concurrentie- zucht.”

Rerum novarum, vervolg:

“De ellende werd nog vergroot door een alles-verslindende woeker, die … door hebzuchtige speculanten wordt bedreven. Hierbij komt het feit, dat enkele weinigen nagenoeg de gehele heerschappij

verkregen over de arbeidsmarkt en over heel de handel, zodat een zeer klein aantal machtige geldmagnaten een bijna-slavenjuk hebben opgelegd aan de onafzienbare menigte proletariërs.”

Eerste aanzet sociale leer

Arbeid is geen koopwaar

Eendracht tussen kapitaal en arbeid

Wederzijdse verplichtingen

Geen ondraaglijke arbeid en kinderarbeid

Rechtvaardig loon voor levensonderhoud

Sociale verzekeringen (weduwen, wezen)

Oudedagvoorziening

Eerste wettelijke grondslag

Begin 20e eeuw: Eerste ideeën voor nieuwe sociaal-economische structuur

Samenwerking tussen ondernemers en werknemers

1922: art. 134 GW: “Openbare lichamen voor beroep en bedrijf”

40 jaar later: 1931

Pius XI

“Quadragesimo anno”

Vervolg sociale leer:

Werknemers- verenigingen

Werkgevers- verenigingen

En…..

Quadragesimo anno

“Ordinum” mutua conspiratio

Onderlinge samenwerking in “bedrijf- en beroepschappen”

Bedrijf- en beroepschappen

Id autem in primis spectare, in id intendere et res publica et optimus quisque civis debent, ut “classium” oppositarum discepta- tione superata, concors “ordinum” conspiratio excitetur et prohevatur.

Het voornaamste doel van de Staat en alle invloedrijke burgers moet daarop gericht zijn de strijd der tegenover elkaar staande “klassen” te doen eindigen, en een een- drachtige samenwerking in “bedrijf- en beroep-schappen” tot stand te brengen en te bevorderen

Wet op de bedrijfsorganisatie

De PBO werd in 1950 opgericht bij de Wet op de bedrijfs- organisatie (Wbo)

Drie convergerende levensbeschouwelijke visies:

Soevereiniteit in eigen kring (Prot. Chr.)

Subsidiariteit (R.K.)

Functionele decentralisatie (Soc.)

SER en schappen

De Wbo bevat twee hoofdstukken:

Hoofdstuk 1: de Sociaal-Economische Raad (SER)

Hoofdstuk 2: de bedrijfslichamen (product- en bedrijfschappen)

Oprichting

Bedrijfslichamen worden opgericht:

Bij AMvB (het instellingsbesluit)

Op verzoek van het georganiseerde bedrijfsleven en werk- nemersorganisaties

Dit is de ruggengraat van het schap

De zogenoemde “dragende organisaties”

Bestuur: vertegenwoor- digers van ondernemers en werknemers in de bedrijfstak

Voorzitter en vice- voorzitter worden benoemd bij KB

Voor een periode van twee jaar

Product- en bedrijfschappen

Productschappen (11)

Verticale organisatie

Productkolommen

Voorbeelden:

Zuivel

Pluimvee en eieren

Vee en vlees

Tuinbouw

Bedrijfschappen (6)

Horizontale organisatie

Voorbeelden:

Horeca en catering

Detailhandel

Ambachten

Bosschap

Taken

Promotie

Opleiding / scholing

Voorlichting en informatie

Veiligheid en arbeids- omstandigheden

Plant- en dierziekten

Dierenwelzijn

Bevoegdheden - Werkingssfeer

Algemene heffingen

Bestemmings- heffingen

Alg. verbindende voorschriften

In autonomie

In medebewind

(in opdracht van rijksoverheid)

Verbindend voor alle bedrijven die bepaalde activiteiten verrichten

De werkingssfeer wordt bepaald door het instellingsbesluit