P R O Z A

N U M M E R 9 • Z O M E R 2 0 1 0 • J A A R G A N G 5

Sinds medio april is serviceflat Waalsdorp in Den Haag met 120 appartementen een Pro Senectute woonlocatie. Hieraan ging een periode van onderhandeling vooraf. De heer A.P. (Hans) Koomen was, als bewoner en eigenaar, lid van het vierkoppige onderhandelingsteam van Waalsdorp. “Het totale proces om een geschikte partner te vinden, heeft ruim twee jaar geduurd. Vooral de laatste maanden waren spannend. Er bestond onder de bewoners namelijk wel wat argwaan en angst voor grote veranderingen,” ver-telt Hans Koomen. “Maar we hebben te kampen met een forse leegstand. Bovendien was de doorbetalingsplicht van de vaste lasten voor de erven een groot probleem. Er zijn

appartementen die meerdere jaren hebben leeggestaan, wat een niet geringe financiële last voor de erven bete-kende. Nu Pro Senectute de appartementen heeft gekocht en wij huurders zijn geworden, is het doorbetalings probleem opgelost. De constructie is nu anders en het complex heeft hierdoor weer toekomst gekregen. Ik ben dan ook dolblij dat het rond is.” Vereniging Pro Senectute had al geruime tijd de wens om het aanbod in de regio Den Haag uit te breiden. Met de aankoop van Waalsdorp is deze wens in vervulling gegaan. De renovatie van Waalsdorp start naar verwachting begin 2011.

Op pagina 2 meer over Hans Koomen en Waalsdorp.

2 W a a l s d o r p • 6 C l i ë n t e n r a a d • 1 0 O o g e n o o r • 1 2 A L V • 1 6 H o o g L a n g e n

P R O Z A I S E E N U I T G A V E V A N P R O S E N E C T U T E

Column

Een belangrijke graadmeter in onze dienstverlening is het onlangs uitgevoerde cliënttevredenheidsonderzoek*. Uit de resultaten blijkt dat er in ‘cliënttevreden-heid’ van de bewoners van Pro Senectute verschillen bestaan tussen onze locaties onderling. Omdat er volgens een lande-lijke standaard gemeten is, zien we boven-dien hoe wij scoren ten opzichte van andere organisaties. Sommige uitkomsten waren voorspelbaar en de onderliggende knelpunten zijn helaas lastig beïnvloed-baar. In overleg met de cliëntenraden zullen de regiodirecteuren voorstellen doen voor de verbetering van de punten die wel goed beïnvloedbaar zijn, en zeker niet alleen een kwestie van de kwantita-tieve personeelsformatie. Denk daarbij aan informatievoorziening, betrokkenheid bij overleg en het nakomen van afspraken. Persoonlijke kwaliteiten en inzet van onze medewerkers blijven ontzettend belang-rijk, en het specifieke van Pro Senectute in de omgang met cliënten krijgt extra aandacht in een eigen opleidingstraject vanuit de nieuwe Pro Senectute Academy.

Verder kan ik u berichten dat er wordt gewerkt aan renovatieplannen voor de bijna identieke locaties Tusselerhof, Oranje-stein en Wildhoef. Ook de Vereniging Pro Senectute ondersteunt deze aanpak en de aandacht voor de continuïteit van onze verzorgingshuizen. Voor de betrokken locaties zullen de regiodirecteuren de informatie over deze planontwikkeling verzorgen en een vertegenwoordiging van de bewoners betrekken bij de plan-voorbereiding. Daadwerkelijke realisatie zal eerst in de loop van 2011 aan de orde zijn.Allemaal erg spannend en uitdagend.

Bart Magielsevoorzitter Raad van Bestuur Stichting

* De complete rapportage van het cliënttevreden­heidsonderzoek is beschikbaar via ons Centraal Bureau in Amsterdam.

ColofonProza is het huisblad van Pro Senectute, dat tweemaal per jaar verschijnt. Redactie Nicole Kerssemakers, pr-communicatiemanager Stichting Pro Senectute. Concept en vormgeving Zabriski Media, Leiden. Fotografie Edwin Weers, Laurens Arenas, Marloes Coppes, Inge Gerritsen en Pro Senectute. Drukwerk NPN Drukkers, Breda. Redactie-adres Centraal Bureau Stichting Pro Senectute, Cronenburg 75, 1081 GM Amsterdam. Tel. 020 540 01 50. E-mail n.kerssemakers@pro-senectute.nl. Website: www.pro-senec-tute.nl

Coverfoto Edwin Weers

Spannende en uitdagende tijd

“Ik verlangde terug naar mijn vrienden, allemaal oude mannen die ik nog ken van

de Lions Club Den Haag-Scheve-ningen. Eenmaal per maand eten we samen, in de winter een lunch en in de zomer een diner. Mijn dochter wilde liever dat ik in Engeland bleef, maar dan was ik op een bepaald moment bij haar in de zorg gekomen en dat vind ik niet juist. Hier in Waalsdorp ben ik ook verzekerd van goede zorg en kan ik zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Tijdens een indringend vader-dochtergesprek en onder het plengen van enige traantjes werden wij het eens: dit was de wijste beslissing.”

“ In de zorg bij mijn dochter

vind ik niet juist”

Hans Koomen woont sinds 2006 in serviceflat Waalsdorp. Vóór die tijd woonde hij samen met zijn vrouw een aantal jaar in Engeland vlak bij een van zijn dochters. Na het over-lijden van zijn vrouw keerde hij op tachtigjarige leeftijd terug naar de stad waar zijn roots liggen: Den Haag.

Serviceflat Waalsdorp ligt in de wijk Benoordenhout. In de directe omgeving van Waalsdorp bevindt zich het prachtige park Clingendael en samen met de landgoederen Ooster-beek en Oostduin-Arendsdorp, geven deze groene zones de wijk een residentiële sfeer. Winkelcentrum Willem Royaards-plein ligt op vijf minuten lopen en biedt een keur aan winkels. Waalsdorp is een gebouw met vijf torens met elk zes etages. Iedere toren heeft een eigen entree en er is een grote gezamenlijke entree met een receptie.

Hans Koomen was chef d’équipe van de atletiekploeg bij de drama-tische Olympische Spelen in 1972. Toen vonden elf Israëlische spor-ters de dood. Voor de veelal jonge deelnemers een schokkend gebeu-ren, dat een zorgvuldige begelei-ding noodzakelijk maakte. En ook als directeur van een machine-fabriek met een scheepswerf en als president van de European Marine Equipment Councel, heeft Koomen het een en ander meegemaakt en moeten bewerkstelligen.

Hans Koomen is het enige lid van het onderhandelingsteam van de verkoop van Waalsdorp dat woont in de serviceflat. Hij hield zich

vooral bezig met de communicatie voor de bewoners. “Ik werd niet alleen vaak staande gehouden in de wandelgangen, maar ik bezocht ook speciaal de koffieochtend om beschikbaar te zijn voor het stellen van vragen. Kwade gezichten heb ik gelukkig nooit gezien en dat vind ik erg plezierig. Heel belangrijk ook waren de schriftelijke voortgangsberichten die door ons team werden verzorgd.”Hans Koomen is erg opgelucht dat de verkoop van Waalsdorp rond is. Hij zegt: “De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het langdurige traject me op het laatst toch wel een beetje veel werd. Het lezen van alle stukken vergde veel tijd. Ik ben natuurlijk ook in dat opzicht niet meer zo snel als vroeger.”

Serviceflat Waalsdorp is begin jaren zeventig gebouwd om katho-lieke staatslieden na hun politieke activiteiten een comfortabele en goed verzorgde woongelegenheid te bieden. Deze doelgroep bleek echter geen belangstelling te hebben. Gelukkig waren er toen andere gegadigden. Nu is er echter alweer enige tijd sprake van leegstand. Bovendien moet Waals-dorp gerenoveerd worden. Er werd gezocht naar een goede partij die perspectief biedt op het gebied van comfortabel wonen met behoud van zelfstandigheid. Op basis van

een enquête onder de bewoners, is een lijst van eisen en wensen gemaakt. Maar liefst zes partijen zijn de revue gepasseerd, en uiteindelijk bleek Pro Senectute de beste partij. “Omdat we nu geen eigenaar meer zijn maar huurder, vervalt de

doorbetalingsplicht van de vaste kosten na verhuizen of overlijden van een bewoner. Dat maakt de appartementen een stuk aantrek-kelijker. De zorgverlening blijft in dezelfde handen en dat stellen de bewoners erg op prijs. Ook de buitenwacht heeft inmiddels kennis-genomen van de overgang naar Pro Senectute en ik hoor enkel positieve geluiden. Daar ben ik trots op.”

Belangstellenden voor Waalsdorp kunnen zich desgewenst alvast aanmelden bij de cliëntenadmini­stratie van het Centraal Bureau van Pro Senectute in Amsterdam. Het is echter nog niet mogelijk om op korte termijn een appartement te huren in verband met de op handen zijnde renovatie van de appartementen en de gezamenlijke ruimtes. Begin 2011 wordt gestart met de renovatie en op dit moment is een exacte planning nog niet gemaakt.

Maar liefst zes partijen passeerden de revue, Pro Senectute bleek de beste

Waalsdorp

3zomer 2010 PROZA

“Poets verdriet van senioren met geheugen-

problemen niet weg”Zorglocatie Tusselerhof mag rekenen op een groot aantal betrokken vrijwilligers. De extra hulp en aandacht die zij aan de bewoners geven, is van onschatbare waarde. Trainer Ron Overtoom gaf in een leerzame sessie praktische handvatten om ook contact te kunnen maken met senioren met geheugenproblemen. “Een vertrouwensrelatie is te hoog gegre-pen, maar een vertrouwensmoment is veelal wel haalbaar.”

De ontwikkeling is dat oude-ren op steeds hogere leeftijd verhuizen naar een zorglo-

catie. De vrijwilliger krijgt daardoor te maken met een stijgend aantal bewoners met geheugenproble-men. Het maken van contact wordt moeilijker. Voor de vrijwilligers in Lochem organiseerde Marie-José Hoogveld, manager Wonen, Welzijn en Zorg, een bijeenkomst met Ron Overtoom. Overtoom is

van huis uit verpleegkundige, later leraar verpleegkunde en is nu werkzaam als coach en trainer communicatieve vaardigheden. Hij gaf een motiverende trainings-sessie met muzikale intermezzo’s. Voor Overtoom zijn ‘gericht ont-moeten’ kernwoorden. Op het moment dat iemand een bewoner aanspreekt, is het echter vaak eenrichtingsverkeer. Senioren met geheugenproblemen gaan snel in

Trainer adviseert vrijwilligers Tusselerhof:

Ron Overtoom, een professional met veel praktijkervaring

4 PROZA zomer 2010

de verdediging. “Laat mij maar, ik heb verdriet en dat begrijpt u toch niet.” Gedachten die meestal niet worden uitgesproken, maar bij goed kijken wel zijn af te lezen uit de ogen en houding van iemand.

Beschikbaar zijn “Om contact te kunnen maken, is vertrouwen nodig,” aldus Over-toom. Een vrijwilliger in de zaal beaamt dit volledig, maar geeft aan dat ze slechts een paar uur in de week in Tusselerhof komt – niet eens elke week. Dan is vertrouwen opbouwen lastig. Toch hoeft tijd

geen belemmering te zijn, vindt Overtoom: “Maak oogcontact, straal uit in uw houding dat u beschikbaar bent. Leg voorzichtig een arm om iemand heen als u merkt dat er verdriet is. Mensen op leeftijd hebben allemaal verdrietige dingen meegemaakt. En als het kortetermijngeheugen wegvalt, blijft het verleden over. Poets dit niet weg en negeer het niet, want dan haakt iemand af. Bied ruimte voor dit verdriet door te luisteren, echt te luisteren. De feiten zijn vaak vergeten, maar het gevoel van vroeger is er nog wel. Probeer

hierin mee te gaan en vermijd antwoorden als: ‘Daar kan ik u niet bij helpen’ (iemand wil naar haar vader). Vraag echter: ‘Mist u uw vader?’ Zo wordt een sfeer gecreëerd waarin plaats is voor het verdriet over die vader.”

Versteend verdrietTerugkomend op het element tijd benadrukt Overtoom dat een vertrouwensrelatie te hoog gegre-pen is, maar een vertrouwens-moment veelal wel haalbaar is. “Verwacht niet te veel van een ontmoeting. Het is onmogelijk om iemand van zijn of haar verdriet te verlossen. Het is versteend verdriet en even meedragen van die steen is het hoogst haalbare. Door mee te leven en te zeggen wat je ziet en voelt, wordt het verdriet op dat moment draaglijker.” Aan de respons uit de zaal kan worden afgeleid dat Overtoom de juiste snaar weet te raken en er volop herkenning is. Er wordt dan ook niet getwijfeld aan de afslui-tende boodschap dat pas na het delen van het verdriet, ruimte ontstaat voor gezelligheid. En gezelligheid, die wil elke vrijwilliger graag meebrengen.

“Maak oog-contact, straal uit in uw houding dat u beschik-baar bent”

Een kopje thee schenken is slechts een van de vele taken die de vrijwilligers op zich nemen

5zomer 2010 PROZA

De heer Edzard van Hasselt is niet alleen de voorzit-ter van de Centrale Cliëntenraad, maar ook van de Cliëntenraad van zorglocatie Wildhoef. De cliënten-raad is toch een beetje de luis in de pels, vindt hij, maar het is te gemakkelijk om alleen de zaken te benoemen die misgaan. Een bevlogen voorzitter aan het woord over het benutten van de rechten van een cliëntenraad.

Worden de cliëntenraden regelmatig en tijdig op de hoogte gehouden? “Met de timing van de informatieverstrek-king gaat nog wel eens wat mis. Proactief informeren blijkt lastig, al ben ik ervan overtuigd dat de intentie om het goed te doen zeker aanwezig is. Helaas moeten we als cliëntenraad te vaak vragen om infor-matie en lopen we achter op de feiten. Vergaderstukken worden ook wel te laat aangeleverd waardoor de tijd ontbreekt voor een goede voorbereiding. Het is voor-gekomen dat om advies is gevraagd, terwijl

sprake was van voldongen feiten. Gelukkig worden er dan excuses aangeboden en natuurlijk worden die geaccepteerd; uitein-delijk dienen we allemaal hetzelfde belang. Maar het blijft vervelend. De planning van de Centrale Cliëntenraadsvergadering is nu afgestemd op de data en de onderwerpen in het directieberaad die voor ons van belang zijn. Wij ontvangen de verslagen van dit beraad en kunnen daarop desgewenst reageren. Wat Wildhoef betreft, hebben we elke maand cliëntenraad en eens per zes weken overleg met het managementteam. Tussentijds is er bovendien volop mailverkeer. Want als het management na een lang voortraject denkt: oh ja, er is nog een club die ook wat van de plannen moet vinden, kunnen wij niet functioneren.”

Hoe wordt het advies van de CR over Wildhoef ontvangen?“Het wegvallen van de eigen locatiedirecteur en facilitair manager heeft best wel voor wat onrust gezorgd. Toch hebben we deze organi-satiewijziging niet tegen willen houden, want ook wij weten dat de overheid minder geld

“ de overheid bakt er niets van”

De Centrale Cliëntenraad kan niet volstaan met vanaf de zijlijn te roepen:

6 PROZA zomer 2010

Voorzitter Van Hasselt zet zich als familielid in voor het welzijn van de bewonersRuim twee jaar is Edzard van Hasselt voorzitter van de Cliënten-raad (CR) van zorglocatie Wildhoef en iets korter is hij voorzitter van de Centrale Cliëntenraad (CCR) van Pro Senectute. Deze dubbelfunctie combineert Van Hasselt met een baan bij KLM Royal Dutch Airlines. Hij werkt als stafmedewerker bij het Operations Control Center, de afdeling die vertragingen van vluchten zo goed mogelijk probeert op te vangen, met als uit-gangspunt zo min mogelijk ongemak voor de passagier en zo laag mogelijke kosten voor de KLM. Goede communicatie is daarbij van groot belang.

Van Hasselts eerste verantwoordelijkheid ligt bij de KLM, maar hij is altijd bereikbaar voor Pro Senectute. Als ervaren gemeenteraads-lid – 25 jaar in verschillende gemeenten – is hij gewend aan een papierwinkel. Gelukkig maar, want net zoals er geen vliegtuig de lucht ingaat zonder dat de protocollen gevolgd worden, zo is ook in de zorg alles vastgelegd in handboeken.

De cliëntenraad dient hetzelfde belang als het dagelijks bestuur: het welzijn van de bewoners. Bovendien ziet de voorzitter het als zijn taak om de bewoners te informeren over de redenen waarom bepaalde zaken zijn veranderd, aan welke punten aandacht is besteed en welke resultaten zijn bereikt. Met regelmaat levert hij dan ook kopij aan voor het nieuwsblad van Wildhoef. Van Hasselt wenst zeker ook de zegeningen te benoemen. Er gaan namelijk veel dingen goed, en de neiging bestaat bij zowel bewoners als familieleden om alleen de fouten naar voren te halen. Zo vertelde hij in de jaarvergadering bijvoorbeeld over de medewer-ker die anderhalf uur in de sneeuw liep om tijdig op haar werk te zijn toen het openbaar vervoer stillag.

Wat doet een cliëntenraad?

Een cliëntenraad (CR) in een zorginstelling behartigt de belangen van de cliënten en patiënten. De CR heeft hiervoor, naast de bindende voordracht van bestuursleden, vier wettelijk vastgestelde rechten:1 recht op informatie; 2 recht op overleg; 3 recht om te adviseren; 4 recht op enquête.

beschikbaar stelt en Pro Senectute dus een efficiëntere organisatie moet worden. We hebben wel benadrukt dat de kwaliteit van de zorg gewaarborgd moet blijven. Qua facili-taire zaken zijn er in Wildhoef het afgelopen jaar zichtbare resultaten geboekt.De Raad van Bestuur heeft zich gelukkig ontvankelijk getoond voor onze zorgen. De piketpalen zijn neergezet: zo gaan we het doen en dit zijn de afspraken die erbij horen. De vanzelfsprekendheid van wat in het verleden allemaal mogelijk was, is er niet meer. De verzorgenden werken echter onveranderd erg hard en KEMA heeft tijdens de kwaliteitsaudit bij Wildhoef maar weinig verbeterpunten kunnen ontdekken. Dat mag best onder de aandacht gebracht worden.”

Weten de bewoners de CR te vinden en andersom? “Input van bewoners hebben wij nodig. Ik moet niet denken aan een CR zonder bewo-ners. Het wordt echter wel lastiger. De gemiddelde leeftijd van de bewoners op de zorglocaties is boven de 85 jaar. Deelname aan de CR is dan vaak niet meer mogelijk. Het kost moeite om familieleden te enthou-siasmeren voor de CR. En zelf vind ik het als familielid nu juist leuk om wat te kunnen bijdragen aan het welzijn van de bewoners.”

Reikt de invloed van onze CCR ook tot in Den Haag?“Onlangs hebben we als Centrale Cliënten-raad nog een brief gestuurd aan de vaste kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Wij vinden namelijk dat we niet kunnen volstaan met vanaf de zijlijn te roepen: ‘de overheid bakt er helemaal niets van’. In die brief uiten wij ons ongenoegen over de achterstanden van het Centraal Administratief Kantoor dat de eigen bijdra-gen int. Bovendien geven we aan dat de Zorgzwaartepakketten te ingewikkeld zijn om zonder extern bureau te implementeren en dat het werken met verschillende peildata een financieel risico is voor Pro Senectute. De zorg die geleverd wordt, is immers veelal een stuk zwaarder dan op het moment van peilen. Een week later had ik een eerste reactie en er is beloofd dat onze punten meegenomen worden bij de AWBZ-bespre-kingen in de Tweede Kamer. Nu een nieuw kabinet wordt gevormd, zal een formele reactie nog wel enige tijd op zich laten wachten. Maar als je jezelf serieus neemt als Centrale Cliëntenraad, moet je de misstan-den ook op hoog niveau aankaarten.”

Edzard van Hasselt is getrouwd en heeft twee volwassen zonen. Zijn tante woont in Wildhoef en zijn moeder in Tusselerhof

7zomer 2010 PROZA

Pro Senectute ontvangt

Europese delegatie seniorenzorg

Na een vol programma met bezoeken en lezingen werd onder meer duidelijk dat

Nederland vooroploopt op het gebied van domotica en medezeg-genschap. Bovendien blijkt dat de Alzheimer-problematiek en het begeleiden van de betrokkenen hier opvallend hoog op de agenda staan.

Vol programmaHet gezelschap dat Pro Senectute van 25 t/m 28 april mocht ontvan-gen, reisde voor soortgelijke seminars eerder af naar Hongarije, Roemenië, Finland en Duitsland. Deelnemers komen uit de EU-lid-staten Roemenië, Litouwen, Tsje-chië, Duitsland en Finland, en zijn allen betrokken bij de ouderenzorg. Als Nederlandse gastheer stelde regiodirecteur Henk van Kollenburg voor hen een programma samen waarmee Pro Senectute een

bijdrage kon leveren aan de kennis-overdracht op collega’s in landen waar nog veel verbetering mogelijk is in de ouderenzorg. Er was dan ook tijd gepland voor het bezoeken van diverse wooncomplexen van senioren en het volgen van lezingen.

BezoekenDankzij de gastvrijheid van bewo-ners van Spaar en Hout, Oranje-park, Den Hout en Middelhout kreeg het gezelschap een goed beeld van onze eigen kleinschalige woonvoorzieningen. De groep kon met eigen ogen zien hoe comfor-tabel de appartementen zijn inge-richt, en hoe de doelgroepgerichte dienstverlening voor onze bewo-ners is geregeld.

Het gezelschap reisde ook een ochtend af naar Didam. Daar werd een kijkje genomen in het woon-

Een internationaal gezelschap van artsen, bestuurders en managers in de zorg was eind april bij Pro Senectute te gast voor een seminar. Dit seminar over ouderenzorg dient ter stimulering van samenwerking en kennisoverdracht binnen de EU-lidstaten.

Mevrouw Rahusen, bewoonster van Middelhout, maakt zich op voor de rondleiding

Het centrum van woonzorgcomplex Meulenvelden in Didam

De heer Soeters ontvangt de delegatie in zijn appartement in Oranjepark

8 PROZA zomer 2010

zorgcomplex Meulenvelden. Bij dit unieke complex in Nederland staat de zorgverlening letterlijk centraal: vanuit het centrum – een overdekt dorpsplein met winkels, een restau-rant, een kinderdagverblijf en een informatiebalie – zijn er directe verbindingen met drie omliggende appartementengebouwen. In de kern is de meest intensieve zorg beschikbaar, naar buiten toe neemt de zorgbehoefte en het aantal zorgdiensten af.

Domotica Een van lezingen die voor het gezelschap op het programma stond, werd verzorgd door Drs. Nienke Nijhof van Universiteit Twente. Zij vertelde over domotica en gaf onder andere toelichting op het hulpprogramma PAL4, de Persoonlijke Assistent voor het Leven. Dankzij dit gebruiksvriende-lijke systeem staat de gebruiker met behulp van videocommunica-tie en assistentie op maat (weer) midden in de samenleving. Via een aanraakscherm, tv of computer kunnen senioren onder meer hun agenda bekijken en meldingen krijgen over het innemen van medicijnen. Daarnaast kunnen zij filmpjes en eigen foto’s bekijken, muziek beluisteren en geheugen-

spelletjes spelen. Bovendien kan er videocontact worden gemaakt met andere PAL4-deelnemers, zorgver-leners en mantelzorgers. Aangezien de dementieproblema-tiek in alle landen speelt, waren de mogelijkheden van domotica en PAL4 voor de internationale gasten interessant. Voor een land als Roemenië, dat pas sinds 2007 lid is van de EU, is domotica echter nog verre toekomstmuziek. Toch zal de samenwerking van onderzoekers en producenten die bereid zijn tot innovatie, ook in andere landen veel kunnen bijdragen aan het welzijn van senioren.

Medezeggenschap In het merendeel van de andere EU-landen is de medezeggenschap niet wettelijk geregeld, dus Neder-land loopt hiermee voorop. Een grote rol bij deze inspraak is weggelegd voor het landelijk orgaan medezeggenschap, het LOC, dat cliëntenraden adviseert en ondersteunt. Behalve van het LOC sprak tijdens het seminar mevrouw A. Rahusen-Elias. Zij sprak namens de cliëntenraad en als bewoner van Middelhout over het grote belang van inspraak.In Nederland zijn bovendien koepelorganisaties als Alzheimer

Nederland belangrijke spelers op het veld van de ouderenzorg. Tijdens het seminar was Alzheimer Nederland dan ook vertegenwoor-digd door de heer M. Blom, direc-teur Onderzoek en Beleid.

Henk van Kollenburg toont zich na afloop een tevreden gastheer. Volgend jaar zal Tsjechië met behulp van EU-gelden optreden als gastland.

Het voltallige gezelschap in de voortuin van Oranjepark

Gastheer Henk van Kollenburg (r) en de heer Livia Popa uit Roemenië

Room with a view

9zomer 2010 PROZA

Trude Rietveld denkt daar heel anders over. Bij de presenta-tie van het project ‘Oog en

oor voor kwaliteit van leven’ pleitte de onderzoekster voor regelmatige controle van ogen en oren, en voor de juiste zorg en bejegening.

Presentatie onderzoeksresultatenTijdens een druk bezocht sympo-sium presenteerde Trude Rietveld onlangs de onderzoeksresultaten en de training van het project aan managers van verpleeg- en verzorgingshuizen en andere

professionals in de zorg. Zoals hier-naast op de foto is te zien, nam pr-communicatiemanager Nicole Kerssemakers (2e van rechts) namens Pro Senectute de resultaten in ontvangst, samen met de heer Koeno Sluyterman van Loo, en mevrouw Nelleke van Kempen van het Revalidatiefonds.

Onderzoekster Rietveld ging uitgebreid in op het doel van dit project: visuele en auditieve beperkingen signaleren en ervoor zorgen dat ouderen de juiste zorg

blijven ontvangen, zodat zij zo lang mogelijk zelf de regie over hun leven kunnen voeren. “Een bewo-ner had zich na een hoorn-vliestransplantatie 10 jaar geleden, erbij neergelegd dat hij geen krant meer kon lezen. De optometrist heeft hem nu in behandeling genomen en hij leest weer dage-lijks met veel plezier de krant. Deze

Professionals in de zorg aan senioren en betrokkenen luisteren geboeid

Meer oog en oor voor kwaliteit van levenSlechter horen en minder goed zien. Dat de gevolgen daarvan groot zijn voor de kwaliteit van leven, is uit onderzoek bekend. Maar ja, oog- en oorproblemen horen nu eenmaal bij het ouder worden, toch?

10 PROZA zomer 2010

meneer voelt zich een ander mens en dat is waarvoor wij dit project doen,” aldus Rietveld.

Signaleren oog- en oorproblematiekOog- en oorproblemen ontstaan bij senioren meestal geleidelijk. Vaak merkt de persoon zelf de beperking niet op. Een andere mogelijkheid is dat de beperking wel wordt opge-merkt, maar te gemakkelijk wordt geaccepteerd als een van de onge-makken van het ouder worden. “Iedereen wil natuurlijk graag zo lang mogelijk de regie over het eigen leven blijven voeren,” aldus Rietveld. “Maar als er twijfels bestaan over het gehoor of het zicht, accepteer dan geen reacties als ‘dit hoort er nu eenmaal bij’ of ‘welnee, ik hoor prima’. Uit het onderzoek bleek namelijk dat brillen ouder dan vijf jaar nog volop worden gebruikt terwijl de sterkte niet meer klopt. Bovendien bleek dat verstopte gehoorgangen onnodige slechthorendheid ver-oorzaken! Ik zou dan ook tegen ouderen zelf willen zeggen: laat regelmatig uw ogen en oren controleren. En tegen de omge-ving: stimuleer het controleren!”

TrainingHet project ‘Oog en oor voor kwaliteit van leven’ voorziet ook in een training, opgezet voor verzorgenden, welzijnswerkers en ouderenbezoekers om de oog- en oorproblematiek tijdig te signaleren en te begeleiden. In deze training krijgt ook de bejegening van de mensen met deze problematiek aandacht. Zo worden talloze handvatten gege-ven die in dit verband van invloed zijn op het welzijn van iemand. Rietveld noemde er tijdens het symposium alvast twee: “Een wit bord op een wit tafellaken plaatsen, is niet prettig voor mensen met een beperkt zicht. Daarnaast is het belangrijk om als zorgverlener altijd even je naam te zeggen als je binnenkomt.” Met brancheorganisatie Actiz is inmiddels overeengekomen dat de signaleringslijsten uit dit project worden opgenomen in de checklist bij het opstellen van het Zorgleef-plan. Dit is een individueel plan over hoe de cliënt wil leven en op welke zorg en ondersteuning hij daarbij kan rekenen. Een mooi resultaat voor de onderzoekers!

Het project ‘Oog en oor voor kwaliteit van leven’ is uitgevoerd door onderzoeks- en planbureau het PON uit Tilburg dankzij de financiële middelen van onder andere Ver-eniging Pro Senectute, het Revalidatiefonds en Fonds Sluyterman van Loo. De onderzoekers ontwikkelden een eenvoudige vragenlijst waarmee oog- en oorpro-blemen kunnen worden gesignaleerd. Bovendien onderzochten ze in samenwerking met regionale optometristen en de winkelketen Beter Horen, in vijf verpleeg- en ver-zorgingshuizen de gehoor- en gezichtsfuncties van de bewoners. Wat bleek? Een derde van de bewoners van de deelnemende verpleeg- en verzor-gingshuizen had last van dubbele zintuigproblemen. Bij 63% van de bewoners is ver-betering mogelijk voor het gehoor en bij 42% is verbetering mogelijk voor het zicht.Ook bij Pro Senectute zorglocatie Tusselerhof, een van de deelnemende huizen aan het onderzoek, bleek bij de bewoners (gemiddelde leeftijd 88 jaar) veel verbetering mogelijk bij het gehoor en het zicht.De onderzoekers hebben een training opgezet om medewerkers in de zorg bedacht-zaam te maken op deze problematiek.

Project

‘Oog en oor voor kwaliteit van leven’

Op initiatief van Marjon van Wijnbergen, hoofd Perso-neel & Organisatie, is recentelijk de Pro Senectute Academy in het leven geroepen. Vanuit de Pro Senectute Academy kunnen medewerkers trainingen volgen die ingaan op de specifieke kenmerken van Pro Senectute en haar bewoners.

Bovendien kunnen nieuwe medewerkers er direct bij hun indiensttreding terecht voor een opleidingspro-gramma. De opleidings-activiteiten die al worden uitgevoerd onder begelei-ding van de praktijkoplei-ders, vinden daarnaast eveneens doorgang.

De Pro Senectute Academy is er niet alleen voor het vergroten van kennis. Er zal namelijk ook aandacht zijn voor persoonlijke ontwikke-ling en ambities. Pro Senec-tute kan er zo alles aan doen om een prettige werkgever te zijn. De zorgsector moet de komende jaren immers alle zeilen bijzetten om voldoende geschikte men-sen aan te trekken – en te behouden.

Academy

Pro Senectute Academy voor kennis en ontwikkeling

Nieuw

11zomer 2010 PROZA

De resultaten van Pro Senec-tute in 2009 werden beïn-vloed door de effecten van

de economische crisis op de beleg-gingsportefeuille van de Vereniging, waarvan het rendement vergelijken-derwijs niettemin goed is. Boven-dien is de leegstand in onze woonlocaties groter dan gecal-culeerd. De reeds ingevoerde en aangekondigde veranderingen door de overheid inzake de financiering van de zorg en de onzekere plannen hierover door de vorming van een nieuw kabinet, nopen tot voorzich-tigheid en zelfs herbezinning op onze eigen toekomstplannen.

ToekomstWelke coalitie het in Den Haag ook zal worden: het basispakket in de

zorg wordt eenvoudiger. Daarom ziet ook Pro Senectute zich genoodzaakt de mogelijkheid open te houden tot het vragen van private bijdragen als de cliënt extra zorg wenst. Het vermogen van Pro Senectute zal in de toekomst voornamelijk aangewend worden voor investe-ringen in woon- en zorglocaties. De aankoop en verbouw van service-flat Waalsdorp (zie cover en pagina 2/3) is hiervan een voorbeeld, even-als Oranjepark.Voor de zorglocaties Tusselerhof, Oranjestein en Wildhoef worden thans de mogelijkheden voor een beperkte renovatie onderzocht. Het verenigingsbestuur acht het nu namelijk niet verantwoord om definitieve beslissingen te nemen over een langetermijnontwikkeling

van deze locaties met de huidige onzekerheden over de voorwaar-den en financiering van zorg en verpleging in de toekomst. Ook Emmahof en Spaar en Hout, dat momenteel verbouwd wordt, vergen aandacht in dit verband.

Commissies aangepastDe Commissie Zorg heet voortaan Commissie Plus, een naam die de lading beter dekt. Deze commissie is belast met het toezicht op de juiste besteding van de extra verenigingsgelden, onze zoge-noemde plusfuncties, en op de welzijns aspecten in de zorgverle-ning door Pro Senectute. De Commissie Plus bestaat uit leden van de Vereniging en leden van de Raad van Toezicht.

Penningmeester R.J. Meuter geeft een toelichting op de cijfers; naast hem voorzitter J.H. Holsboer

De heer R.C. Kolff wordt bedankt als lid van de Commissie van Aanbeveling

Algemene Ledenvergadering bespreekt ontwikkelingen in de zorg en bij Pro Senectute

Op 28 mei vond in zorglocatie Wildhoef de Algemene Leden-vergadering van de Vereniging plaats. Aan de orde kwamen onder meer de resultaten over 2009, de toekomstplannen, de aangepaste commissies en de bestuursmutaties.

12 PROZA zomer 2010

De heer J.J.M. Vijverberg (rechts) wordt tijdens de vergadering hartelijk welkom geheten in het bestuur

Aftredend bestuurslid J.J. Heyse: “In zeventien jaar heb ik veel zien veranderen bij de Vereniging. Ik heb mijn taken met veel plezier gedaan en heb alle vertrouwen in het huidige bestuur, dat nog professioneler is dan in het verleden”

De Commissie Kennismakingsge-sprekken heet inmiddels kortweg Commissie Kennismaking. Deze commissie blijft overigens wél de gesprekken voeren met potentiële Vrienden om de harmonieuze woonomgeving te waarborgen, die Pro Senectute haar cliënten wil bieden. De Commissies van Aanbeveling zijn destijds opgericht omdat het bestuur bang was dat het lokale netwerk te klein zou worden door het samengaan van de verschil-lende huizen in Stichting Pro Senectute (2001). In de huidige bestuurlijke context spelen binnen Pro Senectute inmiddels vele partijen en wettelijke medezeggen-schapsorganen een rol. Het bestuur heeft daarom besloten om de

Commissies van Aanbeveling op te heffen. Het bestuur bedankte de aanwezige leden tijdens de verga-dering voor hun inzet en betrokken-heid bij Pro Senectute.

BestuursmutatiesJaarlijks wordt het rooster van aftreden geagendeerd. Al in 2009 stond bestuurslid de heer Jaap Heyse genoteerd om af te treden wegens het bereiken van de statutaire leeftijdsgrens. Op ver-zoek van het bestuur en met instemming van de Algemene Ledenvergadering, is hij toen echter nog een jaar aangebleven. Nu in de heer Johan Vijverberg een geschikte opvolger is gevonden, neemt Jaap Heyse afscheid. Bestuursvoorzitter Jan Holsboer

sprak lovende woorden over de inzet van Jaap Heyse en over zijn kennis van zaken. Jaap Heyse was betrokken bij de ontwikkeling van de verpleegunit in Oranjestein en vanwege zijn vastgoedervaring heeft hij veel kunnen betekenen voor Pro Senectute.

De heer Paul Dirks, architect, stopt eveneens na ruim tien jaar met een actieve functie als lid van de Raad van Toezicht bij Pro Senectute. De afstand vanuit zijn huidige woon-plaats in het Zeeuwse naar de vergaderingen in het Westen is voor hem te bezwaarlijk. Gelukkig blijft Paul Dirks beschikbaar als architectadviseur en daar zal Pro Senectute dankbaar gebruik van maken.

13zomer 2010 PROZA

Hier portretteren de bewoners een medebewoner onder begeleiding van een kunste-

naar. Bij dit intensieve project van tien weken achter elkaar, één dag in de week, leren de bewoners elkaar beter kennen. Mevrouw D.C.A. De Jong-Stoffels laat zich met alle plezier vastleggen door de heer J.K. Kerdijk, haar buurman.

Vroeger was de heer Kerdijk een fervent fotograaf met een uitge-sproken voorkeur voor zwart-wit-foto’s. Kleur vindt hij op het randje van kitsch. De heer Kerdijk maakte tijdens zijn vele reizen prachtige foto’s en hij legde ook zijn vrouw en kinderen vast op de gevoelige plaat. Tegenwoordig willen zijn vingers niet meer zo. Toch luistert hij enthousiast naar de tips van de kunstenaar en heeft hij er plezier in om buiten op het terras ook nog een aantal foto’s te schieten. Mevrouw De Jong is een geduldig model. Ze denkt bovendien volop mee over wat een goede pose zou kunnen zijn.

Oranjestein in de ban van fotografieDichter en beeldend kunstenaar Hein Walter is de initia-tiefnemer van het kunstproject ‘Ouderen in perspectief’. Oranjestein is een van de twaalf verzorgingshuizen waar dit project plaatsvindt.

14 PROZA zomer 2010

Initiator Hein Walter, niet alleen een bron van kennis, maar ook van enthousiasme

De tien deelnemers – vijf fotografen en vijf modellen – gebruiken na de fotosessie gezamenlijk met de begeleidende kunstenaars de lunch. Na afloop worden de gemaakte foto’s van die dag op een groot scherm getoond. Kritisch selecteren de deelnemers vervol-gens de foto’s die goed genoeg zijn om in de collage te worden opgenomen.

Initiator Hein Walter is ervan overtuigd dat de vrije geesten van kunstenaars goed zijn voor de maatschappij, vandaar zijn geloof in dit project. Gelukkig dacht ook de ANBO er zo over. Zonder sub-sidie had het project niet van de grond kunnen komen. Opmerkelijk vindt de initiator dat de bewoners van Oranjestein breed geïnteres-seerd zijn en interessante levens-verhalen kunnen vertellen. Dit maakt het leggen van contacten erg gemakkelijk en levert bijzon-dere gesprekken op.

Op zaterdag 20 maart vond in heel Nederland de Open Dag van de Zorg plaats. Ook Pro Senectute stelde haar locaties open en mocht circa 350 bezoekers ontvangen. Daaronder waren niet alleen toekomstige bewoners, maar ook potentiële medewerkers en vrijwilligers.

Een groot aantal Vrienden van Pro Senectute maakte van de mogelijk-heid gebruik om een kijkje te nemen bij een zorglocatie in de buurt. Ook de woonlocaties werden volop bezocht. Sommige gastvrije bewoners boden de bezoekers zelfs de mogelijkheid om even binnen te kijken!

De Open Dag van de Zorg bleek voor velen het ideale moment om vragen te stellen over Pro Senectute en haar woonvormen: van de indicatiestelling tot de wachtlijst tot de mogelijkheden voor extra dienstverlening. Gezien het belang dat onze organisatie hecht aan de gelijkgestemdheid qua leefstijl van bewoners, is ook het kennisma-kingsgesprek veelvuldig onder de aandacht gebracht.

Volgend jaar gaan onze deuren wederom open, en wel op 19 maart. Op de locaties Spaar en Hout, en Oranjepark zijn de bouwwerkzaam-heden dan inmiddels achter de rug. Zo kunnen de bezoekers ook hier een goede indruk krijgen van de nieuwe restaurants en sfeer.

Open Dag van de Zorg trok veel belangstelling

15zomer 2010 PROZA

Met de bouw van een ontmoetingsruimte en zes nieuwe appartementen op

de begane grond, gaat Hoog Langen een nieuwe fase in. Sinds eind 2003 biedt deze woonlocatie in Lochem prachtige huurapparte-menten in een mooie landelijke omgeving. Het wachten is nog op de vergunning van de gemeente, maar als het groene licht gegeven is, gaat de aannemer deze zomer van start.

OntmoetingsruimteDe begane grond deed voorheen dienst als restaurant en wordt straks omgebouwd tot een sfeer-volle ontmoetingsruimte waar onder meer de maaltijd gezamen-lijk kan worden genoten. In nauw

Nieuwe fase woonlocatie Hoog Langen

overleg met de huidige bewoners is voor deze inrichting gekozen, waarin onder andere een ruime zithoek is met een mooie haard. Het complex ligt aan de rand van de bebouwde kom en vanuit de appartementen is een prachtig uitzicht over het groene landschap. Direct na de verbouwing wordt de tuin rondom het complex opnieuw aangelegd met aan de voorzijde een ruim terras.

Huurprijzen en dienstverleningOp de begane grond komen zes nieuwe, wat kleinere appartemen-ten. Deze woningen hebben een gemiddelde oppervlakte van 80m², en liggen qua huurprijs rond €1000,- per maand.

De bestaande appartementen bieden een woonruimte van 143m² tot maar liefst 213m², en variëren in huurprijs van € 1.560,- tot € 2.343,-. Daarnaast bedragen de servicekos-ten € 225,- per maand voor onder-houd van het gebouw. De service en dienstverlening van Pro Senec-tute bedraagt € 75,- per maand inclusief adequate opvolging van de persoonsalarmering en bemid-deling bij persoonlijke zorg- en dienstverlening. Na een eventuele

ziekenhuisopname is de mogelijk-heid om tijdelijk te herstellen in zorglocatie Tusselerhof.

WelkomWie eens rustig wil kijken in Hoog Langen, is van harte welkom. Op de begane grond wordt de rest van dit jaar hard gewerkt maar de overige beschikbare appartemen-ten zijn prima te bezichtigen.

Bezoekers kunnen een afspraak maken met Beltman Makelaars in Lochem, telefoon 0573 432 432, e-mail info@beltman.nl en website www.beltman.nl.

Voor specifieke vragen kan contact worden opgenomen met Marie-José Hoogveld, manager Wonen, Welzijn en Zorg. Zij is te bereiken via zorglocatie Tusselerhof, telefoon 0573 256 231.

Bewoners enthousiast over tijdelijke ontmoetingsruimte

16 PROZA zomer 2010