Programma BoerenNatuurdag – Samen sterk! 6-3-2020

9:00 DEUREN OPEN – KOFFIE EN KOEK 10:00 – 10:45: OPENING BOERENNATUURDAG

Biodiversiteit staat onder druk. Wat is er voor nodig om dit te veranderen?

Vraaggesprek met Ingrid Visseren-Ramakers, hoogleraar aan Radboud Universiteit

Nijmegen en Alex Datema, voorzitter BoerenNatuur.

11:00 – 11:40: WORKSHOPRONDE 1

Herziening GLB, welke kansen biedt het? - Arie van der Greft (LNV/programma

Herziening GLB) en Ad Tabak (LNV/programma GLB-NSP)

Er is een nieuwe periode GLB (2023-2027) op

komst. Alle lidstaten moeten een nationaal

strategisch plan (NSP) opstellen. Welke kansen

biedt dit voor Nederland? Hoe kunnen we

binnen de Europese kaders een nationaal plan

maken dat bijdraagt aan een vitale en

concurrerende landbouwsector én de

ontwikkeling richting een klimaatvriendelijke kringlooplandbouw ondersteunt? Hoe

ziet het proces van besluitvorming er uit, waar staan we in de ontwikkeling van het

NSP, welke nieuwe instrumenten en financiële middelen komen beschikbaar, welke

kansen liggen er voor BoerenNatuur en het stelsel van collectieven?

Type: Presentatie & discussie

Hoe en waarom boeren vlinders vangen - Jurriën van Deijk (De Vlinderstichting),

Sjoerd Pietersen (LTO Noord) & Carleen Weebers (BoerenNatuur)

Naar aanleiding van de insectensterfte hebben

LTO, BoerenNatuur en De Vlinderstichting in 2019

een pilot uitgevoerd om de dag- en

nachtvlinderstand in het agrarisch gebied in beeld

te brengen. 21 boeren hebben zelf metingen

verricht. Het nemen van maatregelen voor natuur-

en landschap lijkt zelfs al na een jaar verschil te

maken. Deze pilot wordt de komende drie jaar uitgebreid naar 100 boeren. Tijdens de

workshop worden de resultaten gedeeld.

Type: Presentatie

Praktische maatregelen voor een natuurinclusieve akkerbouw - Boki Luske (Louis Bolk

Instituut) & Jan Rombouts (Biodynamisch pluimveehouder)

Binnen de akkerbouw zijn er allerlei manieren om

biodiversiteit te bevorderen. Natuurinclusief werken vraagt

om maatregelen die op verschillende schaalniveaus ingepast

worden op het bedrijf. Als praktisch voorbeeld gaan we dieper

in op het toepassen van mengteelten van peulvruchten en

granen.

Type: Presentatie & praktische workshop

Effectieve en praktische communicatie met de boer - Dik Veefkind (AgroCoach)

Boeren staan steeds meer onder druk. Dat kan uitdagende

situaties opleveren in de gesprekken die je als erfbetreder

met hen voert. Emoties en frustraties kunnen soms naar

boven komen en de richting en het resultaat van je gesprek

gaan bepalen. Tijdens deze workshop gaan we in op hoe je

betrokken kunt blijven en tegelijkertijd je professionele

taken kunt uitvoeren. We onderzoeken hoe om te gaan met

emoties en weerstand en op welke wijze je invulling kunt

geven aan jouw rol.

Type: Praktisch

Verder praten over de landbouwtransitie - Alex Datema (BoerenNatuur) & Ingrid

Visseren-Hamakers (Radbouduniversiteit Nijmegen)

Tijdens de opening van de BoerenNatuurdag gaan Alex en Ingrid met elkaar in

gesprek over de transitie die we als samenleving moeten maken om te voorkomen

dat 1 miljoen planten- en diersoorten uitsterven. Er is veel te zeggen over dit

onderwerp, daarom word je uitgenodigd om in een kleine groep met hen verder te

praten. Welke rol kunnen BoerenNatuur en de collectieven spelen in deze transitie in

Nederland?

Type: Discussie

Veronkruiding op akkers: hoe ga je het tegen? - Monique Mellema (ANOG)

In 1999 werd in Groningen, als eerst provincie

agrarisch natuurbeheer op akkerland afgesloten. Er is

de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan op het

gebied van mengsels en maaibeleid. En zijn er

verschillende beheerpakketten ontstaan voor

akkervogels. Eén van de problemen waar de ANOG

tegen aan loopt is de veronkruiding die ontstaat

zowel bij het inzaaien als na jaren lang agrarisch

natuurbeheer op dezelfde plek. Dit jaar wordt er extra geëxperimenteerd om

veronkruiding tegen te gaan. Hebben andere collectieven hier al ervaring mee?

Type: Presentatie met een discussie

Puntensystemen open grasland in het nieuwe GLB - Walter Menkveld, Evie van der

Velde, Willemien Geertsema (Water, Land en Dijken & Noardlike Fryske Wâlden &

BoerenNatuur)

In het nieuwe GLB wordt aan alle boeren gevraagd

maatregelen te nemen voor bodem, water, klimaat,

natuur en landschap. Misschien via een

puntensysteem. Met een puntensysteem hebben

boeren meer vrijheid om te kiezen hoe zij bijdragen

aan de doelen. En hoe meer je doet, hoe hoger de

beloning. Hoe dat zou kunnen werken, de rol van

collectieven hierin en wat de mogelijke obstakels zijn,

bespreken we in deze workshop, waarbij de ervaringen van twee GLB pilots ons op

weg helpen.

Type: Discussie

Investeren in Veen loont! - Monique Plantinga, Landelijk projectleider Regionale

Koolstofbanken namens de Natuur- en Milieufederaties

Veenweiden veroorzaken jaarlijks circa 4 procent van de CO2-uitstoot in Nederland.

Reductie is mogelijk door grondwaterpeilverhoging. Hiervoor is een methodiek

vastgesteld: Valuta voor Veen. Toepassing leidt tot uitgifte van verhandelbare

koolstofcertificaten op de vrijwillige nationale koolstofmarkt. Naast inkomsten voor

de grondeigenaar en een bijdrage aan de klimaatdoelen zijn er baten als het

tegengaan van bodemdaling, bijdragen aan herstel van biodiversiteit en behoud van

cultuurhistorisch veenweidegebied. Door de Natuur- en Milieufederaties is een

project opgezet van waaruit de methodiek wordt toegepast in 5 provincies en

regionale koolstofbanken worden opgericht.

Type: Presentatie

11:50 – 12:30: WORKSHOPRONDE 2

Het ANLb nu en straks: hoe werkt het, en wat zou in het toekomstig GLB beter

moeten? - Aard Mulders (Ministerie van LNV) & Froukje Boonstra (Wageningen

Environmental Research)

Op welke punten kan het ANLb versterkt worden:

leermomenten uit het heden, met als doel een

versterkt ANLb in het toekomstig GLB. Het doel is

om met de deelnemers in discussie te gaan over

wat verbeterd kan worden. Froukje Boonstra voert

deze discussie met het oog op de Evaluatie van

het ANLb, die net van start is gegaan en wordt

uitgevoerd in opdracht van LNV en Provincies.

Aard Mulders trekt het vormgeven van een groenblauwe architectuur voor het

toekomstig GLB. De doelstelling is een open discussie over ervaringen met het ANLb

en verwachtingen voor de toekomst. De workshop geeft daarnaast inzicht in wat er

mogelijk is in het toekomstig GLB en wat er wordt geëvalueerd. Niet alles wat in de

workshop besproken wordt, zal meegenomen kunnen worden in de evaluatie en/of

het toekomstige ANLb.

Type: Discussie

Puntensystemen open akker in het nieuwe GLB - Theo Hoogendoorn & Wim

Stegeman (Flevolands Agrarisch Collectief)

Het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid zal

op een aantal fronten duidelijk anders zijn en nadruk

leggen op regionale vergroening. Binnen de pilot

Akkerbelt is een puntensysteem ontwikkeld die een

gebiedsgerichte invulling geeft aan het beleid.

Tijdens deze interactieve workshop ga je zelf aan de

slag met het nieuwe GLB. Welke maatregelen voert

een boer nu al uit, wat moet hij/zij straks extra doen en is dit voldoende om in

aanmerking te komen voor de vergroeningspremie? Praat en denk mee!

Type: Praktische workshop

Na de Brexit: agrarisch natuur- en landschapsbeheer in Engeland - Jeremy Franks

(Newcastle University) & Judith Westerink (WUR)

De Brexit heeft grote gevolgen voor boeren in

Engeland. Niet meer gebonden aan het GLB kiest

Engeland voor een ander systeem voor betalingen aan

boeren met uiteindelijk geen basispremie meer: alleen

nog ANLb. Een inspirerende workshop voor wie graag

nadenkt over mogelijkheden voor vernieuwing en

verbreding van het Nederlandse ANLb. Met onder

meer aandacht voor resultaatsbetalingen en betalingen

voor ecosysteemdiensten.

Los van het GLB: hoe geef je vorm aan betalingen aan boeren?

Type: Interactieve presentatie (Engels, met vertaling door Judith Westerink)

Biodiversiteitsmonitor en PlanetProof - Carleen Weebers, Lisa Deijl & Jacomijn

Pluimers (BoerenNatuur & WNF)

Voor DZK en PlanetProof leveren de collectieven KPI’s op

basis van de natuur- en landschapsdata voor ANLb- en niet-

ANLb deelnemers. Opdat deelnemers voor hun inzet voor

natuur- en landschap beloond kunnen worden door hun

zuivelbedrijf of bijvoorbeeld de Rabobank. Deze twee KPI’s:

de KPI Kruidenrijk grasland en de KPI Natuur & Landschap

maken onderdeel uit van de Biodiversiteitsmonitor

melkveehouderij. In deze workshop vertellen we je over de

stand van zaken en mogelijke ontwikkelingen.

Type: Presentatie & discussie

In gesprek met de voorzitter - Alex Datema (BoerenNatuur)

BoerenNatuur is de koepelorganisatie van de 40 collectieven

die het agrarisch natuurbeheer organiseren en uitvoeren. Een

van de taken van BoerenNatuur is de belangenbehartiging

namens de collectieven. Dit richt zich met name op het

functioneren van het stelsel ANLb maar we richten ons ook op

de toekomst, het nieuwe GLB. Daarnaast zetten we ons in

voor een natuur inclusieve landbouw. Dit is een breed thema

wat betekent dat we ons hier ook breed voor inzetten. In deze

workshop kun je direct in gesprek met Alex Datema over hoe BoerenNatuur invulling

geeft aan de belangenbehartiging.

Type: Discussie

Social media effectief gebruiken. Hoe dan? - Rob Janmaat en Inge Reijnen

(Communicatiebureau De Lynx)

"Ik zet toch niet online hoeveel vogels ik heb geteld?"

Nou, dat kan dus best. Jouw werk is namelijk interessant

voor anderen. Wil jij graag jouw belevenissen op social

media delen, maar weet je niet goed hoe? Dan is deze

workshop iets voor jou. We staan stil bij vragen als: wie

wil je bereiken en waarom? Welke onderwerpen zijn het

waard om een bericht van te maken? En hoe zorg ik dat ik

dit goed doe? Na afloop ben je in staat om social media effectiever in te zetten.

Type: Praktische workshop

Wat kan je met Deltaplan Agrarisch Waterbeheer in de akkerbouw - Wouter

Rozendaal (Aequator) & Marjon Schultinga (ANOG)

Binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer werkt de

landbouwsector aan wateropgaven in agrarische

gebieden en aan een economisch sterke en duurzame

landbouw. Dit jaar worden de uitvoeringsplannen

gemaakt waarmee vanuit de landbouw invulling

gegeven wordt aan de Kader Richtlijn Water.

Collectieven kunnen hier een belangrijke bijdrage in

leveren. ANOG is in 2018 gestart samen met boeren met insectenmonitoring, gebruik

van de app Sken je sloot en het proeven voor onkruidbeheersing onder begeleiding

van deskundigen. Het project is een plus op de bufferstroken vanuit ANLb Water.

Type: Presentatie

12:30 – 13:50: PAUZE – LUNCH – INFOMARKT; VERSCHILLENDE COLLECTIEVEN DELEN INFO EN KENNIS VAN PROJECTEN. OOK AANWEZIG: BIODIVERS, COUNTUS, DRONEEXPERT, BOERBURGERDIALOOG, KONINKLIJKE NEDERLANDSE JAGERSVERENIGING, HET ZEEUWSE LANDSCHAP - PARTRIGE PROJECT, UITGEVERIJ JAN VAN ARKEL, AGROCOACH EN SOLARFENCE

14:00 – 14:40: WORKSHOPRONDE 3

Resultaten 'collectieven voorbereid op de toekomst' - Lyda Dik, Annemarie Olieman,

Anneke van der Linde, Judith Westerink (WUR)

Tijdens deze workshop wordt inzicht gegeven hoe de

collectieven er voor staan op basis van het onderzoek

dat afgelopen jaar is gehouden onder de collectieven.

Daarna gaan we in groepen aan de gang om met

elkaar één van de leerpunten te bespreken en te

bedenken hoe dat kan worden opgepakt in je eigen

collectief en wat je daarvoor nodig hebt van anderen

en/of BoerenNatuur.

Type: Presentatie & praktische workshop

Wat strokenteelt oplevert voor boeren en biodiversiteit - Chris Vreugdenhil (Stichting

Het Zeeuws Landschap) & Fogelina Cuperus (WUR)

In ons landschap is veel kleinschaligheid verloren

gegaan om de landbouw efficiënter te maken, maar

wat nou als je die kleinschaligheid weer op een

efficiënte manier kunt terugbrengen en benutten.

Want zowel boerenlandvogels als (nuttige) insecten

reageren sterk op het terugbrengen van

kleinschaligheid. Chris en Fogelina nemen je mee in

zowel de ecologische als agro-economische kansen die strokenteelt te bieden heeft.

Type: Presentatie en discussie/vragen

Optimalisatieplan: hoe breng je het in uitvoering? - Jelle Faber (namens

BoerenNatuur) & Dave Dirks (collectief Hollandse Venen)

In 2018 en 2019 zijn er door de collectieven optimalisatieplannen opgesteld. De

resultaten van alle plannen zijn samengevat en zullen landelijk geagendeerd worden.

Elk collectief wil met zijn optimalisatieplan aan de slag. Hoe doe je dat? Wat zijn

kansen en knelpunten? Welke vragen leven er? Wat kan je aangrijpen om in het veld

aan de slag te gaan? In deze workshop gaan we daarmee aan de slag.

Type: Praktische workshop

Wat een NIL coach kan doen voor veehouders - Meeuwis Millenaar

(ondernemerscoach) & Joost van Casteren (melkveehouder met boerderijwinkel)

Jij bent enthousiast om om te schakelen naar een

natuurinclusieve landbouw. Je gaat in gesprek met

een ondernemerscoach, samen werk je een

eenvoudig plan uit wat tevens je aanvraag wordt. Na

goedkeuring krijg je € 10.000,-- voor het maken van

een businessplan. Als daar uit blijkt dat voor het plan

extra grond nodig is help de provincie Noord-

Brabant met extra grond.

Type: Presentatie met ruimte voor vragen

Beheer en financiering van cultuurhistorie op boerenland - Edwin Raap & Iepie

Roorde (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Boeren zijn de belangrijkste beheerder van ons

landschap. Tegelijkertijd staat het landschap onder

druk door voortgaande schaalvergroting. Hoe de

balans te vinden tussen een economisch rendabele

manier van boeren in een landschap waar iedereen

zich thuis voelt. De workshop richt zich op het beheer

en financiering van cultuurhistorische waarden van

het landschap. Speciale aandacht is er voor

archeologie: hoe om te gaan met archeologische rijksmonumenten. Dit naar

aanleiding van het Programma Instandhouding Archeologische Rijksmonumenten

van de RCE.

Type: Presentatie met aanvullende discussie

Besparen op BTW en VPB! - Hans Maathuis (ANB West-Brabant)

Veel collectieven hebben vragen over hoe om te gaan met de

verplichtingen en mogelijkheden om tot correcte aangiftes te

komen. Maar hoe zorg je dat je om het op zijn Zeeuws te

zeggen “geen cent te veel” afdraagt. In een praktische

interactieve webshop gaan we samen kijken naar de

verplichtingen, maar vooral naar de mogelijkheden die passen

bij jouw collectief.

Type: Interactieve workshop

Hoe motiveer je je deelnemers? - Harm Kossen (Natuurrijk Limburg) & Rena

Barghusen (Leibniz Centre for Agricultural Landscape Research)

Gemotiveerde deelnemers zijn belangrijk voor het

succes van de collectieven. Motivatie helpt bij

beheermaatregelen goed uitvoeren, en deelname aan

de sociale structuren van de collectieven. Er zijn

verschillende motivaties voor deelname, bijvoorbeeld

vanuit economische of ecologische belangen. We

willen in deze workshop bespreken welke verschillende

motivaties deelnemers hebben. Vandaaruit willen we

met jullie bekijken welke strategieën er bestaan bij de verschillende typen motivaties

om samen met deelnemers het beste resultaat te halen in het agrarisch

natuurbeheer.

Type: Discussie

Bijenapp voor Boeren én Burgers : Bij er Bij! - Laura Milatz (ANOG) & José de Boer

(melkveehouder)

Wist je dat bijen en vlooienbanden geen goede combinatie

zijn?! Ze gaan er zelfs aan dood. Je kan veel meer doen

voor de bij dan je denkt!

In de bijenapp staan bijvriendelijke alternatieven en veel

bijvriendelijke maatregelen die iedereen kan nemen (in tuin,

balkon, erf en landbouwbedrijf).

Wat je doet voor de bij kun je laten zien in de app. Je

plaatst een foto met omschrijving. Zo informeren en

stimuleren de gebruikers elkaar.

Tijdens de workshop demonstreren we de app, laten we zien wat je op een

melkveehouderij kunnen doen voor de bij en testen we uw kennis.

Wees erbij!

Type: Presentatie en praktische workshop

14:50 – 15:30: WORKSHOPRONDE 4

Kruidenrijk grasland in de praktijk - Anne Jansma (Hogeschool van Hall Larenstein) en

Evie van der Velde (Noardlike Fryske Wâlden)

Kruidenrijk grasland staat volop in de belangstelling. Het

biedt voordelen voor het melkveebedrijf en de

biodiversiteit, maar hoe benut je deze. Binnen het

project Koeien en Kruiden hebben we samen met de

collectieven in Friesland kennis en ervaring opgedaan.

Gedurende de presentatie zullen we ingaan op de

kansen en knelpunten voor boer en biodiversiteit, en

waar je op moet letten als je aan de slag wilt met kruidenrijk grasland.

Type: Presentatie

Join the club! - Wout van Vulpen en Corrie Terpstra (Noardlike Fryske Walden en

Agrarisch Collectief Waadrâne)

Wie is eigenlijk lid van het collectief? Kan iedereen zomaar

lid worden van het collectief? En hoe regel je dan de

zeggenschap en contributie. Uitleg lidmaatschap Noardlike

Fryske Walden en lidmaatschap Agrarisch Collectief

Waadrâne. Daarna onderlinge discussie aan de hand van

een aantal stellingen

Type: Discussie

Beheermonitoring van vogels in leefgebied Open Akker - Erik Kleyheeg (SOVON) &

Sanne Heijting (ANOG)

Om de doelstellingen van het ANLb te realiseren, moet

het beheer zo effectief mogelijk worden opgezet.

Beheermonitoring is daarbij een essentieel hulpmiddel.

Tijdens het eerste deel van de workshop worden de

resultaten gepresenteerd van gestandaardiseerde

beheermonitoring van akkervogels in het werkgebied van

de Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen (ANOG)

sinds 2017. In het tweede deel gaan we verkennen hoe het uitwisselen van de

resultaten van beheermonitoring tussen collectieven kan helpen om het beheer

verder te optimaliseren.

Type: Presentatie & discussie

Hoe houden we voldoende vrijwilligers in de toekomst? - Harm Blanken (Bureau ZET)

In Boerennatuur zijn veel groene vrijwilligers actief. Er

treedt vergrijzing op en het aantal neemt soms af, maar

onderzoek laat zien dat veel, ook jonge mensen actief

willen worden in de natuur. Groene

vrijwilligersorganisaties werken op provinciaal niveau

samen om werving, facilitering (bv ARBO en

verzekeringen) en opleiding te verbeteren, maar er

wordt niet vaak de verbinding gelegd met agrarisch natuurbeheer.

Type: Presentatie

Particuliere belegger zoekt NIL-boer – Henk Jan Soede & Henk van t Land

(Bestuursleden BoerenNatuur)

Er zijn tal van initiatieven van BUITEN de Landbouw om

LB-grond te verwerven en in pacht uit te geven aan

Landbouwers die ‘niet-gangbaar-boeren’: Natuur

Inclusief (NIL), Biologisch, ecologisch, etc. Het Bestuur

van BN is benaderd met de vraag of er belangstelling is

om mee te werken aan het initiatief van een

vermogensbeheerder om geld te steken in LB-grond

t.b.v. Natuur-Inclusieve-Landbouw. Hoe kijken ‘wij’ hier tegen aan, welke

initiatieven/ervaringen zijn er al?

Type: Informatie ophalen-/delen en meningsvorming

----------------------------------------------------------------------------------------------

Beheerevaluaties: TBO en collectief leren van elkaar Tim van den Broek (ecoloog

Natuurmonumenten) & Harm Kossen (Natuurrijk Limburg)

Hoe evalueer je doelen van je beheer?

Natuurmonumenten beheert honderden

natuurgebieden, die allemaal periodiek geëvalueerd

worden tijdens een zogenaamde Kwaliteitstoets.

Tijdens een dergelijke toets buigt een toetsteam zich

over de resultaten die de afgelopen jaren gehaald zijn

(flora en fauna) in relatie tot het uitgevoerde beheer.

Zo’n toetsteam bestaat niet alleen uit boswachters, beheerders en ecologen, maar

ook uit externen en pachters. Een inspirerende dag, samen in het veld. Welke lessen

heeft Natuurmonumenten geleerd en welke aanknopingspunten biedt dit voor

monitoring en evaluatie bij de Collectieven?

Type: Presentatie met aansluitend discussie

Bijen in de Boomgaard en Natuurinclusief Betuws Boeren - Henri Holster (De

Coöperatieve Betuwse Fruitmotor), Bert Snel (ANV Lingestreek en Collectief

Rivierenland) en Henk van Ziel (collectief Rivierenland)

De Betuwe is vermaard om haar fruitteelt en bloesem.

Toch is bloei in het (agrarische) landschap beperkt en de

wilde bij heeft het zwaar. De Fruitmotor werkt met haar

telers en de WUR aan herstel van biodiversiteit. Het

Werkboek “Bijen in de Boomgaard” geeft praktische tips.

Maar hoe maken we het Rivierenlandschap biodiverser?

ANV Lingestreek en De Fruitmotor gaan in het project Natuurinclusief Betuws Boeren

verkennen hoe meer biodiversiteit in te zetten voor een duurzame bedrijfsvoering.

Dit doen we met 24 boeren uit de sectoren boomteelt, akkerbouw, melkveehouderij

en fruitteelt. Het wordt pas inclusief als de boer er iets aan heeft en de waardering

hersteld is.

Type: Korte presentatie en workshop

Aan de slag met (s)ken je sloot - Michiel Wilhelm (Adviesbureau TAUW)

Agrarische collectieven in Utrecht, Noord Holland en

Groningen werken met (S)ken je sloot. Om te kijken of

Blauwe Diensten effect hebben, meten de boeren onder

die noemer zelf hoeveel (water)planten er in hun sloot

groeien met een makkelijke app. De boeren zien op die

manier of het vernieuwde beheer ook schoner en

gezonder water en/of een hogere biodiversiteit oplevert. Michiel (ecoloog bij

adviesbureau TAUW) verkent graag met u de mogelijkheden van deze vorm van

Citizen Science voor uw situatie.

Type: interactieve presentatie

15:30 – 17:00: BORREL