In dit onderzoek is onderzocht wat er vanuit het Jan van Brabant college nodig is voor havo en vwo mentoren om een beter en uniformer profiel- en studiekeuzetraject uit te voeren aan hun leerlingen. Het onderzoek heeft plaatsgevonden onder de decaan, de afdelingsleider van de havo en mentoren van havo en vwo vanaf leerjaar 3, het jaar wanneer leerlingen aan de slag gaan met studiekeuze.

1

2

Samen met mijn praktijkbegeleider ben ik in gesprek gegaan over een complex hrm-probleem binnen het Jan van Brabant College. Leerlingen van havo/vwo staan gedurende de tijd dat ze op school zitten meerdere malen voor belangrijke vervolgkeuzes. Het is de bedoeling dat de mentor de leerlingen tijdens de les begeleidt met hun profiel- en studiekeuze. Elke mentor op het Jan van Brabant College pakt dit anders op en mag zelf invulling geven aan zijn les. Op dit moment zit er geen duidelijke lijn in de mentorlessen. De decaan draagt wel dingen aan maar de mentor mag zelf bepalen of hij dit gebruikt in zijn mentorles. Elke mentor is vrij in hoe hij zijn les invulling geeft. Uitgaande hiervan was een aanname van Mart dat er te weinig aandacht is voor profiel- en studiekeuze op het Jan van Brabant College. In dit onderzoek is onderzocht of dit ook echt daadwerkelijk het geval is en vanuit deze beginsituatie (IST) ben ik mijn onderzoek begonnen. Verder is er geen uniform profiel- en studiekeuzetraject en het mentoraat heeft te weinig gewicht/aanzien bij zowel de mentoren als de leerlingen.

3

Het doel van het onderzoek is voor de leerlingen een beter uniform studiekeuzetraject te kunnen aanbieden. Op dit moment heeft de mentorles geen verplichtend karakter en mentoren mogen dit zelf invullen. Het doel is om te kijken of er een bepaald systeem zou kunnen worden ingezet om een uniform profiel- en studiekeuzetraject in te zetten. Een ander doel is om te kijken hoe de mentoren tegen hun mentorlessen aankijken en of er behoefte is aan een verandering hierin.

4

5

6

Ik heb gekozen voor zowel kwalitatief als kwantitatief omdat ik van alle mentoren van havo en vwo wil weten wat ze van het huidige programma van de mentorles vinden. Daarna heb ik ook verdiepende interviews met de mentoren, afdelingsleider en de decaan afgenomen om verder te onderzoeken wat er nu precies nodig is om een uniform profiel- en studiekeuzetraject te kunnen realiseren.

7

In het conceptueel wordt op een beeldende manier weergegeven wat ik ga onderzoeken. Hier is gekozen om te beginnen vanuit een IST-situatie en te werken naar een SOLL-situatie. De IST is in dit onderzoek: te weinig aandacht voor studiekeuzebegeleiding. Daarbij wordt er gekeken naar de meningen van verschillende partijen, de invulling van de huidige mentorlessen en hoe de huidige studiekeuzebegeleiding eruitziet. Kernbegrippen die belangrijk zijn bij het onderzoek staan in het midden beschreven en komen in het onderzoek veel terug. Aan de linkerzijde is te zien welke factoren er invloed hebben op een verandering omdat de SOLL-situatie een verandering wil doorvoeren worden deze in acht genomen. Aan de rechterzijde staan de actoren die van invloed zijn op de loopbaanontwikkeling van leerlingen.

8

Als leerlingen al enigszins weten welke richting ze op willen later, komen ze na het maken van hun profielkeuze niet meer voor grote verassingen te staan. Het zou natuurlijk erg vervelend zijn als een leerling graag een opleiding wil gaan doen maar dit niet kan omdat hij een bepaald vak dat hij nodig heeft voor de opleiding niet in zijn profiel heeft zitten Het is dus van belang dat leerlingen zich op school gesteund voelen en dat zij ervaren dat er tijdens de lessen aandacht besteedt wordt aan studiekeuze. LOB helpt leerlingen bij het maken van beter onderbouwde keuzes. Uit de theorie is gebleken dat LOB wordt gezien als iets ‘wat ook al moet’ en waar over het algemeen te weinig aandacht aan wordt besteedt.

9

Het is onderzocht en ook bewezen dat de hersenen bij leerlingen tussen de 13 en 18 jaar nog niet volledig ontwikkelt is. Vooral het omgaan met emoties, omgaan met risico’s, betrokkenheid zijn zaken die tussen deze leeftijd nog niet volledig zijn ontwikkelt. De hersenen ondergaan nog veel veranderingen en dan vooral in de prefrontale cortex. De prefrontale cortex is het gedeelte dat geassocieerd wordt met plannen, problemen kunnen oplossen en zaken die daar mee te maken hebben. Het gevolg hiervan is dat jongeren nog niet goed in staat zijn consequenties te overzien van keuzes die ze nu maken voor de toekomst. En dat terwijl ze in deze periode veel keuzes moeten maken die betrekking hebben op hun toekomst.

10

Deze persoonlijke begeleiding heeft pas meerwaarde voor jongeren als er naar meer wordt gekeken dan alleen hun studievoortgang. Je hebt dus een heleboel hulpmiddelen die kunnen helpen bij het maken van een goed keuze maar vooral het gesprek dat hierover wordt gevoerd is van essentiële waarde. Door erover te praten kunnen leerlingen beter de aansluiting vinden tussen de opleiding en hun persoonlijkheid. Leerlingen hebben bij hun keuze een afstemming nodig tussen de organisatie, informatie en mensen. Door middel van deze drie factoren zijn ze beter in staat een goede keuze te maken.

11

Mentoren hechten vooral waarde aan het persoonlijke contact dat ze hebben met de leerlingen en de band die ze met deze leerlingen opbouwen. Uit de enquête komt naar voren dat mentoren vaak niet goed weten wat ze nou precies kunnen doen in een les, vandaar dat er vaak gekozen wordt voor individuele gesprekjes.

12

Op dit moment is er geen huidig programma vanuit het Jan van Brabant College dat mentoren opvolgen. Elke mentor staat vrij in zijn invulling van zijn mentoruur. Zoals dat elke docent anders lesgeeft, pakt ook elke mentor het anders aan. Een volledig uniform profiel- studiekeuzetraject is daarbij onmogelijk omdat elke klas andere behoeften heeft. De aanpak die een mentor gebruikt is vaak afhankelijk van zijn klas. Niet alle mentoren hebben een structureel uur met zijn leerlingen waardoor het ook niet mogelijk is dat ze een klassikale les kunnen verzorgen. Vanuit de school is er ook geen beleid op het gebied van LOB. Mentoren besteden de meeste aandacht aan de studievoortgang van hun leerlingen, wat misschien ook logisch is omdat mentoren het op de eerste plaats natuurlijk belangrijk vinden dat hun leerling overgaat en goede cijfers haalt.

13

Op dit moment wordt er gebruik gemaakt van het instrument ‘Keuzeweb’. De decaan beheert deze site en houdt hem up-to-date. De decaan zet dit uit aan de mentoren maar dit is een vrijblijvend onderdeel.

14

Belangrijk bij het creëren van draagvlak is het laten meedenken en laten participeren van de medewerkers. De motivatie die van cruciaal belang is bij een veranderproces zal dan groter worden. De mentoren op het Jan van Brabant College ervaren zelf wellicht geen probleem omdat de mentoren zelf geen studiekeuze hoeven te maken. Omdat studiekeuzebegeleiding niet beoordeeld wordt is het een abstract gegeven waar geen resultaat uit komt. Als de leerling een goede keuze maakt is dit natuurlijk erg positief maar het ligt niet vast dat de mentor hier een bijdrage aan heeft geleverd. Vandaar dat er op dit moment geen hoge urgentie verbonden zit aan de verandering om het studiekeuzeproces in de klas aan te pakken. Iedereen doet het op zijn eigen manier en dat is ook goed, maar er is geen duidelijk richtlijn op dit moment van wat er nu precies van studiekeuzebegeleiding verwacht wordt. Het is belangrijk om mentoren het belang van een studiekeuzetraject in te laten zien, de urgentie dus om interactie te realiseren. Omdat het op dit moment nog schort aan urgentie wil het nog niet van de grond komen. In het schema hierboven is urgentie ook het beginpunt van de startsituatie. Vanuit de urgentie neemt de verandering pas vorm aan, en die is er op dit moment niet dus er is nog geen streefsituatie. Mentoren geven aan dat er wel voldoende materiaal is dat ze kunnen gebruiken maar ze weten niet welke informatie nu echt belangrijk is specifiek voor zijn/haar mentorklas.

15

De decaan faciliteert het keuzetraject en informeert en instrueert de mentoren maar geeft dus aan hier weinig zicht op te hebben of dit ook echt daadwerkelijk gebeurt. Hij is zelf van mening dat hij hier te weinig terugkoppeling op krijgt. Hij vindt ook dat daar te weinig gesprekken over zijn structureel. De decaan hoort wel eens wat hier en daar maar dat is incidenteel.

16

De verscheidenheid in resultaten heeft te maken met het feit dat er gekozen is voor havo én vwo. De studiekeuzebegeleiding in havo ziet er anders uit als die van vwo. Het is moeilijk om mentoren te vergelijken omdat het per niveau verschilt wat een mentor doet in zijn les. Een uniform studiekeuzetraject voor alle jaren is niet mogelijk, maar als ik wellicht één leerjaar en één niveau had gekozen was er misschien specifieker naar boven gekomen wat mentoren expliciet missen in het mentoraat. Het is nu meer globaal en algemener omdat alle klassen vanaf jaar 3 zijn meegenomen in het onderzoek.

17

Mijn eerste advies is dat er een structureel overleg komt tussen de decaan en mentoren. Zo creëer je meer draagvlak en betrokkenheid. De decaan kan zien waar mentoren mee bezig zijn in hun mentorles en kan ze beter informeren. Met een structureel overleg tussen mentoren krijgen ze een gezamenlijke visie en kijken ze hetzelfde aan tegen de mentorles waardoor het meer uniform kan worden.

18

Uit onderzoek is gebleken dat mentoren meer behoefte hebben aan invulling en opdrachten die ze in de mentorles kunnen uitvoeren. Een advies is dan ook dat er vanuit het Jan van Brabant College meer invulling komt voor de mentoren. Daarbij zal een instrument ontwikkeld kunnen worden op het gebied van LOB. Belangrijk bij het ontwikkelen van een instrument is dat de vrijheid van de mentoren wordt behouden en dat ze keuzemogelijkheid hebben. Mentoren willen daarbij ook specifiek weten welke informatie of opdracht belangrijk is voor zijn of haar mentorklas, een overzicht met belangrijke zaken voor dat betreffende leerjaar kan daarbij een uitkomst zijn.

19

Extrinsieke motivatie waardoor zij het belang zien van oriëntatie op profiel en studiekeuze. Net zoals dat Wiskunde of Nederlands verplicht is en wordt gecontroleerd moet dit ook gebeuren bij LOB. Leerlingen krijgen op dit moment niet het idee dat ze worden beoordeeld op wat ze maken in de mentorles dus voelen zich ook niet verplicht om het te maken en zien daardoor ook niet in dat het belangrijk is voor hun eigen toekomst. Als leerlingen het terug zien op bijvoorbeeld het rapport gaan zij er het belang meer van inzien en krijgt het meer gewicht. Er is een wet door de eerste kamer gekomen van Jet Bussemaker en dat is de wet Kwaliteit Verscheidenheid waarbij hogescholen en universiteiten steeds meer aandacht besteden aan de studiekeuze en begeleiding hierin om studiesucces te vergroten. En goede voorlichting en begeleiding wordt hierbij nog belangrijker en als school is het belangrijk hier verantwoordelijk in te nemen.

20

21

Vervolgonderzoek zal in het vervolg nodig zijn. Daarbij is het belangrijk dat er gekeken wordt naar wat de gevolgen zouden zijn als LOB ook daadwerkelijk in het curriculum komt. Mentoren hebben behoefte aan werkvormen maar welke werkvormen in de mentorles echt een meerwaarde hebben voor de leerlingen is iets wat nog tot verder onderzocht zal moeten worden. Met de komst van het leenstelsel, de aanmeldingsdatum die vervroegd is en de studiekeuzecheck is het belangrijk om te kijken hoe je leerlingen gaat voorbereiden op deze zaken.

22

23

24