Procesmatige Toetsing investeringsplannen GTS en

20 augustus 2020

Ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Procesmatige Toetsing investeringsplannen GTS en

TenneT

5© 2020 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative

(‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG en het logo zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Deze rapportage (het “Rapport") is opgesteld namens het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (“EZK”) door KPMG Advisory N.V. ("KPMG") in verband met ‘Toetsing investeringsplannen’ van TenneT Holding B.V. (“TenneT”) en Gasunie Transport Services B.V. (“GTS”).

De opdrachtbevestiging tussen EZK en KPMG gedateerd 30 juni 2020 en alle daarbij horende bijlagen bevatten specifieke afspraken omtrent de werkzaamheden die zijn uitgevoerd en (overeengekomen onderwerpen met betrekking tot) het Rapport dat is uitgebracht, alsmede wederzijdse verantwoordelijkheden, vrijwaringen en verplichtingen betreffende de opdracht en het Rapport. Het Rapport is niet opgesteld voor, en mag ook niet worden aangemerkt als zijnde geschikt voor, enig ander doeleinde. Dit Rapport is niet compleet zonder verwijzing naar, en mag uitsluitend worden gebruikt in combinatie met, de verstrekte of te verstrekken mondelinge toelichting door KPMG.

Dit Rapport is uitsluitend ten behoeve van en bestemd voor intern gebruik door EZK en mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van KPMG niet worden gebruikt voor enig ander doeleinde dan zoals overeengekomen tussen EZK en KPMG. Bij het opstellen van dit Rapport heeft KPMG vertrouwd op de juistheid en volledigheid van de informatie afkomstig uit openbare bronnen of van derden, informatie verstrekt door of namens EZK, GTS, TenneT, overige marktpartijen en/of informatie welke anderszins door KPMG is beoordeeld, zonder dat deze onafhankelijk is geverifieerd. KPMG aanvaardt geen aansprakelijkheid voor dergelijke informatie en, voor zover betrekking hebbend op door EZK, GTS, TenneT en/of door marktpartijen verstrekte informatie, is (het management van) de respectievelijke entiteit hiervoor verantwoordelijk.

De door KPMG uitgevoerde werkzaamheden behelzen geen audit of review van de in het Rapport opgenomen financiële gegevens of enige andere verstrekte informatie. KPMG benadrukt dan ook dat zij geen opinie geeft, noch enigerlei vorm van zekerheid verstrekt ten aanzien van de informatie in dit Rapport.

KPMG zal niet betrokken zijn bij besluitvorming door EZK, GTS, TenneT en/of haar management en zal op geen enkele wijze optreden namens (het management van) voorgenoemde partijen.

KPMG aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor onze werkzaamheden, voor het Rapport of voor oordelen, bevindingen, conclusies, aanbevelingen of opinies die wij gevormd hebben, anders dan jegens EZK, GTS en TenneT. KPMG aanvaardt geen aansprakelijkheid jegens enige andere partij als gevolg van verstrekking van het Rapport aan een dergelijke partij.

Belangrijke opmerkingToetsing investeringsplannen TenneT en GTS

IntroductieIntroductie

Processchetsing

Toetsing KPMG

Conclusie en Aanbevelingen



EZK heeft een verzoek ingediend voor ondersteuning bij het toetsen van de investeringsplannen van Tennet en Gasunie en het daarbij doorlopen proces

Introductie

— Het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 heeft de urgentie van een wereldwijde energietransitie onderstreept. De Nederlandse Staat heeft hiervoor ambitieuze doelen opgesteld en in de afgelopen jaren verschillende acties ondernomen waarbij er, onder andere, op een verschuiving van fossiele brandstoffen naar duurzamere energiebronnen zoals wind- en zonne-energie wordt ingezet.

— Door de ingezette energietransitie veranderen de karakteristieken van de energiemarkt zoals deze historisch gezien opereerde. Hierbij valt te denken aan karakteristieken zoals een energieproductie die onderhevig is aan sterkere fluctuaties doordat de opwekking afhankelijk is van de natuur zelf, zijnde voornamelijk wind- en zonne-energie. Ook zal de energievraag veranderen van bijvoorbeeld voornamelijk gas naar mogelijke alternatieven zoals bijvoorbeeld waterstof. Daarnaast zal, door een toenemende mate van elektrificatie van de industrie en de groeiende elektriciteitsbehoefte van huishoudens en vervoer, de vraag naar elektriciteit toenemen.

— TenneT en Gasunie (samen “Netbeheerders”) hebben in de studie ‘Energy Outlook 2050’ gesteld dat de Nederlandse energie-infrastructuur dient te worden uitgebreid en verzwaard om de energietransitie te kunnen ondersteunen. Voor deze uitbreiding en verzwaring zijn, naast de vervangingsinvesteringen, additionele investeringen nodig om het elektriciteitsnet en mogelijk ook het gastransportnet toekomstbestendig te maken.

— De investeringen worden vanaf 2020 door de Netbeheerders beschreven in een investeringsplan. Deze investeringsplannen zullen worden getoetst door de Autoriteit Consument en Markt (“ACM”) en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (“EZK”). ACM en EZK stellen voor deze twee toetsen beide een eigen toetsingskader op.

— Het streven van de toetsing door EZK is om na te gaan of de Netbeheerders in redelijkheid de ontwikkeling op de energiemarkt in voldoende mate hebben meegenomen in de investeringsplannen.

Achtergrond



Dit rapport bevat de toelichting bij de bevindingen van KPMG en de door KPMG uitgevoerde Toetsing

Introductie

― Bij het lezen van dit rapport dient rekening gehouden te worden met een aantal beperkingen, zoals hieronder opgenomen:- KPMG heeft, conform de onderzoeksvragen, geen onafhankelijke toets

uitgevoerd op de inhoud van de IP’s of de analyses die hieraan ten grondslag liggen;

- KPMG heeft geen toetsing uitgevoerd op de technische uitwerkingen en ontwikkelingen die van toepassing zijn op de IP’s;

- KPMG heeft geen cijfermatig onderzoek uitgevoerd naar de aannames of de financiële uitwerking van de IP’s;

- KPMG begrijpt van EZK dat overige aspecten die KPMG niet heeft getoetst door de ACM zijn getoetst in de onder ACM ressorterende toets; en

- KPMG geeft geen juridisch advies en treedt niet op als fiscaal adviseur.

Beperkingen

― In dit rapport is een nadere uitwerking opgenomen van de initiële bevindingen van KPMG, zoals gepresenteerd aan EZK op 23 Juli 2020, naar aanleiding van het onderzoek naar de IP’s van TenneT en GTS.

― Dit rapport volgt en is gebaseerd op de opdrachtbevestiging d.d. 30 juni 2020 en alle bijbehorende bijlagen.

― Deze rapportage omvat de conclusies van KPMG op basis van het, door EZK opgestelde, toetsingskader en mogelijke overwegingen voor EZK ter verbetering van proces tot vormgeving van de IP’s.

― Als basis voor de bevindingen heeft KPMG de investeringsplannen van de Netbeheerders aan de hand van het toetstingskader beschouwd en interviews uitgevoerd met zowel de Netbeheerders als een selectie van relevante marktpartijen. De rapportage geeft een overzicht van de partijen die geïnterviewd zijn in aanvulling van de gespreksfocus die gehanteerd is per partij (p. 15).

Leeswijzer

— De investeringsplannen (“IP” of “IP’s”) zullen individueel worden getoetst door de ACM en EZK. ACM en EZK hebben voor deze twee toetsen beiden een eigen toetsingskader opgesteld.

— KPMG is door EZK gevraagd om, op basis van het toetsingskader van EZK, een toetsing uit te voeren waaruit moet blijken of ontwikkelingen op de energiemarkt in voldoende mate zijn meegenomen.

— Deze opdracht heeft enkel betrekking op de toetsing van EZK en het daarbij behorende toetsingskader voor het investeringsplan Net op Land van TenneT en het investeringsplan van GTS. Dit betreft een toetsing van beide plannen op zowel separaat als integraal niveau.

— Het, door EZK opgestelde, toetsingskader en de daarin genoemde criteria, onderzoeksvragen en normen zijn als basis gebruikt voor onze uitgevoerde werkzaamheden.

Doel rapportage

ProcesschetsingIntroductie

Processchetsing

Toetsing KPMG




Energie oorsprong

TenneT en GTS zijn staatsdeelnemingen en verantwoordelijk voor het landelijk netbeheer van gas en elektriciteit

Processchetsing

— TenneT is een Nederlands(-Duitse) transmissienetbeheerder, welke zich bezig houdt met de elektriciteitsinfrastructuur en balanshandhaving tussen vraag en aanbod van elektriciteit. Ze zijn verantwoordelijk voor het beheer van het landelijke hoogspanningsnet.

— Het IP van TenneT staat voornamelijk in teken van het uitbreiden van de netcapaciteit en het faciliteren van verduurzaming.

— Gasunie transport services (“GTS”) is een dochteronderneming van de Gasunie. GTS is de beheerder van het landelijke Gastransportnet.

— GTS staat voor een transitie waarbij het rekening moet houden met de afbouw van de gasproductie in Groningen. Het IP staat voor een groot gedeelte in teken van het ombouwen van de huidige aardgasinfrastructuur naar een duurzame alternatieve infrastructuur.

Be

sch

rijv

ing

Be

dri

jfsi

nfo

— Manon van Beek

— Staat der Nederlanden

— 3.409 fte

— Arnhem

— Bart J. Hoevers

— Staat der Nederlanden (via Gasunie)

— N.v.t. gezien zij onder Gasunie vallen

— Groningen

Be

dri

jfsp

roce

s

Hernieuwbaar

Centrales

Import

CEO

Eigenaar

Aantal werknemers

Hoofdzetel

Groningergas

Kleine gasvelden

Import

CEO

Eigenaar

Aantal werknemers

Hoofdzetel

Infrastructuur

TenneT

Infrastructuur

GTS

Netbeheerder

Export

Consumenten

Industrie

Afnemer Netbeheerder Energie oorsprong



1 juli 202028 mei 20201 mei 2020Juni 2019

Achtergrond – Procesinteractie voor beide Partijen vanuit IP

Om een beeld te vormen van de proces-interactie tussen de Netbeheerders en marktpartijen is het belangrijk om eerst kort de tijdslijnen weer te geven die hebben geleid tot het ontwerp IP. Hierbij kunnen een aantal fases en een aantal belangrijke gebeurtenissen worden onderscheiden. Onderstaand figuur geeft hier een schematische weergave van.

— Klimaatakkoord: Op het klimaatakkoord van Parijs, ondertekend op 12 december 2015 en in werking getreden per 4 november 2016, is besloten dat men de globale uitstoot van broeikasgassen dient te reduceren. Specifiek houdt dit in dat men tegen 2030 de CO2 uitstoot met 49% moet verminderd hebben ten opzichte van 1990. Derhalve is het een wettelijke vereisten dat de doelstellingen van het IP van 2020 in lijn liggen met het Klimaatakkoord van Parijs. Om deze adequaat mee te nemen is de publicatie van het investeringsplan met een half jaar uitgesteld.

— Scenario-ontwikkeling: Als gevolg van deze doelstelling zijn TenneT en GTS gezamenlijk scenario’s gaan ontwikkelen, welke medio maart 2019 kwalitatief vastgesteld zijn. Hieruit is als basis dienend, het Klimaat Akkoord scenario gekomen (“KA”). Daarnaast zijn er twee alternatieve scenario’s ontwikkeld: Alternatieve Transitie (“AT”) en Fundamentele Systeemintegratie (“FSI”). Het uitganspunt van deze laatste twee scenario’s is dat de klimaatdoelen eveneens behaald worden maar dat er meer rekening gehouden wordt met alternatieve energieontwikkelingen zoals Biogas of Waterstof. Vervolgens, medio april-mei 2019, zijn TenneT en GTS deze scenario’s gaan uitwerken en gaan kwantificeren, waarbij de finale scenario’s in juni 2019 zijn vastgesteld en gepresenteerd werden aan ACM en EZK.

— Analyse en ontwikkeling plan: Daarna zijn aanvullende analyses uitgevoerd en zijn de capaciteits- en kwaliteitsknelpunten via een modelmatige risicobepaling opgesteld. Hiervoor hanteren TenneT en GTS individueel een andere methodiek om een bepaalde score te verbinden aan een bepaald risico. Op basis hiervan is bepaald of/en naar welke prioriteit een investering uitgevoerd dient te worden. Deze zijn uitgewerkt op basis van parallel lopende analyses, onafhankelijk uitgevoerd door TenneT en GTS.

— Concept ontwerp & Consultatie: Op 1 Mei 2020 hebben TenneT en GTS hun concept ontwerp investeringsplan beschikbaar gesteld aan marktpartijen voor eventuele zienswijzen. Deze consultatieronde vond plaats tussen 1 en 28 mei. Hierop hebben diverse partijen hun zienswijzen gegeven. TenneT en GTS hebben getracht deze zienswijzen, voor zo ver mogelijk, te verwerken richting de finale versie van het IP.

— Ontwerp IP: Op 1 juli zijn de finale versies van de IP gepubliceerd door TenneT en GTS. Deze werden eveneens aangevuld door een overzicht van de ingediende zienswijzen voorzien van een antwoord en een eventuele verwerking. De consultatieperiode heeft niet meer geleid tot een getalsmatige of scenario technische wijziging van de investeringsplannen.

Ten behoeve van het ontwikkelen van het IP is een formeel proces ontworpen hoe de Netbeheerders contact dienen te zoeken en inbreng dienen te vragen van marktpartijen

Start verwerking zienswijzen

Concept ontwerp IP

maart 2019

1

Aanvang IP proces

2

Presenteren scenario’s EZK/ACM

Kwalitatief bepalen Scenario’s

Uitwerken verhaallijnen Aanvullende analyses & ontwikkeling plan Consultatie

Finale Scenario’s

3

Ontwerp IP

4 5

Processchetsing



Het toetsingskader van EZK toetst of er in de investeringsplannen voldoende rekenschap is gegeven van de ontwikkelingen op de Nederlandse energiemarkt

1) De netbeheerder heeft het ontwerpinvesteringsplan gedurende vier weken ter consultatie op geschikte wijze gepubliceerd.

2) De netbeheerder heeft de consultatiebijdragen van alle belanghebbenden met betrekking tot ontwikkelingen op de energiemarkt bij het ontwerpinvesteringsplan gevoegd en voorzien van een met redenen omklede visie daarop. Het onderzoek richt zich daarbij niet alleen op de formele consultatie, maar ook op de input over energiemarktontwikkeling, die belanghebbenden aan de netbeheerder hebben verstrekt, voorafgaand aan het opstellen van scenario’s voor het IP; in welke mate deze in de output (het IP) zijn verwerkt en in welke mate dit heeft geleid tot aanvullende reacties van belanghebbenden tijdens de formele consultaties.

3) Het ontwerpinvesteringsplan voldoet aan de vereisten, aangaande ontwikkelingen in de energiemarkt, zoals gesteld in de Elektriciteitswet 1998 resp. de Gaswet 1998, het Besluit investeringsplan 2018 en de Regeling van de Minister van Economische Zaken en Klimaat over het investeringsplan, van 7 november 2018.

4) TenneT en GTS hebben in de investeringsplannen in kaart gebracht waar zij netcapaciteits-problematiek zien en hoe zij dit, in verband met het effect daarvan op de ontwikkelingen in de energiemarkt, inclusief de ontwikkeling van het net op zee, op termijn zullen aanpakken.

Toetsingscriteria Interpretatie KPMG

Het toetsingskader, zoals opgesteld door EZK, heeft als doel te toetsen of de Netbeheerders voldoende rekenschap hebben gegeven van de ontwikkelingen op de Nederlandse energiemarkt en deze adequaat beschreven zijn in het investeringsplan. Hiertoe zijn een viertal toetsingscriteria opgenomen die hieronder staan weergeven. Ter volledigheid is de interpretatie van KPMG per criteria opgenomen.

1) De Netbeheerder heeft het ontwerpinvesteringsplan gedurende vier weken op een toegankelijke wijze beschikbaar gesteld, waarbij marktpartijen voldoende in de gelegenheid waren om hun zienswijzen kenbaar te maken.

2) De netbeheerder heeft de zienswijzen, welke door derden zijn ingediend, op een gedegen, beargumenteerde manier beantwoord of anderzijds verwerkt in het finale ontwerp IP.

3) Het investeringsplan geeft voldoende rekenschap aan de, binnen de redelijkheid, te verwachten ontwikkelingen in de Nederlandse energiemarkt.

4) De Netbeheerders hebben in de investeringsplannen een goed beeld gegeven van hun visie op het identificeren en oplossen van netcapaciteitsproblematiek. Hierbij wordt voldoende rekenschap gegeven aan ontwikkelingen in de energiemarkt.

Processchetsing

Toetsingskader EZK

Toetsing KPMGIntroductie

Processchetsing

Toetsing KPMG




Het toetsingskader is gebruikt als basis voor onze beschouwing, het interviewen van (markt)partijen en het voeren van discussie over de investeringsplannen

Toetsing KPMG

― Voorbereidend werk en bepalen relevante partijen voor interviews: KPMG heeft, in voorbereiding op interviews met de Netbeheerders en een selectie van marktpartijen, desk research uitgevoerd. Hierbij zijn de IP’s in detail doorgenomen en beschouwd aan de hand van het toetsingskader. Op basis van mogelijke aandachtspunten zijn relevante marktpartijen geïdentificeerd.

― Analyse en opstellen Q&A voor (markt)partijen: In dit stadium is door ons, aan de hand van onze beschouwingen en interim-bevindingen, een Q&A document opgesteld voor de partijen. Dit heeft dienst gedaan als leidraad voor discussie tijdens de verschillende contactmomenten. Daarnaast is een interviewstructuur met de te bespreken onderwerpen opgesteld, welke vooraf is gedeeld met de partijen die we hebben geïnterviewd. Een wekelijks overleg met EZK, inclusief startoverleg, heeft plaats gevonden om de voortgang te bewaken, alsmede (interim)observaties te bespreken.

― Interviews met (markt)partijen: KPMG heeft initieel twee gesprekken van twee uur gevoerd, waarvan één met TenneT en één met GTS. Het doel van deze eerste interviews met de Netbeheerders was het verkrijgen van een eerste indruk van het proces dat partijen hebben doorlopen om tot het IP te komen en het voeren van een kritische discussie aan de hand van onze initiële beschouwing. Daarnaast heeft KPMG in totaal zes aanvullende interviews afgenomen met relevante marktpartijen om hun visie te horen inzake de inhoud van de IP’s, het proces van totstandkoming en consultatie van de IP’s en ter toetsing van de door ons geïdentificeerde aandachtspunten.

― Terugkoppeling interim-bevindingen met Netbeheerder(s): Na verwerking van de informatie verkregen tijdens de interviews zijn twee aanvullende interviews uitgevoerd met TenneT en GTS op 23 en 24 juli 2020. De belangrijkste interim-bevindingen die uit onze gesprekken met marktpartijen vloeiden werden met de Netbeheerders gedeeld, waarbij zij de mogelijkheid kregen hierop te reageren.

― Opstellen Concept Rapportage: Na het afnemen van alle interviews heeft KPMG een concept rapportage opgesteld, welke 4 augustus 2020 is voltooid.

― Verwerking Feedback en finaal rapport: Vervolgens is deze concept rapportage gedeeld en afgestemd met EZK. De feedback die uit de afstemming voortvloeit wordt verwerkt richting de finale versie van dit rapport.

Plan van aanpak KPMG

2

1

Week 27 Week 28 Week 29 Week 30 Week 31 Week 32 Week 33

29 juni 6 juli 13 juli 20 juli 27 juli 3 aug 10 aug

Week 34

17 aug

3

4

Voorbereidend werk en bepalen relevante interviews 1

Analyse en opstellen Q&A (markt)partijen2

Interviews met (markt)partijen3

Opstellen Concept Rapportage5

5

6

Terugkoppeling interim-bevindingen met Netbeheerder(s)4

Verwerking Feedback en finaal rapport6



KPMG heeft interviews gehouden met de Netbeheerders en zes relevante marktpartijen

Toelichting

Grootste netbeheerder (gas en elektriciteit) van Nederland met 3 miljoen aangesloten woningen en bedrijven.

Focus: RES, scenario ontwikkeling

Toelichting

(Organisatie voortoegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek) richt zich op onafhankelijk onderzoek.

Focus: Innovatie, scenario ontwikkeling

Toelichting

Belangenorganisatie voor bedrijven en organisaties die gebruikers van energie.

Focus: Scenario ontwikkeling en uitwerking

Toelichting

Nederlandse brancheorganisatie voorproducenten, leveranciersen handelaren van energie.

Focus: Innovatie, scenario ontwikkeling

Toelichting

TenneT is eenNederlands(-Duitse)transmissienetbeheerder

Focus: Gehele IP

Toelichting

GTS is de beheerder van het landelijkeGastransportnet

Focus: Gehele IP

Toelichting

Belangenorganisatie voor de 13 Nederlandse aardgaswinning bedrijven.

Focus: Scenario ontwikkeling en uitwerking

Toelichting

Gemeente in de provincie Noord-Brabant enbelangrijk energieknooppunt in de infrastructuur van TenneT en GTS.

Focus: RES, regionale ontwikkeling

― In afstemming met EZK heeft KPMG een shortlist opgesteld van partijen welke benaderd zijn voor interviews.

― Bij de selectie van potentiële partijen is getracht om binnen de kaders van de onderzoeksopzet een, voor dit onderzoek, relevante afspiegeling van marktpartijen (belangenorganisaties, netbeheerorganisaties, onderzoekspartijen en overige marktpartijen) te benaderen. Op deze pagina is een overzicht weergeven van de partijen die zijn geïnterviewd, alsmede de focus die gehanteerd is.

Toetsing KPMG



Criterium 1: De netbeheerder heeft het ontwerpinvesteringsplan (gedurende vier weken) ter consultatie op geschikte wijze beschikbaar gesteldHoofdvraag 1: GTS en TenneT hebben actief middels consultatie marktfeedback opgehaald en de publicatie op een juiste wijze aangekondigd en beschikbaar gesteld?

― Gegeven het feit dat een groot deel van het IP-proces zich bevond in het (informele) voortraject, waren veel partijen al op de hoogte van het proces van totstandkoming van het IP. Tijdens dit voortraject zijn deze partijen op de hoogte gebracht van de mogelijkheid tot consultatie, voorafgaand aan de officiële aankondiging.

― In februari 2020 hebben TenneT en GTS aan belanghebbenden aangekondigd dat er de mogelijkheid zou zijn om zienswijzen op het concept investeringsplan te geven in een formeel consultatieproces.

― Het concept ontwerp IP heeft vier weken ter consultatie gelegen (1 mei – 28 mei). KPMG merkt op dat deze periode te kort is voor een gedegen consultatieperiode, waarbij structurele feedback verwerkt kan worden.

Hoofdvraag 2: Hadden marktpartijen verwacht om op een andere wijze te worden geïnformeerd (bijv. mondeling of per directe email etc.)?

― Marktpartijen hebben aangegeven dat zij, middels doorlopend informeel contact, op de hoogte waren van het te doorlopen proces ten aanzien van de ontwikkeling van het IP. Omdat veel marktpartijen in andere trajecten en onderzoeken betrokken zijn geweest met TenneT en GTS was de kans klein dat directe belanghebbenden deze oproep tot consultatie gemist zouden hebben. Er was derhalve geen directe noodzaak tot alternatieve / additionele wijze van aankondiging.

Hoofdvraag 3: Is er feedback gekomen op de wijze waarop het plan ter consultatie heeft gelegen?

― KPMG begrijpt dat bij vrijwel alle partijen de visie aanwezig is dat de vier weken dat het IP formeel ter consultatie ligt onvoldoende is om gedegen zienswijzen uit te brengen. Dit betreft enerzijds een mogelijke limitatie in termen van slagkracht om de twee investeringsplannen door te werken en/of anderzijds om de achterban / leden in te lichten en hier in samenwerkingsverband een visie over op te stellen.

― Door een aantal partijen is opgemerkt dat de formele consultatieperiode van 4 weken als minder relevant werd beschouwd dan het voorafgaande traject met betrekking tot het ontwikkelen van de scenario’s. In aanvulling hier op merkt KPMG op dat het zich kan voorstellen dat hierdoor mogelijk (kleinere) partijen, die niet informeel betrokken zijn geweest in het voortraject, minder in gelegenheid worden gesteld hun eventuele bijdragen te leveren in de totstandkoming van het IP.

Verbeterpunten of omissies

De mogelijkheid tot consultatie is via internet duidelijk aangekondigd. Tevens hebben TenneT en GTS een vooraankondiging gedaan.

Door vele informele overleggen tussen de nationale netbeheerders en marktpartijen is het proces rond de ontwikkeling en consulatie van de IP’s bekend bij veel belanghebbenden.

De consultatieperiode van 4 weken is (te) beperkt om voor marktpartijen een gedegen reactie te geven.

Doordat er geen alternatieve aankondiging(en) procesmatig is/zijn vastgelegd, bestaat de mogelijkheid dat belanghebbenden onverhoopt worden overgeslagen en dus geen zienswijzen hebben ingediend.

Toetsing KPMG

Doordat het informele proces betrekking heeft op voornamelijk grotere marktpartijen, bestaat de kans dat de bijdragen van (kleinere) marktpartijen gemist wordt in de uitwerking van het IP.

Sterke punten



Criterium 2 (1/2): De Netbeheerder heeft de consultatiebijdragen van marktpartijen met betrekking tot de ontwikkelingen op de energiemarkt op een geschikte wijze behandeld.

Sterke puntenHoofdvraag 1: Op welke wijze is de inbreng van marktpartijen opgenomen in de scenario's en het investeringsplan?

― Beide netbeheerders hebben inzicht gegeven in de gedeelde zienswijzen: TenneT en GTS hebben deze gepubliceerd, incl. de reactie van de netbeheerder op deze zienswijzen. Tevens hebben de netbeheerders aangegeven hoe ze de zienswijze hebben verwerkt in de rapportage.

― Marktpartijen geven aan dat er voorafgaand aan de consultatieperiode (gedeeltelijk informele) sessies plaatsvonden in de vorm van workshops en informatiebijeenkomsten. Alhoewel deze geen formeel karakter hebben, zijn tijdens deze bijeenkomsten de gehanteerde scenario’s gepresenteerd en kon hier input op worden gegeven door de marktpartijen / belanghebbenden.

― Doordat de ontwerp-IP’s op 1 juli 2020 opgeleverd dienen te worden door de netbeheerders hebben wij begrepen dat de consultatieperiode te dichtbij de feitelijke opleveringsdatum van de IP’s ligt. Deze periode is te kort om zienswijzen m.b.t. scenario’s op structureel vlak aan te passen richting de finale versie van het IP.

Hoofdvraag 2: Welke aanpassingen of correcties hebben plaatsgevonden op basis van de consultatie?

― Er hebben, als gevolg van bevindingen onder hoofdvraag 1 op basis van de consultatie, geen structurele wijzigingen plaatsgevonden, ondanks dat bepaalde feedback hier wel betrekking op had. De wijzigingen hadden hoogstens betrekking op het anders verwoorden van zaken in het investeringsplan. Enkele voorverbeelden van structureel inhoudelijke, niet verwerkte feedback waren:

- De gemeente Tilburg kaart aan dat het IP geen rekening houdt met het landelijk programma energie infrastructuur en de REKS Midden Brabant, waarop TenneT aangeeft dat hier vanwege timing geen rekening mee gehouden is; en

- Energie Nederland maakt het voorstel tot verbetering richting TenneT om meer duidelijkheid te geven of klimaatdoelen gehaald worden, meer inzicht te geven in de aanpak per knelpunt in de tijd en meer rekening te houden met relevante ontwikkelingen zoals RES’en. Deze punten zijn niet meegenomen in het finale ontwerp IP.

― De consultatie had volgens marktpartijen meer het karakter van een kennisgeving dat een investeringsplan wordt ingediend bij de toezichthouder en dat partijen formeel nog een reactie konden geven. Wij begrijpen echter wel dat er de intentie is om feedback gegeven in de zienswijzen of consultatie mee te nemen naar het investeringsplan van 2022.

Toetsing KPMG


Door de beperkte tijd tussen consultatie en opleveren van het concept IP hebben zienswijzen niet geleid tot een inhoudelijke herziening van de huidige IP’s, enkel tot een andere tekstuele invulling.

Informatiesessies en workshops mogen van een formeler karakter worden voorzien, daar er ook geen gedeeld beleid is rondom de inrichting van het informele proces met en tussen netbeheerders.

De netbeheerders hebben een inzichtelijk overzicht gegeven van de aangebrachte zienswijzen en de mogelijke verwerking.

Het consultatieproces wordt aangevuld door informeel contact waar wordt aangegeven dat dit als input is gebruikt.



Criterium 2 (2/2): De Netbeheerder heeft de consultatiebijdragen van marktpartijen met betrekking tot de ontwikkelingen op de energiemarkt, op een geschikte wijze behandeld.

Sterke puntenHoofdvraag 3: Is er structurele feedback gekomen op de ontwikkelde scenario's?

― KPMG merkt op dat een gedeelte van de geleverde feedback van marktpartijen een zelf dienende insteek had en voornamelijk betrekking had op de wijze van doorbelasting van tarieven. TenneT en GTS geven ook zelf aan. Hiernaast is meermalen de vraag gekomen of er rekening is gehouden met recente marktontwikkelingen (zoals RES'en en waterstofontwikkelingen). De netbeheerders hebben aangegeven dat, zodra deze (verder) concreet zijn geworden, deze ontwikkelingen verwerkt zullen worden in de volgende IP’s.

Toetsing KPMG


Door de beperkte tijd tussen consultatie en opleveren van het concept IP hebben zienswijzen niet geleid tot een inhoudelijke herziening van de huidige IP’s, enkel tot een andere tekstuele invulling.

De netbeheerders hebben een inzichtelijk overzicht gegeven van de aangebrachte zienswijzen en de mogelijke verwerking.

Het consultatieproces wordt aangevuld door informeel contact waar wordt aangegeven dat dit als input is gebruikt.



Criterium 3: Het ontwerpinvesteringsplan voldoet aan de vereisten, aangaande ontwikkelingen in de energiemarkt (zoals opgesteld in de elektriciteitswet1).

Sterke puntenHoofdvraag 1: Mist u iets in de geschetste marktontwikkelingen door TenneT en GTS

― Een groot gedeelte van de gepresenteerde zienswijzen hebben betrekking op specifieke onderwerpen, maar minder op grootschalige aandachtsgebieden. Zodoende is het niet aannemelijk dat deze tot grote wijzigingen zouden leiden.

― In de gevoerde interviews en in de formele consultatie is door marktpartijen aangegeven dat desinvesteringen niet zijn meegenomen in het ontwerp investeringsplan van GTS. Gegeven het feit dat het investeringsplan van GTS voor een groot gedeelte in het teken staan van afbouw is dit wenselijk.

― GTS geeft in hun reactie aan dat ze onderzoeken of ze dit in het volgende IP mee kunnen nemen en wat de mogelijke impact is. Echter, GTS kaart aan dat het momenteel geen onderdeel uitmaakt van de publicatieverplichting en dat ze op de korte termijn, geen grote desinvesteringskosten voorzien.

― Wij begrijpen van marktpartijen dat TenneT en in mindere mate GTS onvoldoende rekening houden met nieuwe, noodzakelijke, innovaties zoals waterstof en Power-to-X (“P2X”). Deze innovaties zouden toekomstige knelpunten mogelijk kunnen voorkomen.

― TenneT en GTS geven aan dat deze wel degelijk worden meegenomen doordat een groei in deze innovaties in de gehanteerde scenario’s zijn verwerkt. Daarnaast wordt GTS gelimiteerd door haar wettelijke mandaat aangaande het transporteren van gas en waterstof hier vooralsnog buiten valt.

― Er kan echter, op basis van gesprekken met marktpartijen, wel geconcludeerd worden dat enkele marktrijpe technologieën en ontwikkelingen te conservatief worden meegenomen. De reden hiervoor is desalniettemin begrijpelijk, gezien het feit dat niet alle informatie beschikbaar is ten tijde van het bevriezen van de informatiestroom en het starten van de uitwerking van de IP’s.

Hoofdvraag 2: Wat vind u van de gebruikte bronnen voor het investeringsplan en de scenario’s?

― TenneT en GTS hanteren diverse bronnen, welke door marktpartijen en experts herkend worden en van voldoende kwaliteit worden geacht. Deze betreffen bijvoorbeeld, maar zijn niet gelimiteerd tot: Planbureau voor de Leefomgeving, TNO/ECN, en CE Delft.

― GTS geeft aan deze bronnen te toetsen door middel van benchmarking met andere bronnen.

― Er wordt aangemerkt dat het IP voor een gedeelte berust op verouderde informatie, omdat het tijd kost om deze informatie te verwerken in de IP’s. Om de opleverdatum te halen, kunnen de Netbeheerders niet alle recente informatie verwerken. Derhalve sluiten de ontwikkelde scenario’s niet volledig aan bij de laatste ontwikkelingen.

Grootste gedeelte van de zienswijzen hebben geen betrekking op ontwikkelingen die tot een substantiële wijziging zouden leiden.

Ondanks dat GTS niet de wettelijke verplichting heeft om waterstof op te nemen hebben ze dit wel meegenomen.

De IP’s zijn gebaseerd op deels gedateerde informatie omdat het tijd kost om de IP’s door te rekenen. Hierdoor kunnen recente ontwikkeling niet meegenomen worden.

Sommige marktpartijen vinden dat er onvoldoende rekening is gehouden met innovaties. In de IP’s wordt daar in bepaalde scenario’s wel degelijk rekening mee gehouden. De netbeheerders zouden dat meer kunnen toelichten in de IP’s.

Er zijn verschillende gerenommeerde bronnen gehanteerd van onderzoeksinstituten en belanghebbenden.

Voetnoot(1): Elektriciteitswet 1998, Artikel 21, lid 5 en 12

Toetsing KPMG




Criterium 4: TenneT en GTS hebben in de investeringsplannen goed in kaart gebracht waar zij netcapaciteitsproblematiek zien en hoe zij dit zullen aanpakken.

Sterke puntenHoofdvraag 1: Mist u iets in de kwaliteits- of capaciteitsknelpunten zoals aangekaart door TenneT en GTS.

― In het consultatieproces is met name voor GTS betrekkelijk weinig feedback gekomen over eventuele knelpunten en in het kader van leveringszekerheid en knelpuntenproblematiek. Wel wordt opgemerkt door marktpartijen dat de productie uit kleine velden beperkter is dan oorspronkelijk aangemerkt.

― Daarnaast lijken een groot aantal zienswijzen een specifiek belang van de indiener te dienen, waarbij niet alle zienswijzen en de daarbij behorende opmerkingen over knelpunten worden herkend door GTS en TenneT. Een voorbeeld hiervan betreft het knelpunt bij Simonshaven, zoals aangekaart door Air Liquide B.V. in de consultatie.

Hoofdvraag 2: Vindt u dat de aanpak van knelpunten daadwerkelijk leidt tot het oplossen ervan?

― Zowel TenneT als GTS hebben een procesmatige, consequente methodiek om op een gefaseerde, risico afwegende, consistente wijze knelpunten te beoordelen en een eventueel investeringstraject vast te stellen.

― In de investeringsplannen staat uitgebreid uitgelegd hoe de knelpuntensystematiek wordt aangepakt. Niettemin, begrijpen wij vanuit de gehouden interviews dat dit complexe materie blijft en de aanpak en uitwerking van de knelpunten in de investeringsplannen niet direct inzichtelijk is voor marktpartijen. Hierdoor blijven vragen bestaan of alle knelpunten wel zijn opgenomen, of die bijtijds worden opgelost en met welke bedragen wordt gerekend. Zo wordt er ook geen inzicht gegeven in wanneer een oplossingsproces wordt uitgevoerd, waarmee het knelpunt daadwerkelijk is verholpen.

― Bovenstaande heeft mogelijk een effect op de ingebrachte zienswijzen en hun kwaliteit.

― GTS en TenneT hebben op alle zienswijzen gereageerd met een reactie die of uitleg geeft aan hoe de zienswijze al is verwerkt in de IP’s, of dat zij deze meenemen / onderzoeken in een volgend IP.

Zowel TenneT als GTS hebben een vaste en consequente methodiek in het identificeren van knelpunten en een gefaseerde methodiek om de prioriteit van een knelpunt te beoordelen en een investeringstraject vast te stellen. Dit waarborgt de zorgvuldigheid van het proces, de beoordeling en aanpak.

Sommige, door de markt benoemde knelpunten, zijn niet benoemd, maar TenneT en GTS hebben in een antwoord op de consultatie hierop gereflecteerd.

De methodiek ter bepaling van een knelpunt en de prioritering hiervan is complex en onoverzichtelijk voor marktpartijen. De netbeheerders zouden in een volgend IP de methodiek versimpeld weer kunnen geven ter ondersteuning van het consultatie.

Toetsing KPMG


Conclusie en aanbevelingenIntroductie

Processchetsing

Toetsing KPMG

Conclusie en aanbevelingen



Na het uitvoeren van het onderzoek naar de rekenschap van energiemarktontwikkelingen heeft KPMG de volgende conclusies en aanbevelingen (1/2)


Formele consultatie 4 weken

— GTS en TenneT hebben zich beiden gehouden aan een consultatiemethodiek (online zetten, uitnodiging via mail en informele uitnodiging) en de plannen gedurende vier weken ter consultatie aangeboden. Beide Netbeheerders hebben een vooraankondiging gedaan voor de mogelijkheid tot consultatie.

— De consultatiemethodiek zorgt in de huidige vorm niet voor de beste inzichten en mogelijke verwerking, doordat:

— De consultatieperiode (te) kort is. Voor veel partijen is het lastig om in deze periode de IP’s helemaal te doorgronden, deze intern af te stemmen en consultatievragen te verwoorden en in te dienen;

— Zienswijzen zijn in veel gevallen zaken die bepaalde belangen behartigen of commercieel van aard zijn. Er zijn in de huidige consultatieronde geen zienswijzen gedeeld die een fundamenteel verschil in visie hebben t.o.v. hetgeen is verwoord in de IP’s. Dit kan mede ondersteund worden door de afstemming tijdens de informele informatiesessie m.b.t. de gehanteerde scenario’s in de IP’s;

— Ongeacht de termijn van de consultatie is het verwerken van zienswijzen in de berekeningen van het IP een complex en tijdrovend werk voor de Netbeheerders. Het is dan ook de vraag of zienswijzen die resulteren in het opnieuw doorrekenen van het IP nog verwerkt kunnen worden door de Netbeheerders één maand voor het opleveren van het concept IP.

— Zodoende concluderen wij dat de huidige consultatie enkel ruimte biedt voor meer generieke en oppervlakkige zienswijzen ten aanzien van het IP of ter verwerking in opvolgende IP’s.

Conclusie & aanbeveling KPMG

Rekening houden met ontwikkelingen in de energiemarkt

— Zowel GTS als TenneT hanteren dezelfde scenario’s m.b.t. mogelijke ontwikkelingen in de energiemarkt. Deze scenario’s zijn gebaseerd op bekende bronnen die veelvuldig door marktpartijen en experts gebruikt worden en als betrouwbaar worden gezien. Alle scenario’s schetsen een andere invulling van de klimaatdoelstellingen en kunnen gezien worden als drie alternatieve paden richting de klimaatdoelstellingen. Door deze methodiek worden verschillende realistische toekomstbeelden meegenomen in het bepalen van de IP’s.

— Doordat het enige tijd kost om de scenario’s door te rekenen hebben de netbeheerders niet de meest recente informatie van de energiemarkt in Nederland kunnen verwerken in de IP’s. Aangezien er veel gebeurt rond nieuwe energie initiatieven is dit jammer, maar niet te voorkomen. Doordat de IP’s iedere twee jaar worden gemaakt zal ontbrekende informatie snel verwerkt kunnen worden in nieuwe IP’s waardoor de verwachting is dat er geen significante ontwikkeling ontbreken in de IP’s over tijd.

Proces voorafgaand aan consultatie

— Naast de formele consultatieperiode van vier weken wordt er door GTS en TenneT op een continue basis informatie opgehaald in (danwel gedeeld met) de markt voor, onder andere, de scenario-ontwikkeling, door middel van o.a. (informele) projecten, samenwerkingsverbanden en eigen netwerk. In het algemeen kan dan ook gesteld worden dat GTS en TenneT belanghebbenden goed de optie hebben gegeven voor inbreng en ze duidelijkheid verschaffen ten aanzien van het doel van de investeringsplannen en de opbouw zelf. Ook is er een nauwe samenwerking geweest tussen GTS en TenneT met betrekking tot het opstellen van de scenario’s.



Na het uitvoeren van het onderzoek naar de rekenschap van energiemarktontwikkelingen heeft KPMG de volgende conclusies en aanbevelingen (2/2)


Conclusie & aanbeveling KPMG

Proces voorafgaand aan consultatie (gecontinueerd)

— KPMG merkt op dat voor de (gewaardeerde) informatiesessies niet direct een procesmatig beleid lijkt te zijn. Zowel niet intern bij GTS en TenneT, als tussen beide partijen. Er is geen onderlinge afstemming tussen TenneT en GTS met betrekking tot het informele proces.

— Het is voor marktpartijen of een toetsende instantie niet transparant welke partijen benaderd worden en hoe informatie meegenomen wordt.

Oplossen van knelpunten in het netwerk

— In beide IP’s worden knelpunten benoemd waarvoor een gedegen methodiek gehanteerd wordt. Echter, de methodiek ter bepaling, definiëring en prioritering van een knelpunt is complex en daardoor niet inzichtelijk voor marktpartijen. Dit heeft als gevolg dat in de consultatie vragen van marktpartijen ontstaan om knelpunten met prioriteit op te lossen. KPMG merkt wel op dat de Netbeheerders reageren op deze vragen in de consultatie door hun aanpak te verduidelijken.

Slotconclusie:

— Er is een gedegen proces doorlopen, waarbij het missen van recente ontwikkelingen op de energiemarkt niet lijkt te resulteren in verkeerde keuzes met betrekking tot investeringen. Er is op dit moment geen aanleiding om te veronderstellen dat er niet voldoende rekening is gehouden met relevante marktontwikkelingen op het moment van opstellen van de IP’s door de Netbeheerders. Tevens zijn er stappen ondernomen om bij het opstellen van de volgende investeringsplannen de actuele ontwikkelingen mee te nemen en zijn TenneT en GTS momenteel in gesprek hierover met marktpartijen. Wel merkt KPMG op dat ontwikkelingen met betrekking tot de energiemarkt mogelijkerwijs conservatief zijn meegenomen. Dit komt voornamelijk door het bevriezen van de informatie toestroom ten behoeve van de doorrekeningen van de scenario’s, en in minder mate door de rol van de netbeheerders die zelfstandig een afweging van mogelijke investeringen maken.

— De huidige consultatieperiode geeft weinig ruimte voor het verwerken van inhoudelijk structurele feedback richting de finale IP’s, waardoor bepaalde zienswijzen of ontwikkelingen mogelijk pas in opvolgende IP’s geadresseerd worden.

Aanbevelingen:

— Van verschillende marktpartijen hebben wij begrepen dat het wenselijk is de consultatieperiode te verlengen naar zes weken of in te steken als evaluatie bij oplevering concept ontwerp IP.

— KPMG adviseert EZK om met de Netbeheerders af te stemmen om een langere periode in te lassen tussen het einde van de consultatie en het uitbrengen van het ontwerp IP. Op deze wijze is de Netbeheerder in de gelegenheid om eventuele cijfermatige of structurele feedback te verwerken richting het finale ontwerp IP.

— De methodiek ter bepaling van een knelpunt en de prioritering hiervan is complex, de netbeheerders zouden in een volgend IP de methodiek versimpeld weer kunnen geven ter bevordering van de kwaliteit van de gedeelde zienswijzen.

© 2020 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682, is lid van het KPMG-netwerk van

zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten

voorbehouden. De naam KPMG en het logo zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Procesmatige Toetsing investeringsplannen GTS en

Documents

Transcript of Procesmatige Toetsing investeringsplannen GTS en