Presteren zonder te scoren - KVLO · 2020. 3. 20. · Faculteit gezondheid, voeding & sport...

Presteren zonder te scoren

Een studie naar de waardering en beleving van

leerlingen van het vak lichamelijk opvoeding bij een

lessenserie waarin geen wedstrijdelement voorkomt.

Haagse Hogeschool

Faculteit gezondheid, voeding & sport

Opleiding docent lichamelijk opvoeding

Afstudeerprofiel: Leerlingenverschillen

Afstudeeropdracht

Auteurs: J. Janse & M. Terlouw

Begeleider: Dhr. F.M. Jacobs

Mei 2017

Joyce Janse Afstudeerscriptie: Martijn Terlouw Presteren zonder te scoren 1

Inhoudsopgave

Samenvatting .............................................................................................................................. 2

Inleiding ...................................................................................................................................... 3

Vooronderzoek – Ontwerp Lessenserie ................................................................................... 14

Methode ................................................................................................................................... 16

Resultaten ................................................................................................................................ 21

Discussie ................................................................................................................................... 25

Conclusie .................................................................................................................................. 31

Bibliografie ............................................................................................................................... 33

Bijlagen ..................................................................................................................................... 35

Bijlage 1: Eigenheid van bewegingsonderwijs a.d.h.v. kenmerken en leden van de sportfamilie - (Steenbergen, 2004) ...................................................................................... 35

Bijlage 2: Vakconcepten (Crum, 2011) ................................................................................. 36

Bijlage 3: Ontwerponderzoek ............................................................................................... 37

Bijlage 4: Lessenserie Conceptversie 1................................................................................. 51

Bijlage 5: Lessenserie Conceptversie 2................................................................................. 66

Bijlage 6: Definitieve Lessenserie ......................................................................................... 80

Bijlage 7: Interview schema ................................................................................................. 98

Bijlage 8: Transscriptie Interviews...................................................................................... 101


Samenvatting

In het onderstaande document wordt een onderzoek gedaan naar de waardering en

beleving van leerlingen tijdens een lessenserie waarin geen wedstrijdelement voorkomt. De

verwachting is dat motorisch vaardige leerlingen de lessenserie minder leuk zouden vinden,

omdat zij niet meer kunnen scoren, en niet meer kunnen laten zien hoe goed ze zijn. Maar

dat de motorisch minder vaardige leerlingen de lessen juist leuker zouden vinden, doordat

ze niet meer de slechtste zijn.

Het onderstaande onderzoek bestaat uit twee onderdelen. Allereerst is als vooronderzoek

een ontwerponderzoek uitgevoerd om tot een zo valide en betrouwbaar mogelijke

lessenserie te komen. Doormiddel van een literatuurstudie en lesgeefervaringen van de

onderzoekers is een concept lessenserie tot stand gekomen. Vervolgens hebben vier externe

deskundigen tot tweemaal toe hun feedback gegeven, wat geleid heeft tot een definitieve

lessenserie.

Deze lessenserie van vier lessen is vervolgens gegeven aan een brugklas op de Passie in

Rotterdam. Hierna werd een kwalitatief onderzoek uitgevoerd naar de waardering en

beleving van de leerlingen met betrekking op deze lessenserie. Dit is gedaan door

semigestructureerde interviews af te nemen bij vijf motorisch vaardige en vijf motorisch

minder vaardige leerlingen.

Op de vraag wat de beleving en waardering van leerlingen uit klas 1 van het voortgezet

onderwijs is van een lessenserie waarin geen wedstrijdelement voorkomt kan naar

aanleiding van het onderstaande onderzoek geconcludeerd worden dat een les zonder

wedstrijdelement over het algemeen als positief zowel door motorische minder vaardige

bewegers als door motorisch vaardige bewegers als positief wordt ervaren.


Inleiding

Tijdens de laatstgehouden Thomas van Aquino Oriëntatie Dag op vrijdag 15 april 2016 in en

rondom de Fontys Sporthogeschool te Eindhoven waren de workshops ingedeeld rondom

het thema ‘’Crossing Borders’’ (Thomas Oriëntatie Dag, 2016). Tijdens deze verschillende

workshops kwam ook het onderwerp gamification geregeld aan de orde. Gamification zou

kunnen worden ingezet om leerlingen beter en sneller te laten leren, en eerder leerdoelen

te bereiken (Perrotta, 2013). Een belangrijk element van gamification is het wedstrijdeffect,

het scoren van punten, het creëren van competitieve elementen. Er zijn sterke aanwijzingen

dat het toevoegen van een game-element de motivatie verhoogd. Zo zijn er steeds meer

spellen waarbij er tijdens het spel taal geleerd wordt. Deze spellen beloven dat het spelen

van deze spellen zorgt voor het sneller leren van de taal. Er zijn bepaalde spelelementen die

in een omgeving zonder spelelement, kunnen worden gebruikt om een speler effectief aan

te grijpen en de motivatie om te winnen en actief te leren te verhogen. Uit het onderzoek

van Zarzycka-Piskorz (2008) naar gamification bij het aanleren van grammatica op de

Pedagogical University in Krakau blijkt dat de game-elementen verantwoordelijk zijn voor

het verhogen van de motivatie om grammatica te leren doormiddel van spellen (Zarzycka-

Piskorz, 2008).

Ook tijdens de lessen lichamelijke opvoeding (LO) wordt er momenteel steeds meer

aangeboden in de vorm van games, wedstrijdvormen en competitieve

bewegingsactiviteiten. De vraag die echter opkomt bij gamification is of dit ook effect heeft

op de minder vaardige leerlingen. Deze leerlingen zullen tijdens de lessen waarbij gebruik

wordt gemaakt van gamification, dus met veel competitieve elementen, weinig of minder

succeservaringen hebben. Het is dus twijfelachtig of gamification een geschikt middel is om

minder vaardige leerlingen gemotiveerd en betrokken te houden tijdens de lessen LO. Om

beter inzicht te krijgen in gamification in de gymles kunnen bewegingsactiviteiten worden

ingedeeld aan de hand van de sportfamilies van Steenbergen (Steenbergen, 2004).


Steenbergen (Steenbergen, 2004) onderscheidt drie eigenschappen die kunnen leiden tot

vier verschillende activiteiten die in de lessen LO gegeven kunnen worden (Bijlage 1). De drie

eigenschappen zijn als volgt:

1. Game: Het bereiken van een intrinsiek doel, het oplossen van bewegingsproblemen

of bewegingshandelingen. Er gelden bepaalde regels en middelen. Deelnemers geven

blijk van een speelse houding (Suits, 1988).

2. Agonaliteit/ Wedijver: Gedeelde test met anderen (wedstrijdsport). Test met

natuurlijke elementen, zichzelf of een abstracte limiet.

3. Bewegen/ Verplaatsen: Het bewegen of verplaatsen van het lichaam is noodzakelijk

om aan het doel te voldoen.

Aan de hand van deze drie eigenschappen komt Steenbergen tot de volgende indeling van

activiteiten:

1. Agonale bewegingsvaardigheidsspelen:

- Spellen waarbij het intrinsiek doel eenduidig is vastgelegd

- De middelen en regels liggen vast

- Er is sprake van een gedeelde test

- Er is ruimte tot een speelse houding onder voorwaarden

2. Speelse bewegingsvaardigheidsspelen:

- Spellen waarbij er wisselende intrinsieke doelen zijn

- Individuele vrijheid om nieuwe middelen te kiezen

- De regels zijn veranderlijk

- Er is zonder meer een speelse houding

3. Fitnessactiviteiten:

- Doel is overwinnen van ‘’hinderlijke’’ obstakels met de meest efficiënte middelen

- Nastreven van fitheid (bewegen als middel)

- Geen game-karakter

- Testen van effecten op conditie, spier, gewicht, …,

- Zakelijke houding; voorwaardelijk


- Bewegen als lichaamsbewegingen

4. Agonale vaardigheidsspelen:

- Dit zijn vaardigheidsspelen waarbij geen sprake is van bewegen of verplaatsen.

- Ongeschikt voor het bewegingsonderwijs.

Door middel van gamification worden leerlingen door het toepassen van een

wedstrijdelement gemotiveerd en geactiveerd om zo goed mogelijk te presteren of zo veel

mogelijk te scoren. Zowel de eigenschappen ‘game’ als ‘agonaliteit’ die Steenbergen schetst,

zullen dus aanwezig zijn binnen deze activiteiten (Steenbergen, 2004). Wanneer een docent

LO gamification inzet om leerlingen te activeren zullen dus voornamelijk agonale

bewegingsvaardigheidsspelen worden gespeeld tijdens de lessen. Hierbij worden leerlingen

dus uitgedaagd om zo goed mogelijk te presteren. Uit eerder onderzoek naar de beweeg- en

sportmotieven blijkt echter dat het motief plezier en niet het motief presteren een

belangrijk terugkerend motief is voor leerlingen om te sporten. In vergelijking met de

overige ondervraagde motieven geven de meeste leerlingen aan dat ze plezier als het

grootste motief zijn voor bewegen. Van de 7.078 leerlingen, verspreid over de groepen 7 en

8 van de basisschool en klassen 1 en 2 van de middelbare school, hebben er 5.358

aangegeven dat ze plezier meer dan gemiddeld zien als een beweeg- en sportmotief. Het

motief aanzien komt hierbij juist als kleinste motief uit de bus. Hierbij hebben van de 7.078

leerlingen er 1.406 aangegeven aanzien meer dan gemiddeld te zien als beweeg- en

sportmotief (Stuij, Wisse, Mossel, Lucassen, & Dool, 2011). Wanneer plezier een dergelijke

grote rol inneemt binnen de beweegmotieven van de leerlingen zou de docent hier dus de

meeste aandacht aan moeten schenken. Toch staat in veel lessen LO het presteren en scoren

centraal, terwijl maar een klein deel van de leerlingen hier aandacht aan hecht. De oorzaak

hiervan is naar alle waarschijnlijkheid te vinden in een lange traditie waarin presteren in de

gymles centraal staat. Op basis van de bovenstaande resultaten zou de docent LO zich dus

veel meer bezig moeten houden met het creëren van plezier binnen de lessen LO dan zich te

richten op scoren en presteren.


Een docent LO zou zich dus minder moeten richten op activiteiten waar hij zichzelf

comfortabel bij voelt, wat hij gewend is, maar meer op activiteiten die aansluiten bij de

verschillende deelnamemotieven van de leerlingen. Juist door hier rekening mee te houden

kan een docent LO de doelstelling van het vak behalen. Een van de algemene doelstellingen

van het vak lichamelijke opvoeding(LO) is namelijk om de leerlingen bekwaam te maken

voor een verantwoorde, perspectiefrijke en blijvende deelname in de bewegingscultuur. Het

gaat er uiteindelijk om dat jongeren blijvend betrokken raken bij sport en bewegen. Dat kan

alleen als er op school voor iedereen perspectief is: iedereen moet zich ‘kwijt’ kunnen,

iedereen moet succeservaringen op kunnen doen, iedereen moet met plezier kunnen

deelnemen (Stegeman, 2000). Deze introductie in de bewegingscultuur moet plaatsvinden in

een uitdagende en veilige sfeer, waardoor alle leerlingen ongeacht hun niveau met plezier

kunnen deelnemen (Driel, Gugten, & Loopstra, 2004). Voor een juiste introductie in de

bewegingscultuur zal de docent dus moeten aansluiten bij de deelnamemotieven van de

leerlingen.

Om een les te realiseren die voldoet aan de bovengenoemde eisen zal elke docent zich de

volgende vragen moeten stellen:

- Wat motiveert leerlingen? (=bereidheid om aan bewegen en sport deel te nemen)

- Welke motieven spelen daarbij een rol (=om welke reden doe je aan bewegen en

sport?)

- Hoe kan het programma bewegen en sport tegemoetkomen aan de beweeg- en

sportmotieven van de leerlingen?

- Hoe kan de docent blijvende deelname realiseren?

Door zichzelf deze vragen te stellen is het voor de docent mogelijk om erachter te komen

met welke reden de leerlingen sporten, waarom de leerlingen sporten en wat de leerlingen

willen bereiken met het sporten. De docent LO komt door deze vragen te behandelen dus

achter de deelnamemotieven van de leerlingen (Ekdom & Mossel, 2014). Wanneer een

docent LO zich deze vragen stelt voor elke individuele leerling zal hier voor elke leerling een

ander antwoord uitkomen. Elke leerling is uniek, en heeft dus zijn eigen beweegredenen om

te sporten. Het is aan de docent om hier rekening mee te houden.


Wanneer een docent LO geen rekening houdt met de verschillende deelnamemotieven van

de leerlingen zal, zoals de traditie dat bepaalt, de les vaak draaien om scoren en presteren.

In het onderzoek Young athletes and their coaches (Claringbould, Knoppers, & Jacobs, 2014)

wordt het verband gelegd tussen de invloed van coaches en de deelnamemotieven van de

jonge sporters. De rol van de coach in het begeleiden van een sporter kan vergeleken

worden met de rol van een docent LO tijdens de gymlessen. In dit onderzoek is gebruik

gemaakt van Bourdieu’s opvattingen over de status en de positie van jonge atleten in relatie

tot hun coach op het gebied van sport (Bourdieu, 1990) en Foucaults opvattingen over

disciplinaire bevoegdheden (Foucault, 1980). Deze onderzoeken zijn gericht op kinderen in

de leeftijd van zeven tot achttien jaar die deelnamen aan tennis, voetbal, zwemmen of

hockey over hun ervaringen met hun coaches. De gegevens van de semigestructureerde

interviews laten zien hoe de motivatie van deze jongeren is ontwikkeld en verschoven

wanneer ze geleidelijk aan betrokken raakten bij een disciplinair proces dat gericht is op

verbetering, succes en het winnen. Toen deze jongeren deelnamen aan een club sport was

hun doel om te leren hoe het spel gespeeld moest worden en om plezier te hebben.

Naarmate zij deelgenomen hadden aan georganiseerde praktijken leerden zij dat ze moesten

voldoen aan bepaalde regels over het gedrag tijdens de training, om nog plezier te hebben.

Hoe meer een atleet betrokken raakte bij de sport hoe belangrijker de verbetering in status

werd. Hoe talentvoller een atleet was hoe meer hij of zij zich realiseerde dat succesvol zijn

niet alleen bereikt kon worden door plezier te hebben maar meer door taai te zijn en hard te

trainen (Claringbould, Knoppers, & Jacobs, 2014).

De deelnamemotieven van de jonge sporters verschoven dus van plezier hebben naar

presteren en aanzien. Ook tijden de lessen LO lijkt deze ontwikkeling zichtbaar. De leerlingen

komen grotendeels met het deelnamemotief plezier naar de lessen LO. Hier worden ze

echter geconfronteerd met veel activiteiten met wedijver en agonaliteit, terwijl dit niet

aansluit bij de oorspronkelijke deelnamemotieven van veel leerlingen. Dit ondanks het feit

dat er in de algemene doelstelling wordt benoemd dat iedereen zijn ei kwijt moet kunnen,

en dat iedereen met plezier moet kunnen deelnemen.


Om te bewerkstelligen dat de lessen LO toch aansluiten bij de algemene doelstelling van het

vak is het van groot belang dat de docenten tijdens de lessen inspelen op de

deelnamemotieven van de leerlingen. Hierbij zal dus meer gekeken moeten worden naar de

leerlingen die sporten voor hun plezier, aangezien dit verreweg de grootste groep is, dan

naar leerlingen die sporten voor aanzien en prestatie. Hierdoor zullen de lessen LO beter

aansluiten bij de algemene doelstelling van het vak, en dus beter aansluiten bij de

deelnamemotieven van de meeste leerlingen.

Uit het onderzoek over de rol van een coach op een sporter (Claringbould, Knoppers, &

Jacobs, 2014) blijkt dat de deelnamemotieven van sporters kunnen verschuiven van plezier

naar presteren, verbetering, succes en winnen. Het is echter ook mogelijk dat de

deelnamemotieven van de leerlingen of sporters niet veranderen, maar dat zij hun plezier in

de sport verliezen doordat de activiteiten niet aansluiten bij hun deelnamemotieven. Dit

blijkt uit de factoren die het Nederlands Instituut voor Sport & Bewegen (2015) geeft die

kunnen leiden tot het verlaten van een sportvereniging. Hierbij wordt rekening gehouden

met vier bepalende factoren:

Wat motiveert jongeren: De sportende jongere heeft zijn eigen doelen,

mogelijkheden en wensen. Als vereniging is het belangrijk om aandacht te hebben

voor de intrinsieke motivatie en de beweegredenen van de individuele jongere om te

gaan sporten en dat ook te willen blijven doen.

Sociale invloeden: Jongeren zijn erg beïnvloedbaar door hun sociale omgeving. Denk

aan vrienden, teamgenoten, trainers, coaches en ouders. Deze mensen kunnen de

jongere stimuleren in hun sportbeoefening.

Verenigingsfactoren: Verenigingsfactoren gaan over organisatorische zaken bij de

sportvereniging. Denk aan een trainersbeleid, planning van wedstrijden en

trainingen, indelen van jongeren in teams en uitstraling van het clubhuis of kantine.

Invloeden van buitenaf: Verschillende zaken hebben invloed op het wel of niet blijven

sporten van jongeren. Jongeren kunnen weinig tijd ervaren door bijvoorbeeld veel

huiswerk of een bijbaantje waardoor ze stoppen met sporten bij de vereniging. Als

vereniging kun je hierop in spelen.

(NISB, 2015)


Ook binnen sportverenigingen wordt dus blijkbaar geworsteld met de deelnamemotieven

van de kinderen. Hierbij wordt helaas te weinig rekening gehouden met de uniciteit van de

leden van een sportvereniging en hun beweegredenen om te sporten. De prioriteit van

sportverenigingen ligt vaak bij de topsport. Hierdoor is het primaire doel van de

sportverenigingen het zo snel mogelijk naar een hoger niveau brengen van de sporters. Alles

draait om spelers beter te maken en zo snel mogelijk op een hoog niveau te krijgen. Scoren

en presteren is nodig om richting de topsport te komen. In de praktijk blijken echter niet alle

kinderen naar sportverenigingen te komen om zo goed mogelijk te presteren. Veel kinderen

komen met andere deelnamemotieven naar de verenigingen. Hierom is het ook voor

sportverenigingen erg belangrijk om hun focus niet alleen te leggen op talentontwikkeling en

presteren, maar juist ook om te kunnen gaan met het spelenderwijs ontdekken van een

sport om dit op recreatief niveau te blijven beoefenen. Deze verandering is belangrijk voor

het behoud van leden met een ander deelnamemotief dan presteren. (Sport voor clubs,

2016).

Uit de bepalende factoren van het NISB (2015) blijkt dat sportverenigingen zich terdege

bewust zijn van de verschillende doelen, mogelijkheden en wensen van jongeren binnen de

vereniging, en het feit dat dit bepalend is voor het plezier van de leden. Binnen

sportverenigingen leeft dan ook zeker de wens om meer bij deze de verschillende doelen

van de sporten aan te sluiten. In de praktijk is dit echter erg lastig aangezien dit niet de

geldende cultuur is binnen verenigingen en er dus een drastische verandering in visie en de

daarmee ontwikkelende cultuur nodig is. Ook voor het onderwijs is het van groot belang dat

deze verandering in visie plaatsvindt om aan te sluiten bij de deelnamemotieven van de

leerlingen.

Dat er ook binnen het vak LO geworsteld wordt met de verschillende deelnamemotieven van

de leerlingen en de toepassing ervan tijdens de lessen LO, wordt duidelijk door de

verschillende vakconcepten waarmee gewerkt wordt. Crum (2011) onderscheidt vijf

verschillende vakconcepten die op hun beurt alle vijf aansluiten bij verschillende visies van

docenten LO, alsmede bij de verschillende deelnamemotieven die de leerlingen kunnen


hebben bij het vak LO. Crum (2011) onderscheid de volgende vijf vakconcepten met hun

uitleg, een schematische weergave hiervan is opgenomen in bijlage 2:

1. Biologisch georiënteerd lichaamsoefeningenconcept: Lichamelijke oefeningen gericht

op biologische aanpassing van het orgaanstelsels; lichamelijke opvoeding als

fitnesstraining dus. Volgens dit vakconcept is het vak LO erop gericht op het lichaam

te trainen. LO is dus een middel om tot fysieke prestaties te komen. De dominante

visie op de bewegingscultuur die hierbij hoort is dus het uitvoeren van oefeningen.

2. Vormingstheoretisch lichamelijkopvoedingssconcept: Lichamelijke opvoeding in

dienst van algemene individuele ontwikkeling. Volgens dit vakconcept is het vak LO

erop gericht om te komen tot persoonlijke en sociale vorming. Er wordt dus activiteit

overschrijdend naar bewegen gekeken om bewegen in te zetten als middel om tot

het proces van persoonlijke en sociale vorming te komen.

3. Personalistische bewegingsonderwijsconcept: Lichamelijke opvoeding als bijdrage aan

persoonlijke bewegingsontplooiing. In dit vakconcept wordt bewegen zelf als het

doel van het vak LO gezien. Er wordt bewogen om te komen tot persoonlijke

ontplooiing in het bewegen.

4. Conformistische sportsocialisatieconcept: In de vierde optie wordt nadrukkelijk

gewerkt vanuit een maatschappijvisie waarbij de visie op lichaams- en

bewegingscultuur leidend is. Dan wordt dus zeker wel rekening gehouden met

overwegingen over de samenleving in het algemeen en de bewegingscultuur in het

bijzonder (dit dan onder verwaarlozing van het perspectief van de individuele

ontwikkeling). Omdat de bestaande bewegingscultuur zonder meer als

referentiepunt wordt gekozen, gaat het hier voornamelijk om aanpassing aan het

bestaande en is er geen of weinig ruimte voor sociale kritiek of persoonlijke afwijzing.

Conformisme domineert. Hierbij is sport dus een doel op zich, maar ook een middel

om te komen tot sportmaatschappelijke toerusting om te kunnen deelnamen aan de

dominante sportcultuur.

5. Kritisch constructieve bewegingssocialisatieconcept: In het laatste vakconcept wordt

er een optie onderscheiden waarin op grond van het streven naar balans tussen

individuele en sociaal-culturele invalshoek ruimte is voor zowel cultuuroverdracht

(sociale aanpassing) als cultuurinnovatie (gebaseerd op sociale kritiek). In dit concept


is het bewegen het doel van de lessen LO. Er wordt geleerd om kritisch deel te

kunnen nemen aan een bewegingscultuur.

Binnen deze vakconcepten sluit het personalistische bewegingsonderwijsconcept het beste

aan bij het doel van de ontwikkelde lessenserie. In dit concept draait het namelijk om

persoonlijke ontplooiing en persoonlijke bewegingsdoelen. De leerlingen kunnen hierbij dus,

aan de hand van hun deelnamemotief, hun eigen doelen stellen. De dominante visie op de

bewegingscultuur is dan ook gericht op de informele op recreatie georiënteerde sporten,

waarbij het presteren en scoren van klein belang is. Als uitbreiding van dit concept voor de

uitvoering van dit onderzoek zouden wij willen stellen dat bij dit vakconcept het

wedstrijdelement geen enkele rol speelt, en zelf afwezig is.

Binnen de lessenserie in dit onderzoek is gekozen om uitsluitend activiteiten te gebruiken

die in te delen zijn onder ‘’Speelse bewegingsvaardigheidsspelen’’ en ‘’Fitnessactiviteiten’’

(Steenbergen, 2004). Binnen deze speelse bewegingsvaardigheidspelen creëren de

leerlingen een speelse houding om een opdracht uit te voeren of een opgeworpen obstakel

te overwinnen. Hierbij is geen sprake van een gedeelte test tegen anderen(wedstrijd), of een

uitvoering met een abstract limiet (tijd of uitvoering). Ook binnen de fitnessactiviteiten

speelt het wedstrijdelement geen rol. Het verschil met de speelse

bewegingsvaardigheidsspelen is dat er hier ook geen game-karakter aanwezig is, er wordt

geen speelse houding opgeroepen bij de leerlingen. Het gaat hierbij allen om het

overwinnen van ‘’hinderlijke obstakels’’. Binnen onze lessenserie hebben wij gekozen voor

een combinatie van deze twee onderdelen. Wel hebben wij een speelse houding toegevoegd

aan de fitnessactiviteiten. Activiteiten die vallen onder ‘’Agonale

bewegingsvaardigheidsspelen’’ en ‘’Agonale vaardigheidsspelen’’ zijn niet opgenomen in

onze lessenserie vanwege de belangrijke rol van het wedstrijdelement en het ontbreken van

beweging.

Wanneer de vakconcepten met de activiteiten vergeleken worden is duidelijk dat er sterke

verbinding is. In het biologisch georiënteerd lichaamsoefeningenconcept vinden

voornamelijk fitnessactiviteiten plaats. In de overige vakconcepten staan de


bewegingsvaardigheidsspelen centraal. In beide bewegingsvaardigheidsspelen, zowel de

agonale als de speelse bewegingsvaardigheidsspelen is een game karakter aanwezig. Het

verschil tussen de agonale bewegingsvaardigheidsspelen en de speelse

bewegingsvaardigheidsspelen ligt in het wedstrijdelement, de agonaliteit. Zowel in het

onderwijs als binnen sportverenigingen lijkt het onderscheid hiertussen voor coaches en

docenten moeilijk te realiseren. Binnen de ontwikkelde lessenserie is het speelse karakter

namelijk van groot belang, maar dit kan heel goed zonder agonaliteit.

Waar veel lessen LO bestaan uit activiteiten met daarin wedijver en agonaliteit, zal in dit

artikel onderzoek worden gedaan naar lessen zonder wedijver en agonaliteit. Het betekenis

geven van leerlingen aan de lessen is hierbij van groot belang. Doordat de leerlingen naar

alle waarschijnlijkheid jarenlang gymlessen hebben gehad die draaiden om scoren en

presteren zullen ze dit ook als verwachtingspatroon hebben gecreëerd met betrekking tot

lessen LO. Betekenis geven houdt in dat de leerlingen voor zichzelf een betekenis kunnen

geven aan de leerstof. Leerlingen kunnen dit als het hen duidelijk is waarom ze deze stof, of

deze activiteiten op deze manier moeten doorwerken. Wanneer de docent dat belang aan

de leerlingen duidelijk maakt ontstaat de grootste kans dat de leerlingen er betekenis aan

geven (Ebbens & Ettekoven, 2013). Doordat er in de reguliere lessen LO door de docenten

waarschijnlijk is uitgelegd dat de leerlingen sporten en bewegen om te scoren en tot

prestaties te komen, is dit ook vaak de betekenis die leerlingen aan de lessen LO geven.

In het onderstaande zal een lessenserie worden uitgewerkt met daarin geen enkele activiteit

die te maken heeft met wedijver of agonaliteit. De betekenis van de les zal dus totaal anders

zijn dan in reguliere gymlessen waar veelal scoren en presteren centraal staat. Voor de

leerlingen die in eerdere lessen de betekenis scoren en presteren aan de lessen LO gegeven

hebben zal dit dus een nieuwe ervaring zijn, waar ze mogelijk aan moeten wennen. Door

deze lessenserie zonder activiteiten met wedijver of agonaliteit wordt onderzocht wat de

beleving en waardering is van leerlingen uit klas 1 van het voorgezet onderwijs van een

lessenserie waarin geen wedstrijdelement voorkomt. Doormiddel van dit onderzoek kan

worden aangetoond of deze manier van lesgeven binnen de lessen LO door de leerlingen

gewaardeerd wordt en of deze lessen aansluiten bij de deelnamemotieven van de leerlingen.


Zoals eerder besproken is plezier het meest voorkomende deelname motief van leerlingen

tijdens lessen LO. Door wedijver en agonaliteit weg te laten uit de les, zal het accent van de

les mogelijk verplaatsen van presteren naar plezier. De verwachting is dat het merendeel van

de leerlingen dit zal waarderen en dat hun beleving hoger wordt tijdens de lessen LO. De

verwachting is ook dat leerlingen die wel als deelnamemotief presteren en status hebben de

lessen minder zullen waarderen. Motorisch vaardige leerlingen zullen bij de lessen

waarschijnlijk een minder hoge waardering hebben omdat ze niet meer kunnen scoren en

presteren. Motorisch minder vaardige leerlingen zullen waarschijnlijk een hogere waardering

en beleving hebben bij de lessen, aangezien zij minder ervaren de ‘mindere’ beweger te zijn.

Wel is de verwachting dat de leerlingen ook aangeven de lessen zonder wedstrijdelement

raar of anders zijn. Dit is te herleiden tot het feit dat de leerlingen een andere betekenis

gegeven hebben aan de lessen LO dan het doelen waar de activiteiten om draaien.


Vooronderzoek – Ontwerp Lessenserie

Voorafgaand aan het onderstaande kwalitatief onderzoek is een ontwerponderzoek gedaan.

In dit ontwerponderzoek is een lessenserie ontworpen waarmee, na uitvoering van het

kwalitatief onderzoek, de vraag kan worden beantwoord wat de waardering en beleving van

leerlingen is van een les waarin geen wedstrijdelement voorkomt. Hieronder is een korte

samenvatting te lezen met een korte uiteenzetting van de werkwijze en de belangrijkste

resultaten. De volledige uitwerking van dit ontwerponderzoek is opgenomen in bijlage 3.

De eerste fase van het ontwerponderzoek bestond uit het vormgeven van een

conceptontwerp. Na een literatuurstudie naar verschillende lesonderwerpen in combinatie

met eerdere eigen lesgeefervaringen zijn er vier onderwerpen gekozen om uit te werken in

het eerste concept van de lessenserie. Dit waren de onderwerpen: Samenwerkingsspelen,

Freerun, Escape-room en Bewegen en muziek. Elk van deze vier onderwerpen is uitgewerkt

tot een volledige les van 90 minuten. Zodoende is een eerste conceptlessenserie van vier

lessen gevormd. Dit eerste concept is te vinden in bijlage 4.

Vervolgens zijn de onderstaande vier deskundigen op het gebied van bewegingsonderwijs

gevraagd hun feedback te geven op deze lessenserie:

Ger van Mossel: Leerplanontwikkelaar bewegingsonderwijs & sport bij het SLO,

nationaal experticecentrum leerplantonwikkeling, afdeling onderbouw VO.

Willem Klok: Derdejaars student aan de opleiding docent lichamelijke opvoeding 1e

graad aan de Haagse Hogeschool.

Stefan Rijke: Docent LO aan de Passie evangelische middelbare school in Rotterdam.

Andries Veldman: Docent LO aan de Passie evangelische middelbare school in

Rotterdam.

Met hun kennis en ervaring hebben zij het eerste conceptontwerp van feedback voorzien. Zij

hebben hierbij voornamelijk gekeken of de lessen geschikt waren om de onderzoeksvraag te

beantwoorden. Het belangrijkste criterium hierbij was het ontbreken van het

wedstrijdelement. Uit deze feedback kwam dat het eerste concept grotendeels geschikt was,


maar op een aantal plaatsen nog wel verduidelijking nodig had om te zorgen dat de

mogelijkheid tot scoren echt volledig uitgesloten was. Alle feedback is te vinden in het

volledig uitgewerkte ontwerponderzoek (bijlage 4). Deze feedback is kritisch bekeken,

vervolgens is, na bestudering van de gegeven feedback, er al dan niet gekozen om de

feedback te verwerken in een verbeterde versie van de lessenserie. Dit tweede

conceptontwerp is te vinden in bijlage 5.

Vervolgens zijn de critical friends gevraagd het tweede conceptontwerp, met daarin de

verwerkte feedback, nogmaals nauwkeurig door te lezen en wederom te voorzien van

feedback. Uit deze tweede feedbacksessie zijn nog een aantal kleine open aanmerkingen

gekomen. De verwerking van deze tweede feedbackserie heeft geleid tot een derde versie

van de lessenserie. Deze derde versie is als definitieve versie gebruikt voor de uitvoering van

het kwalitatief onderzoek en is opgenomen in bijlage 6. Doormiddel van deze lessenserie

kan, na uitvoering van het kwalitatief onderzoek, een antwoord worden gegeven op de

vraag wat de beleving en waardering van leerlingen uit klas 1 van het voortgezet onderwijs is

van een lessenserie waarin geen wedstrijdelement voorkomt.


Methode

Participanten:

Het onderzoek naar de beleving en de waardering van leerlingen tijdens een lessenserie

waar geen enkel wedstrijdelement voorkomt is uitgevoerd op de school de Passie in

Rotterdam, dit is een voortgezet onderwijs. Het onderzoek heeft plaatsgevonden bij de

leerlingen uit klas RTH1B (1 mavo/havo). Deze klas bestaat uit 27 leerlingen waarvan er 19

meisjes zijn en 9 jongens.

Werkwijze:

Voor de klas RTH1B van de Passie is er door middel van het bovenstaande

ontwerponderzoek een lessenserie ontworpen van vier bewegingslessen LO waarin het

hoofddoel plezier is en het presteren volledig achterwege werd gelaten. In deze

bewegingslessen zijn alle vormen van wedijver en agonaliteit weggelaten. Dit betekend dat

alle vormen van prestatie en wedstrijdelementen weggelaten zijn. Na de lessenserie van vier

weken zijn naar aanleiding van een overleg met de docent vijf motorisch vaardige leerlingen

en vijf minder motorisch vaardige leerlingen geïnterviewd over hun ervaringen tijdens deze

bewegingslessen. De gesprekken werden individueel gevoerd, dit waren dus diepte-

interviews. Wat hiermee gemeten werd is dus het gevolg van een kwalitatief onderzoek, dit

houdt in dat er onderzocht werd wat er onder de individuen leefde en wat de ervaringen van

de proefpersonen waren. Het interview dat gehouden is, is semigestructureerd dat houdt in

dat de afnemers van het interview niet alle vragen van tevoren voorbereid hadden maar zich

aan bepaalde richtlijnen en hoofddoelen hebben gehouden, aan de hand van deze

hoofdlijnen zijn vragen gesteld aan de leerlingen en verder probeerde de afnemers van het

interview zelf het gesprek te sturen en werd er doorgevraagd op de antwoorden die de

leerlingen gaven.

Meetinstrumenten:

Na de lessenreeks van vier weken zijn er interviews afgenomen, deze interviews zijn letterlijk

uitgewerkt op een laptop en vervolgens uitgeprint op papier. Tijdens het afnemen van de

interviews is de spraakrecorder op de mobiele telefoon aangezet om het interview op te


nemen. Het interview schema voor dit semigestructureerde interview is te vinden in Bijlage

3.

Validiteit en betrouwbaarheid meetmethode:

De resultaten van een kwalitatief onderzoek bieden een beeld van hoe de geïnterviewde de

lessen beleefd hebben. De resultaten geven informatie over de beleving, er wordt dieper

ingegaan op meningen, maar ook komt er vaak extra informatie naar boven waar de

onderzoekers in eerste instantie mogelijk niet aan gedacht hadden. (marktonderzoek, 2015)

In dit onderzoek is gekozen voor een semigestructureerd interview. Deze manier van

interviewen wordt ook wel diepte-interview genoemd. Bij deze manier van interviewen

wordt er gebruikt gemaakt van een algemeen interviewschema met vooropgestelde, wat

algemener geformuleerde, vragen, maar hier mag wel van afgeweken worden. Hierdoor

wordt er meer en gedetailleerde informatie verhaald. (Dingemanse, 2015)

Het voordeel van werken met een semigestructureerd interview is dat de onderzoeker kan

doorvragen waardoor en meer en gedetailleerde informatie naar voren komt. Maar het

nadeel van het werken met deze interview methode is dat de validiteit lager ligt dan bij een

gestructureerd interview (Dingemanse, 2015). Dit omdat de vragen voor het interview van

tevoren niet allemaal vastliggen en er dus tijdens het interview wordt ingespeeld op wat de

correspondent antwoord, hierdoor kan het dus zo zijn dat er niet altijd antwoord wordt

verkregen op alle vragen die onderzocht moesten worden.

Omdat er gebruikt gemaakt is van een telefoon/recorder voor het opnemen van het

interview kan het interview altijd terug geluisterd worden. Op deze manier is te controleren

of de uitwerking van het interview overeenkomt met wat er daadwerkelijk gevraagd is

tijdens het interview. Daarbij is het zo dat de vier weken durende lessenserie op papier staat

en dus ieder ander de lessenserie opnieuw zou kunnen geven precies op dezelfde manier

waarop de lessen zijn gegeven tijdens dit onderzoek. Hierdoor is het onderzoek betrouwbaar

omdat wanneer de lessenreeks opnieuw gegeven zou worden er ook dezelfde resultaten uit

kunnen komen.


Ook het format voor de interviews is vastgelegd op papier. Ieder ander zou het interview

opnieuw kunnen afnemen omdat er bekend is welke lijn er tijdens het gesprek behandeld is.

Bij elke leerling zijn deze vragen als hoofdlijn gebruikt om het interview vorm te geven en

zullen de resultaten bij herhaling van het interview niet afwijken van de resultaten die al

genoteerd zijn.

Procedure:

Zoals eerder genoemd is dit onderzoek afgenomen bij de klas RTH1B van de school de Passie

in Rotterdam tijdens de reguliere lessen LO. Er is gekozen voor de school de Passie omdat

een van de onderzoekers stageliep op deze school. De docent van de klas RTH1B stond open

voor het onderzoek omdat zijn visie draait om het gebruiken van gym als middel om te

komen tot bepaalde doeleinden en de docent gym niet ziet als doel. Hierbij keek de docent

niet alleen naar het presteren in de les maar juist naar het samenwerken van zijn leerlingen

tijdens zijn lessen LO. Doordat het onderzoek gericht was op het schrappen van prestatie in

de lessen LO vond hij het een interessant onderzoek om aan mee te werken en stelde zijn

gymlessen dus ter beschikking om het onderzoek in uit te voeren.

Voor het onderzoeken is er door middel van het bovenstaande ontwerponderzoek een

lessenserie van vier weken ontworpen waarin alle vormen van prestatie en

wedstrijdelementen weggelaten waren.

Deze lessenserie werd vier weken aaneensluitend gegeven op de maandagochtend van

10.45 tot 12.15. De lessen vonden plaats in de gym hal die in de school zelf was gevestigd.

Voor het onderzoek was er één gymzaal beschikbaar. Voorafgaand aan de lessenreeks heeft

de docent aan de klas RTH1B verteld dat er twee nieuwe docenten voor vier weken de

lessen LO kwamen verzorgen en dat zij na afloop van deze weken een aantal leerlingen

zouden interviewen voor hun onderzoek op school.

De lessen die tijdens de lessenreeks gegeven zijn waren van tevoren bedacht en uitgewerkt

op papier. De lessen zijn zo uitgebreid mogelijk op papier gezet, dit is met opzet gedaan

zodat op het moment dat iemand anders de lessen zou moeten geven hij of zij precies de les


hetzelfde zou kunnen geven als dat gedaan is tijdens dit onderzoek. Deze uitgewerkte lessen

zijn opgenomen in de bijlage.

Vier weken lang zijn de lessen precies zo gegeven als dat ze op papier stonden. Voorafgaand

aan de lessen zijn de leerlingen niet op de hoogte gesteld van wat er in die les behandeld zou

worden. De bedoeling was dat de leerlingen er niet bewust van op de hoogte waren dat de

manier van lesgeven anders was dan dat zij normaal deden tijdens de lessen LO.

Na afloop van de vier weken durende lessenserie is er na overleg met de docent bepaald

welke leerlingen er geïnterviewd zouden worden. Deze beslissingen zijn gemaakt naar

aanleiding van de motorische vaardigheden van de leerlingen. De vijf motorisch beste

leerlingen en de vijf motorische zwakste leerlingen zijn uitgekozen voor de interviews. De

docent heeft hierbij geadviseerd naar aanleiding van de lessen die hij eerder gegeven heeft.

Na de laatste les zijn de leerlingen die uitgekozen waren voor de interviews op de hoogte

gesteld van het feit dat zij later die dag of de dag erna uit de klas gehaald werden om het

interview af te nemen. Voorafgaand aan dit moment is er aan de docenten van de klassen

gevraagd of zij uit de les gehaald mochten worden voor een interview van ongeveer twintig

minuten.

De interviews zijn afgenomen in een klaslokaal in de school. Elke leerling werd apart

geïnterviewd door beide interviewers. Voorafgaand aan het interview waren de leerlingen

op de hoogte gesteld van het feit dat er een recorder tijdens het gesprek aan stond om het

gesprek terug te kunnen luisteren. Dit is gedaan voor het geval dat een leerling hier geen

toestemming voor zou geven. De interviews zijn afgenomen bij 10 leerlingen. De leerlingen 1

t/m 5 zijn de motorisch vaardige leerlingen waarvan geïnterviewde 1, 3 en 5 jongens zijn en

geïnterviewde 2 en 4 meisjes zijn. De leerlingen 6 t/m 10 zijn de motorisch minder vaardige

leerlingen waarvan geïnterviewde 1 en 5 jongens zijn en geïnterviewde 2, 3 en 4 meisjes zijn.

De data uit dit onderzoek voortgekomen bestaat uit de resultaten van de

semigestructureerde interviews. Deze interviews zijn vastgelegd met een recorder,

vervolgens is hier een transscriptie van gemaakt en zijn ze verwerkt tot een verslag waarin

de relevante aspecten voor ons onderzoek zijn opgenomen. Deze verslagen zijn opgenomen


in het onderstaande onderzoek. Vervolgens zijn de resultaten uit deze verslagen

geanalyseerd op topic niveau en verwerkt en opgenomen in de resultaten. In de discussie

zijn de resultaten bekritiseerd en verklaard om tot een conclusie te komen op onze

vraagstelling.


Resultaten

Op maandag 20-02-17 is de laatste les van de lessenreeks uitgevoerd. Dit was de les

aerobics. De drie weken hieraan voorafgaand zijn de andere lessen van de lessenreeks

uitgevoerd. Aan de hand van de gegeven lessenreeks zijn er vijf motorisch goede bewegers

geïnterviewd en vijf minder motorisch vaardige bewegers geïnterviewd. Het doel van het

interview was om te pijlen wat de leerlingen van de lessenreeks vonden en wat hun beleving

was tijdens deze lessen.

In Bijlage 7 zijn de interviews uitgewerkt. Er is begonnen met het interviewen van de vijf

motorisch vaardige bewegers en vervolgens de vijf minder motorisch vaardige bewegers.

Voorafgaand aan het interview is aan elke leerling toestemming gevraagd of het interview

opgenomen mocht worden met de spraakrecorder zodat het interview terug geluisterd kon

worden. Alle leerlingen zijn hiermee ingestemd.

Uit de transscripties van de interviews zijn na een topic analyse de volgende delen

geselecteerd en in de resultaten weergegeven.

Op de vraag: “ Wat vind je van het vak gym? “ kwamen onder andere de volgende

antwoorden naar voren; “Vind het wel leuk, kan mijn energie er in kwijt” , “Leuk vak” , “Ik

vind het wel een leuk vak hoor, lekker vaak voetballen en veel sporten”, “ Leuk, heel sportief

en gezond voor je”.

Hieruit blijkt dus dat veel van de geïnterviewde leerlingen het vak gym als “leuk” ervaren.

Maar daarentegen zijn er ook leerlingen die andere antwoorden geven op deze vraag; “ Ik

vind het wel leuk, maar soms een beetje saai niet alle sporten zijn leuk” , “Ik vind het niet

heel erg leuk, maar vind het wel fijn dat je beweegt zodat je meer energie krijgt voor de

andere lessen”. “Ja wel leuk, maar maandagochtend is niet zo handig want dan zijn mensen

vaak nog moe enzo”.


Niet alle leerlingen vinden het vak gym dus leuk. In de antwoorden te lezen komt dit vooral

door persoonlijke kwesties zoals vermoeidheid, voorkeur voor bepaalde sporten, tijdstip van

het vak gym etc.

Op de vraag: “ Wat vond je van de afgelopen vier gymlessen?” komen onder andere de

volgende antwoorden ; “Ik vond de lessen even leuk als de normale lessen”, “Best wel leuk

want het waren geen gewone gymlessen maar vooral spelletjes”, “Ik vond het hele leuke

lessen”, ”Uhm.. ja best wel leuk”.

Uit deze antwoorden blijkt dus dat de geïnterviewde leerlingen de vier lessen ook als ‘leuk’

ervaren en een aantal leerlingen wel door hebben dat de lessen anders aangeboden zijn dan

de reguliere lessen LO.

Ook geïnterviewde leerling nummer 3 laat duidelijk merken dat hij het gevoel heeft dat de

aangeboden vier lessen anders zijn dan normaal; “Het is anders… normaal doen we volleybal

of basketbal en nu deden we iets anders dan een balspel”.

Op de vraag of de leerlingen opgemerkt hebben dat er tijdens de vier weken lang durende

lessenreeks niet gescoord kon worden en dat er geen wedstrijdelement aanwezig is in de

lessen en hoe de leerlingen dit hebben ervaren, komen de volgende antwoorden naar voren;

“De normale gymles is veel moeilijker.. dan moet je ook dingen doen die je zelf niet durft

enzo”, “Ja wel fijn, zo konden mensen elkaar niet uitlachen als iemand gewonnen had” , “Ja,

we moesten dingen in groepjes doen”, “Het samenwerken stond bovenaan, maar soms

moest je een opdracht wel alleen doen maar het ging vooral om het samenwerken”, “Hoe je

ons les gaf was anders dan normaal, wel leuk”, “Ik vond het niet erg, dat je niet kan winnen

zorgt er voor dat het draait om samenwerken en leuk bezig zijn met je team enzo”.

Uit deze antwoorden blijkt dus dat veel leerlingen door hebben dat de lessen ‘anders’ dan

normaal zijn maar konden nog niet zo goed specifiek benoemen wat er nou ‘anders’ is. De

interviewers sturen op dat moment de leerlingen een andere richting op door, door te

vragen in het interview.


Maar er zijn ook een aantal andere antwoorden uit de interviews gekomen; “Maakt mij niet

uit, als ik maar gewoon kan bewegen”, “Ik vond het niet erg, ik ben normaal verdediger en

dan gaat het ook niet om scoren”, “Ik vond het wel chill, je hoefde nergens aan te voldoen of

iets” , “Het maakte mij op zich niet zo heel erg veel uit”.

Hieruit blijkt dat er duidelijk ook een aantal leerlingen zijn die het niet erg vinden op welke

manier zij les krijgen. Zij zijn tevreden als ze maar kunnen bewegen en sporten.

Om verder in te gaan op de vorige vraag word er vervolgens aan de leerlingen gevraagd wat

zij er van vinden om niet te kunnen scoren tijdens een gymles en het dus niet om de

individuele prestatie gaat, hierop kwamen onder andere de volgende antwoorden; “Ja ik

vond het eigenlijk ook wel leuk, want stel je doet voetbal ofzo dan konden ook de minder

goede voetballers gewoon leuk meedoen”, “Nee ik vind het niet erg dat ik mijn eigen

prestatie niet kan laten zien omdat ik het fijner vind dat mensen niet dingen gaan zeggen

zoals: ik ben beter dan jij etc”, “Ja ik vond het niet erg dat het niet om het scoren ging,

samen kan je meer bereiken dan alleen, je kan samen komen tot een doel en dat is scoren”,

“Ik vond het best wel goed, want zo ben je niet beter dan iemand anders”.

Wat er uit deze antwoorden geconcludeerd kan worden is dus dat een groot deel van de

geïnterviewde leerlingen het niet ‘erg’ vindt dat zij niet kunnen scoren of presteren. Zij

vinden het leuk dat het om het samenwerken gaat en zijn blij dat er nu geen verschil tussen

de goede of minder goede bewegers is.

Daarentegen reageerde geïnterviewde nummers 3 en 10 met de volgende antwoorden; “Ik

vond het wel irritant dat ik niet kon winnen ja haha… ik vind winnen altijd wel leuk en wil

graag winnen”, “Ik vond het niet goed dat je niet kon winnen, dan heb je geen plezier meer”.

Uit de antwoorden van deze leerlingen blijkt dus dat zij het wel belangrijk vinden om te

winnen en bij staat bij hun het presteren boven het samenwerken in de les.


Het laatste onderwerp van het interview is de vraag aan de leerlingen hoe zij hun eigen les

LO zouden willen invullen, daar kwamen de volgende antwoorden uit: “Uhm.. ik denk

voetbal of basketbal en ook wel free runnen”, “Gewoon trefbal”, “Basketbal of voetbal

ofzo”, “Basketbal is wel leuk maar dat komt bijna elke week terug dus dat zou ik minder

doen”, “Uhm balsporten maar wel met samenwerking”, “Voetballen, ik wil hier beter in

worden”, “Basketbal maar wel in groepjes”.

Uit deze antwoorden blijkt dus dat veel leerlingen toch zelf het liefst verschillende bal- en

spel sporten terug zouden willen zien in de lessen LO.

Maar toch zijn er ook een aantal leerlingen die de aangeboden lessen zo leuk vinden en zelf

ook zoiets als de lessenreeks terug zouden laten komen in hun lessen LO; “Wel voetbal

alleen dan zonder score, gewoon leuk spelen”, “Tennissen met samenwerken”, “Ook wel het

free runnen”, “Uhm ik vond dat spel met die touwen en hoepels echt heel leuk, dus dat zou

ik willen doen en dat free runnen vond ik ook heel leuk, iets doen waarbij je met elkaar

dingen kan leren”.

In deze antwoorden is te zien dat deze leerlingen wel waarde hechten aan het niet kunnen

scoren en het samenwerken in de lessen LO.


Discussie De vraagstelling waarin het in deze discussie om draait luidt: “Wat is de beleving en

waardering van leerlingen uit klas 1 van het voortgezet onderwijs van een lessenserie waarin

geen wedstrijdelement voorkomt?” De verwachting is dat het merendeel van de leerlingen

dit zal waarderen en dat hun beleving hoger is tijdens de lessen LO.

Wat uit veel interviews naar voren is gekomen, is dat een hoop ondervraagde leerlingen het

fijn vinden dat de mindere bewegers ook gewoon ‘leuk’ mee kunnen doen in de lessen. Zij

vinden het fijn dat er geen discussie ontstaat over wie de beste is en medeleerlingen niet

uitgelachen kunnen worden als ze verloren hebben. Ook geven een aantal geïnterviewde

leerlingen aan dat zij de lessen leuker dan normaal vinden omdat ze nu moeten

samenwerken. De doelen van deze leerlingen in de les liggen dus niet op prestatie gebied

maar meer op het sociale gebied. Zoals in de inleiding genoemd blijken de

deelnamemotieven van de leerlingen voor het grootste deel bij plezier te liggen en niet op

presteren (Ekdom & Mossel, 2014). Het lijkt nu dat wanneer er sociale doelen gesteld

worden, ook bij de leerlingen onderling, dit plezier eerder behaald wordt, waardoor de

lessen beter aansluiten bij de deelnamemotieven van de leerlingen.

Daarentegen zijn er twee leerlingen die het presteren wel degelijk belangrijk vinden. Een van

deze leerlingen geeft aan dat hij gewoon graag wilt winnen en het ‘irritant’ vind dat hij niet

kan scoren. Een andere leerling geeft aan dat hij minder plezier ervaart als hij niet kan

winnen. De vraag die nu naar boven komt is of deze twee leerlingen van zichzelf zo

competitief zijn ingesteld of dat dit zo gevormd is door de invloeden vanuit de

bewegingscultuur die de sensemaking van betreffende leerlingen medebepaald (Weick,

1995). Leerlingen geven dus betekenis door eerder opgedane ervaringen en geven vanuit

die opgedane ervaringen betekenis aan de les.

Het feit dat deze twee leerlingen allebei jongens zijn kan ook extra vragen oproepen. Zo

blijkt uit een onderzoek van Julian Opdam (Opdam, 2014) dat mannen competitiever zijn

ingesteld als vrouwen. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het feit dat wel alle meisjes de

nieuwe lessen waarderen, maar niet alle jongens, omdat die voor oorsprong competitiever


zijn en het verschil met de nieuwe lessen dus groter zou zijn. Bij de jongens die aangaven de

nieuwe lessen wel meer te waarderen is dit juist weer extra opvallend, omdat de nieuwe

lessen dan leuker zouden zijn dan het competitieve element wat van binnen in de jongens

aanwezig was.

Opvallend is ook het feit dat wanneer de leerlingen zelf de les mogen bepalen ze veelal toch

een sport kiezen die vaak gespeeld wordt en vaak om scoren en presteren gaat. Dit zou te

verklaren zijn door de betekenis die de leerlingen in een eerder stadium aan het sporten

gegeven hebben. De leerlingen hebben door eerdere ervaringen met sporten de betekenis

aan sporten gegeven dat scoren en presteren hierbij hoort, deze betekenis is niet zomaar te

veranderen (Weick, 1995). Dit is een verklaring voor het feit dat de leerlingen, ondanks hun

waardering voor de lessenserie, toch zelf voor een lesinvulling met scoren en presteren

zouden kiezen. (Ebbens & Ettekoven, 2013)

Hieronder worden eerst de resultaten van de motorisch vaardige bewegers besproken.

Vervolgens worden de resultaten van de motorisch minder vaardige bewegers uiteengezet.

De verwachting op dit onderdeel is dat de motorisch vaardigere leerlingen minder

waardering en beleving hebben bij de lessen en motorisch minder vaardigere leerlingen en

hogere beleving hebben bij de lessen.

Motorisch vaardige leerlingen:

Geïnterviewde 1 laat duidelijk merken dat zijn deelname motief niet presteren en aanzien is,

maar het draait om het plezier hebben in de les LO.

Ondanks dat Geïnterviewde 2 zegt dat eigen prestaties niet belangrijk zijn, speelt zij toch het

liefste trefbal met de reden dat zij hier ‘goed’ in is. Dit geeft dus aan dat zij presteren en

scoren wel degelijk van belang vindt.

Geïnterviewde 3 geeft aan dat hij het scoren wel miste. Presteren en winnen is dan ook van

groot belang in de beleving van geïnterviewde 3 tijdens de lessen LO.


Geïnterviewde 4 geeft aan dat ze zelf liever spellen speelt waarbij het draait om

samenwerken en elkaar iets leren, niet presteren maar plezier hebben en met elkaar bezig

zijn in de lessen LO vindt zij veel leuker.

Geïnterviewde 5 vond het prettig om met anderen samen te werken en gezamenlijk doelen

te bereiken en elkaar beter te bereiken. Bij Geïnterviewde 5 draait het in de gymles niet om

het scoren zelf maar om hoe je als team tot scoren komt.

Uit de antwoorden van het interview blijkt dat van de motorisch vaardige bewegers een

aantal leerlingen zoals verwacht graag wil presteren tijdens de lessen LO. Opvallend is echter

dat drie van de vijf ondervraagden aangeven dat ze plezier het belangrijkste vinden tijdens

de gymles, ondanks het feit dat ze zelf erg goed zijn in scoren en presteren.

Motorisch minder vaardige leerlingen:

Uit de antwoorden van Geïnterviewde 6 blijkt dat hij bij een sport die hij zelf goed beheerst

wel graag wilt winnen, terwijl hij het daarentegen prettig vindt wanneer niemand verliest.

Geïnterviewde 7 houdt niet van het vak LO omdat ze niet zo van het bewegen is. Uit het

interview met Geïnterviewde 7 blijkt dat lessen zonder wedstrijdelement de leerlingen die

niet van sporten houden meer aanspreken dan lessen met score.

Geïnterviewde 8 geeft aan dat het haar niet uitmaakt dat ze wel of niet kan verliezen. Het

liefst speelt ze voetbal omdat ze zelf op deze sport zit en hierbij ook kan scoren. Dit geeft dus

aan dat Geïnterviewde 8 het scoren wel degelijk belangrijk vindt.

Geïnterviewde 9 geeft aan dat zij tijdens de lessen LO het heel belangrijk vindt dat de

aandacht wordt gelegd op het samenwerken. Zij vindt het niet fijn als gewonnen of verloren

kan worden. Dit geeft dus aan dat het bij Geïnterviewde 9 draait om het plezier in de lessen.

In eerste instantie geeft Geïnterviewde 10 aan dat winnen of verliezen noodzakelijk is voor

plezier. Bij doorvragen door de onderzoeker geeft Geïnterviewde 10 opeens aan dat


samenwerken ook heel belangrijk is. Het lijkt er op dat Geïnterviewde 10 naar de mond van

de onderzoeker probeert te praten en niet zijn eigen mening geeft.

Uit de resultaten van de motorisch minder vaardige leerlingen blijkt dat ze allemaal niet

willen verliezen in een les LO. De afgelopen lessen waarin ze niet konden scoren en dus ook

niet konden verliezen hebben ze als prettig ervaren. Wel gaven twee van de ondervraagden

aan het wel prettig te vinden om te kunnen scoren bij een sport die ze zelf goed beheersen.

Hieruit blijkt dat scoren erg prettig is zolang er maar niemand hoeft te verliezen.

Wanneer er gekeken wordt naar de betrouwbaarheid van dit onderzoek kan er

geconcludeerd worden dat het onderzoek betrouwbaar is. Bij herhaling verwachten wij

hetzelfde resultaat. Ook zijn de interviews opgenomen met een voice-recorder. Op deze

manier kunnen de gevoerde gesprekken altijd terug geluisterd worden en gecontroleerd

worden of de conclusies juist zijn.

Het semigestructureerde interview maakt het mogelijk om door te vragen waardoor meer

en gedetailleerdere informatie naar voren komt. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van de

informatie. Tegelijkertijd is hierbij wel een lagere validiteit dan bij het gestructureerde

interview omdat het gesprek niet bij elk proefpersoon hetzelfde verliep.

Het interview met Geïnterviewde 10 is niet als valide te beschouwen omdat hij niet zijn

eigen mening durfde te geven maar alleen maar bevestiging gaf op wat de onderzoekers

wilden horen. Deze conclusie is getrokken door de manier waarop de geïnterviewde

antwoord gaf op bepaalde vragen. Eerst zei hij namelijk dat je minder plezier beleefd in de

gymles als je niet kan winnen of verliezen. Aan het einde van het interview vroeg de

interviewer opnieuw of zijn standpunt daadwerkelijk zo luidt of dat hij dat anders bedoelde.

Op dat moment zei hij dat hij het plezier en het samenwerken belangrijker vindt. De overig

interviews zijn wel valide aangezien de leerlingen eerlijk hun mening durfde te geven op de

gestelde vragen.


Om op bovenstaande constatering gelijk kritisch in te haken, kan het dus zo zijn dat sommige

leerlingen niet alle vragen eerlijk hebben beantwoord. Wat een reden hiervoor zou kunnen

zijn is dat de docenten van de lessenreeks ook de interviews afnemen. Dit zou er dus voor

kunnen zorgen dat niet alle leerlingen de vragen eerlijk beantwoorden omdat zij de

lesgevers niet willen ‘beledigen’ door aan te geven dat zij de lessen niet leuk vinden. Dit zou

in de toekomst voorkomen kunnen worden door een onderscheid te maken tussen de

lesgevers en de interviewers. Wanneer de interviewers niet dezelfde personen zijn als de

lesgevers is het mogelijk dat de leerlingen eerlijker hun antwoorden zouden geven.

Om dit onderzoek betrouwbaarder te kunnen maken zou de procedure door meerdere

klassen, andere scholen en verschillende leeftijdsgroepen doorlopen dienen te worden. Op

deze manier kan er meer informatie verzameld worden wat het onderzoek automatisch

betrouwbaarder maakt.

In dit onderzoek zijn alleen vijf motorisch vaardige en vijf motorisch minder vaardige

leerlingen geïnterviewd. Op basis hiervan zijn de resultaten tot stand gekomen. Om echt

concrete uitspraken te kunnen doen over een volledige groep zou in een vervolgonderzoek

ook de middengroep met gemiddelde bewegers onderzocht moeten worden.

In deze lessenserie hebben de leerlingen veelal voor het eerst kennis gemaakt met het niet

scoren binnen sporten. Voor veel leerlingen zal dit dus afwijkend zijn ten aanzien van hun

huidige ervaringen en belevingen met sporten. Zoals in de inleiding genoemd zullen de

leerlingen in eerdere ervaringen een andere betekenis aan de lessen LO hebben gegeven

(Ebbens & Ettekoven, 2013). Doordat de lessenserie maar vier lessen besloeg kan het zijn dat

de resultaten niet volledig overeenkomen met de werkelijkheid. Doordat de leerlingen in

hun oude patroon zaten kan het zijn dat ze de lessen als ‘’raar’’ of ‘’anders’’ hebben ervaren.

Wanneer dit onderzoek over een langere termijn zou worden uitgevoerd, en de leerlingen

dus uit hun huidige opvattingen werden gehaald, zouden zij een nieuwe betekenis aan de

lessen kunnen geven. Dit zou kunnen leiden tot andere resultaten. Een belangrijke noot

hierbij is wel, dat bij een langere termijn van het onderzoek meer positieve resultaten

zouden komen. De resultaten die in vier lessen al zijn geboekt zijn hierdoor als redelijk


bijzonder aan te merken, omdat leerlingen geconfronteerd werden met een totaal andere

opvatting op sporten, en dit toch direct waardeerden. Wanneer dit onderzoek herhaald zou

worden in een lesmethode van 1 à 2 jaar, is de verwachting dat nog meer leerlingen de

verandering in lessen als positief zou beoordelen.

Voor de onderzoekers was de manier van lesgeven zoals behandeld in dit onderzoek ook

nieuw. In de sportactiviteiten die de onderzoekers jarenlang op scholen en verenigingen

hebben doorlopen stond het scoren en presteren ook voortdurend centraal. Ook voor hen

was dit dus de betekenis die ze aan sporten hebben gegeven. Ter uitvoering van dit

onderzoek hebben zij zich moeten verdiepen in een totaal andere betekenis die aan lessen

LO gegeven kan worden. Hierdoor is het mogelijk dat zij bepaalde aspecten niet behandeld

hebben met de rede dat dit niet logisch is, of niet past binnen de lessen. Dit zou te verklaren

zijn door het feit dat de onderzoekers van oorsprong een andere betekenis hebben gegeven

aan lessen LO (Weick, 1995). Het is hierdoor mogelijk dat de onderzoekers dus niet volledige

objectief te werk zijn gegaan met het ontwikkelen van de lessen en het uitvoeren van de

lessenserie.


Conclusie

Op de vraag wat de beleving en waardering van leerlingen uit klas 1 van het voortgezet

onderwijs is van een lessenserie waarin geen wedstrijdelement voorkomt kan naar

aanleiding van het bovenstaande onderzoek geconcludeerd worden dat een les zonder

wedstrijdelement over het algemeen als positief wordt ervaren.

De verwachting was dat motorisch vaardige leerlingen de lessen minder zouden waarderen

en beleven. Uit het onderzoek bleek echter dat het merendeel van deze leerling de lessen

positief hebben ervaren. Plezier was ook voor de motorisch vaardige leerlingen een

belangrijker deelnamemotief dan presteren. Er waren wel leerlingen die zelf graag wilden

scoren en presteren, maar deze waren in de minderheid. Dit was dan ook een opvallende

uitkomst, aangezien motorisch goede leerlingen zelf vaak in staat zijn om te scoren en

weinig het negatieve gevoel van verliezen ervaren.

Ten aanzien van de motorisch minder vaardige leerlingen was de verwachting dat zij tijdens

de lessen zonder wedstrijdelement een hogere waardering en beleving zouden hebben

aangezien ze niet meer konden verliezen. Dit was gedeeltelijk waar. Alle vijf de leerlingen

gaven aan het prettig te vinden niet meer te kunnen verliezen. Hun waardering en beleving

tijdens deze lessenserie lag volgens de interviews dan ook hoger dan tijdens de reguliere

lessen. Dit is een punt wat positief te noemen is, omdat op deze manier de motorisch

minder goede leerlingen toch op een positieve manier bij de les LO betrokken kunnen

worden. Wel gaven ze aan bij een sport waar ze zelf goed in waren, het als leuk te ervaren

om toch te kunnen scoren.

Uit het onderzoek is dus gebleken dat de waardering en beleving van leerlingen uit klas 1 van

het voorgezet onderwijs tijdens een lessenserie zonder wedstrijdelement over het algemeen

hoger ligt dan bij een reguliere les met wedstrijdelement. Dit geldt zowel voor de motorisch

minder vaardige leerlingen, die vaak niet in staat zijn te scoren, als ook voor de motorisch

vaardige leerlingen, die wel in staat zijn veel te scoren tijdens reguliere lessen LO.


Er is dus naar voren gekomen dat voor de meeste leerlingen in dit onderzoek niet het

deelnamemotief scoren of presteren voor plezier zorgt. Juist de verplaatsing van het

deelnamemotief van scoren en presteren naar sociale doelen zorgde voor een goede

beleving bij de leerlingen. Het niet uitlachen van elkaar, geen druk om te presteren en meer

plezier tijdens de les zijn kenmerkende tekenden waaruit blijkt dat de lessen zonder

wedstrijdelement en competitie zeer gewaardeerd worden.

Aangezien zelfs een aantal motorisch minder vaardige leerlingen aangaven scoren als prettig

te ervaren is dit toch een belangrijk punt om mee te nemen. Een interessant

vervolgonderzoek zou gedaan kunnen worden naar een manier waarbij leerlingen wel

kunnen scoren in de les, maar waar niet verloren kan worden. Er zou hierbij dus wel een

wedstrijdelement aanwezig moeten zijn in de lessen. Maar het zou nog steeds moeten

draaien om plezier maken en niet om individuele prestaties en aanzien.

Zeker voor de leerlingen die nog niet aan sport doen, en die nog niet beïnvloed zijn door de

heersende visie op sport en presteren zou de onderzochte lesmethode een interessante

aansluiting kunnen zijn. Zij hebben nog geen betekenis gegeven aan sporten en kunnen dus

blanco beginnen aan het betekenis geven aan sport volgens de doelen die in de lessenserie

aangeboden worden. Deze leerlingen staan waarschijnlijk nog open voor sporten met een

ander doel als presteren en kunnen hier dus waarschijnlijk veel plezier aan beleven. Een

interessant vervolgonderzoek zou uitgevoerd kunnen worden binnen een niet-sportende

doelgroep.


Bibliografie

2SUR5. (2017, 02 08). PA methode. Opgehaald van 2SUR5: http://www.2sur5.nl/over-

ons/onze-methode

Bourdieu, P. (1990). Strutures, habitus, practices. Cambridge: The logic of practice.

Claringbould, I., Knoppers, A., & Jacobs, F. (2014). Young athletes and their coaches:

disciplinary processes and habitus development. Leisure Studies.

Crum, B. (2011). Vakconcepten: belang en kritische bespreking. In H. Stegeman, B. Brouwer,

& C. Mooij, Onderwijs in bewegen (pp. 66-80). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Dingemanse, K. (2015, September 8). Soorten interviews. Opgehaald van Scribber:

https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/soorten-interviews/

Driel, G. v., Gugten, T. v., & Loopstra, O. (2004). Beroepscompetentieprofiel voor leraren

Lichamelijk Opvoeding. Zeist: Jan Luiting Fonds.

Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2013). Effectief Leren, Basisboek. Groningen/Houten: Noordhoff

Uitgevers bv.

Einden, H. v., & Pecht, R. (2008). Groene Spelen voor jong en oud. SU de Ronde Tafel.

Ekdom, H. v., & Mossel, G. v. (2014, 08 29). Wat beweegt onze leerlingen. Lichamelijke

opvoeding, 102, 8-13.

Escape Rooms Nederland. (2014). Wat is een Escape Room. Opgehaald van Escape Rooms

Nederland: https://www.escaperoomsnederland.nl/wat-is-een-escape-room/

Foucault, M. (1980). Truth and power. Power/knowlegde: Selected interviews and other

writings, pp. 109-133.

marktonderzoek, A. o. (2015). Kwalitatief Onderzoek. Opgehaald van Alles over

marktonderzoek:

http://www.allesovermarktonderzoek.nl/onderzoeksmethoden/kwalitatief-

onderzoek#Wanneerkwalitatiefmarktonderzoek

Mossel, G. v. (2013). Beweegplezier! Freesport in VO. SLO.

NISB. (2015). Jongeren binden en behouden bij sport. Opgeroepen op 11 16, 2016, van

NISB.nl: http://www.nisb.nl/academie/kenniscafes/nisb-factsheet-jongeren-

behouden.pdf

Opdam, J. (2014). Sociale preferenties en competitief gedrag: Hoe gedragen mannen en

vrouwen zich in teamcompetitie. Rotterdam: Erasmus University Rotterdam.


Perrotta, C. (2013, 04 25). Let the games begin? SecEd, 13.

SLO. (2016, 11 29). Drs. G. (Ger) van Mossel. Opgehaald van SLO Bewegingsonderwijs:

http://bewegingsonderwijs.slo.nl/Paginas/ger-van-mossel.aspx

Sport voor clubs. (2016, 03 17). Opgeroepen op 16 11, 2016, van Sport.nl:

https://sport.nl/voorclubs/ledenwerving-en-behoud/jeugd

Steenbergen, J. (2004). Grenzen aan de sport. Maarssen: Elsevier.

Stegeman, H. (2000). Belang van het Beweginsonderwijs. Zeist: Jan Luiting Fonds.

Stuij, M., Wisse, E., Mossel, G. v., Lucassen, J., & Dool, R. v. (2011). School, Bewegen en sport.

Den Bosch: W.J.H. Mulier Instituut.

Suits, B. (1988). Tricky Triad: Games, Play, and Sport. Journal of the Philosophy, 1-9.

Teitsma, J., & Mossel, G. v. (2004). Lessenserie Bewegen en Muziek. Enschede: SLO.

Teitsma, J., & van Mossel, G. (2004, November). Lessenserie Bewegen en Muziek: Aerobic.

Voor vmbo. Opgehaald van SLO:

http://www.slo.nl/voortgezet/vmbo/themas/bewegingsonderswijs-

sport/00004/00002/00003/DEF_Lessenserie_Bewegen_op_muziek_aerobic_vmbo.d

oc/

Thomas Oriëntatie Dag. (2016). Opgeroepen op 11 16, 2016, van Thomas van Aquino:

http://www.kvlo-thomas.nl/thomas-orientatie-dag-2/

Van Mossel, G. (2013). Beweegplezier! Freesport in vo. SLO, 5.

Weick, K. E. (1995). Sensemaking in organizations. Thousand Oaks, London, New Delhi: Sage

Publications.

Witte, A. d. (2016). Handleiding afstudeeropdracht studiejaar 2016-2017. Den Haag: Haagse

Hogeschool.

Zarzycka-Piskorz, E. (2008). Kahoot it or not? Can games be motivating in learning grammar?

Teaching English with Technology, p. 17.


Bijlagen Bijlage 1: Eigenheid van bewegingsonderwijs a.d.h.v. kenmerken en leden van de sportfamilie - (Steenbergen, 2004)

Game Agonaliteit/

wedijver Bewegen/ Verplaatsen

1. Agonale bewegingsvaardigheidsspelen

2. Speelse bewegingsvaardigheidsspelen

3. Fitnessactiviteiten ('exercise')

4. Agonale vaardigheidsspelen (denksporten)


Bijlage 2: Vakconcepten (Crum, 2011)

H6 1. Biologisch georiënteerde lichaams-oefeningenconcept

2. Vormings-theoretische lichamelijk-opvoedingsconcept

3. Personalistische bewegings-onderwijsconcept

4. Conformistische sportsocialisatie concept

5. Kritisch constructieve bewegingssocialisatieconcept

Naam

H1

Lichamelijke oefening Lichamelijke opvoeding

Bewegingsopvoeding

Bewegingsonderwijs

Bewegen

Sportonderwijs

Sport en bewegen

Bewegingsonderwijs

Bewegen en sport

Algemene doelstelling

H1

Lichaam ontwikkelen, trainen

Persoonlijke en sociale vorming

Persoonlijke ontplooiing (bewegen)

Sport-maatschappelijke toerusting

Leren deelnemen aan bewegingscultuur

Doel

H1

Extrinsiek Extrinsiek Intrinsiek ('hier en nu')

Intrinsiek en extrinsiek

Intrinsiek (ook voor later)

Bewegen middel of doel

H1

Middel

'Physical exercise'

Middel

'Moving to learn'

Doel

'Learning to move'

Doel en/of middel

'Exercise in sports'

Doel

'Learning to move and to arrange'

Dominante visie op bewegen

H2

Verplaatsen

Lichaams-bewegingen

Geen Bewegings-handelingen

Ideaaltypische sporthandelingen, -technieken en -tactieken

Bewegings-uitvoering

Bewegings-handelingen + Regelhandelingen ('role taking and making')

Meervoudige deelname-bekwaamheid

Om …

H2

… fysiek te verplaatsen

… persoonlijke en sociale vorming

… te bewegen … deel te kunnen nemen aan de dominante sportcultuur

… kritisch deel te kunnen nemen aan bewegingscultuur

Toetsing

H3

Fysieke prestaties Proces Persoonlijke bewegingsdoelen

Sport-ideaal-typische maatstaf (product)

Bewegings- en regelvaardigheden (proces en product)

Dominante visie op bewegings-cultuur

H4

'Exercise' /oefeningen Activiteits-overschrijdend

Informeel

Recreatie georiënteerde sport

Formeel-traditioneel

Wedstrijd georiënteerde sport

Kritisch op alle velden

Brede sportopvatting

Dominante visie op onderwijzen en leren

H5

Behaviorisme

Docent-gestuurd

Behaviorisme en cognitivisme (bv leren omgaan met elkaar)

Docent-gestuurd

Constructivisme (leren bewegen)

Arrangement gestuurd

Behaviorisme en cognitivisme

Docent- en leerling-gestuurd

Constructivisme (leren bewegen en regelen)

Leerling-gestuurd


Bijlage 3: Ontwerponderzoek

Methode:

Participanten:

De participanten van het onderstaande ontwerponderzoek bestaan uit de verschillende

personen die als critical friends opgetreden hebben bij dit onderzoek. De volgende critical

friends hebben meegewerkt aan het onderstaande ontwerponderzoek:

Ger van Mossel: Ger van Mossel is leerplanontwikkelaar bewegingsonderwijs & sport

bij het SLO, nationaal experticecentrum leerplanontwikkeling, en maakt deel uit van

afdeling onderbouw vo. Hij is betrokken bij projecten die gaan over leerplankundige

professionalisering van docenten, doorlopende leerlijnen, aansluiting van het

voortgezet onderwijs met het hoger onderwijs, kwaliteit van bewegingsonderwijs en

beweeg- en sportmotieven van jongeren. Zijn passie is jongeren te stimuleren deel te

nemen aan de bewegingscultuur in al haar verschijningsvormen en bijhorende

contexten. Hij ontwikkelt bijvoorbeeld diverse freesportleerlijnen voor het

bewegingsonderwijs en de naschoolse sport. Zijn andere expertises liggen op het

gebied van leren vanuit kernkwaliteiten, teamontwikkeling en het doen van

kwaliteits- en veldonderzoek. Naast zijn werk als leerplanontwikkelaar verzorgt hij

diverse modules op de lerarenopleiding voor docenten LO (SLO, 2016). Andere

expertises van Ger van Mossel zijn digitalisering in de gymles, beweeg- en

sporttalent, freesport, LO2/BSM, toetsing en volgen en actieve leefstijl (Witte, 2016).

Willem Klok: Willem Klok is derdejaars student aan de opleiding tot docent

lichamelijk opvoeding 1e graad aan de Haagse Hogeschool. Hij is een kritische student

die door zijn opleiding midden in de huidige ontwikkelingen op het gebied van LO

staat. Zijn expertise ligt door zijn ervaring in korfbaltraining bij het aanbieden van

lessen waarin plezier een hoge rol speelt.

Stefan Rijke: Stefan Rijke is docent LO aan de Passie evangelische middelbare school

in Rotterdam. Hij is tevens de docent waarbij de ontwerpen lessenserie in de lessen

zal worden gegeven. Zijn visie is gericht op bewegen aanbieden als middel. Hierbij wil


hij een sfeer in zijn lessen creëren waarbij leerlingen scoren niet belangrijk vinden,

maar de focus leggen op het groepsproces.

Andries Veldman: Andries Veldman is ook docent LO aan de Passie evangelische

middelbare in Rotterdam. Ook binnen zijn visie draait het niet om het presteren van

de leerlingen maar wordt het vak LO ingezet als doel om te komen tot sociale

ontwikkeling van de leerlingen. Andries Veldman was erg geïnteresseerd naar de

uitkomst van dit onderzoek en was hierom bereid mee te werken als critical friend.

Werkwijze:

In de eerste fase van het onderstaande ontwerponderzoek bestond uit het vormgeven van

een conceptontwerp. In dit ontwerp van de lessenserie is het eerste begin gemaakt van een

lessenserie van vier lessen zonder wedstrijdelement. Dit ontwerp is tot stond gekomen door

middel van literatuurstudie en verdieping in eerder gegeven lessen.

Dit ontwerp is vervolgens voorgelegd aan de critical friends, deze hebben alle vier hun

reactie gegeven op het conceptontwerp. Naar aanleiding van de verschillende reacties is een

tweede ontwerp gemaakt. Dit ontwerp is vervolgens nog een keer aangeboden aan de

critical friend. Naar aanleiding van hun tweede feedback is er een definitieve lessenserie uit

het ontwerponderzoek gekomen.

Meetinstrumenten:

In dit ontwerponderzoek is ervoor gekozen om geen gebruik te maken van

meetinstrumenten. Het was mogelijk om de critical friends een format te geven voor hun

feedback. Dit zou echter te veel sturend zijn, waardoor de critical friends niet meer de

mogelijkheid hadden om naar hun eigen inzicht feedback te geven. Om deze reden is

gekozen om de critical friends in een volledig vrije opmaak te vragen om hun feedback.

Hierdoor konden zij volledig op hun eigen manier, aan naar hun eigen wensen feedback

geven op de concepten van de lessenserie.

Validiteit en betrouwbaarheid meetmethode:


De resultaten in dit onderzoek, die naar voren komen door het ontwerp van de lessenserie

zijn tot stand gekomen in samenwerking met vier professionals. De eerste basis van de

lessenserie is gevormd aan de hand van een literatuurstudie. Vervolgens is de

betrouwbaarheid en validiteit vergroot door het ontwerp voor te leggen aan vier critical

friends. Deze hebben tot twee keer toe gecontroleerd of het ontwerp voldeed aan de

gestelde doelen. Hiermee is de betrouwbaarheid en validiteit aanzienlijk verhoogd.

Procedure:

Allereerst is er naar diverse bronnen gezocht met betrekking tot onderwerpen die voor

kunnen komen in de lessen LO. De spelsporten zijn hierbij buiten beeld gelaten omdat het

wedstrijdelement hierbij een onmiskenbare rol speelt. Via Google Scholar en de database

van de Academie voor Sportstudies in den Haag zijn er diverse bronnen gevonden met

betrekking tot bewegen en muziek (Teitsma & Mossel, 2004), freesporten (Mossel, 2013) en

groene spelen (Einden & Pecht, 2008). Ook een studie naar de PA-methode leidde tot

inspiratie voor lessen zonder wedstrijdstrijdelement (2SUR5, 2017). Na bestudering van deze

en andere bronnen, zijn in het hoofdstuk Resultaten verschillende sporten uitgewerkt. In het

hoofdstuk

Conclusie is besproken welke onderdelen er gekozen zijn voor de te houden lessenserie en

welke afwegingen er hierbij gemaakt zijn.

Na deze afwegingen is een eerste concept van de lessenserie gemaakt. Dit concept is

voorgelegd aan de vier critical friends. Zij hebben hier uitgebreide feedback op gegeven,

welke terug te vinden is in het hoofdstuk Resultaten. Naar aanleiding van deze feedback is

een tweede concept van de lessenserie gemaakt. Ook deze is weer voorgelegd aan de critical

friends. Zij hebben hier wederom feedback op gegeven. Naar aanleiding van deze tweede

feedbackronde is er een definitieve lessenserie vormgegeven waarin de feedback van de

critical friends is verwerkt.

Met de definitieve lessenserie die uit dit ontwerponderzoek voortgekomen is, is het

vervolgonderzoek uitgevoerd.


Dataverwerking:

De data die uit dit vooronderzoek is gekomen bestond uit feedback op de twee

conceptversies van de lessenserie. In het hoofdstuk Resultaten is de feedback op beide

versies geordend per persoon uitgewerkt. In het hoofdstuk Discussie is deze feedback

vervolgens besproken en is uiteengezet waarom deze feedback al dan niet verwerkt is in de

volgende conceptversie en de definitieve versie van de lessenserie.


Resultaten, Discussie & Conclusie:

Deel 1: literatuurstudie

Uit een literatuurstudie naar de PA methode (2SUR5, 2017) en de groene spelen (Einden &

Pecht, 2008) komt duidelijke het thema samenwerken naar voren. Binnen de groene spelen

is samenwerken het doel van de activiteiten. De PA methode omschrijft het als ‘’leren door

doen, door middel van avontuur’’. Deze twee samenhangede onderwerpen vormen dan ook

de basis voor twee lessen van de lessenserie.

Wanneer het accent van de activiteiten komt te liggen op het gezamenlijk overwinnen van

obstakels zal het doel van de les automatisch verschuiven van winnen naar lukken. Hierom is

gekozen voor twee lessen binnen het overkoepelende begrip samenwerken. Namelijk een

les die draait om een samenwerkingsspel met de hele klas, All-Aboard. En een les waarin

kleine groepjes onderling samenwerken, Escape Room (Escape Rooms Nederland, 2014).

De doorkijkjes freesport laten zien dat scholen diverse actuele activiteiten in hun

programma opnemen. Daarbij gaat het er om dat leerlingen beter worden in verschillende

freesporten (kwaliteitssleutel bewegen verbeteren), maar vooral dat zij het bewegen leren

beleven. Bij de ontwikkellijn bewegen beleven leren leerlingen op eigen speelse wijze in te

gaan op allerlei verschillende bewegingsuitdagingen en het bewegen te waarderen.

Leerlingen leren een onderscheid te maken tussen de aangeboden activiteiten en hun eigen

wensen en mogelijkheden. Zij leren initiatieven te nemen om méér te ervaren en verdere

mogelijkheden/perspectieven te ontdekken. Als leerlingen eenmaal de 'gein' van bewegen

hebben doorvoeld, dan zitten zij er voor het leven aan vast. (Van Mossel, 2013) Dit is dan

ook de reden waarom freerunning is opgenomen in de lessenreeks. De aandacht wordt niet

gelegd op de prestatie maar op het zelf ontdekkend leren en op het hoog houden van de

belevingen van de leerlingen in de les.

Veel leerlingen geven aan dat er te veel aandacht wordt besteed aan spel, turnen en atletiek

en te weinig aan bewegen op muziek, zelfverdediging, zwemmen en actuele activiteiten (zie

tabel 1) (Van Mossel, 2013).


Zoals in bovenstaande bron te zien is vinden de leerlingen in het VO dat het aantal lessen

Bewegen op Muziek te weinig aangeboden wordt. Dit is dan ook één van de redenen dat

B&M en is gekozen om aan te bieden in de lessenreeks.

Een groot deel van de lessen B&M draait om de kwaliteit en uitvoering van de bewegingen,

terwijl het bij aerobics draait om het meedoen en volhouden van de les. Hierdoor is de kans

op wedstrijdelement en presteren door middel van onderlinge vergelijkingen bij aerobics

een stuk lager dan bij een reguliere les B&M.

Aan de hand van het artikel: ‘Lessenserie Bewegen en Muziek’, dat zich richt op aerobic

lessen voor het VMBO is er een les aerobic tot stand gekomen. Er zijn bepaalde elementen

uit deze lessenserie overgenomen en bepaalde elementen zijn na overleg met de docent tot

stand gekomen (Teitsma & van Mossel, 2004).

De vier lessen opgenomen in Bijlage 3 zijn de resultaten die voorgekomen zijn uit de

literatuurstudies, mede als door lesgeefervaringen van de studenten die deze lessen

ontwerpen hebben.


Deel 2: critical friends feedback ronde 1

De tweede serie resultaten bestaat uit de feedback die de critical friends op het eerste

concept van de lessenserie gegeven hebben. Hieronder is, geordend per persoon alle

feedback opgenomen die de critical friends op ons eerste concept hebben geuit. Per punt

van feedback is ook uitgewerkt waarom dit punt al dan niet meegenomen wordt in de

verbeterde lessenserie. De uitwerking van de meegenomen feedback is terug te vinden in de

herziene lessenserie in Bijlage 4.

Ger van Mossel:

Wees duidelijk met wat er bedoeld wordt met geen enkel wedstrijdelement. Gebruik

hierbij de sportfamilies van Steenbergen:

- 1 Bij speelse vaardigheidsspelen gaat het om het oproepen van een speelse houding

(game-karakter): vrijwillige poging om onnodig opgeworpen obstakels te

overwinnen.

- 2 Bij agonale bewegingsvaardigheidsspelen is er sprake van wedijver:

- 2a Gedeelde test tegen/met anderen

- 2b Test met natuurlijke elementen, zichzelf of een abstracte limiet

- 3 Fitnessactiviteiten

- 4 Denksporten

- De duidelijkheid met betrekking tot geen enkel wedstrijdelement: Dit is opgenomen in

het onderzoek onder het hoofdstuk Inleiding en zal hier niet verder besproken

worden.

Les 1: wordt gekenmerkt door 1. Zodra je met tijdsmeting gaat werken komt daar 2b

bij. Zodra het tegen andere groepen is, 2a.

- Les 1: Zowel een tijdsmeting als een uitdaging tegen een ander groep zijn niet

aanwezig. Dit zal verduidelijk worden om de lessenserie om hier extra nadruk op te

leggen.


Les 2: wordt gekenmerkt door 1. Zodra het gaat om het halen/overwinnen van

obstakels op een bepaalde wijze komt daar 2b bij. Ik vind dat jullie opdrachten in de

lesvoorbereiding daar wat elementen heeft.

- Les 2: De wijze waarop de obstakels overwonnen worden is van geen enkel belang. De

in lessenserie is het beeld geschept dat de wijze wel degelijk uit maakt. Dit wordt

veranderd zodat de uitvoeringswijze van geen enkel belang is.

Les 3: wordt gekenmerkt door 1 en 2b, maar ook door 4. Ga je wat betreft 4 niet

voorbij aan de eigenheid van het vak.

- Les 3: Zoals genoemd is punt 4, denksporten, zeker in kleine mate aanwezig in les 3.

Maar het denk gedeelte neemt maar een beperkt deel van de lestijd in. De

opdrachten die na het denk gedeelte uitgevoerd moeten worden zijn van voldoende

intensieve aard dat ze goed geplaatst kunnen worden binnen een les LO. Hierdoor

gaan wij niet voorbij aan de eigenheid van het vak, maar past de combinatie tussen

denken en handelen goed in de lessen LO binnen deze lessenserie.

Les 4: wordt gekenmerkt door 1 en 3. Zodra het accent komt te liggen op volhouden

en fysiek verzwaren dan komt 2b erbij. Nu is het een les bewegen op muziek met

speelse bewegingsvormen.

- Les 4: Zoals opgemerkt is fysiek verzwaren en volhouden niet per definitie het doel

van de les. Juist door de les voor iedereen toegankelijk te houden blijft deze les binnen

de door ons gestelde doelen. Een les bewegen op muziek met speelse

bewegingsvormen is dan ook de juiste benaming.

Alle lessen kunnen een speelse houding oproepen bij de leerlingen. Is dat wat jullie

bedoelen met waardering en beleving? Het is aan de leerling om aan te geven of dat

ook plaatsvindt, zie de vraagstelling van jullie onderzoek.

- Met betrekking tot speelse houding en waardering en beleving: Dit is nader uitgelegd

onder het hoofdstuk kwalitatief onderzoek, methode. Hierin wordt beschreven hoe de

waardering en beleving bij de leerlingen onderzocht wordt.


De lessen worden gekenmerkt door 2b t.o.v. 2a. Je zou aan de leerlingen kunnen

vragen of dat wel uitdagend genoeg is of ze liever een wedstrijdelement eraan

toevoegen.

- Met betrekking tot uitdaging: De vraag of de lessen uitdagend genoeg zijn of dat de

leerlingen liever een wedstrijdelement in de lessen zien komt terug in het interview

waarbij de leerlingen gevraagd wordt hun mening te geven over de gegeven

lessenserie. Namelijk bij onderdeel 3 en 4 van het semigestructureerd interview:

1 Heb je opgemerkt dat er tijdens de afgelopen 4 gymlessen niet gescoord kon

worden en dat er geen wedstrijdelement aanwezig was in de lessen? Hoe heb je dat

ervaren?

2 Hoe vind je het om niet te kunnen scoren tijdens een gymles en dat het dus niet om

individuele prestaties gaat?

Is de interventie krachtig genoeg om antwoord te krijgen op jullie vraag? De lessen

zijn erg verschillend van inhouden, nu weet je niet zeker wat die waardering en

beleving beïnvloedt.

- Ondanks dat de lessen erg verschillend zijn van inhoud denken wij dat de interventie

krachtig genoeg is om antwoord te krijgen op onze onderzoeksvraag door het sterk

overkoepelende thema in de lessenserie. De inhoud van de lessen verschilt sterk, maar

ze worden bij elkaar gehouden in een lessenserie door het duidelijk ontbreken van het

wedstrijdelement. Ook door middel van het interview proberen wij de leerlingen te

laten vertellen wat hun waardering en beleving veranderd heeft. Of dit komt door de

lesinhoud of door het ontbreken van het wedstrijdelement.

Willem Klok:

Niks aan te merken op les 1 en les 2.

Bij les 3 staat denk ik een foutje qua zin opbouw: aanwijzing activiteit 1, ‘’Ga naar

door naar de kleur van de handboeien’’.

- Verwerkt


Bij les 4 vind ik het zelf verzinnen van 2x8 tellen bij aerobics wat dubieus. Het kan

naar mijn idee leerlingen een mogelijkheid geven iets beters te bedenken dan de

andere groepjes. Op het moment dat een groepje vast bereid is iets beters neer te

zetten dan andere groepjes is er een competitie-element met andere groepjes, zelfs

als de andere groepjes dat niet zo ervaren. Zonder dat er aandacht wordt gegeven

naar de kwaliteit van de 2x8 tellen kan een leerling zelf aanvoelen of de uitvoering

van een ander groepje beter was dan hun eigen verzinsel. Ik vind hem heel lastig

omdat ik denk dat 90% van de kinderen nooit zo zou denken, maar er zijn denk ik

altijd leerlingen die prestatiegericht zijn en deze opdracht gebruiken om competitief

te denken en te handelen.

- Wij denken dat de leerlingen het ontwerpen van een lesonderdeel en dit presenteren

aan de rest van de klas niet zien als een competitief element. Wij kunnen de

gedachten gang van Willem echter wel volgen. Om al het risico op het voorkomen van

een wedstrijdelement te verwijderen hebben wij besloten dit onderdeel dus te

veranderen. In plaats van het zelf ontwerpen van een motief, gaan de leerlingen aan

de slag met een door ons ontwikkelde leskaart. Aan de hand van deze leskaart

oefenen de verschillende groepjes het laatste motief van 4x8 tellen, dit motief kan

vervolgens aan de dans geplakt worden. Op deze manier zijn de leerlingen wel in

groepjes bezig met hun ‘’eigen’’ motief, maar kan er geen competitie-element

ontstaan doordat de docent de leskaarten heeft vormgegeven. Ook het demonstreren

aan de andere groepjes wordt weggelaten.

Stefan Rijke & Andries Veldman:

Stefan Rijke en Andries Veldman hebben gezamenlijk feedback gegeven op de lessenserie.

Deze feedback is dan ook onder beide namen gezamenlijk opgenomen:

De onderzoeksvraag: Is deze goedgekeurd? Ik vind het rommelig en niet echt

duidelijk. Kan korter en krachtiger. Voorbeeld: Vinden brugklasleerlingen een les

zonder wedstijdelementen wel leuk? Overigens is het nog maar de vraag of

wedstrijdelement het goede woord is om te gebruiken.


- Wij hebben voor deze onderzoeksvraag gekozen omdat hij SMART en alles omvattend

is. Ook willen wij niet alleen onderzoek of ze een les zonder wedstrijdelement wel leuk

vinden, maar juist de dieperliggende gedachte onderzoeken. Hierom onderzoeken wij

ook het wedstrijdelement en niet het samenwerken. Het woord ‘’wedstrijdelement’’ is

misschien wat vaag, maar dit wordt verduidelijkt in het hoofdstuk Inleiding. Dit is

voor ons dan ook de reden om de onderzoeksvraag waar de lessen op gebaseerd zijn,

niet aan te passen.

Les 1: Wanneer je een sport laat kiezen en ze gaan bijvoorbeeld voetballen, dan is het

doel van dat spel het maken van een doelpunt. = wedstrijd?! De overkant halen van

de rivier is een doel op zich. =wedstrijd. Omdat jullie dat in groepjes gaan doen,

strijden ze tegen elkaar wie het eerst er is of wie het beste er overheen komt.

=wedstrijd.

- Het vrijspelen is een onderdeel wat binnen de lessen op deze school altijd gebeurt. Dit

gebeurt zodat de leerlingen bezig zijn totdat iedereen compleet is. De les begint pas

na dit onderdeel. Wij laten dit dan ook intact omdat het geen onderdeel is van het

lesgedeelte van het onderzoek.

- Het behalen van een doel is niet per definitie een wedstrijd, wanneer hier geen

gedeelde test met anderen is, of met natuurlijke elementen zoals een tijdslimiet is er

geen sprake van een wedstrijd (Steenbergen, 2004). Hierbij is het inderdaad wel van

groot belang dat er niet tegen een andere groep of met een tijdslimiet wordt

gestreden. Dit zullen wij nogmaals expliciet vermelden in de lesvoorbereiding.

Les 2: Bij freerunning heb je automatisch minder wedstrijdelement. Zeker wanneer je

de onderdelen los oefent. Leg de nadruk op het samen lukken. Anderen helpen in het

groepje, zodat je met z'n allen er overheen kan.

- Door het accent te leggen op samenwerken, gaat het accent af van de manier waarop

de obstakels overwonnen worden. Dit is een belangrijk punt van de les Freerun. Hier

wordt dan ook extra nadruk aan gegeven in de lesvoorbereiding


Les 3: De escape room is natuurlijk de mooiste vorm om de nadruk te leggen op

teambuilding en samenwerken.! Wellicht moet je deze aan het einde van de

lessenreeks doen?

- De escape room als laatste les, afsluiting van de lessenserie, had erg mooi geweest.

Maar vanwege personele bezetting gaat dit niet lukken. Joyce Janse geeft namelijk de

les aerobics, en zij kon alleen de laatste les aanwezig zijn. Hierom is voor deze

volgorde gekozen waarbij les 3 escape room is en les 4 aerobics.

Les 4: Gave les. Nadruk op fitness en niet op dansen. Leg de nadruk op het met z'n

allen dezelfde bewegingen maken. Leg de link met een flashmob en laat ze dat

bijvoorbeeld ff zien. Het grotere geheel is mooier dan de som der delen. Pas op bij dit

soort lessen, dat er wordt uitgelachen!

- De nadruk van deze bewegen op muziek les ligt inderdaad op het fitness gedeelte. Dit

komt terug in het feit dat de manier van uitvoering niet van belang is. Door dit te

benadrukken willen wij ook vergelijken en uitlachen voorkomen.

Persoonlijk vind ik de lessenserie helemaal geweldig en is het doel samenwerken en

op elkaar vertrouwen om tot een doel te kunnen komen. Top. Wellicht dat je in je

onderzoeksvraag niet moet spreken van het ontbreken van een wedstrijdelement,

maar van een les met nadruk op het samen beter worden, samen lukken,

teambuilding.

- Er is bewust een keuze gemaakt voor het aspect ‘wedstrijdelement’. De uitleg hiervan

is terug te vinden onder het hoofdstuk Inleiding.

Tot slot: Bij alle lessen gaat het erom op welke manier de docent sturing geeft! De

docent bepaalt waar het accent komt te liggen. De docent bepaalt de sfeer in de

groep.

Zoals aangegeven is de sturing van de docent inderdaad van groot belang. Dit zal ook

worden opgenomen in de lesvoorbereidingen. De sturing van de docent bepaald

namelijk waar het accent op ligt. Ook voor de leerlingen is het dan duidelijk wat de

docent belangrijk vindt en waar het niet om gaat.


Deel 3: critical friends feedback ronde 2

De derde serie resultaten bestaat uit de feedback die de critical friends op de tweede versie

van de lessenserie gegeven hebben. Hieronder is, geordend per persoon alle feedback

opgenomen die de critical friends op onze tweede versie hebben geuit. Per punt van

feedback is ook uitgewerkt waarom dit punt al dan niet meegenomen wordt in de

verbeterde lessenserie. De uitwerking van de meegenomen feedback is terug te vinden in de

definitieve lessenserie in Bijlage 5.

Ger van Mossel:

Jullie pakken het degelijk aan.

Het ontbreken van wedijver is in de lvf’s goed gewaarborgd

Verder zou ik de opdrachten bij escape 5 en 6 ombuigen naar bewegingsopdrachten

(vergelijk alle andere opdrachten in de lessen).

- De opdracht omschrijving is inderdaad niet helemaal helder geformuleerd. Dit wordt

aangepast op de lesvoorbereiding zodat duidelijk is het ook opdrachten 5 en 6

bewegingsopdrachten zijn.

Willem Klok:

Over les 2 en 4 niks meer aan te merken

Les 1: Bij bewegingsvaardigheden – doelen – punt 1: ‘tot dat’ staat als ‘totdat’

- Totdat is een onderschikkend voegwoord en daarom in deze context correct.

Bij les 3 wordt vermeld dat de tijd niet word gemeten. Bij de bewegingsactiviteiten

kolom staat 8 minuten per onderdeel. Ik denk dat de bedoeling is dat de docent dit

aanhoud voor zijn rondes en binnen de 8 minuten de leerlingen zo stuurt dat ze

binnen de geplande tijd de informatie voor de volgende kamer hebben behaald. Dit

staat er echter niet, er staat alleen; 8 minuten per onderdeel.

Om te voorkomen dat iemand anders via dit lvbf de les geeft en tegen de klas zegt

dat ze 8 minuten per onderdeel hebben, omdat het bij de bewegingsactiviteit op het


lvbf zo staat, er toch een strijd tegen de tijd kan ontstaan en dus de ‘8 minuten per

onderdeel’ verdere uitleg nodig heeft in het lvbf.

- Er wordt inderdaad bedoelt dat de leerlingen ongeveer 8 minuten per kamer hebben.

Dit is zodat het haalbaar is om alle kamers binnen de lestijd te doorlopen. De

leerlingen zijn hier echter niet van op de hoogte. Voor de leerlingen is er geen

tijdslimiet. De docent stuurt de les echter zo dat alle groepjes binnen 8 minuten weten

te ontsnappen. Dit is verduidelijkt op het lesvoorbereidingsformulier van les 3.

Stefan Rijke & Andries Veldman:

Stefan Rijke en Andries Veldman hebben gezamenlijk feedback gegeven op de lessenserie.

Deze feedback is dan ook onder beide namen gezamenlijk opgenomen:

In de verbeterde lessenserie zijn alle punten van feedback meegenomen. Er zijn dus

geen punten van verbetering mee op deze versie.


Bijlage 4: Lessenserie Conceptversie 1

Les 1: All Aboard

Les 2: Freerun

Les 3: Escape Room

Les 4: Aerobics

Bijlage 5: Lessenserie Conceptversie 2 Les 1: All Aboard

Les 2: Freerun

Les 3: Escape Room

Bijlage 6: Definitieve Lessenserie Les 1: All Aboard

Les 2: Freerun

Les 3: Escape Room

Les 4: Aerobics

98

Bijlage 7: Interview schema

Interviewschema Semigestructureerd interview:

Het interview wordt opgebouwd rondom de volgende vragen. De onderwerpen uit deze

vragen komen sowieso aan bod. Afhankelijk van de antwoorden van de leerlingen wordt er

verder doorgevraagd, of over een aanvullend onderwerp gesproken. De onderstaande

vragen vormen de rode draad door het interview, waarbij wordt geprobeerd in deze

volgorde de vragen af te werken.

1. Wat vind je van het vak gym?

2. Wat vond je van de afgelopen 4 gymlessen en waarom vond je dat? (Ten opzichte van

normale gymlessen)

3. Heb je opgemerkt dat er tijdens de afgelopen 4 gymlessen niet gescoord kon worden

en dat er geen wedstrijdelement aanwezig was in de lessen? Hoe heb je dat ervaren?

4. Hoe vind je het om niet te kunnen scoren tijdens een gymles en dat het dus niet om


5. Wat zou jij het liefste doen tijdens de gymles?

Zoals eerder genoemd zijn de bovenstaande vragen een rode draad voor het interview.

Natuurlijk zit er wel een achterliggende gedachte achter de opgestelde vragen, die zullen

hieronder verder uitgebreid uitgelegd worden.

1. Wat vind je van het vak gym?

Om een indicatie te krijgen van de algemene beleving van de leerling tijdens de lessen LO

wordt deze vraag gesteld. Het is van belang om te weten wat een leerling van het vak gym

vindt omdat door het aanbieden van de opgestelde lessenserie waarin vorm van

wedstrijdelement voorkomt, de mening van deze leerling kan veranderen. Op deze manier

kan er ondervonden worden of na het aanbieden van de lessenserie de mening en beleving

van deze leerling ten opzichte van zijn of haar algemene mening en beleving is veranderd. De

vraag is zo open mogelijk gehouden zodat er ruimte is voor de leerling om zijn of haar

99

volledige mening te geven en er eventueel doorgevraagd kan worden op bepaalde

elementen, denk hierbij aan de vragen: Waarom vindt je gym leuk? Wat maakt gym leuk?

Wat vind je het leukste van de gymlessen? Etc.

2. Wat vond je van de afgelopen 4 gymlessen en waarom vond je dat? (Ten opzichte van

normale gymlessen)

Het gehele onderzoek draait om de beleving van leerlingen tijdens lessen LO wanneer enige

vorm van wedstrijdelement of prestatie weggelaten wordt. Om dit te weten te komen is het

dan ook van belang om aan de leerlingen te vragen wat ze van de aangeboden lessenreeks

vonden. Er is bewust voor gekozen om niet op elke gegeven les apart in te gaan. Zou dat wel

gebeuren dan zou het voor kunnen komen dat een leerling een voorkeur heeft voor een

bepaalde les en daar meer over zal spreken. Dit moet juist voorkomen worden omdat de

aangeboden lessenreeks als geheel moet worden gezien en er dus ook een algemene

mening gevormd moet worden over de lessenserie. Naast dat er gevraagd wordt wat de

leerling van de lessenreeks vond wordt er ook gevraagd waarom de leerling dit vond. Dit is

belangrijk om te weten omdat er op deze manier getoetst wordt of het weglaten van het

wedstrijdelement en de prestatie ook werkelijk invloed heeft gehad op de beleving van de

leerling tijdens de gymlessen.

3. Heb je opgemerkt dat er tijdens de afgelopen 4 gymlessen niet gescoord kon worden

en dat er geen wedstrijdelement aanwezig was in de lessen? Hoe heb je dat ervaren?

Om erachter te komen of de leerlingen zich er bewust van zijn geweest dat er geen enkele

vorm van wedstrijdelement in de lessen aanwezig was wordt dit dan ook aan elke leerling

individueel gevraagd. De verwachting is dat leerlingen wel dergelijk merken tijdens de

gymlessen dat er iets anders aangeboden wordt dan normaal maar omdat er een grote kans

is dat de leerlingen niet specifiek kunnen benoemen wat er dan ook daadwerkelijk anders

was aan de gymlessen wordt dit tijdens het interview verteld en gevraagd. Op het moment

dat de leerlingen zich er van bewust zijn geworden is het dan ook interessant om te vragen

hoe ze de les dan ook ervaren hebben. Dit is interessant omdat de leerling na het stellen van

de eerste vraag bij zichzelf na kan gaan of hij of zij het nou als prettig heeft ervaren dat er

geen wedstrijdelementen voorkwamen in de lessen.

100

4. Hoe vind je het om niet te kunnen scoren tijdens een gymles en dat het dus niet om


Naast dat er van de leerling wordt gevraagd hoe hij of zij de manier van lesgeven heeft

ervaren is het ook belangrijk om specifiek te weten hoe een leerling zich daadwerkelijk

voelde tijdens de lessen en wat de leerling wel of niet motiveerde om toch zijn of haar best

te doen tijdens de gymles. Deze vraag wordt ook bewust gesteld omdat er een interview

wordt gehouden aan twee soorten groepen, namelijk de motorisch vaardige bewegers en de

motorisch minder vaardige bewegers. De verwachting luidt dat de beleving van de motorisch

vaardige bewegers tijdens de reguliere lessen LO al hoog ligt aangezien zij goed mee kunnen

komen met het niveau en zullen uitblinken bij bepaalde activiteiten. Door de lessenreeks zo

aan te bieden dat de motorische vaardige bewegers niet ergens in zullen uitblinken en er

ook geen score gehaald kan worden is het interessant om te weten wat zij van de lessenserie

vonden en of hun beleving is gedaald of juist is gestegen. Voor de motorisch minder vaardige

leerlingen is het juist andersom interessant of hun beleving juist is gestegen tijdens de

lessenserie aangezien er nu geen niveau verschillen waren in de lessen en dus iedereen gelijk

was.

5. Wat zou jij het liefste doen tijdens de gymles?

Eén van de doelen van het onderzoek is om leerlingen te laten zien dat een gymles niet altijd

om het winnen of om het scoren draait maar dat een gymles ook heel leuk en leerzaam kan

zijn wanneer deze elementen worden weggelaten. Op deze manier ervaart iedereen

namelijk hetzelfde niveau in de gymles en zullen de leerlingen ook veel meer bezig zijn op

het sociale vlak door onder andere het samenwerken in groepen. Deze vraag wordt dan ook

gesteld om te kunnen bepalen of de visie en de mening van de leerlingen na het geven van

de lessenreeks is veranderd. Zullen de leerlingen meer interesse hebben in het soort lessen

dat gegeven werd tijdens de lessenreeks of trekken de leerlingen toch meer naar de regulier

lessen LO toe waarbij ze moeten presteren en het vaak draait om wedstrijdelementen. Het

resultaat dat uit deze vragen zal komen zal ook afhangen van de persoon waaraan het

gevraagd wordt namelijk een motorisch vaardig persoon of een motorisch minder vaardig

persoon.

101

Bijlage 8: Transscriptie Interviews

Uitgewerkte interviews Afstudeeronderzoek 20-02-17

Op maandag 20-02-17 is de laatste les van de lessenreeks uitgevoerd. Dit was de les

aerobics. De drie weken hier voorafgaand zijn de andere lessen van de lessenreeks

uitgevoerd.

Aan de hand van de gegeven lessenreeks zijn er vijf motorisch goede bewegers geïnterviewd

en vijf minder motorisch vaardige bewegers geïnterviewd.

Het doel van het interview was om te pijlen wat de leerlingen van de lessenreeks vonden en

wat hun beleving was tijdens deze lessen.

Op de pagina’s hieronder zijn de interviews uitgewerkt. Er is begonnen met het interviewen

van de vijf motorisch vaardige bewegers en vervolgens de vijf minder motorisch vaardige

bewegers.

Voorafgaand aan het interview is aan elke leerling toestemming gevraagd of het interview

opgenomen mocht worden met de spraakrecorder zodat het interview terug geluisterd kon

worden. Alle leerlingen zijn hiermee ingestemd.

102

Geïnterviewde 1:

Interviewer: Wat vind je van gym in het algemeen?

Geïnterviewde 1: Vind het wel leuk, kan mijn energie in kwijt.

Interviewer: Hoe bedoel je dat?

Geïnterviewde 1: Op school zit je heel vaak stil in de les en bij de gym kan je bewegen.

Interviewer: Lekker loskomen lekker alles er uit gooien dus.

Interviewer: En de afgelopen 4 lessen? Vond je die ook leuk?

Geïnterviewde 1: Ja.

Interviewer: Waarom? Leuker of minder leuk?

Geïnterviewde 1: Uhm. Wel even leuk.

Interviewer: Je mag eerlijk zijn…..

Interviewer: Vond je de lessen anders, 4 lessen? Heb je iets opgemerkt?

Geïnterviewde 1: Uhm. We zaten in een andere hal dan normaal.

Interviewer: Dat klopt, er is een roosterwijziging geweest.

Interviewer: Nog iets aan de lessen gemerkt, qua lesgeven wat anders was?

Geïnterviewde 1: Normaal werkte je in verschillende vakken en moest je om de zo veel tijd

wisselen. En bij deze lessen niet.

Interviewer: Dat klopt. Maar de afgelopen 4 lessen, kon je daarin scoren?


Interviewer: Op welke manier?

Geïnterviewde 1: Ja…uuhm

103

Interviewer: Zal ik de lessen even herhalen? Les 1 hoepels, les 2 free runnen, les 3 escape

room, les 4 dansen. Op welke manier kon je scoren?

Interviewer: Kon je punten verdienen tijdens deze lessen?

Geïnterviewde 1: Nee..

Interviewer: Wat vond je er van dat je geen punten kon verdienen?

Interviewer: Vond je dat leuk , of juist jammer want je kan niet scoren?

Geïnterviewde 1: Vond het opzich wel leuk, want je kon niet echt verliezen maar iedereen

kon gewoon leuk meedoen.

Interviewer: Ja precies, iedereen was gelijk.

Interviewer: Hoe vond je dat dan, dat het ging om de groepsprestatie?

Geïnterviewde 1: Uhm… ja vond ik eigenlijk ook wel leuk, want stel je doet voetbal ofzo dan

konden ook de minder goede voetballers gewoon leuk meedoen.

Interviewer: Vond je het vervelend dat je geen punten kon scoren? Omdat je zo goed in die

spellen bent normaal gesproken.

Geïnterviewde 1: Het maakte mij opzich niet zo heel erg veel uit.

Interviewer: Laatste vraag, ik ben nu de gymdocent en ik bepaal de lessen. Stel jij bent de

gymdocent en mag de les zelf inrichten, wat zou je het liefst doen?

Geïnterviewde 1: Uhm.. ik denk voetbal of basketbal en ook wel free runnen.

Interviewer: Waarom die sporten?

Geïnterviewde 1: Uhm.. dat vind ik eigenlijk gewoon hele leuke sporten.

Interviewer: Oke, dat was de laatste vraag. Bedankt voor het eerlijk beantwoorden van de

vragen!

Geïnterviewde 2:

104

Interviewer: Dit interview gaat over de afgelopen 4 lessen, weet jij nog wat we hebben

gedaan?

Geïnterviewde 2: Slingeren met de touwen, tweede les weet ik niet meer, derde les een

soort van spel met opgesloten kamers, en nu de vierde les aerobics.

Interviewer: Even een vraag in het algemeen, wat vind je van het vak gym?

Geïnterviewde 2: Best wel leuk, maar als het heel zwaar is vind ik het niet meer leuk. Dan

wordt ik moe.

Interviewer: Hoezo dan?

Geïnterviewde 2: Ja dan ben ik moe wordt ik misselijk enzo.

Interviewer: We hebben de afgelopen 4 weken andere lessen gehad, wat vond je nou van

die lessen?

Geïnterviewde 2: mmm… best wel leuk want het waren geen gewone gymlessen maar

vooral spelletjes.

Interviewer: Oke. En waarom vond je het zo leuk?

Geïnterviewde 2: Het was niet heel moeilijk, en je kon het best wel snel aanleren.

Interviewer: Wat was het verschil tussen deze spelletjes lessen en de normale gymles?

Geïnterviewde 2: Gymles is veel moeilijker.. dan moet je ook dingen doen die je zelf niet

durft enzo.

Interviewer: Dus nu was het meer alleen maar leuke dingen doen die je wel kon?


Interviewer: En heb je ook gemerkt dat je in de laatste 4 lessen geen score kon halen of kon

winnen?

Geïnterviewde 2: Ja… best wel want het was alleen maar voor de lol dat zei de docent ook in

de eerste les.

105

Interviewer: Wat vond je daar van dat je niet de beste kon zijn of de hoogste score kon

halen?

Geïnterviewde 2: Wel chill.. want je hoefde niet ergens aan te voldoen of iets.

Interviewer: Fijn dat je het leuk vond.

Interviewer: Vind je erg of vervelend dat je niet je eigen prestaties kan laten zien?


Interviewer: Hoezo niet?

Geïnterviewde 2: Omdat ik het fijner vind dat mensen niet gaan zeggen van: ik ben beter dan

jij of ik heb gewonnen…

Interviewer: Daar zijn wij blij mee.

Interviewer: Ik ben nu gymdocent en bepaal de lessen, stel nou dat jij met niemand rekening

hoeft te houden en zelf mag bepalen wat er in je les gebeurd. Wat zou je dan doen?

Geïnterviewde 2: Liggen..

Interviewer: Dan zou je gaan liggen?


Interviewer: Stel nou dat je wel moet bewegen, een activiteit moet kiezen?

Geïnterviewde 2: Gewoon trefbal..

Interviewer: Waarom trefbal?

Geïnterviewde 2: Omdat ik daar goed in ben en het makkelijk is.

Interviewer: Top, dat was het interview dankjewel.

Geïnterviewde 3:

106


gedaan?

Geïnterviewde 3: Uhm.. slingeren in de Pyramide en dansen net, en de rest weet ik niet

meer.

Interviewer: Vorige week? In groepjes,

Geïnterviewde 3: Ohja uit die kamer komen.

Interviewer: Precies, en die week ervoor zijn we wezen free runnen. Dit is even om het op te

frissen.

Interviewer: Even over de gymlessen in het algemeen, wat vind je daar van?

Geïnterviewde 3: Leuk vak.

Interviewer: Leuker dan de rest?

Geïnterviewde 3: Ja leukste.

Interviewer: Waarom?

Geïnterviewde 3: Gewoon sportief enzo, beter dan stil zitten.

Interviewer: Precies, snappen wij wel. En de afgelopen 4 lessen als je die vergelijkt met de

normale lessen, vind je dat leuker of is het anders?

Geïnterviewde 3: Het is anders.. normaal doen we volleybal of basketbal en nu deden we

iets anders dan een balspel ofzo.

Interviewer: Wat was er precies anders aan?

Geïnterviewde 3: Er waren geen ballen, je moest zelf dingen doen kijken of je het zelf kon

oplossen.

Interviewer: Vond je dat leuker of minder leuk, of maakt dat je niets uit?

Geïnterviewde 3: Maakt mij niet uit.

107

Interviewer: Vond je niet dat de normale gymlessen anders waren dan de afgelopen 4

weken, of vond je hetzelfde? Je mag eerlijk zijn.

Geïnterviewde 3: Ik vond het wel oke..

Interviewer: Heb je gemerkt dat de afgelopen 4 weken, dat je in die lessen niet kon scoren of

winnen?

Geïnterviewde 3: Ja het was niet, het was vooral iets met zelf doen en zelf iets uitvoeren met

elkaar.

Interviewer: Ja klopt, wat vond je daarvan dat je niet kon winnen?

Geïnterviewde 3: Vond het wel irritant ja haha..

Interviewer: Hoezo?

Geïnterviewde 3: Nouja, ik vind winnen altijd wel leuk.

Interviewer: Waarom vind je dat leuk?

Geïnterviewde 3: Ik wil gewoon graag winnen.

Interviewer: Hoe heb je het tijdens de lessen ervaren dat je niet kon winnen?

Geïnterviewde 3: Uhm ja ik vond het ook wel leuk maar anders..

Interviewer: Het was jammer dat je niet kon winnen? Jij bent een goede beweger, dan is het

leuk om te laten zien dat je kan weten.

Geïnterviewde 3: Ja maar de meester zegt altijd samenwerken dus dan doe je dat ook.

Interviewer: Oke goed om te horen.

Interviewer: Stel nou dat jij de gymdocent bent, en je mag zelf bepalen hoe je les er uit ziet,

hoe zou je gymles er dan uitzien? Wat zou je doen?.

Geïnterviewde 3: Uhm.. ik zou het echt niet weten.

Interviewer: Wat doe je het liefst?

108

Geïnterviewde 3: Basketbal of voetbal ofzo.


Geïnterviewde 3: Het zijn gewoon leuke sporten waar ik zelf kan scoren.

Interviewer: Nou, bedankt dit was de laatste vraag.

109

Geïnterviewde 4:


gedaan?

Geïnterviewde 4: Uhm niet helemaal maar wel een beetje. Free runnen, vond ik heel leuk.

De les met die spellen, dat je met een groepje dingen moest doen. En uhm.. de eerste les

was met die touwen en de piramides, dat was ook heel erg leuk. En dan vandaag dansen.

Interviewer: Over die lessen gaat ons onderzoek dus even opfrissen van de afgelopen weken.

Interviewer: Even in het algemeen, het vak gym wat vind jij daar van?

Geïnterviewde 4: Uhm ja wel leuk, maar maandagochtend is niet zo handig. Want dan zijn

mensen nog moe enzo.

Interviewer: Van het weekend?

Geïnterviewde 4: Ja.. haha.

Interviewer: Vind de gymlessen wel heel erg leuk?

Interviewer: Wat maakt de gymles leuk?

Geïnterviewde 4: Ja we doen veel leuke dingen, zoals basketbal enzo en volleybal.

Interviewer: Uhm.. wat vond je van de afgelopen 4 weken van de lessen.

Geïnterviewde 4: Uhm.. ja ik vond het hele leuke lessen


Geïnterviewde 4: Ja vond het leuk dat we dingen in groepjes moesten doen.

Interviewer: Vond je dit leuker dan de normale lessen, of een beetje gelijk?

Geïnterviewde 4: Nou het was wel wat anders maar wel leuk met samenwerken.

110

Interviewer: Heb je gemerkt dat je de afgelopen lessen nergens punten kon scoren of kon

winnen?

Geïnterviewde 4: Nee dat vond ik eigenlijk niet erg..

Interviewer: Dat is je wel opgevallen?

Geïnterviewde 4: Ja!

Interviewer: Waarom vond je dat niet erg?

Geïnterviewde 4: Dat niet winnen zorgt er voor dat het draait om samenwerken en leuk

bezig zijn met je team enzo.

Interviewer: Ja, dat was ook één van onze doelen om te kijken of jullie dat door hadden en of

jullie het leuk vonden.

Interviewer: Vond je dat ook fijner om samen te werken? Normaal heb je tijdens een

basketbal les dat de één beter is dan de ander, heb je dit nu anders ervaren?

Geïnterviewde 4: Ja. Vond het leuk.

Interviewer: Ik ben nu gymdocent en ik bepaal de les, als jij nou docent zou zijn wat zou je in

de les willen doen?

Geïnterviewde 4: Uhm ik vond dat spel met die touwen en hoepels echt heel leuk, dus dat

zou ik willen doen en dat freerunnen vond ik ook heel leuk, beetje iets met elkaar dingen

leren.

Interviewer: Aan het begin zei je dat je volleybal en basketbal ook leuk vond zou je dat ook

nog doen?

Geïnterviewde 4: Uh ja vind ik wel leuk maar basketbal doe je vaak, en komt bijna elke week

terug dus dat zou ik minder doen.

Interviewer: Oké, dat was de laatste vraag, dankjewel.

111

Geïnterviewde 5:


gedaan?

Geïnterviewde 5: De eerste les gingen we samenwerken iets met touwen en hoepels, de

tweede les hadden we een parcours, de derde les hadden we iets met ontsnappen en de

vierde les was het dansen van vandaag.

Interviewer: Nou top dan ben je weer even op de hoogte.

Interviewer: Wat vind je van het vak gym in het algemeen?

Geïnterviewde 5: Ik vind het wel een leuk vak hoor, lekker vaak voetbal en veel sporten.

Interviewer: Dus je houdt van sporten vandaar dat je gym leuk vindt.


Interviewer: Wat maakt gym leuk voor jou?

Geïnterviewde 5: Lekker veel bewegen.

Interviewer: En als je kijkt naar alleen de afgelopen 4 lessen, vond je dat ook leuke lessen?

Geïnterviewde 5: Ja ik vond het wel leuk.

Interviewer: Wat maakt het leuk?

Geïnterviewde 5: Het samenwerken stond bovenaan, maar soms moet je een opdracht wel

alleen doen maar het ging vooral om het samenwerken.

Interviewer: Uhm.. je zegt samenwerken. Welke onderdelen versta je daar onder?

Geïnterviewde 5: Uhm.. de eerste les had je elkaar nodig om naar de overkant te slingeren.

De tweede les was vooral alleen over de onderdelen. De derde les had je elkaar nodig om

bijvoorbeeld de bal met de touwen weg te slaan en ja de vierde les was gewoon alleen en

met zijn allen dansen.

112

Interviewer: En is je dan opgevallen dat in die afgelopen 4 lessen, dat je nooit kon scoren of

winnen?

Geïnterviewde 5: Ja maar met elkaar kan je dat wel doen.

Interviewer: En vond je dat erg, of anders? Bij voetbal is het doel om te scoren en te winnen,

vond je dat erg?

Geïnterviewde 5: Ja maar ik ben verdediger daar gaat het niet om het scoren.

Interviewer: Oké maar het doel van voetbal is scoren uiteindelijk toch?

Geïnterviewde 5: Ja maar dat vond ik niet erg dat het niet om het scoren ging nu.

Interviewer: En waarom vond je dat niet erg?

Geïnterviewde 5: Samen kan je meer bereiken dan alleen, je kan samen komen tot een doel

en scoren.

Interviewer: Oke dus je scoort niet alleen door punten te maken maar ook gewoon doordat

samen iets lukt?


Interviewer: Ik ben nu jouw gymdocent, stel dat jij de docent zou zijn, en je mocht de les

maken wat zou je dan doen?

Geïnterviewde 5: Uhm.. balsporten maar wel met samenwerking. Bijvoorbeeld handbal,

volleybal, voetbal.

Interviewer: Oké dus vooral balsporten?


Interviewer: Hoe bedoel je balsporten met samenwerken?

Geïnterviewde 5: Nou bijvoorbeeld bij voetbal moet je met elkaar overspelen om te kunnen

scoren, want als je als ego gaat is de kans veel kleiner dat je kan scoren.

Interviewer: Oké, bedankt voor het interview dit was de laatste vraag.

113

Geïnterviewde 6:

Interviewer: Weet je nog wat we de afgelopen 4 weken hebben gedaan?

Geïnterviewde 6: We hebben een parcours gedaan, de andere weet ik niet meer.

Interviewer: Eerste les met de touwen en de hoepels, daarna free run, escape room en

dansen vandaag. Nu weet je weer even waar de lessen over gingen.

Interviewer: Buiten deze 4 lessen om. Wat vind je van het vak gym in het algemeen?

Geïnterviewde 6: Best wel leuk.

Interviewer: Waarom leuk?

Geïnterviewde 6: Als ik beweeg lijkt het alsof ik minder tijd heb.

Interviewer: Gaat de tijd snel?

Geïnterviewde 6: Ja dan is de tijd zo voorbij.

Interviewer: Wat vind je leuk aan gym?

Geïnterviewde 6: Kan lekker bewegen en aan het begin van de les zelf spelen.

Interviewer: Oke! En hoe vond je de afgelopen 4 lessen?

Geïnterviewde 6: Hoe je ons les gaf was anders dan normaal, wel leuk.

Interviewer: Wat was er anders aan? Heb je daar een voorbeeld van?

Geïnterviewde 6: Veel dingen in groepjes doen.

Interviewer: Is het opgevallen dat je niet kon scoren of winnen de afgelopen 4 lessen?

Geïnterviewde 6: Ja dat wel.

Interviewer: Hoe vond je dat?

Geïnterviewde 6: Wel leuk want niemand verliest dan.

114

Interviewer: Hoe vind je het zelf als je niet kan winnen of verliezen?

Geïnterviewde 6: Vind ik best wel goed want zo ben je niet beter dan iemand?

Interviewer: Inderdaad! Iedereen was de afgelopen 4 weken gelijk. He Geïnterviewde 6 stel

nou dat jij gymdocent zou zijn, en jij zelf mag beslissen wat voor les je zou geven, wat zou je

dan doen in je gymles?

Geïnterviewde 6: Basketbal.


Geïnterviewde 6: Vind ik leuk en ik zit er zelf op.

Interviewer: Hoe zou je dat doen? Wat zou je willen doen in je basketbal les?

Geïnterviewde 6: 1 Basketbal per groep en dan zo veel mogelijk scoren met zijn allen.

Interviewer: Dus je zou wel het scoren terug laten komen?

Geïnterviewde 6: Ja maar ik zou niet tellen hoe vaak er gescoord wordt gewoon alleen

scoren als doel.

Interviewer: Oke Geïnterviewde 6, dankjewel voor je antwoorden dit was het interview.

115

Geïnterviewde 7:

Interviewer: Weet je nog wat we de afgelopen 4 weken hebben gedaan?

Geïnterviewde 7: Ja ongeveer… eerste les weet ik niet meer. Tweede les freerunnen. Derde

les met puzzels en kleuren moesten we opdrachten uitvoeren, als je alles had doorstaan dan

kreeg je een aanwijzing voor de volgende opdracht. En vandaag de vierde les gingen we

aerobics workout doen.

Interviewer: Eerste les was met de hoepels, maakt niet uit dat je het niet wist, even een

opfrisser.

Interviewer: Nu we dit weten. Wat vind jij van gym in het algemeen als vak op school?

Geïnterviewde 7: Vind het niet heel erg leuk, maar vind het wel fijn dat je even beweegt

zodat je energie krijgt voor de andere lessen.

Interviewer: Wat vind je er niet leuk aan ?

Geïnterviewde 7: Ik ben niet zo van bewegen.

Interviewer: Dat is niet erg iedereen heeft zijn of haar voorkeuren. Heb je wel gemerkt dat

de afgelopen 4 lessen anders waren?

Geïnterviewde 7: Het was niet echt anders, precies hetzelfde als normaal eigenlijk.

Interviewer: Oke ,dus je hebt niks gemerkt of opgevallen wat er anders was dan een normale

gymels?

Geïnterviewde 7: Nee.

Interviewer: Oke, en als ik zeg dat je in de afgelopen 4 lessen niet kon winnen of scoren komt

dat je bekend voor?

Geïnterviewde 7: Ja dat wel.. je kon bij de piramide niet scoren. En bij het free runnen moest

je je angst overwinnen om iets te doen. Bij het derde spel bracht je jezelf steeds op een

nieuw level het was niet zo dat je iets fout kon doen.

116

Interviewer: Hoe vond je dat dan?

Geïnterviewde 7: Ja wel fijn, zo konden mensen elkaar niet uitlachen als iemand gewonnen

had.

Interviewer: Inderdaad dat is ook niet gebeurd. Zou je kiezen voor lessen waar het scoren

wel of niet in zou zitten?

Geïnterviewde 7: Waar het scoren niet in zit, zo blijft het eerlijk en verlies je niet elke keer.

Interviewer: Als jij gymdocent was en je mocht zelf een les verzinnen, wat zou je dan doen?

Geïnterviewde 7: Voetballen.

Interviewer: Wat zou je doen in de voetballes?

Geïnterviewde 7: Trucjes, beetje uitproberen.

Interviewer: Waarom zou je dit willen?

Geïnterviewde 7: Ik ben er niet goed dus zou er graag beter in willen worden.

Interviewer: Dat is een mooi doel, dit was onze laatste vraag. Bedankt voor het interview!

117

Geïnterviewde 8:

Interviewer: Weet jij nog wat we de afgelopen 4 weken hebben gedaan?

Geïnterviewde 8: Uhm.. de eerste les ging over samenwerken met het touw en de hoepels.

De tweede les gingen wij free runnen. De derde les zaten we in zo’n ruimte met kleuren. En

vandaag dansen.

Interviewer: Oke top, hou dit even in je achterhoofd.

Interviewer: Als je nou niet naar de afgelopen 4 lessen kijkt maar naar gym als vak, wat vind

je daar van?

Geïnterviewde 8: Vind het wel leuk, maar soms een beetje saai niet alle sporten zijn heel

leuk.

Interviewer: Kan je dat wat preciezer maken?

Geïnterviewde 8: Voetbal is best wel leuk maar de zaal is klein dus je kan niet zo heel veel

doen dan in de zaal.

Interviewer: Wat vind je niet leuk in de gymlessen?

Geïnterviewde 8: Piepjes test, en korfbal maar dat ligt vooral aan mij.

Interviewer: Oke! Je kan niet elke sport leuk vinden uiteraard. Is er iets opgevallen aan de

lessen van de afgelopen 4 weken?

Geïnterviewde 8: Nee gewoon normaal.

Interviewer: Als ik dan zeg dat de afgelopen weken je geen enkele keer heb kunnen scoren

of winnen, herken je dat dan?

Geïnterviewde 8: Ja eigenlijk wel.

Interviewer: Waar zag je dat in terug?

Geïnterviewde 8: De eerste les ging om samenwerking, bij free runnen moest je jezelf

uitdagen, en bij de escape room kon je ook niet winnen. Het dansen was ook zelfstandig.

118

Interviewer: Hoe vindt je dat je niet kan winnen of verliezen?

Geïnterviewde 8: Maakt niet zo veel uit.

Interviewer: Waar zou je dan voor kiezen, winnen of verliezen in de les of zonder score?

Geïnterviewde 8: Maakt mij niet uit, als ik maar gewoon kan bewegen.

Interviewer: Stel jij bent de gymdocent wat zou jij in je les willen aanbieden?

Geïnterviewde 8: Ik vind voetbal wel leuk want ik zit daar zelf op, en free runnen want dat

was heel leuk afgelopen week.

Interviewer: Hoe zou je dat organiseren in de les dan? Wat zou je aanbieden?

Geïnterviewde 8: Voetbal partijen maar ook veel trucjes enzo.

Interviewer: oké partijen, dus je zou het scoren wel terug laten komen?

Geïnterviewde 8: Ja, zo wordt voetbal gespeeld meestal.

Interviewer: Dat is waar. Bedankt voor je eerlijke antwoorden Geïnterviewde 8!

119

Geïnterviewde 9:


Geïnterviewde 9: De eerste was met die hoepels, de tweede een parcours achtig iets, de

derde weet ik niet, de vierde was dansen.

Interviewer: Oke, dit was even voor het opfrissen. Als je nou kijkt naar gym in het algemeen

naar het hele vak wat vind je daar van?

Geïnterviewde 9: Gym is leuk, maar de leraar niet.

Interviewer: Hoezo niet?

Geïnterviewde 9: Hij mag me niet.

Interviewer: Hoe merk je dat?

Geïnterviewde 9: Hij geeft ons vaak de schuld van dingen die we niet doen.

Interviewer: Ah op die manier, en wat vind je aan het vak zelf wel leuk dan?

Geïnterviewde 9: Je doet iets, je hoeft niet stil te zitten en je bent lekker bezig.

Interviewer: Als je kijkt naar de afgelopen 4 lessen, heb je daar iets aan gemerkt dat anders

was dan normaal?

Geïnterviewde 9: Ja we hadden nu 4 verschillende dingen terwijl we normaal van 1 vak

meerdere lessen achter elkaar hebt.

Interviewer: Ja inderdaad dat klopt! Er zat een verband in de 4 lessen weet jij wat dat

verband was?

Geïnterviewde 9: Samenwerken?

Interviewer: Ja inderdaad, en als ik zeg dat je niet kon scoren, heb jij dat gemerkt?

Geïnterviewde 9: Ja je kon niet winnen.

120

Interviewer: Precies, en daardoor ging je ook automatisch veel samenwerken. Hoe vond je

dat?

Geïnterviewde 9: Fijn, want normaal zeggen kinderen dat ze de beste zijn omdat ze vaak

scoren.

Interviewer: Wat zou je liever willen, een les met winnen of verliezen of zonder score?

Geïnterviewde 9: Denk dat meedoen aan een spel belangrijker is dan winnen of verliezen.

Interviewer: Wat een mooie uitspraak. Als je zelf docent zou zijn wat zou je aanbieden in je

les?

Geïnterviewde 9: Voetbal.

Interviewer: Hoe zou je dat aanbieden in de gymles? Dus was zou je doen tijdens zo’n

voetbal les?

Geïnterviewde 9: In een lessenreeks van een paar weken het rustig opbouwen, eigenlijk net

als normaal.

Interviewer: Oke dus met techniek en partijspel etc.?

Geïnterviewde 9: Ja, maar dat het niet uitmaakt hoeveel er gescoord wordt.

Interviewer: Oke, dus je zou de score niet bijhouden?

Geïnterviewde 9: Nee, gewoon kijken of het goed loopt en ze het leuk vinden.

Interviewer: ah, dus het draait echt om het plezier maken en het samen spelen?

Geïnterviewde 9: Ja, inderdaad.

Interviewer: Oke Geïnterviewde 9, bedankt voor je eerlijkheid! Dit was de laatste vraag.

121

Geïnterviewde 10:


Geïnterviewde 10: Bijna elke les was anders.

Interviewer: Dat klopt. Kan je ze opnoemen de lessen?

Geïnterviewde 10: Deze les hebben we gedanst meer bezig geweest met bewegen. De

andere lessen was meer spel.

Interviewer: Weet je nog wat die andere lessen inhielden?

Geïnterviewde 10: Nee niet meer precies.

Interviewer: Als ik iets zeg over kleuren?

Geïnterviewde 10: Ohja escape room.

Interviewer: En daarvoor?


Interviewer: Als ik zeg de les met obstakels?

Geïnterviewde 10: Ohja freerunnen.

Interviewer: En de eerste les?


Interviewer: Iets met touwen?

Geïnterviewde 10: Ohja dat spel waar je samen moest spelen.

Interviewer: Heel goed! Nu even wat heel anders.. wat vind je van gym in het algemeen?

Geïnterviewde 10: Leuk heel sportief en gezond.

Interviewer: Wat vind jij er leuk aan dan?

122

Geïnterviewde 10: Ja het is gewoon leuk, niet veel regels. Je leert er niet van maar het is wel

gezond.

Interviewer: Okee… Als je kijkt naar de laatste 4 lessen, hoe vond je die lessen?

Geïnterviewde 10: Ik vond dat jullie de lessen goed hebben gegeven.

Interviewer: Dankjewel maar we willen graag weten hoe jij de lessen zelf vond. Vond je iets

anders aan de lessen dan normaal?

Geïnterviewde 10: Nee niet echt.

Interviewer: Als ik dan zeg dat je de afgelopen 4 lessen geen enkele keer hebt kunnen scoren

of kunnen winnen of verliezen, herken je dat?

Geïnterviewde 10: Nou iedereen had wel een keer de bal, of scoorde evenveel.

Interviewer: We hebben niet met een bal gespeeld deze 4 weken misschien ben je in de war

met een andere les.

Geïnterviewde 10: Ohja dat was basketbal.

Interviewer: Maar kon je volgens jou winnen tijdens deze lessen?

Geïnterviewde 10: Ja dat kon wel.

Interviewer: Hoe dan?

Geïnterviewde 10: Goed samenwerken, het hangt van het team af hoe goed je was.

Interviewer: Oke, dus als je als team iets goed deed en goed samenwerkte, dan had je

gewonnen?


Interviewer: We hebben de lessen zo gegeven dat er geen verliezer of winnaar was. Hoe vind

je het dat je niet kan winnen of verliezen in de lessen?

Geïnterviewde 10: Niet goed, want dan heb je geen plezier meer.

123

Interviewer: Oke, bij sport in de gymles moet je dus winnen of verliezen?

Geïnterviewde 10: Nee dat niet, het gaat over het bewegen en dat het gezond is.

Interviewer: Stel nou je bent gymdocent en je mag zelf de les indelen, wat zou je willen

geven?

Geïnterviewde 10: Tennissen.


Geïnterviewde 10: Ik vind het een leuke sport, en ik ga elke week naar tennisles.

Interviewer: Hoe zou je de les willen geven? Richt je op de techniek, of zou je partijen willen

spelen?

Geïnterviewde 10: Een paar lessen de slagen oefenen, en daarna 1 tegen 1 of 2 tegen 2.

Interviewer: Dus het gaat er niet om wie er wint tijdens het tennis partijtje?

Geïnterviewde 10: Nee, als het tennissen maar lukt.

Interviewer: Duidelijk! Maar je zei net dat je het niet goed vindt dat er niet gescoord mocht

worden in de les omdat er dan geen plezier is. Vind je dat echt zo of bedoelde je dat niet zo?

Geïnterviewde 10: Nee, ik vind toch dat het meer gaat om het samenspel en het plezier.

Interviewer: Mooie uitspraak. Bedankt voor je eerlijkheid Geïnterviewde 10, dit was de

laatste vraag.

Presteren zonder te scoren - KVLO · 2020. 3. 20. · Faculteit gezondheid, voeding & sport...

Documents

Transcript of Presteren zonder te scoren - KVLO · 2020. 3. 20. · Faculteit gezondheid, voeding & sport...