Wegenwet en wegenrechtGemeentedag 2013 Eindhoven

Olaf Kwastadvocaat bestuursrecht en omgevingsrecht

6 maart 2013

2

Agenda

1. Wettelijk kader wegbeheer

2. Wegbeheer en onderhoud

3. Handhaving en toezicht op onderhoud

4. Risicoaansprakelijkheid van de wegbeheerder

5. Rol van de wegenlegger

6. Betekenis van de legger

7. Risico’s van niet actuele leggers

8. Digitalisering?

Wettelijk kader wegbeheer

• Versnipperde wetgeving

• Wegenwet

• Waterstaatswet 1900

• APV / Keur / provinciale verordeningen / Wet beheer rijkswaterstaatswerken

• Wegenverkeerswet 1994

• Art. 6:174 BW

• Wet herverdeling wegenbeheer

3

Wegbeheer en onderhoud

• Overheidszorg voor waterstaatswerken

• Art. 16 Wegenwet: zorg voor het in goede staat verkeren van de weg

• Nakoming onderhoudsplichten anderen (art. 18 Wegenwet)

• Art. 15 Wegenwet: onderhoudsplicht andere openbare lichamen die weg bestemden tot openbaarheid of 10 jaar onderhoud verrichten

• Particuliere onderhoudsplichten (toename gebruik behoort tot het normaal maatschappelijk risico van de eigenaar, ABRvS 27-2-2013, LJN: BZ2517

• Anders: als de weg goed is onderhouden en verharding met legger overeenstemt (art. 18 Wegenwet)

4

Toezien op de goede staat

• Handhaving van onderhoudsplichten (1):

• bevel tot uitvoering noodzakelijke waterstaatswerken en voorzieningen, waaronder opruimingen, door GS ex art. 39 W ‘1900 (Rijk uitgezonderd);

• Handhaving onderzoeksplichten (2):

• onderhoud particulier ten laste van de gemeente brengen onder oplegging van betalingsplicht voor de kosten van onderhoud (art. 20 Wegenwet); (recent genoemd in ABRvS 14 september 2011, Gst. 2011/11, LJN BS8863)

• Weren van inbreuken door onder bestuursdwang te handhaven regels voor bijzonder gebruik (APV):

• let op gebruik WVW’94 wegbegrip in APV kan leiden tot niet toegestane doorkruising van het systeem van de Wegenwet (ABRvS 1 juli 2009, 200808278/1/H3), dan toepassing APV achterwege laten;

• Schouwen en eigen onderhoud door beheerder

5

Risicoaansprakelijkheid art. 6:174 BW voor openbare wegen

• De risicoaansprakelijkheid voor opstallen van artikel 6:174 lid 1 BW rust bij openbare wegen “op het overheidslichaam dat moet zorgen dat de weg in goede staat verkeert”. Sluit aan bij art. 15 e.v. van de Wegenwet.

• Concentratie van aansprakelijkheid “ten einde de gebruiker van de weg één aansprakelijke persoon toe te kennen voor gebreken in de toestand van de openbare weg en in die van het weglichaam en de weguitrusting welke immers met die weg technsich een geheel vormen.” (Hof ’s-Gravenhage 20 mei 1999, NJ 2000, 77 Staat/Kouwenberg).

• Ook uitbesteden van de feitelijke werkzaamheden van het onderhoud aan een niet-ondergeschikte doorbreekt de concentratie niet.

6

Rol van de wegenlegger

• Doel van de legger is het vastleggen van

• Openbaarheid van wegen

• Onderhoudsplicht van wegen

• Let op: wegen zijn waterstaatswerken

• Ook bruggen, duikers en andere kunstwerken horen tot wegen

• Het stelsel van de wet wijst naar de praktijk

• ABRvS 29-9-2012 (LJN: BX5971, Losser).

“Dat het pad thans niet meer als zodanig bestaat … leidt niet tot het oordeel dat de raad het pad ten onrechte in de wegenlegger heeft opgenomen.”

7

Betekenis van de wegenlegger

• Kracht van de legger

• Onderhoudsplicht (omvang, bijdrage) in legger is bepalend (Beslissing tot opnemen onderhoudsplicht achteraf onjuist? Jammer dan)

• Tegen de legger valt slechts in te brengen: nadien vervallen openbaar karakter of nadien tenietgaan van de onderhoudsplicht

• Beperkingen van de legger

• Legger beperkt tot buiten bebouwde kom (m.u.v. toegangswegen naar stations en niet door gemeente onderhouden wegen binnen de kom die er ook deels buiten liggen)

• Ontbreken van gegevens in de legger betekent niet dat er géén onderhoudsplichten zijn

8

Risico’s van niet-actuele legger

• Onduidelijk wie verantwoordelijk is voor een weg –maar wel aansprakelijk als het mis gaat

• Meer objecten (feitelijk) in onderhoud dan waarvoor men verantwoordelijk is – en dus ‘onnodige’ kosten

• Geen registratie van omvang/beperking onderhoud

• Onduidelijkheid over openbaarheid = onduidelijkheid over bevoegdheid handhaven vergunningen voor bijz. gebruik

• ABRvS 7-2-2007, 200606192/1, Steenbergen, handhaven APV is ook handhaven openbaarheid

• ABRvS 1 juli 2009, 200808278/1/H3, let op dat wegbegrip WVW94 niet leidt tot doorkruising van het stelsel van de Wegenwet jegens rechthebbende op de weg.

• Rb. Almelo 24-10-2012 (LJN: BY3328, Tubbergen). Feitelijke situatie, kadastrale informatie en informatie uit wegenlegger sluiten niet aan. Last onder dwangsom onvoldoende duidelijk omschreven.

9

Risico’s van niet actuele legger

• Rb. Assen 28-8-2012 (LJN: BY2948, Hoogeveen).

• Verzoek om handhaving. Gemeente achtte onvoldoende aannemelijk dat pad openbaar was. Gemeentebestuur heeft eigen onderzoeksplicht.

• “Hiermee verhoudt zich niet dat de verweerder zich in feite onthoudt van een standpunt over het wel of niet openbare karakter van een weg, maar volstaat met de stelling dat men geen overtreding vast kan stellen terzake”.

• Gemeente had getuigenverklaringen de tijd moeten plaatsen, de periode van 1902 tot nu moeten onderzoeken of de weg voor een ieder openbaar was, gelet op historische ontwikkeling van het gebied en de aard van de verkeersstromen

• Onduidelijkheid over openbaarheid is ook onzekerheid over duldplichten eigenaar

10

Digitale wegenlegger?

• Mogelijk maar GS moeten wegenlegger volgens vereisten vaststellen

• Analoge versie blijft voorlopig

• het archief, niet het excelsheet houdt bewijskracht

• Rb. Arnhem 8-3-2012 (LJN: BV9175, Voorst) bij twijfel door verschillen tussen provincieexemplaar en gemeenteexemplaar, staat openbaarheid niet vast.

• Wijziging van wetgeving nodig (art. 38 Wegenwet en Wegenleggerbesluit ex art. 33 Wegenwet)

11

Tot slot

• Onderhoud en bezuiniging v. aansprakelijkheid

• Kostenaspect digitalisering v. per geval

• Aansluiten bij bestaande systemen of wachten op Omgevingswet

12

Dank voor uw aandacht!

Vragen?

Olaf Kwast

Advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht

Overheid en Onderneming

AKD advocaten & notarissen

Wilhelminakade 1

3072 AP Rotterdam

Postbus 4302

3006 AH Rotterdam

T: +31 88 253 5304

F: +31 88 253 5447

M: +31 6 52 61 50 53

E: okwast@akd.nl

W: www.akd.nl

13

14

AKD.nl