Presentatie staatssteun en DAEB 1 april 2015

Hoe kan het lokaal bestuur lokale sociale economie

financieel ondersteunen?

Studiedag VVSG 1 april 2015

2

Overzicht

I. Wat is staatssteun?

II. Wanneer is sprake van staatssteun?

III. Als er sprake is van staatssteun: wanneer is staatssteun toegelaten en vrijgesteld van aanmelding?

3

I. Wat is staatssteun?

vier cumulatieve voorwaarden1. Economisch voordeel2. door de (lokale) overheid verleend 3. aan één of meer welbepaalde ondernemingen 4. de mededinging vervalst en het handelsverkeer tussen de lidstaten

ongunstig beïnvloedtalgemeen vermoeden dat aan deze voorwaarde is voldaan, tenzij (i) de-minimissteun of (ii) activiteit van zuiver lokale aard

4

**De volgende vraag die zou kunnen worden gesteld is of het om zuiver lokale diensten gaat (slide 18), maar voorzichtigheidshalve en vanuit het oogpunt van rechtszekerheid bevelen we aan om ervan uit te gaan dat de betrokken dienst geen zuiver lokale dienst is.

5. Is voldaan aan de 4Altmark-criteria? 5. Is voldaan aan de 4Altmark-criteria?

Neen: staatssteunregels zijn niet

van toepassing

Neen: algemene staatssteunregels

zijn van toepassing

Ja: DAEB: DAEB-staatssteunregels zijn

van toepassing Ga naar vraag 3

Neen*: Ga naar vraag 4

Ja: geen staatssteun

(DAEB-de-minimis)

Ja: Ga naar vraag 5

Neen: geen staatssteun (Altmark-criteria)

Neen: staatssteun moet worden

aangemeld

Ja: verenigbare staatssteun die

niet moet worden aangemeld

1. Is er sprake van een economische activiteit?

Ja: staatssteunregels zijn van toepassing Ga naar vraag 2

2. Is de economische activiteit van algemeen belang?

3. Is er sprake van DAEB-de-minimissteun (steun < 500.000 euro over 3 belastingjaren)?

4. Is er sprake van een economisch voordeel?

5. Zijn alle voorwaarden van het DAEB-besluit of de algemene groepsvrijstelling voldaan?

* De volgende vraag die zou kunnen worden gesteld is of het om zuiver lokale dienst en gaat (deel 4.4), maar voorzichtigheidshalve en vanuit het oogpunt van rechtszekerheid bevelen we aan om ervan uit te gaan dat de betrokken dienst geen zuiver lokale dienst is.


5


van toepassing



6

1. Is er sprake van een economische activiteit? (1)

• Een onderneming is elke entiteit “die een economische activiteit uitoefent” en “ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd”

– Economische activiteit: iedere activiteit die erin bestaat goederen of diensten op een markt aan te bieden (kan de activiteit in concurrentie met andere ondernemingen worden uitgeoefend?) -> ruime definitie

– Ongeacht rechtsvorm: bv. VZW of entiteit waarvan activiteit “sociaal” is = onderneming indien economische activiteit


• Voorbeelden van economische activiteiten

– Arbeidsbemiddeling door een publiek arbeidsbureau zoals de VDAB

– Vervoer van spoedgevallen en ziekenvervoer– Medische dienstverlening in een ziekenhuis of daarbuiten– Het uitvoeren van renovatieprojecten, herstellingen en

opfrissingswerken– Het bedelen van folders– Kinderopvang– Het verhuren en herstellen van fietsen

7


• Voorbeelden van niet-economische activiteiten

– Activiteiten die verband houden met de uitoefening van bevoegdheden van openbaar gezag

bv. activiteiten m.b.t. politie, leger, maritieme veiligheid, verkeersafwikkeling, milieu-inspectiediensten

– Bepaalde activiteiten van zuiver sociale aardbv. beheer van de sociale zekerheid, openbaar onderwijs, openbare bibliotheken

8


9


van toepassing


zijn van toepassing






2. Is de economische activiteit van algemeen belang? (1)

10

Niet-economische diensten van algemeen belang

(NEDAB)

waaronder ook niet-economische SDAB

Staatssteunregels zijn van toepassing

Staatssteunregels zijn van toepassing

Staatssteunregels zijn niet van toepassing

Gewone economische

activiteiten

Diensten van algemeen economisch belang

(DAEB)

waaronder ook economische SDAB

Diensten van algemeen

belang (DAB)


– DAB = diensten die de overheden van algemeen belang achten en waaraan specifieke openbaredienstverplichtingen zijn verbonden

• lidstaten hebben een ruime beoordelingsmarge om DAB te bepalen; enkel controle op misbruik

– DAEB = economische activiteiten die het algemeen belang dienen en die de markt, zonder het overheidsoptreden, niet of niet onder dezelfde voorwaarden inzake kwaliteit, betaalbaarheid, … had verricht (‘marktfalen’)

• bv. professionele inschakeling van kansengroepen

11

12


– SDAB = sociale diensten van algemeen belangSDAB met economisch karakter = DAEB

•bv. gemeentelijke sociale dienst: – verzorgt maaltijdvoorziening of verricht thuiszorg, terwijl dit

soort activiteiten ook door andere (publieke of particuliere) dienstverrichters worden aangeboden -> sociale dienst biedt diensten aan op een markt: economische activiteit

– verricht een activiteit in het kader van de sociale zekerheid, zoals het verstrekken van overheidsuitkeringen aan verzekerden -> geen economische activiteit


13


van toepassing


zijn van toepassing



Neen: Ga naar vraag 4


(DAEB-de-minimis)





14

3. Is er sprake van de-minimissteun? (1)

•de-minimissteun = steun beneden een bepaald plafond die geacht wordt het handelsverkeer tussen de lidstaten niet ongunstig te beïnvloeden en de mededinging niet te vervalsen

– DAEB-de-minimisverordening

– algemene de-minimisverordening

– landbouw de-minimisverordening

– visserij de-minimisverordening

15

3. Is er sprake van de-minimissteun? (2)– Maximumbedrag aan de-minimissteun dat aan 1 onderneming mag worden verleend over een periode van 3 jaar

– DAEB-de-minimis: max. € 500.000– algemene de-minimis: max. € 200.000– landbouw de-minimis: max. €15.000– visserij de-minimis: max. €30.000

– Relevante periode van 3 jaar is “glijdend”; indien het steunplafond gedurende enige driejarige periode wordt overschreden, vervalt het voordeel van de de-minimisregeling max. € 500.000/€ 200.000

max. € 500.000/€ 200.000

max. € 500.000/€ 200.000

1/1/2011 1/1/2012 1/1/2013 1/1/2014 1/1/2015 1/1/2016

16


– Transparante steun• Subsidies: ok• Garantieregeling of leningen: specifieke regels

– Lokale overheid moet onderneming met DAEB belasten (enkel bij DAEB-de-minimis) + voorgenomen steunbedrag meedelen + als de-minimissteun bestempelen (met verwijzing naar toepasselijke de-minimisverordening)

– Controle • lokale overheid moet verklaring vragen aan onderneming over alle

ontvangen de-minimissteun, ongeacht van welke overheid ontvangen en ongeacht de toepasselijke de-minimisverordening

• bewaarplicht voor lokale overheid van dossiergegevens gedurende 10 jaar

17


– Verbod om de-minimissteun te cumuleren• Met andere toegelaten steun, althans

– voor zover het gaat om steun ten behoeve van “dezelfde in aanmerking komende kosten”

– indien dergelijke cumul zou resulteren in een steunintensiteit die hoger is dan toegelaten voor dat type

» bv. toegelaten steun = 50% van de loonkosten gedurende 12 m vanaf aanwerving van kwetsbare WN X op grond van “steun voor kwetsbare WN” => overheid kan geen bijkomende de-minimissteun geven voor resterende 50% van loonkosten van WN X

• Met compensaties voor “dezelfde DAEB” op grond van DAEB-besluit of “Altmark”-arrest

» bv. Vlaamse overheid geeft subsidie voor DAEB “professionele inschakeling van kansengroepen” ogv DAEB-besluit => geen bijkomende de-minimissteun mogelijk voor dezelfde DAEB

18

4. Gaat het om zuiver lokale diensten?

– Kwalificatie als zuiver lokale diensten wordt enkel in uitzonderlijke gevallen aanvaard; Europese Commissie oordeelt snel dat een maatregel het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt.

– Bv. Decreet subsidiëring inschakelingsbedrijven door het Waalse Gewest: subsidies komen ten goede “aan bedrijven die hoofdzakelijk actief zijn in de sector van de dienstverlening in de nabije omgeving, zonder dat het daarom mogelijk is uit te sluiten dat de activiteit van bepaalde van deze in aanmerking komende bedrijven invloed heeft op het intracommunautaire handelsverkeer”

– Voorzichtigheidshalve en vanuit oogpunt van rechtszekerheid: kwalificatie als geen zuiver lokale dienst, tenzij specifiek juridisch advies wordt ingewonnen


19


van toepassing


zijn van toepassing





(DAEB-de-minimis)

Ja: Ga naar vraag 5








20


• Compensatie voor DAEB: geen economisch voordeel indien 4 “Altmark” voorwaarden zijn vervuld

1) Besluit waarbij een onderneming met een DAEB wordt belast en de openbaredienstverplichting duidelijk is omschreven

2) Parameters op basis waarvan compensatie wordt berekend, zijn vooraf op objectieve en doorzichtige wijze vastgesteld

3) Geen overcompensatie4) Compensatie wordt vastgesteld ofwel in het kader van een

overheidsopdracht (aanbesteding of offerte-aanvraag) ofwel op basis van de kosten van een “gemiddelde, goed beheerde” onderneming

• Indien geen overheidsopdracht in de zin van

“Altmark”-voorwaarde 4 -> gemakshalve DAEB-besluit toepassen: “Altmark”-voorwaarden 1 tot 3

21

6. De toepassing van de overheidsopdrachtenreglementering op sociale diensten

• Definitie overheidsopdracht voor diensten: – Elke overeenkomst ten bezwarende titel waarbij een

dienstverlener een dienst verricht die rechtstreeks of onrechtstreeks ten goede aan de aanbestedende overheid komt.

– Definitie heeft een breed toepassingsgebied. – DAEB in principe geen uitzondering op het

overheidsopdrachtenrecht.

• Uitzonderingen op overheidsopdrachtenrecht (ook mogelijk voor DAEB):

1) Subsidieregelingen2) Opdrachten voor sociale diensten3) Concessies voor dienstverlening

22


• Uitzondering 1: subsidieregelingen– Subsidies vallen niet onder de overheidsopdrachtenreglementering– een éénzijdige rechtshandeling van de overheid waarbij deze aan een instantie

een bepaalde geldsom toekent ter ondersteuning van een activiteit die het algemeen belang dient

– Kenmerken van een overheidsopdracht (Europese Commissie):• het contract heeft tot doel behoeften te vervullen die vooraf door de overheid binnen

haar bevoegdheden zijn bepaald;• de kenmerken en praktische uitvoering van de dienst worden in detail door de betrokken

overheid bepaald; • het contract bevat een vergoeding voor die dienstverrichting (betaling van een prijs);• de overheid neemt het initiatief om op zoek te gaan naar een dienstverrichter aan wie die

dienst kan worden toevertrouwd;• het contract bevat sancties indien de contractuele verplichtingen niet worden

nagekomen, om zo te garanderen dat de dienst die aan een derde is toevertrouwd, correct wordt vervuld zodat wordt voldaan aan de eisen van de overheid (boetes, schadevergoedingen, enz.).

– Opdrachten die niet aan deze criteria voldoen zijn eerder subsidies

23


• Uitzondering 1: subsidieregelingenKenmerken van een subsidie zijn compatibel met de Altmark-voorwaarden (en het

DAEB-besluit):

– Bij een subsidie bepaalt de overheid in algemene termen de kenmerken van de te subsidiëren activiteiten. Geen beletsel voor overheid om de openbaredienstverplichtingen duidelijk te omschrijven (Altmark-voorwaarde 1 en voorwaarde DAEB-besluit). De overheid kan de verplichtingen omschrijven zonder in detail te bepalen met welke middelen de verplichtingen moeten worden gerealiseerd.

– Bij een subsidie neemt de overheid geen initiatief om voor een concrete dienst zelf een dienstverrichter te zoeken. Altmark-voorwaarde 1 (en het DAEB-besluit) vereist dat overheid een dienstverrichter uitdrukkelijk belast met verplichtingen. De overheid kan de onderneming met de openbaredienstverplichting belasten, maar op vraag van de onderneming.

24


• Uitzondering 2: opdrachten voor sociale diensten–Ook als overheidsopdrachtenwet van toepassing is, verspoeld regime voor sociale diensten–Onderhandelingsprocedure met en zonder bekendmaking mogelijk bij opdracht ivm sociale diensten met waarde gelijk aan of lager dan 207.000 euro (excl. BTW)

• Bedrag van 207.000 euro berekend op de volledige duurtijd van de overeenkomst (met een maximum van 48 maanden)

–Bij opdracht ivm sociale diensten met waarde hoger dan 207.000 euro blijft onderhandelingsprocedure met bekendmaking mogelijk

25


• Uitzondering 3: concessie voor dienstverlening– Overheid verleent aan de concessiehouder, als tegenprestatie voor de dienst,

het recht om de bepaalde dienst te exploiteren, eventueel aangevuld met een prijs.

– Exploitatierisico wordt aan de concessiehouder overgedragen. In de praktijk wordt concessiehouder grotendeels rechtstreeks betaald door de gebruiker van de dienst.

– Principes van toepassing op concessies:• Beginselen van non-discriminatie en gelijke behandeling bij selectie van kandidaten,

onderhandelingen, keuze van kandidaat (i.e. redelijke verantwoording voor keuze)• Beginsel van transparantie: passende bekendmaking van intentie tot concessieverlening

– Richtlijn 2014/23/EU betreffende het plaatsen van concessieovereenkomsten• Omzetting in Belgisch recht tegen 18 april 2016• Uitzonderingsregime voor bepaalde concessies van sociale diensten: enkel

– bekendmaking van intentie tot concessieverlening – bekendmaking van de beslissing tot concessieverlening aan een kandidaat

III. Als er sprake is van staatssteun: wanneer is staatssteun toegelaten?

• Staatssteun is enkel toegelaten mits goedkeuring door Europese Commissie

• Europese Commissie kan staatssteun op meerdere wijzen goedkeuren

1. DAEB-besluit2. Algemene groepsvrijstellingsverordening 3. Individuele goedkeuring ogv richtsnoeren/kaderregelingen

26

III. Wanneer is staatssteun toegelaten?

27


5. Is voldaan aan de 4Altmark-criteria? 5. Is voldaan aan de 4Altmark-criteria?


van toepassing


zijn van toepassing





(DAEB-de-minimis)

Ja: Ga naar vraag 5


Neen: staatssteun moet worden

aangemeld

Ja: verenigbare staatssteun die

niet moet worden aangemeld






5. Zijn alle voorwaarden van het DAEB-besluit of de algemene groepsvrijstelling voldaan?

28

1. Zijn alle voorwaarden van het DAEB-besluit voldaan? (1)

– Staatssteun is automatisch toegelaten -> geen aanmeldingsplicht bij Europese Commissie

– Toepassingsgebied:

• Compensatie < € 15 miljoen/jaar (uitz. vervoer)• Ziekenhuizen: ongeacht het bedrag• Sociale diensten: ongeacht het bedrag

– deze diensten moeten voldoen aan "sociale behoeften wat betreft gezondheidszorg en langdurige zorg, kinderopvang, toegang tot de arbeidsmarkt en herintreding, sociale huisvesting en de zorg voor en sociale inclusie van kwetsbare groepen".

• Onderneming wordt niet langer dan 10 jaar met DAEB belast, tenzij een aanzienlijke investering is vereist

29


– Voorwaarden

•Belast met een DAEB d.m.v. een toewijzingsbesluit dat de volgende gegevens moet bevatten:

– inhoud en duur van de openbaredienstverplichtingen– betrokken onderneming en ev. betrokken grondgebied– aard van ev. uitsluitende of bijzondere rechten aan de

onderneming– beschrijving van het compensatiemechanisme en

parameters voor berekening, monitoring en herziening van de compensatie

– regelingen om overcompensatie te vermijden en terug te vorderen

– verwijzing naar het DAEB-besluit

30


•Parameters voor de compensatie– moeten vooraf worden vastgesteld in het

toewijzingsbesluit– precieze bedrag is niet vereist; berekeningsgrondslag

volstaat» Bv. lokale overheid wil centrum voor begeleiding van

jonge werklozen oprichten: mogelijke kostenparameters:- het aantal jonge werklozen dat gedurende 1 jaar opleiding volgt- het daarbij gebruikte materiaal en de loonkosten van opleiders gedurende 1 jaar

– mechanisme voorzien om verwachte kosten achteraf te corrigeren tav reële kosten

31


•Vermijden van overcompensatieCompensatie ≤ kosten – inkomsten (+ redelijke winst)

–kosten» Alle kosten voor beheer van DAEB

- onderneming met enkel DAEB: alle kosten- onderneming met DAEB en andere activiteiten:° alle kosten voor DAEB + proportioneel aandeel in gemeenschappelijke vaste kosten° investeringskosten indien noodzakelijk voor DAEB

–inkomsten» Alle met de DAEB behaalde inkomsten

bv. subsidies, bijdragen van gebruikers, belastingsvrijstellingen, voordelen in natura (bv. kosteloos gebruik van gebouwen)

32


– redelijke winst» Veilige haven:

- rendement op kapitaal ≤ relevante swaprente (zie website EC) + 1%- bv. DAEB-overeenkomst voor 1 jaar: relevante swaprente 0,19% + 1% = 1,19%

– gescheiden boekhouding van kosten en inkomsten DAEB– controle op overcompensatie

» Om de 3 jaar tijdens periode waarvoor onderneming met DAEB is belast + op het einde van die periodeovercompensatie > 10% van gemiddelde jaarcompensatie: overheid moet ingrijpenovercompensatie < 10% van gemiddelde jaarcompensatie: mag worden overgedragen naar volgende periode + verminderd op voor die periode te betalen compensatie

33


– Transparantie, bewaarplicht en rapportage

• Transparantievereisten voor compensatie > € 15 miljoen verleend aan een onderneming die ook activiteiten heeft buiten de DAEB

• Bewaarplicht voor lokale overheid van dossiergegevens gedurende periode waarvoor onderneming met DAEB is belast + ten minste 10 jaar na afloop van die periode

• Om de 2 jaar: Belgische overheid moet verslag indienen bij Europese Commissie en hiervoor info verzamelen bij lokale overheden

34

2. Zijn alle voorwaarden van de algemene groepsvrijstellingsverordening voldaan? (1)

– Staatssteun is automatisch toegelaten -> geen aanmeldingsplicht bij Europese Commissie

– Toepassingsgebied: o.a.• Regionale steun• Kmo-steun• Steun voor onderzoek, ontwikkeling en innovatie• Opleidingssteun• Steun ten behoeve van (uiterst) kwetsbare werknemers en

werknemers met een handicap• Steun voor milieubescherming• Steun voor cultuur en instandhouding van het erfgoed• Steun voor sportinfrastructuur en multifunctionele

recreatieve infrastructuur• Steun voor lokale infrastructuurvoorzieningen

35


– Als algemene voorwaarden van hoofdstuk I van de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) zijn vervuld

• bv. cumuleringsregels– op grond van de AGVV vrijgestelde steun met identificeerbare in aanmerking

komende kosten mag worden gecumuleerd met» andere staatssteun, zolang die maatregelen andere identificeerbare in aanmerking

komende kosten betreffen;» andere staatssteun ten behoeve van dezelfde in aanmerking komende kosten mits

deze cumulering niet ertoe leidt dat de hoogste steunintensiteit of het hoogste steunbedrag die krachtens de AGVV voor deze steunmaatregel gelden, wordt overschreden

– op grond van de AGVV vrijgestelde steun mag niet worden gecumuleerd met» de-minimissteun voor dezelfde in aanmerking komende kosten indien dit soort

cumulering ertoe zou leiden dat de steunintensiteit hoger uitkomt dan de steunintensiteiten die in de AGVV zijn vastgesteld.

36


– Als specifieke voorwaarden van hoofdstuk III van de algemene groepsvrijstellingsverordening zijn vervuld

• bv. voor aanwerving kwetsbare werknemers (personen die bv. in de voorafgaande 6 maanden geen reguliere betaalde betrekking hebben gevonden, of tussen 15 en 24 jaar oud zijn, of ouder zijn dan 50 jaar) -> steun mag max. 50% van loonkosten gedurende max. 12 m bedragen

• bv. voor aanwerving uiterst kwetsbare werknemers (personen die gedurende 24 maanden geen reguliere betaalde betrekking hebben gehad, of personen die gedurende 12 maanden geen reguliere betaalde betrekking hebben gehad én kwetsbare werknemer zijn) -> steun mag max. 50% van loonkosten gedurende max. 24 m bedragen

• bv. steun ter compensatie van kosten voor de begeleiding van (uiterst) kwetsbare werknemers is mogelijk voor 50%

• bv. voor de tewerkstelling van werknemers met een handicap -> steun mag max. 75% bedragen van loonkosten gedurende de gehele periode dat de werknemer in dienst is + steun ter compensatie van bijkomende kosten voor tewerkstelling is mogelijk voor 100%

37

3. Richtsnoeren/kaderregelingen

• Staatssteun moet bij Europese Commissie worden aangemeld

• Staatssteun kan toegelaten worden indien zij aan bepaalde voorwaarden voldoet

– Bv. DAEB-kaderregeling– Bv. O&O&I-kaderregeling

Dank voor uw aandacht

EubeliusLouizalaan 99 1050 BrusselTel +32.2.543.31.41Fax +32.2.543.31.01www.eubelius.com

38

http://www.eubelius.com/

Presentatie staatssteun en DAEB 1 april 2015

Documents

Transcript of Presentatie staatssteun en DAEB 1 april 2015