Presentatie over Frans de Wit

frans de wit beeldhouwer

Frans de Wit: werken aan werk Donderdag 22 juli 2004 is Frans de Wit (1942) in zijn woonplaats Leiden overleden. Wie herinnert zich

niet zijn robuuste, roestige wachters die tijdens de tentoonstelling Beeld en Evenbeeld in de zomer van

2002 stonden opgesteld in de Oude Hal.

Frans de Wit was een van de beste Nederlandse beeldhouwers van zijn generatie, tezamen met Carel Vis-

ser, David van de Kop, Cornelius Rogge en Lon Pennock. Hij bouwde aan een indrukwekkend oeuvre,

waarin opdrachten voor beelden in de openbare ruimte een grote plaats innamen. Voor Frans de Wit

was de plek het uitgangspunt voor dergelijke beelden. De maatvoering zorgde ervoor dat de kunstwer-

ken in evenwicht zijn met mens, natuur en omgeving. De Wit koos uiteenlopende materialen. Kenmer-

kend voor hem dat hij die materialen met eigen handen – en met zelf ontworpen werktuigen – bewerk-

te. Dit bewerken bepaalde voor een belangrijk deel het beeld, het groeide tijdens het ontstaansproces.

Dergelijke projecten namen soms jaren in beslag.

Frans de Wit was een kunstenaar met uitersten: hij maakte de Klimwand met schijf in grofpuin in

Spaarnwoude (1986-1992), het grootste landschapskunstwerk in Nederland. De klimwand bestaat uit 178

betongietsels van rotswanden uit de Ardennen, waarop sportklimmers kunnen oefenen. Het kunstwerk

is verder opgebouwd uit twee rechtopstaande betonnen schijven in een heuvel van grofpuin, de ideale

manier om grof puin zinvol te gebruiken. De schijven hebben een diameter van 12 meter met daartussen

een smalle trap die naar de top van de heuvel loopt. Al van verre steekt het kunstwerk boven het land-

schap uit, Dutch landart. Het werk fungeerde jaren lang als achtergrond van de openingsbeelden van het

TV programma van Koot en Bie.

Het Vierkant eiland in de plas te Rotterdam, Prinsenland (1992-1996) is geplaatst op het historisch laag-

ste punt van Nederland , ruim 7 meter onder NAP. Het kunstwerk bestaat uit een kunstmatig eiland van

52x52 meter dat toegankelijk is voor publiek. Onderdeel van het kunstwerk is een betonnen schaal met

een doorsnede van 28,5 meter. In het midden van de schaal zit een vierkante uitsparing die in verbinding

staat met het omringende water.

De eerste schets voor dit beeld maakte hij in klei, een kleine vierkante ‘plek’ – vlot en met elan geboet-

seerd - die hij afdekte met een lage, ronde ‘schaal’ met in het midden een gat. Dit bolle dak rust op vier

lage, vanuit het grondvlak opgeboetseerde steunpunten. Het object doet mij denken aan een soort mini-

atuur tempeltje, een magische plek waarvoor hij de vorm van het dak ontleende aan klassieke Romeinse

rondbouw zoals die van het Pantheon in Rome. Wij spraken daarover intertijd. Als beeld vertegenwoor-

digt het bovendien de klassieke, architectonische opgave om te komen van vierkant naar cirkel. Hij liet

het kleine, besloten heiligdom in warmgeel brons gieten.

Frans de Wit had gevoel voor de ‘genius loci’, de specifieke kwaliteiten of ziel van een plek, en was een

meester in vele technieken en in alle maten.

Zijn laatste grote opdracht 5 Beelden op 1 Kromme bij Naturalis, Leiden, (1999-2002) is uitgevoerd in

opdracht van de Rijksgebouwendienst. Frans de Wit verwerkte eigenhandig 200.000 kilo scheepsstaal in

drieëneenhalf jaar tot vijf beelden. De beelden zijn geplaatst op een kromme lijn van 120 meter en vor-

men een visuele verbinding tussen het Leidse Pesthuis en de nieuwbouw van museum Naturalis. Voor

het comité dat de realisatie van de beelden mede mogelijk maakte, maakte hij een klein beeld in oplage

dat in mijn ogen tot een van zijn beste behoort. Zes gelijke staven staal laste hij aan elkaar zodat een

compact blok ontstaat. Uitsluitend door de lasnaad, het gestolde spoor van de maker, maakt het lood-

zware, maar zacht glanzende metalen object zich los van het vlak waarop het rust en lijkt te zweven.

Frans de Wit maakte ook talloze kleinere sculpturen in opdracht, zoals de penning ter ere van de nieuw-

bouw van de Tweede Kamer der Staten Generaal en het Reuvensmonument, bronzen hoekbeelden aan

de gevel van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden. Ook hier verwijst hij op plastische wijze naar

klassieke tempelarchitectuur.

Stedelijk Museum De Lakenhal heeft de ontwikkeling van Frans de Wit vanaf het begin met belangstel-

ling gevolgd door steeds werk van hem aan te kopen en met een tiental tentoonstellingen zijn werk aan

het publiek te tonen. De Leidse collectie biedt dan ook een prachtig representatief beeld van zijn sculp-

turale opvattingen die een eigentijdse hommage lijken te zijn aan Hephaistos (Vulcanus) de mythologi-

sche vuursmid onder de goden.

Ik ben blij dat de nieuw opgerichte en vandaag geboren stichting Beeldhouwer Frans de Wit het werk

van Frans blijvend onder de aandacht wil brengen: gefeliciteerd met de geboorte en moge de stichting

slagen in haar doelstelling.

Jetteke Bolten-Remp, ter gelegenheid van de oprichting van de Stichting Beeldhouwer Frans de Wit, Pasen 2008 (zondag 23 maart)

frans de wit beelhouwer ‘Back to basics’ zou als motto bij het werk van Frans de Wit

gebruikt kunnen worden. Als beeldhouwer refereert hij

voortdurend aan basisvormen en -principes. Geometrische

kernwaarden – vierkant, driehoek, cirkel – zijn evenzeer

uitgangspunten als de tegenstellingsparen gesloten-open,

horizontaal-verticaal, hol-bol, organoïde-abstract. Het tarten

van de zwaartekracht zodanig dat de spanning voelbaar is,

maar ook werken met krachten die inherent zijn aan de

gekozen materialen: het zoeken naar evenwicht.

Metaal, steen, hout en beton worden in hun waarde gelaten;

de identiteit van het materiaal is onderdeel van het werk.

Het woord ‘werk’ in dubbele betekenis, niet alleen het

eindresultaat telt, maar ook het aan dat resultaat afleesbare

werkproces. De vormentaal van Frans de Wit is archaïsch,

rudimentair en met die taal formuleert hij een universeel

verhaal. Een verhaal van alle tijden en culturen, van mens en

natuur. Zijn monumentale sculpturen – in Spaarnwoude en in

Prins Alexander – zijn als prehistorische sites: ze hebben een

functie die ons vreemd vertrouwd voorkomt. wouter welling, 2008

Frans de Wit, beeldhouwer, Leiden, 1942-2004

1960-1965 opleiding aan Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, Den Haag

1978-1988 docent Vrije Academie den Haag – Academie voor Beeldende Kunst Rotterdam –

Vormstudie Bouwkunde TH Delft

1970 - Jacob Hartog-prijs

1974 – stipendium ministerie van CRM

1993 - betonprijs, voor kunstwerken in Spaarnwoude

Literatuur/tentoonstellings-catalogi

Tijdsbeeld ’65, tentoonstellingscatalogus, Hortus Botanicus Leiden

Nederlandse Beeldhouwkunst ’64-’69, tentoonstellingscatalogus, uitgave Centraal Museum Utrecht

Dubbelbeeld, R.H.Fuchs, tentoonstellingscatalogus, uitgave Stedelijk Museum De Lakenhal, Leiden, 1970

IJzer, tentoonstellingscatalogus, ministerie van CRM , 1981

De Volle Maan 39, R.A.de Leeuw,uitgave ‘Het Prinsenhof’, Delft, 1982

Leidse Ateliers III, J.Bolten-Rempt, tentoonstellingscatalogus, uitgave Stedelijk Museum de Lakenhal, Leiden,

1982

Beelden in Rotterdamse galleries, uitgave Rotterdamse Kunststichting 1988

De Jaren Zestig, D.Wintgens-Hotte,actie, kunst en cultuur in Leiden, uitgave Stedelijk Museum De Lakenhal,

Leiden, 1989

De samenwerking van tegendelen, Frans de Wit, Wouter Welling, 1991

De Klimwand, Wouter Welling,uitgave recreatiegebied Spaarnwoude, 1992

Hoogtepunten, Stedelijk Museum de Lakenhal, 1993

Vijf eeuwen landschap, tentoonstellingscatalogus Stedelijk Museum de Lakenhal Leiden, 1993

Vier constructies voor een plek, Jean Leering, tentoonstellingscatalogus, uitgave Het Oude Slot, Heemstede,

1994

Kunst bij rijksgebouwen, 74 concepten, uitgave ministerie VROM, 1994

Beeldengids Nederland, uitgeverij 010 Rotterdam, 1994

Van afstand bekeken, tentoonstellingscatalogus, uitgave CBK Leiden, 1994

Vierkant eiland in de plas ,Wouter Welling e.a., uitgave CBK Rotterdam, 1995

De kleur van de huid,tentoonstellingscatalogus, uitgave Het Oude Slot, Heemstede, 1996

Staal in Beeld, uitgave Het Oude Slot Heemstede, 2000

Beelden voor Naturalis, uitgave Ministerie van VROM, bureau rijksbouwmeester, 2000

Arti, kunstbeschouwing en kunstgeschiedenis, uitgave ThiemeMeulenhoff, 1997

Schaal & Maat, tentoonstellingscatalogus Tytsjerk, uitgave Sprezzatura Leeuwarden, 2001

Beeld en Evenbeeld, tentoonstellingscatalogus, Stedelijk Museum de Lakenhal, Leiden, 2002

Beelden in de Berm, uitgave ANWB, Karin van Munster, 2003

Kunst bij rijksgebouwen, 2000-2003 (Naturalis), uitgave atelier rijksbouwmeester 2004

Cirkels van vier kunstenaars, uitgave RAP architectuurcentrum Leiden, 2006

Mijn laatste oordeel, uitgave Stedelijk Museum de Lakenhal Leiden, 2007

tentoonstellingen

1965

Leiden, Hortus Botanicus, Tijdsbeeld ’65

Den Haag, galerie Nouvelles Images

1966

Den Haag, Pulchri Studio

Leiden, galerie Walenkamp


Leiden, de Waag, Beeld & Straatbeeld

1967


Leiden, galerie van der Vlist (met Rob Clous)

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal

1969

Amsterdam, Museum Fodor , 50 jarig jubileum KLM /Heineken

Utrecht, Centraal Museum, Nederlandse Beeldhouwkunst 1964-1960

Den Haag, galerie Nouvelles Images (met Marry Hovig)

1970


Lisse, Keukenhof

Hapert, Bellfires, plastieken en reliefs

de Bilt, Beelden in de Bilt 5

Den Haag, Dutch Art

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Dubbelbeeld (met Jan Maaskant)


1971

Middelheim, 11e Biennale de la Sculpture Keulen/Hannover, Kunst und Handwerk aus den Niederlanden

Den Haag, galerie Nouvelles Images (met Dick Cassee)

Lisse, Keukenhof

1973

Turijn, Christain Stein, Dutch Art

1975


Breda, Bouvigne, Beelden Buiten

Lisse, Keukenhof

1977

Hapert, Bellfires, Beeldframes

1980

Leiden, ateliertentoonstelling

Alblasserdam, Wind- en Waterobjecten

Leiden, de Waag, manifestatie Elf Leidse Kunstenaars

1981

Reizende tentoonstelling Ned. Kunststichting, IJzer

de Bilt, Beelden in de Bilt XV, Windbeelden

Leiden, de Waag, Vijf Leidse Kunstenaars

1982

Delft, galerie De Volle Maan

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Leidsche Ateliers III (met Krijn Giezen en Fer Hakkaart)

Leiden, galerie Denise Stephan (met Fer Hakkaart)

1984

Th Delft, Binnen-Buiten, een visie op de architectuur (met o.m. Carel Visser, David van de Kop,

Marinus Boezem)

1985

Rhoon, Beelden in Rhoon, een keuze uit 50 jaar Nederlandse Beeldhouwkunst

Bielefeld, Galerie Elf (met Burkhardt Soll)

1988

Rotterdam, galerie Alles voor 12& 24 Volt

1989

Wassenaar, park raadhuis de Pauw, Paradise Lost

Leiden,galerie Stelling Beeld ‘89

Rotterdam, STEK

Leiden, kunst in mupi’s

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Leidsche Ateliers, de jaren ’80

1989-1990

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, De jaren ’60: Aktie, Kunst en Cultuur in Leiden

1990

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Collectie 1890-1990


Leiden, de Waag, 24 Leidse Kunstenaars

1991

Leiden, galerie Time is Art

Leiden, Hortus Botanicus (oranjerie), De Beuk

Amsterdam, galerie Langenberg

1992

Leiden, galerie Amber, Stromingen in Pancras West I

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, En toen was er licht

1993

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Vijf eeuwen landschap

1994

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Beelden uit de Verzameling Leiden

Leiden, CBK , Van Afstand Bekeken (tekeningen) – Leiden, Leiden, Ars Aemula Naturae 300 jaar

1994-1995

Heemstede, Het Oude Slot, Vier Constructies voor een plek

(met Bart Kelholt, Herbert Nouwens, Lon Pennock)

1996

Heemstede, Het Oude Slot, De Kleur van de Huid

Leiden, galerie Zichy, Dwars (met o.m. Pieter Geraedts)

1997

Leiden-Oegstgeest, Drie Lokaties

1998

Leiden, CBK, Oog in Oog, kunstenaarsportretten

Leiden, CBK, Stromingen in Pancras West II

2000

Heemstede, Het Oude Slot, Staal in Beeld

2001

Leiden, Galerie Next, branddrukken en tekeningen

Tytsjerk, Schaal & Maat

Leiden, ateliertentoonstelling (met Lon Pennock)

2002

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Beeld en Evenbeeld, Een Leidse Parade

2003

Leiden Stedelijk Museum de Lakenhal, Licht Lucht & Drama, landschappen uit eigen collectie

2006

Leiden RAP Architectuurcentrum, Cirkels van vier kunstenaars

(met Kees Buurman, Pieter Geraedts, Thom Geraedts)

Woerden Stadsmuseum, Een link met landschap,(werk uit Sted. Museum de Lakenhal, Leiden van o.a.

Krijn Giezen, David van de Kop, Carel Visser)

2007

Leiden, Stedelijk Museum de Lakenhal, Mijn laatste oordeel

Opdrachten

1965

Zoeterwoude, school, aluminium plastiek

1968

Leiden, school, bronzen beeld

1970

Jan van Houtpenning ‘Hout en Wind’, brons, gemeente Leiden

Ommen, gascompressorstation Gasunie, fontein in blank beton

1971

Voorschoten, Elementen, cortenstaal

Utrecht, Centrum Vakopleiding voor Volwassenen, Elementen, rvs

1974

Zutphen, Gewestelijk Arbeidsbureau en Belastinggebouw, Elementen, cortenstaal

Amsterdam, Rijksmuseum, restauratie beeld Victoria

Leiden, vakschool, relief in buitengevel cortenstaal

Baarle-Nassau, de la Salle mavo, plastiek cortenstaal

1976

Bant, plastiek cortenstaal

1977

Leiden, bedrijfstechnische school, betonplastiek

Ter Aar, stalen beeld bij brug

New York, twee Waterhuidblokken

1972-1981

Leiden Merenwijk, drie basisscholen, Boog

1982

Heerhugowaard, beeld voorplein Gemeentehuis, massief staal

Delft, restauratie beelden grafmonument Willem van Oranje

1983-1984

Rotterdam, windscherm langs Calandkanaal, beton, uitwerking middenscherm (i.s.m. projectarchitect Maar-

ten Struijs)

1984-1985

Dordrecht, Gewestelijk Arbeidsbureau, beeld in brons en staal

1985-1986

Oegstgeest Haaswijk, Doorgaande Beweging, staal en rvs

1986-1987

Leiden, Lucas van Leijdenschool, twee ringen, rvs

1986-1992

Spaarnwoude, recreatiegebied, Klimwand en Schijf in Grofpuinheuvel

1988

Leiden, bronzen herdenkingsplaquette Gerard Noodt

Leiden, bronzen plaquette Hooglandse kerk

1989

Leiden, bronzen herdenkingsplaquette, voormalig Joods Weeshuis

1992

Den Haag, rijksgebouwendienst, gedenkpenning nieuwbouw Tweede kamer der Staten Generaal, gesneden

staal

1993-1996

Rotterdam Prinsenland, Vierkant Eiland in de Plas, beton

1994

Leiden, Reuvens-monument, twee bronzen hoekbeelden Rijksmuseum van Oudheden

1995

Leiden, bronzen Huizinga-plaquette

1996

Delft,Doelenpoort, gevelbekleding filmhuis, staalplaten

Rotterdam, deelgemeente Prins Alexander, ontwerp Mia van IJperen-penning

Rotterdam, CBK,kleine bronzen objecten Vierkant Eiland in de Plas

1998

Visie openbare ruimte stadshart Alphen a/d Rijn (met Ad Koolen)

Recreatieschap Spaarnwoude, klein bronzen object (klimwand en schijf in grofpuinheuvel), relatiegeschen-

ken

1996-2002

Leiden, Museum Naturalis, 5 beelden op 1 kromme, geperst scheepsstaal

Presentatie over Frans de Wit

Documents

Transcript of Presentatie over Frans de Wit